Адаптивті-ақпараттық сайтты параллель бағдарламалау технологиясын қолданып құру
Аннотация
Дипломдық жоба Адаптивті-ақпараттық сайтты параллель бағдарламалау
технологиясын қолданып құру тақырыбында орындалған.
Жобаны құрастыру орны: М.Әуезов атындағы ОҚМУ, ЕТжБҚ кафедрасы.
Дипломдық жобаны ИП-16-6кс тобының студенті Ерсинхан Дамира
Амангелдиқызы орындаған.
Дипломдық жоба жетекшісі: магистр, аға оқытушы Мелдебекова С.К.
Дипломдық жобаны қорғау жылы: 2019ж.
Зерттеу объектісі: SAS-Төбе Technologies ЖШС болып табылады.
Дипломдық жоба мақсаты: SAS-Төбе Technologies ЖШС үшін параллель
бағдарламалау технологиясын қолданып адаптивті-ақпараттық сайт құру болып
табылады. Құрылған адаптивті-ақпараттық сайт үлкен ресурстарды қажет ететін
қиын есептерді шешу үшін тұтынушы өзінде жоқ көптеген серверлерді,
бағдарламаларды бұлттар тарапынан пайдалануға, кез-келген уақытта
интернетке қосылған кез-келген компьютерлік құралғымен өз дерек көздерімен
жұмыс істей алуға мүмкіндік береді.
Аталған зерттеу объектісіне тиімді болатын жағы – аппараттық және
бағдарламалық қамтамасыз етулерді администрациялауға, қолдауға, жаңартуға,
лицензиялауға кететін шығындарды үнемдеуінде болып табылады.
Дипломдық жобаны орындау барысында MicroSoft Visual Studio 2015
жинағына кіретін ASP.Net технологиясы пайдаланылды.
Диплом жобаның көлемі 70 бет. Иллюстративті материалдар құрамына 14
кесте, 32 сурет кіреді. Бағдарламаның листінгісі қосымшада келтірілген.
Мазмұны
Нормативтік сілтемелер 8
Анықтамалар 9
Белгілеулер мен қысқартулар 10
Кіріспе 11
1 ЕСЕПТІҢ ҚОЙЫЛЫМЫ 13
1.1 Ақпараттық жүйелерді және ақпараттық жұмыс орындарды талдау және
сипаттау 13
1.2 БҚ өңдеуге арналған негіздеме 13
1.3 Техникалық тапсырма 14
2 Бағдарламалық қамтаманы жобалау 16
2.1 Зерттеу объектісін талдау 16
2.1.1 Бағдарламалық қамтаманың тағайындалуы 17
2.1.2 Құрылымдық жобалау 20
2.1.1 Бағдарламалық қамтаманың қызметі 21
2.1.2 Құрылымдық жобалау 21
2.1.3 Ағындық ақпараттық талдау 22
2.2 Бағдарламалық қамтаманы бағдарламалық және ақпараттық құралдарын
таңдау және негіздеу 23
2.2.1 Функционалдық бағдарламалық қамтаманы таңдау 23
2.2.2 Жалпы және арнайы бағдарламалық қамтаманы таңдау 25
3 БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ 28
3.1 Бағдарлама алгоритмін құрастыру 28
3.1.1 Модульдер жұмысы мен мәліметтер құрылымын, модульдер мен блоктар
арасындағы байланысты сипаттау 28
3.1.2 Файлдық жүйенің логикалық құрылымы 31
3.1.3 Файлдық жүйенің физикалық құрылымы 32
3.1.4 Интерфейсті жобалау және класстарын сипаттау 34
3.2 Прототипті жүзеге асырудың алғашқы кезеңі 38
3.2.1 Рұқсатнама парағын жүзеге асыру 40
3.2.2 Пайдаланушы парағын жүзеге асыру 43
3.2.3 Жылдық есеп беті 44
3.2.4 Жаңалықтар беті 45
3.3 Құжаттау 48
3.3.1 Қолданушыға арналған нұсқаулық 48
3.3.2 Бағдарламалаушыға арналған нұсқаулық 49
4 Тіршілік қауіпсіздігі 52
4.1 Бағдарламашының еңбек шартының ұтымдылығын анықтау 52
4.2 Жұмыс орнындағы эргономикалық талаптар 56
4.3 Электр қауіпсіздігі 57
4.4 Өрт қауіпсіздігі 58
5 Экономика 59
5.1 Жобаланатын обьектіге қажетті күрделі шығындар есебі 59
5.2 Еңбекті ұйымдастыру және еңбек ақы мәселелері 60
5.3 Бағдарламалық қамтаманы құрастырудың өзіндік құнын төмендетуді
есептеу 64
5.4 Бағдарламалық қамтаманы құрастырудың экономикалық тиімділігін
есептеу 65
ҚОРЫТЫНДЫ 67
Келешекте бағдарламаны қосымша ақпараттың автоматты түрде жаңаруын
қолдау арқылы жетілдіруге болады. 67
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 68
РЕЗЮМЕ 70
Тема дипломного проекта Создание адаптивного информационного сайта с
использованием технологии параллельного программирования. 70
Место реализации проекта: ЮКГУ им. М. Ауэзова, кафедра ВТ и ПО. 70
Дипломный проект студентка группы ИП-16-6кс Ерсинхан Дамира
Амангельдиевна. 70
Руководитель дипломного проекта: магистр, старший преподаватель
Мелдебекова С.К. 70
Год защиты дипломного проекта: 2019г. 70
Объект исследования: ТОО SAS-Төбе Technologies. 70
Целью дипломного проекта является создание адаптивного информационного
сайта с использованием технологии параллельного программирования для ТОО
SAS-Tobe Technologies. Разработанный адаптивно-информационный сайт
позволяет решать сложные задачи, требующие огромные ресурсу не используя
сервер в любое время, с любого компьютера, подключенного к сети
Интернет. 70
Наиболее эффективной частью этого исследования является экономить
расходы на администрирование, обслуживание, обновление и лицензирование
аппаратного и программного обеспечения. 70
В ходе разработки проекта использовалась среда программирования
MicroSoft Visual Studio 2015 с технологией ASP.Net. 70
Объем проекта составляет 70 страниц, 14 таблиц, 32 рисунков, 6 страниц
приложения. 70
SUMMARY 71
Theme of the diploma project is "Creating an adaptive information site
using parallel programming technology." 71
Project location: SKSU. M. Auezov, Department of Computer Engineering
and Software. 71
The graduation project is a student of the group IP-16-6ks Ersinkhan
Damira Amangeldievna. 71
The head of the diploma project: master, senior teacher Meldebekova S.K.
71
Year of defense of the diploma project: 2019. 71
Object of study: SAS-Tobe Technologies LLP. 71
The aim of the diploma project is to create an adaptive information site
using parallel programming technology for SAS-Tobe Technologies LLP. The
developed adaptive information site allows you to solve complex tasks
that require huge resources without using a server at any time, from any
computer connected to the Internet. 71
The most effective part of this study is to save administrative,
maintenance, upgrade, and licensing costs for hardware and software. 71
During the development of the project, the programming environment
MicroSoft Visual Studio 2015 with ASP.Net technology was used. 71
The scope of the project is 70 pages, 14 tables, 32 figures, 6 pages of
the application. 71
ҚОСЫМША А 72
ҚОСЫМША B 74
ҚОСЫМША C 75
ҚОСЫМША D 77
Нормативтік сілтемелер
Дипломдық жобаны рәсімдеуде келесі нормативті құжаттар пайдаланылды:
1. ҚР МЖМБС 5.03.016-2009 Қазақстан Республикасының білім беру
жүйесі. Жоғары оқу орындарында диплом жұмысын (жоба) орындау
ережесі. Негізгі ережелер.
2. МЕСТ 7.1-2003 Библиографиялық жазу. Библиографиялық сипаттама.
Жалпы талаптары мен құрастыру ережелері.
3. СМЖ ОҚМУ ПР 7.04-2015. САПА МЕНЕДЖМЕНТ ЖҮЙЕСІ. ПРОЦЕДУРА. ОҚУ
ДӘРІСТЕРІ. Оқу дәрістерін ұйымдастыруға, өткізуге және дәрістер
мазмұнына қойылатын жалпы талаптар.
Анықтамалар
Бұл дипломдық жобада келесідей терминдерге сәйкестік анықтамалары
қолданылған:
Автоматтандырылған жұмыс орны (АОЖ) – техникалық процестің орындалу
кезіндегі ЭЕМ және адамның бірге әрекет етуі үшін арналған бағдарламалық
қамтама, ақпараттық және техникалық кешені.
Администратор - бұл бағдарламаның кез-келген бөліміне қол жеткізе
алатын пайдаланушы.
Компьютер - зерттейтін жүйелер немесе өзгерістерді модельдеу үшін, оқу
ойындарын қарастыруда, есептеуді орындау үшін, сонымен қатар, жобаны
автоматтандыратын құрал ретінде және бағдарламалау мен техникада эксперттік
жүйе немесе ақпараттық – іздеу құралы ретінде қызмет атқарады.
Қолданушының бағдарламалық интерфейсі - бағдарламада қолданылатын экран
формаларының жиыны
Бағдарламалау – бұл бағдарламаны құру процесі
Бағдарламаға қойылған талаптарды анықтау – бұл кіріс берілгендері толық
сипатталатын және нәтиже талаптары анықталатын маңызды кезеңдердің бірі.
Оператор-команданы орындауға берілетін нұсқау.
Жүйелік программалаушы — компьютерлік дидактиканы меңгерген, білім
берудің ақпараттық технологиясының маманы.
Белгілеулер мен қысқартулар
Дипломдық жобада келесі белгілулер мен қысқартулар қолданылады:
АБЖ - Автоматтандырылған басқару жүйесі
ЖШС - Жауапкершілігі шектеулі серіктестік
VCL - Visual Component Library
SQL - Structured Query Language
QBE - Query By Example
БАҚ - Бұқаралық Ақпараттық Құрал
DaaS - Desktop as a Service
WaaS - Workspace as a Service
EaaS - Everything as a service
AdaptiveS - Adaptive Site
Кіріспе
Шешілетін ғылыми мәселенің замануи жағдайын бағалау. Қазіргі кезде
қоғам әрекеттерінің барлық саласында компьютер көмегімен ақпараттық
ресурстар жасалынып жатыр. Олар тауар-ақша қатынасына кіреді және
материалдық, инновациялық, энергиялық және еңбек ресурстарымен қатар
индустриялық үрдістерге де белсенді қатысады. Яғни ХХІ ғасыр бүкіл дүние
жүзін ақпаратты қоғамға көшірумен басталды. Оған қоғамдағы барлық білім,
ғылым, экономика, басқару салаларды ақпараттандыру арқылы қол жеткізуге
болатындығы белгілі [1].
Дипломдық жоба тақырыбының өзектілігі. Қазіргі таңда ақпаратты
пайдалана және жоғары деңгейде талдай білген маман әрқашан сұраныста. Кез
келген маман өз міндетін экономиканың өтпелі кезеңінде жаңа талаптарға
лайықты етіп орындау үшін жаңа ақпараттық технологиялар арқылы жұмыстарын
шеберлікпен жүргізе білуі қажет. Бұл жаңа ғасырдың, бүгінгі күннің талабы.
Қазақстан Республикасының бәсекеге қабілетті ел ретінде даму стратегиясы ҚР
Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында атап өтілгендей,
қоғамымыздың басым міндеттерінің бірінің жүзеге асырылуы – халықтың
компьютерлік сауаттылығын қалыптастырумен байланысты. Мемлекет барлық
деңгейдегі техникалық және технологиялық білім беруді дамытуға бағытталған
тиісті шараларды қолдауда. Мемлекет басшысының Қазақстан халқына осы
жолдауы тың ойларға жетелейді. Президент өз Жолдауында XXI ғасыр деңгейінде
білім беру мен кәсіптік даярлау мәселесіне аса көңіл бөлуі еліміздің
әлеуметтік экономикалық даму жолындағы тағы бір белестен асып, көздеген
межеге жақындап келе жатқанымызды білдіреді.
Ғылыми жаңалығы. Адаптивті-ақпараттық сайтты параллель бағдарламалау
технологиясын қолданып құру көптеген мәселені шешуге мүмкіндік беретін
ақпарат қоймасын байытуға мүмкіндік береді. Осы жобада бірнеше
бағдарламалау тілдері мен бағдарлама құру саймандары қолданылды
(JavaScript, ASP.Net, C#, HTML, CSS, Bootstrap, PhotoShop, ColorMania және
т.б.).
Тәжірибелік құндылығы. ASP.Net технологиясы бойынша құрылған жоба
мекеме жайлы толық ақпарат беріп, салып алушылар мен тапсырыс берушілер
кері байланылыс қолдайды. Көптеген сайттар ақпараты мобильді құрылғыларда
ығысып кетеді, құрастырылған сайт адаптивтілікті қолдайтындықтан жоба
нәтижесіндегі өнім кез келген құрылғыда жоспарланған түрін өзгертпейді.
Онлайн жүйеде жұмыс жасайтын бағдарлама: компьютердің өзінде жұмыс жасап,
орнатылатын бағдарламалардан артықшылығы - қосымша орнатушы бағдарламаны
керек етпейді.
Дипломдық жоба мақсаты. SAS-Төбе Technologies ЖШС арналған онлайн
жүйеде жұмыс жасайтын десктоп бағдарламасын құру.
Дипломдық жоба міндеттері. Қойылған мақсатқа сәйкес зерттеу жобасында
келесі міндеттер қарастырылды:
– қашықтықтан ақпарат алмасуды пайдаланушы жүктемесінің жобасын
талдау;
– сайттың техникалық сервистерімен жұмыс жасағанда пайдаланушы
белсенділігін зерттеу;
– адаптивті сайттың тиімді жұмыс жасауын қамтамасыз ететін
мәліметтер қорын жинақтау.
Дипломдық жоба нысаны. SAS-Төбе Technologies ЖШС-і болып табылады.
Дипломдық жоба құрылымы мен көлемі. Дипломдық жоба компьютерлік
мәтіннің 70 бетінен, кіріспе, бес бөлімнен, қорытындыдан, 25 әдебиет
көзінен тұратын тізім мен қосымшалардан тұрады.
1 ЕСЕПТІҢ ҚОЙЫЛЫМЫ
1.1 Ақпараттық жүйелерді және ақпараттық жұмыс орындарды талдау және
сипаттау
SAS-Төбе Technologies ЖШС Түркістан облысына қарасты Түлкібасы
Ауднында орналасқан. Жағдайды кеңінен қарастырар болсақ, ауданның тынысына
назар аудару керек. Ауданда ет, сүт өндіріп, астық, жеміс-жидек, көкөніс,
жүзім оөіруге мамандандырылған 10 ұжымшар, 2 кеңшар, құс өсіру
шаруашылықтары болған. 1997 жылдан бастап ондаған акционерлік қоғамдар,
серіктестіктер, шаруа қожалықтары құрылды. Олар Тұрар, Еңбек,
Көкбұлақ, Қоссарай, Тәжірибе, Жолдас, Ақбиік, Седенал ӨК.
Үміт, Ақтас АҚ, Қызыл-жар, Құрылыс ЖШС, Медет С, Сарытор,
Көктерек-Агросервис ЖШС, Майлыкент ЖШС, Мичурин шарап зауыты шарап,
коньяк, ТКЗ ЖШС-жеміс-көкөніс консервілерін, Көктерек АҚ-ұн, жарма,
Түлкібас сырасы ЖШС- Машат сырасын өндіреді [2].
Көріп тұрғанымыздай өңір өндірістік өңірге жатады. Олай болса біздің
объектімізге басқа өндіріушілермен тығыз байланыс орнатуына жол ашылуы
керек. Осы мақстатта қандай іс шаралар қолданса болады деген заңды сауал
туындайды. Осы тарауда қойылып отырған сауалға жауап іздеп көреміз.
1.2 БҚ өңдеуге арналған негіздеме
Мысалы, біз көбінесе трамвайда отырған кезде жақсы көрінетін затқа
назар аударамыз, демек, жарнама беруші нені еста сақтағаны жөн? Жарнаманың
бірсыпыра мәселелері қандай сипатта болады? Осы сауалдарға бірінші тарауда
жауап іздеп көреміз.
Жарнама, яғни реклама термині латынның қатты айқай салу немесе
хабарлау сөзінен шыққан. Американдық Маркетинг Қауымдастығының
анықтамасына сәйкес жарнама ...нақты орнатылған тапсырыс беруші төлейтін
идеялар, тауар және қызметті жеке басының емес ұсыну және жылжытудың кез
келген формасы болып табылады және нақты жағдайды есепке ала отырып, ең
тиімді амалдар мен тәсілдерді пайдалану арқылы ықтимал тұтынушылар назарын
жарнамалау объектісіне аудару қызметін атқарады. Жарнаманың мақсаты ықтимал
сатып алушыларды тауардың пайдалылығына сендіріп, ол тауарды сатып алу
қажеттілігі туралы ой тудыруға келіп саяды. Жарнамалық хабарлама
(жеңілдетілген түрінде) келесі формулаға сәйкес келеді: Егер де сіз дәл
сол нәрсені сатып алсаңыз, мынадай пайда аласыз.... Жарнамалауды осылайша
талқылау үдерісі осы тарауда өз жалғасын табуда [3].
Шетелдік ғалымдар жарнаманы, алдымен, адам сана-сезіміне әсер етуші
құрал ретінде қабылдайды. Жарнаманың адам сана-сезіміне әсер етуі үшін
көптеген әдістер қолданылады. Соның бірі - заттың өзіндік ерекшелігін
имиджін көрсету. Бүл әдіс шетел жарнамаларында жиі қолданылады, себебі әр
түрлі фирмалар мен компаниялар шығаратын бірыңғай өнімдердің көптеп пайда
болуына байланысты, әрбір кәсіпорын өз өнімдерін өткізу үшін заттың ерекше
қасиеттерін көрсетуге тырысады. Сол арқылы тұтынушыларға біраз уақытқа
дейін танымал болып, кейін осы қасиеттері, ерекшеліктері жеткіліксіз
болғанда, өнімдерін өткізу үшін қосымша қасиеттер, ерекшеліктер
ойластырады.
SAS-Төбе Technologies мекемесіне жарнама қажет емес деген де пікірді
естіп жатырмыз. Біз бұл пікірге үзілді-кесілді қарсымыз. Кез келген
мекемеге жарнама қажет. Тіпті әлемге танымал кака-кола компаниясының өзі өз
өнімдерін жарнамалау үшінбүкіл табысының 70% мөлшерін жұмсайды екен.
Қазіргі заманғы бұқаралық ақпараттық құрал (БАҚ) – өркениет дамуының
қоғамдық-мәліметтік факторы ретінде релевантты параметр болып табылады. Оны
жарнаманың мәліметтік жүйесіне оңай енетін, жарнамалық, жаһандану және
этномәдени интеграция заманы түтынушысының өмір сүру салтының виртуальді
моделін қалыптастыратын коммуникативті оқиға ретінде интерпретациялау
қажет.
1.3 Техникалық тапсырма
SAS-Төбе Technologies мекемесіне арналған адаптивті сайттың көрінетін
және көрінбейтін үдерістері бар екендігін айта кету керек. Алдыңғы
тақырыпта айтылған мәліметтік жүйесіне оңай енетін, жарнамалық, жаһандану
және этномәдени интеграция заманы түтынушысының өмір сүру салтының
виртуальді моделін қалыптастыратын коммуникативті оқиға ретінде
интерпретациялау үдерісі бірнеше құраушы факторлардың жүзеге асуынан келіп
шығатын нәтиже [4].
SAS-Төбе Technologies мекемсінің мәліметтерді ішкі өғдеу жүйесінің
сұлбасы 1 суретте көрсетілген.
Мысалы, оқиғалар: берілген тақырып бойынша ұжымдық өңдеу жүргізіп,
материал жинап, баспа қағазын әзірлеу: Жаңа жылды тойлау; 8 наурыз күні;
Құрылсшылар күні; Сіздің оқу орныңыздағы атаулы күндер; КВН өткізу;
жетістіктерге кеш өткізу. Газет немесе тақырып атауын таңдау, шығарымның
күнін және нөмірін қою, авторлар атын және мекен-жайын көрсету. Мәтіндерге
атау қою, сурет, цитата қосу. Мақаланы бағанаға орналастырымыз, тапсырма
топ бойынша орындалады. Әр топ мақала атын қойып, негізгі статьяларын
қалыптастыруы тиіс. Сурет және мәтіндік құжат қосылуы міндетті. Сондықтан,
бұл жұмыста топтың мүшелерінің идеяларын талдауға, оларды бірігіп өңдеуге,
рецензия жүргізуге және өз шығармасын жариялауға мүмкіндік береді.
Сервистер. Белгілі байланыс каналдарының кестесін құру, олардың
құрылымымен мінездемелерін қосу. Тапсырманың алғашқы кестені әзірлеп, оны
желіге салады, қызметкерлерге толық қол жетімді етіп қояды. Қызметкерлер
жеке немесе кіші топта жұмыс жасауы мүмкін, ақпаратты интернет желісінен
алуға болады. Байланыс каналдары кестесі тапсырмасы ретінде кестеге
қосымша тиісті илюстрациялар енгізуді беруге болады.
Есептеулер. Қызмектерлердің өңдеуін қадағалап отырып басшылық әрбір
жазу тапсырмасының орныдалу барасын қадағалап отыруға мүмкіндігі бар. Осы
қызметтің көмегімен желіде кесте толтырып жұмыс жасау, оны жинау, қадағалау
мүмкіндігі туады.
Бағдарламалық сервис. Қызмектерлер слайд тақырыбын анықтап, мәтін түсін
таңдап, әртүрлі слайд макеттерін қолданып жасаған презентациясын көріп шығу
режимінде көрсетуі тиіс. Осылай презентация жасау барысында ортақ жұмыс:
көру, толықтыру, сұрақ құрастыру, сайтта немесе қызмектерлер блогында
презентацияны жариялау, желілік ортаны қолдану арқылы бүкіл жұмысты орындау
үдерісін бақылау жасалынады. Өндіріс үдерісіне соның ішінде зауыттар
үдерісіне бұлттық технологияларды қолдану кешігіп енгізілуде және кең
қолданысқа ие емес. Бірақ қазір жастар глобальды желіге қол жетімді және
жаңалықтарды өздерінің жеке мүддесіне қолдануда. Осы жүйені өз
тәжірибесінде ертерек қолданған әрбір басшының жұмысы жеңілдеп қызықты
болатынына сенімдімін.
Сурет 1. SAS-Төбе Technologies мекемесінің мәліметтерді ішкі өғдеу
жүйесінің сұлбасы
Әрине бұл сұлба бойынша барлық талаптарды орындап шығу қиын болар,
алайда осы бағытта жұмыс жасау студенттік кезеңде алынған барлық
мәліметтерді қайта ақтарып шығуыма мүмкіндік беріп отыр.
2 Бағдарламалық қамтаманы жобалау
2.1 Зерттеу объектісін талдау
Адаптивті сайт дегеніміз компьютер экранында да телефон экранында да
элементтері қол жетімді сайдты айтады. Көпшіліктің арасында ондай сайтдарды
резиналық сайт деп те атайды. Резиналық сайтды жүзеге асыру үшін бірнеше
технология қолданылады, атап айтқанда JavaScript, PHP, HTML, CSS, Bootstrap
және графикалық программалар (PhotoShop, ColorMania). Осы программалардың
программа құру ортасы (DreamWeaver, SublimeText) мен ерекшеліктері бар және
дайын болған өнімді ары қарай қолдау жасайтын сервистік қызметтердың де өз
ерекшеліктері бар. Олардың құпиясын ашу үшін серверлікті зерттеу керек:
локал (XAMPP) және хостер (somee.com) [5]. Бұлардың барлығы өз ара тығыз
байланысқан (2-ші сурет.)
Сурет 2. A-HTML, B-PHP, C-JavaScript, D-Локал сервер, E-Хостер,
F-Серверлік бағдарламалар, H-CSS, J-Графикалық редакторлар, I-Физикалық
қондырғы
Осы аталғандардың барлығын қолдану үшін олар жайында мәліметтер жинақтап
алу керек болды. Сондықтан екінші тарауда осы мәліметтерге кеңінен
тоқталамыз, олардың әрқайсысына жеке–жеке тоқталамыз.
SAS-Төбе Technologies ЖШС -нің құрылымы 2.1 суретте көрсетілген.
Сурет 3. SAS-Төбе Technologies ЖШС-нің құрылымы
Берілген мәліметтермен жұмысты ұйымдастыру қолданбалы программаны
жасаудағы ең негізгі сатыларлың бірі болып табылады. Көбінесе дәл осы шын
мәнінде маңызды әрі көпшілікпен онша бағалана бермейтін бірінші сатыға көп
нәрсе тәуелді, атап айтсақ: барлық мәліметтерді өңдеудің автоматтандырылған
жүйесін құру және мұны соңында қолданушының өз жұмысында жетістікпен
пайдалануы.
2.1.1 Бағдарламалық қамтаманың тағайындалуы
Сайттың адаптивтілігі — бұл сайттың әр түрлі сипаттамасы бар әр түрлі
қондырғыда көрсетіле алуы. Қазіргі таңда сайттар компьютер, планшеттер және
телефонда ашылып жүр. Бірақ олардың барлығы дұрыс ашыла бермейді, яғни сайт
барлық қондырғыға бапталмаған (адаптивті емес). Сондықтан барлық қондырғыға
олардың сипаттамасын сәйкесінше өзгертеді [6].
Адаптивтілік деген тіркес Итана Маркоттың Responsive Web Design – деген
кітабы шыққаннан кейін кең танымал бола бастады. Мысалы 4 суретте сайттың
компьютердегі нұсқасын көріп тұрсақ, 5 суретте оның планшеттегі көрінісін
тамашалап отырмыз. Ал 6 суретте оның смартфондағы көрінісі.
Сурет 4. Сайттың компьютер экранындағы көрінісі
Сурет 5. Сайттың планшет экранындағы көрінісі
Суретт 6. Сайттың смартфондағы көрінісі
Көріп тұрғанымыздай әр қондырғыда сайттың көрінісі әр түрлі. Сайттың
адптивті болуы не үшін керек. Заман шапшаң өзгеріп бара жатыр (өкінішке
немес қайғымызға орай). Технология даму үдерісінде. Барлығы жаңаруда,
компьютерлік технология да солардың қатарына кіреді. Смартфондар,
телефондар, компьютерлер, теледидар, планшет те өзгеруде. Олар интернет
желісімен тығыз жұмыс жасауда. Интренттер коптеген мәліметтерді еш
қиналмастан ашалатын дәрежеге жеттік. Қазір тіпті интернетсіз өмір сүрудің
өзі мұңға айналып бара жатыр.
Десек те интернет тұтынушылары геометриялық прогреспен өсу барысында.
Тапсырыс берушілер үшін өнім өндірушілер барлық қолдағы бар қаруларын
қолдану барысында. Веб ресуртар да солардың ішінде. Егер ақпарат сол
ресурстардың ішінде дұрыс ашылмай тұрса онда өнім өндіріушінің иммджіне
толықтай нұқсан келетінін өнім өндірушілер тамаша түсінеді.
Онлай ресурстарды көрсететін қондырғылар пайзы жыл өткен сайын
көбеюде. Әр түрлі қондырғылардың әр түрлі қасиеттерге ие болуы олармен
жұмыс жасау және оларға арнап бағдарламалар құруды өзгертіп отыр. Сайт
ұқұқру барысында осы мәселені ескеру керектігі күн тәртібіне қойлып отыр.
Әр түрлі форматтағы қондырғылар әр түрлі веб парақтарын жасауға қажеттілік
пайда болды.
Адептиті сайт концепциясы сайт құру түсінігін өзгертті. Қазір
бұрынғыдай сайтты моделдеу керегі болмай қалды. Белгілі бір функцины
игерсеңіз жеткілікті, көптеген кодтар құру қажеттілігінен арыласыз.
Ескі сйттар толықтыруларды қажет етеді, ал адаптивтілікке түрлі
әдістемелер оларды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Бастысы, жұмыс басында
масштабтарын дұрыс бағалау, бірқатар жағдайларда жаңа дизайн-макеттер мен
шаблондарды пайдалану тиімді әрі арзанға түседі. Егер сіздің фирмалық
стиліңіз танымал бренд болмаса, өзгертулер моральдық ескілікті жою фактісі
итермелейді. Адаптивті сайт – бизнесті өрбітудің қуатты құралы [7].
Сайттың қаншалықты адаптивтілік талаптарына сай келетінін тексеруші
сервистер бар.
Одан бөлек, бүгінде ең ірі ізденіс жүйелері Google және Яндекс веб
сайттарды іріктегенде осы параметрді ескереді. Пайдалану ыңғайлылығы,
навигациясы сайт сапасын бағалаудың міндетті факторларының бірі болып
табылады. Тиімділігі төмен суреттері бар болған жағдайда ақпараттың жүктелу
жылдамдығы төмендейді. Оқуға ыңғайсыз мәтін және тым ірі немесе майда
элементтер ақпарат іздеуді қиындатады, және сайттан бас тартушылардың
санын арттырады – пайдаланушы бетті жабады. Мұндай факторлар сұранысқа
шығатын нәтижедегі позицияға да әсерін тигізеді.
Сайт иесіне техникалық терминология и іріктеу параметрлері онша түсінікті
емес және сезілмейтін параметрлер болғанымен, оның сайтқа кірушілер
динамикасын анықтайтыны белгілі. Көптеген сфераларда мобильдің
құрылғылардан трафик үлесі десктопты трафикпен салыстырылса, кейде артып та
кетеді.
2.1.2 Құрылымдық жобалау
SAS-Төбе Technologies компаниясының сайтын жүзеге асыру кезеңіне келіп
жеттік. Әрине сайт құру кезеңін оңай шолып шығуға болады: жобалау,
байланыстыру, жүзеге асыру деп. Алайда біздің жағдайымызда қарапайым
мәселелерді шешу үшін қарапайым емес амалдар қоданылғалы тұр. Қазіргі таңда
бағдарламалаудың жаңа әдістері пайда болып, клиенттердің талғамын көтеріп
тастауына себепші болып тұр. Егер тек HTML’мен шектеліп қалар болсақ
клиенттің талғамына сай нәтиже алмас едік [8].
Қазіргі кезде бәрлық мекемелер нарыққа өтуге, даму перспективаларын
жасаумен, шаруашылық жүргізудің түрлі формаларын қолдану тиімділігін
кешенді бағалаумен, жедел басқарушылық шешімдерді жасаумен байланысты
талдау жұмыстарының ауқымының кеңейтілуінде қажеттілік сезінуде. Осыған
байланысты ЭЕМ негізінде экономикалық талдауды автоматтандыру объективті
қажеттілік болудә. Ол шаруашылық қызметті басқәру процесіне сапалы
ақпараттық қызмет көрсетудің маңызының артуымен, қазіргі заманғы ЭЕМ-
ңтехникәлық мүмкіндіктерініңқарқынды дамуымен, экономикә дамуының қазіргі
кезең ерекшеліктерімен шарттасады. Қазіргі уақыттарда ақпарат жүйелері
есептеу техникасынсыз қолмен жасалатын ақпарат жүйелері және
автоматтандырылған ақпарат жүйелері болып жіктеледі. Міне осы жіктелулерді
берілген жұмыста ескеруіміз керек.
Сайт құру кезеңдері HTML, CSS, JS, PHP технологияларын пайдаланудан
тұратын болса, қойылған талапты қанағаттандыру үшін олардың өз ара
ықпалдығын күшейту керек болып тұр. Өзгерістерді басқару туралы ғылымға
жүгінсек, қоғам өзгерістердің мәнін түсініп қана қоймауы керек, бұл
негізінен мемлекеттің тиімді ақпараттық-коммуникациялық саясатына
байналысты. Сондай-ақ, қоғам келесі стратегияға көшуі қажет, яғни, оның
екінші жартысы — өзгерістердің іс жүзінде жүзеге асырылу процесіне
азаматтардың тартылуы мен қатысуы. Бұл біздің әрқайсымызға және жалпы
қоғамға тікелей байланысты. Сондықтан тек бір технологияны меңгермей басқа
да технологияларды іздестіру керек.
Осылайша ой шола отырып, сайт құрудың бәріне белгілі, бірақ қажетті
талаптарды қанағаттандыра алмай отырған технологияларымен шектеліп
қалмастан, бірнеше технологияларды ұштастыру бағытында зерттеу жұмысын
жүргізу осы тарауда жоспарланып отыр.
2.1.1 Бағдарламалық қамтаманың қызметі
Дипломдық жобада жоғарыда аталған кәсіпорынның адаптивті сйтын
құрастыру қарастырылды. Бұл жұмыстың маңыздылығы кез келген ақпаратты
жұмысшылар енгізіп, пайдаланушыға ұсына алады. Сондықтан мен бұл жобада
осы кәсіпорын жұмысын айқын көрсететін қазіргі кездегі ақпараттық
технологияларды қолдана отырып, адаптивти сайтын құрды.
2.1.2 Құрылымдық жобалау
Мәзір қатарында: біз жайлы, каталог, клиенттерге, сату орталықтары,
медия, байланыс.
Біз жайлы: құрылым, сертификаттар, сапа жүйесі, сыйлықтар, экология,
ваканция, жылдық есептер.
Каталог: цементтер, құрастыру саймандары, қосымшалар.
Клиенттерге: қоймадағы цементтер, цементті сынақтан өткізу, цементтер
жайында пікірлер
Сату орталықтары: ресми диллерлер, сервис орталықтары, серіктес
компаниялар, қоймалар.
Медия: жаңалықтар, статьялар, бейне ақпараттар, фотогалерия.
Байланыс: жеке сұрақтар бойынша, электронды түрде сұрақтар қою.
Осы аталған беттердің өз ара байланысы 7-ші суретте көрсетілген.
Сонымен қатар ағымдағы күнтізбені көріп отыру мүмкіндігі қарастырылған.
Іздеу амалын енгізуге болар еді, алайда есептің берілгенінде іздеу амалы
қарастырылмаған. Егер, болашақта бұл амалды енгізу керек болған жағдайда
кілттік сөздер аумағын құрастыру керек болады. Сонымен қатар іздеу
функцияларын ендіру керек болады. Кез келген сайттың қарапайым сайт емес
екендігін көрсететін қарапайым емес функциялары болады. Сайттың мұндай
функцияларды көп пайдалануы оның баяу жұмыс жасауына ықпал етеді. Сондықтан
ол жағын да ойластырған жөн [10].
Сурет 7. Сайт көрінісінің жобасы
2.1.3 Ағындық ақпараттық талдау
Бағдарламаға енгізілетін барлық мәліметтер қолданушының немесе
оператордың көмегімен енгізіледі. Сұраныс беру терезелерінде де
қажетті мәліметтер қолданушының көмегімен енгізіледі.
Енгізілетін негізгі мәліметтер берілгендер қоры кестесінде
сақталынады. Ал құрылған кестелерде орнатылатын өзгертулер
бағдарлама соңында өзінің атымен сәйкес берілгендер қоры кестесінде
сақталынады. Мәліметтерге сұраныс құру арқылы есеп беруге болады.
Есеп беру негізінде берілгендер кесте түрінде баспаға шығарылады.
Дайын немесе құрған есеп беруді бағдарлама орналасқан құжатта
сақтауға және қажет жағдайда оны көруге немесе баспаға шығаруға
болады.
Берілген бағдарламалық өнімнің негізі болып деректер қоры
саналады. Себебі, барлық мәліметті деректер қорында сақтау тиімді
әрі ыңғайлы болып саналады. Негізгі кесте бағдарлама негізінде
толтырылады және өзгертіледі. Қалған кестелер деректер қорында
толтырылған [6].
2.2 Бағдарламалық қамтаманы бағдарламалық және ақпараттық құралдарын
таңдау және негіздеу
2.2.1 Функционалдық бағдарламалық қамтаманы таңдау
Бағдарламау ортасы ретінде, арнайы бағдарламар қатарына қолданбалы
бағдарламалар құралдарын, бағдарламаның интерфейсін құратын құралдарды және
деректер қорын басқаруға арналған құралдарды жатқазуға болады. Визуальды
объектілі-бағытталған бағдарламалау RAD деп аталатын бағдарламаларды жылдам
уақыт аралығында құруға арналған технологияны дүниеге алып келді. Бұл
технология бағдарламалау жүйесінің жаңа буындарына тән, оған Microsoft
Visual Studio жатады [6].
Microsoft Visual Studio — Майкрософт компаниясының өнімдер тізбегі,
құрамына біріктірілген өңдеу ортасы бағдарламалық жасақтамасы және басқа да
аспаптық (инструменталды) құралдар кіреді. Аталған өнімдер консольдік
қосымшалармен қатар қолданбалы бағдарламалық жасақтамалары да кіреді,
мысалы қолданушының графикалық интерфейсі жасақтамасы, сонымен қатар
Windows Forms технологиясын қолдану арқылы да, және веб-сайт, веб-
жасақтамалар, веб-қызметтер Машинелік кодында және басқа Басқарылатын код
арқылы да Microsoft Windows, Windows Mobile, Windows CE, .NET Framework,
.NET Compact Framework и Microsoft Silverlight қолданатын барлық
платформаларға.
Visual Studio 2015 (кодтық аты Hawaii, Ultimate үшін — Rosario; ішкі
нұсқасы 10.0, сур.8) C# 4.0 және Visual Basic .NET 10.0 тілдерін, сондай-
ақ, F# тілін де қолдайды. Microsoft SQL Server технологиясын да қолдайды [5-
7].
Сурет 8. Visual Studio 2010 SP3 C# тілінде
Деректерді пайдалану
ADO.NET – Net-тің фреймворкының бөлігі, ол Microsfot Net-ке негізделген
қосымшаларға деректердің қол жетімді болуын қамтамасыз етеді. Бұл ADO
технологиясының дамыған түрі емес, өздігінше бір басқа технология болып
табылады. ADO.NET класстары System.dll жинағында болады [8-10].
ADO.NET деректер базасында үш кеңістік аттарымен беріледі: біріншісі
SQL сервер үшін, екіншісі Open Databse Connectivity деректер көздері үшін,
үшіншісі OLE DB арқылы болатын кез-келген деректер базасы үшін.
Бағдарламашы көзқарасы бойынша ADO.NET денесі System.Data.dll атты
базалық жинағынан тұрады. Ол екілік файлда көптеген кеңістік аттары
қамтылған, ішінде көбісі ADO.NET-тің деректер типін көрсетеді (сурет 9):
Сурет 9. System.Data.dll құрамы
Visual Studio 2015 жоба үлгілерінің көпшілігі осы кілттік кітапханаға
сілтеме жасайды. Алайда, керекті кеңістіктерді импорт жасау үшін кодтық
файлдарды өзгерту керек, мысалы:
using System;
using System.Data;
using System.Data.SqlClient;
ADO.NET кітапханаларын 3 әдісте пайдалануға болады: қосылған режимде,
автономды режимде және Entity Framework технологиясы көмегімен. Қосылған
режимді қолданған кезде, кодтық база деректер базасының қоймасына қосылады.
Бұл әдісті қолданған кезде ADO.NET деректер базасынаның қоймасымен қосылу
объектілер, объект командалары арқылы өзара жұмыс жасайды.
Автономиялық деңгей DataTable объект жиындарымен жұмыс істеуге
мүмкіндік береді. DataSet-ті тиісті деректер объектілері арқылы алған кезде
қосылу ашылады да, артынша автоматты түрде жабылады. Бұл әдіс, жүйелік
ауқымдылықты жақсартады.
ADO.NET-те .NET 3.5 SP1 шыққан кезде Entity Framework деп аталатын жаңа
API қолдау тапты. Entity Framework технологиясы көптеген төмен деңгейлі
жұмыстар деректер базасында бағдарламашыдан жасырын болатынын көрсетті және
LINQ запрос арқылы өңделеді [10].
2.2.2 Жалпы және арнайы бағдарламалық қамтаманы таңдау
Бағдарламалық қамтамасыздандыру - ақпараттық жүйенің міндеттерін іске
асыру үшін және техникалық құралдардың жұмыс істеуін қамтамасыз ететін
бағдарламалр кешені.
Бағдарламалық қамтамасыздандыру құрамына жалпы және арнайы
бағдарламалық өнімдер мен техникалық құжаттама кіреді.
Жалпы жүйелік бағдарламаларды таңдау.
Жүйелік бағдарламаларға операциялық жүйелер, драйверлер және қызмет
көрсету бағдарламалары жатады. Операциялық жүйелер арасында ең танымалы
Windows операциялық жүйесі болып табылады. Windows операциялық жүйесінің
ерекшеліктері:
-Бір графикалық пайдаланушы интерфейс;
-Көптапсырмалылық;
-Желілік отада жұмыс істеу мүмкіндігі
-Бағдарламалар арасында мәлімет алмасудың әмбебап жүйе ретінде болуы.
Windows-тың графикасы сондай-ақ әмбебап болып табылады. Осылайша,
принтер немесе диплей мен үйлесімділігін қамтамасыз ету мәселесі шешіледі.
Net Framework – бұл 2002 жылы Microsoft компаниясы шығарған
бағдарламалық платформа. Платформаның негізі болып Common Language Runtime
(CLR) орындаушы орта болып табылады, ол қарапайым бағдарламаларды және
серверлі веб-қосымшаларды орындай алады. Net Framework әртүрлі
бағдарламалау тілдерінде жазылған бағдарламаларды қолдайды [11].
Net технологиясы Microsoft компаниясының паттенттелген технологиясы
болса да, ресми түрде басқа да операциялық жүйеде жұмыс істей береді.
Одан бөлек, компанияның көптеген бағдарламалау технологиясы мен ортасы
болды, Visual Basic-те өзінің қосымша жиынтығы, ал С# - те өзінің
қосымшалар жиыны болды. Сондықтан, жаңа платформаның бірден бірі мақсаты -
жақсы дамыған орталарды және оның ерекшеліктерін біріктіру болды. Одан
бөлек, бағдарламалау облысында өзекті мәселелерді шешу үрдісі тұрды.
Мысалы, жаңа платформа объектілі-бағытталған, типтердің қауіпсіздігін және
құрылымдық өңдеуді қолдауды қажет болды.
Платформасын құрудағы ең басты идея түрлі типті құрылғыларда және түрлі
орталарда жұмыс істей алатын, бағдарламашыға әртүрлі қосымшалаларды құруға
мүмкіндік беретін ортаны дайындау.
Екінші принцип, Microsoft Windows операциялық жүйелерінде жұмыс істей
алатын бағытталған жүйелерді құру.
.NET архитектурасы
Кез келген бағдарламалау тілдерінде жазылған бағдарламасы, ең алдымен,
компилятор арқылы, Common Intermediate Language (CIL) байт-коды арқылы
аударылады. Артынша, код CLR виртуальды машинасында орындалады, немесе
Ngen.exe утилитасы арқылы орындалушы код ретінде аударылады [12].
Виртуальды машинаны қолдану ыңғайлы, өйткені аппараттық бөліктің істен
шығу мүмкіндігі азаяды. CLR виртуальды машинасын қолданған жағдайда,
ішіндегі JIT компиляторы дем арасында процессорға байт-кодын машиналық
кодқа айналдырады. Динамикалық компиляцияның заманауи технологиясы тез
орындау деңгейіне жетуге мүмкіндік береді.
Microsoft .NET-тің бірден бір негізгі идеясы, әртүрлі тілдерде жазылған
бағдарламалық бөліктердің үйлесімділігі болып табылады. Мысалы, С++ тілінде
жазылған қызмет Delphi-де жазылған кітапхананың класс әдісіне қолданылуы
мүмкін; С# тілінде жазылған класс Visual Studio-да жазылған класска
қолданылуы мүмкін және Delphi-де өңделіне алады. .NET-тегі әрбір
кітапханада өзінің нұсқасы жайлы мәліметі болады, ол әртүрлі нұсқалардың
бір-бірімен соқтығысу мүмкіндігін жояды [10-12].
2.2.3 Аппараттық құралдарды таңдау
ЭЕМ-ді өндірістің басқару жүйесінде қолдануы ең маңызды рольді
атқарады. Бақылау бөлімдерінде орналасқан ЭЕМ-ры құрастыруға түсетін
бөлшектердің және детальдардың сапасын тексереді (салмағын тексеру,
стандартқа сәйкес қолдану мөлшері) [13].
Телекоммуникация жүйелерінің және сонымен қоса локальді есептеу желі
технологияларының дамуы, сандық және мәтіндік ақпараттарды өңдейтін барлық
техникалық құрылғыларды, бір ішкі фирмалық ақпарат жүйесіне біріктіруіне
мүмкіндік берді. Ақпараттық жүйенің ең тиімді жүйесі деп бір уақытта, бір
жүйеге біріктірілген есептеу техникасын және мәтіндік ақпартты автоматты
өңдеу құрылғысын қолдану негізінде болатын жүйені айтамыз.
Осы бағдарламалық қамтама есептері жұмыс істеу үшін Intel Core і3 Duo
1,86 ГГц, RAM 916 Mb компьютер, HDD HPackard 610 (A4, 8ppm,600*600 dp1,2
Mb, 10 pages мин шығаратын баспа құрылғысы, STIK600 UPS тоқпен
қамтамасыздандыру блок пайдаланады.
Берілгендерді бағалаудан шығатыны, көрсетілген талаптар
микропроцессордың тактілі жиілігін 320-400 мГц шамасындағы көрсеткішке
әкеледі. Ал мұны таңдалынған PC моделі Intel Pentium IV микропроцессоры
қанағаттандырады. Берілген машинаның жүйелік платасы АТХ форматта.
Микропроцессордың өзі карталардың кеңейтілуіне арналған слоттардан алыс
орналасқан. Бұл компьютерге толық өлшемді қосымша платаларды орнатуға және
микропроцессордың өзін оңай орнатуға мүмкіндІк береді.
Жады модельдерін орнату бұл жағдайда да ешқандай проблемасыз орнатыла
алады. Бұл компьютерді жаңартуға мүмкіндік береді. Разъемдардың оңай
орналасуы кабельдердің ұзындығын кішірейтеді. Бұл мәліметтерді жоғары
жылдамдықта беретін интерфейстерді қолдануға мүмкіндік береді. АТХ
спецификациясы келесідей орналасқан панельді анықтайды, тізбекті және
параллельді интерфейстер үшін разъемдар орналасқан, клавиатура, монитор,
тышқан, аудио және MIDI – құрылғылары үшін порттар орналасқан. Қажет
жағдайда ISDN моделі және локальдық желі үшін разъемдарды орналастыру
мүмкіндігі бар [13].
Windows 7 операциялық жүйесі қолданылды. Бұл жүйе үшін орташа 256 Мб
ОЕҚ қажет. Сонымен қатар, келіп жатқан үлкен көлемді ақпараттарды өңдеу
және желіде жұмыс істеу оперативтік жадыны таңдауды шартылайды. Оның
көлемі 128 Мб құрайды.
Аталған бағдарлама А4 форматты құжаттарды баспаға шығарады. Бұл үшін
берілген форматты құптайтын принтер қажет. Бұл жағдайда жоғары сапа
беретін лазерлік принтерді қолдану тиімді.
ЭЕМ-ң осындай моделінің таңдалуы, құрылған бағдарламаның эксплуатация
кезінде ақпараттың өңделуіне қажетті ресурстары бар.
3 БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ
3.1 Бағдарлама алгоритмін құрастыру
Алгоритмде есепті шеші үшін оның белгілі бір тәртіппен жүретіні
көрсетіледі. Бағдарламаларды іске асыру үшін арнайы бір тапсырмаларды
орындау алгоритмдері құрылған [14].
Бағдарлама терезесіне келесі талаптар қойылады:
• Ашылатын терезелер саны көп болмауы керек;
• Функционалдар нәтижесі олардың қосылған терезесінде пайда болуы керек;
• Көрінісі тым қатал болмауы тиіс;
• Аздап лирика рұқсат етіледі;
• Түймелер саны тым көп болмауы керек;
• Барлық басқарушы саймандар сәнденген болуы тиіс.
Осы талаптарға жауап беретін терезенің сыртқы көрінісін жобалау үшін
https:www.draw.io сервисін қолданамыз (кейде күрделі сайманның зияны
бар, қарапайым әдіске көшкен дұрыс). Терезе бірнеше суреттер негізінде
құрастырылады.
Сурет 10. Деректерді өңдеудің жалпы алгоритмі
3.1.1 Модульдер жұмысы мен мәліметтер құрылымын, модульдер мен блоктар
арасындағы байланысты сипаттау
Біздің дипломдық жобада модель нақты клас немесе интерфейс емес. Клас
модельге сілтеме жасайды, өйткені ол интерфейсті жүзеге асырады немесе
белгілі бір базалық кластың мұрагері болып табылады. Сынып MVC ASP.NET
қосымшасында ойнайтын ролмен және бағдарлама қалталарының құрылымындағы
орналасуымен модель бөлігі болып табылады. ASP.NET MVC бағдарламасындағы
үлгі класы браузерден кіріс енгізуді тікелей емес, сондай-ақ, HTML
шығарылымын браузерге шығармайды [15].
Модельді анықтау Модельдік нысандар домен логикасын іске асыратын,
сонымен қатар іскери логика деп аталатын бағдарламаның бөлігі болып
табылады. Домен логикасы дерекқор мен пайдаланушы интерфейсі арасында
өткізілген деректерді өңдейді.
Мысалы, қойма жүйесінде модель тауарлардың түгендеу қорларын бақылайды
және қоймадағы тауардың болуын анықтау логикасын жүзеге асырады. Бұдан
басқа, мұндай модель тауарларды қоймадан сату және тасымалдау кезінде
дерекқордағы деректерді өзгертетін қосымша бөлігі болуы мүмкін. Жиі модель
дерекқордан модельді күйді сақтау және алу үшін жауап береді.
Модель класстарын Visual Studio бағдарламасының ASP.NET MVC
бағдарламасының үлгісінің бөлігі ретінде ұсынылған Үлгілер қалтасына
орналастыру ұсынылады. Алайда, көбінесе модельдік сыныптар бірнеше
қондырғыларда қайта пайдалану үшін бөлек жинаққа орналастырылады.
Контроллерде модельдік сыныптарды пайдалану, әдетте, контроллер
әрекеттеріндегі өздерінің даналарын жасау, үлгі нысандарында әдістерді
шақыру және олардың көріністерінде көрсету үшін дұрыс деректерді алу үшін
төмендейді. Бұл әрекеттерді орындаудың ұсынылған жолы. Ол сондай-ақ
қолданушы интерфейсіне қажеттіліксіз қолданба логикасын тестілеуді
жеңілдететін қолданбалы элементтердің логикалық бөлінуін қолдайды.
Құрылған жүйе бағдарланған-мәзір болып табылады. Модульдер бір-бірімен
басты мәзір арқылы байланыса алады. Қолданушы жүйемен диалогтық режимде
әрекеттеседі. Жүйе модульдерінің байланысы 11 суретте көрсетілген.
Ары қарай әр модулді қарастырамыз.
Бағдарламада негізгі модуль деп тек AccountViewModels модулін атауға
болар. Алайда барлық модулдер негігі модудер болып табылды.
Сурет 11. Жүйе модульдерінің байланысы
Сурет 12. Модульдер иерархиясы
3.1.2 Файлдық жүйенің логикалық құрылымы
Сурет 13. Файлдық жүйенің логикалық құрылымы
Бұл суреттегі барлық таңдау түймесіне сәйкес терезе ашпаймыз [15]. Ол
келешекте сайдтың контенті толған кезде қолға алынатын шаруа. Әзірге аздап
қысқартулар енгіземіз. Әр таңдау түймесіне сәйкес ашылатын файлдар юник
атпен сақталуы тиіс. Мәзірдегі таңдау түймесі мен ашылатын файлдардың
сәйкестігін 1 кестеден көре аламыз.
Кесте 1. Терезелердің шақыру түймесі арасындағы байланыс
Мәзірдегі мәтін Шақырылатын файл
Құрылым struk.html
Сертификаттар sert.html
Сапа жүйесі sap.html
Сыйлықтар syi.html
Экология eco.html
Вакансия cv.html
Жылдық есептер rep.html
Цементтер cem.html
Цехтар ecs.html
Құрылыс саймандары saim.html
Қосымша саймандар addsai.html
Клиенттерге cli.html
Ресми диллерлер dil.html
Сервис орталықтары serv.html
Медия med.html
Байланыс cont.html
3.1.3 Файлдық жүйенің физикалық құрылымы
Файлдық жүйенің физикалық құрылымы 14 суретте көрсетілген.
Сурет 14. Файлдық жүйенің физикалық құрылымы
Барлық осы функционал мынадай құрылым жобасымен қамтамасыз етіледі
[16]:
• App_Data: құрамында қосымшаға пайдаланылатын файлдар, қорлар,
деректер базасы бар.
• App_Start: қосымшаны іске қосу кезінде баптандыру логикасын қамтитын
бірқатар статикалық файлдарды сақтайды.
• Content: құрамында c# немесе javascript кодын қамтымайтын көмекші
файлдар болады, және олар қосымшасымен бірге өрістетіледі, мысалы, css
стильдер файлдар
• Controllers: бақылау(контреллер) класстарын қамтитын файлдарды
сақтайды. Әдепкі бойынша, бұл папкаға екі контроллер қосылады -
HomeController және AccountController
• fonts: қосымшаға пайдаланылатын қаріптер файлдарды сақтайды
• Models: құрамында модельдер файлдары болады. Әдепкіде, Visual Studio
есептік жазбаны сипаттау үшін және аутентификация қызметын сипаттауға бір-
екі модельдерді қосады.
• Scripts: javascript тіліндегі скрипттар және кітапханалармен каталог.
• Views: мұнда ұсыныстар(представлениялар) сақталады. Барлық ұсыныстар
әрқайсысы бір бақылаушыға сәйкес келетін папка бойынша топтастырылады.
Сұрау салуды өңдегеннен кейін, контроллер осы ұсыныстардың бірін клиентке
жібереді. Сондай-ақ, мұнда құрамында жалпыға ортақ ұсыныстар сақтайтын
Shared каталогы бар.
• Global-ды.asax:, қосымша қосылған кезіндегі және бастапқы
инициализацияны орындайтын файл. Әдетте, мұнда App_Start қалтадағы
айқындалған класстар әдістері жүзеге асырылады.
• Startup.cs: MVC 5 қосымшада OWIN ерекшелікті қолданатын кітапхана
пайдаланылатын болса, онда осы файл OWIN және қосымша арасындағы байланысты
ұйымдастырады. (OWIN қосымша компоненттері арасындағы өзара іс-қимылды
сипаттайтын ерекшелікті ұсынады)
• Web.config: қосымша конфигурациясың файлы
Views:Көрулер мұнда сақталады. Барлық көріністер әрқайсысы бір
контроллерге сәйкес келетін папкалар бойынша топтастырылған. Сұрауды
өңдегеннен кейін контролер осы көріністердің бірін клиентке жібереді [17].
Сондай-ақ, барлық көріністер үшін жалпы болып табылатын Shared каталог
бар.
MVC қолданбасының жұмысы негізінен контроллерлермен бақыланады, бірақ
тікелей пайдаланушыға қолданба қосымшаның көрінісін қалыптастыратын көрініс
түрінде қол жетімді болады. ASP.NET MVC 5-дегі көріністер - бұл пайдаланушы
тілдесу кодын қамтитын cshtml кеңейтімі бар файлдар, негізінен html
тілінде.
Көріністе негізінен html коды болса да, бұл html беті емес. Дипломдық
жобада талап етілген көрініске негізделген бағдарламаны құрастырған кезде,
алдымен C # -те класты жасап, оны құрастырып отырмыз.
Global.asax файлы жаһандық оқиғаларға жауап беретін оқиғалар
өңдегіштерін жазуға мүмкіндік береді. Пайдаланушылар global.asax файлын
тікелей сұрау мүмкін емес. Global.asax файлы белгілі бір бағдарлама
оқиғаларына жауап ретінде өз кодын автоматты түрде орындайды.
Global.asax файлындағы код веб-пішінге дәл сол сияқты жазылған.
Айырмашылық, global.asax файлында HTML немесе ASP.NET дескрипторлары
болмайды. Оның орнына, алдын-ала анықталған атаулары бар әдістер бар.
%@ Application Language="C#" %
script runat="server"
protectedvoidApplication_OnEndReque st()
{ Response.Write("hr Этастраницабылазагружена " +
DateTime.Now.ToString()); }
script
Бұл көрсетілген кодта көрсетілмегенімен, әрбір әдіс бір класс үшін
қолданылатын жаһандық әдістерді анықтайды. Қолданба класы HttpApplication
бағдарламасынан мұраланған, ол барлық ашық және қорғалған мүшелерімен кодта
жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Бұл мысалда, Respect нысаны пайдаланылады,
ол HttpApplication сыныбының кіріктірілген сипаты, Бет сыныпының
кірістірілген сипаты сияқты, пайдаланылады.
Веб-пішіндер сияқты, global.asax файлының мазмұны екі файлға бөлінуі
мүмкін: біреуі декларациямен, екіншісі кодпен тікелей. Дегенмен,
global.asax файлдарының дизайны беті қамтамасыз етілмегендіктен, бұл қажет
емес, сондықтан Visual Studio бөлінген код сыныбы бар global.asax файлын
жасау параметрін ұсынбайды.
Егер веб-қосымшаны веб-жоба ретінде жасасаңыз, Visual Studio бөлінген
кодты қолданады және екі файлды жасайды: global.asax (ол дерлік бос болады)
және байланысқан global.asax.cs (барлық оқиғалар өңдегіштері бар қолданбалы
класс бар) ). Нәтиже дәл осындай болады.
Global.asax файлы міндетті емес, бірақ әрбір веб-бағдарламаға оның бір
ішкі каталогында емес, бағдарламаның түбірлік каталогында болуы керек
бірден көп global.asax файлы болмауы керек. Global.asax файлын жобаға қосу
үшін Веб-сайт мәзірінен Жаңа элементті қосу пәрменін таңдаңыз (немесе веб-
жобаның үлгісін қолданып жатсаңыз, Project мәзірінде) және Global
Application ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Дипломдық жоба Адаптивті-ақпараттық сайтты параллель бағдарламалау
технологиясын қолданып құру тақырыбында орындалған.
Жобаны құрастыру орны: М.Әуезов атындағы ОҚМУ, ЕТжБҚ кафедрасы.
Дипломдық жобаны ИП-16-6кс тобының студенті Ерсинхан Дамира
Амангелдиқызы орындаған.
Дипломдық жоба жетекшісі: магистр, аға оқытушы Мелдебекова С.К.
Дипломдық жобаны қорғау жылы: 2019ж.
Зерттеу объектісі: SAS-Төбе Technologies ЖШС болып табылады.
Дипломдық жоба мақсаты: SAS-Төбе Technologies ЖШС үшін параллель
бағдарламалау технологиясын қолданып адаптивті-ақпараттық сайт құру болып
табылады. Құрылған адаптивті-ақпараттық сайт үлкен ресурстарды қажет ететін
қиын есептерді шешу үшін тұтынушы өзінде жоқ көптеген серверлерді,
бағдарламаларды бұлттар тарапынан пайдалануға, кез-келген уақытта
интернетке қосылған кез-келген компьютерлік құралғымен өз дерек көздерімен
жұмыс істей алуға мүмкіндік береді.
Аталған зерттеу объектісіне тиімді болатын жағы – аппараттық және
бағдарламалық қамтамасыз етулерді администрациялауға, қолдауға, жаңартуға,
лицензиялауға кететін шығындарды үнемдеуінде болып табылады.
Дипломдық жобаны орындау барысында MicroSoft Visual Studio 2015
жинағына кіретін ASP.Net технологиясы пайдаланылды.
Диплом жобаның көлемі 70 бет. Иллюстративті материалдар құрамына 14
кесте, 32 сурет кіреді. Бағдарламаның листінгісі қосымшада келтірілген.
Мазмұны
Нормативтік сілтемелер 8
Анықтамалар 9
Белгілеулер мен қысқартулар 10
Кіріспе 11
1 ЕСЕПТІҢ ҚОЙЫЛЫМЫ 13
1.1 Ақпараттық жүйелерді және ақпараттық жұмыс орындарды талдау және
сипаттау 13
1.2 БҚ өңдеуге арналған негіздеме 13
1.3 Техникалық тапсырма 14
2 Бағдарламалық қамтаманы жобалау 16
2.1 Зерттеу объектісін талдау 16
2.1.1 Бағдарламалық қамтаманың тағайындалуы 17
2.1.2 Құрылымдық жобалау 20
2.1.1 Бағдарламалық қамтаманың қызметі 21
2.1.2 Құрылымдық жобалау 21
2.1.3 Ағындық ақпараттық талдау 22
2.2 Бағдарламалық қамтаманы бағдарламалық және ақпараттық құралдарын
таңдау және негіздеу 23
2.2.1 Функционалдық бағдарламалық қамтаманы таңдау 23
2.2.2 Жалпы және арнайы бағдарламалық қамтаманы таңдау 25
3 БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ 28
3.1 Бағдарлама алгоритмін құрастыру 28
3.1.1 Модульдер жұмысы мен мәліметтер құрылымын, модульдер мен блоктар
арасындағы байланысты сипаттау 28
3.1.2 Файлдық жүйенің логикалық құрылымы 31
3.1.3 Файлдық жүйенің физикалық құрылымы 32
3.1.4 Интерфейсті жобалау және класстарын сипаттау 34
3.2 Прототипті жүзеге асырудың алғашқы кезеңі 38
3.2.1 Рұқсатнама парағын жүзеге асыру 40
3.2.2 Пайдаланушы парағын жүзеге асыру 43
3.2.3 Жылдық есеп беті 44
3.2.4 Жаңалықтар беті 45
3.3 Құжаттау 48
3.3.1 Қолданушыға арналған нұсқаулық 48
3.3.2 Бағдарламалаушыға арналған нұсқаулық 49
4 Тіршілік қауіпсіздігі 52
4.1 Бағдарламашының еңбек шартының ұтымдылығын анықтау 52
4.2 Жұмыс орнындағы эргономикалық талаптар 56
4.3 Электр қауіпсіздігі 57
4.4 Өрт қауіпсіздігі 58
5 Экономика 59
5.1 Жобаланатын обьектіге қажетті күрделі шығындар есебі 59
5.2 Еңбекті ұйымдастыру және еңбек ақы мәселелері 60
5.3 Бағдарламалық қамтаманы құрастырудың өзіндік құнын төмендетуді
есептеу 64
5.4 Бағдарламалық қамтаманы құрастырудың экономикалық тиімділігін
есептеу 65
ҚОРЫТЫНДЫ 67
Келешекте бағдарламаны қосымша ақпараттың автоматты түрде жаңаруын
қолдау арқылы жетілдіруге болады. 67
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 68
РЕЗЮМЕ 70
Тема дипломного проекта Создание адаптивного информационного сайта с
использованием технологии параллельного программирования. 70
Место реализации проекта: ЮКГУ им. М. Ауэзова, кафедра ВТ и ПО. 70
Дипломный проект студентка группы ИП-16-6кс Ерсинхан Дамира
Амангельдиевна. 70
Руководитель дипломного проекта: магистр, старший преподаватель
Мелдебекова С.К. 70
Год защиты дипломного проекта: 2019г. 70
Объект исследования: ТОО SAS-Төбе Technologies. 70
Целью дипломного проекта является создание адаптивного информационного
сайта с использованием технологии параллельного программирования для ТОО
SAS-Tobe Technologies. Разработанный адаптивно-информационный сайт
позволяет решать сложные задачи, требующие огромные ресурсу не используя
сервер в любое время, с любого компьютера, подключенного к сети
Интернет. 70
Наиболее эффективной частью этого исследования является экономить
расходы на администрирование, обслуживание, обновление и лицензирование
аппаратного и программного обеспечения. 70
В ходе разработки проекта использовалась среда программирования
MicroSoft Visual Studio 2015 с технологией ASP.Net. 70
Объем проекта составляет 70 страниц, 14 таблиц, 32 рисунков, 6 страниц
приложения. 70
SUMMARY 71
Theme of the diploma project is "Creating an adaptive information site
using parallel programming technology." 71
Project location: SKSU. M. Auezov, Department of Computer Engineering
and Software. 71
The graduation project is a student of the group IP-16-6ks Ersinkhan
Damira Amangeldievna. 71
The head of the diploma project: master, senior teacher Meldebekova S.K.
71
Year of defense of the diploma project: 2019. 71
Object of study: SAS-Tobe Technologies LLP. 71
The aim of the diploma project is to create an adaptive information site
using parallel programming technology for SAS-Tobe Technologies LLP. The
developed adaptive information site allows you to solve complex tasks
that require huge resources without using a server at any time, from any
computer connected to the Internet. 71
The most effective part of this study is to save administrative,
maintenance, upgrade, and licensing costs for hardware and software. 71
During the development of the project, the programming environment
MicroSoft Visual Studio 2015 with ASP.Net technology was used. 71
The scope of the project is 70 pages, 14 tables, 32 figures, 6 pages of
the application. 71
ҚОСЫМША А 72
ҚОСЫМША B 74
ҚОСЫМША C 75
ҚОСЫМША D 77
Нормативтік сілтемелер
Дипломдық жобаны рәсімдеуде келесі нормативті құжаттар пайдаланылды:
1. ҚР МЖМБС 5.03.016-2009 Қазақстан Республикасының білім беру
жүйесі. Жоғары оқу орындарында диплом жұмысын (жоба) орындау
ережесі. Негізгі ережелер.
2. МЕСТ 7.1-2003 Библиографиялық жазу. Библиографиялық сипаттама.
Жалпы талаптары мен құрастыру ережелері.
3. СМЖ ОҚМУ ПР 7.04-2015. САПА МЕНЕДЖМЕНТ ЖҮЙЕСІ. ПРОЦЕДУРА. ОҚУ
ДӘРІСТЕРІ. Оқу дәрістерін ұйымдастыруға, өткізуге және дәрістер
мазмұнына қойылатын жалпы талаптар.
Анықтамалар
Бұл дипломдық жобада келесідей терминдерге сәйкестік анықтамалары
қолданылған:
Автоматтандырылған жұмыс орны (АОЖ) – техникалық процестің орындалу
кезіндегі ЭЕМ және адамның бірге әрекет етуі үшін арналған бағдарламалық
қамтама, ақпараттық және техникалық кешені.
Администратор - бұл бағдарламаның кез-келген бөліміне қол жеткізе
алатын пайдаланушы.
Компьютер - зерттейтін жүйелер немесе өзгерістерді модельдеу үшін, оқу
ойындарын қарастыруда, есептеуді орындау үшін, сонымен қатар, жобаны
автоматтандыратын құрал ретінде және бағдарламалау мен техникада эксперттік
жүйе немесе ақпараттық – іздеу құралы ретінде қызмет атқарады.
Қолданушының бағдарламалық интерфейсі - бағдарламада қолданылатын экран
формаларының жиыны
Бағдарламалау – бұл бағдарламаны құру процесі
Бағдарламаға қойылған талаптарды анықтау – бұл кіріс берілгендері толық
сипатталатын және нәтиже талаптары анықталатын маңызды кезеңдердің бірі.
Оператор-команданы орындауға берілетін нұсқау.
Жүйелік программалаушы — компьютерлік дидактиканы меңгерген, білім
берудің ақпараттық технологиясының маманы.
Белгілеулер мен қысқартулар
Дипломдық жобада келесі белгілулер мен қысқартулар қолданылады:
АБЖ - Автоматтандырылған басқару жүйесі
ЖШС - Жауапкершілігі шектеулі серіктестік
VCL - Visual Component Library
SQL - Structured Query Language
QBE - Query By Example
БАҚ - Бұқаралық Ақпараттық Құрал
DaaS - Desktop as a Service
WaaS - Workspace as a Service
EaaS - Everything as a service
AdaptiveS - Adaptive Site
Кіріспе
Шешілетін ғылыми мәселенің замануи жағдайын бағалау. Қазіргі кезде
қоғам әрекеттерінің барлық саласында компьютер көмегімен ақпараттық
ресурстар жасалынып жатыр. Олар тауар-ақша қатынасына кіреді және
материалдық, инновациялық, энергиялық және еңбек ресурстарымен қатар
индустриялық үрдістерге де белсенді қатысады. Яғни ХХІ ғасыр бүкіл дүние
жүзін ақпаратты қоғамға көшірумен басталды. Оған қоғамдағы барлық білім,
ғылым, экономика, басқару салаларды ақпараттандыру арқылы қол жеткізуге
болатындығы белгілі [1].
Дипломдық жоба тақырыбының өзектілігі. Қазіргі таңда ақпаратты
пайдалана және жоғары деңгейде талдай білген маман әрқашан сұраныста. Кез
келген маман өз міндетін экономиканың өтпелі кезеңінде жаңа талаптарға
лайықты етіп орындау үшін жаңа ақпараттық технологиялар арқылы жұмыстарын
шеберлікпен жүргізе білуі қажет. Бұл жаңа ғасырдың, бүгінгі күннің талабы.
Қазақстан Республикасының бәсекеге қабілетті ел ретінде даму стратегиясы ҚР
Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында атап өтілгендей,
қоғамымыздың басым міндеттерінің бірінің жүзеге асырылуы – халықтың
компьютерлік сауаттылығын қалыптастырумен байланысты. Мемлекет барлық
деңгейдегі техникалық және технологиялық білім беруді дамытуға бағытталған
тиісті шараларды қолдауда. Мемлекет басшысының Қазақстан халқына осы
жолдауы тың ойларға жетелейді. Президент өз Жолдауында XXI ғасыр деңгейінде
білім беру мен кәсіптік даярлау мәселесіне аса көңіл бөлуі еліміздің
әлеуметтік экономикалық даму жолындағы тағы бір белестен асып, көздеген
межеге жақындап келе жатқанымызды білдіреді.
Ғылыми жаңалығы. Адаптивті-ақпараттық сайтты параллель бағдарламалау
технологиясын қолданып құру көптеген мәселені шешуге мүмкіндік беретін
ақпарат қоймасын байытуға мүмкіндік береді. Осы жобада бірнеше
бағдарламалау тілдері мен бағдарлама құру саймандары қолданылды
(JavaScript, ASP.Net, C#, HTML, CSS, Bootstrap, PhotoShop, ColorMania және
т.б.).
Тәжірибелік құндылығы. ASP.Net технологиясы бойынша құрылған жоба
мекеме жайлы толық ақпарат беріп, салып алушылар мен тапсырыс берушілер
кері байланылыс қолдайды. Көптеген сайттар ақпараты мобильді құрылғыларда
ығысып кетеді, құрастырылған сайт адаптивтілікті қолдайтындықтан жоба
нәтижесіндегі өнім кез келген құрылғыда жоспарланған түрін өзгертпейді.
Онлайн жүйеде жұмыс жасайтын бағдарлама: компьютердің өзінде жұмыс жасап,
орнатылатын бағдарламалардан артықшылығы - қосымша орнатушы бағдарламаны
керек етпейді.
Дипломдық жоба мақсаты. SAS-Төбе Technologies ЖШС арналған онлайн
жүйеде жұмыс жасайтын десктоп бағдарламасын құру.
Дипломдық жоба міндеттері. Қойылған мақсатқа сәйкес зерттеу жобасында
келесі міндеттер қарастырылды:
– қашықтықтан ақпарат алмасуды пайдаланушы жүктемесінің жобасын
талдау;
– сайттың техникалық сервистерімен жұмыс жасағанда пайдаланушы
белсенділігін зерттеу;
– адаптивті сайттың тиімді жұмыс жасауын қамтамасыз ететін
мәліметтер қорын жинақтау.
Дипломдық жоба нысаны. SAS-Төбе Technologies ЖШС-і болып табылады.
Дипломдық жоба құрылымы мен көлемі. Дипломдық жоба компьютерлік
мәтіннің 70 бетінен, кіріспе, бес бөлімнен, қорытындыдан, 25 әдебиет
көзінен тұратын тізім мен қосымшалардан тұрады.
1 ЕСЕПТІҢ ҚОЙЫЛЫМЫ
1.1 Ақпараттық жүйелерді және ақпараттық жұмыс орындарды талдау және
сипаттау
SAS-Төбе Technologies ЖШС Түркістан облысына қарасты Түлкібасы
Ауднында орналасқан. Жағдайды кеңінен қарастырар болсақ, ауданның тынысына
назар аудару керек. Ауданда ет, сүт өндіріп, астық, жеміс-жидек, көкөніс,
жүзім оөіруге мамандандырылған 10 ұжымшар, 2 кеңшар, құс өсіру
шаруашылықтары болған. 1997 жылдан бастап ондаған акционерлік қоғамдар,
серіктестіктер, шаруа қожалықтары құрылды. Олар Тұрар, Еңбек,
Көкбұлақ, Қоссарай, Тәжірибе, Жолдас, Ақбиік, Седенал ӨК.
Үміт, Ақтас АҚ, Қызыл-жар, Құрылыс ЖШС, Медет С, Сарытор,
Көктерек-Агросервис ЖШС, Майлыкент ЖШС, Мичурин шарап зауыты шарап,
коньяк, ТКЗ ЖШС-жеміс-көкөніс консервілерін, Көктерек АҚ-ұн, жарма,
Түлкібас сырасы ЖШС- Машат сырасын өндіреді [2].
Көріп тұрғанымыздай өңір өндірістік өңірге жатады. Олай болса біздің
объектімізге басқа өндіріушілермен тығыз байланыс орнатуына жол ашылуы
керек. Осы мақстатта қандай іс шаралар қолданса болады деген заңды сауал
туындайды. Осы тарауда қойылып отырған сауалға жауап іздеп көреміз.
1.2 БҚ өңдеуге арналған негіздеме
Мысалы, біз көбінесе трамвайда отырған кезде жақсы көрінетін затқа
назар аударамыз, демек, жарнама беруші нені еста сақтағаны жөн? Жарнаманың
бірсыпыра мәселелері қандай сипатта болады? Осы сауалдарға бірінші тарауда
жауап іздеп көреміз.
Жарнама, яғни реклама термині латынның қатты айқай салу немесе
хабарлау сөзінен шыққан. Американдық Маркетинг Қауымдастығының
анықтамасына сәйкес жарнама ...нақты орнатылған тапсырыс беруші төлейтін
идеялар, тауар және қызметті жеке басының емес ұсыну және жылжытудың кез
келген формасы болып табылады және нақты жағдайды есепке ала отырып, ең
тиімді амалдар мен тәсілдерді пайдалану арқылы ықтимал тұтынушылар назарын
жарнамалау объектісіне аудару қызметін атқарады. Жарнаманың мақсаты ықтимал
сатып алушыларды тауардың пайдалылығына сендіріп, ол тауарды сатып алу
қажеттілігі туралы ой тудыруға келіп саяды. Жарнамалық хабарлама
(жеңілдетілген түрінде) келесі формулаға сәйкес келеді: Егер де сіз дәл
сол нәрсені сатып алсаңыз, мынадай пайда аласыз.... Жарнамалауды осылайша
талқылау үдерісі осы тарауда өз жалғасын табуда [3].
Шетелдік ғалымдар жарнаманы, алдымен, адам сана-сезіміне әсер етуші
құрал ретінде қабылдайды. Жарнаманың адам сана-сезіміне әсер етуі үшін
көптеген әдістер қолданылады. Соның бірі - заттың өзіндік ерекшелігін
имиджін көрсету. Бүл әдіс шетел жарнамаларында жиі қолданылады, себебі әр
түрлі фирмалар мен компаниялар шығаратын бірыңғай өнімдердің көптеп пайда
болуына байланысты, әрбір кәсіпорын өз өнімдерін өткізу үшін заттың ерекше
қасиеттерін көрсетуге тырысады. Сол арқылы тұтынушыларға біраз уақытқа
дейін танымал болып, кейін осы қасиеттері, ерекшеліктері жеткіліксіз
болғанда, өнімдерін өткізу үшін қосымша қасиеттер, ерекшеліктер
ойластырады.
SAS-Төбе Technologies мекемесіне жарнама қажет емес деген де пікірді
естіп жатырмыз. Біз бұл пікірге үзілді-кесілді қарсымыз. Кез келген
мекемеге жарнама қажет. Тіпті әлемге танымал кака-кола компаниясының өзі өз
өнімдерін жарнамалау үшінбүкіл табысының 70% мөлшерін жұмсайды екен.
Қазіргі заманғы бұқаралық ақпараттық құрал (БАҚ) – өркениет дамуының
қоғамдық-мәліметтік факторы ретінде релевантты параметр болып табылады. Оны
жарнаманың мәліметтік жүйесіне оңай енетін, жарнамалық, жаһандану және
этномәдени интеграция заманы түтынушысының өмір сүру салтының виртуальді
моделін қалыптастыратын коммуникативті оқиға ретінде интерпретациялау
қажет.
1.3 Техникалық тапсырма
SAS-Төбе Technologies мекемесіне арналған адаптивті сайттың көрінетін
және көрінбейтін үдерістері бар екендігін айта кету керек. Алдыңғы
тақырыпта айтылған мәліметтік жүйесіне оңай енетін, жарнамалық, жаһандану
және этномәдени интеграция заманы түтынушысының өмір сүру салтының
виртуальді моделін қалыптастыратын коммуникативті оқиға ретінде
интерпретациялау үдерісі бірнеше құраушы факторлардың жүзеге асуынан келіп
шығатын нәтиже [4].
SAS-Төбе Technologies мекемсінің мәліметтерді ішкі өғдеу жүйесінің
сұлбасы 1 суретте көрсетілген.
Мысалы, оқиғалар: берілген тақырып бойынша ұжымдық өңдеу жүргізіп,
материал жинап, баспа қағазын әзірлеу: Жаңа жылды тойлау; 8 наурыз күні;
Құрылсшылар күні; Сіздің оқу орныңыздағы атаулы күндер; КВН өткізу;
жетістіктерге кеш өткізу. Газет немесе тақырып атауын таңдау, шығарымның
күнін және нөмірін қою, авторлар атын және мекен-жайын көрсету. Мәтіндерге
атау қою, сурет, цитата қосу. Мақаланы бағанаға орналастырымыз, тапсырма
топ бойынша орындалады. Әр топ мақала атын қойып, негізгі статьяларын
қалыптастыруы тиіс. Сурет және мәтіндік құжат қосылуы міндетті. Сондықтан,
бұл жұмыста топтың мүшелерінің идеяларын талдауға, оларды бірігіп өңдеуге,
рецензия жүргізуге және өз шығармасын жариялауға мүмкіндік береді.
Сервистер. Белгілі байланыс каналдарының кестесін құру, олардың
құрылымымен мінездемелерін қосу. Тапсырманың алғашқы кестені әзірлеп, оны
желіге салады, қызметкерлерге толық қол жетімді етіп қояды. Қызметкерлер
жеке немесе кіші топта жұмыс жасауы мүмкін, ақпаратты интернет желісінен
алуға болады. Байланыс каналдары кестесі тапсырмасы ретінде кестеге
қосымша тиісті илюстрациялар енгізуді беруге болады.
Есептеулер. Қызмектерлердің өңдеуін қадағалап отырып басшылық әрбір
жазу тапсырмасының орныдалу барасын қадағалап отыруға мүмкіндігі бар. Осы
қызметтің көмегімен желіде кесте толтырып жұмыс жасау, оны жинау, қадағалау
мүмкіндігі туады.
Бағдарламалық сервис. Қызмектерлер слайд тақырыбын анықтап, мәтін түсін
таңдап, әртүрлі слайд макеттерін қолданып жасаған презентациясын көріп шығу
режимінде көрсетуі тиіс. Осылай презентация жасау барысында ортақ жұмыс:
көру, толықтыру, сұрақ құрастыру, сайтта немесе қызмектерлер блогында
презентацияны жариялау, желілік ортаны қолдану арқылы бүкіл жұмысты орындау
үдерісін бақылау жасалынады. Өндіріс үдерісіне соның ішінде зауыттар
үдерісіне бұлттық технологияларды қолдану кешігіп енгізілуде және кең
қолданысқа ие емес. Бірақ қазір жастар глобальды желіге қол жетімді және
жаңалықтарды өздерінің жеке мүддесіне қолдануда. Осы жүйені өз
тәжірибесінде ертерек қолданған әрбір басшының жұмысы жеңілдеп қызықты
болатынына сенімдімін.
Сурет 1. SAS-Төбе Technologies мекемесінің мәліметтерді ішкі өғдеу
жүйесінің сұлбасы
Әрине бұл сұлба бойынша барлық талаптарды орындап шығу қиын болар,
алайда осы бағытта жұмыс жасау студенттік кезеңде алынған барлық
мәліметтерді қайта ақтарып шығуыма мүмкіндік беріп отыр.
2 Бағдарламалық қамтаманы жобалау
2.1 Зерттеу объектісін талдау
Адаптивті сайт дегеніміз компьютер экранында да телефон экранында да
элементтері қол жетімді сайдты айтады. Көпшіліктің арасында ондай сайтдарды
резиналық сайт деп те атайды. Резиналық сайтды жүзеге асыру үшін бірнеше
технология қолданылады, атап айтқанда JavaScript, PHP, HTML, CSS, Bootstrap
және графикалық программалар (PhotoShop, ColorMania). Осы программалардың
программа құру ортасы (DreamWeaver, SublimeText) мен ерекшеліктері бар және
дайын болған өнімді ары қарай қолдау жасайтын сервистік қызметтердың де өз
ерекшеліктері бар. Олардың құпиясын ашу үшін серверлікті зерттеу керек:
локал (XAMPP) және хостер (somee.com) [5]. Бұлардың барлығы өз ара тығыз
байланысқан (2-ші сурет.)
Сурет 2. A-HTML, B-PHP, C-JavaScript, D-Локал сервер, E-Хостер,
F-Серверлік бағдарламалар, H-CSS, J-Графикалық редакторлар, I-Физикалық
қондырғы
Осы аталғандардың барлығын қолдану үшін олар жайында мәліметтер жинақтап
алу керек болды. Сондықтан екінші тарауда осы мәліметтерге кеңінен
тоқталамыз, олардың әрқайсысына жеке–жеке тоқталамыз.
SAS-Төбе Technologies ЖШС -нің құрылымы 2.1 суретте көрсетілген.
Сурет 3. SAS-Төбе Technologies ЖШС-нің құрылымы
Берілген мәліметтермен жұмысты ұйымдастыру қолданбалы программаны
жасаудағы ең негізгі сатыларлың бірі болып табылады. Көбінесе дәл осы шын
мәнінде маңызды әрі көпшілікпен онша бағалана бермейтін бірінші сатыға көп
нәрсе тәуелді, атап айтсақ: барлық мәліметтерді өңдеудің автоматтандырылған
жүйесін құру және мұны соңында қолданушының өз жұмысында жетістікпен
пайдалануы.
2.1.1 Бағдарламалық қамтаманың тағайындалуы
Сайттың адаптивтілігі — бұл сайттың әр түрлі сипаттамасы бар әр түрлі
қондырғыда көрсетіле алуы. Қазіргі таңда сайттар компьютер, планшеттер және
телефонда ашылып жүр. Бірақ олардың барлығы дұрыс ашыла бермейді, яғни сайт
барлық қондырғыға бапталмаған (адаптивті емес). Сондықтан барлық қондырғыға
олардың сипаттамасын сәйкесінше өзгертеді [6].
Адаптивтілік деген тіркес Итана Маркоттың Responsive Web Design – деген
кітабы шыққаннан кейін кең танымал бола бастады. Мысалы 4 суретте сайттың
компьютердегі нұсқасын көріп тұрсақ, 5 суретте оның планшеттегі көрінісін
тамашалап отырмыз. Ал 6 суретте оның смартфондағы көрінісі.
Сурет 4. Сайттың компьютер экранындағы көрінісі
Сурет 5. Сайттың планшет экранындағы көрінісі
Суретт 6. Сайттың смартфондағы көрінісі
Көріп тұрғанымыздай әр қондырғыда сайттың көрінісі әр түрлі. Сайттың
адптивті болуы не үшін керек. Заман шапшаң өзгеріп бара жатыр (өкінішке
немес қайғымызға орай). Технология даму үдерісінде. Барлығы жаңаруда,
компьютерлік технология да солардың қатарына кіреді. Смартфондар,
телефондар, компьютерлер, теледидар, планшет те өзгеруде. Олар интернет
желісімен тығыз жұмыс жасауда. Интренттер коптеген мәліметтерді еш
қиналмастан ашалатын дәрежеге жеттік. Қазір тіпті интернетсіз өмір сүрудің
өзі мұңға айналып бара жатыр.
Десек те интернет тұтынушылары геометриялық прогреспен өсу барысында.
Тапсырыс берушілер үшін өнім өндірушілер барлық қолдағы бар қаруларын
қолдану барысында. Веб ресуртар да солардың ішінде. Егер ақпарат сол
ресурстардың ішінде дұрыс ашылмай тұрса онда өнім өндіріушінің иммджіне
толықтай нұқсан келетінін өнім өндірушілер тамаша түсінеді.
Онлай ресурстарды көрсететін қондырғылар пайзы жыл өткен сайын
көбеюде. Әр түрлі қондырғылардың әр түрлі қасиеттерге ие болуы олармен
жұмыс жасау және оларға арнап бағдарламалар құруды өзгертіп отыр. Сайт
ұқұқру барысында осы мәселені ескеру керектігі күн тәртібіне қойлып отыр.
Әр түрлі форматтағы қондырғылар әр түрлі веб парақтарын жасауға қажеттілік
пайда болды.
Адептиті сайт концепциясы сайт құру түсінігін өзгертті. Қазір
бұрынғыдай сайтты моделдеу керегі болмай қалды. Белгілі бір функцины
игерсеңіз жеткілікті, көптеген кодтар құру қажеттілігінен арыласыз.
Ескі сйттар толықтыруларды қажет етеді, ал адаптивтілікке түрлі
әдістемелер оларды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Бастысы, жұмыс басында
масштабтарын дұрыс бағалау, бірқатар жағдайларда жаңа дизайн-макеттер мен
шаблондарды пайдалану тиімді әрі арзанға түседі. Егер сіздің фирмалық
стиліңіз танымал бренд болмаса, өзгертулер моральдық ескілікті жою фактісі
итермелейді. Адаптивті сайт – бизнесті өрбітудің қуатты құралы [7].
Сайттың қаншалықты адаптивтілік талаптарына сай келетінін тексеруші
сервистер бар.
Одан бөлек, бүгінде ең ірі ізденіс жүйелері Google және Яндекс веб
сайттарды іріктегенде осы параметрді ескереді. Пайдалану ыңғайлылығы,
навигациясы сайт сапасын бағалаудың міндетті факторларының бірі болып
табылады. Тиімділігі төмен суреттері бар болған жағдайда ақпараттың жүктелу
жылдамдығы төмендейді. Оқуға ыңғайсыз мәтін және тым ірі немесе майда
элементтер ақпарат іздеуді қиындатады, және сайттан бас тартушылардың
санын арттырады – пайдаланушы бетті жабады. Мұндай факторлар сұранысқа
шығатын нәтижедегі позицияға да әсерін тигізеді.
Сайт иесіне техникалық терминология и іріктеу параметрлері онша түсінікті
емес және сезілмейтін параметрлер болғанымен, оның сайтқа кірушілер
динамикасын анықтайтыны белгілі. Көптеген сфераларда мобильдің
құрылғылардан трафик үлесі десктопты трафикпен салыстырылса, кейде артып та
кетеді.
2.1.2 Құрылымдық жобалау
SAS-Төбе Technologies компаниясының сайтын жүзеге асыру кезеңіне келіп
жеттік. Әрине сайт құру кезеңін оңай шолып шығуға болады: жобалау,
байланыстыру, жүзеге асыру деп. Алайда біздің жағдайымызда қарапайым
мәселелерді шешу үшін қарапайым емес амалдар қоданылғалы тұр. Қазіргі таңда
бағдарламалаудың жаңа әдістері пайда болып, клиенттердің талғамын көтеріп
тастауына себепші болып тұр. Егер тек HTML’мен шектеліп қалар болсақ
клиенттің талғамына сай нәтиже алмас едік [8].
Қазіргі кезде бәрлық мекемелер нарыққа өтуге, даму перспективаларын
жасаумен, шаруашылық жүргізудің түрлі формаларын қолдану тиімділігін
кешенді бағалаумен, жедел басқарушылық шешімдерді жасаумен байланысты
талдау жұмыстарының ауқымының кеңейтілуінде қажеттілік сезінуде. Осыған
байланысты ЭЕМ негізінде экономикалық талдауды автоматтандыру объективті
қажеттілік болудә. Ол шаруашылық қызметті басқәру процесіне сапалы
ақпараттық қызмет көрсетудің маңызының артуымен, қазіргі заманғы ЭЕМ-
ңтехникәлық мүмкіндіктерініңқарқынды дамуымен, экономикә дамуының қазіргі
кезең ерекшеліктерімен шарттасады. Қазіргі уақыттарда ақпарат жүйелері
есептеу техникасынсыз қолмен жасалатын ақпарат жүйелері және
автоматтандырылған ақпарат жүйелері болып жіктеледі. Міне осы жіктелулерді
берілген жұмыста ескеруіміз керек.
Сайт құру кезеңдері HTML, CSS, JS, PHP технологияларын пайдаланудан
тұратын болса, қойылған талапты қанағаттандыру үшін олардың өз ара
ықпалдығын күшейту керек болып тұр. Өзгерістерді басқару туралы ғылымға
жүгінсек, қоғам өзгерістердің мәнін түсініп қана қоймауы керек, бұл
негізінен мемлекеттің тиімді ақпараттық-коммуникациялық саясатына
байналысты. Сондай-ақ, қоғам келесі стратегияға көшуі қажет, яғни, оның
екінші жартысы — өзгерістердің іс жүзінде жүзеге асырылу процесіне
азаматтардың тартылуы мен қатысуы. Бұл біздің әрқайсымызға және жалпы
қоғамға тікелей байланысты. Сондықтан тек бір технологияны меңгермей басқа
да технологияларды іздестіру керек.
Осылайша ой шола отырып, сайт құрудың бәріне белгілі, бірақ қажетті
талаптарды қанағаттандыра алмай отырған технологияларымен шектеліп
қалмастан, бірнеше технологияларды ұштастыру бағытында зерттеу жұмысын
жүргізу осы тарауда жоспарланып отыр.
2.1.1 Бағдарламалық қамтаманың қызметі
Дипломдық жобада жоғарыда аталған кәсіпорынның адаптивті сйтын
құрастыру қарастырылды. Бұл жұмыстың маңыздылығы кез келген ақпаратты
жұмысшылар енгізіп, пайдаланушыға ұсына алады. Сондықтан мен бұл жобада
осы кәсіпорын жұмысын айқын көрсететін қазіргі кездегі ақпараттық
технологияларды қолдана отырып, адаптивти сайтын құрды.
2.1.2 Құрылымдық жобалау
Мәзір қатарында: біз жайлы, каталог, клиенттерге, сату орталықтары,
медия, байланыс.
Біз жайлы: құрылым, сертификаттар, сапа жүйесі, сыйлықтар, экология,
ваканция, жылдық есептер.
Каталог: цементтер, құрастыру саймандары, қосымшалар.
Клиенттерге: қоймадағы цементтер, цементті сынақтан өткізу, цементтер
жайында пікірлер
Сату орталықтары: ресми диллерлер, сервис орталықтары, серіктес
компаниялар, қоймалар.
Медия: жаңалықтар, статьялар, бейне ақпараттар, фотогалерия.
Байланыс: жеке сұрақтар бойынша, электронды түрде сұрақтар қою.
Осы аталған беттердің өз ара байланысы 7-ші суретте көрсетілген.
Сонымен қатар ағымдағы күнтізбені көріп отыру мүмкіндігі қарастырылған.
Іздеу амалын енгізуге болар еді, алайда есептің берілгенінде іздеу амалы
қарастырылмаған. Егер, болашақта бұл амалды енгізу керек болған жағдайда
кілттік сөздер аумағын құрастыру керек болады. Сонымен қатар іздеу
функцияларын ендіру керек болады. Кез келген сайттың қарапайым сайт емес
екендігін көрсететін қарапайым емес функциялары болады. Сайттың мұндай
функцияларды көп пайдалануы оның баяу жұмыс жасауына ықпал етеді. Сондықтан
ол жағын да ойластырған жөн [10].
Сурет 7. Сайт көрінісінің жобасы
2.1.3 Ағындық ақпараттық талдау
Бағдарламаға енгізілетін барлық мәліметтер қолданушының немесе
оператордың көмегімен енгізіледі. Сұраныс беру терезелерінде де
қажетті мәліметтер қолданушының көмегімен енгізіледі.
Енгізілетін негізгі мәліметтер берілгендер қоры кестесінде
сақталынады. Ал құрылған кестелерде орнатылатын өзгертулер
бағдарлама соңында өзінің атымен сәйкес берілгендер қоры кестесінде
сақталынады. Мәліметтерге сұраныс құру арқылы есеп беруге болады.
Есеп беру негізінде берілгендер кесте түрінде баспаға шығарылады.
Дайын немесе құрған есеп беруді бағдарлама орналасқан құжатта
сақтауға және қажет жағдайда оны көруге немесе баспаға шығаруға
болады.
Берілген бағдарламалық өнімнің негізі болып деректер қоры
саналады. Себебі, барлық мәліметті деректер қорында сақтау тиімді
әрі ыңғайлы болып саналады. Негізгі кесте бағдарлама негізінде
толтырылады және өзгертіледі. Қалған кестелер деректер қорында
толтырылған [6].
2.2 Бағдарламалық қамтаманы бағдарламалық және ақпараттық құралдарын
таңдау және негіздеу
2.2.1 Функционалдық бағдарламалық қамтаманы таңдау
Бағдарламау ортасы ретінде, арнайы бағдарламар қатарына қолданбалы
бағдарламалар құралдарын, бағдарламаның интерфейсін құратын құралдарды және
деректер қорын басқаруға арналған құралдарды жатқазуға болады. Визуальды
объектілі-бағытталған бағдарламалау RAD деп аталатын бағдарламаларды жылдам
уақыт аралығында құруға арналған технологияны дүниеге алып келді. Бұл
технология бағдарламалау жүйесінің жаңа буындарына тән, оған Microsoft
Visual Studio жатады [6].
Microsoft Visual Studio — Майкрософт компаниясының өнімдер тізбегі,
құрамына біріктірілген өңдеу ортасы бағдарламалық жасақтамасы және басқа да
аспаптық (инструменталды) құралдар кіреді. Аталған өнімдер консольдік
қосымшалармен қатар қолданбалы бағдарламалық жасақтамалары да кіреді,
мысалы қолданушының графикалық интерфейсі жасақтамасы, сонымен қатар
Windows Forms технологиясын қолдану арқылы да, және веб-сайт, веб-
жасақтамалар, веб-қызметтер Машинелік кодында және басқа Басқарылатын код
арқылы да Microsoft Windows, Windows Mobile, Windows CE, .NET Framework,
.NET Compact Framework и Microsoft Silverlight қолданатын барлық
платформаларға.
Visual Studio 2015 (кодтық аты Hawaii, Ultimate үшін — Rosario; ішкі
нұсқасы 10.0, сур.8) C# 4.0 және Visual Basic .NET 10.0 тілдерін, сондай-
ақ, F# тілін де қолдайды. Microsoft SQL Server технологиясын да қолдайды [5-
7].
Сурет 8. Visual Studio 2010 SP3 C# тілінде
Деректерді пайдалану
ADO.NET – Net-тің фреймворкының бөлігі, ол Microsfot Net-ке негізделген
қосымшаларға деректердің қол жетімді болуын қамтамасыз етеді. Бұл ADO
технологиясының дамыған түрі емес, өздігінше бір басқа технология болып
табылады. ADO.NET класстары System.dll жинағында болады [8-10].
ADO.NET деректер базасында үш кеңістік аттарымен беріледі: біріншісі
SQL сервер үшін, екіншісі Open Databse Connectivity деректер көздері үшін,
үшіншісі OLE DB арқылы болатын кез-келген деректер базасы үшін.
Бағдарламашы көзқарасы бойынша ADO.NET денесі System.Data.dll атты
базалық жинағынан тұрады. Ол екілік файлда көптеген кеңістік аттары
қамтылған, ішінде көбісі ADO.NET-тің деректер типін көрсетеді (сурет 9):
Сурет 9. System.Data.dll құрамы
Visual Studio 2015 жоба үлгілерінің көпшілігі осы кілттік кітапханаға
сілтеме жасайды. Алайда, керекті кеңістіктерді импорт жасау үшін кодтық
файлдарды өзгерту керек, мысалы:
using System;
using System.Data;
using System.Data.SqlClient;
ADO.NET кітапханаларын 3 әдісте пайдалануға болады: қосылған режимде,
автономды режимде және Entity Framework технологиясы көмегімен. Қосылған
режимді қолданған кезде, кодтық база деректер базасының қоймасына қосылады.
Бұл әдісті қолданған кезде ADO.NET деректер базасынаның қоймасымен қосылу
объектілер, объект командалары арқылы өзара жұмыс жасайды.
Автономиялық деңгей DataTable объект жиындарымен жұмыс істеуге
мүмкіндік береді. DataSet-ті тиісті деректер объектілері арқылы алған кезде
қосылу ашылады да, артынша автоматты түрде жабылады. Бұл әдіс, жүйелік
ауқымдылықты жақсартады.
ADO.NET-те .NET 3.5 SP1 шыққан кезде Entity Framework деп аталатын жаңа
API қолдау тапты. Entity Framework технологиясы көптеген төмен деңгейлі
жұмыстар деректер базасында бағдарламашыдан жасырын болатынын көрсетті және
LINQ запрос арқылы өңделеді [10].
2.2.2 Жалпы және арнайы бағдарламалық қамтаманы таңдау
Бағдарламалық қамтамасыздандыру - ақпараттық жүйенің міндеттерін іске
асыру үшін және техникалық құралдардың жұмыс істеуін қамтамасыз ететін
бағдарламалр кешені.
Бағдарламалық қамтамасыздандыру құрамына жалпы және арнайы
бағдарламалық өнімдер мен техникалық құжаттама кіреді.
Жалпы жүйелік бағдарламаларды таңдау.
Жүйелік бағдарламаларға операциялық жүйелер, драйверлер және қызмет
көрсету бағдарламалары жатады. Операциялық жүйелер арасында ең танымалы
Windows операциялық жүйесі болып табылады. Windows операциялық жүйесінің
ерекшеліктері:
-Бір графикалық пайдаланушы интерфейс;
-Көптапсырмалылық;
-Желілік отада жұмыс істеу мүмкіндігі
-Бағдарламалар арасында мәлімет алмасудың әмбебап жүйе ретінде болуы.
Windows-тың графикасы сондай-ақ әмбебап болып табылады. Осылайша,
принтер немесе диплей мен үйлесімділігін қамтамасыз ету мәселесі шешіледі.
Net Framework – бұл 2002 жылы Microsoft компаниясы шығарған
бағдарламалық платформа. Платформаның негізі болып Common Language Runtime
(CLR) орындаушы орта болып табылады, ол қарапайым бағдарламаларды және
серверлі веб-қосымшаларды орындай алады. Net Framework әртүрлі
бағдарламалау тілдерінде жазылған бағдарламаларды қолдайды [11].
Net технологиясы Microsoft компаниясының паттенттелген технологиясы
болса да, ресми түрде басқа да операциялық жүйеде жұмыс істей береді.
Одан бөлек, компанияның көптеген бағдарламалау технологиясы мен ортасы
болды, Visual Basic-те өзінің қосымша жиынтығы, ал С# - те өзінің
қосымшалар жиыны болды. Сондықтан, жаңа платформаның бірден бірі мақсаты -
жақсы дамыған орталарды және оның ерекшеліктерін біріктіру болды. Одан
бөлек, бағдарламалау облысында өзекті мәселелерді шешу үрдісі тұрды.
Мысалы, жаңа платформа объектілі-бағытталған, типтердің қауіпсіздігін және
құрылымдық өңдеуді қолдауды қажет болды.
Платформасын құрудағы ең басты идея түрлі типті құрылғыларда және түрлі
орталарда жұмыс істей алатын, бағдарламашыға әртүрлі қосымшалаларды құруға
мүмкіндік беретін ортаны дайындау.
Екінші принцип, Microsoft Windows операциялық жүйелерінде жұмыс істей
алатын бағытталған жүйелерді құру.
.NET архитектурасы
Кез келген бағдарламалау тілдерінде жазылған бағдарламасы, ең алдымен,
компилятор арқылы, Common Intermediate Language (CIL) байт-коды арқылы
аударылады. Артынша, код CLR виртуальды машинасында орындалады, немесе
Ngen.exe утилитасы арқылы орындалушы код ретінде аударылады [12].
Виртуальды машинаны қолдану ыңғайлы, өйткені аппараттық бөліктің істен
шығу мүмкіндігі азаяды. CLR виртуальды машинасын қолданған жағдайда,
ішіндегі JIT компиляторы дем арасында процессорға байт-кодын машиналық
кодқа айналдырады. Динамикалық компиляцияның заманауи технологиясы тез
орындау деңгейіне жетуге мүмкіндік береді.
Microsoft .NET-тің бірден бір негізгі идеясы, әртүрлі тілдерде жазылған
бағдарламалық бөліктердің үйлесімділігі болып табылады. Мысалы, С++ тілінде
жазылған қызмет Delphi-де жазылған кітапхананың класс әдісіне қолданылуы
мүмкін; С# тілінде жазылған класс Visual Studio-да жазылған класска
қолданылуы мүмкін және Delphi-де өңделіне алады. .NET-тегі әрбір
кітапханада өзінің нұсқасы жайлы мәліметі болады, ол әртүрлі нұсқалардың
бір-бірімен соқтығысу мүмкіндігін жояды [10-12].
2.2.3 Аппараттық құралдарды таңдау
ЭЕМ-ді өндірістің басқару жүйесінде қолдануы ең маңызды рольді
атқарады. Бақылау бөлімдерінде орналасқан ЭЕМ-ры құрастыруға түсетін
бөлшектердің және детальдардың сапасын тексереді (салмағын тексеру,
стандартқа сәйкес қолдану мөлшері) [13].
Телекоммуникация жүйелерінің және сонымен қоса локальді есептеу желі
технологияларының дамуы, сандық және мәтіндік ақпараттарды өңдейтін барлық
техникалық құрылғыларды, бір ішкі фирмалық ақпарат жүйесіне біріктіруіне
мүмкіндік берді. Ақпараттық жүйенің ең тиімді жүйесі деп бір уақытта, бір
жүйеге біріктірілген есептеу техникасын және мәтіндік ақпартты автоматты
өңдеу құрылғысын қолдану негізінде болатын жүйені айтамыз.
Осы бағдарламалық қамтама есептері жұмыс істеу үшін Intel Core і3 Duo
1,86 ГГц, RAM 916 Mb компьютер, HDD HPackard 610 (A4, 8ppm,600*600 dp1,2
Mb, 10 pages мин шығаратын баспа құрылғысы, STIK600 UPS тоқпен
қамтамасыздандыру блок пайдаланады.
Берілгендерді бағалаудан шығатыны, көрсетілген талаптар
микропроцессордың тактілі жиілігін 320-400 мГц шамасындағы көрсеткішке
әкеледі. Ал мұны таңдалынған PC моделі Intel Pentium IV микропроцессоры
қанағаттандырады. Берілген машинаның жүйелік платасы АТХ форматта.
Микропроцессордың өзі карталардың кеңейтілуіне арналған слоттардан алыс
орналасқан. Бұл компьютерге толық өлшемді қосымша платаларды орнатуға және
микропроцессордың өзін оңай орнатуға мүмкіндІк береді.
Жады модельдерін орнату бұл жағдайда да ешқандай проблемасыз орнатыла
алады. Бұл компьютерді жаңартуға мүмкіндік береді. Разъемдардың оңай
орналасуы кабельдердің ұзындығын кішірейтеді. Бұл мәліметтерді жоғары
жылдамдықта беретін интерфейстерді қолдануға мүмкіндік береді. АТХ
спецификациясы келесідей орналасқан панельді анықтайды, тізбекті және
параллельді интерфейстер үшін разъемдар орналасқан, клавиатура, монитор,
тышқан, аудио және MIDI – құрылғылары үшін порттар орналасқан. Қажет
жағдайда ISDN моделі және локальдық желі үшін разъемдарды орналастыру
мүмкіндігі бар [13].
Windows 7 операциялық жүйесі қолданылды. Бұл жүйе үшін орташа 256 Мб
ОЕҚ қажет. Сонымен қатар, келіп жатқан үлкен көлемді ақпараттарды өңдеу
және желіде жұмыс істеу оперативтік жадыны таңдауды шартылайды. Оның
көлемі 128 Мб құрайды.
Аталған бағдарлама А4 форматты құжаттарды баспаға шығарады. Бұл үшін
берілген форматты құптайтын принтер қажет. Бұл жағдайда жоғары сапа
беретін лазерлік принтерді қолдану тиімді.
ЭЕМ-ң осындай моделінің таңдалуы, құрылған бағдарламаның эксплуатация
кезінде ақпараттың өңделуіне қажетті ресурстары бар.
3 БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ
3.1 Бағдарлама алгоритмін құрастыру
Алгоритмде есепті шеші үшін оның белгілі бір тәртіппен жүретіні
көрсетіледі. Бағдарламаларды іске асыру үшін арнайы бір тапсырмаларды
орындау алгоритмдері құрылған [14].
Бағдарлама терезесіне келесі талаптар қойылады:
• Ашылатын терезелер саны көп болмауы керек;
• Функционалдар нәтижесі олардың қосылған терезесінде пайда болуы керек;
• Көрінісі тым қатал болмауы тиіс;
• Аздап лирика рұқсат етіледі;
• Түймелер саны тым көп болмауы керек;
• Барлық басқарушы саймандар сәнденген болуы тиіс.
Осы талаптарға жауап беретін терезенің сыртқы көрінісін жобалау үшін
https:www.draw.io сервисін қолданамыз (кейде күрделі сайманның зияны
бар, қарапайым әдіске көшкен дұрыс). Терезе бірнеше суреттер негізінде
құрастырылады.
Сурет 10. Деректерді өңдеудің жалпы алгоритмі
3.1.1 Модульдер жұмысы мен мәліметтер құрылымын, модульдер мен блоктар
арасындағы байланысты сипаттау
Біздің дипломдық жобада модель нақты клас немесе интерфейс емес. Клас
модельге сілтеме жасайды, өйткені ол интерфейсті жүзеге асырады немесе
белгілі бір базалық кластың мұрагері болып табылады. Сынып MVC ASP.NET
қосымшасында ойнайтын ролмен және бағдарлама қалталарының құрылымындағы
орналасуымен модель бөлігі болып табылады. ASP.NET MVC бағдарламасындағы
үлгі класы браузерден кіріс енгізуді тікелей емес, сондай-ақ, HTML
шығарылымын браузерге шығармайды [15].
Модельді анықтау Модельдік нысандар домен логикасын іске асыратын,
сонымен қатар іскери логика деп аталатын бағдарламаның бөлігі болып
табылады. Домен логикасы дерекқор мен пайдаланушы интерфейсі арасында
өткізілген деректерді өңдейді.
Мысалы, қойма жүйесінде модель тауарлардың түгендеу қорларын бақылайды
және қоймадағы тауардың болуын анықтау логикасын жүзеге асырады. Бұдан
басқа, мұндай модель тауарларды қоймадан сату және тасымалдау кезінде
дерекқордағы деректерді өзгертетін қосымша бөлігі болуы мүмкін. Жиі модель
дерекқордан модельді күйді сақтау және алу үшін жауап береді.
Модель класстарын Visual Studio бағдарламасының ASP.NET MVC
бағдарламасының үлгісінің бөлігі ретінде ұсынылған Үлгілер қалтасына
орналастыру ұсынылады. Алайда, көбінесе модельдік сыныптар бірнеше
қондырғыларда қайта пайдалану үшін бөлек жинаққа орналастырылады.
Контроллерде модельдік сыныптарды пайдалану, әдетте, контроллер
әрекеттеріндегі өздерінің даналарын жасау, үлгі нысандарында әдістерді
шақыру және олардың көріністерінде көрсету үшін дұрыс деректерді алу үшін
төмендейді. Бұл әрекеттерді орындаудың ұсынылған жолы. Ол сондай-ақ
қолданушы интерфейсіне қажеттіліксіз қолданба логикасын тестілеуді
жеңілдететін қолданбалы элементтердің логикалық бөлінуін қолдайды.
Құрылған жүйе бағдарланған-мәзір болып табылады. Модульдер бір-бірімен
басты мәзір арқылы байланыса алады. Қолданушы жүйемен диалогтық режимде
әрекеттеседі. Жүйе модульдерінің байланысы 11 суретте көрсетілген.
Ары қарай әр модулді қарастырамыз.
Бағдарламада негізгі модуль деп тек AccountViewModels модулін атауға
болар. Алайда барлық модулдер негігі модудер болып табылды.
Сурет 11. Жүйе модульдерінің байланысы
Сурет 12. Модульдер иерархиясы
3.1.2 Файлдық жүйенің логикалық құрылымы
Сурет 13. Файлдық жүйенің логикалық құрылымы
Бұл суреттегі барлық таңдау түймесіне сәйкес терезе ашпаймыз [15]. Ол
келешекте сайдтың контенті толған кезде қолға алынатын шаруа. Әзірге аздап
қысқартулар енгіземіз. Әр таңдау түймесіне сәйкес ашылатын файлдар юник
атпен сақталуы тиіс. Мәзірдегі таңдау түймесі мен ашылатын файлдардың
сәйкестігін 1 кестеден көре аламыз.
Кесте 1. Терезелердің шақыру түймесі арасындағы байланыс
Мәзірдегі мәтін Шақырылатын файл
Құрылым struk.html
Сертификаттар sert.html
Сапа жүйесі sap.html
Сыйлықтар syi.html
Экология eco.html
Вакансия cv.html
Жылдық есептер rep.html
Цементтер cem.html
Цехтар ecs.html
Құрылыс саймандары saim.html
Қосымша саймандар addsai.html
Клиенттерге cli.html
Ресми диллерлер dil.html
Сервис орталықтары serv.html
Медия med.html
Байланыс cont.html
3.1.3 Файлдық жүйенің физикалық құрылымы
Файлдық жүйенің физикалық құрылымы 14 суретте көрсетілген.
Сурет 14. Файлдық жүйенің физикалық құрылымы
Барлық осы функционал мынадай құрылым жобасымен қамтамасыз етіледі
[16]:
• App_Data: құрамында қосымшаға пайдаланылатын файлдар, қорлар,
деректер базасы бар.
• App_Start: қосымшаны іске қосу кезінде баптандыру логикасын қамтитын
бірқатар статикалық файлдарды сақтайды.
• Content: құрамында c# немесе javascript кодын қамтымайтын көмекші
файлдар болады, және олар қосымшасымен бірге өрістетіледі, мысалы, css
стильдер файлдар
• Controllers: бақылау(контреллер) класстарын қамтитын файлдарды
сақтайды. Әдепкі бойынша, бұл папкаға екі контроллер қосылады -
HomeController және AccountController
• fonts: қосымшаға пайдаланылатын қаріптер файлдарды сақтайды
• Models: құрамында модельдер файлдары болады. Әдепкіде, Visual Studio
есептік жазбаны сипаттау үшін және аутентификация қызметын сипаттауға бір-
екі модельдерді қосады.
• Scripts: javascript тіліндегі скрипттар және кітапханалармен каталог.
• Views: мұнда ұсыныстар(представлениялар) сақталады. Барлық ұсыныстар
әрқайсысы бір бақылаушыға сәйкес келетін папка бойынша топтастырылады.
Сұрау салуды өңдегеннен кейін, контроллер осы ұсыныстардың бірін клиентке
жібереді. Сондай-ақ, мұнда құрамында жалпыға ортақ ұсыныстар сақтайтын
Shared каталогы бар.
• Global-ды.asax:, қосымша қосылған кезіндегі және бастапқы
инициализацияны орындайтын файл. Әдетте, мұнда App_Start қалтадағы
айқындалған класстар әдістері жүзеге асырылады.
• Startup.cs: MVC 5 қосымшада OWIN ерекшелікті қолданатын кітапхана
пайдаланылатын болса, онда осы файл OWIN және қосымша арасындағы байланысты
ұйымдастырады. (OWIN қосымша компоненттері арасындағы өзара іс-қимылды
сипаттайтын ерекшелікті ұсынады)
• Web.config: қосымша конфигурациясың файлы
Views:Көрулер мұнда сақталады. Барлық көріністер әрқайсысы бір
контроллерге сәйкес келетін папкалар бойынша топтастырылған. Сұрауды
өңдегеннен кейін контролер осы көріністердің бірін клиентке жібереді [17].
Сондай-ақ, барлық көріністер үшін жалпы болып табылатын Shared каталог
бар.
MVC қолданбасының жұмысы негізінен контроллерлермен бақыланады, бірақ
тікелей пайдаланушыға қолданба қосымшаның көрінісін қалыптастыратын көрініс
түрінде қол жетімді болады. ASP.NET MVC 5-дегі көріністер - бұл пайдаланушы
тілдесу кодын қамтитын cshtml кеңейтімі бар файлдар, негізінен html
тілінде.
Көріністе негізінен html коды болса да, бұл html беті емес. Дипломдық
жобада талап етілген көрініске негізделген бағдарламаны құрастырған кезде,
алдымен C # -те класты жасап, оны құрастырып отырмыз.
Global.asax файлы жаһандық оқиғаларға жауап беретін оқиғалар
өңдегіштерін жазуға мүмкіндік береді. Пайдаланушылар global.asax файлын
тікелей сұрау мүмкін емес. Global.asax файлы белгілі бір бағдарлама
оқиғаларына жауап ретінде өз кодын автоматты түрде орындайды.
Global.asax файлындағы код веб-пішінге дәл сол сияқты жазылған.
Айырмашылық, global.asax файлында HTML немесе ASP.NET дескрипторлары
болмайды. Оның орнына, алдын-ала анықталған атаулары бар әдістер бар.
%@ Application Language="C#" %
script runat="server"
protectedvoidApplication_OnEndReque st()
{ Response.Write("hr Этастраницабылазагружена " +
DateTime.Now.ToString()); }
script
Бұл көрсетілген кодта көрсетілмегенімен, әрбір әдіс бір класс үшін
қолданылатын жаһандық әдістерді анықтайды. Қолданба класы HttpApplication
бағдарламасынан мұраланған, ол барлық ашық және қорғалған мүшелерімен кодта
жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Бұл мысалда, Respect нысаны пайдаланылады,
ол HttpApplication сыныбының кіріктірілген сипаты, Бет сыныпының
кірістірілген сипаты сияқты, пайдаланылады.
Веб-пішіндер сияқты, global.asax файлының мазмұны екі файлға бөлінуі
мүмкін: біреуі декларациямен, екіншісі кодпен тікелей. Дегенмен,
global.asax файлдарының дизайны беті қамтамасыз етілмегендіктен, бұл қажет
емес, сондықтан Visual Studio бөлінген код сыныбы бар global.asax файлын
жасау параметрін ұсынбайды.
Егер веб-қосымшаны веб-жоба ретінде жасасаңыз, Visual Studio бөлінген
кодты қолданады және екі файлды жасайды: global.asax (ол дерлік бос болады)
және байланысқан global.asax.cs (барлық оқиғалар өңдегіштері бар қолданбалы
класс бар) ). Нәтиже дәл осындай болады.
Global.asax файлы міндетті емес, бірақ әрбір веб-бағдарламаға оның бір
ішкі каталогында емес, бағдарламаның түбірлік каталогында болуы керек
бірден көп global.asax файлы болмауы керек. Global.asax файлын жобаға қосу
үшін Веб-сайт мәзірінен Жаңа элементті қосу пәрменін таңдаңыз (немесе веб-
жобаның үлгісін қолданып жатсаңыз, Project мәзірінде) және Global
Application ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz