Бастауыш сынып оқушыларының бос уақытын ұйымдастырудың тиімді жолдарын көрсету

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Тәттімбет атындағы Қарағанды өнер көлледжі

Курстық жұмыс
Тақырыбы: Бастауыш сынып оқушыларының бос уақытын мерекелік
іс-шара арқылы ұйымдастыру

Орындаған:
Тексерген: оқытушы Абихаева Ф.Ж.

Қарағанды 2020
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1 тарау
1.1
1.2
2 тарау
2.1
2.2
Қорытынды
Әдебиет тізімі
Қосымша

Кіріспе
Қазіргі кезде қоғамның барлық даму кезеңінде және бүгінгі білімді жаңалау, білім берудің ұлттық үлгісін жүзеге асыру жағдайында мектеп мұғалімдері өз үлестерін қосып отыр. Мұндай мектептердің жұмысы бүгінгі таңда заман сұранысын болашақ талаптарымен ұштастыра отырып, қазіргі жаһандану жағдайында жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға бағытталған.
Қазіргі кезде оқыту мен тәрбие беру үдерісінде оқушылардың бос уақытын тиімді ұйымдастырудың орны ерекше...
Еліміздегі экономикалық және әлеуметтік қатынастадың өркендеуі бастауыш мектеп білім беру жүйесін жетілдіруді керек етіп отыр. Өмір талабы адамның біліміне, оны күнделікті тұрмыста тәжірибелік қолдана алу мүмкіндігіне ие болу мәселесін қамтып отыр. Білім негізі мектепте қаланады, яғни әрбір оқушының мектеп қабырғасында ойлау қабілеті дамиды. Жаңа білімді алу қажеттілігін туындатады, оқитын пәдеріне деген қызығушылығын арттырады, өзіне-өзі сенімді, жан-жақты дамыған оқушыны тәрбиелейді. Сондай - ақ өмірге бейімделген жоғары мәдениетті, білімді ұрпақ дайындайды. Оқушыны дамытуда өзін-өзі тәрбиелеу арқылы жас ұрпақтың ғылыми-танымдық, экономикалық, нарықтық қатынастарға байланысты мүмкіндіктері қарастырылады. Оқушының жеке тұлға ретінде дамуына тәрбие үрдісінің ықпалы жан-жақты қамтылады. Яғни, оқушы бойындағы мәдени құндылықтарды: әлеуметтік қатынас, адамгершілік қатынас, эстетикалық қатынас, дене мәдениетін мәдениетін жетілдіру көзделеді.
Оқушылардың бос уақытын жан-жақты дамыту қазіргі заманның басты мәселелерінің бірі. Оқыту арқылы оқушыны рухани дамыту Л.С.Выгодский, А.В.Занков, В.В.Давыдов, Ж.Асанов т.б. еңбектерінде орын алады. Оқушыны дамытуда тәрбиенің өзіндік ықпалы, яғни тәрбиелей отырып бос уақтта жүргізілетін іс-шаралар ғылыми-теориялық тұрғыда қарастырылады.
Бастауыш саты оқушыларының жеке басының қасиетін дамытуда отбасы, мектеп, сыныптан тыс, бос уақытты ұйымдастыруда жүргізілетін іс-шараларды кіріктіре ұйымдастыру арқылы дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру мүмкіншілігі бар екені анықталып отыр. Мектеп оқушыларының бос уақытын мерекелік шаралармен байланысты өткізудің дәстүрлі формалары өте көп. Осы орайда В.А.Сухомлинский: балалар әсемдік, ойын, ертегі, музыка, сурет, фантазия, шығармашылық әлемінде өмір сүруге міндетті деген.
Бастауыш сынып оқушыларының бос уақытын мерекелік іс-шаралар арқылы ұйымдастыру оқушылардың оқу үрдісінде алған білімдерін ары ұарай дамытуға мүмкіндік жасайды, оқушының қоғамдық белсенділігін дамытады, қарым-қатынас дағдылары мен шығармашылық қабілеттерін дамытуға ықпал етеді. Соңғы кездері нарықтық қатынасқа байланысты мектептегі оқушылардың бос уақытын ұйымдастыруға байланысты ғылыми-әдістемелік еңбектердің сирек жарияланатындығы мектепішілік шараларды жүзеге асыруға өз кедергісін тигізіп отыратындығы байқалады. Сондықтан оқушының бос уақытын ұйымдастыруды бастауыш сыныптан бүгінгі әлеуметтік-экономикалық, нарықтық, мемелкеттік мерекелер мен халықаралық айтулы даталарға, ұлттық және жалпыұлттық ерекшеліктерге байланысты қарастыруды талап етеді.
Жоғарыда айтылған мәселелерді ескере отырып педагогтар оқушының бос уақытын мерекелік шаралар арқылы тиімді жоспарлау барысында аянбай еңбек етіп, балалармен жұмыс жасау барысында мына жайттарды ескергені дұрыс:
oo Бастауыш сынып оқушыларының бос уақытын мерекелік іс- шаралар арқылы ұйымдастырудың тиімді өткізуіне мақсат қою;
oo ҚР-ның күнтізбесінде белгіленген әр түрлі мерекелерді атап өтудің формалары бойынша балаларды қызықтыру;
oo Мәдени іс-шараларға ата-аналарды қатыстыру;
oo Эстетикалық талғам мен рухани күш беру;
oo Әр оқушының жеке тұлға болып қалыптасуына көмектесу;
oo Шығармашылығын ұйымдастыру.
Егемендігімізбен еңсесін биіктеп, тәуелсіздігімен тұғырын мықтаған біздің мектеп заман талабына сай бейімделіп, жас өрендеріміздің бос уақытын тиімді мерекелік шараларды ұйымдастыру арқылы жемісті еңбек етіп келеді. Бастауыш сынып оқушыларының бос уақтын мерекелік шаралармен ұйымдастыру, шығармашылық және интеллектуалдық қабілеттерін дамыту, жауапкершілік пен ұжымшылдыққа тәрбиелеу мақсатында барлық білім беру ұйымдарында жүргізілетін іс-шаралар курстық жұмыста аталып өтіледі.
Білім мен тәрбиені бір арнаға құю үшін мектеп мұғалімдері, ата-аналары, мектептен тыс мектеп педагогтары бастауыш сынып оқушыларының бос уақытын тиімді өткізуге қолдау көрсетуі нұр үстіне нұр болар еді. Қоғамның бар байлығы - оның дұрыс жетілген ұрпағы. Сондықтан бос уақытты педагогикалық негізде және баланың жас ерекшелігіне сай мерекелік шарамен ұйымдастырып отыру келешек ұрпақты мәдени, саяси, рухани негізін қалауға жағдай туғызатынын естен шығарамайық. Осы себепті бұл тақырып өте өзекті тақырыптардың бірі болып отыр. Сондықтан мен оны өзімнің курстық жұмысымның тақырыбы етіп таңдап отырмын.
Курстық жұмыстың өзектілігі: Тұңғыш елбасымыздың Жолдауында ұлттық бәсекелестік қабілеті бірінші кезекте, оның білімділік, тәрбиелік деңгейімен анықталады деген сөзі бүгін білім берудің ұлттық моделіне көшкен әрбір мұратына айналары сөзсіз. Жаһандану кезінде балалар мен жасөспірімдерді рухани жұт майданынан құтқаратын ұлтымыздың ұлттық идеологиясы. Оқушылардың бос уақытын ұйымдастырғанда мерекелік шаралармен қатар ұлттық рухани жағына мән берген дұрыс. Баланың рухани дамуы мен кемел жетілуіне ықпал ететін мерекелер жиі өткізіліп тұрса, Қазақстанның болашақ ұрпағы тәрбиелі, бәсекеге қабілетті ұрпақ болары анық.
Оқу барысында асырылатын педагогикалық шарттар бастауыш сынып оқушыларының бос уақытын мерекелік шаралар арқылы ұйымдастырудың бағыттарын дамытушы факторларын анықтайды. Қорғауға ұсынылып отырылған тақырып бастауыш сынып мұғалімдерін, мектеп психологтарын, бастауыш сынып мұғалімдерін кәсіби даярлау үдерісінде қажет етілетін мәселелердің барын қозғайтын жұмыс.
Курстық жұмыстың мақсаты: Бастауыш сынып оқушыларының бос уақытын мерекелік іс-шаралар арқылы ұйымдастырудың тиімді жолын табу, әдістемелік тұрғыда негіздеу.
Зерттеудің міндеттері:
Талдауға бағытталған педагогикалық - психологиялық жинақтау, оларға теориялық талдау жасау;
Мерекелік іс-шараларды ұйымдастыра отырып, баланың шығармашылық қабілетін дамыту;
Бастауыш сынып оқушыларының бос уақытын ұйымдастырудың тиімді жолдарын көрсету.
Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспе, екі тарау, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... .. көзінен тұрады.

1 тарау Бастауыш сынып оқушыларының бос уақытын мерекелік іс шара арқылы ұйымдастыру
0.1 Бос уақытты ұйымдастырудың теориялық аспектісі мен оқушылардың бос уақтын ұйымдастырудың тиімді жолдары.

Бастауыш сынып оқушыларының бос уақытының ерекшеліктерін зерттемес бұрын, "бос уақыт" ұғымын түсіндіруді қарастыру қажет деп санаймын. А. В. Каменцтің көзқарасы бойынша "бос уақыт" - бұл өзгермейтін өндірістік міндеттерді орындағаннан кейін адамда жұмыстан соң қалатын бос уақыт бөлігі. Бос уақыттың алғашқы қарапайым құндылықтары-физикалық күш пен психикалық тепе-теңдікті қалпына келтіруге қызмет ететін демалу мен қозғалыстың болуында. Қоғам өмірінде бос уақыт тұрақтандыруға, шиеленісті жеңілдетуге, қоғамдық қақтығыстардың алдын алуға, ынтымақтастықты нығайтуға, ұрпақтардың өзара байланысына, қарым-қатынасқа, адамның қуанышқа, ойын-сауыққа деген қажеттіліктерін қанағаттандыруға және т.б. маңыздылығынан туындаған. О.Н.Хахлованың терминологиялық сөздігінде автор бұл ұғымды әр адамға еңбек және оқу іс-әрекетінің көптеген түрлерінде өзінің жанына жақын сабақ түрлерін таңдауға мүмкіндік беретін бос уақыт деп түсіндіреді []. Ежелден бері бос уақыт әртүрлі қажеттіліктерді, соның ішінде мәдени қажеттіліктерді қанағаттандырудың мақсаты мен тәсілі ретінде қарастырылды. Бос уақыт-қоғамдық және тұрмыстық еңбек саласынан тыс бос уақыттағы қызмет, соның арқасында адам өзінің еңбекке қабілеттілігін қалпына келтіреді және негізінен еңбек қызметі саласында жетілдірілмейтін дағдылар мен қабілеттерді дамытады. Бос уақыт-бұл іс-әрекет, демек, ол жай ғана не қалаймын, не істегім келсе соны жасаймын дегенді білдірмейді. Бұл адам алға қойған белгілі бір мүдделер мен мақсаттарға сәйкес жүзеге асырылатын қызмет. Мәдени құндылықтарды игеру, жаңасын білу, әуесқой жұмыс, шығармашылық, дене шынықтыру және спорт, туризм, саяхат т.б. сияқты әс-әрекеттермен бос уақытында шұғылдану. Аталған мәселелермен шынайы шұғылдану бос уақытынның тиімді өткендігін білдіреді. Адамның әлеуметтік әл-ауқаты, оның бос уақытына қанағаттануы, өзінің өмірлік бағдарламасын іске асыру, өзінің маңызды күштерін дамыту және жетілдіру, жалпы маңызды мақсаттарға қол жеткізуі, өз қабілетін бос уақытқа бағыттай алуына тікелей байланысты.
ХХ ғасырдың басына дейін "бос уақыт" ұғымы адамның өзін дәлелдеуге, қабілетін ашуға, өз мүмкіндігін көрсетуге берілетін уақытты білдірген. Қазіргі заманғы адамның бос уақыты ол қоғамдық өндіріс саласындағы қажетті жұмыстан, сондай-ақ үй шаруашылығы мен әлеуметтік қатынастар шеңберіндегі жағдайлардан толық босатылған адамның бос уақыты деп қаралады. Бос уақытты анықтау төрт негізгі топқа бөлінеді. Алғашқысы, бос уақыт мәдениет пен ақыл-ойдың жоғары деңгейімен байланысты. Бұл ақыл мен жанның тұтастығы. Бұл тұжырымдамада бос уақыт әдетте тиімді деп қарастырылады. Әдетте бос уақыт жұмыспен байланысты жоқ қызмет ретінде сипатталады. Бұл бос уақыттың анықтамасы өзін-өзі тану құндылықтарын қамтиды. Келесіде бос уақыт - таңдау уақыты деп қаралады. Бұл уақытта адам өзі қалаған ісімен немесе жұмысымен байланысты іспен уақытын өткізу. Бос уақыт-өзінің қалауына мүлдем қатысы жоқ, міндеті болып саналмайтын дүниемен айналысу ретінде қарастырылады. Аталған барлық бос уақыттардың барлығы жұмыс барысында немесе жұмыстан кейінгі уақытпен өлшенеді.
Бос уақыттың тәрбиелік және ағартушылық функцияларын ерекше атап өткен жөн. Бір қарағанда, олар негізінен балалар мен жасөспірімдер үшін маңызды болып көрінуі мүмкін. Шынында да, әлеуметтану және жеке тұлғаның дамуы кезеңінде бос уақыт үлкен тәрбиелік мәнге ие болады. Сонымен бірге, бұл функциялар адамның ересек жасында маңызды болып қала береді. Бұл уақытта ол аз дәрежеде, бірақ әлі де көкжиегін кеңейтіп, әлеуметтік байланыстарды сақтап, уақыт талабына жауап беруі керек. Ересектерде зерттеушілер мұндай процестерді білім емес, қайталама әлеуметтену деп атайды, бұл жеке дамумен де байланысты. Бос уақыт ересектер мен қарттардың осы қайталама әлеуметтенуін жүзеге асырудың кең мүмкіндіктеріне ие. Күнделікті өмірде бос уақыт белсенділігі рекреациялық, сауықтыру және терапевтік типтегі көптеген функцияларды орындайды. Оларды жүзеге асырмай, көптеген адамдар стресстің күйін, невротизмнің жоғарылауын, тұрақты ауруларға айналатын психикалық теңгерімсіздік қалыптасады.
Балалардың бос уақытының келесі негізгі сипаттамаларын шығаруға болады:
* бос уақыт физиологиялық, психологиялық және әлеуметтік аспектілерге ие;
* бос уақыт қызмет түрі мен белсенділік дәрежесін таңдау кезінде еріктілікке негізделген;
* бос уақыт регламенттелмеген, бірақ еркін шығармашылық қызметті болжайды; бос уақыт жеке тұлғаны қалыптастырады және дамытады;
* бос уақыт балалардың еркін таңдалған әрекеттері арқылы өзін-өзі көрсетуге, өзін-өзі растауға және жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуға ықпал етеді;
* бос уақыт балалардың еркіндік пен тәуелсіздікке деген қажеттілігін қалыптастырады;
* бос уақыт табиғи таланттарды ашуға және өмірге пайдалы дағдыларды игеруге ықпал етеді;
* бос уақыт балалардың шығармашылық бастамасын ынталандырады;
* бос уақыт-бұл жеке адамның қажеттіліктерін қанағаттандыру саласы;
* бос уақыт құндылық бағдарларын қалыптастыруға ықпал етеді;
* бос уақыт балалардың объективті өзін-өзі бағалауына ықпал етеді;
* бос уақыт мен тұжырымдамасын қалыптастырады;
* бос уақыт қанағаттануды, көңілді көңіл-күйді және жеке ләззат алуды қамтамасыз етеді;
* бос уақыт жеке тұлғаның өзін-өзі тәрбиелеуіне ықпал етеді;
* бос уақыт жеке тұлғаның әлеуметтік маңызды қажеттіліктерін және қоғамдағы мінез-құлық нормаларын қалыптастырады;
* "оқу уақыты" оппозициясы - бос уақыт (сабақтан тыс уақыттың бөлігі ретінде), балалардың бос уақыты бос уақыт пен жартылай бос уақытқа бөлінеді.
Осылайша, балалардың бос уақытын өткізудің мәні жасөспірімдер мен балалардың бос уақытын таңдау үшін бос кеңістікте-уақытша ортада шығармашылық мінез-құлқы (қоршаған ортамен өзара әрекеттесуі), ішкі (қажеттіліктер, мотивтер, көзқарастар, мінез-құлықтың формалары мен тәсілдерін таңдау) және сыртқы (мінез-құлықты тудыратын факторлар) болып табылады. Бос уақытты ұйымдастыру формасының әр түрлі, мазмұны және эмоционалды қанық болуы балалар мен жасөспірімдердің жүректерінде достық қарым-қатынас ұялатып, отбасы мүшелеріне деген сүйіспеншілігін арттырады. Оған кіретін:
+ жалпыға бірдей және қол жетімділік принципі-бұл жас ұрпақтың шығармашылық әлеуетін, олардың бос уақыттары мен мүдделерін қанағаттандыру мақсатында барлық балаларды, жасөспірімдерді демалыс мекемелерінің қызметіне тарту мүмкіндігі.
+ жеке көзқарас принципі-балалардың, жасөспірімдердің бос уақытын қамтамасыз ету кезінде жеке қажеттіліктерін, қызығушылықтарын, бейімділіктерін, қабілеттерін, мүмкіндіктерін, психофизиологиялық ерекшеліктері мен әлеуметтік ортасын ескеруді қамтиды. Сараланған тәсіл бос уақытты өткізу акциясының әрбір қатысушысының жайлы жағдайын қамтамасыз етеді
+ Әуесқойлық принципі-балалардың бос уақытын өткізудің барлық деңгейлерінде жүзеге асырылады: әуесқой бірлестіктен бастап жаппай мерекеге дейін. Әуесқойлық, жеке тұлғаның маңызды қасиеті ретінде, кез-келген жеке және ұжымдық іс-әрекеттегі жетістіктердің жоғары деңгейін қамтамасыз етеді. Әуесқойлық принципі балалардың шығармашылық белсенділігіне, ынтасы мен бастамасына негізделген.
+ жүйелілік және мақсаттылық қағидаты-бұл қызметті балалардың, жасөспірімдердің бос уақытын қамтамасыз етуге арналған барлық әлеуметтік институттардың жұмысындағы сабақтастық пен өзара тәуелділіктің жүйелі және дәйекті үйлесімі негізінде жүзеге асыруды қамтиды. Балаларды, жасөспірімдер мен жастарды әлеуметтік маңызды істерге бағыттау өте маңызды, өйткені адамның шығармашылық күштерінің байлығы осы күштердің қоғамдағы жан-жақты және толық көрінуіне байланысты. Бұл адамның өзін-өзі және қоғаммен келісе отырып, толық өмір сүретін белсенді және шығармашылық тұлғаға айналуы.
+ сабақтастық принципі-ең алдымен мәдени өзара іс-қимыл мен өзара руханилық әсерін қамтиды. Ата-аналардың, барлық ересектердің балаларға әлеуметтік білім мен тәжірибені бос уақытты, оның философиясы туралы түсінік беру жөніндегі қызметін жандандыру қажет.
+ ойын - сауық принципі-ойын-сауық пен театрализация негізінде барлық бос уақытты құру арқылы еркін эмоционалды қарым-қатынас жасау, өйткені ашуланшақтық, эмоционалды тартымдылықтың болмауы кез-келген жұмыс формалары мен әдістерін сәтсіздікке ұшыратуы мүмкін. Балалардың бос уақыты түрлі-түсті безендіріліп, әртүрлі атрибуттармен толықтырылуы керек. Мұның бәрі балалардың, жасөспірімдердің бос уақытын мерекеге айналдырады.
Мәдени-демалыс қызметі адамның маңызды күштерін іске асырудың және оны қоршаған пәндік-кеңістіктік, дамытушы, әлеуметтік-мәдени ортаны оңтайландырудың маңызды құралдарының бірі болып табылады. Мәдени-бос уақыт қызметінде, әдетте, өзгеру, таным және бағалау сәттері болады; ол негізінен қарым-қатынас түрінде жүреді. Мәдени-демалыс іс-әрекеті процесінде адамның жеке қабілеттері толығымен көрінеді. Әлемге бағалық көзқарас қалыптасады, құндылық бағдарлары, рекреациялық, моральдық, эстетикалық, экологиялық және т. б. жүйесі дамиды. мәдени-демалыс іс-әрекетінің әсерінен жеке тұлғаның жеке және сипаттамалық қасиеттері қалыптасады, жеке тұлғаны өзін-өзі реттеудің ішкі механизмі біртіндеп қалыптасады, адамгершілік және эстетикалық құндылықтарды беру жүзеге асырылады.

0.1 Бастауыш сынып оқушыларының бос уақытын ұйымдастыруда мерекелік іс-шараның маңыздылығы

"Мереке" термині (грек тілінен "Еориз" сезім, қуаныш) эмоционалды жағдайларды сипаттау үшін жиі қолданылады (сезімдер, эмоциялар, жан, жүрек мерекесі) деген ұғымға саяды. Балалар мерекесі-бала өмірінің маңызды бөлігі, бұл демалуға, жағымсыз жағдайларды ұмытып кетуге, кейде күнделікті өмірден демалуға мүмкіндік беретін қуанышты оқиға. "Мерекесіз балалық шақ болмайды. Мерекелер баланы рухани байытады, оның айналасындағы әлем туралы білімдерін кеңейтеді, ескі және жақсы дәстүрлерді қалпына келтіруге көмектеседі, шығармашылықты біріктіреді және ынталандырады. Оны дайындаумен айналысқан кезде, ең алдымен, осы мереке дайындалып жатқан әр баланың және балалар тобының мүдделеріне назар аудару керек. Мұнда материалды таңдаудың басты критерийі-ойын-сауық, жарықтық және көңілділік. Мерекелік іс- шара балаларды дамытады, оларды шығармашылық, нәтижелі іс-әрекетке дайындайды, тәрбиенің көптеген нақты мәселелерін шешуге көмектеседі. Ерте балалық шақтың әсерлері көбінесе өмір бойы есте қалады. Олардың жарықтығы мен байлығы көптеген жылдар бойы адамның жан дүниесін жылытып, безендіре алады. Мерекелер қуанышты көңіл-күйдің, балалық шақтың ұмытылмас эмоцияларының жалпы тізбегіне өздерінің ерекше сезімдері мен тәжірибелерін енгізеді.
Мерекелік шаралар бастауыш сынып жасындағы баланың жан-жақты дамуының үлкен әлеуетін анықтайды. Мерекелік шара баланың демалысын қткізу саласының бір бөлігі болып табылады және баланың өмірінде маңызды орын алады. Бұл демалуға, ойнауға және көңіл көтеруге мүмкіндік беретін көңілді тәсіл. Алайда, мереке тек ойын-сауық қана емес, сонымен қатар оқыту және тәрбиелеу болып табылады. Бос уақытқа негізделген мереке баланы рухани байытады, оның таланттарын ашуға көмектеседі, сонымен қатар баланы айналамыздағы әлеммен таныстырады.
Мерекелік іс-шара - бұл қарым-қатынас қуанышы, шығармашылық және шығармашылық қуаныш, өзін-өзі көрсету қуанышы және өзара сыйластық сезімін байыту қуанышы. Балалардың толыққанды, жан-жақты дамуы үшін олардың сөйлеуін, ойлауын дамыту, барлық жағдайларды үйлестіру үшін пайдалану қажет. Бұл жағдайда мерекелік іс-шара тек ойын-сауық қана емес, сонымен қатар дамыту, оқыту функциялары болуы керек.
"Бос уақыт" анықтамасын басшылыққа ала отырып, қазіргі заманғы адамдардың көпшілігі үшін бос уақыт өте алуан түрлі ұғымда көрініс табатындығын атап өткен жөн. Бұл спорттық, көркем және шығармашылық қызмет, қосымша білім беру және т. б. Сондықтан, мерекелік шара бос уақыттың аясына ғана емес, белгілі бір мағынада мәдени - жасампаздық әлеуеті бар, адамгершілік білімді адамгершілік наным-сенімдерге және жаңа адамгершілік қажеттіліктерге, мәдени нормалар мен қағидаттарға, сондай-ақ жастардың саналы әлеуметтік-маңызды мінез-құлық қағидаттарына айналдыратын мәдени ойын-сауық саласына айналуы тиіс.
Мерекелік іс-шара баланың жан-жақты дамуының көп мүмкіндіктерін ашады. Кез-келген мерекелік іс-шарада өнердің әртүрлі түрлері қолданылады: әдебиет, музыка, кескіндеме, театр, пантомима. Осылайша, мерекелік шаралар өнердің барлық түрлерінің синтезі болып табылады. Балалармен жұмыс жасауда олардың құралдарын кеңінен қолдану көкжиегін кеңейтуге, баланың мінез-құлқының көзқарастары мен нормаларын қалыптастыруға, оның шығармашылық қабілеттерін дамытуға мүмкіндік береді. Әр түрлі іс-әрекеттерде бейімділік көрінеді, белгілі бір дағдылар мен дағдылар қалыптасады. Мерекеде балалар тек сөйлесіп қана қоймай, би билейді, ән айтады, сурет салады. Балалар өз қимылдарын музыка ырғағына бағындыруды, музыкалық қарқынын ажыратуды, оларды қимыл-қозғалыстарда, ойындарда, сөйлеумен сүйемелдеуді үйренеді. Балалар мерекелері - бұл балаға әлемнің алуан түрлілігі мен қуаныштары туралы айту мүмкіндігі. Сондықтан балалар мерекелеріне тәрбиелік сәттер мен танымдық тапсырмалар кіреді. Мысалы, қиялдың, логикалық ойлаудың немесе зейіннің дамуына ықпал ететін конкурстар мен жұмбақтар. Балалар мерекесі-бала өміріндегі ең жарқын сәттердің бірі. Мерекелер балаларға шығармашылық үшін кеңістік ашады, баланың жүрегінде жарқын сезімдер, асыл импульстар тудырады, ұжымдық қарым-қатынас қабілетін тәрбиелейді, ақыл-ой мен жүректі рухани байытады. Бұл жерде мерекелік іс- шараны бос уақыт формасы ретінде ғана емес, сонымен бірге жеке тұлға мен тәрбиенің дамуына ықпал ететін мәдени және білім беру құбылысы ретінде қабылдау мәселесі өте өзекті. Мерекелік мінез-құлықтың бұл факторын өкінішке орай, бұқаралық санада ғана емес, сонымен қатар педагогикалық қоғамдастық пен көптеген жарияланымдар дұрыс бағаламау айқын көрініс тауып жатады. Балалар мерекелерінің ерекше педагогикалық құндылығы - олар жас адамға ондағы ең жақсы нәрсені жүзеге асыруға көмектесе алады, өйткені ол үшін жағымды эмоционалды тәжірибе тудыратын және балалар мен ересектердің шығармашылық өзара әрекеттесуінің ерекше жүйесін құратын мереке процесі маңызды. Педагогикалық тәжірибеде балалар мерекелік шараларын өткізудің көптеген түрлері бар, олардың саны үнемі өсіп келеді. Олардың ішінде ең көп тарағандары: фестивальдар, театрландырылған қойылымдар, тақырыптық күндер мен апталар, мерекелік рәсімдер мен спектакльдер, презентациялар, доптар, карнавалдар, шерулер, байқаулар, конкурстар, олимпиадалар, мерейтойлар, КВН, ертеңгіліктер, жиындар, кештер, концерттер және т. б. Олардың барлығы, әдетте, балалармен жұмыс жасауда мәдени және бос уақытты өткізудің ажырамас бөлігін құрайды. Бастауыш сынып оқушылары үшін өткізілуі мүмкін мерекелік іс- шаралардың келесі түрлерін көрсетуге болады:
+ Күнтізбедегі мемлекеттік деңгейде тойланатын мерекелер;
+ Ұлттық мереке;
+ Кәсіби еңбек мерекесі;
+ Спорттық мерекелер.
Мерекелік іс-шараның маңызды идеясы, бір жағынан, тарих түсіндіретін оқиғалардың, факторлардың, есімдердің, мифтердің жиынтығы, екінші жағынан, бұл адамдардың мәдениеті, әдет-ғұрпы, ұлттық және жергілікті сипаттағы дәстүрлері. Әрине, мерекелік шаралар бос уақыттың мәңгілік үлгісі ретінде қазіргі уақытта шындыққа айналатын және өмірдің толықтығын, қоршаған әлеуметтік және табиғи әлеммен үйлесімділікті сезінуге көмектесетін идеалды ұмтылыстардың тәжірибесіне ықпал етті және ықпал етуде.
Мерекелік іс- шараның көркемдік-педагогикалық маңыздылығы келесідей белгілермен сипатталады:
- қатысудың абсолютті еріктілігі және белгілі бір мерекенің бос уақытын өткізудің барлық міндетті және шартты ережелерімен келісу;
- балалардың әр түрлі сюжеттерді, рөлдерді, ережелерді, мерекелік іс-әрекеттің мінез-құлқын еркін таңдауы;
- мерекелерде терең халықтық дәстүрлердің болуы, әдет-ғұрыптардың, рәсімдердің, рәсімдердің, символдардың және қағидаттық сипаттағы атрибуттардың, әлеуметтік уақытпен пысықталған ойын-сауық пен көркемдік актілердің, көркемөнерпаздар өнерінің, жарыстардың, фольклордың жанрларының барлық спектрін қамтиды. Педагогикалық іс-әрекеттің пәні ретінде мерекелік шаралар ынтымақтастық процесін қамтамасыз етуде психологиялық делдал ретінде әрекет етеді. Мерекелік іс-шаралар эстетикалық және ойын іс-шараларына өте жақын. Адамның эстетикалық іс - әрекетінде бұл жеке тұлғаның барлық күштерінің шығармашылық кернеуін тудыратын процестің өзі, сонымен қатар нәтижелі тәжірибе көзі, эститикалық тұрғыда эстетикалық бейімділік қабілеттерін дамытушы. Мереке мен ойын адам дамуының белгілі бір кезеңінде қажеттілікпен туындайды және бұл біртұтас тұлғаны тәрбиелеу міндеттерімен тікелей байланысты. Осылайша, мереке мен ойын іс-әрекеттің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады, оны практикалық жетілдіру берік ғылыми-педагогикалық негізге негізделуі керек. Сондықтан, мерекені дайындау кезінде мұғалім қазіргі заманның шындығын толық және нақты есепке алуды және болашақты ғылыми негізделген болжауды ескеруі керек.
Жалпы айтқанда, мерекелік шараларды баланың шығармашылық қабілетін көрсетуі мен рухани байытуының өзіндік формасы ретінде анықтауға болады. Оның мақсаты-балалардың танымдық, моральдық санасы мен адамгершілік сезімдерін, эстетикалық көзқарас дағдыларын ұйымдастыру, адами қарым-қатынас қабілетін дамыту. Мерекелік іс-шаралар субъективті-объективті, жеке-қоғамдық қатынастардың күрделі жүйесі ретінде бастауыш сынып оқушыларының іс-әрекеттерінің негізгі элементтерін және олардың арасындағы құрылымдық қатынастарды анықтауға мүмкіндік береді. Мерекелік іс-шара шындықтың танымдық, адамның рухани әлемінің көрінісі және әлеуметтік құбылыс, соынмен қатар ойын, эстетикалық іс-әрекет түрі, тәрбиелік әсер ету құралы болып табылады. Осы аталған сипаттамалар жүйелі түрде өзара байланысты, бұл балалар мен ересектердің мерекені өткізудегі өзара әрекеттесуінің көркемдік-педагогикалық процесінің тұтастығындағы ажырамас аспекті. Мерекелік шараның коммуникативті сипатының айқындығы, бастауыш сыныптан бастау алған мерекелік шаралар жүйесінің әлеуметтік-мәдени факторға және педагогикалық әсер етудің күшті құралына айнала алуында. Бос уақытты ұйымдастырудағы мерекелік шаралардың объективті оқиға ретінде қарым-қатынас (қарым-қатынас) құндылықтарына, тәжірибе құндылықтарына (ұжымдық) және шығармашылық құндылықтарына (әр түрлі қызмет түрлерінде) негізделе құрылады. Оқушылар осындай ұйымдасқан мерекелерге қатысу арқылы ересектер мен құрдастарының арасында эмпатиялық бірлік, адамның қоғамдық мінез-құлқының моделін құруға, өмірлік жағдайларды еркін бағдарлауға, шығармашылық қабілеттерін дамытуға көмектеседі. Оқушыларға арналған мерекелік шараларды дайындау және өткізу процесінде әртүрлі әдіс-тәсіл түрлерін (музыкалық, әңгіме, бейнелеу қызметі, көрме, шығармашылық кеш т.б.) қолданылады. Әр түрлі тәсілдерді қолдану мерекелік шараның мазмұнын анықтап қана қоймай, сонымен қатар бірқатар нақты міндеттерді шешеді: баланың есту қабілетін, сөйлеу, музыкалық дауыс ырғағын, әртістік қабілетін, мәнерлеп оқу, баланың белсенді сөздік қорын кеңейтеді, әлеуметтік қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді. Оқушылардың бос уақытын ұйымдастыруға арналған мерекелік шара ұйыдастыру, өткізу үлкендердің, мұғалімдердің, тәрбиешілердің, жетекшінің және т.б. күрделі бірлескен қызметін талап ететін ұзақ, қажырлы және күрделі жұмыс. Бұл жұмысты ұйымдастыру үшін әркім мерекеге дайындықтың барлық кезеңдерін бір-бірлеп еңсере отырып, бірыңғай жоспарға сәйкес ұжымдық жұмыс жасауы керек.
Мерекелік іс-шараны ұйымдастыру тәжірибесін зерттей отырып, мереке бойынша жұмыстың келесі кезеңдерін бөліп көрсетуге болады:
I кезең-Алдын ала жоспарлау.
II кезең-сценарий бойынша жұмыс
III кезең-балаларды мерекемен алдын ала таныстыру.
IV кезең-дайындық.
V кезең-мерекені өткізу.
VI кезең-қорытындылау.
VII кезең-мерекенің нәтижесі.
Жыл басында жиналыс өткізіліп, онда бір жылға арналған жұмыс жоспары талқыланады. Мерекелерді таңдау және оларды өткізу мерзімдері белгіленеді. Екінші кезеңде мерекеге тікелей дайындық басталады. Дайындықтың осы кезеңінде таңдалған музыкалық материалдарды қамтитын мереке сценарийі жасалады. Мерекелік шараға мүмкіндігінше оқушылардан пәндерден алынған дағдылары мен музыкалық өнерлері ойын-сауық пен ойындар арқылы көрініс табады, ал келесі мерекелерде көріністер мен ойындар біртіндеп балалардың қойылымдарымен алмастырылады. Сценарий дайын болған кезде балаларға өткізілетін мереке туралы айтылады, бұл қандай мереке және ол не үшін арналғаны түсіндіріледі. Егер бұл мереке өткен жылы атап өтілсе, онда бәрі ол мерекенің ұйымдастырлыған жолдарын есіне алады. Мұғалім оқушылармен өткізілетін іс-шараның талқылағаннан кейін оларға оған кім қатысатынын (ата-аналар, тәрбиешілер, мұғалімдер, таныстар, балалар және т.б.) және балалардың өздері не істейтінін түсіндіреді. Бұл кезеңде балалар өз міндеттерін түсініп, мерекені дайындау және өткізу процесінде өздерінің рөлін түсінуі керек, сондықтан өлең оқу, би қою, залды дайындау барысында олар мұны не үшін істейтінін көріп, түсінуі керек. Сол арқылы үлкендердің көмегімен оқушылар алдына мақсат қоя білетін болады.
Мақсат пен міндеттерді анықтағаннан кейін өлеңдер, әндер, би қою, залды, мектеп алаңдарын безендіру, костюм аксессуарларын жасау бойынша тікелей жұмыс басталады. Бұл кезеңде сценарий бойынша жұмыс жүргізіледі, онда жұмыс кезінде пайда болған өзгерістер мен түзетулер енгізіледі. Осылайша, сценарийдің соңғы нұсқасы мереке басталғанға дейін пайда болады. Балалардың бос уақытын ұйымдастыруға арналған бұл шараларды барлық жан күтеді, мерекелік шара бастау алып, аяқталғанмен оны талқылау жалғасын табады. Жоғарыда атап өткеніміздей, оқушылар мен ересектердің есінде мерекелік шара ұзақ уақыт бай жарқын, қуанышты әсер қалдырады. Бұл кезеңдегі ересектердің міндеті - оқушылардың бос уақытын мерекелік шара арқылы және оны дайындау процесінде алған дағдылары мен білімдерін есте сақтау. Мерекенің нәтижесі өткізілген шара тақырыбына байланысты ең мазмұнды және түрлі-түсті әсерлері суреттерде, фотосуреттерде, бейнежазбаларда және т. б. түсіріліп сақталады. Мұның бәрі оқушылардың мерекеннің мазмұнын тереңірек сезінуге, ол туралы жақсы естеліктерді сақтауға көмектеседі және оқушылардың бос уақытын тиімді өткізуде оқыту мен дамытуды барынша пайдалануға мүмкіндік беретіндігі анық байқалады. Мерекелік шараны ұйымдастырып, өткізу барысында оқушылар мен мұғалімнің арасында ынтымақтастық сезім пайда болады. Л.А.Абрамян көзқарасы бойынша, мерекелік шаралар арқылы достардың немсе адамдардың арасындағы көптеген келенсіздіктерін шешуге болады. Мерекелік іс-шараны балалармен бірлесіп дайындау қажет. Бұл мерені дайындауда балалар өз бос уақыттарын сарып етедің, дайындау барысында оқушылардың танымдық белсенділігін дамытуға ықпал етеді, өйткені олар алдағы мерекенің мәні, оны өткізу жолы, ойналатын ойындар, билер, әндер, өлеңдер туралы сұрақтар қоюды және жауабын түсінуге үйренеді. Мұғалім оқушының бос уақытында келешекке жоспарланған мерекелік шараға дайындық барысында костюмдер мен атрибуттардың кез-келген бөлігін жобалау, жасау үшін әртүрлі әдістерді кеңінен қолданып жасауға үйретеді. Бұл аппликация, оригами, сурет т.б.болуы да мүмкін. Бейнелеу іс-әрекетімен айналыса отырып, балалар қоршаған әлемді қабылдауға, заттар мен олардың қасиеттерін бөлуге үйренеді. Көру қабылдауына, қол ұшын созу сияқты қасиеттері ашылады. Оқушылар жалығып қалмау үшін мерекені ұйымдастыру әдістерін жиі өзгеруі қажет. Осы мақсатта мерекеде ойындар қолданылады. Олар балаларға демалуға және қимылда жүруге мүмкіндік береді. Мерекелік іс- шараларда балалар бұрыннан таныс, музыкалық сабақтарда, дене тәрбиесі сабақтарында және т.б. ойнаған ойындар қолданылады. Мұғалім мерекелік шара әндерін қою кезінде ән айту кезінде қолданылатын қимылдарды мұқият ойластырып, балалардың толыққанды сөйлеуі мен тыныс алуына, әннің семантикалық мазмұнына сәйкес келетін эмоционалды бояуға ықпал етуі керектігін сценарий барысында ескергені жөн.
Мерекелік іс-шараға дайындықта ұжымдық әдістерді қолданған жөн, ол баланың ұжымшылдық сезімін, топты бірге безендіруде бір-бірімен ақылдасу, костюмдер жасауды, шығармашылықтарын оятуға, дамытуға ықпал етеді.
Мерекені оқушының бос уақытын ұйымдастыру әдісі ретінде қарастырудың негізі бос уақытты әртүрлі іс-әрекетпен толтыратын пәндік-рухани қызмет санатына жататындығын көрсетеді. Әңгіме адамның қоршаған әлем объектілерімен өзара байланыс жүйесін қамтитын сабақтардың жиынтығы туралы болып отыр, олардың қатарына материалдық заттар, ақпарат, қоғамдық сана, белгі жүйелер, басқа адамдар және т. б. кіреді. Осылайша, оқушының бос уақытына арналған мерекелік шара-бұл ойын-сауықтан айырмашылығы, тек қабылдауға ғана емес, сонымен бірге белсенді өзара әрекеттесуге негізделген, өзін-өзі көрсетудің әртүрлі формаларымен байланысты шығармашылықы әдіс.
Осылайша, менің қорғау тақырыбым бастауыш сынып оқушыларының бос уақытын мерекелік іс-шаралар арқылы ұйымдастыру болды, ал зерттеу ортасы - Қарағанды қаласының "№9 бастауыш жалпы білім беретін мектебі бюджеттік жалпы білім беретін мекемесі. Бастауыш сынып оқушыларының бос уақытын ұйымдастыруға арналған және оны жүзеге асыруға бұл мекемеде акт залы, ойын залы, сондай-ақ спорт залы бар. Олардың барлығы техникалық құралдармен жабдықталған: аудио-видео аппаратурасымен жабдықталған. Мен бастауыш сынып оқушысының психологиялық-педагогикалық ерекшеліктерін зерттедім, себебі жоғарыда атап өткенімдей мерекені ұйымдастыру мен өткізу барысында оларды ескеру қажет. Дәл осы жаста бала өзінің бірегейлігін сезінеді, өзін тұлға ретінде сезінеді, өзін жетілдіруге тырысады. Сондай - ақ, осы мекемеде мен тәрбие жұмысының күнтізбелік-тақырыптық жоспарын талдадым, онда бастауыш сынып оқушыларының мерекелік демалысын ұйымдастыру бойынша іс-шараларға орын бар. Талдау нәтижелерін қорғауға дайындап осы курстық жұмысымда толық ашып жазуға тырыстым. Мен бастауыш оқушыларының бос уақытын мерекелік іс-шарамен ұйымдастыру және өткізу технологиясын "Сәлем, мектеп!", "Бірінші сынып оқушыларына арнау", "Әліппемен қоштасу" т.б. шаралармен бастап, оларды құруда алдымен негізгі міндеттерге тоқталдым:
* сценарийді қалыптастыру (идеялық-тақырыптық ойдан бастап, мерекелік шараны анықтау және т. б.)
* ұйымдастыру және іске асыру мәселелері: шығармашылық-орындаушылық команданы қалыптастыру; жетекші театрализация тобы, көркемдік және музыкалық безендіру; көрерменді жандандыру тәсілдері.
Осылайша, бастауыш сынып оқушыларының бос уақыттарының мерекелік ерекшелігі мұнда ұйымдастырушылық және шығармашылық аспектілер тығыз байланысты екендікте жүретіндігінде. Жетекші рөл шығармашылық процеске тиесілі, оның тиімділігі балалардың бос уақытын ұйымдастырушының кәсіби шеберлік деңгейімен анықталады. Сонымен бірге, іс жүзінде көбінесе қызықты сценарий, оны жазу кезінде қолданылатын бай материал, қойылым кезінде қызықтырмайды, көрермендерді жалықтырып, олар нашар қабылдайды. Мұның себебі, менің ойымызша, ұйымдастыру мәселелеріне жеткіліксіз назар аударуда болған секілді. Осындай кедергілердің алдын алу үшін зерттеу жұмысының маңызы ерекше болды. Бастауыш сынып оқушыларының бос уақытын ұйымдастыру зерттеу жұмысы барысында оқушылар мен ата-аналардан сауалнамалар да алынды. Жалпы, сауалнаманың нәтижелерінен бастауыш сынып оқушысының бос уақытын талдау сонымен қатар бос уақытты өткізу бастауыш сынып оқушыларының көңіл-күйін жақсартуға көмектеседі деп қорытынды жасауға болады. Бастауыш сынып оқушылары белсенді демалысты жақсы көреді. Бос уақытты белсенді ұйымдастыру балаға жағымды эмоциялар береді, қуат береді, баланың дамуына әсер етеді, ұсақ күйзелістер мен мазасыздықтардан арылуға ықпал етеді. Бастауыш сынып оқушыларының қызығушылықтары әртүрлі болады. Оқушылар үшін бос уақытын достарымен бірге өткізген жөн. Олар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.