Репортердің сол оқиғаға қатысуы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Журналистика факультеті

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырып: “Телерепортаж”

Тексерген: аға оқытушы

Әбдіжәділқызы Ж.

Орындаған: 103 топ студенті

Ибраимова Э.

Алматы 2004

ЖОСПАР

РЕПОРТАЖ3

Белгілі бір репортаждың негізгі нышаны. 3

Телевизиялық репортаждың түрлері4

Дана Төлекованың репортажы:15

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:16

РЕПОРТАЖ

Әлі күнге дейін жаңалықтардың бірде біреуі репортажсыз берілмейді. Мысалы: ченчлдегі репортаж, белгілі бір дағдарыс болған жердегі репортаж, Велгонка репортажы, футболдық репортаж я болмаса Жамбылдың 150 жылдығына арналған репортаж, Азия даусы немесе Медеудегі шоу репортажы және т. б. репортаждар қолданылады.

Белгілі бір репортаждың негізгі нышаны.

Репортажға мынадай жанрлар кіріледі: интервью яғни теле сұхбат, суреттер, журналистің мақалалары т. б. БҰл жанрлардың күрделі түрі болып келеді. Кейде репортаж басқа да жанр шығаруы мүмкін. “Сетует” газетінде Рябчиковтың мақаласында, яғни радио мен телевидениясы (1961), күнделікті жаңа репортаж болып айқындалады. Ал, Гуреевичтің айтуына бір тоқтала кетсек онда ол былай деген екен “газеттегі репортаж репортердің белгілі бір оқиғасы болып табылады. Репортаж дегеніміз бұл - яғни жарамды, динамикалық сезімтал бір оқиғаның әңгімесі, ол өзінің көркемділігімен, деректілігімен, белсенділігімен сөйлеуші куәгер ретінде қатысушы ретінде де оқиғаға қосылады.

Дэвид Рэндаллдың “Универсальный журналист” деген кітабында: репортердің жұмысы ол барлығын білу тиіс. Репортаждың басты ерекшелігі ол телевиденияда, радио да тіптен болмаса да баспа кәсіп орындарында болсын онда қандай да жағдай болмасын ең алдымен екі компоненттердің өзара тәуелділік болуы тиіс.

Қандай да бір репортаж болсын репортаж кәдімгі репортажбен газеттік репортажда я болмаса телевизиялық репортаж болсын ол өзінің деректілігімен және өзінің оперативтілгімен күрделенеді. Ал телевиденияда репортаж тікелей репортажбен жасалған болса онда ол ең керекті шарт болып табылады. Телевидениядағы тікелей репортажды міндетті түрде болып жатқан бүкіл оқиғаны қажет болсын қажет болмасын репортердің міндеті дәл осы оқиғаны міндетті түрде бастан аяқ еш өзгеріссіз түсіруі қажет. Ал егер де радиода репортаж оқиға үстінде басылып, ол монтаждалмаса онда басылымда тек мәнді жерлері айтылады. Мәнділерді топтастырып жинақтайды да, қажетсіз жерлері алынып тастайды.

Репортаж - екі компонентсіз мән-мағынасыз яғни ол: оқиға және репортер, оның жарықтылығы тіпті өзінің жарықтылығымен эффект қосып, оқырман немесе тыңдаушы көрермендерді осы жарықты сезіп, уақыттың жылдамдығымен бір кеңістікті қамту.

Телевизиялық репортаждың түрлері

Алғашқы телевизиялау зерттеушілер репортаждың 3 жанрын ұсынған: трансляция (тікелей бағдарлама және де проблемалық репортаж) . Егер трансляция талданбаған болса, тіптен кадр сыртында болса да ол репортажға жатпайды. Ең көлемді жағынан классификацияны Б. Чеснокова өзінің “Вопросы теории и практики массовых средств пропаганды” атты мазмұндамасын ұсынған болатын. Бұған барлығы да қосылып соның ішінде техника да кіреді. “Репортаж өте күрделі жанр, сондықтан да оны бірнеше аспектпен қарастыруымыз қажет:

Мазмұны

а) оқиға

б) проблемалық

Репортердің сол оқиғаға қатысуы

а) проблемалық (міндетті түрде репортердің оқиғаға қатысуы қажет)

б) талданған

Техникалық байланысымен

а) тікелей (яғни дәл сол оқиғаға болып жатқан жайлы)

б) жиі болмаса толығымен пленканы әбден айқында қоюы қажет.

Болгарлық теоретик М. Минковтың “Увод в радио телевизионата журналистика” деген кітабында репортаждың сегіз түрін атап кеткен. Соның ішіндегі - кино репортаж және фоторепортаж. Бірақ қазіргі таңда оны қолданбайды. Өйткені, барлық запистерді видиеопленкаға қосқан. Әрине тікелейді санамасақ, осында барлық классификация ішінде нағыз осалдау жері болып табылады. Трансляция - журналистің талдамаған жері. Бұл бәрібірден репортажға саналынбайды. Проблемалық репортажды У. Б. Чинковский көптеген топтардан алып мысалға алып көрсеткен болатын. Осы түрлердің барлығын оңай 3 түрге бөле аламыз. Оқиға алдыңғысына проблемалық және айқындалған түрді қосуға болады.

Оқиға үстіндігісіне “тікелей кадр сыртындағы және репортерді кад ішіндегі тамаша салма репортажы ойланбаған оқиға үстінде түсірілген трансляция репортажы”.

2. Ал оқиғадан кейінгіге - жиі немесе толығымен пленканы әбден айқындап алып, оған кинопленканы, фоторепортажды, слайдтағы репортажды жатқызуға болады.

Тікелей репортаж болса, ол бірден талдануы қажет. Ол репортерді кадрге не болмаса кадр сытына қоя салады, сондықтан ол текст бойынша емес, өзі еркін өткізуі тиіс.

Оқиғаға дейінгі - оқимға талданған болса ол бөлек ұғынады. Бұл репортаж толығымен еш өзгеріссіз жіберіледі. Көбіне ол монтаждалмайды, сондықтан оның сәтсіз жерлері оқиғадан алынады да запсиь те өзгереді, осылай синхрон қысқартылады. Сөйлеушінің бейнесінде кедергісіз болсын деп, сөйлеушінің сөздері қысқартылады да, оған сенберьер қойылады.

Тікелей репортажда жұмыс істеп отырған журналистке, кадр сыртында тұрып записьтерді талдауға қарап оқуына мүмкіндік береді. Бірақ мұнда көптеген кемшіліктерді байқауымызға болады. Мысалы кейбір футболдық мачтарды алатын болсақ, олар қулық жолмен дайындалғанменен жүргізіп отырады. Нәтижесінде көрермен өз көзімен көріп отырғанда көреді де, сол көрермендердің көз алдында болып жатқанды журналист баяндап отырады. Әрине бұл көрермендерге жағымсыз жақтары да бар. Сондықтан да талданған репортаждың қаталаудың қажеті жоқ. Иә, расында мұны көрермен өзі көзімен көріп отыр, мұнда түсіндірме қажет. Мысалы журналист оның голды кіргізген сәтті ұйықтап өткізіп жіберсе, жай бос сөзбен футболистің 10 жыл бұрын қанша рет гол соққаннын, оның қанша жанұяда балалары бар екенін, әжесі қандай кісі болғанын құр бос сөзбен өткізуге оның құқы жоқ. Әншейінде репортажды жүргізуге екінші бір дауыс көмегін көрсетіп отырады. Екінші бір дауыс сценарист болса ол тіптен жақсы, өйткені ол құр бос сөздерді айналдырып жүргізушінің сөзін тақырыпқа бет бұрғызады. Әр телевизиялық репортаждың атап шыққан түрлері эфирге шығуға ықыласқа лайықты. Толып жатқан жанама әңгімелер ең бастыны жасырмауы тиісті. Біріншіден ең бастысы ол тікелей, тура болып жатқан жайлы әңгімелеу. Яғни репортажды мыңдаған көрерменде, тыңдармандар, естіп, көріп отыр, сондықтан да оның тікелей эфирде болғаны дұрыс еді, ал енді глобальдық түрде келетін болса онда тіптен жақсы.

Газеттерде немесе радио репортердің міндеті, яғни сол оқиға болып жатқан дағдарысты сөзбенен суреттеп беруі тиіс, сондықтан да суретте берген функциясы - ең басты газетте және радиода болсын тфорчестволық мұнда жұмыс қажет. Ал телевиденияда мұндай жұмыс мүлде басқаша, телевиденияда телекамера өмірдің қалай жүріп отырғанын бақылап отырады. Ал репортер болса, көрермендермен бірге оқиғада не болып жатқанын көзімен көріп отырады (нақты айтқанда көрермендер оқиғаны оператор мен репортердің көзімен көріп отырады) . Ал, дыбыстық ерекшеліктерге келетін болсақ, онда екі түрлі репортаж жайлы айтуға мүмкіндік береді. Синхрондық (бұл термин ең алғаш сонау телевиденияда синхрондық камера пайда болғаннан бастап дүниеге келген болатын) . Мұны бізге дыбысты болмаса бейнені бірден белгілеп алуға, ал содан соң оны бақылап отырып экранда сөйлеушінің сөздерін немесе артикуляциясын дәлме-дәл керістіріп, қиыстыруға мүмкіндік береді. Бұл репортаж, қатысушының сөзін немесе оқиғаны дыбысты шынайы топтастырады.

Репортаж туралы түсінікті қазақ тілінің словары осылай анықтайды. Репортаж сөзі француз тілінен аударғанда portage - хабарлау, латындық негізі reporto - хабар беру. Ақпараттық жанр сияқты репортаждың ең негізгі көрінісі - жеделдік. Онда маңызды белгі - корреспондент, міндетті түрде оқиғаның куәгері болуы қажет, бірінші кезекте оның жеке тұлға ретінде оқиғаны қабылдауы, фактілер мен бөлшектерін сараптау.

Репортаждылық теледидардың басты қасиеті, соған байланысты, репортаж - журналистиканың басты жанры. Бейнеқатардың көріктілігі - теледидарлық репортаждың көрушілерінің көп болуының ең маңызды жағдайларының бірі, бұл оның радио мен баспадағы репортаждардан айырмашылығы. Ақпараттық және ақпараттық телесараптамалық бағдарламалардың репортаждары сол телеарнаның келбеті болып есептеледі.

Баспада репортаж логикалық сөздікте символикалық жазбаша сөде қолдануға болады. Ал радиорепортаж болса оқиғаға жақындау, оны қамту арқылы көрсете отырып, одан өмірде өтіп жатқан бар байлықты оқиғаның даму барысында барлық мінездемені репортер әңгімесінен байқауымызға болады.

Бірақ газеттік және радиорепортаж өзінің ең басты компонентеріне яғни көрінісінен айырады. Бұл көрініс толығымен кинрепортажға тән. Бірақ кино қазіргі уақытта оқиғаны көрсетеді, демек өткенді пленкаға белгілеп алып, монтаждайды. Мұнда әр алуан әдістерді, газеттік репотердің кейбір жұмыстарына сәйкес: “ қатысуы” оқиға, хабарлау “екінші тәртіп” (өткен шақта) нәтижесінде композицияны өңдеп алып, алдын ала таңдап алынады.

Ал, телевизиялық репортаж дәл сол уақытта болып жатқан шынайы оқиғаны айқындап көрсететін құрал екені бізге белгілі.

50-жылдары репортаждың пайда болған мезгілінен бастап, бірге жанрға “репортердің қатысуын” қосқысы келіп, оның оқиға үстіндегі әңгімесін және “коллективпен жүргізген әңгімесін” оқиғаны көрген куәгерлермен және “ дөңгелек стол үстіндегі жүргізген дискуссиясын” тіптен “репортаж композияциясын”, “репортаж очерктерін”, “репортаж лекциясын” білуге ынталасқан. Мұндай кең істің ыңғайын білу, жанрдың маңыздылығы репортажға үлкен кедергі келтіріп отыр. Мұнда ойланып отырғанымыз, екі құбылыс - репортаж жанр ретінде репортаждың амал ретінде де публицистикалық жағынан кеңінен қолданылады. Оны кез келген жанрдың ішінен де, оған қоса публицистиканың шеберлігінен де тануға болады. Ал аудиторияның эффектің көтерілуіне ықпал ету үшін репортаждың стилистикалық жағынан мән беруі тиіс. Дәл осы соғы 10 жылдың ішінде жанрдың жаңаруы, еш өзгеріссіз өз қалпында сақталып қала береді. Әйткенмен де прозалық жанр, көркем әдебиеттің эпикалық түрде прозалық жанр болып өқала берді, бірақ оның ір алуан деректері деректі формалары тіптен репортаждық романы жарыққа шығып аталғандар болсын айтылмағандар болса да әрине бәрінің өзіне тән репортаждық жиынтығы, өмірге жақын шынайы бөлек жатқан құбылыс автордың фантазциясымен шындыққа айналады.

Телевизиялық репортаж - бұл өмірдегі формамен өмірдің өзінен алынуы өмірдің қазіргі таңда қалай дамып жатқанын шынайы көзбен қарайтын болсақ: онда репортер өзі дәл осы оқиғаға псхологиялық немесе эмоционалдық түрде қатысуымен аудиторияны өзіне қаратуы мұны біз ең басты жанрдың біріне қосуымызға болады. Алайда белгілі бір форма да бағдарлама (митинг, салтанатты кештер т. б. ) өткізіліп жатса онда әрқашан екі нақты керек факторларымызды есте сақтауымыз керек: біріншіден оның өмірде бола алар еместей оның айналымға жарамдысы мүмкін еместей. Ал екіншіден, экранда болып жатқан оқиға физикалық бейнедегі көрініс болып табылады.

Бұл жанрдың орындалуы ең оңай және де өте қиын деп есептеуге болады. Оқиғаның сюжетін талап етпейді, бірақ міндеттеменің негізгі орындалуы ереже сияқты. Оптималдық жиынтық: оқиға болған жердегі сурет, қатысқан адамның синхроны немесе эксперттің, оқиға болған жерден stand-up, корреспондентті дәл сол жерден түсіріп тұр деген мағынада. Бірақ та қарапайым түрде жасалған сюжет проблема қасында тұр. Біріншіден - топтың жедел оқиға болған жерге жетуі, съемке түсіріп ақпараттар жинау (орында - милиция қызметкерлері, спецслужб т. б. бар ма?) Келесі ең қажетті проблема - материалды редакцияға шұғыл түрде жеткізу, яғни келесі жаңалықтарға тездетіп жеткізу. Осы проблемалардың шешуде, ылғи осы факторлар қала береді: самалет-вертолеттің рейсінің жоқ болуы (егер де Сіз осы транспортпен келсеңіз және де басқа транспорттармен қайта алмай қалсаңыз), жақын арада ешқандай кәсіби орын болмаса, қай жерден видеоматериалды жіберуге болады - станция спутниковой связи, РТПЦ, РРС. Осы уақытта, осындай сюжетке ең алдымен жеделдік қажет, уақытысында материалды редакцияға жеткізу керек. Кейбір кездері сюжет дәл уақытысында керек болып тұрады сонда мынындай болып тұрады бүгін әкееле алмай, ертең кеш болып қалатын. Кей кездері былай, болған оқиға жеріне келе алмай, бұндай жағдайда міндетті түрде әр түрлі жолдар іздестіру керек. Көрермендерді ақпаратпен хабардар етіп, болған оқиға орнынан кетіп қалмай, дайындап және сюжетті беру, содан кейін оқиға болған жерді қалдырып ана жақта жұмыс істеу.

Жаңалықтар сюжетін дайындау барысында оның ішіндегі станд-апты міндетті түрде оның білікті істелгеніне көз жеткізу қажет. Стандап-тың ішіндегі оқиға барысында түсіп тұрған корреспондентті, кейбір кездері тіпті тікелей эфирде станд-ап көрсетіле береді. Бұл өте қажетті, егер сізге те арада хабарлау керек болса. Мысалы сіз қазақ болғандар жерден, катастрофа болып жатқан жерден түсірсеңіз станд-ап мойындалады егер де ол жөнінде мәліметтер мен ақпараттар бар болса. Кейбір кездері оқиға барысын тығуға тырысады, болмаса қаза болған жандарға компенсация төлеу арқылы құтыла салу сияқты. Осындай жағдайда стандап сюжеті минимум ретінде “неконкретен”.

Бұл сюжет бүгінгі күнмен байланысы жоқ. Өте қажет емес элементімен қарастырылатын сюжет сирек кездесетін аяғы бар, яғни комментариялық моменті бар. Көрермендер өзінің көзқарасындағы ойды жеткізу барысында - әр түрлі бастап жатқан журналистің ауруы. Бұндай мақсаттың жоқ болуы - дұрыс емес болғаны. Фактының көп болуымен қатар комментаридің де көп болуы қажет, ең бастысы - формасы. Ең ақырығысын “факт арықыл баға” беруді есептеуге болады.

Мысалы, корреспондент Ригада үш мемлекеттің Президенттері Латвия, Эстония және Литваның кездесулері туралы баяндап тұр дейік. Содан кейін хаттамалық сұхбат арқылы өзінің сұрақтарын қояды. Көрермендерге осы да жеткілікті. Ең соңғы корреспонденттік мәтін “Сөйлесулері орыс тілінде жүргізілді” деп қоя салады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.