Алаш партиясының бағдарламасындағы ерекше мәселелер жайында

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
жаратылыстану факультеті
физика кафедрасы

БӨЖ

Тақырыбы: Алашорда (Халық кеңесі) үкіметінің құрылуы.

Қабылдаған: Абдраманов Е.
Дайындаған:Эргашова Д
Тобы: ЖФЗ-911

2020
Жоспары :

Кіріспе ... ... ... ... ... ... .

1.1.''Алаш ''қозғалысының тарихи сипаты.

1.2. XX ғасырдағы Алашордашылар.

1.3. Баспасөз жүйесіндегі отаршылдыққа қарсы әрекеттер.

2.1. Қос төңкеріс тұсындағы Алашордашылар.

Қорытынды ... ... ... ...

Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ...

Кіріспе.
1917 жылы құрылған Алаш партиясы ел игілігі үшін 20 жыл қызмет етсе де артында өшпес із қалдырды. Алаш партиясының басшысы Әлихан Бөкейханов мемлекет және қоғам қайраткері тарихшы-этнограф ,аудармашы,экономист,әдебиеттанушы ,ғалым Әлихан Нұрмұхамедұлы бірінші думаға Семей облысынан сайланды.
1916 жылы болған көтерілістің шығу себептері мен салдары. Патшалық Ресейдің шығарған жарлығынан кейын 1916 -шы жылдың шілдесінен бастап Қазақ жерінде көтерілістер мен толқулар болып, соңы ұлт-азаттық көтеріліске алып келді.Оқиға шын мәнінде Патшалық Ресейдің шығарған бұл жарлық тек сылтау ғана еді. Көтерілістің басты себебі әлеуметтік- экономикалық және саяси себеп еді. Бұл патшалық тараптан отаршылдық езгінің күшеюі, алым салықтың артуы, жайылымдардың қысқаруы, жерлерді тартып алуы , соғысқа байланысты қарапайым халықтың жағдайының күрт нашарлауы еді.
Көтерілістің басты мақсаты-азаттыққа қол жеткізу болды. Ал көтерілістің шығуына басты себеп болған халықты тыл жұмыстарына яғни қара жұмысқа тартылатын адамдардың тізімдерін жасаған ауыл старшындары, болыс басшылары және жергілікті әкімшіліктің басқада қызметкерлерінің парақорлығы, халыққа қиянат жасап , өз балаларын тыл жұмыстарынан алып қалуы, жасы жетпейтын немесе жұмысқа жарамсыз , егде жастағы қартардың тізіміне қосып қоюы. Осының барлығы қарапайым қара халықтың ашу -ызасын туғызды. Осылайша халых болыстық кеңселерді, болыстар мен ауыл старшындарының уйлерын, жасалған тізімдерді өртеді, жекелеген болыс басшыларын өлтірді.
Осы кезде халық әр болысқа көтеріліс басшыларын хан сайлап патша үкәметіне қарсы шықпақ болғанда , қазақ зиялылары қаруланған патша армиясына , әскери өнерге машықтанбаған қазақ халқына босқа қан төкпеуге, оқиғаны қан төгіссіз бейбіт жолмен шешуге шақырды.
Еңбектің мақсаты:
ХХ ғасырдағы Қазақ зиялыларының ел үшін жер үшін атқарған қызметтері, олардың жазған еңбектері туралы баяндау. Партияның жүріп өткен жолдары, партияның ұстанған саясаты, бағытытын ашып көрсету. Патшалық Ресей тұсындағы қазақ елінің жай күйі, отаршыл озбыр саясаты, қазақ зиялы қауымын қуғын сүргінге ұшратуы, жер аударуы,"ұлтшыл" деген айып тағып , жазасын өтеу лагерлеріне жіберуі, ату жазасына кесілуі.
Оқиғаның өзектілігі:
Қазақ халқында Алаш партиясының алатын орны , ұлт зиялыларының өмірі мен шығармашылығы, елі үшін өздерін құрбан еткен , азаттық жолында , дербес жеке мемлекте боламыз деп аянбай тер төккен ұлтымыздың көзі ашық зиялы қауымы жайлы.
Еңбектің хронологиялық зерттелу ауқымы:
Алаш партиясының құрылуы мен жоспар-жүйесі , атқарған қызметтері. Ресейдің қазақ халқына жасаған отаршылдық езгіні күшейтуі, осыған байланысты халықтың бас көтеруі, көтерілістердің болуы. Елді, халықты сақтап қалу, қан төгісті болдырмау мақсатында , бостандықты аңсаған халыққа ,азаттық алу жолында күрескен зиялы тап өкілдерінің жұмыстарын ашып көрсету. Баспасөз жұмыстары жайлы ,соның ішінде "Қазақ" газеті жайында. Қазақ газетінің төрағасы А.Байтұрсыновтің басшылығымен атқарылған бірқатар жұмысар жайында.
Ревалютциялық төңкерілістер тұсындағы қазақ зиялылары, басқада топтармен бірігуі . Елдің ішкі және сыртқы саясатын бағамдап ұстауы. Сол кездегі саяси ұйымдар мен түрлі топтар өкілдері жайлы. Алаш қозғалысының саяси сипаты. Алаш партиясының бағдарламасындағы ерекше мәселелер жайында.
Алаш қайраткерлерінің қуғындалуы, оларға қарсы жала мен айыптардың тағылуы. Ұлт зиялыларына қарсы еңбектердің арнайы тапсырыспен жазылып .
1.1. Алаш қозғалысының тарихи сипаты.
Алаш қозғалысынының тарихын , оның мүшелерінің саяси қызметтерін зерттеуде ең алдымен олардың 1913-1918 ші жылдар аралығында партия мүшесі А.Байтұрсыновтың ұйымдастыруы мен сол кісінің тікелей басшылығымен жарық көріп отырған "Қазақ" газеті арқылы білуімізге болады.
ХХ ғасырда 20-30 шы жылдарында Алаш қозғалысын сынға алған мақалалар жарық көре бастады. М.Атаниязов, С. Сейфуллин, А.Кенжиннің сыни мақалалары баспасөздерде жарық көре бастады. Бұдан кейінгі жылдары да Алаш қозғалысын сынға алатын "ұлтшылдық" қызметіне қатысты еңбектер жарык көріп отырды.
ХХ ғасырдың 20-30 шы жылдардың басында -ақ Алашордашылардың атқарған саяси қызметтерінің соңына қарауға майшам алып түсті. Олардың көзқарастарының қоғам үшін қаншалықты маңызды екенін бағамдау үшін большевиктік жүйе кедергі жасады. Сондықтан да оларды буржуазиялық-ұлтшылдар деп , олардың жасаған ,атқарған істерін кеңестік үкіметке қарсы деп бағамдалды.
Белгілі тұлғалар С.Асфендияров пен Т.Рысқұловтардың Алаш партиясына қатысты еңбектерінде Алашорда қозғалысын сынға алған. 30 жылдары Алаш қозғалысына қатысты сот істірі кезінде , зиялы қауым өкілдерінің басым көпшілігі "халық жауы" атанып жер аударылып, айдауға лагерлерге жіберіліп, ату жазасына кесілді. Сөздері , ой пікірлері өзгелерден бөлек зиялы қауым өкілдерінің өмірбаяндарын, еңбектерін оқуға, олар жайлы мақала не кітап жазуға тиым салынды.Тимы салынсада олар жайлы еңбектер ішін ар жарық көріп отырды. Тек 1989 жылы ғана Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің "жаппай саяси қуғын сүргін құрбандарын ақтау " туралы заңы бойынша , ешқандай негізсіз, жазықсыз айыпталған зиялыларды ақтап, олардың есімдерін, еңбектерін халықпен қайта қауыштырды.
1.2. ХХ ғасырдағы Алашордашылар.
Алаш партиясын құруға ұлт зиялылары көп талпынды, тек 1917 жылы ақпан төңкерісінен соң ғана сәті түсті .
Алаш партиясының бағдарламалық жобасы 1917 жылдың 21 ші қарашасында "Қазақ" газетінің 251 нөмерінде жарық көрді. Жобаны Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, Е.Тұрмұхамедов, Е.Омаров, Ғ.Бірімжанов, М.Дулатов, Ғ.Жүндібаев сынды ұлт зиялылары жасаған. Сонымен қатар мақала `'сарыарқа''газетінің 19 санында 3 ші қараша күні Алаш партияның жобасы жарық көрді. Екі газетте де жарық көрген мақаланың түп мақсаты бір болғанымен , айтылған мәселелерде аздап айырмашылықтар бар . Дегенмен де екі басылым бірін -бірі толықтырып отырды.
Бағдарламаға мемлекет билеу түрі, негізгі құқық, жергілікті мекемелер, салық пен жер мәселесі, солдаттық яғни жер қорғау мәселесі , жұмышшы мәселесі, оқу-ғылым, дін, сот, баспасөз бостандығы, бас бостандығы, жүріп тұру бостандығы сияқы маңызды мәселелер қозғалды.
Бағдарламада қозғалған ерекше мәселе бұл жер мәселесі. Жерді халық меншігіне беру егін мен мал шаруашылығына қатысты жерді бөліп беру. Қаза халқының баріне жер бөліп берілмейінше елге мұжықтардың келуіне тиым салу мәселесі.
Бағдарламадағы ең маңызды мәселе ол оқу-ғылым мәселесі болды. Оқу, ғылымсыз мемлекттің дамуы , алға жылжуы , өркендеп өсуі мүмкін емес , бұл жайлы қазақ зиялылары айтыпта , баспасөз беттерінде жариялап та қазақ халқын оқуға , білім алуға жақырды. Құжатта көрсетілгендей білім ордалары кімге де болсада есігі айқара ашықтығы және оқу жүйксі мемлекет тарапынан қаржыландырылатындығы, қаражат қай тілде оқытатын оқу орын болмасын бәріне тәңдей әділ бөлінуі қажет болды. Профессорлар мен мұғәлімдер өзара сайлау арқылы қызметтерін жалғастырып отырды. Оқу орындарын кітапханамен қамтамасыз ету міндеттелді.
1917 жылы Бұкілресейлік құрылтайына Алаш партисы әр обылыстан депуттатық пен кандидаттықа үміткерлер мен лайықтылар тізімін 21-26 ші шілде де Орынбор қаласында өткен Жалпықазақ сьезінде шығарды.
Тізім бойынша тағайындалғандар:
Ақмола обылысынан: Мағжан Жұмабаев , Сәдуақас Сейфуллин, Айдархан Тұрлыбаев, Хайретдин Болғанбаев, Асылбек Сейітов, Салмақбай Көсемесов, Ережеп Итбаев, Садық Мешенбаев, Сейілбек Жанайдаров, Сұлтанмахмұт Абылаев, Жұмағали Тілеулин, Рахымжан Дүйсенбаев.
Семей облысынан: Әлихан Бөкейханов, Ахыметжан Қозыбағаров, Григорий Николаевич Потанин, Биахмет Сәрсенов, Әлімхан Ермеков, Жақып Ақбаев, Мұқыш Боштаев, Халел Ғаббасов.
Орал облысынан: Жаһанша Досмұхамедов, Ғұмар Есенғұлов, Халел Досмұхамедов, Ғұбайдолла Әлібеков, Нұрғали Ипмағанбетов, Ғұбайдолла Бердиев, Сәлімгерей Қаратілеуов.
Торғай облысынан: Ахымет Байтұрсынов, Тел Жұманмұрынов, Міржақов Дулатов, Сәйітәзім Кәндірбаев, Ахымет Бірімжанов, Елжан Ораз, Есенғали Тұрмұхамедов.
Сырдария обылысы: Санжар Асфендияров, Ғұмар Жанғалиев, Мұстафа Шоқаев, Абдолла Қожанов, Садық Өтегенов, Сұлтанбек Қожанов, Әзімхан Кенесарин, Сегізбай Айзанов, Әлмұхамет Көтібаров, Емберген Табынюаев, Зұлқарнайын Сейдалин, Пашабек Болатханов, Хасен Ибраймов.
Жетісу обылысы: Ибраһим Жайнақов, Мұхамеджан Тынышбаев, Сүлеймен Келгенбаев, Мәметов Мырзахан, Ғабдікәрім Сыдықов, Сатарқұл Жанқарашев, Отыншы Әлжанов, Базарбай Мәметов, Дүр Сауранбаев, Мырзахан Төлбаев, Садық Аманжолов, Түбек Есенғұлов.
Ферғана обылысы: Жәнібек Сағымбаев, Қоңырқожа Ходжиков, Құлнәзір Қалбиев, Әбзірахман Оразбаев, Оразбай Көшкінбаев, Жәмшид Кәрібеков, Шәкір Диваев , т.б.
Самарқан обылысы: Алдабек Мангелдин.
Әмудария обылысынан: Ғайса Қошықбаев, Ғабдрасұл Мәмиев.
Бөкейліктен: Уәлитхан Танашев, Бақтыгерей Құлманов, Батырхайыр Ниязов.
Торғай обылысынан тізімге енгізілген Міржақып Дулатов депутаттықтан бастарты. Бұл туралы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.