Педагогтың кәсіби қабілеттілігі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖƏНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«АЛМАТЫ ЭНЕРГЕТИКА ЖƏНЕ БАЙЛАНЫС УНИВЕРСИТЕТІ»

коммерциялық емес акционерлік қоғамы

Басқару жүйелері жəне ақпараттық технологиялар институты

IT-инжиниринг кафедрасы

№1 СЕМЕСТРЛІК ЖҰМЫС

Пəннің атауы: Жоғары мектеп педагогикасы

Тақырыбы: Педагогтың кәсіби қабілеттілігі

Мамандығы: 7М06105 - «Есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету»

Орындаған: Жұмахан Н. С. Тобы: МВТн-19-2

Қабылдаған: PhD, аға оқытушы Аширбекова Н. Н.

Алматы 2020

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

: 1

Кіріспе: Оқытушы білім беру процесінің субъектісі ретіңде

3: 4

: 2

Кіріспе: Жоғарғы оқу орны оқытушысының жеке тұлғасы: негізгі кәсіби маңызды сапалары

3: 6

Кіріспе: Қорытынды

3: 9

Кіріспе: Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

3: 10

КІРІСПЕ

Білім беру жүйесін жетілдіру әлемнің көптеген елдерімен қатар Қазақстан үшін де көкейтесті мәселелерді алға қойды. Қазақстан Республикасында жүзеге асырылып жатқан реформалар, оқу және тәрбие жұмыстарының мазмұнын модернизациялау, яғни жаңашылдандыру бағытындағы атқарылып жатқан ауқымды жұмыстар аталмыш мәселелерді шешуге бағытталған. Бұл өзгерістердің табысты болуы, ең алдымен, педагогтың біліктілігі мен шеберлігіне байланысты екендігі белгілі. Өйткені жас ұрпаққа сапалы білім, саналы тәрбие беруге байланысты ғылымдағы кез келген реформаторлық ой-тұжырымдар, идеялар педагогикалық процесс барысында педагогтың қызметі арқылы жүзеге асады.

Педагогикалық шығармашылық, педагогикалық шеберлік және педагогикалық құзыреттілік ұғымдары бір-бірімен тығыз байланысты. Өз кәсібінің шыңына шығуды мақсат етпейтін, білім мен дағдының ең жоғары деңгейіне көтерілуді көздемейтін, бір сөзбен айтқанда, педагогика саласында құзырлы маман болуға ұмтылмайтын ұстаз кемде-кем. Сондықтан педагогикалық іс-әрекетті жетілдіруде «педагогикалық құзыреттілік» ұғымдарының маңызы зор екендігін айтып өткен жөн.

Қазіргі қоғам педагогтарға оқушылардың бүкіл өмірін ұйымдастыру процесіне күрделі өзгерістер енгізе алатын, олардың тұлғалық дамуына кепілдік бере алатын, шебер әрі кәсіби мамандар ретінде қарайды. Сондықтан педагогтың іс-әрекет шеберлігін жеке әдіс-тәсілдердің жүйесі деп санаумен шектелуге болмайды. Шебер мұғалім педагогикалық тұрғыдан өз ісіне, жұмысына деген қызығушылығы басым және шәкіртке берер білімі жоғары деңгейде болуы керек деп білемін.

Сонымен педагогикалық іс-әрекет педагогтың жеке тұлғаысна және кәсіби сапасына, шеберлігіне барынша жоғары талаптар қояды. Сол талаптардың шартын орындау, оны жылдан-жылға шығармашылықпен дамытып отыру, өз кәсібіне сүйіспеншілікпен, ынта-ықыласпен қарайтын әрбір педагогтың қасиетті парызы.

1 Оқытушы білім беру процесінің субъектісі ретіңде

Педагог - баланы жетектеуші (антикалық дәуірде) ; баланы тәрбиелеуші, жеке тұлга ретінде қалыптастырушы; білім беруші, оқытушы, дамытушы; білім алушылардың бойына білім біліктерін зердесіне қалай ұялатудың ұтымды жолдарын, әдістерін іздеуші; білім алушының жасырын, тіпті тым тереңде жатқан қабілеттерінің бой көрсетуіне мүмкіндік жасаушы, білімге құштарлығын оятушы, арттырушы; әлеуметтік құндылықтарды (этика, мораль, адамгершілік, әлеуметтік норма, принциптер) қалыптастырушы, мәдениеттендіруші (баланы мэдени дағдыларға машықтандыру, жаппы мәдениетін қалыптастырып, базалық мәдениетінің негізін қалау), қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырушы, білім алушыны тіршілікке даярлаушы, зерттеуші-ғалым, ақиқатты іздеуші, табушы. Оның бұл ізденіске теориялық білімді белгілі бір құбылысты талқылауға, қолдануға және түсіндіруге бағытталған ғылыми көзқарастарды, түсініктерді, идеялар жиынтығын игере, салыстыра отырып жетуіне болады.

Жоғары оқу орны оқытушысы педагог болғандықтан осы аталған қызметтердің барлығы оған да тиесілі болғанымен, ол - әсіресе ғылыми ақиқатты іздеуші, ғалым-зерттеуші және болашақ маманды дайындаушы [1] .

Оқытушы - жалпы білім беретін әр түрлі типтердегі мектептерде білім алушылармен оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастыратын маман; дүниеге ғылыми дидактикалық материалистік көзқарасты, әлеуметтік, психологиялық, педагогикалық даярлықты, жоғары адамгершілік сапасын, қоғамдық белсенділікті, білім алушыға және мамандыққа деген сүйіспеншілікті, дербес білім алу мен өзін-өзі тәрбиелеу жолдарын, қажеттілігін игерген біздің заманымыздың алдыңғы қатарлы мүшесі. Жоғары мектеп оқытушысы - бұл арнайы даярлығы бар және педагогикалық іс-әрекетпен айналысатын кәсіби маман.

Оқытушының негізгі міндеттері:

1. Білім өндірісі, яғни ғылыми зерттеулердің өткізілуі, сараптаманың жүргізілуі, өндіріске енгізу және т. б.

2. Білімнің берілуі немесе оқу үрдісінің барлық деңгейлерде өткізілуі, кеңес беру, біліктілікті арттыру.

3. Білімнің таралуы, басқаша айтқанда, оку және әдістемелік материалдардың, ғылыми жэне педагогикалық мақалалардың, монографиялар және т. б. дайындалуы.

Оқытушы - оқыту мен тәрбиелеу үрдісіне ғылым жетістіктерін, қоғамдық жаңалықтарды қабылдап, игеріп, енгізуші, білім алушылармен белгілі бір қатынаста болатын белсенді әрекет иесі.

Жоғары мектеп оқытушысы мынадай негізгі талаптарға сай болуы қажет:

мамандығы бойынша негізгі дайындығы болуы;
адамдардың адамдарға, қоғамға қатынасын реттейтін құқықтық және этикалық нормаларды білуі;
қазіргі білім беру технологиясын пайдалана отырып, жаңа білім алу, өз еңбегін ғылыми негізде ұйымдастыра білуі;
компьютерлік техниканы меңгеруі;
ғылыми, іскерлік, қоғамдық, саяси және тұрмыстық тілдер ауқымында мемлекеттік және шетел тілдерінде сөйлесе білуі [1] .

Ғылыми еңбек белгілі қабілеттілікті қажет етеді. Әрине оны белгілі бір бағытта әрі ұдайы дамытып отыру қажет. Зерттеушілік қабілет - бұл ақыл-ойдың белгілі бір қасиеті, бірінші кезекте проблеманы көрушілік. Резерфорд былай деген екен: «Егер оның қарамағында жас ғалым істесе және ол екі жылдан кейін бұдан әрі не істеймін деп сұраса ұстазы оған ғылыми жұмысынды таста деп кеңес береді. Творчестволық ақыл-ой қарапайым нәрседен кереметті, өзгелер байқамаған сұрақты көре білуі тиіс».

Венгер ғалымы А. Сент-Дьерд былай деп жазды: «Жаңалық ашу - демек бәріміз көріп жүргенді көре білу, бірақ осыған дейін ешкімнің ойына келмегенді ойлай білу». Ал, Д. Бернал түсіндірмесінде «Проблеманың шешімін тапқаннан гөрі оны көре білу әлдеқайда қиын. Оның алғашқысына іскерлік, ал екіншісіне қиял қажет».

Алайда нақты мәселе бойынша ғылымда не істелгенін білмей тұрып, зерттеуді бастауға болмайды. Жарияланған материалдар тасқынына батып кетпес үшін түпнүсқаларды мұқият таңдай білу және ғылыми айналымдағы зерттеулермен танысумен шектелмей, оның мән-мағынасына терең үңілу қажет [1] .

ЖОО оқытушыларын шартты түрде үш топқа бөліп қарауға болады:

педагогикалық бағыттылықты игергендер (жалпы санның шамамен 1/2) ;
зерттеу бағыттылығын игергендер (шамамен 1/5) ;
педагогикалық және зерттеу бағыттылығының бірдей көрініс табуы (шамалы артық 1/3) [2] .

Жоғарғы оқу орны оқытушысы - өзге авторлардың ойын жеткізуші емес, осы ойлардан өзіңдік объективті тұжырымға келуші және студенттерді белгілі бір ойға жетелеуші, оларға бағыт-бағдар беруші. Білім алушыларды жаңа білім алуға және оны әлемді меңгеру практикасында қолдануға үйрету [1] .

Жалпы педагог мұғалімдік мамандықты таңдарда алдына мақсат қойып, елі үшін, жері үшін қызмет атқаруы керек деп білемін. Қазіргі таңда көптеген жастарымыз өзіне лайықты жұмысты таба алмағандығынан немесе басқа амалы жоқ болғандықтан мұғалімдік жұмысқа тұрып жатады. Бұл болашақ дарынды, талантты, білімді жастардың шығуына кедергі келтіреді. Мұғалім болу оңай, ал нағыз педагог болу көбінің қолынан келе бермейді. Бірақ барлық мұғалімдерге алғысымды білдіремін.

Осы жоғарыда аталған міндеттерге жету үшін оқытушының бойына жеке тұлғалық және кәсіби қасиеттер, сапалар қажет.

2 Жоғарғы оқу орны оқытушысының жеке тұлғасы: негізгі кәсіби маңызды сапалары

Педагогтың қалыптасу, дамуы даралық сипатта болады. Ол бірден шебер бола алмайды, сондай-ақ, педагогтың барлығы шеберлік шыңына шықпайды. Көпшілік педагогтар шебер болу үшін сан-алуан уақытын, әлеуетін жұмсайды. Өкінішке орай олардың дені шеберлік деңгейіне көтеріле алмай, қалып қояды.

Мұғалімнің шеберлігі әр түрлі теориялық білімдерге (психологиялық-педагогикалық, философиялық, әлеуметтік-психологиялық, т. б. ) негізделіп, теория мен практиканы байланыстырушы қызметін атқарады. Білім мен тәжірибені терең жинақтау арқылы мұғалім кәсіби құзіреттілікке ие болады. Педагогикалық құзырлы мұғалім теориялық білімдердің қоры мен өмір қойған талаптар арасындағы қарама-қайшылықты шеше алады.

Педагогикада кәсіби қызметтің сапасын анықтайтын біртұтас әрі жүйелі түсінік «педагогикалық шеберлік» деп аталады. Қазір гі заманғы өркениет талаптары білім берудің мазмұны мен формаларын жетілдіруді қажет етуде. Қандай да бір істі өзінің нақты деңгейіне жеткізіп атқару үшін шеберлік керек. Педагогтық мамандықты таңдаған әрбір маман үшін педагогикалық іс-әрекет барысында шеберлікті жетілдіру негізгі мақсат болып саналады. Өйткені мұғаліснің шеберлігі шәкіртті қалай, қалайша оқыту жолдарын меңгеру үшін оның психологиясын білу; екінші жағынан, оқытып-тәрбиелеудің әдіс-тәсілдерін терең білу және оны қолдана білумен сипатталады. Тәжірибеде осы талаптарға жауап беру арқылы мұғалім шеберлігі қалыптасып жетіледі [3] .

XIX ғасырдың аяғында П. Ф. Каптерев педагогикалық іс-әрекеттің жетістікке жету факторы ретінде педагогтың «жеке тұлғалық қасиетгерін» атап көрсеткен. Олар педагогтың бойында міндетті түрде болуға тиіс қасиеттер: мақсатқа жетуге ұмтылушылық, табандылық, еңбекқорлық, қарапайымдылық, байқағыштық. Ақылдылықтың, шешендіктің, артистизмнің қажеттілігі арнайы көрсетілген. Педагог үшін эмпатияға, демек білім алушының психикалық күйін түсіне білуге даярлық пен әлеуметтік өзара қарым-қатынасқа деген қажеттілік те ерекше маңызды орында. Педагогикалық іс-әрекетте жоғары кәсіби шеберлік пен педагогтың мәдениеттілігі көрінетін педагогикалық такт пен ғылыми ізденістің де мәні зор деп көрсеткен.

А. К. Маркова кәсіби сапаларға келесі сапаларды жатқызады: педагогикалық эрудиция (білімдарлық) ; ғылым салаларын терең меңгеру; педагогикалық мақсат қоя білушілік; педагогикалық (практикалық және диагностикалық) ойлау; педагогикалық интуиция (сезімталдық) ; педагогикалық импровизиация (суырып салмалық, жанынан жедел шыгару, шешім қабылдау) ; педагогикалық байқагыштық; педагогикапық көрегендік. Ғалым ойынша, педагогтың жеке тұлғалық сипаттамасында ең басты орында мұғалімнің педагогикалық мамандықтың моделін, нормасын, ережелерін сезінуінен, кәсіби кредоның қалыптасуынан, мұғалім еңбегінің концепциясынан; кейбір кәсіби эталонға өзін енгізуден, кәсіби референтті адамдардың берген бағасынан және өзін-өзі бағалаудан тұратын кәсіби педагогикалық өзіндік сана [1] .

Л. М. Митина кәсіби сапаларға: әдептілікті, сыпайылықты, сезімталдықты, тәрбиелілікп, зейінділікті, ізденімпаздықгы, шыдамдылықты, адамгершілікті, іскерлікті, тәртіптілікті, белсенділікті, саяси сауаттылықты, сыншылдықты, патриоттықты, болжағыштықты, өзбеттілікті, принципшілдікті, батырлықты, кешірімшілдікті, кішіпейілдікті, балаға деген сүйіспеншілікті жатқызған.

М. М. Мұқанов педагог мамандығына лайықты сапалар қатарына: педагогтың идеялық сенімін, қабілетін, ұстамдылығын, әділеттілігі мен абыройын жатқызған. Осылардың ең ортасы, өзегі, яғни жеке тұлға сапасының ядросы - оның бағыттылығы, бейімделушілігі, өзін-өзі бағалауы, «Мен» бейнесі» - деп ойын тұжырымдаған.

Сонымен, педагог тұлғасының арнайы қасиеттері мен сапалары:

Әрекетшілдік сапа (жауапкершілік, ар-намысшылдық, еңбексүйгіштік, нақтылық) ;
Рефлексивті сапа ( ұқыптылық, тиянақтылық, білімпаздық) ;
Коммуникативтілік сапа (шыншылдық, сенімділік, ұстамдылық, талап қоя білушілік) ;
Эмпатиялық сапа (өзара түсіністік, қайырымдылық, қайғыға ортақтаса білуге қабілеттілік) .

Педагогтің адамгершілік қасиеттері: дәлелдей білушілік, ұстанымдылық, патриотизм, ұжымшылдық, тәртіпшілдік, мәдениеттілік.

Педагогтың кәсіптік-этикалық іс-әрекеті тұлғаны ерекше өмір сүру салтымен, мақсаттылығымен, арнайы қарым-қатынас жүйесін, адамдарды оқыту мен тәрбиелеу саласындағы пікірлер мен жетістіктерін үнемі жетілдіріп отыруға ұмтылысымен сипатталады.

Педагогикалық шеберлік:

пәндік білім (кәсіптік құзырлылық, арнайы кәсіби даярлығы, оқыту мен тәрбиелеудегі тәжірибесі, ғылыми біліктілігі) ;
педагогикалық технология (сөйлеу мәнерінің техникасы, ойлау логикасы мен нақтылығы, бейнелі көрсетілімдері, қажетті қүралдарды таңдай aлy дағдысы, формалары мен тәсілдері) ;
педагогикалық шығармашылық (шығармашылық талдау, стандартгы емес ойлау, жаңа ақпараттар іздестірудегі қажеттілік) ;
педагогикапық стиль (педагогикалық нақгылық, өзінің және өзгенің әрекетін қабылдай және бағалай білу дағдысы, педагогикалық бағыттағы тіл табысу мен әрекетшілдік, педагогикалық тактика мен этика, тыңдай және тыңдата білу дағдысы, адамдардың ішкі дүниесін тануға қызығушылық) [1] .

ЖОО оқытушысы - іскер де, шығармашыл тұлға. Оқытушының түрлі әрекеттерінің жиынтығы іскерлік өз қалыптасуында бірнеше кезендерден өте отырып, соңында шеберлік пен шығармашылыққа айналады. Жалпы, педагогикалық іс-әрекетпен айналысушы әрбір маманның бойында әсіресе ЖОО оқытушысының бойында оның ең негізгі кәсіби-тұлғалық қасиеттерінің негізгісі оның интеллектуалдық қабілеті.

Интеллект түсінігінің өзі адамның ақыл-ой қабілетінің ең жоғарғы деңгейі, әлем мен ондағы құбылыстар туралы кешенді білім және осы білімді өзі мен қоршаған ортаға барынша пайда келтіре отырып қолдану, кез-келген ситуацияда тиімді шешім қабылдай білу қабілеті. Интеллектуалды тұлға еш уақытта антисоциалды немесе адамгершілігі жоқ болмайды. Ол - адами-психологиялық сапаларды тасымалдаушы - тәртіптілік, мейірімділік, адамгершілік, шешімділік, табандылық жэне т. б.

Педагогтың атқаратын қызметтері мен олардың жеке тұлғалык жэне кәсіби қасиеттеріне сәйкестілігі маманды шыңдайтындығы, кәсіби деңгейге көтеретіндігі анық. Міне, осы қасиеттер мен қабілеттердің дамуына байланыстьі педагогтар бөлінеді [1] :

Шебер-мұғалім . Ғылым мен практикаға белгілі тәсілдердің үлгілерін жоғары деңгейде меңгерген. Қалыптан тыс педагогикалық міндеттерді шеше алады (өзі үшін жаңалық ашады) . Білім алушылардың дамуын ескеруге талпынады. Педагогтарға өз тәжірибесін таныта алады;

Жаңашыл-мұғалім. Тұтас ұтымды педагогикалық жүйелер немесе жеке тапқыр таба да, қолдана да біледі. Шығармашылығын көрсете алады (басқалар үшін жаңалық болып табылатын) . Еңбектің негізгі нәтижесі - оқушылардың психикалық дамуы деп түсінеді. Жаңалықты іздеуге құштар.

Зерттеуші-мұғалім. Тапқыр-зерттеуші, басқа оқытушылардың да ізденімпаздығын бағалай алады.

Кәсібилік деңгейге көтерілген оқытушы. Психикалық жағынан өзін-өзі дамытуға ұмтылады. Жаңашыл, зерттеушіге тән қасиеттер иесі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.