Еңбек шарты тараптарының материалдық жауапкершіліктері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Жоспары

І. Еңбек шарты тараптарының материалдық жауапкершіліктері

ІІ. Жұмыс берушінің қызметкерге қатысты материалдық жауапкершілігі басталатын жағдайлар

ІІІ. Жұмыс берушінің алдындағы қызметкердің материалдық жауапкершілігі

Еңбек шарты тараптарының материалдық жауапкершіліктер

Еңбек шарты тараптарының материалдық жауапкершілігі тек кінәсі бар болған кезде ғана басталады. Тарап егер залал еңсерілмейтін күш жағдайларында (форс-мажорлық жағдайлар) туындауы немесе зардап шегушінің қаскөйлігі дәлелденген кезде ғана жауапкершіліктен босатылады. Қызметкер мен жұмыс берушінің материалдық жауапкершілігі басталатын жағдайлардың түбегейлі тізбесі санамаланған. Бұл тізбені толық деп түсінуге жатпайды, осы бапта көрсетілмеген басқа талаптар оның қолданылу аясына кірмейді, яғни : жұмыс беруші қызметкер алдында:

-қызметкерді өз жұмыс орнында еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айыру арқылы келтірілген залал үшін;

-қызметкердің мүлкіне келтірілген залал үшін;

-қызметкердің өміріне және (немесе) денсаулығына келтірілген зиян үшін материалдық жауаптылықта болады;

- қызметкер жұмыс берушінің алдында:

-жұмыс берушінің мүлкін жоғалту немесе бүлдіру арқылы келтірілген залал үшін; --қызметкердің әрекеті (әрекетсіздігі) нәтижесінде туындаған залал үшін материалдық жауаптылықта болады. Басқа жағдайларда тараптар ұжымдық шартта, еңбек шартында белгіленген талаптар бойынша өзара материалдық жауаптылықта болады. Мен бұл жерде мысалға мектепке дейінгі ұйымды алдым.

МДҰ-ға тиесілі материалдық құндылықтар мен ақшаларды сақтауды қамтамасыз ету мақсатында МДҰ басшысы немесе оның орынбасары материалдық жауапты тұлғамен ол жұмысқа тағайындағаннан кейiн толық материалдық жауапкершiлiк туралы шарт жасасады. Шарт екi данада жасалады және МДҰ басшысының және материалдық жауапты адамның қолымен куәландырылады, шарттың бiрiншi данасы МДҰ басшысында, екiншiсi материалдық жауапты адамда қалады. Жасалған шарт қызметкердің жеке ісінде сақталады. Қандай да бір залал (зиян) анықталған жағдайда, ұйым әкімшілігі қызметтік тексеру жүргізуі тиіс, оның барысында: келтірілген залалдың (зиянның) мөлшері; кінәлі адам немесе кінәлі адамдар; залдың орнын толтыру жағдайлары анықталуы тиіс. Әдетте, келтірілген материалдық залал түгендеу барысында немесе кездейсоқ анықталуы мүмкін. Онда материалдық залал келтірілгенін анықтаған тұлғаның атынан, бірінші басшының атына баяндау жазбасы беріледі. Осы жазбаның негізінде залалды және кінәлі тұлғаларды анықтау мақсатында қызметтік тергеу тағайындалатыны туралы бұйрық шығарылады. Анықталған кінәлі тұлғалардан міндетті түрде түсініктеме алынады, онда қызметкер оқиғаның себептерін жазбаша түрде толық мазмұндайды және ерікті түрде келтірілген залалдың орнын толтыруға келісетінін немесе келіспейтінін көрсетеді. Қызметкердің жазбаша келісімі болмаған кезде, әкімшілік келтірілген залалды өндіру мәселесін қарау үшін істі сотқа беруге құқылы. ЕК сәйкес, материалдық залал сомасын жалақыдан ұстап қалуға қолданыстағы заңнамада тыйым салынған. Қызметкердің келтірген материалдық залалды оның жалақысынан ұстап қалуға берген келісімі міндетті түрде жазбаша ресімделуі тиіс. Бұл ретте еңбек заңнамасында ЖТС (жеке табыс салығы) және МЗТ (міндетті зейнетақы төлемдері) ұсталғаннан кейінгі қызметкердің қолына беруге тиесілі жалақының 50 %-дық сомасынан аспауға тиіс жалақыдан ұстап қалудың ең көп мөлшері белгіленгенін есте ұстау маңызды. Егер қызметкермен толық материалдық жауапкершілік туралы шарт жасалмаған болса, ЕК сәйкес, қызметкердің материалдық жауапкершілігі орташа айлық жалақысының мөлшерімен шектеледі. Сонымен қатар, толық материалдық жауапкершілік туралы шарт жасамастан сотқа жүгіну кезінде, сот материалдық залал келтірілгені және оның орнын толтыру мәселесі бойынша сотта істің қаралуын ашудан бас тартады.

Жұмыс берушінің қызметкерге қатысты материалдық жауапкершілігі басталатын жағдайлар

Еңбек, ұжымдық шарттарда жұмыскер мен жұмыс берушінің материалдық жауаптылығы нақтылануы мүмкін. 121-бап ҚР 2015. 23. 11 № 414-V Еңбек Кодексі (2018. 21. 07. берілген өзгерістер мен толықтырулармен) жұмыскерді еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айыру арқылы оған келтірген нұқсан үшін жұмыс берушінің материалдық жауаптылығы.

Жұмыс беруші жұмыскердің алмай қалған жалақысы мен оған тиесілі өзге де төлемдерді жұмыскер басқа жұмысқа заңсыз ауыстырылған, жұмыскер жұмыс орнына заңсыз жіберілмеген, еңбек шартының талаптары біржақты заңсыз өзгертілген, жұмыстан заңсыз шеттетілген, еңбек шарты заңсыз бұзылған жағдайларда, оған өтеуге міндетті.

Жұмыс берушінің жұмыскердің алдындағы жауапкершілігі

Бұл бапта жұмыс берушінің жұмыскерді еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айырғаны үшін жауаптылығы нақтыланады. Еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айыру жұмыс берушінің жұмыскердің өзіне жүктелген еңбек міндеттемелерін орындауға мүмкіндігі жоқ жағдай жасағанда не жұмыстан толық айырылғанда көрініс табады. ҚР ЕК жұмыскерді еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айырудың келесі жағдайларын белгілейді:

- басқа жұмысқа ауыстыру;

- жұмыскерді жұмыс орнына жібермеу;

- еңбек шартының талаптарын біржақты өзгерту;

- жұмыстан шеттету;

- еңбек шартын бұзу.

Басқа жұмысқа заңсыз ауыстыру Жұмыс беруші жұмыскерді басқа жұмысқа заңсыз ауыстырған жағдайда, жұмыс беруші ҚР ЕК-нің Р 38-39, 41-44, 55 бб. және 182-б. 2-т. 15) тарм. қарастырылған материалдық құқық нормаларын, жұмыскерді ауыстыруды ресімдеу рәсімін бұзған жағдайда, сондай-ақ ҚР ЕК-нің 38-б. 3-т. белгіленген жағдайда, жұмыскердің денсаулық жағдайына байланысты медициналық қорытындымен расталған қарсы көрсетілімдер болған кезде, жұмыскерді басқа жұмысқа ауыстыруға жол берілмейтіндігі бекітілген. Келтірілген материалдық нұқсанды өтеу туралы талаптың алдында жұмыскерді еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айыру болуы мүмкін, бұл жұмыскердің бұзылған құқықтарын қалпына келтіруіне және жұмыс берушіден материалдық нұқсанды ғана емес, сондай-ақ моральдық нұқсанды да өндіріп алудың негізі болып табылады.

Жұмыс істеуге рұқсат бермеу Моральдық нұқсан - бұл жеке тұлғалардың мүліктік емес игіліктері мен құқықтарын бұзу, кемсіту немесе айыру, соның ішінде зардап шегушіге қарсы жасалған құқық бұзушылықтың нәтижесінде сезінетін адамгершілікті немесе физикалық жапа шегулер (кемсіту, ашуландыру, жабырқау, ашу, ұялу, қайғыру, тән ауруы, залал келтіру, жайсыз сезіну және т. с. с. ) . Моральдық нұқсан жұмыс берушіден Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі (1999 ж. 1 шілдедегі № 409-I) (ерекше бөлім) (2018. 24. 07. берілген өзгерістер мен толықтырулармен) 951-952 бб. белгіленген сот тәртібінде өндіріп алынады.

Еңбек шартын бұзу ҚР ЕК-нің 23-б. және жұмыскермен жасасқан еңбек шартына сәйкес жұмыс беруші жұмыскерге шартты қызметтік функциясы бойынша жұмысты беруге міндеттеледі, сондықтан жұмыскерді жұмыс орнына жібермеу жұмыс берушіні материалдық жауаптылыққа тартудың негіздемесі ретінде қарастырылады. Жұмысқа жібермеу - жұмыс берушінің жұмыскерді өзінің қызметтік міндеттерін орындау үшін жұмыс орнына жіберуден бас тартуы. Жұмыскерді жібермеу жұмыс берушінің актісімен ресімделуге тиіс, онымен жұмыскер танысуға тиіс. ҚР ЕК-нің 10-б. 3-т. сәйкес еңбек шарттарының талаптары біржақты тәртіппен өзгертілмейді. Заң шығарушы ең алдымен жұмыскердің мүддесін қорғайды, сондықтан еңбек шартының талаптарын біржақты тәртіппен өзгерту еңбек заңнамасын бұзу болып табылатындығын бекітеді, оның салдарынан материалдық нұқсан келтірілуі мүмкін. ҚР ЕК-нің 33-б. 2-т. қарастырылған тәртіпте тараптардың келісімі бойынша, еңбек шартына қосымша келісімге қол қою тәсілімен еңбек шартына өзгертулер енгізілуі мүмкін. Жұмыскерді жұмыстан шеттету ҚР ЕК-нің 48-б. 193-б. 10) тарм. қарастырылған. Еңбек заңнамасымен қарастырылмаған жағдайларда жұмыскер еңбек заңнамасын бұзу арқылы жұмыстан шеттетілген болып саналады. ҚР ЕК-нің 48-б. 3-т. сәйкес толық материалдық жауаптылықты өзіне алғаны туралы жазбаша шарттың негізінде жұмыскерге берілген мүліктің және басқа да құндылықтардың сақталуын қамтамасыз етпеген жұмыскерді жұмыс берушінің жұмыстан шеттетуге құқығы бар. Еңбек заңнамасын бұзу арқылы еңбек шартын бұзу жұмыскерді бұрынғы жұмысына қайта қабылдауға әкеледі. Еңбек шартын бұзу негіздемесін бұрыс қолданғанда және (немесе) еңбек шартын бұзу тәртібін бұзғанда еңбек шартын заңсыз бұзу мүмкін болады. Дауды не келісу комиссиясы, не белгіленген тәртіпте жұмыскердің жұмысқа қайта қабылдау туралы арызының негізінде сот қарастырады. Жұмыскер ҚР ЕК-нің 160-б. қарастырылған мерзімде жұмысқа қайта қабылдау туралы арызымен жүгінуге тиіс.

Жұмыс берушінің алдындағы қызметкердің материалдық жауапкершілігі , ол өзінің лауазымдық міндетін тиісті түрде орындамауының нәтижесінде мүліктік залал (зиян) келтірген жағдайда, ҚР еңбек және өзге де заңнамаларына сәйкес жұмыскерге олардың орнын толтыруында болып табылады.

Еңбек шарты тараптарының материалдық жауапкершілігі тек кінәсі бар болған кезде ғана басталады. Мектепке дейінгі ұйымда, басқа ұйымдардағыдай да өз қызметінің түріне қарай олардың жауапкершілігіне ұйымның мүлігі мен басқа да активтері берілетін қызметкерлер лауазымдары бар.

Жұмыс берушінің алдындағы қызметкердің материалдық жауапкершілігі

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.