Отбасылық құқықтық қатынастардың түсінігі мен түрлері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Отбасылық құқықтық қатынастар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Отбасылық құқықтық қатынастардың түсінігі мен түрлері
2. Отбасылық құқықығындағы заңдық фактілер
Қорытынды

Отбасылық - құқықтық қатынастар - бұл отбасы құқығының нормаларымен реттелетін некеден, туыстықтан, бала асырап алудан немесе ата-анасыз қалған балалардың басқа да нысандарынан туындайтын қоғамдық қатынастар.
Отбасылық - құқықтық қатынастардың төмендегідей арнайы белгілері бар:
1. отбасылық-құқықтық қатынастардың субьективті құрамы заңмен анықталған;
2. олар созылмалы сипатта болады;
3. отбасылық-құқықтық қатынастар ақысыз негізде болады;
4. олар арнайы заңдық деректердің негізенде пайда болады;
5. отбасылық-құқықтық қатынастар әкімшілік қатынастармен жиі табысып отырады.
Отбасылық-құқықтық қатынастардың субьектілері - бұл субьективті отбасылық-құқықтар мен міндеттерге ие отбасылық-құқықтық қатынастардың қатысушылары. Отбасылық-құқықтық қатынастардың әрбір субьектісі отбасылық құқыққабілеттілікке ие, сонымен қатар әркетке қабілеттіліктің болуы отбасылық құқықтық қатынасқа түсудің қажетті шарты болып әрқашан табыла бермейді. Отбасылық құқық қабілеттілік пен әрекет қабілеттіліктің ерекшеліктері туралы келесі сұрақта қарастырамыз.
Отбасылық-құқықтық қатынастардың обьектілері болып әрекет және мүлік табылады. Отбасылық қатынастардың ең көп таралған оьбектісі - адамдардың сапалы іс-әрікетінің нәтижесі ретіндегі әрекет.
Отбасылық-құқықтық қатынастардың мазмұны - бұл олардың қатысушыларының субьективтік құқықтары мен міндеттері.
Субьективті құқық - бұл өкілетті адамның мүмкін болатын іс-әрекетінің заңды қамтамасыз етілген шарасы, сонымен қатар басқа тұлғалардан тиісті іс-әрекетті талап ету мүмкіндігі.
Субьективті міндет - белгілі бір іс-әрекетті жасаудан бас тартуды қажет ететін міндетті адамның тиісті іс-әрекетінің заңды шарасы.
Яғни, ерлі-зайыптылардың ортақ мүлікке өзара келісімдері бойынша ие болу, пайдалану және билік ету үшін субьективті құқықтары болады. Олардың сонымен қатар барлығынан және әрбірінен көрсетілген құқықтарды бұзудан бас тартуын талап ете алады.
Отбасылық-құқықтық қатынастарды классификациялау олардың мазмұнының күрделі болуына байланысты белгілі бір қиындықтар туғызады. Мысалы, некелік құқықтық қатынастардың құрамына ерлі-зайыптылардың жеке құқақтары мен міндеттері, олардың ортақ бірлескен мүлік және өзара матеиалдың қамтамасыз ету бойынша құқықтары мен міндеттері кіреді. Осыған байланысты некелік құқықтық қатынастар жеке құқықтық қатынас болып табыла ма, әлде бірнеше құқықтық қатынастардың жиынтығы болып табыла ма деген сұрақ туындайды.
2.Е.М.Ворожейкиннің ұсынысы бойынша отбасылық құқықтық қатынастардың көпшілігін күрделі, құрама және өздерінің ішінде бір сипаттағы әр түрлі құқықтық құбылыстардан тұрады деп қарастыру керек.
Отбасылық құқықтық қатынастарды әр түрле негіздер бойынша бөлуге болады:
- мазмұны бойынша
- субьективті құрамы бойынша
- субьективті құқықтарын қорғау сипаты бойынша
Мазмұны бойынша отбасылық құқықтық қатынастар жеке мүліктік емес және мүліктік болып бөлінеді. Мұндай жіктеу мүліктік құқықтар мен міндеттердің белгілі бір экономикалық мазмұнына байланысты. Жеке құқықтар мен міндеттерде мұндай мазмұн жоқ, себебі олар материалдық емес, жеке тұлғадан бөліп қарастыруға келмейтін игіліктерден тұрады.
Субьектілі құрамы бойынша отбасылық құқықтық қатынастарды келесідей бөлуге болады:
- ерлі-зайыптылардың құқықтық қатынастары;
- бұрынғы ерлі-зайыптылар арасындағы;
- ата-аналар мен балалар арасындағы, асырап алушылар мен асырап алынғандар арасындағы (ата-аналақ құқықтық қатынастар);
- отбасының басқа да мүшелерінің арасындағы;
- қамқоршылар (қорғаншылар) мен қамқорлығындағы кәмелетке толмағандар арасындағы;
- өгей ата-аналар мен өгей балалар арасындағы;
- өгей ата-аналар және қорғаншы мен қамқоршы органдар арасындағы.
3.Отбасы заңдарында отбасылық құқық қабілеттілік және әрекет қабілеттілік деген анықтамалар жоқ. Осыған байланысты азаматтық заңдарға назар аудару қажеттілігі туындайды, онда ҚР Азаматтық Кодексінің 13-бабының 1-тармағы бойынша азаматтық құқық қабілеттілігі дегеніміз.- белгілі бір құқықтарға ие болып, міндеттер жүктелінуі, ал әрекет қабілеттілік - азаматтық құқықтарға ие болып, оларды жүзеге асыруы, өзі үшін азаматтық міндеттерді қалыптастырып, оларды орындауды айтамыз (ҚР АК 17-бабының 1-тармағы). Осы айтылғандардың негізінде ұқсастығы бойынша отбасылық құқық қабілеттілікке және әрекет қабілеттілікке түсініктеме беруге болады.
Отбасылық құқық қабілеттілік бұл азаматтың белгілі бір жеке немесе мүліктік құқықтарға ие болып, міндеттер алуы. Отбасылық құқық қабілеттілікке отбасылық құқықтық қатынастардың әрбір субьектісі ие. Отбасылық құқық қабілеттілік, азаматтық сияқты дүниеге келгеннен бастап пайда болады. Белгілі бір жасқа жетуіне байланысты оның көлемі ұлғаяды. Мысалы, неке тұру, қамқоршы, қорғаншы, бала асырап алушы болуға тек қана кәмелетке толғаннан кейін ғана жол беріледі.
Сонымен қатар отбасылық құқық қабілеттілікке абстрактілік қасиет тән. Яғни ол заңмен бекітіледі және Отбасылық қатынастардың қатысушыларының еркіне, саласына, әрекетіне байланысты емес. Мысалы, 18 жасқа толған әрбір азамат некелік құқық қабілеттілікке ие болады, бірақ бұл азаматыққ неке құрғысы келетін келмейтініне тәуелсіз болмайды.
Отбасылық әрекет қабілеттілік - бұл азаматтың өзінің әрекеттерімен олтбасылық құқықтарға ие болып, оны жүзеге асыруы, сонымен бірге өзі үшін отбасылық міндеттерді қалыптастырып, оларды орындау.
Әдебиеттерде азаматтық құқықтан айырмашылығы, отбасылық қатынастарды реттеуде әрекет қабілеттілік дара маңызға ие болмайды деген пікір айтылған. Яғни, отбасылық қатынастар субьектісінің жасы ғана ескеріледі.
Ал кейбір ғалымдардың пікірі бойынша отбасылық құқықтар мен міндеттердің басым көпшілігіне ие болу және жүзеге асыру үшін отбасылық қатынастардың қатысушылары әрекет қабілеттілікке ие болуы қажет. Сонымен қатар әрекет қабілеттіліктің болуы барлық отбасылық құқықтық қатынастардың пайда болуының, өзгеруінің, тоқтатылуының алғы шарты болып табыла бермейді.
Мысалы, ата-аналық құқықтық қатынастарда балалар отбасылық әрекет қабілетсіз болып табылады, бірақ Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы" Кодекстің Заңының 9-тарауы бойынша жеке құқыққа ие болушылар ретінде қарастырылады.
Отбасылық құқықтық нормалар өз бетімен отбасылық құқықтық қатынастарды пайда болдыра, өзгерте немесе тоқтата алмайды, бірақ олар жоғарыда аталған салдарларды тудыратын белгілі бір өмірлік жағдайларды көрсетеді. Мұндай жағдайлар құқықтық ғылымда заңдық фактілер деп аталады.
Неке - ерлі-зайыптылар арасындағы мүліктік және мүліктік емес қатынастарды туғызатын, отбасын құру мақсатымен заңдарда белгіленген тәртіппен тараптардың ерікті және толық келісімі жағдайында жасалған еркек пен әйелдің арасындағы тең құқықты одағы.
Неке қию тәртібі бойынша некеге отырғысы келген азаматтардың арыздары алдымен азаматтық хал актілерін жазатын АХАЖ мемлекет органдарының кітабына жазылады да, некені қию некеге тұруға тілек білдірушілер азаматтық хал актілерін жазу органына арыз берген күннен бастап бір ай мерзім өткен соң жүргізіледі. Дәлелді себептер болған жағдайда неке қиюды мемлекеттік тіркеу орны бойынша азаматтық хал актілерін жазу органы бір ай өткенге дейін некені қиюға, сондай-ақ осы мерзімді ұзартуға, бірақ бір айдан аспайтын мерзімге ұзартуға рұқсат етуі мүмкін.
Ерекше мән-жайлар болған кезде жүкті болу, бала тууы, бір тараптың өміріне тікелей қауіп төнуі және басқа ерекше мән-жайлар неке өтініш берілген күні қиылуы мүмкін.
Некені қию үшін некеге отыратын адамдардың өзара келісімі және олардың неке жасына жетуі қажет. Неке жасы Қазақстан Республикасының заңы бойынша 18 жас болып белгіленеді. Дәлелді себептер болған жағдайда мемлекеттік тіркеу орны бойынша азаматтық хал актілерін жазу органдары неке жасын екі жылдан аспайтын мерзімге төмендетуі мүмкін. Неке жасын төмендету туралы өтінішті некеге тұруға тілек білдірушілер немесе олардың ата-аналары, не қорғаншылары белгіленген неке жасын төмендету қажеттігін туғызатын себептерді көрсете отырып қозғай алады. Бірақ барлық жағдайларда неке жасын төмендетуге иек некеге тұрушылардың келісімімен ғана жол беріледі.
Некеге тұрған адамдардың қалауынша неке шарты жасалуы мүмкін. Неке шарты - нотариуспен расталған, некеге тұратындардың құқықтық жағдайын анықтайтын шарт болып табылады.
Төмендегідей жағдайларда: некеге отыратын адамдардың бірі болса да басқа адаммен некеде тұрса; бір атадан, бір анадан туған туыстардың, бір әке-шешеден туған, әкесі не шешесі бөлек бауырлардың, сол сияқты бала қылып алушылар мен бала болып алынғандардың бір-бірімен некеге отыруына; екі адамның біреуі болса да ақыл-есінің ауысуы немесе ақыл-есінің кемдігі салдарынан сот әрекет қабілеттілігі жоқ деп танылған адамдарға некеге тұруға жол берілмейді.
Неке ерлі-зайыптылардың өлгені немесе оны өлді деп немесе хабар-ошарсыз кеткенін жариялау салдарынан, сол сияқты, жұбайлардың көзі тірісінде олардың екеуінің немесе біреуінің өтініші болса тоқтатылады.
Бірақ әйелдің жүкті кезінде және бала туғаннан кейін бір жыл бойы, әйелінің рұқсатынсыз некені бұзу туралы ерінің іс қозғауға құқы жоқ.
Некені бұзу туралы істерді сот арқылы шешу. Сот жұбайларды татуластыруға шаралар қарастырады. Сот істі қарауды кейінге қалдырып, татуласу үшін жұбайларға үш ай көлемінде мерзім тағайындай отырып, істі қарауды кейінге қалдыруға құқылы. Егер жұбайлардың бұдан әрі бірлесіп өмір сүруі және отбасын сақтауға мүмкін емес екендігін сот анықтаса неке бұзылады. Некені сот тәртібімен бұзу ерлі-зайыптылар некені бұзу туралы арыз берген күннен бастап кемінде бір ай өткен соң жүргізіледі.
Төмендегідей істер жайында сот шешім қабылдауы қажет:
- ажырасқалы отырған ата-аналардың қайсысында қай баланы қалдыруды анықтайды. Сондай-ақ баланы асырау үшін ата-анасының қайсысынан және қандай мөлшерде алимент өндіріп алуды белгілейді;
- жұбайлардың немесе олардың біреуінің өтініші бойынша жалпы ортақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.