Бастауыш сыныптағы ойын технологиясы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

С. АМАНЖОЛОВ АТЫНДАҒЫ ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН

МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

« Бастауыш сыныптағы ойын технологиясы»

Тақырыбындағы ғылыми жоба

Орындаған:

Зәкір Ақмаржан Асанқызы,

Болат Жадыра Родикқызы

Мазмұны

І. Кіріспе

1. 1 Бастауыш сыныпта ойындарды пайдаланудың ғылыми теориялық негіздері

ІІ. Негізгі бөлім

2. Теориялық бөлім

2. 1 Ойын ұғымы және оның психологиялық, педагогикалық негіздемесі, тәрбиелік мәні

2. 2 Ойын технологиясы-балалардың жеке танымдық белсенділіктерін дамыту құралы

2. 3 Дидактикалық ойын түрлері

2. 4 Бастауыш сыныпта қазақтың ұлттық ойындарын пайдалану

ІІІ. Қорытынды бөлім

3. Ұсыныс

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Түйін

Ғылыми жобада бастауыш сыныпта ойын арқылы оқытудың технологиясы қарастырылған. Балалардың сабаққа деген қызығушылығын ояту, ойын арқылы оқытудың пайдасы туралы сипатталған. Сабаққа пайдаланылған ойынның балаларға пайдасы зор екендігі дәлелденген.

Ойын арқылы балалардың белсенділігі артады. Баланың мұғаліммен және құрдастарымен қарым-қатынастары дамиды.

Ғылыми жобада ойынның түрлері және ойынды мұғалімнің қалай пайдалану керектігін сөз етеміз, ғылыми деректермен нақты дәлелдермен тұжырымдаймыз.

КІРІСПЕ

Жобаның өзектілігі:

Ұлтымыздың кемелді келешегінің ең басты кепілі-сапалы, жаңа заман талаптарына сай білім беру жүйесін қалыптастыру жүйелі жолға қойылды. Білім негізі бастауышта, мектеп табалдырығын енді аттаған бүлдіршіндердің туған жерге деген сүйіспеншілігі мен жанашырлығы, адалдығы мен шыншылдығы нақ осы кезеңнен бастау алады. Баланы жеке тұлға ретінде қалыптастыру ол мұғалімнің қолында. Мұғалім қаншалықты сабақты қызықты, әрі түсінікті өтсе, бұл балалардың дамуын зор ықпалын тигізеді. Сабақта оқушыларды ізденіске баулу-мұғалімнің басты мақсаты. Осы мақсатты жүзеге асырудың бірден бір тиімді жолы-сабақта ойын түрлерін пайдалану болып табылады.

Жобаның түрі: зерттеу

Зерттеудің мақсаты:

1 Ойынды пайдалану мақсатын анықтап алу

2 Ойындарды оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай жүйелеу

3 логикалық жаттығулардың бала ойының дамуына әсерін анықтау

Зерттеудің нысаны:

Оқу сапасын көтерудегі тиімді технологиялар, ал зерттеу бұйымы - ойын технологиясының тиімді жақтары.

Зерттеу әдістері : іс-тәжірибе қолдану

Зерттеудің нәтижесі мен қорытындысы :

Бастауыш сыныпта сабақ беру барысындағы болатын қиыншылықтарды жеңу жолдарының бірі - ойын технологиясы. Себебі бастауыш сынып балаларының негізгі іс-әркееті - ойын. Біз бұл технологияның тиімді екенін өз жобамызда дәлелдейміз.

Зерттеудің мәселелері: ойын технологиясының дұрыс қолданылмауы, мамандардың аз болуы және тағы басқалары

Іс тәжірибеде пайдалану аясы : бастауыш сыныпта

Теориялық бөлім

2. 1 Ойын ұғымы және оның психологиялық, педагогикалық негіздемесі, тәрбиелік мәні

Адамның жан дүниесі дамып жетілу, әлеуметтік өмірге бейімделіп тіршілік етуі әртүрлі іс әрекеттермен шұғылдану барысында қалыптасады. Сондай әрекеттердің бір саласы - ойын әрекеті. Ойын әрекеті баланың психикалық үрдістерін қарқынды дамыту құралы болып табылады. Ойын теориясы мен тәжірибесі, мән мағынасынан мәдениет мұраларын шетелдік және отандық психологтар, философтар этнографтар, социологтар, педагогтар зерттеді.

Ойын ұғымы баланың белсенділігін, қоршаған дүниемен араласуын, өзін-өзі тануының алғашқы көрінісі.

Ойын проблемасын шұғылданған көрнекті ғалымдар Р. М. Жуковская, Д. В. Марова, Н. Я. Михайленколардың айтуы бойынша балалар игерген білімдерін ойынға пайдалана білу керек. Ал мұғалімнің міндеті - балаларды ойынға өз қызығушылығы мен, ынтасымен қатысуын қамтамасыз ету.

Ойынның педагогикалық жақтарын аса көрнекті Н. К. Крупская, А. С. Макаренко, Е. А. Аркин, Р. И. Жуковский, С. О. Лозинский сынды педагогтар зерттеді.

Ойын арқылы адам баласының белгілі бір буыны қоғамдық тәжірибені меңгереді өзінің психиалық ерекшеліктерін қалыптастырады. Бала ойынында қоғамдық, ұжымдық сипат болады. Мәселен, кез келген бала еш уақытта жалғыз ойнамайды, қатар құрбыларымен бірлесіп ойнайды, ойын арқылы бір - бірімен өзара қарым - қатынас жасайды. Ал мұның өзі оның дамуы үшін ерекше маңызы бар фактор екендігі түсінікті. Ойын арқылы бала өз қажетін қалай қанағаттандыра алатынын, қандай қабілеті бар екендіге байқап көреді. Тиімді қолданылған ойын элементтері мұғалімнің түсіндіріп отырған материалын оқушылардың зор ынтамен тыңдап, берік меңгеруіне көмектеседі. Қызықты ойын түрінен кейін олар тез серігіп, тапсырманы ықыластана әрі сапалы орындайтын болады.

Баланың психикалық даму үрдісінде ойын әркетінің тағлымдық және тәрбиелік маңызы осы заманғы тәлім - тәрбие психолгиясында өзекті мәселе болып саналады. Ойын әрекетінде баланың денесі мен ақыл - ойы дамып, өзін қоршаған ортаның заттары мен құбылыстарын танып біледі. Ойын әрекетінде бала психикасына дамуында шешуші қызмет атқаратындығы Ж. Аймауытов, М. Жұмабаев, С. Торайғұров, Ш. Құдайбердиев, Т. Тәжібаев тағы басқа қоғам қайраткерлерінің бізге мұра болып қалған еңбектерінде айрықша орын алды.

Қазіргі кездегі оқытудың ойын формасы зерттеудің мәні мен міндеті оның түрлерін: иммитациялық, символдық және оқу - зерттеу деп бөле отырып, осы оқу ойындарының технологиясын талдау болып отыр. Чех педагогы Я. А. Коменский ойынды баланың ең қажетті іс әрекеттің табиғатына және бейімділігіне ең жауапты түрі деп санайды.

Ойынның тәрбиелік мәні:

Қазіргі ұлттық мәдениет пен салт-сананың жаңару кезеңінде ойынның тәрбиелік мәні зор жеке тұлғаның дамып жетілуіне, қалыптасуына әсер етуші факторлардың бірі.

Ғалымдарымыз М. Танекеев, Е. Сағындықов, Б. Төтенаевтың ғыыми еңбектерінде қазақтың халық ойындары туралы жазып, жалпы сипаттамалар, топтастырулар берген. Олар ойынды ауыз әдебиетінің мұраларында, бейнелеу өнерінде көрініс тауып, балалардың тұлғалық болмысын тәрбиелеуге ұрпақтан-ұрпаққа ауысып ерекше мәнге ие болды деп көрсеткен.

Бастауыш сынып оқушыларының ойын әрекетін зерттей отырып ойынның, біріншіден, көшпелі қазақ елінің ежелгі санасы, әдет-ғұрпы мен тұрмыс тіршілігімен тығыз байланыста туғанын; екіншіден, балаларды тәрбиелеуге бағытталған негізі бар екендігі айқындалады.

Ойын бастауыш сынып оқушыларын тәрбиелеудің және баланың іс - қимылының негізгі түрі, сыртқы ортамен қарым - қатынасын білдіретін маңызды құралы. Ғалымдардың пікірі бойынша баланың жеке болмыстық тұлғасын қалыптастырудағы басты шарттың бірі - баланың мінез құлқынтәрбиелеу. Мінез құлық дегеніміз - адамдардың өзін қоршаған ортаға, қоғамға, басқа адамдарға деген қарым - қатынасынан көрініс табатын тұрақты психикалық ерекшелігінің жиынтығы. Балаға мінез - құлық туылғаннан бастап қалыптаса бастайды. Әр балаға өз жастарына сай ойын ұйымдастыру керек. Оларды мақсаттылыққа, шешімділік, ұстамдылық, сабыр, төзім, батылдылық, белсенділік қасиеттерін қалыптастыруды басшылыққа алып, естен шығармау. Балалар ойынында Отанға, ұлтқа деген сүйіспеншілік, ұжымдық, еңбекті қадірлеу, кішіпейілділік, ізеттілік, тәрбиелілік, тәртіптілік т. б жоғарғы қасиетттерді ойын үдерісінде, ойын арқылы үлгі-өнеге ғибрат алғызу, ұлттық болмыс пен мінезді өскелең ұрпақ бойына дағды етіп сіңіре білу бастауыш сынып мұғалімдерінің үлесінде. Ойынды өткізудегі мұғалімнің мақсаты- оқушыларды еркін сөйлей білуге, айтайын деген ойын тез, әрі жүйелі жеткізуге, ойлау қабілетін дамытуға, тіл байлығын арттыра түсуге жету. Ойында бала өзін батыл ұстап, айтайын деген ойын еркін жеткізуге тырысады.

Ойындардың барлығы белгілі бір мақсатты көздейді, бәрінің де тәрбиелік мәні зор. Ең бастысы ойынды өз дәрежесінде ұйымдастырып пайдалана білуде.

2. 2 Ойын технологиясы-балалардың жеке танымдық белсенділіктерін дамыту құралы.

Танымдық әрекет- оқушының білімге деген өте белсенді ақыл ой әрекеті. Танымдық әрекет- танымдық қажеттіліктерін, мақсат, танымдық жіне әрекетті орындаудың тәсіл-амалдарынан тұрады. Н. Ф. Талызина бастауыш сынып оқушыларының танымдық іс-әрекетінің қалыптасуына жан-жақты зерттеу жұмыстарын жүргізіп, маңызды тұжырымдамалар жасады. Мәселен, бірінші сынып балаларының ойын арқылы, танымдық іс - әрекеттің тәсілдері арқылы ақыл - ойларын дамытып, бірте - бірте ойынды оқу іс - әрекетімен алмастыру қажеттігімен анықтап көрсетті. Әртүрлі ойын баланың дүние танымын кеңейтіп, қарым-қатынас жасау белсенділігін дамытады. Ойындарды топтастырылуында баланың дамуында ойын басқаратын іс-әрекеттің түріне айналады деген тірек идеяларды басшылыққа алу керек. Сонымен мәнді ойын арқылы пайда болған іс-әрекет бастауыш сынып оқушыларының жеке тұлғалық танымдық белсенділіктерін дамытудың мүмкіндіктері болатынды.

Қозғалыс ойындары оқушылардың ептілік, тапқырлығын, өзін-өзі билеушілігін дамытады. Ойын оқушыларды жылдамдылыққа төзімділікке тәрбиелейді. Қазақ халқы материалдық мұраларға қоса мәдени қазыналарға да аса бай халықтардың бірі. Сондай қомақты дүниелер қатарына ұлт ойындарына жатады. Ойын барысында бала өзінің назарын қимылды орындау әдісіне емес, мақсатқа жетуге аударады. Ол ойын шартына бейімділік ептілік көрсетіп, сол арқылы қимылды жетілдіріп, мақсатты әрекет етеді.

Ойын дегеніміз - тынысы кең, алысқа меңзейтін, ойдан ойға жетелейтін, балаға қиялымен қанат бітіретін осындай ғажайып нәрсе, ақыл - ой жетекшісі, денсаулық кепілі, өмір тынысы. Ойындардың суықтыру, тәрбиелеу және білім беру маңызы сан-салалы, бірақ іске асыру үшін мұғалімнің шығармашылық көзқарасы мен педагогтық шеберлігі қажет. Баланың қиялы әсіресе ойында жарыққа шығады. Ойын балаға кәдімгідей бір жұмыс.

Мұғалім балаларды ойынға өз қызығушылығымен, ынтасымен қамтамасыз ету керек. Сонда ғана ойын мақсатына жетіп тәрбиелік мәні арта түседі.

Ойын баланың сабаққа ынтасын аудартуға, көңіл қойғызуға, сондай - ақ тез түсінуге білімді толық игеруге көмектеседі. Ойынның түрлері өте көп: ойын - сабақ бойынша, жаттығулар арқылы, сергіту ойындары, жарыстар арқылы. Бұл ойындар баланы жан - жақты өсуіне көмектеседі. Ойында бала өз алған білімін пайдалана білуге үйренді. Өткен білімдерін бұрынғыданда жақсы меңгеруге жағдай жасайды. Жұмыстың бұл түрі балалардың оқуға деген ықыласына жол ашады.

Бір мысал келтірейік: Бірінші сынып оқушысы

Мұғалім: 4-ке 3-ті қоссақ неше болады?

Ол санайды бірақ өз назарын меңере алмайды

Оқушы: төрт

Ол басқа сұрақтарға да осылай ойланбай жауап береді. Енді, мұғалім « тез және дұрыс жауап берген бала ұтып шығады» - деген ойын өткізеді дейік. Мұндайда жаңағы сұрақтарға жауап өте дұрысболып шығады, яғни балалардың жеке белсенділігін дамытуда және танымдық қызығушылығын арттыруда дидактикалық ойынның маңызы зор.

Әртүрлі ойындар арқылы балалардың ой - өрісін, қиялын, сезімін оятуға зейінін аударуға белсенділігін арттыруға, шығармашылығын дамытуға болады. Ойындар арқылы балалардың сабаққа деген ынтасы дамиды.

2. 3 Дидактикалық ойын түрлері.

Баларды оқытуда және тәрбиелеуде ойынның мәні педогогикалық жүйеде бұрын да, қазір де қарастырылып отыр. Алдыңғы атарлы педогогтардың бәрі де ойынды нағыз керекті және маңызды іс-әрекет деп түсінеді.

Ойын баланың барлық маңызды ақыл-ой әрекеті, онда айналасындағы дүние жайлы түсініктердің кеңеюіне, тілінің дамуына құрбыларымен жақындасуға көмектеседі. Ойын баланың сабаққа ынтасын аудартуға, көңіл қойғызуға, сондай-ақ қабылдауын жеңілдетуге, білімді толық игеруіне көмектеседі.

Ойын балалар үшін күрделі әрекет, ол білімді, ақылды ұйымдастыруды қажет етеді. Ал ол білімді қайдан алады?Оған бала ойын арқылы өзі үйренеді, үлкендерде үйретуі тиіс. Ойынның өз мақсаты, жоспары, арнайы заттары, тағы басқа көптеген ерекшеліктері болады.

Ойын-балалардың негізгі іс-әрекетінің бір түрі. А. С. Макаренконың айтуынша ''Баланың өмірінде ойынның зор маңызы бар-үлкендер үшін жұмыстың, қызметтің қандай маңызы болса, балалар үшін ойынның маңызы да сондай болады. Сондықтан болашақ қайраткерлерді баулу ең алдымен ойын түрінде жүргізіледі''.

Балалардың өзін қоршаған өмірге белсенді түрде қатысуға деген ынтықтығы ойын үстінде көрініс табады. Ойын-балалардың дүниені, шындықты тану жолдарының бірі. Түрлі ойындар балалар ұжымын ұйымдастыруға, қуанышты, сергек көңіл-күйді қалыптастыруға көмектеседі.

Педагогикалық әдебиеттерде кейінгі кездері практикалық әдістердің қатарында жаттығулардан басқа ойындар да аталып жүр. Профессор Т. С. Сабыров мектепте қолданылатын ойындарды негізінен үш топқа бөлуге болатынын айтады:ұлттық ойындар, дидактикалық ойындар(жеке пәндердің мазмұнына сәйкес жүргізіледі) және дене шынықтыру сабақтарында кеңінен қолданылатын қимыл-қозғалыс, спорттық ойындар.

Педагогтар мен психологтардың зерттеулері бойынша дидактикалық ойындардың бірнеше бағыттарын атауға болады. Олар:

1. Дидактикалық-логикалық бағыттағы ойындар.

2. Дидактикалық-сөздік бағыттағы ойындар.

3. Дидактикалық-рөлді-сюжеттік бағыттағы ойындар.

4. Дидактикалық-логикалық бағыттағы ойындар.

5. Дидактикалық-заттық бағыттағы ойындар.

6. Дидактикалық-ұжымдық бағыттағы ойындар.

7. Дидактикалық- қимыл-қозғалыс бағыттағы ойындар.

8. Дидактикалық-ұлттық бағыттағы ойындар.

9. Дидактикалық-құрылыс бағыттағы ойындар.

10. Дидактикалық-шығармашылық бағыттағы ойындар.

Осылардың ішінде бастауыш сынып оқушыларына білім, беру мен оқытуда дидактикалық ойындардың маңызы зор. Дидактикалық ойындар түрлеріне дидактикалық сипат беріліп, білімдік, тәрбиелік мақсат көзделіп іріктеліп алынады. Әрбір мұғалім сабақ барысында қандай дидактикалық ойын қолданы-латынын күні бұрын сабақ мазмұнына, мақсатына сай лайықтап таңдап алады. Өйткені ойын мектепке келген балалар үшін қызықты әрекет бола отырып, оларды тәрбиелеу мен дамытудың аса маңызды құралы болып табылады. Бірақ ол ұйымдастырылған педагогикалық процеске енгізілгенде ғана сондай құралға айналады.

Сабақта ойын элементтерін қолдану-ол логикалық, дербес орындалатын жаттығу жұмыстары баланың сөзге белсенділігін арттырып, олардың ойлау, қабылдау әрекеттерін кеңейту, білім сапасын тереңдете түсуге жәрдемдеседі.

Дидактикалық ойындар- тәрбиелеудің, білім берудің аса маңызды құрылымының бірі болғандықтан, сол алған білімдерін іс әрекетте пайдалана білуге, жұмыс барысындағы икемділік-дағылармен қарулануға, ақыл-ойының дамуына, белсенділігінің артуына, өз бетінше әрекет етуіне жәрдемдеседі. Дидактикалық ойындар арнайы мақсатты көздейді және нақты міндеттерді шешеді.

Дидактикалық ойындар-балалар үшін өздеріне тән жүру барысы, мақсаты, маңызы бар әрекет. Мұндай ойындарды ұйымдастыру қашанда төмендегідей үш мақсатты көздейді:

-білімділік, яғи баланың оқыту бағдарламасына сай білім, білік, дағдыларын қалыптастыру;

-танымдық, баланың тану, іздену әрекетін дамыту;

-тәрбиелік, үлкендермен немесе өз тұрғыластарымен қарым-қатынас жасағанды қажетті негізгі дағдыларды адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру.

2. 4 Бастауыш сыныпта қазақтың ұлттық ойындарын пайдалану.

Халқымыздың тарихи-мәдени мұраларының түрлері сан-алуан.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.