Бюджет дефициті

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

БАИШЕВ УНИВЕРСИТЕТІ

ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚ ЖОҒАРҒЫ МЕКТЕБІ
КАФЕДРА: ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ БИЗНЕС

РЕФЕРАТ

ТАҚЫРЫБЫ: Мемлекеттік бюджет туралы түсінік және оны статистикалық зерттеу міндеттері

ОРЫНДАҒАН: Қаржы-201 тобының студенті
Базарова С.Г.
ТЕКСЕРГЕН: Магистр, аға оқытушы
Қаршығина Г.Е.

Ақтөбе, 2020 жыл

Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

I Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.1Мемлекеттік бюджеттік экономикалық мәні мен рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.2.Мемлекеттік бюджеттің кірістері мен шығыстарының құрылымы ... ... ... .7
1.3Бюджеттің құрылу принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
1.4Бюджет балансы. Бюджет дефициті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
2Мемлекеттік бюджет статистикасы түсінігі мен талдауы ... ... ... ... ... ... ... ...13

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15

Кіріспе

Кез келген қазіргі заманғы қоғамның экономикалық құрылымының қалыптасуы мен дамуындағы шешуші рөлді мемлекет таңдаған экономикалық саясат аясында жүргізілетін мемлекеттік реттеу атқарады. Мемлекетке экономикалық және әлеуметтік реттеуді жүзеге асыруға мүмкіндік беретін маңызды тетіктердің бірі - қоғамның қаржылық жүйесі, оның негізгі буыны - мемлекеттік бюджет. Мемлекет қаржы жүйесі арқылы орталықтандырылған қалыптастырады және мемлекеттік органдарға жүктелген функцияларды орындау мүмкіндігін қамтамасыз ететін орталықтандырылмаған қорлардың қалыптасуына әсер етеді. Экономикалық және саяси реформалар мемлекеттік қаржы саласына, ең алдымен бюджет жүйесіне әсер ете алмады. Мемлекеттік бюджет мемлекеттің ресурстарын жұмылдырудың және жұмсаудың негізгі құралы бола отырып, саяси билік органдарына экономикаға әсер етуге, оның құрылымдық қайта құрылуын қаржыландыруға, экономиканың басым секторларын дамытуды ынталандыруға және халықтың аз қорғалған топтарына әлеуметтік қолдау көрсетуге нақты мүмкіндік береді.
Бұл жұмыстың мақсаты - мемлекеттік бюджетті зерделеу, бюджеттің қаржы жүйесіндегі рөлін талдау және қарастыру, сондай-ақ еліміздің бюджетін зерттеу. Зерттеу нысаны тұтастай алғанда және Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік бюджет болып табылады. Жұмыстың практикалық маңыздылығы - Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджетіне түсініктеме беру және статистиклық тұрғыдан талдау жасау.

1.1Мемлекеттік бюджеттің экономикалық мәні мен рөлі
Қаржылық байланыстардың алуан түрлілігінде белгілі бір жалпы белгілермен ерекшеленетін жекелеген салаларды бөліп алуға болады. Сонымен, жалпы әлеуметтік өнімнің өзіндік құнын бөлудің ерекше аймағы мемлекетте кәсіпорындармен, ұйымдармен, мекемелермен және халықпен қалыптасатын қаржылық қатынастармен қалыптасады. Бұл қатынастар жалпыға бөлінеді, олар бөлу процесінде туындайды, мемлекет олардың ажырамас қатысушысы болып табылады және әлеуметтік қажеттіліктерді қанағаттандыруға арналған қаражаттың орталықтандырылған қорын қалыптастыру және пайдалануымен байланысты болып келеді. Қаржы қатынастарының бұл жиынтығы мемлекеттік бюджет деп аталатын тұжырымдаманың экономикалық мазмұнын құрайды.
Мемлекеттік бюджет экономикалық қатынастардың жиынтығы ретінде объективті. Таратудың тәуелсіз саласы ретінде оның дамуы тиісті орталықтандырылған ресурстарды қажет ететін әлеуметтік өндірістің өзімен объективті түрде анықталады. Қаражаттарды орталықтандыру тұтастай алғанда экономиканың жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін ұлттық экономикада үздіксіз айналымды ұйымдастыру үшін қажет. Шығындарды бөлудің нақты бюджеттік саласының болуы да мемлекеттің сипаты мен қызметтерімен анықталады. Мемлекетке басым секторларды қаржыландыру, бүкіл қоғамда әлеуметтік және мәдени шараларды өткізу, қорғаныс мәселелерін шешу және мемлекеттік басқарудың жалпы шығындарын өтеу үшін орталықтандырылған қаражат қажет. Осылайша, мемлекеттік бюджеттің болуы адамдардың субъективті қалауының (еркінің) нәтижесі емес, объективті қажеттілік, кеңейтілген қайта құру қажеттіліктеріне, мемлекеттің табиғаты мен функцияларына байланысты.
Экономикалық дамудың қазіргі кезеңінде орталықтандырылған қаржы ресурстары мемлекетке әлеуметтік өндірістің қажетті қарқыны мен пропорцияларын қамтамасыз етуге, оның салалық және аумақтық құрылымын жақсартуға, экономика салаларын дамытудың басым бағдарламаларына қажетті қорларды қалыптастыруға және ірі әлеуметтік қайта құрулар жүргізуге мүмкіндік береді. Қаржылық орталықтандырудың арқасында қаражат мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік саясатын сәтті жүзеге асыру үшін жағдай жасайтын экономикалық және әлеуметтік дамудың маңызды салаларына шоғырланған.
Осылайша, шығындарды бөлудің ерекше бөлігі ретінде мемлекеттік бюджет белгілі бір қоғамдық мақсатты орындайды - ол ұлттық қажеттіліктерді қанағаттандыруға қызмет етеді. Шығындарды бөлудің белгілі кезеңдерінен өтіп, халыққа кеңейтілген өндіріс, әлеуметтік және мәдени қызметтер, қорғаныс және басқару үшін кеңейтілген қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін мемлекетке кіретін, әлеуметтік өнім мен ұлттық табыстың белгілі бір әлеуметтік бөлігін орындай отырып, объективті бөлу қатынастарының болуының экономикалық нысаны. Бюджет қорының қалыптасуы мен пайдаланылуы оның бөлінуі мен қайта бөлінуіне байланысты құнның қозғалысы процесін білдіреді.
Экономикалық категория ретінде мемлекеттік бюджет мемлекет қаражатының орталықтандырылған қорын қалыптастыру және оны кеңейту және әлеуметтік қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсатында пайдалану арқылы әлеуметтік өнімнің құнын бөлу және қайта бөлу процесінде мемлекет пен қоғамдық өндірістің басқа қатысушылары арасында туындайтын ақша қатынастарын білдіреді. Мемлекеттік бюджет экономикалық категория ретінде тұтасымен қаржы категорияларына сәйкес келетін функцияларды орындайды - бөлу және бақылау. Бұл функциялардың әсері қарастырылатын бюджеттік қатынастардың ерекшелігімен анықталады.
Бюджет экономика механизміне бюджет механизмі арқылы әсер етеді. Бұл бюджеттің тұтастай экономикаға әсер ету құралы ретіндегі рөлін көрсетеді. Бюджет тетігі - бұл орталықтандырылған мемлекеттік қорлар қорын қалыптастыру мен пайдалану нысандары мен әдістерінің жиынтығы. Экономикалық реттеу орталықтандырылған қорлар қорының сандық мөлшерін белгілеу арқылы жүзеге асырылады, оны қалыптастыру мен пайдаланудың нысандары мен әдістерін реттейді, бюджетті орындау процесінде қаржы ресурстарын қайта бөледі.
Мемлекеттік бюджет қаржылық қатынастардың белгілі бір жиынтығы ретінде, ең алдымен, қаржы категориясын бөлетін ерекшеліктермен сипатталады: бюджеттік қатынастар дистрибутивті сипатта болады, әрқашан қолма-қол ақшамен жүзеге асырылады, мақсатты ақшалай қаражаттардың қалыптасуы мен қолданылуымен бірге жүреді. Сонымен бірге, белгілі бір ерекшелік бюджеттік қатынастарға тән, алайда ол қаржыға қатысты шеңберден шықпайды. Мемлекеттік бюджет шығындарды бөлудің белгілі бір саласы ретінде келесі белгілермен сипатталады:
* жалпы мемлекеттік өнім құнының бір бөлігін мемлекеттен оқшаулауға және оны қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін пайдалануға байланысты бөлу қатынастарының ерекше экономикалық нысанын білдіреді;
* құндылықты құру және өнімді тұтыну процесін жүргізетін материалдық өндіріс қаржысынан айырмашылығы, экономика салалары, аумақтар, экономика салалары, әлеуметтік қызмет салалары арасында құнды қайта бөлуге, құндылықты тұтынуға қызмет ететін өндірістік емес саланы қаржыландыруға арналған;
* тауарлық формадағы әлеуметтік өнімнің қозғалысына тікелей қатысы жоқ және одан белгілі бір бөліну жағдайында жүзеге асырылатын, материалдық өндіріс пен өндірістік емес салада қаржылық қатынастар тауарлы-ақшалы заттармен тығыз байланысты болған кезде шығындарды бөлу сатысын білдіреді.

1.2Мемлекеттік бюджеттің кірістері мен шығыстарының құрылымы
Мемлекеттік қорлардың орталықтандырылған қорын қалыптастыру мен пайдаланумен байланысты бюджеттің жұмыс істеуі арнайы экономикалық нысандар - кірістер мен бюджет шығыстары арқылы жүреді. Олар шығындарды бөлудің жеке кезеңдерін білдіреді. Екі санат да бюджеттің өзі сияқты объективті және белгілі бір қоғамдық мақсатқа ие: кірістер мемлекетке қажетті ақша қаражаттарымен қамтамасыз етеді, шығындар ұлттық қажеттіліктерге сәйкес орталықтандырылған ресурстарды бөледі.
Кірістер мен шығыстардың құрамы мен құрылымы нақты әлеуметтік-экономикалық және тарихи жағдайларда жүзеге асырылатын мемлекеттің бюджеттік және салық саясатын іске асыру бағыттарына байланысты. Сонымен бірге мемлекет белгілі бір жағдайларда қолайлы болатын кірістер мен шығыстарды құрудың нысандары мен әдістерін қолданады.
Егжей-тегжейлі тізім мен кірістер мен шығыстардың топтастырылуы бюджеттік сыныптамамен анықталады. Бюджеттік сыныптама - бұл бюджеттік кірістер мен шығыстарды біртекті белгілер бойынша жүйелі түрде топтастыру, бұл мемлекеттік қаржы органдарының барлық бюджеттік іс-әрекеті үшін негіз болып табылады.
Бюджеттік сыныптама бюджеттің жоспарлармен, мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік даму бағдарламасымен, министрліктер мен ведомстволардың, ұйымдар мен мекемелердің қаржылық жоспарларымен тығыз байланысын қамтамасыз етеді; жекелеген бағалаулар мен қаржылық жоспарларды шоғырландырылған бағалар мен жоспарларға біріктіруге мүмкіндік береді, шоғырландырылған жоспарлар мен бюджетті бояу арасындағы байланысты қамтамасыз етеді.
1996 жылға дейін бюджеттік сыныптамада келесі құрылымдық бөлімдер болды: бөлім, абзац, мақала, тарау.
Алайда ұзақ уақыт қолданылған жіктеу бюджет қаражатын болжау, есепке алу және бақылаудың заманауи талаптарына, сондай-ақ бюджеттік процесті жүзеге асыруды тоқтатты.
Сондықтан, 1996 жылдан бастап ол халықаралық стандарттарға сай жаңасымен ауыстырылды. Табыстар төрт бөлімге жіктеледі: санат, сынып, кіші сынып, ерекшелігі. Санаттарға мыналар жатады: салық түсімдері; салықтық емес түсімдер; капиталмен жасалатын операциялардан түскен кірістер; алынған ресми трансферттер; қарыздарды өтеу және мемлекеттік инвестицияларды сату; жалпы қаржыландыру.
Қалған бөлімшелер кірістерді кіріс көздері туралы егжей-тегжейлі сипаттайды. Мысалы, салық түсімдерінде класс салық тобын, субкласс салық түрін, нақты төлеушіні немесе салық объектісін білдіреді.
Шығындарға функционалды және экономикалық классификация кіреді. Функционалдық классификацияға сәйкес шығындар алты бөлімге бөлінеді: функционалды топ, функция, субфункция, мекеме, бағдарлама, кіші бағдарлама. Онда 15 топ, 11 функция, 99 кіші функция, 696 мекеме, 99 бағдарлама және 99 кіші бағдарлама бар. Функционалдық классификация - бұл қызмет түрлерінің, қызмет түрлерінің және бюджеттік қатынастардың қатысушыларының толық сипаттамасы.
Шығындардың экономикалық жіктелуі оларды экономикалық сипаттамаға сәйкес төрт бөлімге бөледі: категория, сынып, кіші класс, ерекшелігі. Санатқа операциялық шығындар, күрделі шығындар, несиелер, қаржыландыру кіреді. Класс, кіші сынып және ерекшелігі шығыстардың мақсаты мен сипатын көрсетеді, мысалы, ағымдағы шығындар: тауарлар мен қызметтерге шығындар - жұмысшылар мен жұмысшылардың жалақысы - жұмысшылар мен жұмысшылардың негізгі жалақысы.
Бюджеттік жіктеу автоматтандыруды қолдана отырып, басқарудың жоғары тиімділігіне қол жеткізу үшін кірістер мен шығыстарды жан-жақты, нақты және мақсатты түрде жүйелеуге мүмкіндік береді.

1.3Бюджеттің құрылу принциптері
Мемлекеттік бюджет бірлік, толықтық, нақтылық, ашықтық қағидаттарына негізделген.
1) Бірлік қағидаты бюджеттік жүйенің ұйымдастырушылық және экономикалық орталықтандыру дәрежесін білдіреді. Бірлік қағидаты КСРО бюджет жүйесінде барынша айқын көрінді. Қазіргі уақытта бұл қағидат жергілікті билік органдарының тәуелсіздігін алуға және оларға қаржылық ресурстарды басқару құқығының бір бөлігін беруге байланысты әлсіреді. Бірлік мемлекеттегі бірыңғай бюджеттік жүйенің, елде жұмыс істейтін мемлекеттік кірістердің бірыңғай жүйесінің, мемлекеттік шығындардың біркелкілігінің, қаржылық құжаттардың бірлігінің, бюджеттік жіктеудің болуымен көрінеді. Бұл принцип бюджетті жоспарлаудың әдістемесі мен ұйымдастырылуының біртұтастығына, оның әлеуметтік-экономикалық болжаумен байланысына кепілдік береді. Бюджет бірлігі принципінің мақсаты - парламент қаражатының қозғалысын тиімді бақылау.
2) Толықтық қағидаты үкіметтің барлық қаржылық операцияларының, ол жинайтын барлық кірістер мен шығыстардың бюджетке шоғырлануын, әр бапта мемлекеттің барлық кірістері мен шығыстарын ескеретін осындай бюджетті дайындауды білдіреді. Біздің практикада бұл принцип қазіргі кезде қолданылмайды, өйткені бюджетті қатаң функционалды мақсаты бар шығындармен асыра жүктемеу орынды деп саналады; сондықтан жақында мемлекеттік бюджеттен бюджеттен тыс қаражат бөлінді: зейнетақы, әлеуметтік сақтандыру, жол жүру, жұмысқа орналасуға жәрдемдесу.
3) Шындық принципі бюджеттік картиналардың бұрмалануын болдырмау және болдырмау үшін қажет. Ол мемлекеттің қаржылық операцияларының бюджетінде шынайы көрініс табуды, бекітілген сомалардың бюджеттік тапсырмалардың орындалуына сәйкестігін қамтамасыз етеді. Шынайылық барлық кіріс көздерін және шығыстардың бағыттарын есептеулердің нақтылығымен, болжамдар мен даму бағдарламаларының индикаторларына сүйене отырып және бюджет резервтерінің болуына негізделген.
4) Жариялылық қағидаты - бюджеттің құрамы мен құрылымы, тапшылықтың мөлшері және оны жабу жолымен (шығындарды азайту, кірістерді ұлғайту, несиелер, ақша шығару) халықты таныстыру үшін бюджеттің кірістері мен шығыстары туралы мәліметтерді баспаға шығару талабы.

1.4Бюджет балансы. Бюджет дефициті
Әрбір бюджетте тепе-теңдікті, яғни кірістер мен шығыстарды теңестірген жөн. Баланс тепе-теңдік болып табылады, ал бюджеттеу кезінде басты мәселе ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.