Бидай селекциясында заманауи биотехнологиялық әдістерді қолдану арқылы болашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігін арттырудың ғылыми теориялық негіздері
«СЫРДАРИЯ» УНИВЕРСИТЕТІ
ӘОЖ 575. 222; 575. 222. 73
Қолжазба құқығында
БАЙСАПАРОВА ДИНА ОРАЛБАЙҚЫЗЫ
БИДАЙ СЕЛЕКЦИЯСЫНЫҢ ЗАМАНАУИ БИОТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ӘДІСТЕРДІ ҮЙРЕТУДІҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ
6М011300 -Биология мамандығы бойынша биолог ғылымының магистрі дәрежесін алу үшін дайындалған магистрлік диссертация
Жетісай, 2020
«СЫРДАРИЯ» УНИВЕРСИТЕТІ
«Қорғауға жіберілді»
«»
кафедрасының меңгерушісі
(қолы) (Т. А. Ә. )
2020 жыл
Магистрлік диссертация
Тақырыбы: БИДАЙ СЕЛЕКЦИЯСЫНЫҢ ЗАМАНАУИ БИОТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ӘДІСТЕРДІ ҮЙРЕТУДІҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ
Білім беру бағдарламасы: 6М011300 - «»
Дайындау бағыты: ғылыми-педагогикалық
Магистрант: Байсапарова Дина Оралбайқызы
(қолы)
Ғылыми жетекшісі:
Атағы, дәрежесі аты жони
(қолы)
МАЗМҰНЫ
НОРМАТИВТІ СІЛТЕМЕЛЕР
Бұл дессертацияда келесі нормативтік құжаттарға сәйкес сілтемелер қолданылған:
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы. №319-III ҚРЗ. Астана. Ақорда. 27. 07. 2007.
Елбасының «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты Қазақстан халқына жолдауы. - Астана, 2007.
Қазақстан Республиксы Президентінің 2010 жылғы 7 желтоқсандағы №118 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Білім беруді дамудың 2011- 2020 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы. - Астана, 2011, шілде - 10.
Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан - 2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Қазақстан Халқына Жолдауы // Егемен Қазақстан. - 2012, желтоқсан. - №828-831(27902) .
Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты Қазақстан халқына Жолдауы. 27. 01. 2014ж.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. 23 тамыз 2012 ж. №1080. Жоғарғы білім. Бакалавриат.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартты. 13 мамыр 2016 ж. №292. Жоғарғы білім. Бакалавриат.
Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы, №205 Жарлық. Астана, 01. 03. 2016 ж.
АНЫҚТАМАЛАР
Білім - ол бір жеке тұлғаның және алдыға қойған мақсатқа жетуге қажетті шарт. Оқудың мақсаты - білім. Білімнің тәрбиелік мәні мақсатқа жетудің амалы.
Мақсаттылық қағидасы - мақсатқа жетудің ой тұжырымды, ұжымда нақты есеп беруді. Тәрбие берудегі дурыс жолын қарастыру керек.
Біліктілік - студенттердің білімінің тексерудегі өздерін көрсетудегі нәтижесі. Студенттер алдына қойған мақсаттарына жетудегі білімді дұрыс пайдалану құндылығы. Алған өмірдегі тәжірибелеріне, құндылығына тоқталады.
Кәсіби біліктілік - ұстаздың жеке іс сапары мен педагогикалық- теориялық білімі, кәсіби біліктілігі мен дағдысы, тәжірибенің бір арнада кездесуі.
Жаңалықтармен қамтамасыз ету - қазіргі заманғы жаңалықтар мен коммуникациялық технологияларды пайдалану, мектеп және жоғарғы оқу орындарын, ішілік БАҚ -тар, тәрбие жағындағы мәселесі бойынша баспа сөз қызметін пайдалану және т. б.
Талқылау немесе тұжырымдама (латынша concertio) - ол белгілі затты немесе құбылысты талқылау жүйесі, оның арасында басшылыққа алған ойды талқылап және оны тусіндіруге бажеңіл ететін дәлелдемелер.
Тұжырымдамалық көзқарас - талқылау кезіндегі басты идеясын біліп және оны теориялық ережелерін пайдалану.
Интерактивті мультимедия оқу ресурсы - курс бойынша және оның түрлі компоненттерін навигация жүйесі мен қамтамасыз етілген иструменталды құралдар мен ресурстар жүйесі.
Анеуплоидты деп хромосомалардың жетіспеуінен немесе артық болуынан кариотиптері дұрыс болмайтын өсімдіктерді айтады. Мынадай түрлері бар: моносомиктер - хромосоманың диплоидты жиынтықтарында бір хромосоманың жетіспеуі (2n-1) ; нулисомиктер - гомологты хромосома жұптарының болмауы (2n-2) және полисомиктер - соматикалық клеткаларда хромосомалар бір немесе бірнешеге көп болуы (2n+1 трисомик, 2n+2 тетрасомик, 2n+1+1 екі еселенген трисомик) .
Альбинос - хлорофилі жоқ өсімдік. Ақ түсті болып келеді.
Аллель - хромосоманың белгілі бір бөлігінде орналасқан жұп геннің немесе оның альтернативті формаларының бір сыңары.
Андрогенез - оқшауланған микроспора мен тозаңқаптардан гаплоидты өсімдіктерді алу процесі. Яғни, ұрықтың жұмыртқа клеткасы ядросының қатысуынсыз тек аталық ядродан ғана дамуы.
Гаплоид - клеткаларда хромосоманың бір жиынтығы (n) болатын өсімдік түрі (сыңар хромосомалар жиынтығы) .
Ген - хромосоманың белгілі бір бөлігіне орналасқан тұқым қуалағыштың негізгі бірлігі.
Геном - организмнің ата-аналарынан қабылдаған тұқым қуалау бастамаларының немесе гендердің жиынтығы. Генотипі бойынша организм не гомозиготалы, не гетерозиготалы болып келеді.
Гомозигота - деп клеткаларында белгілі бір аллель жұбының біркелкі не доминантты (АА), не рецессивті гендері (аа) бар дарақты айтады. Ондай дарақтардың гаметалары бір сортты болады және ешуақытта ажырамайды.
Диплоид - сомалық клеткадағы хромосомалардың толық жиынтығы.
Инверсия - хромосоманың екі немесе бірнеше жерден үзіліп, оның бір бөлігінің 180 градусқа бұрылып қалпын өзгертуінің нәтижесінде пайда болатын хромосома ішіндік мутация.
Микроспора - гүлді өсімдіктердің аталық тозаңы.
Морфогенез - онтогенез процесінде организм мүшелері мен белгі қасиеттерінің дамып, қалыптасуы.
Мутация - геннің хромосоманың немесе генетикалық аппараттың басқа бір элементінің өзгеруіне байланысты болатын тұқым қуалайтын өзгергіштік.
Полиморфизм - популяциядағы генетикалық тұрғыдан әртүрлі болып келетін екі немесе бірнеше форманың үйлесімді арақатынасы.
Регенерация - тірі организмдердің жойылған немесе зақымданған ұлпаларды қалпына келтіру.
Хромосомалар - клетка ядросындағы нуклеопротеидтік жіпшелерден тұратын құрылым.
Эмбриогенез - ұрықтың дамуы.
АТАУЛАР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
БТ - Бақылау топ
ДНҚ - Дезоксирибонуклеин қышқылы
ЖОО - Жоғарғы оқу орны
ЖББ - Жалпы білім беру бағдарламалары
ҚР - Қазақстан Республикасы
ҒЗЖ - Ғылыми-зерттеу жұмысы
БТҚЖ - Биотехнологиялық құрал-жабдықтар
СОӨЖ - Студенттердің оқытушы жетекшілігімен жасайтын өзіндік жұмыстары
СӨЖ - Студенттердің өзіндік жұмысы
ЭТ - Эксперименттік топ
МС - Мурасиге-Скуг қоректік ортасы
2, 4Д - 2, 4-дихлорфеноксисірке қышқылы
ДНҚ - дезоксирибонуклеин қышқылы
ОМД - оқшауланған микроспора дақылы
ДГ - дигаплоид
АЛ - алшық гибридизация
МБ - мәліметтер базасы
гр - грамм
мг - миллиграмм
мкл - микролитр
мл - милилитр
млн. - миллион
КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі. Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін алу, қоғам өмірінің барлық саласына, саяси әлеуметтік және мәдени өзгерістер білім жүйесін қайта қарауды басты мәселе болды.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында-2, «Қазақстан Респуликасында Білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасында» [1], Елбасының «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты Қазақстан халқына жолдауында білім беру саласында мемлекеттік саясаттың басты қағидалары ретінде жеке тұлғаның білімділігін арттыру және білім беруші ұстаздың мәселелерін біліп, басты міндет реттінде қабылданды. Н. Ә. Назарбаев «Қазақстан-2050» стратегиясында: «Жоғарғы қолдaнбaлы және ғылыми-зерттеушілік бөлімшелерін құруы және дaмытуын қажет. Біз академиялық автономия кепілдігін берген жоғарғы оқу орындарын, тек оқу бағдарламаларын жетілдірумен шектелмей, өздерінің ғылыми- зерттеушілік қызметін де белсенді де дамытуы тиіс» - деп атап көрсетті [2, 3] . Қaзіргі кездегі әлемдік бірлестіктерді интеграциялауда бірнеше стратегиялық қадамдар жасалды. Сaяси, экономикалық, мәдени жүйенің өзгеруі әсерінен Қaзaқстaнның нарықтық экономика жaғдaйында демокрaтиялық жолмен дaмуы білім моделіне де күрелі өзгерістер енгізді. Бұл міндеттерді жүзеге асырудың бірден-бір жолы -жоғарғы педагогикалық оқу орындарында оқытудың тиімді әдіс-тәсілдер арқылы студенттердің кәсіби деңгейін көтерудің, олардың өзіндік танымдық іс-әрекеттері мен құзіреттілігін қалыптастырудың әдіснамасы мен әдістемелік жүйесін жасау болып табылады.
Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтің «Қазақстан-2050» стратегиялық бағдарламасында: «Бізге оқыту әдістемелерін жаңғырту және өңірлік мектеп орталықтарын құра отырып, білім берудің онлайн-жүйелерін ат салыса дамыту керек, барлығы үшін қашықтан оқытуды және онлайн режімінде оқытудағы отандық білім беру жүйесіне инновациялық әдістерді, құралдарды пайдалануын қарқынды енгізуге тиіспіз» - елдің денсаулығын жақсарту міндеттері мен бірге жас ұрпаққа білім, тәрбие беру мәселесі атап көрсетілген [4] . Осыған орай, тәуелсіздік мемлекетімізде еңбек қор, кәсібін терең тусінетін, өзінің білімі мен іскерлі жан-жакты қолдана білетін мамандар даярлау қажеттілігі туады, себебі, мемлекеттің маңызды әлеуметтік қызметті болашақ маманың мүмкіндіктерін көрсете алуына мүмкіндік болады. Бұл мүмкіндіктер -жоғарғы оқу орындарынын алдында тұрған негізгі басты шарттар.
Болашақ мамандардың кәсіби мәнді сапарлары мен құзіреттіллігін арттыру үшін, алдымен жоғарғы оқу орындарының оқу-тәрбие процесінде тәжірбелерге түбегейлі өзгерістер енгізу қажеттілігі күн сайын артуда. Сондықтан, жоғарғы оқу орындарының мазмұны мен құрлымдары, бир қатар өзгеріс енгізу - өзекті мәселелердің бірі. Сонда ғана оқытушылар саналы түрде таңдап алған мамандықтардың мәнін терең ұғынады, өзін-өзі жетілдіру қабілеттерін қалыптастыруды, кәсібиліктеріне жетуді қамсыздандыра отырып, әрбір оқытушы жаңа белестерін көтеріп, педагогикалық еңбекті құзіреттілік деңгейге шыгаруды нәтиже ете алады.
Демек, биолог мамандардың кәсіби құзырлығы, шығармашыл болуы қамтамасыз ететін оқыту қазіргі заманауйы технологиясымен негізделіп, әуелетіне әсер ететін кәсібін шындайтын теориялық, әдіснамалық тұғырларын айқында міндеттерін алдыңғы қатарға шығаруға мүмкіндік алды. Студенттердің кәсіби деңгейін көтеру мәселесі мен үздіксіз білім жүйесіндегі тұлғалардың кәсіби дамуына ерекше назар аударылған. Жалпы және кәсіби білімді дамытуға қатысты осындай іргелі және қолданбалы зерттеулердің, педагогикалық шығармашылыққа деген жалпы қызығушылықтың болғанына қарамастан, студенттердің кәсіби құзіреттілігін қалыптастыруды шешілмеген мәселелер бар. Жоғары білім беру жүйесінде әлемдік тенденцияларды талдау барысында болашақ маманың жеке қабілетті мен педагогикалық кәсібилігі мен және жоғарғы талаптар қойылуының қажет. Шетелдегі жоғары білім беру жүйесінің пайда болу және даму тарихы Р. Оуэннің іс-әрекеттік теориясы [5], ЮНЕСКО хaлықaрaлық ұйымы [6], Э. Фора [7], A. Де Перетти [8] және т. б. ғылыми еңбектермен тығыз байланысты. Қарама-қайшылық педагогикалық теория мен практикада болашакта биология оқытушыларының кәсіби білімділігін арттыру, проблеманы тиімді шешудің педагогикалық шарттары мен тетіктері қандай деген мәселелер туындайды, оларды теориялық - әдіснамалық деңгейде қарастыруды талап етеді. Бұл зерттеу тақырыбы «Бидайды селекциялауда заманауи биотехнологиялық әдістерді қолданудың әдістемелік негіздері» деп алдым. Дүние жүзінде бидайдың азық-түлік ретінде алатын орны ерекше. Қазақстанда жыл сайын бидай отырғызылып, оны жинап шетелге экспортқа өткізіліп тұрады. Сондықтан біздің ел үшін бидай тек азық-түлік ретінде ғана емес, сонымен сауданың көзі болып келеді.
Егістік алқапта бидайды өсіру кезінде олардың дамуына және өсуіне көптеген абиотикалық пен биотикалық факторлар әсер етеді. Сол үшін Қазақстан ауыл шаруашылығында осы факторларға төзімді болатын жаңа сорттарды қазіргі селекциялық және биотехнологиялық әдістердің көмегімен алу маңызды орын алуда.
Өсімдіктер биотехнологиясында ерекше орын алатын, әрі селекциялық процесті тездететін тәсілдің бірі - тәжірибелік гаплоидия болып табылады. Қазіргі таңда бидайдың екі еселенген гаплоидты түрін алу үшін микроспораларды бөліп алып дақылдау ең тиімді әдістің бірі. Микроспораларды бөліп алып дақылдау арқылы тозаңнан соматикалық клеткалардан эмбриод және каллустың пайда болуын тежейді және тозаң эмбриогенездің ингибиторын болдырмайды.
Зерттеудің мақсатты: Жұмыс барысында Қазақстан бидайынан ДГ өсімдік-регенеранттарды көп мөлшерде алу мақсатын пайдалану арқылы болашақ мамандардың кәсіби білімділігін арттыруда ғылыми-әдіснамалық негіздерін анықтау арқылы жақсарту.
Магистрлік диссертация жұмысын орындау мақсатында төмендегідей зерттеу міндеттері қойылды:
- жоғары білім беру жүйесінде болашақ биолог мамандардың кәсәби білімділігін арттырудың теориялық негіздерін айқындау;
- бидай селекциясында заманауи биотехнологиялық әдістерді қолданудың әдістемелік негіздерімен кәсіби білімділігін арттырудың тұжырымдамасын жасау;
- болашақ биолог мамандардың кәсіби біліктілігін арттыру да қамтамасыз ететін ғылыми-әдістемелік кешен жасау, тиімділігін эксперимент арқылы дәләлдеу және ғылыми негізделген ұсыныстар беру.
- болашақ биолог мамандардың кәсіби біліктілігін арттырудың құрлымдық-мазмұндық моделін жасап, компоненттерін, өлшемдері мен көрсеткіштерін анықтау
- оқшауланған микроспораларды дақылдау технологиясына модель ретінде қолданылатын жаздық жұмсақ бидайдың генотиптерін таңдау;
- микроспоралардың бір ядролы кеш фазасында немесе екі ядроның ерте фазасында болатын донор материалдарды жинау;
- регенрациялық қоректік ортада регенерациялық процеске баға беру;
- алынған гомозиготалы линиялардан дән алу.
Зерттеудің нысаны: жоғары білім беру жүйесіндегі оқу-тәрбие үдерісі.
Зерттеудің пәні: жоғарғы білім беру жүйесінде болашақ биолог мамандардың кәсіби біліктілігін арттырудың теориясы мен практикасы.
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер жоғары білім беру жүйесінде болашақ биология пәні оқытушыларының кәсіби біліктілігін арттырудың тұжырымдамасы теориялық тұрғыда негізделіп, студенттердің кәсіби біліктілігін ғылыми-зерттеушілік және педогогикалық іс-әрекеттің өзін-өзі қалыптастыру, өзін-өзі жетілдіру мақсатында қолдана білсе, онда бұл мәселені шешудің нәтижелігі арта түседі. Өйткені, жоғарғы білім беру жүйесіндегі біртұтас оқу-тәрбие процесі кәсіби біліктілігін арттыруға септігін тигізіп, өнімді және белсенді шешім қабылдай білуін қамтамасыз етеді.
Зерттеудің әдіснамалық негіздерін таным теориясының жалпы ұстанымдары, педагогикалық білім және әлеует туралы ілімдер; әдіснамалық мәні бар іргелі философиялық, әлеументтану, жалпы ғылыми және педагогикалық ережелер (теориялар, тұжырымдамалар, болжамдар, педагогикалық таным әдістері туралы ілім) тар мағанадағы әдіснама биологиялық ғылыми теориялық тұжырымдар құрайды.
Теориялық негіздері зерттеу барысында мынандай теориялық тұғырлары бар:
а) болашақ биолог маманның әдіснамалық ұстанымы ретіндегі жүйелі тұғыр. Жүйе болашақ биолог мамандардың кәсіби біліктілігін арттыру негізделген обьектілердің жиынтығы реттінде қарастырылады;
ә) практикалық бағдарлы және модульді тұғыр жоғарғы педагогикалық білім беру жүйесінде кәсіби білімділікті арттырудың зерттеудің әдіснамалық ұстанымы ретінде қарастырылады: оқу әрекетті, таным әрекетті, ғылыми-зерттеу әрекеті, кәсіби әрекеті, т. б.
б) білімділіктің тұғыр негізі әдіснамалық талаптарды жүзеге асыруға мүмкіндік береді: зерттеу пәнін ашу үшін, оның мәнін, бұрыңғы пайда болу мен дамудың алғы шарттарын білу қажет.
Зерттеу әдістері: қойылған мәндеттерді шешу үшін бірқатар теориялық және эпирикалық әдістердің кешені қолданылды.
- теориялық әдістер
- эмпирикалық әдістер
- жеке эмпирикалық әдістер
- зерттеу барысында алынған нәтижелер мен қортынды мағұлматтардан математикалық-статистика әдісімен өңдеу.
Зерттеу көздері: Қазақстан Республикасының Ата Заңды «Білім туралы», «Қазақстан Республикасының білімді қалыптастырудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы», «Қазақстан Республикасы жогары педагогикалық білім беру тұжырымдамасы», басқа да білім беру саласына қатысты заң күші бар мемлекеттік құжаттар; зерттеліп отырған мәселеге байланысты, алыс және жақын шетелдік ғалымдардың еңбекте де тәжірибесі осы жүйедегі іске асқан.
Зерттеу базасы. Ғылыми-зерттеу жұмысы Бараев атындағы Астық Шаруашылыгының Ғылыми-Өндіріс Орталығында (10-11 беттер) Экспериментті жургіздік, ғылыми тұрғыда ғылыми-әдістемелік жасалып, тиімділігі эксперимент арқылы дәлелденді.
Зерттеудің негізгі кезеңдері
Бірінші кезеңде (2018-2019 ж. ж. ) қазіргі қоғамдағы қалыптасқан әлументтік-экономикалық, тарихи-педагогикалық өзгерістерге орай болашақ биолог мамандардың кәсіби құзіреттілігін арттыру мәселесінің өзектілігі айқындалып, осы мәселеге қатысты қазақстандық және шет елдік ғылыми-теориялық, әдістемелік еңбектерге, бидай селекциясының заманауи биотехнологиялық әдістерін таңдап, мәселенің зерттеуі мен жоғары білім жүйесіндегі тәжірибенің жан-күйіне талдау жасалуы барысында зерттеудің теориялық негіздері; зерттеу тақырыбы және ғылыми аппараты анықталып, тәжірибелік - эксперименттің бағдарламасы әзірленді. Зерттеудің ғылыми болжамына сәйкес жоғары білім беру жүйесінде болашақ биолог мамандардың кәсіби біліктілігін арттырудың тұжырымдамасы жасалды. Сапаны қалыптастырудың тиімділігін арттыратын педагогикалық жағдайлары анықталып, белгіленген зерттеу базаларында тәжірибелік-эксперименттік жұмыстарда сынықтан өткізілді. «Астық тұқымдастарының селекциясы» элективті пәнінің оқу бағдарламасы, «Достижения и перспективы развития земледелия и растениеводство» оқу-әдістемелік құралы әзірленді, зерттеу тақырыбы бойынша «Получение дигаплоидов яровой пшеницы шортандинского селекционного центра» - зерттеу тақырыбы бойынша жарияланымдар, әдістемелік ұсыныстар жарық көрді.
Екінші кезеңде (2019-2020 ж. ж. ) зерттеу барысында болашақ биолог мамандардың кәсіби біліктілігін арттыру бағытталған технологиялары мен өзара белсенді әдістерінің практикаға ендіру жүзеге асты, жинақталған теориялық және практикалық материалдар жүйеленіп, «Астық тұқымдастарының селекциясы» элективті пәнінің оқу бағдарламасы, «Бидай селекциясының заманауи биотехнологиялық әдістерін үйретудің әдістемелік негіздері» оқу-әдістемелік құралы оқу үдерісіне енгізіп, тәжірибелік-эксперимент барысында алынған нәтижелер сарапталып, статистикалық өңделіп, дессертатция түрінде рәсімделді.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық маңызы
- Жоғары білім беру жүйесінде болашақ биолог мамандардың кәсіби біліктілігін арттырудың теориялық негіздері айқындалды;
- Болашақ биолог мамандардың кәсіби біліктілігін бидай селекциясының заманауи биотехнологиялық әдістерін үйрету арқылы арттырудың тұжырымдамасын жасалды;
- Болашақ биолог мамандардың кәсіби біліктілігін арттырып құрылымдық- мазмұндық моделі жасалып, компоненттері, өлшемдері мен көрсеткіштері анықталды;
- Болашақ биолог мамандардың кәсіби құзіреттілігін арттыруды қамтамасыз ететін ғылыми-әдістемелік кешен жасалып, тиімділігі эксперимент арқылы дәлелденді, оқу үдерісіне ендірілді және ғылыми негізделген ұсыныстар берілді.
Зерттеудің практикалық мәнділігі
- «Астық тұқымдастарының селекциясы» элективті пәнін оқу бағдарламасы, оқу - әдістемелік кешені дайындалды және оқу сапасына қосылды;
- Оқытушыларға жоғарғы білім беру жүйесінде студенттердің шығармашылығын жетілдіріп, кәсіби құзіреттілігін басшылыққа алуға көмегін тигізетін «Бидай селекциясының заманауи биотехнологиялық әдістерін пайдалана отырып зертханалық сабақтар және оларды жүргізу негіздері» болып оқу-әдістемелік құралы дайындалды;
- Дессертатциядағы теориялық тұжырымдарды және қортындыларды, ғылыми-әдістемелік ұсыныстарды арнаулы және жоғарғы оқу орындарында, сондай-ақ, оқытушылар біліктілігін жетілдіретін салаларда пайдалануға болады.
Зерттеу нәтижелерінің дәлелділігі мен негізділігі
Зерттеу тақырыбына байланысты гылыми-теориялық қағидалары әдісі жағынан қарағанда негізімен зерттеу пәніне байланысты әдіс-тәсілді қолданып, эскеримент бағдарламасының педогогикалық мақсат пен міндет сәйкестігіне дайындық курысына дайын бағдарлама жасап, ұйымдастырып зерттеу тақырыбына эксперимент жүргізіп, тиімділігін дәлелдейді.
Зерттеу нәтижелерін сынақтан өткізу және ендіру
Десертатция материалдары бойынша жарияланған мақала саны -2, оның ҚР білім беру бағдарламасы да «Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты»-да (Алмалыбақ, 2019 -144-146 бет аралығы), және де конференцияға қатыстым: Сертификат (-за активное участие в международный научно-практической конференции «Достижения и переспективы развития земледелия и растениеводства», посвещенной 85-летию КазНИИЗиР, 15-16 августа 2019г. пос. Алмалыбак) . Г. А. Искакова, Д. Байсапарова, Д. Райымбек, К. Ж. Жамбакин. Өсімдіктер биологиясы және биотехнология институты, Алматы, Қазақстан «ДӘНДІ ДАҚЫЛДАР СЕЛЕКЦИЯСЫНДА ОҚШАУЛАНҒАН МИКРОСПОРАЛАР КУЛЬТУРАСЫН ҚОЛДАНУДЫҢ ПРОБЛЕМАЛАРЫ»
Қорғауға ұсынылатын негізгі қағидалар
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz