Еңбек шарты тараптарының материалдық жауапкершіліктері
Жоспары
І. Еңбек шарты тараптарының материалдық жауапкершіліктері
ІІ. Жұмыс берушінің қызметкерге қатысты материалдық жауапкершілігі басталатын жағдайлар
ІІІ. Жұмыс берушінің алдындағы қызметкердің материалдық жауапкершілігі
Еңбек шарты тараптарының материалдық жауапкершіліктер
Еңбек шарты тараптарының материалдық жауапкершілігі тек кінәсі бар болған кезде ғана басталады. Тарап егер залал еңсерілмейтін күш жағдайларында (форс-мажорлық жағдайлар) туындауы немесе зардап шегушінің қаскөйлігі дәлелденген кезде ғана жауапкершіліктен босатылады. Қызметкер мен жұмыс берушінің материалдық жауапкершілігі басталатын жағдайлардың түбегейлі тізбесі санамаланған. Бұл тізбені толық деп түсінуге жатпайды, осы бапта көрсетілмеген басқа талаптар оның қолданылу аясына кірмейді, яғни: жұмыс беруші қызметкер алдында:
-қызметкерді өз жұмыс орнында еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айыру арқылы келтірілген залал үшін;
-қызметкердің мүлкіне келтірілген залал үшін;
-қызметкердің өміріне және (немесе) денсаулығына келтірілген зиян үшін материалдық жауаптылықта болады;
-қызметкер жұмыс берушінің алдында:
-жұмыс берушінің мүлкін жоғалту немесе бүлдіру арқылы келтірілген залал үшін; --қызметкердің әрекеті (әрекетсіздігі) нәтижесінде туындаған залал үшін материалдық жауаптылықта болады. Басқа жағдайларда тараптар ұжымдық шартта, еңбек шартында белгіленген талаптар бойынша өзара материалдық жауаптылықта болады. Мен бұл жерде мысалға мектепке дейінгі ұйымды алдым.
МДҰ-ға тиесілі материалдық құндылықтар мен ақшаларды сақтауды қамтамасыз ету мақсатында МДҰ басшысы немесе оның орынбасары материалдық жауапты тұлғамен ол жұмысқа тағайындағаннан кейiн толық материалдық жауапкершiлiк туралы шарт жасасады. Шарт екi данада жасалады және МДҰ басшысының және материалдық жауапты адамның қолымен куәландырылады, шарттың бiрiншi данасы МДҰ басшысында, екiншiсi материалдық жауапты адамда қалады. Жасалған шарт қызметкердің жеке ісінде сақталады. Қандай да бір залал (зиян) анықталған жағдайда, ұйым әкімшілігі қызметтік тексеру жүргізуі тиіс, оның барысында: келтірілген залалдың (зиянның) мөлшері; кінәлі адам немесе кінәлі адамдар; залдың орнын толтыру жағдайлары анықталуы тиіс. Әдетте, келтірілген материалдық залал түгендеу барысында немесе кездейсоқ анықталуы мүмкін. Онда материалдық залал келтірілгенін анықтаған тұлғаның атынан, бірінші басшының атына баяндау жазбасы беріледі. Осы жазбаның негізінде залалды және кінәлі тұлғаларды анықтау мақсатында қызметтік тергеу тағайындалатыны туралы бұйрық шығарылады. Анықталған кінәлі тұлғалардан міндетті түрде түсініктеме алынады, онда қызметкер оқиғаның себептерін жазбаша түрде толық мазмұндайды және ерікті түрде келтірілген залалдың орнын толтыруға келісетінін немесе келіспейтінін көрсетеді. Қызметкердің жазбаша келісімі болмаған кезде, әкімшілік келтірілген залалды өндіру мәселесін қарау үшін істі сотқа беруге құқылы. ЕК сәйкес, материалдық залал сомасын жалақыдан ұстап қалуға қолданыстағы заңнамада тыйым салынған. Қызметкердің келтірген материалдық залалды оның жалақысынан ұстап қалуға берген келісімі міндетті түрде жазбаша ресімделуі тиіс. Бұл ретте еңбек заңнамасында ЖТС (жеке табыс салығы) және МЗТ (міндетті зейнетақы төлемдері) ұсталғаннан кейінгі қызметкердің қолына беруге тиесілі жалақының 50 %-дық сомасынан аспауға тиіс жалақыдан ұстап қалудың ең көп мөлшері белгіленгенін есте ұстау маңызды. Егер қызметкермен толық материалдық жауапкершілік туралы шарт жасалмаған болса, ЕК сәйкес, қызметкердің материалдық жауапкершілігі орташа айлық жалақысының мөлшерімен шектеледі. Сонымен қатар, толық материалдық жауапкершілік туралы шарт жасамастан сотқа жүгіну кезінде, сот материалдық залал келтірілгені және оның орнын толтыру мәселесі бойынша сотта істің қаралуын ашудан бас тартады.
Жұмыс берушінің қызметкерге қатысты материалдық жауапкершілігі басталатын жағдайлар
Еңбек, ұжымдық шарттарда жұмыскер мен жұмыс берушінің материалдық жауаптылығы нақтылануы мүмкін. 121-бап ҚР 2015.23.11 № 414-V Еңбек Кодексі (2018.21.07. берілген өзгерістер мен толықтырулармен) жұмыскерді еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айыру арқылы оған келтірген нұқсан үшін жұмыс берушінің материалдық жауаптылығы.
Жұмыс беруші жұмыскердің алмай қалған жалақысы мен оған тиесілі өзге де төлемдерді жұмыскер басқа жұмысқа заңсыз ауыстырылған, жұмыскер жұмыс орнына заңсыз жіберілмеген, еңбек шартының талаптары біржақты заңсыз өзгертілген, жұмыстан заңсыз шеттетілген, еңбек шарты заңсыз бұзылған жағдайларда, оған өтеуге міндетті.
Жұмыс берушінің жұмыскердің алдындағы жауапкершілігі
Бұл бапта жұмыс берушінің жұмыскерді еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айырғаны үшін жауаптылығы нақтыланады. Еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айыру жұмыс берушінің жұмыскердің өзіне жүктелген еңбек міндеттемелерін орындауға мүмкіндігі жоқ жағдай жасағанда не жұмыстан толық айырылғанда көрініс табады. ҚР ЕК жұмыскерді еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айырудың келесі жағдайларын белгілейді:
- басқа жұмысқа ауыстыру;
- жұмыскерді жұмыс орнына жібермеу;
- еңбек шартының талаптарын біржақты өзгерту;
- жұмыстан шеттету;
- еңбек шартын бұзу.
Басқа жұмысқа заңсыз ауыстыру Жұмыс беруші жұмыскерді басқа жұмысқа заңсыз ауыстырған жағдайда, жұмыс беруші ҚР ЕК-нің Р 38 - 39, 41 - 44, 55 бб. және 182-б. 2-т. 15) тарм. қарастырылған материалдық құқық нормаларын, жұмыскерді ауыстыруды ресімдеу рәсімін бұзған жағдайда, сондай-ақ ҚР ЕК-нің 38-б. 3-т. белгіленген жағдайда, жұмыскердің денсаулық жағдайына байланысты медициналық қорытындымен расталған қарсы көрсетілімдер болған кезде, жұмыскерді басқа жұмысқа ауыстыруға жол берілмейтіндігі бекітілген. Келтірілген материалдық нұқсанды өтеу туралы талаптың алдында жұмыскерді еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айыру болуы мүмкін, бұл жұмыскердің бұзылған құқықтарын қалпына келтіруіне және жұмыс берушіден материалдық нұқсанды ғана емес, сондай-ақ моральдық нұқсанды да өндіріп алудың негізі болып табылады.
Жұмыс істеуге рұқсат бермеу Моральдық нұқсан - бұл жеке тұлғалардың мүліктік ... жалғасы
І. Еңбек шарты тараптарының материалдық жауапкершіліктері
ІІ. Жұмыс берушінің қызметкерге қатысты материалдық жауапкершілігі басталатын жағдайлар
ІІІ. Жұмыс берушінің алдындағы қызметкердің материалдық жауапкершілігі
Еңбек шарты тараптарының материалдық жауапкершіліктер
Еңбек шарты тараптарының материалдық жауапкершілігі тек кінәсі бар болған кезде ғана басталады. Тарап егер залал еңсерілмейтін күш жағдайларында (форс-мажорлық жағдайлар) туындауы немесе зардап шегушінің қаскөйлігі дәлелденген кезде ғана жауапкершіліктен босатылады. Қызметкер мен жұмыс берушінің материалдық жауапкершілігі басталатын жағдайлардың түбегейлі тізбесі санамаланған. Бұл тізбені толық деп түсінуге жатпайды, осы бапта көрсетілмеген басқа талаптар оның қолданылу аясына кірмейді, яғни: жұмыс беруші қызметкер алдында:
-қызметкерді өз жұмыс орнында еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айыру арқылы келтірілген залал үшін;
-қызметкердің мүлкіне келтірілген залал үшін;
-қызметкердің өміріне және (немесе) денсаулығына келтірілген зиян үшін материалдық жауаптылықта болады;
-қызметкер жұмыс берушінің алдында:
-жұмыс берушінің мүлкін жоғалту немесе бүлдіру арқылы келтірілген залал үшін; --қызметкердің әрекеті (әрекетсіздігі) нәтижесінде туындаған залал үшін материалдық жауаптылықта болады. Басқа жағдайларда тараптар ұжымдық шартта, еңбек шартында белгіленген талаптар бойынша өзара материалдық жауаптылықта болады. Мен бұл жерде мысалға мектепке дейінгі ұйымды алдым.
МДҰ-ға тиесілі материалдық құндылықтар мен ақшаларды сақтауды қамтамасыз ету мақсатында МДҰ басшысы немесе оның орынбасары материалдық жауапты тұлғамен ол жұмысқа тағайындағаннан кейiн толық материалдық жауапкершiлiк туралы шарт жасасады. Шарт екi данада жасалады және МДҰ басшысының және материалдық жауапты адамның қолымен куәландырылады, шарттың бiрiншi данасы МДҰ басшысында, екiншiсi материалдық жауапты адамда қалады. Жасалған шарт қызметкердің жеке ісінде сақталады. Қандай да бір залал (зиян) анықталған жағдайда, ұйым әкімшілігі қызметтік тексеру жүргізуі тиіс, оның барысында: келтірілген залалдың (зиянның) мөлшері; кінәлі адам немесе кінәлі адамдар; залдың орнын толтыру жағдайлары анықталуы тиіс. Әдетте, келтірілген материалдық залал түгендеу барысында немесе кездейсоқ анықталуы мүмкін. Онда материалдық залал келтірілгенін анықтаған тұлғаның атынан, бірінші басшының атына баяндау жазбасы беріледі. Осы жазбаның негізінде залалды және кінәлі тұлғаларды анықтау мақсатында қызметтік тергеу тағайындалатыны туралы бұйрық шығарылады. Анықталған кінәлі тұлғалардан міндетті түрде түсініктеме алынады, онда қызметкер оқиғаның себептерін жазбаша түрде толық мазмұндайды және ерікті түрде келтірілген залалдың орнын толтыруға келісетінін немесе келіспейтінін көрсетеді. Қызметкердің жазбаша келісімі болмаған кезде, әкімшілік келтірілген залалды өндіру мәселесін қарау үшін істі сотқа беруге құқылы. ЕК сәйкес, материалдық залал сомасын жалақыдан ұстап қалуға қолданыстағы заңнамада тыйым салынған. Қызметкердің келтірген материалдық залалды оның жалақысынан ұстап қалуға берген келісімі міндетті түрде жазбаша ресімделуі тиіс. Бұл ретте еңбек заңнамасында ЖТС (жеке табыс салығы) және МЗТ (міндетті зейнетақы төлемдері) ұсталғаннан кейінгі қызметкердің қолына беруге тиесілі жалақының 50 %-дық сомасынан аспауға тиіс жалақыдан ұстап қалудың ең көп мөлшері белгіленгенін есте ұстау маңызды. Егер қызметкермен толық материалдық жауапкершілік туралы шарт жасалмаған болса, ЕК сәйкес, қызметкердің материалдық жауапкершілігі орташа айлық жалақысының мөлшерімен шектеледі. Сонымен қатар, толық материалдық жауапкершілік туралы шарт жасамастан сотқа жүгіну кезінде, сот материалдық залал келтірілгені және оның орнын толтыру мәселесі бойынша сотта істің қаралуын ашудан бас тартады.
Жұмыс берушінің қызметкерге қатысты материалдық жауапкершілігі басталатын жағдайлар
Еңбек, ұжымдық шарттарда жұмыскер мен жұмыс берушінің материалдық жауаптылығы нақтылануы мүмкін. 121-бап ҚР 2015.23.11 № 414-V Еңбек Кодексі (2018.21.07. берілген өзгерістер мен толықтырулармен) жұмыскерді еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айыру арқылы оған келтірген нұқсан үшін жұмыс берушінің материалдық жауаптылығы.
Жұмыс беруші жұмыскердің алмай қалған жалақысы мен оған тиесілі өзге де төлемдерді жұмыскер басқа жұмысқа заңсыз ауыстырылған, жұмыскер жұмыс орнына заңсыз жіберілмеген, еңбек шартының талаптары біржақты заңсыз өзгертілген, жұмыстан заңсыз шеттетілген, еңбек шарты заңсыз бұзылған жағдайларда, оған өтеуге міндетті.
Жұмыс берушінің жұмыскердің алдындағы жауапкершілігі
Бұл бапта жұмыс берушінің жұмыскерді еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айырғаны үшін жауаптылығы нақтыланады. Еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айыру жұмыс берушінің жұмыскердің өзіне жүктелген еңбек міндеттемелерін орындауға мүмкіндігі жоқ жағдай жасағанда не жұмыстан толық айырылғанда көрініс табады. ҚР ЕК жұмыскерді еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айырудың келесі жағдайларын белгілейді:
- басқа жұмысқа ауыстыру;
- жұмыскерді жұмыс орнына жібермеу;
- еңбек шартының талаптарын біржақты өзгерту;
- жұмыстан шеттету;
- еңбек шартын бұзу.
Басқа жұмысқа заңсыз ауыстыру Жұмыс беруші жұмыскерді басқа жұмысқа заңсыз ауыстырған жағдайда, жұмыс беруші ҚР ЕК-нің Р 38 - 39, 41 - 44, 55 бб. және 182-б. 2-т. 15) тарм. қарастырылған материалдық құқық нормаларын, жұмыскерді ауыстыруды ресімдеу рәсімін бұзған жағдайда, сондай-ақ ҚР ЕК-нің 38-б. 3-т. белгіленген жағдайда, жұмыскердің денсаулық жағдайына байланысты медициналық қорытындымен расталған қарсы көрсетілімдер болған кезде, жұмыскерді басқа жұмысқа ауыстыруға жол берілмейтіндігі бекітілген. Келтірілген материалдық нұқсанды өтеу туралы талаптың алдында жұмыскерді еңбек ету мүмкіндігінен заңсыз айыру болуы мүмкін, бұл жұмыскердің бұзылған құқықтарын қалпына келтіруіне және жұмыс берушіден материалдық нұқсанды ғана емес, сондай-ақ моральдық нұқсанды да өндіріп алудың негізі болып табылады.
Жұмыс істеуге рұқсат бермеу Моральдық нұқсан - бұл жеке тұлғалардың мүліктік ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz