Біріншілік айдау - мұнай өңдеудің бірінші технологиялық процесі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1.ШИКІЗАТҚА,ДАЙЫН ӨНІМДЕРГЕ ЖӘНЕ ҚОСЫМША МАТЕРИАЛДАРҒА СИПАТТАМА
2.ПРОЦЕСТІҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ СХЕМАСЫ МЕН ЖОБАЛАНАТЫН АППАРАТТЫ СИПАТТАУ
3.ЕСЕПТЕУ БӨЛІМІ
3.1 Процестің материалдық балансы
3.2 Аппараттың материалдық балансы
3.3 Аппараттың жылу балансы
3.4 Аппараттың конструкциялық негізгі өлшемдерін анықтау
4.ТЕХНИКАЛЫҚ ҚАУІПСІЗДІК ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

КІРІСПЕ

Мұнай - бір-бірінде өзара еритін көмірсутектердің күрделі қоспасы. Оларды аяғына дейін жеке көмірсутектерге бөлу мүмкін емес, бұл өнеркəсіпте мұнай өнімдерін қолдануда талап етілмейді де. Мұнай өнеркəсібінде мұнайды қайнау температурасы бойынша айдау қондырғысында дистилляция жəне ректификация процестері қолданылады. Алынған фракциялар одан ірі өңдеуде шикізат ретінде немесе тауарлы өнім ретінде қолданылады.
Біріншілік айдау - мұнай өңдеудің бірінші технологиялық процесі. Дистилляция деп - бір-бірінде өзара еритін сұйықтардың қайнау температурасы бойынша ерекшеленетін фракцияларға бөлінуін айтады. Қоспаны айдағанда ол қайнатуға дейін қыздырылады жəне біртіндеп буландырылады. Алынған булар конденсацияланады.
Айдау нəтижесінде құрамы бойынша ерекшеленетін дистиллят жəне қалдық алынады. Айдау бір рет, бірнеше рет жəне қайтадан буландыру арқылы өтеді. Бір рет буландыру кезінде өнім қоспаларын соңғы температураға дейін қыздырғанда түзілген булар жүйеден шығарылмайды жəне сұйықтықпен байланыста қалады.
Жылу берілу тоқтағаннан кейін барлық бу-сұйықты қоспа сепараторға шығарылады. Мұнда түзілген булар бір мезгілде сұйықтан бөлінеді. Көп рет буландыруда фазаларды бөлу процесі бір неше сатыда өтеді. Көп рет буландыру бір рет буландыру процесін бірнеше рет қайталаудан тұрады. Бірінші буды сұйықтан бөледі, содан соң екінші сатыда буды бөлгеннен кейін қалған сұйық қайтадан буландырылады. Бір рет буландыруда түзілген бойда аппараттан шығарылады. Біртіндеп буландыру зертханада мұнайды колбада айдағанда қолданылады. Бір рет буландыру біртіндеп буландыруға қарағанда тиімді. Бір рет буландыруды қайнауы төмен фракциялар буға айналғаннан кейін аппаратта қалады. Қайнау жоғары фракциялардың парциалды қысымын төмендетеді, ал бұл айдаудың біршама төмен температурада өтуіне мүмкіндік береді (50-100°С-ге төмендейді).
Қазіргі қондырғылардағы мұнайды айдау бір рет буландыруды қолданып жүргізіледі. Өте жоғары температурада көмірсутектер крекинг көмірсутектердің ыдырау процесі басталады. Мұны болдырмау үшін олардың қайнау температураларын төмендету керек. Бұл мұнайды вакуум отында айдау арқылы іске асады. Атмосфералық қысымда 450-500°С-де айдалатын фракция вакуум астында 200-250°С-де айдалады. Сол сияқты температураны төмендету үшін қазіргі қондырғыларда төмен қысым жəне су буын енгізу қолданылады.
Бір рет буландыруда өзара еритін сұйықтардан жəне олардың буларының екі фракциясын алады: жеңіл, яғни қайнау төмен фракциялары көп жəне ауыр, сəйкесінше шикізатқа қарағанда қайнауы жоғары фракциялары көп. Айдау арқылы мұнайдың керекті компоненттерін жəне соңғы өнімдерін алу мүмкін емес. Сондықтан бір рет буландырудан кейін мұнай булары ректификацияға жіберіледі.
Ректификация дегеніміз - бу жəне сұйықтың қайта-қайта қарсы топты байланысуы нəтижесінде сұйықтардың бір-бірінен қайнау температурлары бойынша бөліну процесі. Бу жəне сұйықтардың байланысуы тік цилиндрлі аппарат ректификациялық бағанада өтеді. Ол жоғары қарай көтеріліп жатқан бумен, төмен ағып жатқан сұйықтың арасында тығыз байланыс туғызатын тəрелкелермен жəне қондырғылармен жабдықталған бағананың ортаңғы бөлігінде бу, сұйықтың немесе бу-сұйықты қоспа ретінде шикізат беріледі. Ол қайнауы жоғары жəне қайнауы төмен екі бөлікке бөлінеді, бірақ көбіне шикізат көп компонентті қоспа болып келеді. Шикізат берілетін зона эвопарационды деп аталады, себебі онда эвопарация - пеште немесе жылу алмастырғышта қыздырылған сұйық немесе булы фазаның бір рет буландыруы жүреді. Ректификациялы бағанада əр тарелкадан кейін төрт ағын өтеді: 1) сұйықтық - флегма, жоғары жатқан тəрелкеден ағады;
2) булар, төмен жатқан тəрелкеден көтеріледі;
3) сұйықтық - флегме, төмен тəрелкеге түседі;
4) булар, жоғары тарелкаға түседі.
Шикізат енгізуден жоғары орналасқан ректификациялық бағана бөлігі концентрациялы, ал төменгі айдау деп аталады. Концентрациялы бөліктің жоғарысынан бу фазасына керекті өнім ректификат шығарылады. Айдау төменгі əлі де қайнауы төмен компоненттермен байытылған сұйықтық шығарылады. Айдау бөлігінде қайнау төмен компоненттер аяғына дейін буландырылады. Бұл бөліктің төменінен екінші компонент - қалдық шығарылады.

1 ШИКІЗАТҚА, ДАЙЫН ӨНІМДЕРГЕ ЖӘНЕ ҚОСЫМША МАТЕРИАЛДАРҒА СИПАТТАМА

Теңіз Кен Орны. Кен орны Атырау қаласынан оңтүстікке қарай 150 км жерде, коспа теңізінің солтүстік-шығыс жағалауында орналасқан.
Өнімді қабаттар 3867 - 4111 м тереңдікте күрделі жоғары қабаттық қысымдармен байланысты тау-кен-геологиялық жағдайлар. Барланған өнімді аймақ шегіндегі қабаттық қысым 81 - ден 91 мПа - ға дейін, қабаттық температура 107-ден 125 °C дейін, газ мөлшері 350-ден 600 м3т дейін өзгереді.
Мұнай қоры көлемі бойынша кен орын бірегей болып табылады. Мұнай мен газ агрессивті компоненттердің: күкіртсутегінің, көмірқышқылының, меркаптан күкіртінің аномалды санымен сипатталады.
Ілеспе газдағы күкірт сутегінің құрамы 20-30 мас. % жетеді, көміртегінің қос тотығы 3,7-7,5 мас. %. Мұнай құрамының ерекшелігі және онымен байланысты жабдықтың коррозиясы оны өндіру, сондай-ақ қайта өңдеу технологиясын өзгерту қажеттілігін анықтайды.

1 - кесте. Физика - химиялық мұнай көрсеткіштері
Көрсеткіштер
Скважина
№ 16
Скважина
№ 102
Скважина
№ 38
Скважина
№ 11
Р420
0,8120
0,8047
0,8006
0,8154
Мазмұны, %

Жалпы күкірт
0,570
0,570
0,800
0,640
Меркаптан күкірті
0,026
0,030
-
-
Азот
-
-
0,09
0,12
Кинематикалық тұтқырлығы 50 ºС кезінде мм2с
1,55
1,21
2,51(20ºС)
2,36(20ºС)
Мазмұны, %:

Силикагельді шайыр
2,20
1,70
2,30
2,10
Асфальтендер
0,09
0,18
0,36
0,10
Ванадий
0,0002
0,0002-ден аз
-
-
Никель
-

0,0002-ден аз
-
-
Парафин (ТГП - 60ºС)
4,50
2,56
9,8(55ºС)
6,5(53ºС)
200ºС дейін фракциялар
42,3
43,90
37,7
-
350ºС дейін фракциялар
74,6
79,10
76,4
-
Температура,ºС

Қату
-28
-48
35-тен төмен
35-тен төмен
Ашық жарқыл
-37
10
-28
-2
Кокстену, %
0,33
0,57
0,60
0,70
Қышқыл саны, мг КОН 1 г-ға
0,01
0,07
0,24
0,21
Хлоридтердің құрамы, мгл
40-тан аз
40-тан аз
26
14
Массаның күл мөлшері
-
-
0,02
0,22

2 - кесте Физика-химиялық сипаттамалары керосинді фракциялар
Көрсеткіштер
150 - 280 ºС
150 - 320 ºС
160 - 270 ºС
190 - 260 ºС
Шығу, %
34,7
44,7
29,5
19,7
Р420
0,8032
0,8101
0,8041
0,8086
Фракциялық құрамы,ºС кезінде:

н.к.
168
168
172
198
10%
183
186
186
202
50%
212
226
212
216
90%
248
277
243
236
к.к
259
305
261
252
Температура,ºС

Лайлану
-10
-8
-12
-12
Жарқыл
50
57
58
72
Мазмұны,%

Күкірт
0,26
0,32
0,25
0,29
н-алканов
-
-
20
19
20ºС кезіндегі тұтқырлығы, мм2А
2
2,5
1,99
2,17
Түтінсіз биіктік, мм
24
23
24
21
Қышқылдығы, мг КОН 100 мл-ге
8
8,5
8,2
7,5

Керосинді фракциялар (2-кесте.) жоғары қышқылдылықпен, күкірт құрамымен сипатталады. Оларды арнайы тазалаудан кейін ғана жарық беретін керосин ретінде пайдалануға болады. Қалған көрсеткіштер бойынша олар КО-20 керосинге 4757-68 ГОСТ-қа сәйкес келеді (қабыну температурасы бойынша стандартқа жауап бермейтін 150 280 және 150-320 °c фракцияларын қоспағанда).
Дизель отынының фракциясы (3-кесте.) барлық көрсеткіштер бойынша Л-0,5-61 дизель отынына МЕМСТ 305-82 талаптарына сәйкес келеді (күкірттің құрамы мен қышқылдығы бойынша стандартқа сәйкес келмейтін 230-350 және 240-350 °c фракцияларын қоспағанда), ал 10% - ы ұсақтау, қату, тұтану және кокстану температуралары бойынша қалдықтардың үлкен сапа қоры болады.
3 - кесте. Дизель отыны фракцияларының физика-химиляық сипаттмасы
Көрсеткіштер
160-350ºС
180-350ºС
200-300ºС
200-350ºС
200-360С
250-360ºС
240-350ºС
Шығу,%
49,0
43,3
32,3
38,7
40,3
30,9
27,2
Р420
0,8184
0,8237
0,8171
0,8244
0,8286
0,8361
0,8370
Фракциялық құрамы, ºС

50%
246
255
250
260
263
276
279
96%
342
342
311
342
349
343
344
Тұтқырлығы 20 ºС, мм2с
3,01
3,67
3,30
4,06
4,23
5,55
5,80
Температура ºС

Лайлану
-14
-13
-12
-11
-10
-8
-7
Қатаю
-25
-23
-22
-19
-18
-15
-14
Жарқыл
72
78
85
88
88
109
119
Мазмұны, ºС

Күкірт
0,38
0,41
0,40
0,46
0,46
0,54
0,56
Н-алканов
-
23
25
26
-
-
-
Қышқылдық мг 100 мл-ге КОН
7,9
8,2
6,9
7,5
7,9
6,0
6,6
10% баланс º
0,02
0,02
0,03
0,04
0,04
0,03
0,05
Цетан саны
55
54
59
57
53
53
53

Теңіз мұнайының өзіндік ерекшелігі-онда меркаптандардың айтарлықтай құрамы. Фракциялар бойынша жалпы және меркаптан күкіртінің таралу заңдылықтарын зерттеу Теңіз мұнайы үшін Батыс Сібір мұнайына қарағанда, негізінен меркаптандар есебінен жалпы күкірттің құрамы анағұрлым жоғары екенін көрсетті. Төмен қайнайтын фракцияларда күкіртті қосылыстардың таралу сипаты бойынша Теңіз мұнайы Орынбор, Қарашығанақ, Астрахань меркаптан тұратын газ конденсаттарына жақын.

4 - кесте. Дистиллят және қалдық негізгі майлардың сипаттамасы

Көрсеткіштер
Фракция, ºС
Қалдық 490 ºС-тан жоғары

350 - 450
450 - 490

Көзі

Негізгі2 май

Көзі
Негізгі май
Көзі
Негізгі май

Мұнайдың шығуы, %
11,1
8,6
2,0
1,5
10,5
3,1
Р420
0,8819
0,8808
0,8894
0,8914
0,9748
0,9024
Молекулалық масса
320
338
400
409
-
555
Тұтқырлық, мм2с

50 ºС
10,74
13,53
33,8
33,8
210,603
136,26
100 ºС
3,63
3,83
7,01
7,28
76,6
19,29
Тұтқырлық индексі
-
97
-
94
-
91
Құю, t ºС
20
-21
30
-13
454
-13
Күкіріт мөлшері, %
1,08
1,25
1,31
1,23
2,10
-
Жаңа композиция

СП , %
57
55
62
56
-
58
СН , %
29
28
20
28
-
36
СА , %
14
17
18
16
-
6
К0
1,98
2,12
2,23
2,35
-
3,62
КН
1,46
1,61
1,34
1,43
-
3,20
КА
0,52
0,51
0,89
0,92
-
0,42
1 - парафин-нафтендік және 1 - IV топтардың арендері.
2 - Парафин - нафтендік және арен-1 топтары.
3 - шартты (ВУ)
4 - КШ сәйкес температура.

Тұтқырлық индексі 95 және 90 базалық майлардың 350-450 °C фракциясынан шығуы тиісінше 8,8 және 9,8% - ды, 450-490 °C фракциясынан 1,5 және 1,6% - ды құрайды. Петролеумның осы фракцияларынан шығу 17,7 % (tпл=43 °C) және 1,5 % (tпл=58 °C) тең. Тұтқырлығы 90 және 85 - 3,1 және 3,4 индексімен қалған базалық майлардың шығуы.

5 - кесте. Қалдықтардың физикалық-химиялық сипаттамалары.
Көрсеткіштер
350ºС-тан жоғары
450ºС-тан жоғары
490ºС-тан жоғары
Шығу, %
23,6
12,5
10,5
Р420
0,9021
0,9476
0,9478
Тұтқырлық, мм2с,

50 ºС
3,60
37,85
210,601
80 ºС
1,24
5,04
25,93
100 ºС
0,75
2,54
10,34
Температура, ºС

Қатаю
33
422
452
Жарқыл
205
270
317
Күкірттің мөлешері,
1,4
1,8
2,1
Күлдің мөлшері,
0,3256
0,9448
-
Кокстеу қабілеті,
3,7
8,6
13,2
Металл құрамы мкгг:

Ванадий
-
10
17
Никель
-
4
7

Алғашқы айдау шикізаты мен өнімдері
Мұнайдың құрамына, оны өңдеу нұсқасына және отынды мен майлы фракцияларға қойылатын ерекшелі талаптарға сай мұнайды біріншілік айдау қондырғыларының өнім құрамдары әр түрлі келеді.
Мұнайды бірінілік өңдеу кезінде түзілетін негізгі өнімдер:
* Бензинді қ.б. -- 140 (180) °С;
* керосинді 140 (180) -- 240 °С;
* дизельді 240 -- 350 °С;
* вакуум дистилляты (газойль) 350 -- 490 °С (500 °С);
* немесе тар вакуумдық майлы фракциялар 350-400, 400-450 және
450-500 °С;
* ауыр қалдық 500 °С - гудрон.
Отынды және майлы фракциялардың шығымы бірінші кезеңде мұнай құрамынан, яғни мұнайдағы мақсатты фракциялардың потенциалды мөлшерінен тәуелді.
Көмірсутекті газ негізінен пропан мен бутаннан тұрады. Пропан-бутанды фракция жекеленген көмірсутектерді бөліп алу үшін газ фракциялаушы қондырғыларда шикізат ретінде және тұрмыстық отын алу үшін қолданады. Технологиялық режимге және аппаратураға байланысты пропан-бутанды фракция сұытылған немесе газ күйінде алынады.
Бензин фракциясы 30-180°С аралығында айдалады. Автобензин компоненті болады, көбіне каталитикалық риформинг қондырғыларына шикізат болады.
Керосин фракциясы 120-315°С аралығында айдалады. Ауа реактивті қозғалтқыштарында, жарық алуда, тракторлардың карбюратор қозғалтқыштарында отын ретінде қолданылады.
Дизель фракциясы 180-350°С аралығында айдалады. Бұрын дизель фракциясын атмосфералық газойль, соляр майы деп атап кел ген болатын. Бұл фракцияны автомобильдерде, тракторларда, теп ло воздарда, теңіз жəне өзен кемелерінде орналасқан дизель қозғалтқыштарына отын есебінде пайдаланады, гидротазалаудан өткізеді.
Парафинді мұнайлардың 200-220 °С фракциясы - синтетикалық жуғыш заттарды алу негізін құрайтын - сұйық парафиндер өндірісінде қолданылады.
Атмосфералық газойль 330-360 °С - отынды нұсқа бойынша жұмыс істейтін АВҚ қондырғыларында алынатын қарайған өнім; вакуум газойлімен бірге каталитикалық крекинг қондырғысының шикізаты ретінде қолданылады.
Мазут. Бұл - мұнайды атмосфералық айдаудың қалдығы; жеңілденген мазут ( 330 °С) қазандық отын ретінде қолданылуы мүмкін, ауырлаған мазут ( 360 °С) - майлы фракцияларға дейін әрі қарай өңдеу процесінің шикізаты. Қазіргі кезде мазут каталитикалық крекинг пен гидрокрекинг процесінің шикізаты ретінде қолданады. Кейбір кезде термиялық крекинг қондырғысының шикізаты болады.
Кең майлы фракция (вакуумды газойль) 350-500° немесе 350- 550 °С каталитикалық крекинг пен гидрокрекинг процесінің шикізаты ретінде қолданады.
Тар майлы фракциялар 350 -- 400, 400 -- 450 және 450 -- 500 °С күкіртті қосылыстардан, полициклды ароматты және нормальды парафинді көмірсутектерден тазартылғаннан кейін жағар майлар өнідірісінде қолданылады.
Гудрон - мазутты вакуумда айдаудан қалған қалдықтар: термиялық крекинг, висбрекинг, кокстеу, битум жəне майлар өндіру қондырғыларында тұтқырлығын азайту жолымен қазандық отындарды алу мақсатында әрі қарай өңдеуге ұшыратылады.

Мұнайды тұзсыздандыру, сусыздандыру
Мұнайға ең күшті теріс əсер ететіндер - тұздар, оның ішінде хлоридтер. Олар жылу алмастырғыш пен пештің қабырғаларына отырады, нəтижесінде құбырларды жиі тазалап тұруға тура келеді, жылу алмастыру коэффиценттерін
төмендетеді.
Хлорлы натрий іс жүзінде гидролизденбейді, хлорлы кальций тиесілі жағдайда HCl түзіп, 10 %-на дейін гидролизге түсуі мүмкін. Хлорлы магний 90% гидролизденеді, яғни бұл процесс төмен температурада жүреді.
Сондықтан тұздар мұнай өңдеу аппаратының коррозияға ұшырауының негізгі себебі болуы мүмкін. Хлорлы магний гидролизі:
MgCl2+H2O--Mg (OH)Cl + HCl
Мұнайдағы бар судың əсерімен жəне хлорлы магнийдің өзінің кристалды суының əсерімен жүреді.
Аппараттардың гидролиз өнімдерімен бұзылуы жоғары температура аймақтарында (пеш құбырларында, буландырғаштарда, ректификациялық бағаналарда) жəне төмен температурада істейтін аппараттарда да (конденсаторлар жəне тоңазытқыштар) орын алады. Қалдық өнімдердегі (мазутта жəне гудронда) кейбір тұздар олардың сапасын төмендетеді.
Мұнайды айдау кезінде күкіртті қосылыстары ыдырап, күкіртсутегі түзіледі, ол аппараттарды коррозияға түсіреді. Күкіртсутегі жоғары температурада металдармен əрекеттесіп, күкіртті темір түзеді.
H2S+Fe--FeS +H2↑
FeS тұратын қорғау металл бетін аздап болса да, одан арғы коррозиядан қорғайды, бірақ хлоридтің гидролизінен түзілген хлорлы сутегі болған жағдайда, FeS тұратын қорғау қабаты онымен реакцияға түсіп, бұзылады:
FeS + 2HCl FeCl2+ H2S
Хлорлы темір су ерітіндісіне өтеді де, бөлінген күкіртті сутегі темірмен қайтадан реакцияға түседі.
Мұнай өңдеу зауытында жіберілетін мұнайдағы тұздар мөлшері 50 мгл көп емес, ал айдауға берілетін мұнайда 5 мгл көп емес болуы қажет.
Сондықтан мұнайды өңдеуге жіберу алдында оны судан жəне тұздардан айыру қажет. Нəтижесінде су мөлшері 0,05-0,1% дейін, ал тұздар 3-5 мгл-ге жəне одан да төмендейді.
Термохимиялық судан айыруда мұнайдағы судың мөлшері 0,5-1%-ға дейін төмендейді, сонымен бірге тұздардың едəуір бөлігі бөлінеді. Бірақ мұнайлардың кемшілігі - судан жəне тұздардан қосымша тазалауды қажет етеді. Мұнайды тазалауды қажет етеді. Мұнайды тазалауды электротермиялық əдіспен, термохимиялық тұндыру мен эмульсияны электр өрісінде əрекеттеу арқылы жүргізеді. Мұнайдан су мен тұзды бөлудің электрохимиялық қондырғысын электртұзсыздандырушы (ЭТТҚ) деп атайды. Қазіргі кезде ЭТТҚ іс жүзінде барлық МӨЗ құрамында бар.
Тұздардан айыру процесінің температурасы мен қысымы тазаланатын мұнай қасиетіне байланысты. Тұтқырлығы төмен тұрақты эмульсия түзбейтін жеңіл мұнайларды тұздардан айыру 80-100°С температурада, Маңғыстау мұнайына 130-140°С температурада жүргізіледі.
Тұзсыздандыру температурасын көтеру электр ток өткізгіштікті жəне ток күшін көтереді, изолятор жұмысын күрделендіреді. Деэмульгаторды мұнайға біркелкі берілу үшін үлкен рөл атқарады.
Деэмульгаторлардың шығыны 10-30 гт-ға дейін жəне ол су мен мұнайдың түзілген эмульсия тұтқырлығына байланысты. Өндірісте деэмульгаторларды органикалық еріткіштерде концентрациялық ерітінді күйінде шығарады, олардан қолдану алдында 1-5% судағы ерітіндісін даярлайды. Сілтіні мұнайға бос күкіртті сутегімен жүретін коррозиядан басу үшін береді. Жуу суы есебінде өзен суын, бу конденсатын жəне айналма су жүйесінің суын қолданады.
ЭТТҚ тəжірибесі көрсеткендей, терең тұзсыздандыру үшін мұнайға 10-15%-ға дейін ағын суды қосу қажет. Əр тұзсыздандыру сатысында суды қайта пайдалану желісі нəтижесінде, таза суды пайдалану шығынын қондырғы бойынша 2,5%-ға дейін азайтады.
Мұнайды сусыздандыру. Өңдеуге түсетін мұнай құрамында судың жəне тұздардың болуы мұнай өңдеу зауыттарының жұмысына көп зиян келтіреді. Судың мөлшері көп болса, мұнай айдау қондырғысының аппараттарында қысым көтеріледі, олардың қуаты кемиді, суды қыздыруға жəне буландыруға артық жылу шығарылады.
Судың мұнаймен бірге болуы ондағы тұздарды ерітіп, гидролиз реакциясы күшейіп, аппараттарының коррозиясын үдетеді. Мұнай мен су эмульсия түрінде болады. Эмульсияны бұзу үшін құбыр ішінде ең жетік қолданылатын қысыммен жүргізілетін термохимиялық тұндыру əдістерін қолданады.

Мұнай эмульсиясын бұзу әдістері
Мұнай эмульсияларын бұзу əдістері бірнеше сатыдан тұрады:
1. Судың глобулмен түйісуі.
2. Глобулдың ірі тамшыларға қосылуы.
3. Тамшы үзілуі.
Өндіріс практикасында эмульсияны бұзу үшін келесі процестер қолданылады:
1. Механикалық - фильтрлеу, ультрадыбыспен өңдеу;
2. Термиялық - мұнайды сумен қыздыру жəне суыту, ыстық сумен шаю;
3. Электрлік - алмасу немесе үздіксіз токта электр көзімен өңдеу;
4. Химиялық - əртүрлі деэмульгаторлармен өңдеу.
Деэмульсация процесінің негізгі үш кезеңін былай көрсетуге болады:
Бірінші кезеңде эмульсияны бұзудың негізгі және ең әмбебап түрі- химиялық реагент- деэмульгаторлардың әсері болып табылады. Кейбір жағдайларда қыздыру немесе қарқынды араластыру әсерінен сыртқы қабықшаларды әлсіретуге немесе бір бөлігін бұзуға болады. Қабықшалардың бір бөлігін электростатикалық және электромагниттік (өнеркәсіптік жиіліктегі) өрістерді қолданып бұзуға болады. Жоғары және аса жоғары жиіліктегі тербелістерді қолдану күрделі қондырғыларды қажет емес етеді және ол қазіргі кезде әлі қолданыс тапқан жоқ.
Екінші кезеңде, маңызды және болашағы бар тәсіл- электр өрісін пайдалану арқылы тамшыларын ірілендіру болып табылады. Сондай- ақ эмульсияларды су қабатында шаю әдісі де кең тараған, бұл процестің жақсы жүруі көбінесе тесілген құбырлар - маточниктер арқылы сұйық ағынының біркелкі таралуымен анықталады. Магниттік өрісті қолдану шарасы қондырғылардың күрделігіне байланысты тежеліп тұр.
Үшінші кезеңдегі негізгі процесс - бұл гравитациялық тұндыру болып табылады. Соңғы жылдары тұндырғыштардың жоғары өнімді конструкциялары шықты, олар сыйымдылықтардың тиімді көлемін толық пайдалануға және эмульсиялық жүйлердің физикалық химиялық қасиеттерін ескеруге мүмкіндік береді. Құрамында органикалық қоспалары едәуір мөлшерде көп болатын эмульсияларды өңдеу үшін центрифуга әдісін қолдану тиімді болып табылады.
Деэмульгатор 2-ге бөлінеді:
1. ионды активті;
2. ионогенсіз.
Ионды эффективті болады. Мысалы, соңғы кездері де эмульгатор ретінде нейтралданған қара контакт (НЧК) қолданылып келеді. Ал қазіргі кезде ионогенсіз деэмульгатор көп қолданылады. Олар оксиэтилденген майлы қышқылдар (ОЖК) жəне ОП-10 (оксиэтилденген алкилфенолдар).

2 ПРОЦЕСТІҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ СХЕМАСЫ МЕН ЖОБАЛАНАТЫН АППАРАТТЫ СИПАТТАУ

ЭТТҚ-АВҚ-6 қондырғысының технологиялық жүйесіЕлдің кейбір МӨЗ күкіртті мұнайларды өңдеуге арналған ЭТТҚ-АВҚ-6 атмосфера - вакуумды қондырғыларымен жұмыс істейді.
Қондырғыға түсетін мұнай (1) сораппен алынып, екі ағыммен шикізаттың жылу алмастырғыштарына өтеді. Мұнайдың бірінші ағымы (16) бағананың қайта айналып берілуші жоғары (2 жылу алмастырғышта) жəне төменгі (3 жылу алмастырғышта) ағынымен жылу алмасу нəтижесінде қыздырылады. Екінші ағым (4) жəне (5) жылу алмастырғыштан өтіп, (30) вакуум бағанасының төменгі жəне ортаңғы жағынан шығатын қайта берілуші ағынмен қыздырылады. Одан кейін мұнайдың екі ағымы қосылып, электрдегидраторға түседі.Электр тогының əсерінен кейін сусызданған жəне тұссызданған мұнай екі ағымға бөлініп, жылу алмастырғыштарға түседі, мұнайдың бірінші ағымы (6) жəне (7) жылу алмастырғыштарда гудронмен, екіншісі (9) жылу алмастырғышта (30) бағананың төменгі қайта берілуші ағынмен жəне (10) жылу алмастырғышта гудронмен қыздырылады. Одан кейін мұнай (8) бензинсіздендіру бағанасына түседі.
(16) атмосфералық бағанасында ЭТТҚ-АҚ-дан айырмашылығы бүйірден үш фракция: керосин (180-230°С), жеңіл дизель (230-280°С), ауыр дизель (280-350°С) алынады. Осы арқылы алынатын дизель отынының ассортименті көбейеді.
Атмосфералық айдаудан қалған қалдық - мазут (31) сораппен (32) құбырлы пешке беріледі. Пеште 110°С-ге дейін қыздырылған мазут (30) вакуум бағанасына түседі. Бағанадағы қалдық қысымы 6,6 КПа құрайды. Бағананың төменгі бөлігінде температураны төмендету жəне гудроннан жеңіл компоненттердің булануын жеңілдету үшін оның төменгі бөлігіне су буын береді.
(30) бағананың жоғары жағынан су буы, ыдырау газдары ауа жəне аздап дизель фракциясы шығып, (33) конденсаторға түседі. Конденсацияланбаған газдар (34) көп сатылы эжекторлармен сорылады.
(30) бағанадан (3) түрлі қайта айналып берілуші ағынды шығару қарастырылған: жоғары ағын (15) тəрелкеден алынып, (35) химиялық жағынан тазартылған су жылу алмастырғышында суытылады да, қайта беріледі. Балансы артық 350°С төменгі фракция (16) бағанадан немесе дизель отынының желісіне жіберіледі. (9) тəрелкеден 350-500°С (вакуум газойлы) тауарлы фракция жəне орта қайта берілуші ағын алынады. Ағын (11) тəрелкеге қайта түседі, ал фракция (5) жылу алмастырғыш арқылы қондырғыдан шығарылады. Төменгі қайта берілуші ағын (5) тəрелкеден алынып, (4) жəне (9) жылу алмастырғыштарда суытылғаннан кейін (6) тəрелкеге қайта беріледі. Балансы 400°С-ден жоғары фракцияның артығын (16) бағанаға қайта беру көзделген.
Вакуумда айдау қалдығы гудрон (500°С-ден жоғары фракция) (6,7,10) жылу алмастырғыштары арқылы қондырғыдан шығарылады.
ЭТТҚ-АВҚ-6 қондырғысындағы бензинді тұрақтандыру жəне қайта айдау блоктары ЭТТҚ-АҚ-6 қондырғысындағы жүйемен істейді.

Технологиялық режим нормалары
Қондырғы құрылысы
Температура °С
Мұнайдың электродегидратордың кіреберісінде
130-140
Мұнайдың бензинсіздендіру бағанасына кіреберісінде
210-230
Бензинсізденген мұнайдың атмосфера бағанасының алдында
340-360
Мазутты вакуум пешінен кейін
400-420
Бензинсіздендіру бағанасының жоғары жағы
130-150
Бензинсіздендіру бағанасының төменгі жағы
230-240
Атмосфера бағанасының жоғары жағы
120-140
Атмосфера бағанасының төменгі жағы
330-340
Буландырушы бағанада
180-230°С фракциясы
230-280°С фракциясы
280-350°С фракциясы

180-200
240-250
200-300
Тұрақтандырушыда
Жоғары жағы
Төменгі жағы

60-80
180-230
Вакуум бағанасында
Жоғары жағы
Төменгі жағы

90-110
310-360
Пеш түтіндіктерінің түтін газдарының қысым артық
Бензинсіздендіру бағанасында
Атмосфера бағанасында
Тұрақтандырушыда

0.4-0.5
0.1-0.20
0.81.4
Вакуум бағанасындағы қалдық, кПа
5.38
Су буының шығыны:
Атмосфера бағанасының төменінде % мазутқа есептегенде
Вакуум бағанасының төменіне
% гудронға есептегенде

152

58

ЭТТҚ аппараттарының қондырғысы
Мұнай өнеркәсібінде эмульсиялық мұнайды тұзсыздандыру және сусыздандыру үшін жиі электродегидраторлар қолданылады: тік, көлденең, шар.
Тік электродегидратор - бұл келесі габариттердің жартылай сфералық түбі бар тік сыйымдылық: диаметрі - 3 м, биіктігі - 5 м, көлемі-30 м3. Тік типті электрдегидраторлар мұнай кәсіпшілігі мен ескі мұнай зауыттарында қолданылады. Қазіргі заманғы зауыттарда оларды қолданбайды, себебі олардың көлемі шектеулі, ал өнімділігі аз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.