ТАБИҒИ РЕСУРСТАРДЫ ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ ЖӘНЕ ҚОРҒАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 60 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Елбасымыз Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауында көмірсутегі экономикасының дәуірі бірте-бірте аяқталып келе жатқаны анық екенін, адамзаттың өмір тіршілігі тек бір ғана мұнай мен газға емес, энергияның жаңғыртылатын көздеріне негізделетін жаңа дәуір келе жатқанын атап өтті. Осы мақсатта Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы №577 Жарлығымен Қазақстан Республикасының «жасыл экономикаға» көшуі жөніндегі тұжырымдамасы бекітілді.

Табиғатты пайдалануды әкімшілік-әміршілік жолмен басқару нәтижесінде Қазақстан Республикасының көптеген аймақтары мен өндірістерінде тығырыққа тірелу жағдайы қалыптасты. Бұл жайында жанға батып жар салған Арал, Балқаш, Каспий, Қаратау-Жамбыл кешенінің, Шымкент, Өскемен, Екібастұз, Жезқазған қалалары мен басқа да өндірістік объектілердің бүгінгі әлеуметтік-экологиялық-экономикалық жағдайлары куә.

Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Президентіміз Н. Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы облыс мектептері мен білім ошақтары тарапынан колдау тапты. Ол негізінен XXI ғасырда өмір сүретін жас ұрпақ арасында салауаттылық өмір орнықтыруға арналған. Отанға, туған жерге деген махаббат оны сақтауға, қорғауға және көркейтуге деген талпыныстан артық игілікті де күшті сезім жоқ. Өйткені тамыры тереңнен тартылып сусындайтын, ғасырлар койнауынан бастау алатын мәртебелі сезім. Ата-баба дәстүрінде ежелден желісі үзілмей келе жатқан рухани, мәдени, адамгершілік дүниеміздегі қымбат қазыналарымыздың бірі-табиғатқа, өзін қоршаған ортаға деген саналы да салауатты көзқарас.

Диплом жұмысының да өзектілігі сол, Еліміздің қазіргі экологиялық жағдайларын сауықтыруды ілгерілетуге экологиялық білім міндеттерін ұсынып, оқу пәнінің мазмұнын терең ұғындыру.

нақтылы түсінуге мүмкіндік туғызады.

Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты: «Қазақстан - 2050» стратегиясын іске асыру мақсатында табиғи ресурстарға өндіріс қалдықтарының әсерін оқыту, тиімді пайдалауға үйрету.

Дипломдық жұмыстың негізгі міндеттері:

- Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарына сипаттама беру;

- табиғат ресурстарын ұтымды пайдалану және қорғау жайында ұғымды қалыптастыру;

- «Қазақстан - 2050» стратегиясын іске асыруда табиғи ресурстарға өндіріс қалдықтарының әсерін оқыту мақсатында ««Оттегі . Оксидтер. Жану», «Күкірт қышқылы өндірісі» тақырыптарына әдістемелер ұсыну және зерттеу әдістемесінің эффективтілігіне педагогикалық зерттеу жасау.

- табиғат ресурстарының жеке түрлерін пайдалануға байланысты белгіленген ережелерін, тәртібін, нұсқауларын талдау және зерттеу.

Зерттеу нысаны : Мектепте химия пәнін оқыту үрдісі

Зерттеу әдісі: оқу-зерттеу үрдісінде оқушылардың «Оттегі . Оксидтер. Жану», «Күкірт қышқылы өндірісі» тақырыбтарын оқытуда оқушылардың таным белсенділігі мен тұлғалық қасиеттерінің дамуын және тақырыптың меңгерілу деңгейінің артуын анықтау.

Алға қойылған мәселелерді шешу мен дипломдық жұмысты орындау үшін зерттеудің жалпы ғылыми әдістері (сауалнама, бақылау, ғылыми-әдістемелік әдебиетті сараптау), арнайы әдістері - педагогикалық эксперимент қолданылады. Диплом жұмысында педагогикалық эксперимент нәтижелеріне математикалық талдау жасалынды.

Практикалық маңыздылығы «Оттегі . Оксидтер. Жану», «Күкірт қышқылы өндірісі» тақырыптарын зерттеу үрдісінде оқушылардың танымдық белсенділігі мен оқу материалдарын меңгеру эффективтілігінің артуына әсер ететін педагогикалық амалдар мен оқыту құралдарының анықталғанына негізделеді;

«Оттегі . Оксидтер. Жану», «Күкірт қышқылы өндірісі» тақырыптары бойынша табиғи ресурстарды қорғау және тиімді пайдалану негізінде білімнің меңгерілу деңгейін анықтау мақсатында компьютерлік дидактикалық материалдар құрастырылды;

МЕКТЕП АТЫжалпы білім беретін орта мектебі 8, 11сынып оқушылары арасында тақырыптарды оқытуға құрастырылған әдістеме бойынша тиімділігіне тексеру жүргізілді.

Сабақтардың берілген конспекттері мен көрнекі дидактикалық материал практикалық қызметте химия мұғалімі мен оқушылар пайдаланыла алады.

Ғылыми мәселенің ағымдағы жағдайы: Оқытудың жаңа технологияларының принциптері - оқытудың ізгілендіру, өздігінен дамитын, дұрыс шешім қабылдай алатын, өзін-өзі жетілдіріп, өсіруші, тәрбиелеуші жеке тұлға қалыптастыру

Диплом жұмысының теориялық және әдіснамалық негізі: Оқушыларға ішкі мотивациялық орта қалыптастырып, оқу қызметінің, танымдық белсенділігінің және өзін - өзі дамытуын қамтамасыз ету.

Зерттеу пәні: Химияны оқыту әдістемесі

Диплом жұмысының құрылымы: кіріспе, екі негізгі бөлім, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімі, 5 кесте және 6 суреттен тұрады. Жұмыстың көлемі 66 бет.

1. ТАБИҒИ РЕСУРСТАРДЫ ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ ТҰРАҚТЫ ДАМУДЫҢ НЕГІЗГІ АСПЕКТІСІ РЕТІНДЕ

1. 1 «Қазақстан - 2050» стратегиясын іске асыру: Алтыншы сын-қатер - табиғи ресурстардың сарқылуы туралы

Елбасымыз Н. Ә. Назарбаевтың 2012 жылғы 14 желтоқсандағы «Қазақстан-2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауында көмірсутегі экономикасының дәуірі бірте-бірте аяқталып келе жатқаны анық екенін, адамзаттың өмір тіршілігі тек бір ғана мұнай мен газға емес, энергияның жаңғыртылатын көздеріне негізделетін жаңа дәуір келе жатқанын атап өтті. Осы мақсатта Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы №577 Жарлығымен Қазақстан Республикасының «жасыл экономикаға» көшуі жөніндегі тұжырымдамасы бекітілді.

Еліміздің «Жасыл» экономикаға көшу тұжырымдамасы үш кезеңмен жүзеге асырылады және 2050 жылға дейінгі уақытты қамтиды. «Қазақстан-2050» Стратегиясының жасыл экономикаға көшу бағытындағы тұжырымдамасының негізгі мақсаты:

- су және жер ресурстарын қайта қалпына келтіру, табиғат капиталын пайдалану тиімділігі бойынша ЭЫДҰ елдерімен иық теңестіру;

- 2030 жылға қарай атмосфераға шығарылатын қалдықтар бойынша стандарттарды еуропалық деңгейге жеткізу;

- 2050 жылға қарай ЖІӨ-нің энергия сыйымдылығының 50%-ға төмендеуіне қол жеткізу;

- 2050 жылға қарай энергияның балама және қайта қалпына келетін көздерінің жиынтық өнімділігінің үлесін 50%-ға дейін жеткізу - тұрмыстық және өнеркәсіптік қалдықтарды кәдеге жарататын индустрия құру;

тиімді инфрақұрылымы бар газ саласын құруды қамтамасыз ету болып табылады [1] .

Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасын «Жасыл экономикаға» көшу жөніндегі Тұжырымдамаға сәйкес келтіру және Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау мақсатында Қазақстан Республикасы Парламенті Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне «жасыл экономикаға» көшуі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізді.

2013 жылдың желтоқсан айында Парламент Астанада өтетін «ЭКСПО - 2017» Халықаралық көрмесін ұйымдастыру мен өткізу мәселелері жөніндегі заңды қабылдады. Қазіргі заманғы жаһандық сын-қатерлерге сай, көрме тақырыбының «Болашақтың энергиясы» аталуы өте орынды. Бұл іс-шараның негізгі мақсаты жұртшылықтың назарын энергия ресурстарын ұтымды пайдалануға аудару және жаңартылатын энергия көздері мен энергияның басқа да баламалы көздерін пайдалануды ынталандыру болып табылады. Халықаралық көрме Қазақстан Республикасына жаңа технологияларды тартуға мүмкіндік береді, бұл технологиялар баламалы энергетиканы дамытуға, «жасыл» энергетиканы өркендетуде алдыңғы қатардағы елдермен тәжірибе алмасуға, климаттың өзгеруі мен көмірқышқыл газының шығарындыларына байланысты мәселелерді неғұрлым тиімді шешуге, сондай-ақ жаңартылатын энергия көздері тақырыбына бизнес-қоғамдастықтың назарын аударуға үлкен әсері болады.

Жаңартылатын энергия - таусылмайтын көздерден алынатын энергия. Жаңартылатын энергияны пайдаланудың негізгі қағидаты оны қоршаған ортада үнемі болып жататын процестерден алуға және оны өндірістік әрі тұрмыстық қажеттілікке пайдалануға саяды. Жаңартылатын энергия табиғи жолмен жаңарып тұратын табиғи ресурстардан алынады. Жаңартылатын энергия көздері деген ұғым энергияның мынадай нысандарын: күн энергиясын, геотермальды энергияны, жел энергиясын, теңіз толқынының, ағыстардың, судың толуының және мұхиттың энергиясын, биомасса энергиясын, гидроэнергияны, әлеуеті төмен жылу энергиясын және жаңартылатын энергияның басқа да «жаңа» түрлерін қамтиды.
Халықаралық энергетика агенттігінің есебі әлемде жаңартылатын энергия көздеріне жаһандық көшу өте белсенді жүргізіліп жатқанын көрсетеді, айталық «World Energy Outlook» 2015 баяндамасында 2014 жылы іске қосылатын әлемдік жаңа қуаттардың жартысына жуығы жаңартылатын энергия көздерінің қондырғыларына тиесілі деп атап өтілді. Соның нәтижесінде жаңартылатын энергия көздері қазірдің өзінде көлемі жағынан әлемде екінші электр энергиясының көзіне айналуда.

Кез келген мемлекеттің энергия балансында ЖЭК үлесін ұлғайту энергетикалық қауіпсіздіктің жақсаруына; ЖЭК жабдықтарын шығаратын ұлттық өнеркәсіпті дамытуға; парниктік газдар шығарындыларының төмендеуіне; қоршаған ортаның ластануын азайтуға; экономикалық және әлеуметтік жағдайды, әсіресе, шалғайдағы және алыс орналасқан өңірлердің жағдайын жақсартуға; техногендік апаттардың әлеуетті қаупінің болмауына оң әсерін тигізеді.

Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, кез келген елде дамудың «жасыл» жолы мемлекеттің мақсатты түрде қолдауы арқасында ғана тиімді жүзеге асады. Бұл жерде, меніңше, Еуроодақ мемлекеттері тәжірибесін жүйелі негізде зерттеп, басшылыққа алған жөн. Бұл бағытта әсіресе, Дания, Германия, Италия, Швеция, Финляндия елдері айтарлықтай жетістікке жетіп отыр.

Бүгінде Еуроодақта «жасыл экономика» секторы 2 трлн. еуроға жуық іскерлік айналымға ие және 22 млн. астам адамды немесе ЕО-ның еңбекке жарамды халқының 9%-ын жұмыспен қамтуда. Бұл елдерде «жасыл» секторға ауқымды мемлекеттік қолдау қарастырылған. «Жасыл» технологиялар нарығындағы әлемдік көшбасшылардың бірі - Германия. Қазіргі кезде әлем бойынша патенттелетін бүкіл технологиялардың экология саласындағы 23%-ы және күн мен жел энергетикасы саласындағы 30%-дан астамы неміс компанияларына тиесілі.

«Жасыл» сектор кәсіпорындарында 2 млн-ға жуық адам немесе Германияның экономикалық белсенді бүкіл халқының 4, 5%-ы жұмыс істейді және бұл көрсеткіш тұрақты өсуде. Соңғы жылдар ішінде, тек қайта қалпына келетін энергетика саласында ғана 370 мыңға жуық жаңа жұмыс орындары құрылған. Германияда энергетика негізгі және неғұрлым табысты жасыл сала болып табылады. Жасыл технологияларды ойдағыдай дамытудың арқасында Германия парниктік газдар эмиссиясының деңгейін төмендетуге айтарлықтай қол жеткізе алды. Мәселен, осы саладағы 2010 жылғы көрсеткіш 1990 жылғы деңгеймен салыстырғанда 25 % төмен. Бұл ел 2040 жылға қарай 100% баламалы энергия көздеріне ауысуды мақсат етіп отыр. 2022 жылға қарай Германиядағы 17 ядролық реактордың барлығы жабылуға тиіс [2] .

Электр және жылу энергиясын өндіру жөнінен швед тәжірибесі назар аударуға тұрарлық. Бұл ел, 2020 жылға карай көптеген үйлерді отынсыз режимге ауыстыруға ұмтылып отыр. Жаңартылатын энергия көздеріне ауысқанда үй иелеріне салықтық женілдіктер ұсынылады, сонымен қатар, автомобильдер үшін экологиялық таза түрлерін қолданатын жүргізушілерге қалалық автотұрақтарда тегін орындар беріліп, салық төлеуді азайту көзделуде.

Адамзат қоғамының минералды - шикізат ресурстарын пайдаланбай өмір сүруі мүмкін емес. Пайдалы қазбалар қалпына келтірілмейтін ресурстарға жатады. Ал бұл олардың көпшілігінің қорларының уақы өте келе толығымен таусылуы мүмкін екендігін көрсетеді.

1. 2 Қазақстанның минералды-шикізат ресурстары және оларды игерудің жаңа экологиялық мәселелері

Қазақстан - жердегі минералды - шикізат базасына бай аздапған елдердің бірі. Әлемдегі алынатын 55 түрлі пайдалы қазбалардың ( олардың 29 -ы металдар) Қазақстанда 39 -ы алынады. Салыстырмалы түрде алсақ жоғар көрсеткіштер тек Ресейде - 49, Қытайда - 45, Австралия және АҚШ - 42, Бразилия - 41 түрлі пайдалы қазбалар өндіріледі.

Мұнай мен табиғи газ қорлар бойынша республика әлемі елдерінің бірінші ондығына кіреді, мұнда тас және қоңыр көмір, темір, хормит, қорғасын, мырыш, мыс, уран және сирек кездесетін металдар т. б. табылған.

Аталған пайдалы қазбалардың түрлерін өндіру, қайта өңдеу және байыту процесінде литосфера мен тұтас қоршаған орта жағдайына неғұрлым мұнай, табиғи газ концентраттарын өндіру ықпал етеді.

Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясында кен-металлургия кешені Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық жағынан жоғары дамыған елдердің қатарына қосылуын қамтамасыз етуге жәрдемдесетін басым салалардың бірі ретінде белгіленген. Республика кен-металлургия кешенінің басты міндеті ішкі және сыртқы рыноктардың қажеттерін қанағаттандыратын бәсекеге қабілетті өнімдер шығару болып табылады.

Қазақстанның минералдық-шикізаттық кешені әлемдік минералды шикізат балансында айтарлықтай күшті позицияға ие, әлемдік минералды шикізат рыногының дамуы мен ұлғаюына үлкен ықпал ете алады. Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі геология және жер қойнауын игеру комитетінің ақпараттық-талдау орталығының мәліметтері (2003 ж. ) бойынша әлемдік зерттелген қор жөнінен Қазақстанның алар үлесі мынадай:

алтын - 2, 7% (әлемде 8-орында), күміс - 16%, мыс 7, 1%, марганец - 30% (2-орын), қорғасын - 22%, мырыш - 15, 2%, барит - 47, 2% (1-орын), темір - 6%, кобальт - 3, 9% (5-орын), хром - 37, 6% (8-орын), боксит - 1, 4% (10-орын), никель - 1, 4% (12-орын) .

Минералды шикізат өнімдерін өндіру және алу жөнінен республика хром бойынша екінші орында, титан бойынша - екінші-үшінші, мырыш және қорғасын бойынша - алтыншы, марганец бойынша - сегізінші, күміс бойынша тоғызыншы орында.

Әлемдік мыс, титан, ферроқорытпа және болат рыноктарында Қазақстанның атқаратын рөлі аз емес, ал Еуразиялық субконтинентте хром бойынша монополист, темір, марганец, алюминий жөнінен өңірлік рынокта (ТМД елдері, бірінші кезекте Ресей) айтарлықтай ықпалы бар.

Бұл жетістіктер өздігінен келген жоқ, ол ғалымдар мен инженерлік-техникалық қызметкерлердің ерен еңбегінің жемісі болды. Кезінде осы сала Қазақстан ғылымының қарыштап дамуына зор әсер етті. Отандық геология, кен ісі, металлургия салалары әлемдік жетістіктерге қомақты үлес қосты.

Соңғы 15 жылда Қазақстан ғылымының алдында қосымша міндеттер пайда болды. Яғни, отандық ғылымның жауапкершілігі артты. Кеңес өкіметі кезінде осы саладағы қазақстандық ғалымдар тек ғылыми ізденістермен - жаңа технология жасау, оларды сынақтан өткізу, өндіріске енгізу сияқты мәселелермен айналысатын, ал өндірістің даму стратегиясын жасауды үкімет ол кезде тек мәскеулік ғалымдарға тапсыратын .

Тәуелсіз мемлекет болғаннан кейін, біздің үкіметіміз ондай маңызды бағдарламалар дайындауды Қазақстан ғылымына жүктейтін болды. Сол себепті, еліміз экономикасының стратегиялық бағыттары бойынша Президент Жарлығымен бірнеше ұлттық орталықтар құрылды, оларға өз салаларында мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру жүктелді. Сондай құрылған орталықтың бірі - “Қазақстан Республикасының минералды шикізатты кешенді ұқсату жөніндегі ұлттық орталығы” РМК. Бізге тау-кен, металлургия бағыттары бойынша бағдарламаны орындау жүктелді. Әрине, біз бұл міндетті бұрынғы істеп жатқан жұмыстарымызға қосымша атқарып жүрміз. Мекеме қазір Орталық Азиядағы ірі ғылыми кәсіпорындардың бірі.

Ал жекеменшікке өтіп кеткен кәсіпорындарға келсек, әрине, нарықтық экономикада мемлекет кәсіпорынның шаруасына араласпайды. Әйтсе де үкімет өз меншігіндегі кен орнын кәсіпорынға пайдалануға бергеннен кейін, сол пайдалы қазбаны өндіру мен өңдеу барысында жеке қожайындардың мемлекет мүддесін бұзбауын қадағалап отыруы тиіс. Бұл не деген сөз?

Біріншіден, кен орнын пайдаланушылар руданы өндірген кезде үкімет белгілеген норматив бойынша, руданы барынша толық (тек қана бай руданы емес) қазып алулары керек. Екіншіден, руданы өңдеген кезде оның құрамында бар элементтерді мейлінше толық бөліп алу керек. Үшіншіден, металдардың өзіндік құнын шектен тыс жоғарылатпауы, сату бағасын төмендетпеуі тиіс.

Төртіншіден, өндіріс үдерісінде қоршаған ортаны ластамауы, ал егер оған нұқсан келтірсе, сол үшін үкіметке жеткілікті мөлшерде төлем төлеуі тиіс.

Бесінші, өндірісте істейтін жұмыскерлердің қауіпсіздігі қамтамасыз етілуі тиіс. Осы бағыттарда кәсіпорынның жұмысын бақылайтын мемлекеттік органдар бар. Біздің жұмысымыз жоғарыда аталған пункттер бойынша әлемдегі осындай өндірістердің көрсеткіштері мен ғылыми жетістіктерін назарға ала отырып, өндірілетін шикізаттардың ерекшеліктерін ескеріп, үкімет органдары нормативтерді белгілеуі үшін қажетті материалдармен, ұсыныстармен қамтамасыз етуге саяды.

Бүгінгі Қазақстандағы кен-металлургия жүйесіне келсек, ол екі ірі саладан тұрады - қара металлургия және түсті металлургия:

- қара металлургия темір, марганец, хром кенін, болат, шойын, прокат, ферроқұймасы, отқа төзімді өнімдер, металл сынықтарын қайта өңдеу өндірістері сияқты 12 саладан тұрады;

- түсті металлургия 26 өнеркәсіп кіретін қорғасын, мырыш, мыс, титан, бағалы және сирек металдар, глинозем, молибден концентратын, уран шикізатын өңдеу сияқты 8 саладан тұрады.

1996-2005-жылдар аралығында Қазақстанның минералды-шикізат кешеніне 55 млрд. доллардан астам, соның ішінде жер қойнауын игеруге 40 млрд. доллардан астам инвестиция салынды. Бұл туралы еліміздің энергетика және минералды ресурстар министрі Бақтықожа Ізмұхамбетов бүгін Алматыда ІІІ инвестициялық саммит барысында мәлімдеді, деп хабарлайды Kazakhstan Today тілшісі[2]

Б. Ізмұхамбетовтың айтуынша, көмірсутегі шикізатына бағытталған инвестициялардың орта есеппен 79 проценті өнім өндіруге, 21 проценті геологиялық барлау жұмыстарын жүргізуге жұмсалды.

Министрдің айтуынша, қазіргі жағдаймен Қазақстан көмірсутегі шикізатының қорына қарай әлемдегі алдыңғы ондыққа кіреді. Ал табиғи газдың барланған қоры бойынша еліміз дүниежүзінде 15-ші орында.

Расталған және алып пайдалануға болатын мұнай қоры 35 млрд. баррельді, газ қоры 3 трлн текше метр

Каспий теңізінің қазақстандық бөлігінде 120-ға жуық құрылым анықталған. Олардың арасында көмірсутегі шикізатының үлкен қоры болуы әбден мүмкін. Мамандардың болжамы бойынша, Каспий теңізінің қазақстандық бөлігінің көмірсутегі ресурстары 12-17 миллиард тонна болады.

Солтүстік Каспий жобасының аясындағы алғашқы барлау бұрғылау жұмыстарының алғашқы нәтижелері - Каспийдің қазақстандық бөлігінің болашағы зор деген қорытынды жасатып отыр.

Республикамызда 197 мұнай және газ кен орындары, олардың ішінде 102 мұнай, 29 газ конденсаты, 30 мұнай -газ конденсаты, 6 мұнай -газ, 11 газ конденсаты және 12 газ кен орындары ашылған. Мұнайдың ашылған кен қорлары 3млрд. тоннасы, ал газдың анықталған қорлары 3 трлн. текше метрді құрайды. Негізгі мұнай мен газды өндіру Батыс Қазақстанда жүзеге асырылады. Онда мұнайдың 90, 4% және газ конденсатының 100% өндіріледі. Бұл регион Қазақстан территориясындағы неғұрлым ластанған және экологиялық жағдайы нашар аудандар қатарына жатады. Тау - кен өндіру өнеркәсәбінің мұнай өндірі саласы жеке тұрғыдыан алғанда да басымдық маңызға ие ( 2030 жылға қарай мұнай өндіруді жылына қарай 150 млн. т - ға дейін жеткізу болжамын есепке алғанда) .

Тас көмір мен қоңыр көмір өндірудің де экологиялық салдары бар. қоршаған ортаның экологиялық жағдайына негативті әсер ететін отын ресурстарының басқа түрлерінің ішінен уран рудаларының ірі кен орындарын атап өтейік.

Сондай ақ темір, марганец, хром, қорғасын, мырыш, мыс рудаларын алтын, фосфориттер, құрылыс тастары, мен минералды шикізат ресурстарының басқа да түрлерін өңдеумен және қайта өңдеумен байланысты көптеген рудниктер және карьерлер табиғи ортаға жағымсыз әсер етеді. Осылардың барлығы қоса алғанда ландшафтар табиғатының литогенді ортасын қорғау жөнінде тиімді шараларды қолдануды талап етеді.

Жер қойнауларын қорғау мәселесі литосфера қабаттарынан минералды шикізатты рудалы және рудалы емес пайдалы қазбалар түрінде неғұрлым толығымен айырып алуды қамтамасыз ететін шаралардың жиынтығын қамтиды. Жер қойнауларын қорғау жөніндегі шаралар кешені сондай - ақ рельеф формасының сақталуын, геодинамикалық процестердің көрініс табуда жоюын қамтиды.

Осыған байланысты пайдалы қазбалардың кен орындарын кешенді түрде өңдеу, минералды шикізатты өндіру, өңдеу, және тасымалдау кезінде шығынды жан-жақты жоюға ұмтылу жер қойнауын эксплатациялаудың басты қағидасы болуға тиіс. Бұл шығындар неғұрлым аз болған сайын, соғұрлым көп пайдалы қазбалар болашақ ұрпақтың қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында жер қойнауында қала береді .

Тау-кен өндіру өнеркәсібі қоршаған ортаға жан-жақты әсерін тигізеді . бұл рельефтің өзгеріске ұшырауынан, карьерлердің, жарлардың, террикондардың пайда болуынан және тау жыныстарының құлауынани көрінеді. Пайдалы қазбаларды өндіру топырақ, атмосфера, су бөгендері мен жерасты суларының сулық режимінің жағдайына әсер етеді. Мұның үстіне өсімдіктер мен жануарлар тіршілігінің мән жайлы түбірімен өзгереді. Пайдалы қазбалардың кен орындарынөңдеу тікелей ландшафтардың геохмиялық жағдайына, техногендік аномалиялардың пайда болуына әсерін тигізеді. Өндіру және қайта өңдеу процесінде пайдалы қазбаларды шала алу минералдарды шикізат ресурстарын эксплутациялаудағы басты кемшілік болып табылады. Технологиялық дамымаудың нәтижесінде түсті металлургияда өндірілген рудаларды байыту кезінде алынған шикізаттың 10-20% ғана пайдаланылатыны ал 80-90% лақтырылатыны мәлім болды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.