Қазығұрт ауыл округі, орталығы Қазығұрт ауылы
ТҮЙІНДЕМЕ
Тақырыбы: Түркістан облысы Қазығұрт ауданында жерді тиімді пайдалану мен қорғауға мемлекеттік бақылауды жүргізу.
Жұмыстың құрылымы мен көлемі:Дипломдық жұмыс 70 беттен,кіріспеден, 3 бөлім,қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.Сонымен қоса, жұмысты жазу барысында 6 кесте,12 сурет құрастырылды. Зерттеу объектісі: Түркістан облысы, Қазығұрт ауданының жер ресурстары.Жұмыстың мақсаты: Түркістан облысы,Қазығұрт ауданындағы жер ресурстарының пайдалануы мен қорғалуына мемлекеттік бақылау жүргізілуін зерттеу,жер ресурстарының тиімді,мақсатына сәйкес пайдалануын бақылай отырып, соның ішінде ауыл шаруашылығы жерлерінің рациональды түрде пайдаланылуын ескеру,қорғалу шараларындағы әлеуметтік,экологиялық,экономикалық және басқа да факторлардың әсерін анықтау.Түйін сөздер:жер ресурстары,жер пайдаланушылық,жер ресурстарын қорғау шаралары.Зерттеу әдістері:Дипломдық жұмысты жазу барысында статистикалық әдіс,салыстырмалы талдау әдістері қолданылды.
РЕФЕРАТ
Тема:Ведение государственного контроля за рациональным использованием и охраной земель Казыгуртского района Туркестанской области. Объем и структура работы:Дипломная работа состоит из 70 страниц,введения,3-х глав, заключения и списка использованных работы.Также,во время работы было создано 6 таблиц,12 рисунков. Цель работы: Изучение государственного контроля за использованием и охраной земельных ресурсов в Казыгуртском районе, Туркестанской области,выявление влияния социальных, экологических,экономических и других факторов на меры охраны,в том числе рациональное использование сельскохозяйственных земель.Ключевые слова:земельные ресурсы,землепользование, меры по охране земельных ресурсов. Методы исследования:статический метод,метод сравнительного анализа.
ABSTRACT
Subject: Cundicting state control over the rational use and protection of land in the Kazygurt district of the Turkеstan region. Volume and structure of work:Diploma thesis consists of an introduction , 3 main parts ,conclusion and list of references.Includes,6 tables and 12 pictures. Objective: Object of the study is a land resources of the Kazygurt district of Turkistan region.The main goals of the thesis are study of state control over the use and protection of land resources in Kazygurt district, Turkestan region, identifying the impact of social, environmental, economic and other factors on protection measures, including the rational use of agricultural land Keywords: land resources, land use, measures to protect land resources. Study methods:Research methods:statistical method,method of comparative analysis.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.ҚАЗЫҒҰРТ АУДАНЫНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
1.1Қазығұрт ауданының табиғи-климаттық жағдайы,жер бедері ... ... ... .6-8
1.2 Қазығұрт ауданының әкімшілік бөлінуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6-22
1.3. Жер ресурстарын қорғау және ауыл шаруашылығы алқаптарын дамыту шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22-27
2.ҚАЗЫҒҰРТ АУДАНЫНДАҒЫ ЖЕР РЕСУРСТАРЫНЫҢ САПАЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ ЖӘНЕ ЖЕР ПАЙДАЛАНУ МӘСЕЛЕЛЕРІН АНЫҚТАУ
2.1 Қазығұрт ауданындағы жер ресурстарының жалпы сапалық жағдайын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30-31 2.2 Жер ресурстарының пайдалану жағдайы мен жақсарту жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31-32 2.3 Жер ресурсын қорғау мен пайдалануға мемлекеттік бақылауды жүргізетін мемлекеттік органдардың құқықтары мен міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
3.ЖЕР РЕСУРСТАРЫНЫҢ ПАЙДАЛАНЫЛУЫ МЕН ҚОРҒАЛУЫНА МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ ЖҮРГІЗУ НЕГІЗДЕРІ
3.1 Аудандық жер ресурстарын тиімді пайдалану мен қорғауға мемлекеттік бақылаудың жүргізілу тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...49-53
3.2Жер пайдаланушылықта туындайтын заң бұзушылық түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 54-56 3.3 Жер ресурстарын тиімді пайдалану мен қорғауға мемлекеттік бақылау жүргізудіңмаңыздылығы ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 56-58
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .59
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 60
КІРІСПЕ
Жер ресурсы - экономиканың барлық салаларын дамытудың негізгі объектісі болып табылатын маңызды ұлттық қазына болып табылады.Әрбір саланың дамуы тікелей жермен байланысты.Тіршілік көзі болып саналатын жер ресурстарын өндірістік салада тиімді пайдаланылуы мемлекет саясатындағы негізгі буын болып табылады. Сондықтан жер қатынастары мен жер заңнамасы, жер реформасын одан әрі дамыту жерде тиімді шаруашылық жүргізу үшін қажетті жағдайлар жасауға, жер ресурстарын - елдің басты байлығын ұтымды пайдалануға және қорғауға бағытталуы тиіс. Бұл ретте жер учаскесі меншік иесі мен жер пайдаланушынынқұқығының міндетті кепілдіктері мен міндеттерін сақтау ескеріледі.Түркістан облысының экономикалық әлеуеті, топырақ-климат жағдайлары және ауа-райының ерекшеліктері ауыл шаруашылығының барлық салаларын дамытуға қолайлы.Облыста суармалы жерлерді пайдалану көп жағдайларда су қорларының жеткіліксіздігімен шектеледі. Жерді ұтымды және тиімді пайдалану ел экономикасының және ауыл шаруашылығының табысты дамуының негізі болып табылады. Жер - халықтың әл-ауқатының басты көзі болып табылатын ауыл шаруашылығы өндірісінің негізі. Жерді тиімді, ұтымды пайдалану және қорғау, жерді пайдаланудан барынша пайда алу Жер кодексінің орындалуына байланысты жер саясатының негізгі бағыты. Ауылшаруашылық жерлерін пайдалануды жетілдіруде аумақтарды ұйымдастыру, ауыл шаруашылығы мәдениетін жетілдіру, қоршаған ортаны қорғаудың басқа да шаралары аса маңызды болып табылады. Жерді ұтымды пайдалануда топырақ құнарлылығын арттыру маңызды міндеттердің бірі болып табылады.Нарықтық экономикадағы мемлекеттік жер ресурстарының әлеуетін тиімді пайдалану мәселесі тұрақты реформалардың, жер ресурстарын басқарудың негізгі міндеттерінің бірі саналады.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі:Жерді пайдалану мен қорғау әр мемлекеттің өз аумағындағы ,сонымен қатар әлем елдерінің ортақ міндеті.Жерді пайдалану мен қорғау үшін жан- жақты құқықтық,зерттеу шаралары қолға алынған.Жер ресурстарын пайдалануды мемлекеттік бақылау бұл қолданыстағы нормативтік актілердің сапалылығына тікелей байланысты.Сол себептен мемлекеттің басты байлығы,яғни экономика мен әлеуметтік жағдайдың негізі болып табылатын жер ресурстарына мемлекеттік бақылау жүргізудің тиімді тәсілдерін аныұтау өзекті мәселе болып тұр.
Дипломдық жұмыстың мақсаты:дипломдық жұмыстың мақсаты болып аудан аумағындағы жер ресурстарының пайдаланылуы мен қорғауға мемлекеттік бақылау жүргізілуін зерттеу,саралау табылады.
Дипломдық жұмыстың мақсатына сәйкес орындалуы қажет міндеттер: мемлекеттiк органдардың, жеке, заңды тұлғалардың және лауазымды адамдардың Қазақстан Республикасы жер заңдарының сақтауы, Қазақстан Республикасы заңдарының бұзылуын анықтауды және жоюды, азаматтар мен заңды тұлғалардың бұзылған құқықтарын қалпына келтiру, жер учаскелерiн пайдалану ережелерiнiң сақталуын, жер кадастры мен жерге орналастыру iсiнiң дұрыс жүргiзiлуiн және жердi ұтымды пайдалану мен қорғау жөнiндегi iс-шаралардың орындалуын қамтамасыз етілуін зерттеу.
Дипломдық жұмыстың объектісі: Жер пайдаланушылықта туындаған мәселелер мен экологиялық жағдайдың шиеленісуі.
Дипломдық жұмыстың пәні ретінде Қазығұрт ауданында жер ресурстарын пайдалану мен қорғауды мемлекеттік бақылаудың жүргізілуі мен жер ресурстарының құнарлылығын арттыруға бағытталған шаралар танылады.Зерттеудің әдістемелік негізіне жалпы танылған жер заңдарының қағидалары мен жерді пайдалану мен қорғау ережелері қызмет етеді.
1.ҚАЗЫҒҰРТ АУДАНЫНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
1.1 Қазығұрт ауданының табиғи-климаттық жағдайы,жер бедері.
Қазығұрт ауданы - шығысы мен оңтүстік шығысын биік таулы жоталар,солтүстігі мен батыс-солтүстігін төбешік жазықтар алып жатқан Түркістан облысы құрамындағы әкімшілік бөлініс.Аудан облыс орталығы - Түркістан қаласынан оңтүстік - шығысқа қарай 237,7 км жерде, орналасқан. Жер көлемі - 409304 гектарды құрайды (1 кесте).Батыс бөлігінде Сарыағаш ауданымен, ал шығысында Сайрам ауданының жерімен шектеседі.Ауданның орталығы Қазығұрт ауылдық округінде орналасқан. Аудан бойынша:3714 агроқұрылым бар;оның ішінде 3395-сі шаруақожалықтары;106 жауапкершілігі шектеулі серіктестігі(ЖШС);132 өндірістік кооператив;2 мемлекеттік заңды тұлға мен 79 саяжай пайдаланушылар тіркелген. Тұрғындар негізінен бидай,көкеніс,техникалық өсімдіктер және басқа да ауыл шаруашылығы дақылдарын егумен,сонымен қатар мал өсіріп айналысумен еңбек етуде. Аудан аумағындағы ауыл шаруашылғы мақсатындағы жерлер 275086 гектар немесе барлық жер қорының 67,2 % құрайды. Осы жер қоры шаруашылық серіктестіктерге, өндірістік кооперативтерге және шаруа қожалықтарына шаруашылық қызметтерді жүргізу үшін берілген (1- кесте).Облыстың оңтүстік шығысында орналасқан әкімшілік бөлік облыста аумағы бойынша 5- орынды алады.Ауданның жер көлемінің көп бөлігі 800-1200 метр биіктікте орналасқан.Жер бедері негізінен таулы,төбешікті болып келеді.Шығыс бөлігінде Қаржантау (2000-2800м), Өгем(3000-3600 м) биік таулы жоталары, орталығында оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай Қазығұрт жотасы (800-1700м) созылып жатыр. Батысы, солтүстік-батыс бөлігінің рельефі төбешік жазық. Жер қойнауынан минералды су және қиыршық тас,аққұм, цемент т.б. құрылыс материалдары барланған. Климаты континеттік сипатта болып келеді, қысы жұмсақ, қысқы қаңтар айының орташа жылдық температурасы 22-25°С. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері 300-400 мм, тауда 500-700 мм болып келеді. Аудан территориясынан Келес,Өгем,Қаржансай,Мұғалысай сияқты өзендер ағып өтеді.Таулы аймақтың фаунасы қасқыр,түлкі,таутеке,қоян,сарышұнақ Таулы өңірі мен өзен бойларында итмұрын,долана,жиде,арша,шырша,жаба йы алма,тобылғы және т.б. өседі.Ал мәдени және техникалық өсімдік шаруашылығы құрылымында бидай ,арпа,жүгері,мақсары,күнбағыс, күнбағыс және басқа да көкеніс өндірісі басым.Қазығұрт ауданының ауыл шаруашылығы жерлерінің егіншіліктегі маңызды мәселелерінің бір шешімі жоңышқамен тығыз байланысты. Жайылымдық және ұстап бағылатын мал санының жоғарылауы малазықтық дақылдарды өсіруге ықпал етеді.Сол себепті мұнда мал азықтық жоңышқа егісі көп шоғырланған және ауыспалы егіс тәсілінде де тиімді қолданылуда.Ауданның ең көп бөлігін алып жатқан тұзды топырақ жамылғысы, олардың таралған ауданы - солтүстік, солтүстік-батыс аймақтары, сондай-ақ, олар жеке үлескілер ретінде оңтүстік, оңтүстік-шығыста таралған. Аудан аумағы бойынша Орынбор -- Шымкент -- Ташкент темір жолы, Шымкент -- Ташкент, Қазығұрт -- Ленгер автомобиль жолдары өтеді. Ауыл шаруашылығына жарамды жерінің аумағы 275086 гектар.Оның ішінде егісік жерлер 100918 гектар,оның ішінде суармалы егістік 12349 гектар,көп жылдық ағашты өсімдіктер 1950 gектар,шабындық жерлер 30905 гекта,жайылымдық 133460 гектар.Аудан бойынша ірі қара -72409,қой-ешкі -289445,жылқы 28075 басқа жетті.Қазығұрт ауданынын барлығы 6244 гектар жерін Төлеби (4524га),Сайрам (1720га) аудандары жалға алу шарты бойынша пайдалануда.Ауданда барлығы 3714 агроқұрылым бар,оның ішінде 3395 шаруа қожалығы, 106 жауапкершілігі шектеулі серіктестігі ,132 өндірістік кооператив ,2 мемлекеттік заңды тұлға жане 79 саяжай пайдаланушылар бар.
Аудан аумағы табиғаты мен ауа-райының ерекшеліктеріне байланысты 3 аймаққа бөлінеді:
1.Құрғақ ыстықты шөл және шөлейтті аймақ.Оған Шанақ ауыл округі енеді.Бұл аймақтың жер бедері төбелі жазық болып,оңтүстік-шығысына қарай біртіндеп жоғарылай бастайды.Ауа-райы жылы ,құрғақты болып ерекшеленеді.Қысы қысқа,көбінесе жылы болады.Қардың қалыңдығы орта есеппен 11 сантиметрден аспайды.
2.Өте жоғары құрғақты ыстық тау алды аймақ.Оған Шарбұлақ, Шарапхана, Қызылқия, Қарабау, Қарақозы Әбдалиев және Қазығұрт ауыл округтері кіреді.Бұл аймақтың жер бедері,жазықты болып келеді.Негізгі су аймақтары Қазығұрт және Қаржантау тау жоталарымен өтеді.Ауа райы жылы,құрғақты болып келеді.
3.Тау аймағын Өгем мен Қазығұрт шатқалдарының оңтүстік шығыс жағында орналасқан,құрамына Тұрбат, Жаңабазар, Қызылтаң ауыл округтері енеді. Бұл аймақтың жер бедері тау беткейлері мен бөлшектенген өзен жазықтары және белестер мен су айрықтарымен өзгешеленеді.
Климаты:
Солтүстік-батыстан шығысқа қарай және оңтүстің-батыстан солтүстік батысқа қарай Қазығұрт пен Қаржантау тау жоталары өтеді және біртіндеп бірігеді.Бұл аймақтың ауа райы жазық пен тау алды аймақтарынан өзгеше болып келеді.Жазы салқын,найзағайлы-жауынды кейде бұршақты болып келеді.Қысы қатаң.Қар жамылғысы 3-4 ай жатуы мүмкін.Қар жамылғысы қалыңдығы 80-100 сантиметрге дейін жетеді.Жылдық ылғал көлемі 3200-3900 миллиметр.Бұл аймақтың жерлері шабындық ретінде және жаздық жайлау ретінде пайдаланылады.
Гидрографиясы:
Ауданның су қоры жер беті және жер асты суларынан тұрады. Олар Келес және Өгем өзендері.Өгем өзені өз бастауын Талас Алатауынан басталса,Келес өзені Қаржантау тауынан бастау алады.Одан басқа Ұя,Қаржан,Ақпарақ,Шарбұлақ және Қақпақ өзендері Келес өзеніне қосылып,өзен арнасы Сырдарияға барып құяды.Бөгендер мен тоғандар бойынша ауданда үш орташа сыйымдылықтағы суқоймалары бар: Рабат су қоймасының сыйымдылығы 50 000 м³ Ақбастау су қоймасы,сыйымдылығы 80 000 м³, Көкібел су қоймасы сыйымдылығы 100 000 м³.
1.2 Қазығұрт ауданының әкімшілік бөлінуі.
Аудандағы халық саны 2003 жылғы есеп бойынша -92,2 мың адам,ал 2019 жылғы есеп бойынша -- 106 225 адам.Әкімшілік бөлінісі бойынша ауданда жалпы 60 елді-мекен 13 округқа біріктірілген: 1.Қазығұрт ауыл округі, орталығы Қазығұрт ауылы. Елді-мекендері: Ащыбұлақ,Кезеңбұлақ,Молбұлақ.Халық саны 25722 адам.Округтің жалпы жер көлемі- 2248 гектар.Оның ішінде жайылым жер -971 гектар.
2.Алтынтөбе ауыл округі орталығы Алтынтөбе ауылы.Елді мекендері:Қаржан,Алтынтөбе,Қосағаш, Қарабау,Қырыққыз,Аққұм.Халық саны-8624 адам.Округтің жалпы жер көлемі-23472 гектар.Оның ішінде ауыл шаруашылық жер- 20537 гектар,жалпы егістік -9866 гектар,суғармалы жер - 699 гектар,көп жылдық екпелер-112 гектар,жайылым жер -7593 гектар,шабындық жер-2189 гектар.
3.Жаңабазар ауыл округі,орталығы Жаңабазар ауылы.Елді-мекендері:ХХ-жылдық,Жаңа базар,Үлгілі,Қарабастау,Жеңіс,Жылыб ұлақ,Жаңажол,Тілектес,Жаңаталап.Хал ық саны - 12187 адам.Округтің жалпы жер көлемі - 37221 гектар,оның ішінде,ауыл шаруашылғы жері -32822 гектар,жалпы егістік- 8442 гектар,суғармалы жер- 480 гектар,көп жылдық екпелер - 166 гектар,жайылым жер-14131 гектар,шабындық жер- 6893 гектар.
4.Жігерген ауыл округі,орталығы Жігерген ауылы.Елді-мекендері:Жігерген,Айнат ас,Диқан,Қызылбұлақ,Тесіктөбе.Халық саны-4500 адам.Округтің жалпы жер көлемі - 189783 гектар,оның ішінде,ауыл шаруашылғы жері- 104003 гектар,жалпы егістік-2991 гектар,суғармалы жер- 268 гектар,көп жылдық екпелер - 436 гектар,жайылым жер-76573 гектар,шабындық жер- 1695 гектар.
5.Қарақозы Әбдәлиев ауылдық округі,орталығы Рабат ауылы.Елді-мекендері - Рабат,Қыдыр Мәмбетұлы,Еңбекші,Қызыл -- дала Амангелді,Атбұлақ және Жаңаталап.Халық саны-10900 адам.Округтің жалпы жер көлемі - 70520 гектар,оның ішінде,ауыл шаруашылғы жері- 62647 гектар,жалпы егістік- 18009 гектар,суғармалы жер- 236 гектар,көп жылдық екпелер - 127 гектар,жайылым жер-42435 гектар,шабындық жер-361 гектар.
6.Қақпақ ауыл округі,орталығы Қақпақ ауылы.Елді-мекендері Қақпақ,Заңғар,Сырлысай.Халық саны-6455адам.Округтің жалпы жер көлемі - 18218 гектар,оның ішінде,ауыл шаруашылғы жері-16621 гектар,жалпы егістік- 5231 гектар,суғармалы жер-2779 гектар,көп жылдық екпелер - 405 гектар,жайылым жер-7770 гектар,шабындық жер- 2030 гектар.
7.Қарабау ауыл округі,орталығы - Сынтас ауылы.Елді-мекендері:Қарабау,Сынтас ,Үшбұлақ,Жұмысшы.Халық саны-6455 адам.Округтің жалпы жер көлемі- 15500 гектар,оның ішінде ауыл шаруашылғы жері- 13700 гектар,жалпы егістік- 7055 гектар,суғармалы жер-275 гектар,көп жылдық екпелер - 50 гектар,шабындық жер- 1114 гектар,жайылымдық жер-4422 гектар.
8.Қызылқия ауыл округі,орталығы Қызылқия ауылы.Елді-мекендері:Қызылқия,Айнат ас,Ынталы,Қызылсеңгір,Тұғыртас.Халы қ саны-10316 адам.Жалпы жер көлемі - 24516 гектар,оның ішінде ауыл шаруашылығы 22058 гектар,жалпы егістік - 9548 гектар,суғармалы жер - 5587 гектар,көп жылдық екпелер -1000 гектар,жайылым - 6038 гектар,шабындық жерлер- 3945 гектар.
9.Сабыр Рахымов ауыл округі,орталығы Көкібел ауылы.Елді-мекендері - Көкібел,Майбұлақ,Қызылата.Халық саны-3985 адам.Округтің жалпы жер көлемі-12774 гектар.Оның ішінде ауыл шаруашылғы жері-11230 гектар,жалпы егістік-2846 гектар,суғармалы жер-261 гектар,көп жылдық екпелер -69 гектар,жайлым жер-5865 гектар,шабындық жер-1774 гектар.
10. Тұрбат ауыл округі,орталығы Тұрбат ауылы.Елді-мекендері: Тұрбат,Өндіріс,Еңбек,Қызылдиқан. Халық саны-12400 адам. Округтің жалпы жер көлемі -19974 гектар.Оның ішінде ауыл шаруашылық жер - 7303 гектар. Жалпы егістік- 5737,суғармалы жер- 587 гектар,көп жылдық екпелер- 90 гектар,жайылым жер -7419 гектар,шабындық жер -2408 гектар
11.Шанақ ауыл округі,орталығы Шанақ ауылы.Елді-мекендері : Шанақ,Ақжар,Ызабұлақ,Станция Шанақ. Халық саны 3812 адам .Округтің жалпы жер көлемі - 48439 гектар,оның ішінде ауыл шаруашылық жер-42251 гектар,жалпы егістік -18021 гектар,жайылым жер - 23514гектар.
12.Шарапхана ауыл округі,орталығы Шарапхана ауылы.Елді-мекендері : Шарапхана,Жіңішке,Маханбет Өтемісұлы ,Майлыошақ,Талдыбұлақ ,Бақабұлақ. Халық саны- 8637 адам.Округтің жалпы жер көлемі - 35761 гектар.Оның ішінде ауыл шаруашылық жер- 32955 гектар,жалпы егістік -8668 гектар,суғармалы жер - 272 гектар,көп жылдық екпелер -71 гектар,жайылым жер - 19728 гектар,шабындық жер -3570 гектар.
13.Шарбұлақ ауыл округі,орталығы Шарбұлақ ауылы.Елді-мекендері:Шарбұлақ,Ақбас тау.Халық саны- 4796 адам.Округтің жалпы жер көлемі-27645 гектар,ауыл шаруашылығы 24115 гектар,жалпы егістік-7932 гектар,суғармалы жер- 747 гектар,көп жылдық екпелер- 123 гектар,шабындық жер- 5481 гектар,жайылымдық жер - 10118 гектар.
Қазығұрт ауданы жер ресурстарына бай,негізінен ауылшаруашылығы мақсатына,соның ішінде егістік пен жайылымға маманданған. Ауданның барлық территориясы 409304 га, оның ішінде: ауыл шаруашылығы алқаптары- гектар;оның ішінде егістік жерлер- 100 964 гектар ;суармалы егістік -12 417 гектар; көп жылдық екпелер -1950 гектар; шабындық жерлер-30 902 гектар; жайылымдар -133 835 гектар; өзге де жерлер -7882 гектар.
1-кесте.Ауданның жер қорының жер санаттары және жер иеленушілер мен жер пайдаланушылар жайлы есеп,2019 жыл,10 қазан.
Жер санаттары
Ауданы,га
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер Оның ішінде:
275 534
-бау-бақша,саяжай құрылысы үшін
9
- шаруа қожалықтар жері
-шаруашылық серіктестіктер мен акционерлік қоғамдар жері
132
-өндірістік кооперативтер жері
302
-ауыл шаруашылығы мақсатындағы басқа кәсіпорындар жері
-оқу орны мен тәжірибе алуға бөлінген жер
41261
-қосалқы шаруашылықтар жері
80368 1220
0 4328
Елді-мекендер орналасқан жерлер -
39701,0
жеке тұрғын құрылысы үшін
Өнеркәсіп,көлік,байланыс жәнеөзге де ауылшаруашылығына арналмаған жерлер
2274,0
-Өнеркәсіп
159
-Автокөлік жолдары
1242
-Темір жол транспорт
-Байланыс
103
-Басқа да ауыл шаруашылығы емес мақсатта
33
-Осы санаттағы жерлердің жеке меншіктегісі
737 35
Орман қорының жері
60,0
Ерекше қорғалатын табиғи аумақ жерлері
Соның ішінде емдік сауықтыру мақсатында
76573,0
Су қорының жері
424,0
Босалқы жерлер
8495
Барлығы:
409304
.
2-кесте.Ауылдық округтер бойынша ауыл шаруашылығы алқаптарының жіктелуі.
Ауыл округтерінің атауы
Барлық жер көлемі,
га
Одан
Егістік жер,бар-
лығы
Оның ішінде суармалы
Шабындық
Жайылым
Бау
Өзге жерлер
Аудан бойынша
409304
107028
12478
32043
206530
2641
61062
Басқа аудандардың пайдалан-уындағы жерлер
6244
1398
-
583
3480
-
483
Барлық жер
403060
105330
12478
31460
203050
2641
60579
Шарбұлақ
24079
7932
747
5481
10118
87
461
Тұрбат
17303
5737
587
2408
7419
90
1649
Шарапхана
32945
8668
272
3570
19728
61
918
Қызылқия
21358
9548
5589
3945
6038
300
1527
Қақпақ
16567
5231
2779
2030
7770
351
1185
Рабат
62536
18241
236
361
42435
16
1483
Шанақ
42251
18021
-
-
23514
-
716
Жаңабазар
32753
8442
480
6893
14131
97
3190
Жігерген
104022
2991
268
1695
53780
455
45101
Көкібел
11212
2846
261
1774
5865
51
676
Алтын-төбе
20537
9866
826
2189
7593
112
777
Қарабау
13727
7055
275
1114
4422
77
1059
Қазығұрт
3770
1414
158
-
971
108
1277
1.3. Жер ресурстарын қорғау және ауыл шаруашылығы алқаптарын дамыту шаралары
Жер ресурстарын қорғау және ауыл шаруашылығы алқаптарын дамыту мақсатында ауданда жыл сайын алқап түрлеріне мемлекеттік бақылау жүргізіледі.Бұл шара негізінен жердің ұтымды пайдаланылуын қадағалауға бағытталған. Қазығұрт ауданы ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер ресурстары негізінен жайылымға маманданған.Аудан бойынша алқап түрлері,соның ішінде жайылым жерлерге мемлекеттік бақылау келесідей тәртіпте жүргізіледі:
Қазығұрт аудандық жер қатынастары бөлімінің 2017-2018 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 20 ақпандағы Жайылымдар туралы ,2001жылғы 23 қантардағы Қазақстан Республикасының жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы Заңдарына,Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің 2017 жылғы 24 сәуірдегі №173 Жайылымдарды ұтымды пайдалану қағидаларын бекіту туралы бұйрығына сәйкес жайылым жерлердің пайдаланылуы мен қорғалуына мемлекеттік бақылау жүргізудің жоспары әзірленді және жүзеге асырылды.Бұл жоспар бойынша жайылымдарды ұтымды пайдалану, жемшөпке қажеттілікті тұрақты қамтамасыз ету және жайылымдардың тозу процесін болдырмау мақсатында жасалынды. Қазақстан Республикасындағы жайылымдық жерлер барлық жердің басым бөлігі болып табылады және 186,4 млн.га (ауылшаруашылық жерлерінің 84,1%), оның ішінде жақсартылған - 5,8 млн га және суармалы - 106,1 млн га. Жер санаттары тұрғысынан жайылымдар келесідей: ауылшаруашылық жерлерге - 72,4 млн га, елді мекендерге - 20,9 млн га, өнеркәсіп, көлік, байланыс және басқа ауылшаруашылық емес мақсаттарға - 0,7 млн га, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар - 3,5 млн. га, орман қоры - 7,9 млн. га, су ресурстары - 0,1 млн. га, ал босалқы қор жерінде - 75,1 млн. га. Басқа мемлекеттердің жер пайдаланушылары 5,6 млн. га жайылымдық жерлерді пайдаланады. Соңғы жылдары жайылымдық жерлер азаюда. Есепті жылы олар 268,7 мың га азайды. Бұл жайылымдардың бір бөлігі ауылшаруашылық емес объектілерді салуға бөлінгендіктен, бір бөлігі басқа жерлерге, соның ішінде егістік жерлерге өңделеді.Аудан бойынша жайылым жерлер 206530 га жерді қамтиды,оның ішінде жақсартылған -9003 га,суармалы -197593 га.Жер санаттары бойынша жайылымдар келесідей бөлінген:ауыл шаруашылық жерлерінде-133835 га,елді мекендерде- 29026 га,өнеркәсіп,көлік,байланыс және басқа да ауыл шаруашылығы емес мақсаттарға - 378 га,ерекше қорғалатын табиғи аумақтар -38827 га,орман қоры- 0 га,су ресурстары-0 га және босалқы жерлерде-948 га.
Ауыл шаруашылығы соның ішінде жайылым жерлерін пайдаланылу мен қорғалуына мемлекеттік бақылау жүргізудің жоспар мазмұны болып:
1) құқық белгілейтін құжаттар негізінде жер санаттары,жер учаскелерінің меншік иелері және жер пайдаланушылар бөлінісінде әкімшілік-аумақтық бірлік аумағында жайылымдардың орналасу схемасы;
2) жайылым айналымдарының қолайлы схемасы;
3)жайылымдардың,оның ішінде маусымдық жайылымдардың сыртқы және ішкі шекаралары мен алаңдары,жайылым инфроқұрылым объектілері белгіленген картасы;
4) жайылым пайдаланушылардың су тұтыну нормасына сәйкес жасалған су көздеріне (көлдерге,өзендерге,тоғандарға,апан дарға,суару мен суландыру каналдарына,құбырлы немесе шахталы құдықтарға)қол жеткізу схемасы;
5) жайылымы жоқ жеке және заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын орналастыру үшін,жайылымдарды қайта бөлу және оны берілетін жайылымдарға ауыстыру схемасы;
6) ауылдық округ маңында орналасқан жайылымдармен қамтамасыз етілмеген жеке және заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын шалғайдағы жайылымдарға орналастыру схемасы;
7) ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың және айдаудың маусымдық маршруттарын белгілейтін жайылымдарды пайдалану жөніндегі күнтізбелік графигі;
8) тиісті әкімшілік-аумақтық бірлікте жайылымдарды ұтымды пайдалану үшін қажетті өзге де талаптарды қамтылуға тиіс.
Ауданның жайылым жерлерін пайдаланылуын қадағалау бойынша жүргізілген мемлекеттік бақылау нәтижесін белгілі бір елді-мекеннің негізінде көрсете кетсем:
Қақпақ ауыл округі. Орталығы - Қақпақ ауылы. Елді-мекендері:Қақпақ,Заңғар,Сырлыс ай. Халық саны-6455адам. Округтің жалпы жер көлемі - 18218 гектар; Оның ішінде,ауыл шаруашылғы жері-16621 гектар; Жалпы егістік- 5231 гектар; Суғармалы жер-2779 гектар; Көп жылдық екпелер - 405 гектар; Жайылым жер-7770 гектар; Шабындық жер- 2030 гектар.
3-кесте.Елді-мекен бойынша ауыл шаруашылығы жануарлары мал басының саны туралы деректер:
№
Елді-мекен
Түйе
Жылқы
Ірі қара мал
Ұсақ мал
1
Қақпақ
-
704
2748
17366
2
Заңғар
-
120
814
2125
3
Сырлысай
-
102
590
688
Барлығы:
-
926
4152
20385
4-кесте.Ветериналдық-санитарлық объектілер туралы мәлімет:
№
Елді-мекен
Ветеринарлық станциялар
Ұсақ малдарды шомылдыру орындары
Жасанды ұрықтандыру пунктері
Биотермиялық шұңқырлар
1
Қақпақ
1
1
1
2
Заңғар
1
3
Сырлысай
1
1
Барлығы:
1
1
3
1
5-кесте.Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың және айдаудың маусымдық маршруттарын белгілейтін жайылымдарды пайдалану жөніндегі күнтізбелік графигі,сонымен қатар жайылым кезеңінің ұзақтығы:
№
Таулы аймаққа малдардың айдап шығарылу мерзімі:
Таулы аймаққа шығарылған малдардың қайтарылу мерзімі
Ескерту
1
Сәуір-мамыр
Тамыз-қыркүйек
-
6-кесте.Ауыл шаруашылығы жануарларының мал басына шаққандағы жайылымның қажеттілігі туралы кестесі:
№
Елді-мекендер
Елді-мекендердегі жалпы жайылымдық жер көлемі,гектар
Мал басы және қажетті жайылымдық жер көлемі,гектар
Жылқы
Гектар нормасы
Қажетті жайылым,гектар
Ірі-қара мал
1
2
3
4
5
6
7
1
Қақпақ
7020
604
9
5436
2348
2
Заңғар
450
110
9
990
814
3
Сырлысай
300
102
9
918
560
Барлығы
7770
816
27
7344
3722
Альбомный
Гектар нормасы
Қажетті жайылым,гектар
Ұсақ мал
Гектар нормасы
Қажетті жайылым,гектар
Жалпы қажет жайылым жер көлемі,гектар
Елді-мекендердің жалпы жайылыммен қажетті жайылымның айырмасы(+,-)
8
9
10
11
12
13
14
8
18784
845
2,5
2112,5
26332,5
-19312,5
8
6512
1053
2,5
2632,5
31134,5
-30684,5
8
4480
964
2,5
2120,8
7518,8
-7218,8
Барлығы
29776
2862
2,5
6865,8
64985,8
-57215,8
Жоспар бойынша ауыл шаруашылығы жерлерін геоботаникалық зерттеп-қараудың жай-күйі туралы мәліметтерге: ветеринарлық-санитарлық мекемелер туралы деректер,иелерін,жер пайдалануышылардың ,жеке және заңды тұлғаларды көрсете отырып,ауыл шаруашылығы жануарлары мал басының саны туралы,шалғайдағы жайылымдар,егістік жерлер,суармалы егістік жерлер,сервитуттар және т.б. мәліметтер далалық зерттеу жұмыстары кезінде және мемлекеттік органдар,жеке және заңды тұлғалар берген өзге де деректер негізінде жасалынды.1-кестеде көріп отырғанымыздай ,ауданда ауыл шаруашылығы жерлерінің басым бөлігі жайылым мақсатындағы жерлер.Сонымен қатар ауданның температуралық режимі мен ылғалдылық деңгейі егіншілікті жүргізуге қолайлы екенін көрсетеді.Сол себепті ауданда егіншілік жұмыстары күн радиациясының жоғары қарқындылығы мен булануы,ерте көктемде және салқын температура жағдайында жүргізіледі.Климаттық,жер бедерінің ерекшеліктеріне қарай таулы орташа қара шірінді,қара-қоңыр топырақты және сұр топырақты аймақ болып бөлінеді.
2.ҚАЗЫҒҰРТ АУДАНЫНДАҒЫ ЖЕР РЕСУРСТАРЫНЫҢ САПАЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ ЖӘНЕ ЖЕР ПАЙДАЛАНУ МӘСЕЛЕЛЕРІН АНЫҚТАУ
2.1 Қазығұрт ауданындағы жер ресурстарының жалпы сапалық жағдайын анықтау.
Қазығұрт ауданы бойынша 2019 жылдың 1 қарашасында жасалған ф-22 есепке сәйкес,Қазығұрт ауданы жерінің жалпы көлемі - 409429 га құрайды.Пайдалану мақсатына қарай ауданның жер қоры санаттарға жіктелген.Соның ішінде босалқы жерлер - 8495 га,ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер -3714 га,өнеркәсіп,көлік,байланыс,қорғаны с және өзе де ауыл шараушылығы мақсатына арналмаған жерлер - 2274 га, ауылдық округ елді-мекендерінің жерлері - 39701 га,орман қорының жері - 60 га, су қорының жері - 424 га-ды құрайды.
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің құрамының басым бөлігін алқаптар алып жатыр,олар егістік жерлері - 100964 га, жайылымдық жер - 133835 га, шабындық - 30902 га, көп жылдық екпелер - 1950 га.Сонымен қатар саяжай мен бау-бақшаға арналған жерлер - 9 га.Аудан бойынша ауыл шарушылық жерлерінің басым бөлігін жайылым жерлері алып жатыр- 133835 га.Жыртылған жерлердің басым бөлігі ауданның оңтүстік және оңтүстік-шығыс бөлігінде, ашық қара-қоңыр,сұр,сортаң жерлерде орналасқан.Ал егістік,шабындық жерлер Келес,Өгем өзендерінің бойында орналасқан.
Ауыл шаруашылығы экономикасының өсуінің өлшеуші факторы болып жер ресурстарының табиғи құнарлылығын қалпына келтіру болып табылады.Жер ресурстары,оның ішінде ауыл шарушылығы жерлерін тиімді пайдалану ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру,оның негізі болып табылатын топырақ құнарлылығын арттыруға бағытталады.Жер пайдаланылуына қарай әртүрлі функциялар атқарады,осы қасиетіне байланысты өндіріс құралы ретінде жеке тұтынушылық құны айқындалады
1-сурет.Тұрбат ауылдық округі бойынша жайылымдық жерлердің орналасу схемасы(картасы).
2018 жылдың соңында республикада пайдалы қазбалар кен орындарын игеру, оларды өңдеу және барлау бойынша өндірістік нысандар, желілік құрылыстар және басқа да кәсіпорындар салу кезінде бұзылған 248,42 мың га жер бар, оның 51,3 мың га игерілді. қалпына келтіруге жатады.Ал аудан бойынша жүргізілген түгендеу және зерттеу жұмыстары нәтижесінде 1263,24 га жер пайдаланылмай келгендігі анықталды.Оның ішінде жайылым жерлер 835,308 га,егістік жерлер 384,32 га,оның ішінде суарылатын 213,6 га,көп жылдық екпелер 43,612 га.Пайдаланылмау себебі суару жүйесінің жоқтығы,құнарсызданған жерлер және жайылым үшін мал басының болмауы т.б.
Жер ресурстарын қорғау және ауыл шаруашылығы жерлерін дамыту шаралары аудан бойынша көктемгі егін егу кезеңінен алдын жүргізіледі.Ал мақсатына сәйкес пайдаланылу жайында мемлекеттік бақылау жұмыстары тамыз-қыркүйек айларында,яғни егіс жиналатын кезеңде жүргізіледі.Осы кезеңде игерілмей жатқан жерлердің иелеріне ескерту беріледі.Жалпы алғанда жер ресурстарын тиімді пайдаланбау келесі себеп-салдарға негіз болады:ауыл шаруашылығы өндірісінің маусымдылығын дұрыс бағаламау,аграрлық реформаның,жер заңдарының ережелерін жүзеге асырудың жүйесіз тәсілдері,топырақ құнарлылығын толық бағаламау және осының нәтижесінде құнарлық деңгейінің апаттық жағдайға дейін түсіп кетуі.
2.2 Жер ресурстарының пайдалану жағдайы мен жақсарту жолдары.
Жерді пайдалану қоғамдағы жеке,заңды және мекемелер мен ұйымдар арасындағы қалыптасқан әлеуметтік және экономикалық қарым-қатынас формаларының бірі.Ауданның табиғи-климаттық ерекшеліктеріне қарай жер әр түрлі дәрежеде,көбінесе егіншілік пен жайылым үшін пайдаланылады. Ол үшін жерді құнарландыру мәселесін қолға алып,жер байлығын мал өсіру мен егіншілікте тиімді пайдаланудың маңызы ерекше.Жер аграрлық саланың шешуші факторы болып саналады.Сондықтан да жер пайдаланушылық пен қорғалуы аграрлық қатынастар жүйесінің негізін құрайды. Жерді иемдену мен меншікке алуға қарағанда жер пайдаланушылық қарапайым жер қатынасы түрі. Жерді тиімді пайдалану жерді жақсарту жөніндегі, топырақ эрозиясын, тұздануды, батпақтануды, су басуды, шөлейттенуді, құрғақтануды, тығыздалуды, қоқыстануды, ластануды және жердің тозуын туғызатын басқа да процестерді болғызбау және олардың салдарын жою жөніндегі іс-шаралардың уақтылы және сапалы орындалуына,ауыл мен орман шаруашылығында топырақтың құнарлылығын арттырумен байланысты агротехникалық, мелиоративтік және рекультивациялық шараларды жүргізу арқылы жер пайдалануды білдіреді.
Жерді қорғау - жердің табиғи қасиеті мен нысаналы мақсатында пайдаланылуын ескере отырып,шаруашылық мақсатын қорғау.Қазақстан Республикасының Жер кодексінің 17- тарауы жерді қорғауға арналған,ал 139-бапта жерді қорғаудың мақсаттары мен міндеттері айтылған.Бұл бап бойынша жерді қорғау қоршаған ортаның бір бөлігі ретінде жер ресурсын қорғауға,оны ұтымды пайдалануға,ауыл шаруашылығы мен орман шаруашылығы айналымынан негізсіз алып қоюды болдырмауға,сонымен қатар топырақ құнарлылығын қалпына келтіру мен арттыруға бағытталған құқықтық, экономикалық, технологиялық және басқа да іс-шаралар жүйесін қамтиды.
Жер ресурстарын пайдалану мен қорғауға мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру көптеген салаларды қамтитын күрделі жұмыс.Себебі жерге орналастырудың өзі жерді тиімді пайлануды ұйымдастыру іс-шараларында экологиялық, құқықтық және техникалық бағыттарға ие.Яғни мемлекеттік бақылауды жүзеге асыруға уәкілетті органдар болып:қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган,санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің мемлекеттік органдары,сәулет,қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкілетті орган,ауыл шаруашылығы,орман,аңшылық және балық шаруашылығы,ерекше қорғалатын табиғи аумақтар,су ресурстарын қорғау саласындағы уәкілетті органдар жатады.Бұл органдардың атқаратын функциялары бір-бірімен тікелей байланысты.
Ауыл шаруашылығында жерді пайдалануды жетілдіру кезінде экологиялық тұрғыдан тұрақты өсудің жаңа көздерін табу қажеттігін негіздейді, оның ішінде жерді пайдалануды жетілдірудің негізгі бағыттары : ормансыздандыруды азайту,шөлденудің алдын алу, ауыл шаруашылығының өнімділігін арттыру, ауыл шаруашылық жерлерінің тозуын болдырмау және қалпына келтіру.Қазығұрт ауданының жер санаттарына талдау жасай отырып біз осы облыстың жалпы жер пайдалану үрдісін біліп және бағамызды бере аламыз. Аудан жер қоры Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің 1 бабына сәйкес 7 санатқа бөлінеді. Жердің құқықтық режимі оның қай санатқа тиесілілігіне және жерді аймақтарға бөлуге сәйкес рұқсатты пайдаланылуына негізделіп айқындалады.
2.3 Жерді қорғау мен пайдалануға мемлекеттік бақылауды жүргізетін мемлекеттік органдар
Жерді пайдалану мен қорғауға мемлекеттік бақылауды жер ресурстарын басқару жөніндегі орталық уәкілетті органдар мен олардың аумақтық органдары сондай-ақ өз құзыреті шегіндегі өзге де уәкілетті органдар жүзеге асырады.Жер кодексі 18-тарау,145-бап бойынша олар қатарына қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган,жергілікті атқарушы органдар,санитарлық-эпидемиологиялы қ қызметтің мемлекеттік органдары,сәулет,қала құрылысы,құрылыс істері жөніндегі уәкілетті орган және ауыл, орман, аңшылық және балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, су ресурстарын пайдалану мен қорғау саласындағы уәкiлеттi органдар жер қойнауын пайдалану және қорғау саласындағы уәкiлеттi орган болып табылады.
Жердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес тексеру және профилактикалық бақылау нысанында жүзеге асырылады.(18-тарау,145-бап 3-тармақ)
Бұл органдар келесі функцияларды атқарады:
1)өз құзыретіне сәйкес жерді қорғау мен пайдалануды мемлекеттік бақылау;
2)Жердің сапалық жай-күйінің өзгеруіне тексеруді ұйымдастырады;
3)Жер заңнамасының бұзылуын тексереді;
4)нормативтік актілерді дайындау.
Түркістан облысы жер инспекциясы басқармасының штат құрылымы:
-Басқарма басшысы-бас мемлекеттік инспектор
-Әкімшілік-ұйымдастыру бөлімі
-Жердің пайдаланылуы мен қорғалуын бақылау бөлімі
Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі туралы жалпы ережелер:
1. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі жер қатынастары және жердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылау саласында басшылықты жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының мемлекеттік органы болып табылады.
2. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің ведомстволары жоқ.
3. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі өз қызметін Қазақстан Республикасының заңдарына, Қазақстан Республикасының Президенті мен Үкіметінің актілеріне, өзге де нормативтік құқықтық актілерге, сондай-ақ осы Ережеге сәйкес жүзеге асырады.
4. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі ұйымдық-құқықтық нысанындағы заңды тұлға болып табылады, мемлекеттік тілде өз атауы бар мөрі мен мөртаңбалары, белгіленген үлгідегі бланкілері, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қазынашылық органдарында шоттары болады.
5. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі азаматтық-құқықтық қатынастарға өз атынан түседі.
6. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі егер заңнамаға сәйкес уәкілеттік берілген болса, мемлекеттің атынан азаматтық-құқықтық қатынастардың тарапы болуға құқығы бар.
7. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі өз құзыретінің мәселелері бойынша заңнамада белгіленген тәртіппен Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі басшысының бұйрықтарымен және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген басқа да актілермен ресімделетін шешімдер қабылдайды.
8. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің құрылымы мен штат санының лимиті қолданыстағы заңнамаға сәйкес бекітіледі.
9. Заңды тұлғаның орналасқан жері: Қазақстан Республикасы, Түркістан облысы, Түркістан қаласы, Кентау тас жолы № 2 ғимарат, пошталық индексі 161200.
10. Мемлекеттік органның толық атауы - Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі.
11. Осы Ереже Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің құрылтай құжаты болып табылады.
12. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің қызметін қаржыландыру жергілікті бюджеттен жүзеге асырылады.
13. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесіне кәсіпкерлік субъектілерімен Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің функциялары болып табылатын міндеттерді орындау тұрғысында шарттық қатынастарға түсуге тыйым салынады.
Егер Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесіне заңнамалық актілермен кірістер келетін қызметті жүзеге асыру құқығы берілсе, онда осындай қызметтен алынған кірістер мемлекеттік бюджеттің кірісіне жіберіледі.
2. Мемлекеттік органның миссиясы, негізгі міндеттері, функциялары, құқықтары мен міндеттері
14. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің миссиясы:
1) жердi ұтымды пайдалану мен қорғауды қамтамасыз ету мақсатында жер қатынастарын реттеу;
2) жердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылау саласындағы мемлекеттік саясатты дамыту мен жетілдіруге ықпал ету.
15. Міндеттері:
1) жердiң пайдаланылуы мен қорғалуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру;
2) Қазақстан Республикасының жер заңдарын бұзушыларға уақтылы шаралар қолдану;
3) жүргiзiлетiн тексерулердiң материалдарын объективтi түрде дайындау.
16. Функциялары:
1) жер заңнамасының анықталған бұзушылықтарын жою жөнінде орындалуы міндетті нұсқамалар беру;
2) жер заңнамасы саласындағы әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарау;
3)Қазақстан Республикасы Жер кодексінің 148-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген мәселелер бойынша сотқа талап қоюды дайындау және беру;
4) пайдаланылмай жатқан не Қазақстан Республикасының заңнамасын бұза отырып пайдаланылып жатқан жерді анықтау және мемлекеттік меншікке қайтару;
5) егер құрылыс, пайдалы қазбалар кен орындарын игеру, объектілерді пайдалану, геологиялық-барлау және басқа жұмыстар жер заңнамасын, жерді пайдаланудың белгіленген режимін бұза отырып жүзеге асырылып жатса, сондай-ақ бұл жұмыстар сараптамадан өтпеген немесе теріс қорытынды алған жобалар бойынша жүргізіліп жатса, оларды тоқтата тұру;
6) жердiң пайдаланылуы мен қорғалуын бақылау жөнiндегi уәкiлеттi орган:
- мемлекеттiк органдардың, кәсiпорындардың, мекемелердiң, ұйымдар мен азаматтардың Қазақстан Республикасының жер заңнамасын, жер учаскелерiн нысаналы мақсатына сәйкес пайдаланудың белгiленген режимiн сақтауына;
жер учаскелерiн өз бетiнше иеленiп алуға жол бермеуге;
жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен жер пайдаланушылардың құқықтарының сақталуына;
- жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен жер пайдаланушылардың топырақтың құнарлылығын қалпына келтiру және сақтау жөнiндегi ұйымдастыру-шаруашылық, агротехникалық, орман мелиорациялық және эрозияға қарсы гидротехникалық iс-шаралар кешенiн уақтылы және дұрыс жүргiзуiне;
жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен жер пайдаланушылардың өздерiнде жердiң бар-жоғы, олардың жай-күйi мен пайдаланылуы туралы мәлiметтердi мемлекеттiк органдарға уақтылы беруiне;
- жердiң жай-күйiне әсер ететiн тұрғын жай және өндiрiстiк объектiлердiң жобалануына, орналастырылуы мен салынуына;
- жердi жақсарту жөнiндегi, топырақ эрозиясының, тұздану, батпақтану, су басу, шөлейттену, құрғақтану, тығыздалу, қоқыстану, ластану және жердiң тозуын туғызатын басқа да процестердiң салдарын болғызбау мен жою жөнiндегi iс-шаралардың уақтылы және сапалы орындалуына;
- азаматтардың өздерiне жер учаскелерiн беру туралы өтініштерін (өтiнiшхаттарын) қараудың белгiленген мерзiмдерiнiң сақталуына;
межелiк белгiлердiң сақталуына;
- жергiлiктi атқарушы органдар уақытша жер пайдалануға берген жердiң уақтылы қайтарылуына;
- бүлiнген жердiң қалпына келтірілуіне;
- жердiң бүлiнуiне байланысты жұмыстар жүргiзiлген кезде топырақтың құнарлы қабатының сыдырып алынуына, сақталуына және пайдаланылуына;
жердi пайдалану мен қорғау жөнiндегi басқа да жобалардың жүзеге асырылуына мемлекеттiк бақылауды ұйымдастыру және жүргiзу.
7) кiнәлiлердi жауапқа тарту туралы мәселенi шешу үшiн Қазақстан Республикасының жер заңдарының бұзылуы туралы материалдарды тиiстi органдарға жiберу;
8) Қазақстан Республикасы жер заңдарының бұзылуы туралы хаттамалар (актiлер) жасау;
9) Қазақстан Республикасының жер заңдарын бұзғаны үшiн әкiмшiлiк жазалау туралы қаулылар шығару;
10) жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен жер пайдаланушыларға жердi қорғау, Қазақстан Республикасы жер заңдарының бұзылуын жою мәселелерi бойынша орындалуға мiндеттi нұсқамалар беруге;
11) мемлекеттiк органдардан жер қорының жай-күйi туралы статистикалық ақпаратты алуға;
12) жерге құқықты белгілейтін және сәйкестендіру құжаттары болмаған жағдайда тұрғын жай және өндiрiстiк объектiлердiң салынуын тоқтата тұру.
Құқықтары мен міндеттері:
1) өзіне жүктелген міндеттері мен функциялары шегінде шешімдер қабылдау;
2) заңнамада белгіленген тәртіппен өз функцияларын жүзеге асыру үшін мемлекеттік органдардан, ұйымдар мен жеке және заңды тұлғалардан құжаттарды және өзге де ақпаратты сұратып алу, сондай-ақ басқа мемлекеттік органдарға ақпарат ұсыну;
3) өз құзыреті шегінде жеке және заңды тұлғалардан келіп түскен мәселелерді қарау;
4) заңнамада белгіленген тәртіппен, қызметтiк куәлiгiн көрсеткен жағдайда, ұйымдарға кедергiсiз кiруге, меншiктегi және пайдаланудағы жер учаскелерiн тексеруге, ал әскери, қорғаныс және басқа да арнаулы объектiлер алып жатқан жер учаскелерiн-оларға кiрудiң белгiленген режимiн ескере отырып, тексеру;
5) қолданыстағы Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес заңды және жеке тұлғалармен келісім-шарттар жасасуға, мүліктік және мүліктік емес жеке құқықтарды сатып алуға, мемлекеттік органдар мен ұйымдарда өз мүдделерін ұсыну;
6) Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесіне қойылған міндеттерді мемлекеттік органдармен, мекеме және ұйымдармен бірлесе атқару.
3. Мемлекеттік органның қызметін ұйымдастыру
18. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесіне басшылықты Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесіне жүктелген міндеттердің орындалуына және өзінің функцияларын жүзеге асыруға дербес жауапты болатын бірінші басшы жүзеге асырады.
19. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің бірінші басшысын Түркістан облысының әкімі қызметке тағайындайды және қызметтен босатады.
20. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің бірінші басшысының Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қызметке тағайындалатын және қызметтен босатылатын орынбасары болады.
21. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің бірінші басшысының өкілеттігі:
1) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес мемлекеттік органдар мен басқа да ұйымдарда Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің мүдделерін білдіреді;
2) Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің жұмысын ұйымдастырады;
3) Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің қызметкерлерін қызметке тағайындайды және қызметтен босатады, оларға көтермелеу шаралары мен тәртіптік жаза қолданады;
4) Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі қызметкерлерінің міндеттерін белгілейді;
5) қолданыстағы заңнамаға сәйкес Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің қызметкерлеріне орындауға міндетті бұйрықтар шығарады;
6) заңнамалармен, осы Ережемен, облыс әкімі мен әкімдігімен оған жүктелген басқа да функцияларды жүзеге асырады;
7) сенімхат береді.
Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің бірінші басшысы болмаған кезде оның өкілеттіктерін қолданыстағы заңнамаға сәйкес оны алмастыратын тұлға орындайды.
22. Бірінші басшысы өз орынбасарының өкілеттіктерін қолданыстағы заңнамаға сәйкес белгілейді.
4. Мемлекеттік органның мүлкі
23. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің заңнамада көзделген жағдайларда жедел басқару құқығында оқшауланған мүлкі болуы мүмкін.
Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің мүлкі оған меншік иесі берген мүлік, сондай-ақ өз қызметі нәтижесінде сатып алынған мүлік (ақшалай кірістерді қоса алғанда) және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздер есебінен қалыптастырылады.
24. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесіне бекітілген мүлік коммуналдық меншікке жатады.
25. Егер заңнамада өзгеше көзделмесе, Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің, өзіне бекітілген мүлікті және қаржыландыру жоспары бойынша ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Тақырыбы: Түркістан облысы Қазығұрт ауданында жерді тиімді пайдалану мен қорғауға мемлекеттік бақылауды жүргізу.
Жұмыстың құрылымы мен көлемі:Дипломдық жұмыс 70 беттен,кіріспеден, 3 бөлім,қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.Сонымен қоса, жұмысты жазу барысында 6 кесте,12 сурет құрастырылды. Зерттеу объектісі: Түркістан облысы, Қазығұрт ауданының жер ресурстары.Жұмыстың мақсаты: Түркістан облысы,Қазығұрт ауданындағы жер ресурстарының пайдалануы мен қорғалуына мемлекеттік бақылау жүргізілуін зерттеу,жер ресурстарының тиімді,мақсатына сәйкес пайдалануын бақылай отырып, соның ішінде ауыл шаруашылығы жерлерінің рациональды түрде пайдаланылуын ескеру,қорғалу шараларындағы әлеуметтік,экологиялық,экономикалық және басқа да факторлардың әсерін анықтау.Түйін сөздер:жер ресурстары,жер пайдаланушылық,жер ресурстарын қорғау шаралары.Зерттеу әдістері:Дипломдық жұмысты жазу барысында статистикалық әдіс,салыстырмалы талдау әдістері қолданылды.
РЕФЕРАТ
Тема:Ведение государственного контроля за рациональным использованием и охраной земель Казыгуртского района Туркестанской области. Объем и структура работы:Дипломная работа состоит из 70 страниц,введения,3-х глав, заключения и списка использованных работы.Также,во время работы было создано 6 таблиц,12 рисунков. Цель работы: Изучение государственного контроля за использованием и охраной земельных ресурсов в Казыгуртском районе, Туркестанской области,выявление влияния социальных, экологических,экономических и других факторов на меры охраны,в том числе рациональное использование сельскохозяйственных земель.Ключевые слова:земельные ресурсы,землепользование, меры по охране земельных ресурсов. Методы исследования:статический метод,метод сравнительного анализа.
ABSTRACT
Subject: Cundicting state control over the rational use and protection of land in the Kazygurt district of the Turkеstan region. Volume and structure of work:Diploma thesis consists of an introduction , 3 main parts ,conclusion and list of references.Includes,6 tables and 12 pictures. Objective: Object of the study is a land resources of the Kazygurt district of Turkistan region.The main goals of the thesis are study of state control over the use and protection of land resources in Kazygurt district, Turkestan region, identifying the impact of social, environmental, economic and other factors on protection measures, including the rational use of agricultural land Keywords: land resources, land use, measures to protect land resources. Study methods:Research methods:statistical method,method of comparative analysis.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.ҚАЗЫҒҰРТ АУДАНЫНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
1.1Қазығұрт ауданының табиғи-климаттық жағдайы,жер бедері ... ... ... .6-8
1.2 Қазығұрт ауданының әкімшілік бөлінуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6-22
1.3. Жер ресурстарын қорғау және ауыл шаруашылығы алқаптарын дамыту шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22-27
2.ҚАЗЫҒҰРТ АУДАНЫНДАҒЫ ЖЕР РЕСУРСТАРЫНЫҢ САПАЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ ЖӘНЕ ЖЕР ПАЙДАЛАНУ МӘСЕЛЕЛЕРІН АНЫҚТАУ
2.1 Қазығұрт ауданындағы жер ресурстарының жалпы сапалық жағдайын анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30-31 2.2 Жер ресурстарының пайдалану жағдайы мен жақсарту жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31-32 2.3 Жер ресурсын қорғау мен пайдалануға мемлекеттік бақылауды жүргізетін мемлекеттік органдардың құқықтары мен міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
3.ЖЕР РЕСУРСТАРЫНЫҢ ПАЙДАЛАНЫЛУЫ МЕН ҚОРҒАЛУЫНА МЕМЛЕКЕТТІК БАҚЫЛАУ ЖҮРГІЗУ НЕГІЗДЕРІ
3.1 Аудандық жер ресурстарын тиімді пайдалану мен қорғауға мемлекеттік бақылаудың жүргізілу тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...49-53
3.2Жер пайдаланушылықта туындайтын заң бұзушылық түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 54-56 3.3 Жер ресурстарын тиімді пайдалану мен қорғауға мемлекеттік бақылау жүргізудіңмаңыздылығы ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 56-58
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .59
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 60
КІРІСПЕ
Жер ресурсы - экономиканың барлық салаларын дамытудың негізгі объектісі болып табылатын маңызды ұлттық қазына болып табылады.Әрбір саланың дамуы тікелей жермен байланысты.Тіршілік көзі болып саналатын жер ресурстарын өндірістік салада тиімді пайдаланылуы мемлекет саясатындағы негізгі буын болып табылады. Сондықтан жер қатынастары мен жер заңнамасы, жер реформасын одан әрі дамыту жерде тиімді шаруашылық жүргізу үшін қажетті жағдайлар жасауға, жер ресурстарын - елдің басты байлығын ұтымды пайдалануға және қорғауға бағытталуы тиіс. Бұл ретте жер учаскесі меншік иесі мен жер пайдаланушынынқұқығының міндетті кепілдіктері мен міндеттерін сақтау ескеріледі.Түркістан облысының экономикалық әлеуеті, топырақ-климат жағдайлары және ауа-райының ерекшеліктері ауыл шаруашылығының барлық салаларын дамытуға қолайлы.Облыста суармалы жерлерді пайдалану көп жағдайларда су қорларының жеткіліксіздігімен шектеледі. Жерді ұтымды және тиімді пайдалану ел экономикасының және ауыл шаруашылығының табысты дамуының негізі болып табылады. Жер - халықтың әл-ауқатының басты көзі болып табылатын ауыл шаруашылығы өндірісінің негізі. Жерді тиімді, ұтымды пайдалану және қорғау, жерді пайдаланудан барынша пайда алу Жер кодексінің орындалуына байланысты жер саясатының негізгі бағыты. Ауылшаруашылық жерлерін пайдалануды жетілдіруде аумақтарды ұйымдастыру, ауыл шаруашылығы мәдениетін жетілдіру, қоршаған ортаны қорғаудың басқа да шаралары аса маңызды болып табылады. Жерді ұтымды пайдалануда топырақ құнарлылығын арттыру маңызды міндеттердің бірі болып табылады.Нарықтық экономикадағы мемлекеттік жер ресурстарының әлеуетін тиімді пайдалану мәселесі тұрақты реформалардың, жер ресурстарын басқарудың негізгі міндеттерінің бірі саналады.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі:Жерді пайдалану мен қорғау әр мемлекеттің өз аумағындағы ,сонымен қатар әлем елдерінің ортақ міндеті.Жерді пайдалану мен қорғау үшін жан- жақты құқықтық,зерттеу шаралары қолға алынған.Жер ресурстарын пайдалануды мемлекеттік бақылау бұл қолданыстағы нормативтік актілердің сапалылығына тікелей байланысты.Сол себептен мемлекеттің басты байлығы,яғни экономика мен әлеуметтік жағдайдың негізі болып табылатын жер ресурстарына мемлекеттік бақылау жүргізудің тиімді тәсілдерін аныұтау өзекті мәселе болып тұр.
Дипломдық жұмыстың мақсаты:дипломдық жұмыстың мақсаты болып аудан аумағындағы жер ресурстарының пайдаланылуы мен қорғауға мемлекеттік бақылау жүргізілуін зерттеу,саралау табылады.
Дипломдық жұмыстың мақсатына сәйкес орындалуы қажет міндеттер: мемлекеттiк органдардың, жеке, заңды тұлғалардың және лауазымды адамдардың Қазақстан Республикасы жер заңдарының сақтауы, Қазақстан Республикасы заңдарының бұзылуын анықтауды және жоюды, азаматтар мен заңды тұлғалардың бұзылған құқықтарын қалпына келтiру, жер учаскелерiн пайдалану ережелерiнiң сақталуын, жер кадастры мен жерге орналастыру iсiнiң дұрыс жүргiзiлуiн және жердi ұтымды пайдалану мен қорғау жөнiндегi iс-шаралардың орындалуын қамтамасыз етілуін зерттеу.
Дипломдық жұмыстың объектісі: Жер пайдаланушылықта туындаған мәселелер мен экологиялық жағдайдың шиеленісуі.
Дипломдық жұмыстың пәні ретінде Қазығұрт ауданында жер ресурстарын пайдалану мен қорғауды мемлекеттік бақылаудың жүргізілуі мен жер ресурстарының құнарлылығын арттыруға бағытталған шаралар танылады.Зерттеудің әдістемелік негізіне жалпы танылған жер заңдарының қағидалары мен жерді пайдалану мен қорғау ережелері қызмет етеді.
1.ҚАЗЫҒҰРТ АУДАНЫНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
1.1 Қазығұрт ауданының табиғи-климаттық жағдайы,жер бедері.
Қазығұрт ауданы - шығысы мен оңтүстік шығысын биік таулы жоталар,солтүстігі мен батыс-солтүстігін төбешік жазықтар алып жатқан Түркістан облысы құрамындағы әкімшілік бөлініс.Аудан облыс орталығы - Түркістан қаласынан оңтүстік - шығысқа қарай 237,7 км жерде, орналасқан. Жер көлемі - 409304 гектарды құрайды (1 кесте).Батыс бөлігінде Сарыағаш ауданымен, ал шығысында Сайрам ауданының жерімен шектеседі.Ауданның орталығы Қазығұрт ауылдық округінде орналасқан. Аудан бойынша:3714 агроқұрылым бар;оның ішінде 3395-сі шаруақожалықтары;106 жауапкершілігі шектеулі серіктестігі(ЖШС);132 өндірістік кооператив;2 мемлекеттік заңды тұлға мен 79 саяжай пайдаланушылар тіркелген. Тұрғындар негізінен бидай,көкеніс,техникалық өсімдіктер және басқа да ауыл шаруашылығы дақылдарын егумен,сонымен қатар мал өсіріп айналысумен еңбек етуде. Аудан аумағындағы ауыл шаруашылғы мақсатындағы жерлер 275086 гектар немесе барлық жер қорының 67,2 % құрайды. Осы жер қоры шаруашылық серіктестіктерге, өндірістік кооперативтерге және шаруа қожалықтарына шаруашылық қызметтерді жүргізу үшін берілген (1- кесте).Облыстың оңтүстік шығысында орналасқан әкімшілік бөлік облыста аумағы бойынша 5- орынды алады.Ауданның жер көлемінің көп бөлігі 800-1200 метр биіктікте орналасқан.Жер бедері негізінен таулы,төбешікті болып келеді.Шығыс бөлігінде Қаржантау (2000-2800м), Өгем(3000-3600 м) биік таулы жоталары, орталығында оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай Қазығұрт жотасы (800-1700м) созылып жатыр. Батысы, солтүстік-батыс бөлігінің рельефі төбешік жазық. Жер қойнауынан минералды су және қиыршық тас,аққұм, цемент т.б. құрылыс материалдары барланған. Климаты континеттік сипатта болып келеді, қысы жұмсақ, қысқы қаңтар айының орташа жылдық температурасы 22-25°С. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері 300-400 мм, тауда 500-700 мм болып келеді. Аудан территориясынан Келес,Өгем,Қаржансай,Мұғалысай сияқты өзендер ағып өтеді.Таулы аймақтың фаунасы қасқыр,түлкі,таутеке,қоян,сарышұнақ Таулы өңірі мен өзен бойларында итмұрын,долана,жиде,арша,шырша,жаба йы алма,тобылғы және т.б. өседі.Ал мәдени және техникалық өсімдік шаруашылығы құрылымында бидай ,арпа,жүгері,мақсары,күнбағыс, күнбағыс және басқа да көкеніс өндірісі басым.Қазығұрт ауданының ауыл шаруашылығы жерлерінің егіншіліктегі маңызды мәселелерінің бір шешімі жоңышқамен тығыз байланысты. Жайылымдық және ұстап бағылатын мал санының жоғарылауы малазықтық дақылдарды өсіруге ықпал етеді.Сол себепті мұнда мал азықтық жоңышқа егісі көп шоғырланған және ауыспалы егіс тәсілінде де тиімді қолданылуда.Ауданның ең көп бөлігін алып жатқан тұзды топырақ жамылғысы, олардың таралған ауданы - солтүстік, солтүстік-батыс аймақтары, сондай-ақ, олар жеке үлескілер ретінде оңтүстік, оңтүстік-шығыста таралған. Аудан аумағы бойынша Орынбор -- Шымкент -- Ташкент темір жолы, Шымкент -- Ташкент, Қазығұрт -- Ленгер автомобиль жолдары өтеді. Ауыл шаруашылығына жарамды жерінің аумағы 275086 гектар.Оның ішінде егісік жерлер 100918 гектар,оның ішінде суармалы егістік 12349 гектар,көп жылдық ағашты өсімдіктер 1950 gектар,шабындық жерлер 30905 гекта,жайылымдық 133460 гектар.Аудан бойынша ірі қара -72409,қой-ешкі -289445,жылқы 28075 басқа жетті.Қазығұрт ауданынын барлығы 6244 гектар жерін Төлеби (4524га),Сайрам (1720га) аудандары жалға алу шарты бойынша пайдалануда.Ауданда барлығы 3714 агроқұрылым бар,оның ішінде 3395 шаруа қожалығы, 106 жауапкершілігі шектеулі серіктестігі ,132 өндірістік кооператив ,2 мемлекеттік заңды тұлға жане 79 саяжай пайдаланушылар бар.
Аудан аумағы табиғаты мен ауа-райының ерекшеліктеріне байланысты 3 аймаққа бөлінеді:
1.Құрғақ ыстықты шөл және шөлейтті аймақ.Оған Шанақ ауыл округі енеді.Бұл аймақтың жер бедері төбелі жазық болып,оңтүстік-шығысына қарай біртіндеп жоғарылай бастайды.Ауа-райы жылы ,құрғақты болып ерекшеленеді.Қысы қысқа,көбінесе жылы болады.Қардың қалыңдығы орта есеппен 11 сантиметрден аспайды.
2.Өте жоғары құрғақты ыстық тау алды аймақ.Оған Шарбұлақ, Шарапхана, Қызылқия, Қарабау, Қарақозы Әбдалиев және Қазығұрт ауыл округтері кіреді.Бұл аймақтың жер бедері,жазықты болып келеді.Негізгі су аймақтары Қазығұрт және Қаржантау тау жоталарымен өтеді.Ауа райы жылы,құрғақты болып келеді.
3.Тау аймағын Өгем мен Қазығұрт шатқалдарының оңтүстік шығыс жағында орналасқан,құрамына Тұрбат, Жаңабазар, Қызылтаң ауыл округтері енеді. Бұл аймақтың жер бедері тау беткейлері мен бөлшектенген өзен жазықтары және белестер мен су айрықтарымен өзгешеленеді.
Климаты:
Солтүстік-батыстан шығысқа қарай және оңтүстің-батыстан солтүстік батысқа қарай Қазығұрт пен Қаржантау тау жоталары өтеді және біртіндеп бірігеді.Бұл аймақтың ауа райы жазық пен тау алды аймақтарынан өзгеше болып келеді.Жазы салқын,найзағайлы-жауынды кейде бұршақты болып келеді.Қысы қатаң.Қар жамылғысы 3-4 ай жатуы мүмкін.Қар жамылғысы қалыңдығы 80-100 сантиметрге дейін жетеді.Жылдық ылғал көлемі 3200-3900 миллиметр.Бұл аймақтың жерлері шабындық ретінде және жаздық жайлау ретінде пайдаланылады.
Гидрографиясы:
Ауданның су қоры жер беті және жер асты суларынан тұрады. Олар Келес және Өгем өзендері.Өгем өзені өз бастауын Талас Алатауынан басталса,Келес өзені Қаржантау тауынан бастау алады.Одан басқа Ұя,Қаржан,Ақпарақ,Шарбұлақ және Қақпақ өзендері Келес өзеніне қосылып,өзен арнасы Сырдарияға барып құяды.Бөгендер мен тоғандар бойынша ауданда үш орташа сыйымдылықтағы суқоймалары бар: Рабат су қоймасының сыйымдылығы 50 000 м³ Ақбастау су қоймасы,сыйымдылығы 80 000 м³, Көкібел су қоймасы сыйымдылығы 100 000 м³.
1.2 Қазығұрт ауданының әкімшілік бөлінуі.
Аудандағы халық саны 2003 жылғы есеп бойынша -92,2 мың адам,ал 2019 жылғы есеп бойынша -- 106 225 адам.Әкімшілік бөлінісі бойынша ауданда жалпы 60 елді-мекен 13 округқа біріктірілген: 1.Қазығұрт ауыл округі, орталығы Қазығұрт ауылы. Елді-мекендері: Ащыбұлақ,Кезеңбұлақ,Молбұлақ.Халық саны 25722 адам.Округтің жалпы жер көлемі- 2248 гектар.Оның ішінде жайылым жер -971 гектар.
2.Алтынтөбе ауыл округі орталығы Алтынтөбе ауылы.Елді мекендері:Қаржан,Алтынтөбе,Қосағаш, Қарабау,Қырыққыз,Аққұм.Халық саны-8624 адам.Округтің жалпы жер көлемі-23472 гектар.Оның ішінде ауыл шаруашылық жер- 20537 гектар,жалпы егістік -9866 гектар,суғармалы жер - 699 гектар,көп жылдық екпелер-112 гектар,жайылым жер -7593 гектар,шабындық жер-2189 гектар.
3.Жаңабазар ауыл округі,орталығы Жаңабазар ауылы.Елді-мекендері:ХХ-жылдық,Жаңа базар,Үлгілі,Қарабастау,Жеңіс,Жылыб ұлақ,Жаңажол,Тілектес,Жаңаталап.Хал ық саны - 12187 адам.Округтің жалпы жер көлемі - 37221 гектар,оның ішінде,ауыл шаруашылғы жері -32822 гектар,жалпы егістік- 8442 гектар,суғармалы жер- 480 гектар,көп жылдық екпелер - 166 гектар,жайылым жер-14131 гектар,шабындық жер- 6893 гектар.
4.Жігерген ауыл округі,орталығы Жігерген ауылы.Елді-мекендері:Жігерген,Айнат ас,Диқан,Қызылбұлақ,Тесіктөбе.Халық саны-4500 адам.Округтің жалпы жер көлемі - 189783 гектар,оның ішінде,ауыл шаруашылғы жері- 104003 гектар,жалпы егістік-2991 гектар,суғармалы жер- 268 гектар,көп жылдық екпелер - 436 гектар,жайылым жер-76573 гектар,шабындық жер- 1695 гектар.
5.Қарақозы Әбдәлиев ауылдық округі,орталығы Рабат ауылы.Елді-мекендері - Рабат,Қыдыр Мәмбетұлы,Еңбекші,Қызыл -- дала Амангелді,Атбұлақ және Жаңаталап.Халық саны-10900 адам.Округтің жалпы жер көлемі - 70520 гектар,оның ішінде,ауыл шаруашылғы жері- 62647 гектар,жалпы егістік- 18009 гектар,суғармалы жер- 236 гектар,көп жылдық екпелер - 127 гектар,жайылым жер-42435 гектар,шабындық жер-361 гектар.
6.Қақпақ ауыл округі,орталығы Қақпақ ауылы.Елді-мекендері Қақпақ,Заңғар,Сырлысай.Халық саны-6455адам.Округтің жалпы жер көлемі - 18218 гектар,оның ішінде,ауыл шаруашылғы жері-16621 гектар,жалпы егістік- 5231 гектар,суғармалы жер-2779 гектар,көп жылдық екпелер - 405 гектар,жайылым жер-7770 гектар,шабындық жер- 2030 гектар.
7.Қарабау ауыл округі,орталығы - Сынтас ауылы.Елді-мекендері:Қарабау,Сынтас ,Үшбұлақ,Жұмысшы.Халық саны-6455 адам.Округтің жалпы жер көлемі- 15500 гектар,оның ішінде ауыл шаруашылғы жері- 13700 гектар,жалпы егістік- 7055 гектар,суғармалы жер-275 гектар,көп жылдық екпелер - 50 гектар,шабындық жер- 1114 гектар,жайылымдық жер-4422 гектар.
8.Қызылқия ауыл округі,орталығы Қызылқия ауылы.Елді-мекендері:Қызылқия,Айнат ас,Ынталы,Қызылсеңгір,Тұғыртас.Халы қ саны-10316 адам.Жалпы жер көлемі - 24516 гектар,оның ішінде ауыл шаруашылығы 22058 гектар,жалпы егістік - 9548 гектар,суғармалы жер - 5587 гектар,көп жылдық екпелер -1000 гектар,жайылым - 6038 гектар,шабындық жерлер- 3945 гектар.
9.Сабыр Рахымов ауыл округі,орталығы Көкібел ауылы.Елді-мекендері - Көкібел,Майбұлақ,Қызылата.Халық саны-3985 адам.Округтің жалпы жер көлемі-12774 гектар.Оның ішінде ауыл шаруашылғы жері-11230 гектар,жалпы егістік-2846 гектар,суғармалы жер-261 гектар,көп жылдық екпелер -69 гектар,жайлым жер-5865 гектар,шабындық жер-1774 гектар.
10. Тұрбат ауыл округі,орталығы Тұрбат ауылы.Елді-мекендері: Тұрбат,Өндіріс,Еңбек,Қызылдиқан. Халық саны-12400 адам. Округтің жалпы жер көлемі -19974 гектар.Оның ішінде ауыл шаруашылық жер - 7303 гектар. Жалпы егістік- 5737,суғармалы жер- 587 гектар,көп жылдық екпелер- 90 гектар,жайылым жер -7419 гектар,шабындық жер -2408 гектар
11.Шанақ ауыл округі,орталығы Шанақ ауылы.Елді-мекендері : Шанақ,Ақжар,Ызабұлақ,Станция Шанақ. Халық саны 3812 адам .Округтің жалпы жер көлемі - 48439 гектар,оның ішінде ауыл шаруашылық жер-42251 гектар,жалпы егістік -18021 гектар,жайылым жер - 23514гектар.
12.Шарапхана ауыл округі,орталығы Шарапхана ауылы.Елді-мекендері : Шарапхана,Жіңішке,Маханбет Өтемісұлы ,Майлыошақ,Талдыбұлақ ,Бақабұлақ. Халық саны- 8637 адам.Округтің жалпы жер көлемі - 35761 гектар.Оның ішінде ауыл шаруашылық жер- 32955 гектар,жалпы егістік -8668 гектар,суғармалы жер - 272 гектар,көп жылдық екпелер -71 гектар,жайылым жер - 19728 гектар,шабындық жер -3570 гектар.
13.Шарбұлақ ауыл округі,орталығы Шарбұлақ ауылы.Елді-мекендері:Шарбұлақ,Ақбас тау.Халық саны- 4796 адам.Округтің жалпы жер көлемі-27645 гектар,ауыл шаруашылығы 24115 гектар,жалпы егістік-7932 гектар,суғармалы жер- 747 гектар,көп жылдық екпелер- 123 гектар,шабындық жер- 5481 гектар,жайылымдық жер - 10118 гектар.
Қазығұрт ауданы жер ресурстарына бай,негізінен ауылшаруашылығы мақсатына,соның ішінде егістік пен жайылымға маманданған. Ауданның барлық территориясы 409304 га, оның ішінде: ауыл шаруашылығы алқаптары- гектар;оның ішінде егістік жерлер- 100 964 гектар ;суармалы егістік -12 417 гектар; көп жылдық екпелер -1950 гектар; шабындық жерлер-30 902 гектар; жайылымдар -133 835 гектар; өзге де жерлер -7882 гектар.
1-кесте.Ауданның жер қорының жер санаттары және жер иеленушілер мен жер пайдаланушылар жайлы есеп,2019 жыл,10 қазан.
Жер санаттары
Ауданы,га
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер Оның ішінде:
275 534
-бау-бақша,саяжай құрылысы үшін
9
- шаруа қожалықтар жері
-шаруашылық серіктестіктер мен акционерлік қоғамдар жері
132
-өндірістік кооперативтер жері
302
-ауыл шаруашылығы мақсатындағы басқа кәсіпорындар жері
-оқу орны мен тәжірибе алуға бөлінген жер
41261
-қосалқы шаруашылықтар жері
80368 1220
0 4328
Елді-мекендер орналасқан жерлер -
39701,0
жеке тұрғын құрылысы үшін
Өнеркәсіп,көлік,байланыс жәнеөзге де ауылшаруашылығына арналмаған жерлер
2274,0
-Өнеркәсіп
159
-Автокөлік жолдары
1242
-Темір жол транспорт
-Байланыс
103
-Басқа да ауыл шаруашылығы емес мақсатта
33
-Осы санаттағы жерлердің жеке меншіктегісі
737 35
Орман қорының жері
60,0
Ерекше қорғалатын табиғи аумақ жерлері
Соның ішінде емдік сауықтыру мақсатында
76573,0
Су қорының жері
424,0
Босалқы жерлер
8495
Барлығы:
409304
.
2-кесте.Ауылдық округтер бойынша ауыл шаруашылығы алқаптарының жіктелуі.
Ауыл округтерінің атауы
Барлық жер көлемі,
га
Одан
Егістік жер,бар-
лығы
Оның ішінде суармалы
Шабындық
Жайылым
Бау
Өзге жерлер
Аудан бойынша
409304
107028
12478
32043
206530
2641
61062
Басқа аудандардың пайдалан-уындағы жерлер
6244
1398
-
583
3480
-
483
Барлық жер
403060
105330
12478
31460
203050
2641
60579
Шарбұлақ
24079
7932
747
5481
10118
87
461
Тұрбат
17303
5737
587
2408
7419
90
1649
Шарапхана
32945
8668
272
3570
19728
61
918
Қызылқия
21358
9548
5589
3945
6038
300
1527
Қақпақ
16567
5231
2779
2030
7770
351
1185
Рабат
62536
18241
236
361
42435
16
1483
Шанақ
42251
18021
-
-
23514
-
716
Жаңабазар
32753
8442
480
6893
14131
97
3190
Жігерген
104022
2991
268
1695
53780
455
45101
Көкібел
11212
2846
261
1774
5865
51
676
Алтын-төбе
20537
9866
826
2189
7593
112
777
Қарабау
13727
7055
275
1114
4422
77
1059
Қазығұрт
3770
1414
158
-
971
108
1277
1.3. Жер ресурстарын қорғау және ауыл шаруашылығы алқаптарын дамыту шаралары
Жер ресурстарын қорғау және ауыл шаруашылығы алқаптарын дамыту мақсатында ауданда жыл сайын алқап түрлеріне мемлекеттік бақылау жүргізіледі.Бұл шара негізінен жердің ұтымды пайдаланылуын қадағалауға бағытталған. Қазығұрт ауданы ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер ресурстары негізінен жайылымға маманданған.Аудан бойынша алқап түрлері,соның ішінде жайылым жерлерге мемлекеттік бақылау келесідей тәртіпте жүргізіледі:
Қазығұрт аудандық жер қатынастары бөлімінің 2017-2018 жылдарға арналған жайылымдарды басқару және оларды пайдалану жөніндегі Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 20 ақпандағы Жайылымдар туралы ,2001жылғы 23 қантардағы Қазақстан Республикасының жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы Заңдарына,Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің 2017 жылғы 24 сәуірдегі №173 Жайылымдарды ұтымды пайдалану қағидаларын бекіту туралы бұйрығына сәйкес жайылым жерлердің пайдаланылуы мен қорғалуына мемлекеттік бақылау жүргізудің жоспары әзірленді және жүзеге асырылды.Бұл жоспар бойынша жайылымдарды ұтымды пайдалану, жемшөпке қажеттілікті тұрақты қамтамасыз ету және жайылымдардың тозу процесін болдырмау мақсатында жасалынды. Қазақстан Республикасындағы жайылымдық жерлер барлық жердің басым бөлігі болып табылады және 186,4 млн.га (ауылшаруашылық жерлерінің 84,1%), оның ішінде жақсартылған - 5,8 млн га және суармалы - 106,1 млн га. Жер санаттары тұрғысынан жайылымдар келесідей: ауылшаруашылық жерлерге - 72,4 млн га, елді мекендерге - 20,9 млн га, өнеркәсіп, көлік, байланыс және басқа ауылшаруашылық емес мақсаттарға - 0,7 млн га, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар - 3,5 млн. га, орман қоры - 7,9 млн. га, су ресурстары - 0,1 млн. га, ал босалқы қор жерінде - 75,1 млн. га. Басқа мемлекеттердің жер пайдаланушылары 5,6 млн. га жайылымдық жерлерді пайдаланады. Соңғы жылдары жайылымдық жерлер азаюда. Есепті жылы олар 268,7 мың га азайды. Бұл жайылымдардың бір бөлігі ауылшаруашылық емес объектілерді салуға бөлінгендіктен, бір бөлігі басқа жерлерге, соның ішінде егістік жерлерге өңделеді.Аудан бойынша жайылым жерлер 206530 га жерді қамтиды,оның ішінде жақсартылған -9003 га,суармалы -197593 га.Жер санаттары бойынша жайылымдар келесідей бөлінген:ауыл шаруашылық жерлерінде-133835 га,елді мекендерде- 29026 га,өнеркәсіп,көлік,байланыс және басқа да ауыл шаруашылығы емес мақсаттарға - 378 га,ерекше қорғалатын табиғи аумақтар -38827 га,орман қоры- 0 га,су ресурстары-0 га және босалқы жерлерде-948 га.
Ауыл шаруашылығы соның ішінде жайылым жерлерін пайдаланылу мен қорғалуына мемлекеттік бақылау жүргізудің жоспар мазмұны болып:
1) құқық белгілейтін құжаттар негізінде жер санаттары,жер учаскелерінің меншік иелері және жер пайдаланушылар бөлінісінде әкімшілік-аумақтық бірлік аумағында жайылымдардың орналасу схемасы;
2) жайылым айналымдарының қолайлы схемасы;
3)жайылымдардың,оның ішінде маусымдық жайылымдардың сыртқы және ішкі шекаралары мен алаңдары,жайылым инфроқұрылым объектілері белгіленген картасы;
4) жайылым пайдаланушылардың су тұтыну нормасына сәйкес жасалған су көздеріне (көлдерге,өзендерге,тоғандарға,апан дарға,суару мен суландыру каналдарына,құбырлы немесе шахталы құдықтарға)қол жеткізу схемасы;
5) жайылымы жоқ жеке және заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын орналастыру үшін,жайылымдарды қайта бөлу және оны берілетін жайылымдарға ауыстыру схемасы;
6) ауылдық округ маңында орналасқан жайылымдармен қамтамасыз етілмеген жеке және заңды тұлғалардың ауыл шаруашылығы жануарларының мал басын шалғайдағы жайылымдарға орналастыру схемасы;
7) ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың және айдаудың маусымдық маршруттарын белгілейтін жайылымдарды пайдалану жөніндегі күнтізбелік графигі;
8) тиісті әкімшілік-аумақтық бірлікте жайылымдарды ұтымды пайдалану үшін қажетті өзге де талаптарды қамтылуға тиіс.
Ауданның жайылым жерлерін пайдаланылуын қадағалау бойынша жүргізілген мемлекеттік бақылау нәтижесін белгілі бір елді-мекеннің негізінде көрсете кетсем:
Қақпақ ауыл округі. Орталығы - Қақпақ ауылы. Елді-мекендері:Қақпақ,Заңғар,Сырлыс ай. Халық саны-6455адам. Округтің жалпы жер көлемі - 18218 гектар; Оның ішінде,ауыл шаруашылғы жері-16621 гектар; Жалпы егістік- 5231 гектар; Суғармалы жер-2779 гектар; Көп жылдық екпелер - 405 гектар; Жайылым жер-7770 гектар; Шабындық жер- 2030 гектар.
3-кесте.Елді-мекен бойынша ауыл шаруашылығы жануарлары мал басының саны туралы деректер:
№
Елді-мекен
Түйе
Жылқы
Ірі қара мал
Ұсақ мал
1
Қақпақ
-
704
2748
17366
2
Заңғар
-
120
814
2125
3
Сырлысай
-
102
590
688
Барлығы:
-
926
4152
20385
4-кесте.Ветериналдық-санитарлық объектілер туралы мәлімет:
№
Елді-мекен
Ветеринарлық станциялар
Ұсақ малдарды шомылдыру орындары
Жасанды ұрықтандыру пунктері
Биотермиялық шұңқырлар
1
Қақпақ
1
1
1
2
Заңғар
1
3
Сырлысай
1
1
Барлығы:
1
1
3
1
5-кесте.Ауыл шаруашылығы жануарларын жаюдың және айдаудың маусымдық маршруттарын белгілейтін жайылымдарды пайдалану жөніндегі күнтізбелік графигі,сонымен қатар жайылым кезеңінің ұзақтығы:
№
Таулы аймаққа малдардың айдап шығарылу мерзімі:
Таулы аймаққа шығарылған малдардың қайтарылу мерзімі
Ескерту
1
Сәуір-мамыр
Тамыз-қыркүйек
-
6-кесте.Ауыл шаруашылығы жануарларының мал басына шаққандағы жайылымның қажеттілігі туралы кестесі:
№
Елді-мекендер
Елді-мекендердегі жалпы жайылымдық жер көлемі,гектар
Мал басы және қажетті жайылымдық жер көлемі,гектар
Жылқы
Гектар нормасы
Қажетті жайылым,гектар
Ірі-қара мал
1
2
3
4
5
6
7
1
Қақпақ
7020
604
9
5436
2348
2
Заңғар
450
110
9
990
814
3
Сырлысай
300
102
9
918
560
Барлығы
7770
816
27
7344
3722
Альбомный
Гектар нормасы
Қажетті жайылым,гектар
Ұсақ мал
Гектар нормасы
Қажетті жайылым,гектар
Жалпы қажет жайылым жер көлемі,гектар
Елді-мекендердің жалпы жайылыммен қажетті жайылымның айырмасы(+,-)
8
9
10
11
12
13
14
8
18784
845
2,5
2112,5
26332,5
-19312,5
8
6512
1053
2,5
2632,5
31134,5
-30684,5
8
4480
964
2,5
2120,8
7518,8
-7218,8
Барлығы
29776
2862
2,5
6865,8
64985,8
-57215,8
Жоспар бойынша ауыл шаруашылығы жерлерін геоботаникалық зерттеп-қараудың жай-күйі туралы мәліметтерге: ветеринарлық-санитарлық мекемелер туралы деректер,иелерін,жер пайдалануышылардың ,жеке және заңды тұлғаларды көрсете отырып,ауыл шаруашылығы жануарлары мал басының саны туралы,шалғайдағы жайылымдар,егістік жерлер,суармалы егістік жерлер,сервитуттар және т.б. мәліметтер далалық зерттеу жұмыстары кезінде және мемлекеттік органдар,жеке және заңды тұлғалар берген өзге де деректер негізінде жасалынды.1-кестеде көріп отырғанымыздай ,ауданда ауыл шаруашылығы жерлерінің басым бөлігі жайылым мақсатындағы жерлер.Сонымен қатар ауданның температуралық режимі мен ылғалдылық деңгейі егіншілікті жүргізуге қолайлы екенін көрсетеді.Сол себепті ауданда егіншілік жұмыстары күн радиациясының жоғары қарқындылығы мен булануы,ерте көктемде және салқын температура жағдайында жүргізіледі.Климаттық,жер бедерінің ерекшеліктеріне қарай таулы орташа қара шірінді,қара-қоңыр топырақты және сұр топырақты аймақ болып бөлінеді.
2.ҚАЗЫҒҰРТ АУДАНЫНДАҒЫ ЖЕР РЕСУРСТАРЫНЫҢ САПАЛЫҚ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ ЖӘНЕ ЖЕР ПАЙДАЛАНУ МӘСЕЛЕЛЕРІН АНЫҚТАУ
2.1 Қазығұрт ауданындағы жер ресурстарының жалпы сапалық жағдайын анықтау.
Қазығұрт ауданы бойынша 2019 жылдың 1 қарашасында жасалған ф-22 есепке сәйкес,Қазығұрт ауданы жерінің жалпы көлемі - 409429 га құрайды.Пайдалану мақсатына қарай ауданның жер қоры санаттарға жіктелген.Соның ішінде босалқы жерлер - 8495 га,ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер -3714 га,өнеркәсіп,көлік,байланыс,қорғаны с және өзе де ауыл шараушылығы мақсатына арналмаған жерлер - 2274 га, ауылдық округ елді-мекендерінің жерлері - 39701 га,орман қорының жері - 60 га, су қорының жері - 424 га-ды құрайды.
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің құрамының басым бөлігін алқаптар алып жатыр,олар егістік жерлері - 100964 га, жайылымдық жер - 133835 га, шабындық - 30902 га, көп жылдық екпелер - 1950 га.Сонымен қатар саяжай мен бау-бақшаға арналған жерлер - 9 га.Аудан бойынша ауыл шарушылық жерлерінің басым бөлігін жайылым жерлері алып жатыр- 133835 га.Жыртылған жерлердің басым бөлігі ауданның оңтүстік және оңтүстік-шығыс бөлігінде, ашық қара-қоңыр,сұр,сортаң жерлерде орналасқан.Ал егістік,шабындық жерлер Келес,Өгем өзендерінің бойында орналасқан.
Ауыл шаруашылығы экономикасының өсуінің өлшеуші факторы болып жер ресурстарының табиғи құнарлылығын қалпына келтіру болып табылады.Жер ресурстары,оның ішінде ауыл шарушылығы жерлерін тиімді пайдалану ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру,оның негізі болып табылатын топырақ құнарлылығын арттыруға бағытталады.Жер пайдаланылуына қарай әртүрлі функциялар атқарады,осы қасиетіне байланысты өндіріс құралы ретінде жеке тұтынушылық құны айқындалады
1-сурет.Тұрбат ауылдық округі бойынша жайылымдық жерлердің орналасу схемасы(картасы).
2018 жылдың соңында республикада пайдалы қазбалар кен орындарын игеру, оларды өңдеу және барлау бойынша өндірістік нысандар, желілік құрылыстар және басқа да кәсіпорындар салу кезінде бұзылған 248,42 мың га жер бар, оның 51,3 мың га игерілді. қалпына келтіруге жатады.Ал аудан бойынша жүргізілген түгендеу және зерттеу жұмыстары нәтижесінде 1263,24 га жер пайдаланылмай келгендігі анықталды.Оның ішінде жайылым жерлер 835,308 га,егістік жерлер 384,32 га,оның ішінде суарылатын 213,6 га,көп жылдық екпелер 43,612 га.Пайдаланылмау себебі суару жүйесінің жоқтығы,құнарсызданған жерлер және жайылым үшін мал басының болмауы т.б.
Жер ресурстарын қорғау және ауыл шаруашылығы жерлерін дамыту шаралары аудан бойынша көктемгі егін егу кезеңінен алдын жүргізіледі.Ал мақсатына сәйкес пайдаланылу жайында мемлекеттік бақылау жұмыстары тамыз-қыркүйек айларында,яғни егіс жиналатын кезеңде жүргізіледі.Осы кезеңде игерілмей жатқан жерлердің иелеріне ескерту беріледі.Жалпы алғанда жер ресурстарын тиімді пайдаланбау келесі себеп-салдарға негіз болады:ауыл шаруашылығы өндірісінің маусымдылығын дұрыс бағаламау,аграрлық реформаның,жер заңдарының ережелерін жүзеге асырудың жүйесіз тәсілдері,топырақ құнарлылығын толық бағаламау және осының нәтижесінде құнарлық деңгейінің апаттық жағдайға дейін түсіп кетуі.
2.2 Жер ресурстарының пайдалану жағдайы мен жақсарту жолдары.
Жерді пайдалану қоғамдағы жеке,заңды және мекемелер мен ұйымдар арасындағы қалыптасқан әлеуметтік және экономикалық қарым-қатынас формаларының бірі.Ауданның табиғи-климаттық ерекшеліктеріне қарай жер әр түрлі дәрежеде,көбінесе егіншілік пен жайылым үшін пайдаланылады. Ол үшін жерді құнарландыру мәселесін қолға алып,жер байлығын мал өсіру мен егіншілікте тиімді пайдаланудың маңызы ерекше.Жер аграрлық саланың шешуші факторы болып саналады.Сондықтан да жер пайдаланушылық пен қорғалуы аграрлық қатынастар жүйесінің негізін құрайды. Жерді иемдену мен меншікке алуға қарағанда жер пайдаланушылық қарапайым жер қатынасы түрі. Жерді тиімді пайдалану жерді жақсарту жөніндегі, топырақ эрозиясын, тұздануды, батпақтануды, су басуды, шөлейттенуді, құрғақтануды, тығыздалуды, қоқыстануды, ластануды және жердің тозуын туғызатын басқа да процестерді болғызбау және олардың салдарын жою жөніндегі іс-шаралардың уақтылы және сапалы орындалуына,ауыл мен орман шаруашылығында топырақтың құнарлылығын арттырумен байланысты агротехникалық, мелиоративтік және рекультивациялық шараларды жүргізу арқылы жер пайдалануды білдіреді.
Жерді қорғау - жердің табиғи қасиеті мен нысаналы мақсатында пайдаланылуын ескере отырып,шаруашылық мақсатын қорғау.Қазақстан Республикасының Жер кодексінің 17- тарауы жерді қорғауға арналған,ал 139-бапта жерді қорғаудың мақсаттары мен міндеттері айтылған.Бұл бап бойынша жерді қорғау қоршаған ортаның бір бөлігі ретінде жер ресурсын қорғауға,оны ұтымды пайдалануға,ауыл шаруашылығы мен орман шаруашылығы айналымынан негізсіз алып қоюды болдырмауға,сонымен қатар топырақ құнарлылығын қалпына келтіру мен арттыруға бағытталған құқықтық, экономикалық, технологиялық және басқа да іс-шаралар жүйесін қамтиды.
Жер ресурстарын пайдалану мен қорғауға мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру көптеген салаларды қамтитын күрделі жұмыс.Себебі жерге орналастырудың өзі жерді тиімді пайлануды ұйымдастыру іс-шараларында экологиялық, құқықтық және техникалық бағыттарға ие.Яғни мемлекеттік бақылауды жүзеге асыруға уәкілетті органдар болып:қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган,санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің мемлекеттік органдары,сәулет,қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі уәкілетті орган,ауыл шаруашылығы,орман,аңшылық және балық шаруашылығы,ерекше қорғалатын табиғи аумақтар,су ресурстарын қорғау саласындағы уәкілетті органдар жатады.Бұл органдардың атқаратын функциялары бір-бірімен тікелей байланысты.
Ауыл шаруашылығында жерді пайдалануды жетілдіру кезінде экологиялық тұрғыдан тұрақты өсудің жаңа көздерін табу қажеттігін негіздейді, оның ішінде жерді пайдалануды жетілдірудің негізгі бағыттары : ормансыздандыруды азайту,шөлденудің алдын алу, ауыл шаруашылығының өнімділігін арттыру, ауыл шаруашылық жерлерінің тозуын болдырмау және қалпына келтіру.Қазығұрт ауданының жер санаттарына талдау жасай отырып біз осы облыстың жалпы жер пайдалану үрдісін біліп және бағамызды бере аламыз. Аудан жер қоры Қазақстан Республикасының Жер Кодексінің 1 бабына сәйкес 7 санатқа бөлінеді. Жердің құқықтық режимі оның қай санатқа тиесілілігіне және жерді аймақтарға бөлуге сәйкес рұқсатты пайдаланылуына негізделіп айқындалады.
2.3 Жерді қорғау мен пайдалануға мемлекеттік бақылауды жүргізетін мемлекеттік органдар
Жерді пайдалану мен қорғауға мемлекеттік бақылауды жер ресурстарын басқару жөніндегі орталық уәкілетті органдар мен олардың аумақтық органдары сондай-ақ өз құзыреті шегіндегі өзге де уәкілетті органдар жүзеге асырады.Жер кодексі 18-тарау,145-бап бойынша олар қатарына қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган,жергілікті атқарушы органдар,санитарлық-эпидемиологиялы қ қызметтің мемлекеттік органдары,сәулет,қала құрылысы,құрылыс істері жөніндегі уәкілетті орган және ауыл, орман, аңшылық және балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, су ресурстарын пайдалану мен қорғау саласындағы уәкiлеттi органдар жер қойнауын пайдалану және қорғау саласындағы уәкiлеттi орган болып табылады.
Жердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес тексеру және профилактикалық бақылау нысанында жүзеге асырылады.(18-тарау,145-бап 3-тармақ)
Бұл органдар келесі функцияларды атқарады:
1)өз құзыретіне сәйкес жерді қорғау мен пайдалануды мемлекеттік бақылау;
2)Жердің сапалық жай-күйінің өзгеруіне тексеруді ұйымдастырады;
3)Жер заңнамасының бұзылуын тексереді;
4)нормативтік актілерді дайындау.
Түркістан облысы жер инспекциясы басқармасының штат құрылымы:
-Басқарма басшысы-бас мемлекеттік инспектор
-Әкімшілік-ұйымдастыру бөлімі
-Жердің пайдаланылуы мен қорғалуын бақылау бөлімі
Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі туралы жалпы ережелер:
1. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі жер қатынастары және жердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылау саласында басшылықты жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының мемлекеттік органы болып табылады.
2. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің ведомстволары жоқ.
3. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі өз қызметін Қазақстан Республикасының заңдарына, Қазақстан Республикасының Президенті мен Үкіметінің актілеріне, өзге де нормативтік құқықтық актілерге, сондай-ақ осы Ережеге сәйкес жүзеге асырады.
4. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі ұйымдық-құқықтық нысанындағы заңды тұлға болып табылады, мемлекеттік тілде өз атауы бар мөрі мен мөртаңбалары, белгіленген үлгідегі бланкілері, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қазынашылық органдарында шоттары болады.
5. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі азаматтық-құқықтық қатынастарға өз атынан түседі.
6. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі егер заңнамаға сәйкес уәкілеттік берілген болса, мемлекеттің атынан азаматтық-құқықтық қатынастардың тарапы болуға құқығы бар.
7. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі өз құзыретінің мәселелері бойынша заңнамада белгіленген тәртіппен Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі басшысының бұйрықтарымен және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген басқа да актілермен ресімделетін шешімдер қабылдайды.
8. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің құрылымы мен штат санының лимиті қолданыстағы заңнамаға сәйкес бекітіледі.
9. Заңды тұлғаның орналасқан жері: Қазақстан Республикасы, Түркістан облысы, Түркістан қаласы, Кентау тас жолы № 2 ғимарат, пошталық индексі 161200.
10. Мемлекеттік органның толық атауы - Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі.
11. Осы Ереже Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің құрылтай құжаты болып табылады.
12. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің қызметін қаржыландыру жергілікті бюджеттен жүзеге асырылады.
13. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесіне кәсіпкерлік субъектілерімен Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің функциялары болып табылатын міндеттерді орындау тұрғысында шарттық қатынастарға түсуге тыйым салынады.
Егер Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесіне заңнамалық актілермен кірістер келетін қызметті жүзеге асыру құқығы берілсе, онда осындай қызметтен алынған кірістер мемлекеттік бюджеттің кірісіне жіберіледі.
2. Мемлекеттік органның миссиясы, негізгі міндеттері, функциялары, құқықтары мен міндеттері
14. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің миссиясы:
1) жердi ұтымды пайдалану мен қорғауды қамтамасыз ету мақсатында жер қатынастарын реттеу;
2) жердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылау саласындағы мемлекеттік саясатты дамыту мен жетілдіруге ықпал ету.
15. Міндеттері:
1) жердiң пайдаланылуы мен қорғалуына мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру;
2) Қазақстан Республикасының жер заңдарын бұзушыларға уақтылы шаралар қолдану;
3) жүргiзiлетiн тексерулердiң материалдарын объективтi түрде дайындау.
16. Функциялары:
1) жер заңнамасының анықталған бұзушылықтарын жою жөнінде орындалуы міндетті нұсқамалар беру;
2) жер заңнамасы саласындағы әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарау;
3)Қазақстан Республикасы Жер кодексінің 148-бабы 1-тармағының 4) тармақшасында көрсетілген мәселелер бойынша сотқа талап қоюды дайындау және беру;
4) пайдаланылмай жатқан не Қазақстан Республикасының заңнамасын бұза отырып пайдаланылып жатқан жерді анықтау және мемлекеттік меншікке қайтару;
5) егер құрылыс, пайдалы қазбалар кен орындарын игеру, объектілерді пайдалану, геологиялық-барлау және басқа жұмыстар жер заңнамасын, жерді пайдаланудың белгіленген режимін бұза отырып жүзеге асырылып жатса, сондай-ақ бұл жұмыстар сараптамадан өтпеген немесе теріс қорытынды алған жобалар бойынша жүргізіліп жатса, оларды тоқтата тұру;
6) жердiң пайдаланылуы мен қорғалуын бақылау жөнiндегi уәкiлеттi орган:
- мемлекеттiк органдардың, кәсiпорындардың, мекемелердiң, ұйымдар мен азаматтардың Қазақстан Республикасының жер заңнамасын, жер учаскелерiн нысаналы мақсатына сәйкес пайдаланудың белгiленген режимiн сақтауына;
жер учаскелерiн өз бетiнше иеленiп алуға жол бермеуге;
жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен жер пайдаланушылардың құқықтарының сақталуына;
- жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен жер пайдаланушылардың топырақтың құнарлылығын қалпына келтiру және сақтау жөнiндегi ұйымдастыру-шаруашылық, агротехникалық, орман мелиорациялық және эрозияға қарсы гидротехникалық iс-шаралар кешенiн уақтылы және дұрыс жүргiзуiне;
жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен жер пайдаланушылардың өздерiнде жердiң бар-жоғы, олардың жай-күйi мен пайдаланылуы туралы мәлiметтердi мемлекеттiк органдарға уақтылы беруiне;
- жердiң жай-күйiне әсер ететiн тұрғын жай және өндiрiстiк объектiлердiң жобалануына, орналастырылуы мен салынуына;
- жердi жақсарту жөнiндегi, топырақ эрозиясының, тұздану, батпақтану, су басу, шөлейттену, құрғақтану, тығыздалу, қоқыстану, ластану және жердiң тозуын туғызатын басқа да процестердiң салдарын болғызбау мен жою жөнiндегi iс-шаралардың уақтылы және сапалы орындалуына;
- азаматтардың өздерiне жер учаскелерiн беру туралы өтініштерін (өтiнiшхаттарын) қараудың белгiленген мерзiмдерiнiң сақталуына;
межелiк белгiлердiң сақталуына;
- жергiлiктi атқарушы органдар уақытша жер пайдалануға берген жердiң уақтылы қайтарылуына;
- бүлiнген жердiң қалпына келтірілуіне;
- жердiң бүлiнуiне байланысты жұмыстар жүргiзiлген кезде топырақтың құнарлы қабатының сыдырып алынуына, сақталуына және пайдаланылуына;
жердi пайдалану мен қорғау жөнiндегi басқа да жобалардың жүзеге асырылуына мемлекеттiк бақылауды ұйымдастыру және жүргiзу.
7) кiнәлiлердi жауапқа тарту туралы мәселенi шешу үшiн Қазақстан Республикасының жер заңдарының бұзылуы туралы материалдарды тиiстi органдарға жiберу;
8) Қазақстан Республикасы жер заңдарының бұзылуы туралы хаттамалар (актiлер) жасау;
9) Қазақстан Республикасының жер заңдарын бұзғаны үшiн әкiмшiлiк жазалау туралы қаулылар шығару;
10) жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен жер пайдаланушыларға жердi қорғау, Қазақстан Республикасы жер заңдарының бұзылуын жою мәселелерi бойынша орындалуға мiндеттi нұсқамалар беруге;
11) мемлекеттiк органдардан жер қорының жай-күйi туралы статистикалық ақпаратты алуға;
12) жерге құқықты белгілейтін және сәйкестендіру құжаттары болмаған жағдайда тұрғын жай және өндiрiстiк объектiлердiң салынуын тоқтата тұру.
Құқықтары мен міндеттері:
1) өзіне жүктелген міндеттері мен функциялары шегінде шешімдер қабылдау;
2) заңнамада белгіленген тәртіппен өз функцияларын жүзеге асыру үшін мемлекеттік органдардан, ұйымдар мен жеке және заңды тұлғалардан құжаттарды және өзге де ақпаратты сұратып алу, сондай-ақ басқа мемлекеттік органдарға ақпарат ұсыну;
3) өз құзыреті шегінде жеке және заңды тұлғалардан келіп түскен мәселелерді қарау;
4) заңнамада белгіленген тәртіппен, қызметтiк куәлiгiн көрсеткен жағдайда, ұйымдарға кедергiсiз кiруге, меншiктегi және пайдаланудағы жер учаскелерiн тексеруге, ал әскери, қорғаныс және басқа да арнаулы объектiлер алып жатқан жер учаскелерiн-оларға кiрудiң белгiленген режимiн ескере отырып, тексеру;
5) қолданыстағы Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес заңды және жеке тұлғалармен келісім-шарттар жасасуға, мүліктік және мүліктік емес жеке құқықтарды сатып алуға, мемлекеттік органдар мен ұйымдарда өз мүдделерін ұсыну;
6) Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесіне қойылған міндеттерді мемлекеттік органдармен, мекеме және ұйымдармен бірлесе атқару.
3. Мемлекеттік органның қызметін ұйымдастыру
18. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесіне басшылықты Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесіне жүктелген міндеттердің орындалуына және өзінің функцияларын жүзеге асыруға дербес жауапты болатын бірінші басшы жүзеге асырады.
19. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің бірінші басшысын Түркістан облысының әкімі қызметке тағайындайды және қызметтен босатады.
20. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің бірінші басшысының Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қызметке тағайындалатын және қызметтен босатылатын орынбасары болады.
21. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің бірінші басшысының өкілеттігі:
1) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес мемлекеттік органдар мен басқа да ұйымдарда Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің мүдделерін білдіреді;
2) Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің жұмысын ұйымдастырады;
3) Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің қызметкерлерін қызметке тағайындайды және қызметтен босатады, оларға көтермелеу шаралары мен тәртіптік жаза қолданады;
4) Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесі қызметкерлерінің міндеттерін белгілейді;
5) қолданыстағы заңнамаға сәйкес Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің қызметкерлеріне орындауға міндетті бұйрықтар шығарады;
6) заңнамалармен, осы Ережемен, облыс әкімі мен әкімдігімен оған жүктелген басқа да функцияларды жүзеге асырады;
7) сенімхат береді.
Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің бірінші басшысы болмаған кезде оның өкілеттіктерін қолданыстағы заңнамаға сәйкес оны алмастыратын тұлға орындайды.
22. Бірінші басшысы өз орынбасарының өкілеттіктерін қолданыстағы заңнамаға сәйкес белгілейді.
4. Мемлекеттік органның мүлкі
23. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің заңнамада көзделген жағдайларда жедел басқару құқығында оқшауланған мүлкі болуы мүмкін.
Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің мүлкі оған меншік иесі берген мүлік, сондай-ақ өз қызметі нәтижесінде сатып алынған мүлік (ақшалай кірістерді қоса алғанда) және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздер есебінен қалыптастырылады.
24. Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесіне бекітілген мүлік коммуналдық меншікке жатады.
25. Егер заңнамада өзгеше көзделмесе, Түркістан облысының жер инспекциясы басқармасы мемлекеттік мекемесінің, өзіне бекітілген мүлікті және қаржыландыру жоспары бойынша ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz