Зейін және ес процесі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

10-апта тапсырмасы. Зейін және ес процесі
1. Зейін туралы жалпы ұғым. Зейіннің басқа психикалық процестермен байланысын талдау.
Зейін -- адамның психикалық әрекетінің белгілі бір нәрсеге бағытталып шоғырлануы. Адам өмірінде зейіннің алатын орны зор. Әсіресе, таным процесінде, білім алу ісінде маңызы ерекше. Шәкірттің сабақты түсіне қоймауы, есінде дұрыс сақтай алмауы, тапсырманы орындауда қате жіберуі оған дұрыстап зейін қоймаудан болады.
Зейінің функциялары:

-Қазіргі сәтте қажетті психологиялық және физиологиялық процестерді белсендіріп, қажетті еместерін тежейді;
-Ортадан келетін ақпараттың мақсатты, ұйымдасқан түрде сұрыпталуын қамтамасыз етеді;
-Белсенділіктің бір объектіде ұзақ уақыт шоғырлануын қамтамасыз етеді.
Зейіннің түрлері - адамдардың зейіні ырықты, ырықсыз және үйреншікті болып үшке бөлінеді.

Ырықты Зейін

Ырықсыз Зейін

Үйреншікті
Зейін

Ырықты зейін деп -
адамның белгілі
мақсатпен сапалы түрде
күш жігер жұмсап,
керекті объектіге назар
аударуын айтамыз.
Ырықты зейін тек
адамға ғана тән. Зейінді
ырықты түрде
ұстауға, жұмыс
орнының жағдайы,
жеке адамның
психологиялық күйі
әсер етеді.

Ырықсыз зейін деп
- адам мақсат
қоймай-ақ
әсер еткен
құбылыстарға назар
аударуын айтамыз.
Ырықсыз зейіннің
пайда болуына
объективті және
субъективті
факторлар әсер
етеді.

Үйреншікті зейін
деп - басында
ырықты болып,
кейін әркімге
табиғи сіңісіп
кеткен іс-әрекетке
зейіннің
аударылуы.

Ес өте күрделі процесс, оның өзі бірнеше жеке процестерден тұрады. Бұлардың негізгілері: есте қалдыру, қайта жаңғырту, ұмыту.

Ол арнайы есте қалдыру және epiкciз есте қалдыру болып eкiгe бөлшеді.
Epiкciз есте қалдыруда - адам алдына арнаулы мақсат қоймайды, есте қалдырудың арнаулы тәсілдерін пайдаланбайды. Айналадағы өмірдің түрлі көріністері (оқиғалар мен адамдардың қимыл-әрекетті сөзі т. б.) сол әрекеттің ағымына карай есте қалып отырады.
Ал Ар - найы (ырықты) есте калдыру - арнаулы тәсілдерді қажет етеді, оны тудыратын тиістi мотивтер болады.

2. Зейіннің физиологиялық негіздері (Н.Н.Ланге, В.Вундт, И.П.Павлов, А.А.Ухтомский) салыстырмалы кесте сызу
Н.Н.Ланге
1.Зейін қимылдық икемделудің нәтижесі.
2.Зейін сана аумағының шектелуі
болуынан туындайды.
3.Зейін көңіл - күй нәтижесі.
4.Зейін өткен тәжірибенің нәтижесі.
5.Зейін рухтық сананың ерекше
белсенділік қабілеті.
6.Зейін жүйке тітіркендіргіштері
күшейуінің нәтижесі.
7.Жүйкелік тежелу теориясы.

А.Ухтомский мен И.Павлов ілімдері
:: Қызықты да жауапкерлі жұмысқа шомған оқушылар кенет
есік ашылудан, жұмыстарын қоя салып, назарын есік жаққа
еріксіз аударады.Бұл рефлексті И.П.Павлов немене?
рефлексі деп атаған.
:: Зейін механизмдерінің іске қосылуында бағдарлаушы
рефлекстің рөлі өте күшті. Бұл құбылыстың негізі-адамдар
мен жануарлар ағзасының сыртқы орта өзгерістеріне сай
тума қалыптасқан жауап бере алу қабілеті.
Зейіннің таңдамалылығы ағзада болып тұратын күрделі
процесстермен байланысты. Әдетте, қоршаған орта
арасынан қажетті әсерлерді саралап алуда екі топ ағза
тетіктері іске ұосылады:перифериялық (шеткі) және
орталық. Перифериялық механизмдерге сезім (түйсік)
мүшелерінің икемдесу әрекеті жатады.

3. А.Ухтомскидің доминанта туралы ілімі.
Доминанта механизмін толығымен академик А.Ухтомский зерттеді. (1875-1942ж) Доминанта қалай пайда болады? Өзінің дамуында ол үш кезеңнен өтеді.
Бірінші кезең. Доминанта ішкі секрецияның әсерінен туындайды (мысалы жыныстық пісуден) және сыртқы тітіркендіргіштерден.
Екінші кезең. Бұл кезең И. Павловтың шартты рефлексі бойынша білімі, алдыңғы көптеген әсерлерден доминанта қозуы өзіне ерекше қызықты топты таңдайды тітіркенуші іріктемесі осы доминанта үшін.
Үшінші кезең. Доминанта мен сыртқы тітіркендіргіш арасында мықты байланыс қалыптасады онда тітіркендіргіш оны шақырады және қуаттайды. Сыртқы орта бірте жеке пәндерге бөлінді, тек олардың бөлігі ғана анықталған доминантаға жауап береді.

4. Зейіннің онтогенезде дамуы.
Зейін - арнайы бір уақытта, қандай да бір обьектке баланың іс-әрекетінің шоғырлану процесі.
Тәжірибе жүзінде зерттеулердің анықтауы бойынша зейіннің дамуы таным процестерінің, ерік жігердің және эмоционалды психикалық аймақтардың қалыптасуымен тығыз байланысты. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.