Жасушадағы зат алмасу - үздіксіз биологиялық синтез

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Жасушадағы зат алмасу

Тіршілік әрекетіне байланысты клеткада үздіксіз биологиялық синтез
жүріп жатады. Оны биосинтез (ассимиляция) деп атайды. Ферменттердің және
энергияның қатысымен төмен молекулалы заттардан жоғары молекулалы
косылыстар түзіледі. Аминқышқылдардан нәруыздар, моносахаридтерден күрделі
көмірсулар синтезделеді. Азотты негіздер нуклеотидтердін құрамына қосылып,
олардан нуклеин кышкылдары түзіледі. ДНҚ құрылымындағы нуклеотидтердің
орналасу реті, гендердін жиынтығы генотипті анықтайды.. Ескі молекулалардың
орнын жаңа молекулалар ауыстырып отырады. Олар өсу процесі кезінде
клеткалардың жөне олардың органоидтерінің түзілуіне жұмсалады. Сейтіп,
клетка өзінін тіршілік әрекетіне байланысты жүріп жаткан өзгерістерге
қарамастан, пшіінін, химиялық құрамын тұрақты калпында ұстайды. Биосинтез
реакцияларына энергия жұмсалады. Ыдырау реакциясы кезінде, керісінше,
энергия бөлінеді.

Клеткадағы ферменттер қатысатын синтездеу реакциялары, яғни ассимиляция
және ыдырау реакциялары жиынтығы — диссимиляция кезінде энергияның бөлінуі,
оның клетканың тіршілік әрекетіне жүмсалуы зат жоне энергия алмасу деп
аталады. Бұл процесс клетка тіршілігінің, өсуінің, дамуынын, іс-әрекетінің
негізін түзеді.
Биосинтезге байланысты барлык реакциялар ассимиляция деп аталады. Сырткы
ортадан түскен карапайым заттардан клетка затытүзіледі. Соның бірі — нәруыз
биосинтезіне тоқталайық.

Нуклеин кышқылдарындағы нуклеотидтердің реттесіп орна-ласуы
нәруыздардьщ полипептидтік тізбектеріндегі аминқышқылдардың орналасу ретіне
сәйкес келеді. Оны генетикалық код дел атайды. Әрбір аминқышкылға ДНҚ
молекуласы тізбегінің үш нуклеотиді — триплет сәйкес келеді. Мұндай кодта
64 өр түрлі триплет болады. Бір код бір нәруыз түрін аныктайды. Генетикалық
акпараттың түрактылығын камтамасыз ету үшін кейбір аминқышкылдарға бірнеше
триплет сөйкес келеді. Ақ анықтайтьш триплеттердің жалпы саны — 61.
Ядродағы ДНҚ-ның миллион нуклеотидтен түратын молекуласъшда жүздеген нәруыз
түрлеріндегі аминкышкылдардың орналасу ретінің акдараты жазылған.

Нәруыз рибосомаларда синтезделеді. Алдымен ДНҚ мол-ң тізбектерінің
бірінде бір тізбекті, аРНҚ молекуласы синтез де л еді (геннің көшірмесі).
Бұл аРНҚ нуклеотидтерінің орналасу реті ДНҚ-ның сол бөлімінің
нуклеотидтерінің орналасу ретімен бірдей болады. Енді түзілген акпараттык
РНҚ (аРНҚ) цитоплазмага етеді.Цитоплазмада аРНҚ бір үшына рибосома
орналасады да, поли-пептидтің (нөруыз) синтезін бастайды. Рибосома аРНҚ
бойымен триплеттен триплетке аттап козғалады. Рибосоманын козгалысы кезінде
полипептидтік тізбекке аРНҚ-дағы триплетке сәйкес келетін аминкышқыл
қосылып отырады. Аминкышкылдың аРНҚ-дағы триплетке сәйкестігін тасымалдаушы
РНҚ (тРНҚ) камтамасыз етеді. Әрбір аминкышкылдың әзінің тРНҚ-сы және онымен
байланыстыратьш ферменті болады. Полипептидтік тізбектің синтезі аякталғаы
соң, ол аРНҚ ажырайды, аРНҚ және рибосомалар кайта нөруыз синтезін
бастайды.
Нөруыздың синтезіне әр түрлі ферменттер қатысады және көп энергия
жұмсалады.
Барлық жануарлар және адам өсімдіктер қорға жинаған энергия есебінен
өмір сүреді. Мұнда энергияға өзгерген химиялық байланыс жаңадан ағзалық
қосылыстарға синтезделеді. Фотосинтез дегеніміз – жарық энергиясының
химиялық байланыстар энергиясына өзгеруі барысындағы үдеріс.
Жарық сатысы тек күндіз,жарықта ғана жүре алады. Бұл сатыда Күн жарығының
энергиясы АТФ байланыстарының химиялық энергиясыеа өзгереді.
Қараңғы сатысы. Бұған жарық сатысында түзілген химиялық рекакциялар
өнімдері қажет. Ал жарықтың қажеттілігі жоқ. Қараңғы сатысының нәтижесі АТФ
энергиясы есебінен атмосфералық СО2 ден глюкоза молекулаларын синтездеу
болып есептеледі.
Фотосинтездің жалпы формуласы: 6СО2 +6 Н2О+ жарық = С6Н12О6 +6О2
Фотосинтез факторлары Ішкі фактор, Сыртқы фактор

Ішкі факторлар бұл өзінің фотосинтездеуші ағзалармен анықталады. Олар,
әдетте негізгі генініңде қаланған. Бұл хлоропластардың мөлшері, хлорофилдің
саны және типі, өзгеде пигменттерден (мысалы, құрлық өсімдіктерінде қосалқы
рөл атқаратын каротиноидтер), ферменттер тиімділігі, жапырақтың мөлшері,
пішіні және орналасуына, лептесіктер санының және т.б болады.
Сыртқы факторлар қоршаған орта жағдайлармен анықталады.
Бұл түсетін жарық мөлшері, өсімдіктерге қолайлы ылғал мөлшерінің
жеткілікті болуы,атмосферадағы көмірқышқыл газының концентарциасы
және қоршаған ауа температурасы.
Фотосинтез және тыныс алудың өзара байланысы. Бүкіл көпжасушалы
ағзалардың жасушасы тәрізді өсімдіктер жасушасының құрамында митохондриялар
– аэробты тынысалу жасушалық орталығы болады. Сондықтан өсімдіктің барлық
жасушалары тыныс алады және тыныс алу кезінде оттегін жұтады. Тынысалу
дегеніміз – бұл фотосинтезге қарама-қарсы үдеріс. Тынысалу кезінде ағзалық
қосылыстар ауадағы оттегінің жәрдемімен энергия және көмірқышқыл газ бөліп,
тотығады. Тынысалу жасушаның энергетикалық қажеттігін қанағаттандыруы
қажет.
Зат алмасу немесе метаболизм деп тірі ағзада өтетін барлық химиялық
реакциялардың жиынын айтамыз. Зат алмасу нәтижесінде ағзаға қажет заттар
түзіледі және энергия бөлінеді. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.