Астананың шаңырақ көтергеніне бес жыл

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кiрiспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

1. Менім Астанам ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4

2. Ертеңгі жаркының, еңбесі биік елорда ... ... ... ... ... ... ... ... ..8

3. Астана Отанымның жүрегі, тэуелсіздік тірегі ... ... ... ... ..12

ЌОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ..14

ЌОЛДАНЫЛЃАН ЄДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15

Кiрiспе

"Егемен Казахстан" 1999 жьшы Арка, төсіне крныс аударған кезден бері көпшіліктің көкейшде жүрген талай өзекгі мәселені көтеріп келеді. Солардьщ бірі "Астана Казакетан спортының астанасы бола алады ма? деген макалада көрініс ташы.
Кұш атасы — Кажымұкзнды дұниеге өкелген Ақмола өңірінде спорттың деңгейі кашанда биік болған. Бұл жерден түлеп ұшқан небір талантгы спрртшылар кейін-нен мемлекегіміздің мақганышына айналды. Бір гана Анатолий Храпатыйдың өзі неге түрады. Сеул Олимпиадасының жеңімпазы, Атланта Олимпиадасының күміс жүлдегері, дүние жүзінің бес дүркін чемпионы атанган ауыр атлета үлгі түгкэн ізбасарлар бүгінгі танда да намыс туын биікте желбіретуде. Мөселен, 1996 жылғы Олимпиадаға Астанадан небары торт спортшы қатысса, 2000 жылы шардың катары күрт өсті. Ал өлевдік, қүрлықтық жөне өзге де ірі халықаралық жарыстардан боксшы Нүржан Кәрімжанов, кщ курестіруші Марат Асайынов, шахматшы Дәрмен Сөдуақасов, нысана көздеуші Сергей Якшин, балуан Асхат Житкеев, кикбоксшылар Арман Сейітов пен Әлия Боранбаева сынды сайыпкыраңдар олжалы оралып жүр. Сондай-ак, Астананың су добы шеберлері мен волейболпш кыздарының да өнері көпшіліктің көңілшен шыгуда.
Айнадцырган үш-төрт жьщцың ішінде бой көтерген зөулім спорт кешендер жас астанамыздың көркіне көрік қосты. Мұндағы заман талабына сәйкес салынып, жабдықталған "Алатау" жөне "Қазақстан" спорт сарайлары өлемдік денгейге сай деп таныдды.
Жуық арада қаланың бел ортасынан тағы бір өсем спорт кешені пайдалануга беріледі. Мулың сыртында ВСджымұкдн атындағы стадион, теннис корттары, "Автомобилист", "Энергия", "Жас батыр", "Еуразия" кешендері тағы бар. Бұи Астана спортының даңкы жылдан-жылға артып, қала тднындары салауатгылыкка көптеп ден коя бастаіаныньщ көрінісі.
Астана куш спорт суйер қауым үшін де Іүрлі кызыкты шаралармен есте кэлмак, Солардың ішіндегі ең маңыздысы — "Тулпар" ипподромында "Дала батырлары" деп аталатын ат спортының мерекесі. Бағдарламаға сәйкес кыз қуу, жекле-жек, сайыс, жорға жарыс, бөйге секілді ұлттық ойындар ұйымдастыршіады. "Дала батырлары" театрының саңлақгары өз өнерлфін ортага салады. Соңдай-ак, көкпардан Казақстан мен Қыргызстан қурама комаңдалары өзара бөсекеге Іүседі. Міне, арка төсівде ұлттық рухымыз тағы бір аскақгайгын болды.

1. Тарау. Менім Астанам

АСТАНА — мемлекетің сая-си, өкшшілік, экономикалық, мәдени орталығы, елдікті, ұлт-тық бірлікті бшдіретщ бас ка-ласы А үғымы ұлыстар, тай-палар одағы, мемл бірлес-тіктер пайда болған кезенде, перғауын, каган, халифа, шаһ, әмір, король, патша, хан, султан, т б елбасылар лауа-зымдарымен қатар өмірге келдд Түркі халықтары, оның Ішінде қазақгар ел билеуші-лер тұрағын орда деп атаған А орнын осы хан ордасы ат-қарды Көшпелі тайпалардан кұрылған мемл-терде хан ордасы да бір орында көп тұрак-тамай, көшш-қонып жүрді Мыс, Ақтабан шүбырындыдан кейш Түркістан қ-нан ше-пнген Әбілқайыр хан өз ор-дасын Ырғыз, Тамды, Сырда-рия өз бойына ауыстырып отырған Абылай ханның А-сы Түркістан шаһары болға-нымен, ұзаққа созылған жо-рықгарывда ордасын калмақ-тардан азат етшген жерлерге тіпп (Көкшетау, Қызылжар, т б ) біраз уақыт бойы елш сол жерден басқарып отырған Әбшпейіз Сарыарқада, Уәли хан Көкшетаудағы Сырымбет-ке, Бөкей мен Жөңпр Жайық пен Едш аралығындағы Ор-даға, қазақтың соңғы ханы Кенесары Үлытауға ордасын тіккен Халықтүсшігінде Үлы-тау, Хантау, Ордабасы, Туры-басы, Күлтөбе, Мәртөбе сияқ-ты хан ордасы қонған, ту тіпл-ген, Үш жүз басын қосқан, құрылтай жиналған, мемл-тщ, ұлт тағдырының ең түйшді мәселелері шешшген жерлер аса қастерленш, қасиеті А үғымына жақындастырылған Алғашқы кезде А-ның басты қызметі елді өкімш жағынан баскдру бодды Кейш астана-лық қалалар пайда болған соң, олар сауда, қолөнер, мә-дениет орталықтарына да ай-налды Хан ордасы орналас-қан, қазына сакталған, қамал салынған елді мекен Ірі ша-һарға айналып, оған керуен жолдары тартылды Қазақстан А-ларының тарихы өте бай Үш мемл-тщ Батыс Түрік, Түргеш жөне Қарлұқ қағандықгарының А-сы Суяб қ-ның Іргесі 5 ғ-да каланды Орталық Азиядағы аса Ірі қа-лалардың бірі — Баласағүн (Ақгөбе) Батыс Түрік қаған-дығының, Қарахан және Қа рақидан мемл-нщ бас кала-сы болды Ең көне А-лардың бірі — Тараздың атағы 6 — 7 ғ-лардың өзшде Қытайдан Византияға дейш тарады Та-раз грек ғұламасы Птолемей-дщ картасына түсіршген 10 ғ-дан бастап Тараз Кдоахан әу-леті өкшдерщщ А-сы, көп уа-қыт бойы экон орталық, Үлы жібек жолындағы жетекші сауда орны болды Жазба дерек-терде "Бірінші қала" атанған даңқты Испиджаб (Сайрам) 7 ғ-дан белплі Күлтепн, Бшге қаған тас ескерткішінде Тар-банд деген атпен жазылған Отырарды (Фараб) араб ғалы-мы өл-Мақдиси (10 ғ) өте көне А. деп атайды. 9 — 11 ғ-ларда Сыр өңіріндеп Жанкент (Янгикент) Оғыздар мемл-нің, ал Ертіс бойывдағы Имақия қ. Қимақ мемл-нің өркенде-ген А-сы болды. Дешті Қып-шақтың А-лары Орда Базар мен Жент, Ақ Орданың бас кдлалары Сауран мен Сыганак (Сунакдта) әлденеше қираты-лып, қайта жанданды. Әбу-л-Хайр Фаалаллаһ ибн Рузбехан жазбаларывда (16 ғ.) Сығанақ саудасы өркендеген, бау-бақ-шасы жайқалған, қазақтың баи қаласы ретінде аталған. Қазак хандары Тұрсынның, Жолбарыстың, Рүстемнің, Аб-долланың, Әбілғазының А-лары Ташкент қ. болды. Казак хандығының А-сы Түр-кістан қ-ның тарихи орны ерекше. Түркістан Тәуке, Кай-ып, Әбілқайыр, Семеке (Төу-кеұлы), Әбілмөмбет, Сейіт, Есім, Болат, Абылай, Тоғай хан тұсында қазақтардың ай-бынды А-сы болды. Шаһар жалпытүркілік мәнге ие болды. Қожа Ахмет Иасауидің есімі мен кесенесі оны Орта-лық Азияның рухани А-сы — 2 Мекке мәртебесіне жеткізді. 10 ғ-да Әбу Наср әл-Фараби А-ны "кайырымды кала" деп атады. Ол "Асқан игілік пен ең биік кемелділік дөрежесіне ең алдымен" жоғары дәрежелі дамыған қоғамның кайырымды каласы — Астанасы жетеді деп санады. әл-Фараби кайырымды каланы мін-ақауы аз, тұрғындары заңға ден қойған, адамдарының пендешіліктері-нен гөрі рухани сипаты басым, өділетгілік пен парасаттылық жайлаған бейбіт қала етіп су-реттейді ("Қайырымды кала тұршндарының көзкарастары туралы трактат." Ют: Әл-Фа-раби. Философиялық трактат-тар, А., 1973) .
Көрші елдерден Шыңғысхан империясының А-сы Кдрақо-рымның, Шағатай әулетінщ А-сы Алмалыкупың (14 ғ-да Алмалық Моғолстанның А-сы болды), Темір мемл-ті мен Шайбани әулетінің А-сы Са-марқанның (1924 — 30 ж. Өзбек КСР-інің А-сыболды), Самани әулеті мен Бұхара хан-дығының А-сы Бүхараның (1920 — 24 ж. Бұхар Халық-тык Кеңес Респ-ның А-сы болды), Алтын Орда А-лары Батый салған Сарай, Берке хан салдырған Сарай-Берке-нің Қазақстан тарихындағы орныерекше. СарайшыкМ — 17 ғ. Қазак хандығының А-ы болды. Сондай-ақ Казан (Қа-зан хандығы, 15 — 16 ғ.), Бақ-шасарай (Қырым хандығы, 15 — 18 ғ.), Хиуа мен Үргеніш (Хорезм хандығы, 16 — 20 ғ.), Крқан (Қокдн хандығы, 18 — 19 ғ.) қ-лары казак шежіресін-де терең із калдырды. К^зақ хандығы жойылғаннан кейін бар билік Ресейдщ Санкт-Петербург пен Москеу қ-ларына ауды. 20 ғ-дың ба-сындағы казак зиялылары А-ны "кіндік қала" деп атады. 1917— 19 ж. Алашорда авто-номиясының астанасы Алаш (Семейдің Іргесіндеп) қ. болды. Кеңес дәуіршдегі Қазақ-стан А-лары Орынбор (1920 — 25), Қызылорда (1925 - 29), Алматы (1929 — 97) болды. 1994 ж. соңғы екі ғасыр тари-хында казак халқы тұңғыш рет өз мемл-нің А-сы туралы дер-бес шешім қабылдады. 1997ж. 20 қазанда ҚР Президент! Н.Э. Назарбаев Акмола қ-ның (1998 жылдың 6 мамырынан Астана қ.) Қазақстан Респуб-ликасының жаңа тұрпатты бас қаласы болғанын жариялады. Ж. Сүлеймен
АСТАНА — қала, Қазақстан Республикасының астанасы, Ақмола обл-ның орталығы. Тұрғыны 342,7 мың адам (1998.01.01). Қала Есіл өз-нің оң жағасында жазық жерде орналасқан. Қащар айының орташа темп-расы -17 — 19°С, шілдеде 19 — 20°С, абс. төмен-гі темп-ра -52°С, ал абс. жо-ғары темп-ра 42°С. Жауын-шашынның жылдық мөлш. 280 — 300 мм. Оның басым көпшілігі жылдың жылы мез-гілінде түседі (наурыз — қыр-күйек). Жылына орта есеппен 50 — 55 күңдей қуаңшылық байқалады. Қыс айларының 30 — 40 күні бүрқасын болып тұрады, 140 — 160 күн бойы калыңд. 20 — 30 см қар жата-ды. Сарыарқа қазақтары Есіл өз-нің қазіргі А. қ. орналасқан, көшкен ел аттылы-жаяу өте беретін тайыздау тұсын ежелден Кдоаөткел деп атаған. Ақмола атауы 13—14 ғ-да тұр-ғызылған ақ күмбезді бештке баиланысты туған (қ. Акмола). А. к-ның негізі 1830 ж. қалан-ды. Алғашында Ақмола өске-ри бекінісі атанған елді мекен-ге 1862 ж. қала мәртебесі бе-рілді. 1863 ж. Акмола округ, 1868 ж. уез орталығына айнал-ды. Орта Азия, Сібір, Орал өңірлерін жалғастыратын кер-уен жолында орналасқан Акмола жедел дамып, қазак да-ласындағы ірі өкімш., сауда, шаруашылық, мәдени орта-лыкка айналды. 1914 ж. калада 3 кірпіш, 4 май өндеу, 2 тері илеу, 2 сабын кайнату, 2 тон тігу, 1 сыра кдйнату зауытта-ры, касапхана, 20 шеберхана жұмыс істеді. Модени-ағарту орындарынан 1 реалдық, 3 жалпы білім беретін уч-ще, а.ш. мектебі, медресе, 2 кітап-хана болды. Кқпа тұрғындары-ның саны 15 мыңға жетті (1914).
Кеңес дөуірінде Ақмоланың халқы тез каркынмен өсті (1930 ж. - 36,1; 1939 ж. -33,2; 1945 ж. - 80,5; 1959 ж. - 99,0; 1970 ж. - 180,0; 1979 ж. - 232,0; 1989 ж. - 277,0 мың), оның Орталык Қазақ-станның қоғамдық-саяси, экон және мәдени өміріндеп алатын орны артгы 1928 — 30 ж округтщ, 1930 — 39 ж ауд-ның, ал 1939 ж 14 қазанда Ақмола обл-ның әкшш орта-лығы болды 1929 жылдың қарашасында қалаға алғашкы поезд кедді Бурабай — Акмо-ла (1929), Ақмола — Карталы (1940), Ақмола — Павлодар (1952) т ж-ның Іске қосылуы А-ны еліміздщ солт жөне орт өңіріндеп Ірі транспорт тора-бына айналдырды Қалада а ш өншдерш өңдеудщ дәс-түрлі тәсшдері жетілдірілш, жеңіл өнеркөсш орындарының саны ұлғайды 1940 ж " Тігінші" артеш (казірп "Мөншүк" акцион қоғамы) өнш бере бастады 1941 ж құрыл-ған "Металшы" артелі кейш-нен газ тетіктерш шығаратын Ірі өндіріске айналды (1993 ж "Газмашаппарат" АҚ) Соғыс жылдарында Ресейден көші-рш әкелінген Мелитополь станок жасау з-тының непзшде респ-дағы а ш машиналарын жасау өнеркәсібішң тұңғышы — "Қазақауылмаш" кәсшор-ны Іске қосыдды Өнеркәсш-тщ басқа да жаңа салалары паида болды Калада сөулетті құрыяыстар салына бастады (қ Жастар сарайы, Салтанатты рәсш үйі) Үлы Отан со-ғысы жыддарында (1941 — 45) А қ мен Ақмола обл-ның өндірген өншінің көлемі республика бойынша өндіршген өнмнщ орташа көрсеткшішен 2 есеге жуық артық болды Соғыстан кейінп алғашқы жылдары шаруашылықтың жаңа түрлері игершш, "Казак-ауылмаштың" қуаты артты-рыдды, вагон жасау з-ты пай-даланута берщді 1950 ж кала-да 58 өнеркөсш көсшорны жүмыс Істеді
Қазақстандағы тың және ты-ңайған жерлерді игеру кезшде Акмола обл-мен бірге А қ да елеулі өзгерістерге ұшырады 1954 ж 5 наурызында А-ға тың игерушілер тиелген ал-ғашқы эшелон келш тоқтады А көсшорындары а ш тех-сын, кұрылыс материалдарын шығаруды кеңейте түсті 1960 ж 26 желтоқсанда Тың өлкесі құрьглып, Ақмола оның орта-лығы болды Каланың атауы Целиноград болып өзгертілді (1961 ж 20 наурыз) 1958 ж қаладағы алғашқы жоғарғы оку орны — а ш ин-ты (кдзірп С Сейфуллин атынд агр ун-т) ашылды 1962 ж пед (Л Н Гумилев атынд Еуразия ун-ті), мед (1964),инж-кұрылыс (1964) ин-ттары студенттер кабылдады 1960 —80 ж кала-да 30 жобалау және ғыл -зерт ин-ттары ашылды 1965 ж Тың өлкесі таратылып, қала қайта құрылған Целиноград обл-ның орталығы болды 1960 — 90 ж калада машина жасау, металл өңцеу, энергетика, жеңш жөне тамақ өнер-кәсібі, сауда, күрылыс салала-ры өркен жайды Топыракты қорғау жөне эрозияға қарсы қолданьшатын тех мен маши-налар шығару жедел карқын-менөсті 1992 ж кала мен об-лыста өндіршген өнімдер 29 шетеддерге шығарылды 1994 ж 6 маусымда қалаға ежелп Ақмола аты кдйтарылды
ҚР-ныңЖоғ Кеңесі(1994ж 6 шшде, 106-қаулысы) және Мин Каб-І (1996 ж 6 шілде) ҚР-ның астанасын Алматы-дан Ақмолаға көшіру туралы қаулылар қабылдады Оған себеп Ақмоланың респ-ның кшдггшде геосаяси тұрғыдан тиімді орналасуы, қаланың елеулі өнеркәсіптік элуеті, қу-рылыс индустриясын одан әрі дамытуға кажетп базаның бо-луы, Ірі тасымал торабына орналасуы әрі қажетп көлік жә-не телекоммуник инфракүры-лымның болуы, жоғары білікті кадрлар өлуеті, жеке меншік секторды жөне кәсшкерлікті дамыту үшін мүмкіндіктердщ молдығы, аймақтағы саяси және өлеум тұрақгьшык, каланы дамытуға қажетті бос жерлердщ жеткшіктігі сиякты факторлар еді ҚР Президен-тшщ жарлығымен арнайы Ақ-мола экон аймағы (ААЭА) құрыдды (1996 ж 9 қазан) ААЭА-ның жүмыс Істеуше байланысты Ішкі-сыртқы экон қызметжұйесідамитүсп Экспорт-импорттық кдтынас-тардың көлемі үнемі артуда 1997 ж 20 казанда Н Ә. Назарбаев "Ақмола қаласын Кдзақстан Ресггубликасының астанасы деп жариялау туралы" жарлықка қол қойды 1998 ж 6 мамырда Елбасының жар-лығымен ҚР-ның астанасы — Астана қ болып аталды, ал 20 мамырда "Қазақстан Респуб-ликасы астанасының мөртебесі туралы" ҚР-ның Заңы кабыл-данды Осы жылғы 10 маусымда тәуелсіз Казақстанның жаңа астанасының салтанатты ашы-лу рәсімі болып өтті А кала-лық 2 ауданға (Алматы, Сары-арқа) бөлшеді Әдеб Потанин ГН, Акмо линек, Сибирская жизнь , 1907 №161 Ақмола Энциклопедия, А 1995 Қасымбаев Ж История города Акмолы (1832 — 1917 г), А, 1995 АСТАНА — коне қала орны Ақтөбеобл Қобдаауд Кдрасу өз-нің Қобдаға қүятын саға-сында орналасқан ДешпКып-шақ заманьшан (12 — 15 г) белплі 19ғ-дыңсоңынадейш жерге кағылған тастан жасаган дщгектер орны, бұзьшған ка-бырғалары сақгалған А ор-нында сақгалған ескерткшггер қүрылысы жағынан Кеңпр бойындағы Домбауыл, Аягөз бойындағы "Крзы-Көрпеш -Баян сүлу " кешендерте үқсас
АСТАНА - ерте орта ғ-лар-дағы Идиқұт қаласы тұрғын-дарының зираттары ҚХР-дың Шыңжаң Үйғыр автономиялы районындағы Тұрфан қ-нан оңт -шығысқа қарай 40 км жердеп Астана жөне Қарақо-жа қыстағының жанында Зи-рат-қорымның оңт жағында ежелп Идикұт (Гаочаң) қ-ның орны жатыр А қорымын ең алғаш 20 ғ-дың басында ағылшын археологы А Стеин, ре-сейлік П К Козлов, неміс А Фон Лекок зерттеді 1959 ж-дан бері қытай археологтары 13 рет кдзба жұмысын жүрп-зш, 400-ден астам зиратты ашып зерттеді Ескерткшітер үш кезеңге бөлшеді 1) б з 3 — 6 ғ 2) 6 ғ-дың басы — 7 ғ-дың ортасы (Гаочаң мемле-кеті кезеңі) 3) 7 ғ-дың ортасы — 8 ғ-дың ортасы Мөйіт-тердщ көпшіліп ағаш табыт-тармен жерленген Кейбір ка-бірлердщ қабырғаларына су-рет салынған Оның Ішшде алуан түрлі өдемі жібек, мақ-та, жүн тоқыма бұйымдар, балшықган және ағаштан ойылған мүсіндер, әсем фарфор ьщыстар, сөндік және діни-ғұрыптық заттар бар Визан-тияның, Қытайдың, Иран мен Орта Азияның, сондай-ақ көшпелілер мөдениетінің ес-керткіштері де мол. Сонымен катар кабірлерден жақсы сақ-талган жазба ескерткіштер — Қытай және Соғды өрпімен түркі тілінде кағазға және ағашқа жазылған мыңцаған жазбалар табьшған. А. ескерт-кшітері Тұрфан алқабындағы жергілікті тұрғындардың жоға-ры дәрежеде дамыған матери-алдык жөне рухани мәде-ниетінің куөсі және Үлы Жібек жолы бойыңдағы халықгардың ерте орта ғ-лардағы мәдени байланыстарьш зерттеуге мүм-кшдік береді.

2. Ертеңгі жаркының, еңбесі биік елорда

Әділбек Рыскелдіұлы, Астана қаласы Қазақстан Республикасының елордасы болып жарияланганына бес жыл толды. Осы уақыт аралыгында еліміздің бас қаласы көркейіп, кемелдене түсті. Бүгінгі әңгімеде сол мәселелер сөз болса.
Астана қаласының еліміздің астанасы болып жариялануында үлкен саяси-экономикалық мөн жатыр. Өйткені, Астана еліміздін кіндігіне, күре жолдардың қиылысатын, көліктік және телекоммуникациялық инфрақұрьыымның тұйіскен жерінде орналаскан. Бұл елорданың ғана емес, бүкіл еліміздің дамуының геосаяси тиімділігін арттырады. Екінші артықшылығы — қаланың жер аумағын қажетінше үлғайтуға жерінің кеңдігі. Елбасы осындай артықшылықтар мен ерекшеліктерді көрегендікпен болжап, ел астанасын өсем Алматыдан Сарыарқа төрше көшіруге шешім қабылдады. Бұл өте оңды, өте дұрыс ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.