Радиациялық бақылау
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ АҚ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ
Гигиена және эпидемиология кафедрасы
Реферат
Тақырыбы: Иондаушы сәуле көздерімен жұмыс істеу кезіндегі медииналық қызметкердің еңбек гигиенасы
Орындаған: Маткерім Б.
Тобы: В-ЖМҚА-01-18
Қабылдаған: Жақсыбаева Ж.Б.
Шымкент 2020 ж.
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1) Радиациялық бақылау;
2) Радиациялық қауіпсіздік;
3) Алдын алуы және емі;
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Сәулелік ауру-әр түрлі иондаушы сәулелердің әсерінен пайда болатын қатерлі сырқат. Адам, жануарлар, микроорганизмдер және өсімдіктерге жер қыртысынан бөлінетін гамма-сәулелер және космос сәулелері сырттан, организмде болатын радиоактивті элементтер (K, Ra, Rn, C т.б.) сәулелері іштен әсер етеді. Егер бұл сәулелер тірі организмге артық мөлшерде өтсе клеткалардың, органдардың тіршілігіне қауіпті ауру туғызады. Адамда ортаның әсерінен және ішкі органдарға, әсіресе тыныс алу жолы арқылы теріге, ішек-қарынға радиоактивті заттардың өтуінен пайда болады.
Иондық сәулелердің тірі организмге тұтастай алғанда әсерін, зиянды әрекетін, медицинада, өндірістегі қолданысы жөнінде жеке тұлғалық қауіпсіздікті білу иондаушы сәулелердің жасушаларға, тіндерге, мүшелерге және ағзаға әсері туралы білімдерін нығайту мақсатында, жасушалардың, мүшелердің және ағзаның радиосезімталдылығы және радиосезімталдылықты модификациялау туралы және тіршіліктің қауіпсіздік нормасы түсініктерін қалыптастыру дәрігерлер үшін қажет. Радиобиологиялық зерттеулердегі ерекшелікте, сәулеленіп қалуды арнайы анықтап көз жеткізуге болатын арнаулы жолдары бар. Оның негізгісі көптеген айқындалған радиациялық агенттердің табиғи физикалық сәулелік әсерді әлденеше тексеріп, реакциялардың шығынындағы жауапты басты критерияларын нықтайды. Иондық сәулеге жалпы биологиялық жауап беру заңдылығын көрсетеді, соның негізінде сәулелік реакциялардың организмге әртүрлі модификациялық заттармен қандай көмек алу мүмкін екендігін, радиациялық қауіпсіздік шегін және жіберілу мөлшерін анықтайды.
Жеке тұлғаның радиациялық қауіпсіздігі тақырыбын оқыту
барысында толық мағлұмат беру, адам организміне және денсаулық жағдайына әсер ететін негізгі зиянды және қауіпті өндірістік факторлар қамтылад,ол бағдарламаларға сай болуы керек. Созылмалы және жедел сәулелену кезіндегі адамдардағы радиациялық зақымдардың қалыптасуын есепке ала отырып, радиацияның әсеріне ұшырағандардың арасында емдеу және профилактикалық шараларды жүргізілу қажет болады. Халықаралық негізгі қауіпсіздік нормаларын сақтау, иондағыш
сәулелену көздерімен жұмыс істейтін адамдардың және бүкіл
халықтың қауіпсіздігіне сенімді кепілдік беретін дүниежүзілік
ғылымның мәліметтері. Иондағыш сәулелену көздерін қалыпты пайдалану кезінде радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін келесі принциптері басшылыққа алынады: барлық сәулеленудің көздерінен адамдардың жеке басының сәулеленуге ұшырау дозаларын рұқсат етілген шегінен асырмау (нормалау принципі);
Негізгі бөлім
Иондағыш сәулеленудің көздерін пайдалану кезіндегі адамның және қоғамның алған пайдасы оларды қолдану кезіндегі қосымша сәулеленудің келтіретін зияндылық қатер мүмкіншілігінен аспайтын болса, оларды пайдалану жөніндегі барлық ісәрекеттерге тыйым салу (негіздеу принципі);
Кез келген сәулелену көздерін пайдалану кезінде, экономикалық және әлеуметтік факторларды ескеріп жеке бастың (персонал) сәулеленуге ұшырау дозаларын және сәулеленуге ұшырайтын адамдардың санын мүмкіншілігінше және қолдан келгенше төменгі деңгейде ұстау.
Бірақ иондағыш сәулеленудің адамға әсері техногеңцік сәулелену көздерін қалыпты пайдалану жағдайынан басқа радиациялық апат (авария) нәтижесінде, табиғи сәулелену көздерінен медициналық сәулеленуге ұшырау кезінде, болуы мүмкін.
Барлық сәулеленуге ұшырау түрлерінен алатын жиынтық доза радиациялық жағдайды және күтілетін медициналық салдарын бағалау үшін, сондай-ақ, қорғану шараларын негіздеу және олардың тиімділігін бағалау үшін қолданылады.
Жасанды және табиғи сәулеленудің барлық әсер етуі жағдайында адамның қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін радиациялық қауіпсіздік нормаларын қолданады (РҚН-99). Олар, негізгі доза шектері иондағыш сәулеленудің рұқсат етілген әсер деңгейлері және адамның сәулеленуге ұшырауын шектеу жөніндегі басқа да талаптар түріндегі "Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы" Қазақстан Республикасының заңы, талаптардың шектейтін негізіне алынатын құжат. Иондағыш сәулелену қандай да бір ортадан өткен кезде олармен өзара әрекетеседі. Дегенмен жоғарыда келтірілген сәулелену түрлерінің затпен әсерлесуі кезінде әрқайсысының өзінің ерекшеліктері бар.
Альфа бөлшектерінің затпен өзара әсерлесуі кезінде олардың энергиясы ортаның атомдарын қоздыруға және иондауға жұмсалады. Бұл үрдістер бөлшектердің атомдардың орбиталық электрондарымен серпілімді емес соқтығысу нәтижесінде жүреді. Рентген (Р) және гамма-сәулеленудің затпен өзара әсерлесуі.Рентген және гамма-сәулеленулерінің шоғыры әртүрлі ортадан өткен кезде кванттардың затпен өзара әсерлесуі нәтижесінде оның интенсивтігінің азаюы байқалады, Р сәулеленуінің өзара әсерлесуі, ол әр жағдайда, әрбір фотонның жеке акті нәтижесіңде сәулелен шоғырынан шығуымен сипатталады. Нейтроңдардың затпен әсерлесуі. Нейтрондар шоғырыныңзаттармен әсер етуі кезінде, заттың ядроларымен екі түрлі өзара әсерлесуі мүмкін. Біріншіден нейтрондардың ядролармен соқтығысу нәтижесінде нейтрондардың серпімді және серпімді емес Шашырауы мүмкін және ядролык реакциялар және ауыр ядролардың бөлінуі пайда болады. Гамма-сәулеленуі тығыздығы жоғары материалдармен тиімдірек әлсізденеді. Нейтрондар ағынының енгіштік қаблетін гамма сәулеленуіне тән енгіштік қаблетімен салыстыруға болады. Радиациялык қауіпсіздікті қамтамасыз ету, заңды түрде көптүрлі қорғану шараларының кешенін жүргізуді қажет етеді. Ол иондандырғыш сәулелену көзімен нақтылы жұмыс істеу жағдайында және бірінші кезекте иондандырғыш сәулелену түріне байланысты, яғни иондандырғыш сәулеленудің жабық көздеріне байланысты болады.
Жабық көздері деп, оларды пайдалануы және олардың ескіруі алдын ала белгілі жағдайларда қондырғылары радиоактивті заттарды қоршаған ортаға түсірмейтін, кез-келген иондағыш сәулелену көздерін айтады. Жабық иондандырғыш сәулелену көздерімен жұмыс істеу кезінде персонал тек сыртқы сәулеленуге ұшырайтыны белгілі, сондықтан да бұл жағдайда барлық қорғану шаралары ескеріледі.
Радиациялық бақылау радиациялык қауіпті нысандарды жобалау сатысынан бастап,жеке тұлғаның радиациялык кауіпсіздікті қамтамасыз етуде ең маңызды бөлігі.Оның мақсаты радиациялык, қауіпсіздік принциптерін және қалыпты жұмыс кезінде орнатылған негізгі доза шектері мен деңгейлерден аспауын қоса есептегенде, нормативтер талабының сақталу дәрежесін анықтау, радиациялық апат (авария), жергілікті жерлердің және ғимараттардың радионуклидтермен ластануы жағдайында қорғануды оңтайлы ету және кірісу туралы шешім қабылдау үшін, сондай-ақ, табиғи сәулеленуге ұшырау денгейі жоғары аумақтар мен ғимараттардан қажетті ақпараттар алу үшін керек.
РҚН-99-ға сәйкес радиациялық бақылауды кез-келген пайдалану жагдайында: 10мкЗв аспайтын индивидуальдық эффективті доза тудыратын; теріде 50 мЗв және көз бұршағы ауруында 15 мЗв аспайтын индивидуалдық эквивалент доза тудыратын1адамЗв-тен аспайтын ұжымдық жылдық эффективті доз тудыратын сәулелену көздерінен басқа, сәулеленудің барлық көздеріне жүргізіледі. Сондай-ақ, жер бетіндегі космостық сәулеленуге және табиғи калийден болатын адамның ішкі сәулеленуге ұшырауына да шара қолдануға ешқандай мүмкіншілік жоқ.
Табиғи радиациялык фон (ТРФ) жер бетінде космостық және жер бетіндегі табиғи көздерден адамға әсер ететін иондаушы сәулелер.
Технологиялық өзгерген табиғи радиациялык фон (ТӨТРФ) адамның іс-әрекеті нәтижесінде, ... жалғасы
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ АҚ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ
Гигиена және эпидемиология кафедрасы
Реферат
Тақырыбы: Иондаушы сәуле көздерімен жұмыс істеу кезіндегі медииналық қызметкердің еңбек гигиенасы
Орындаған: Маткерім Б.
Тобы: В-ЖМҚА-01-18
Қабылдаған: Жақсыбаева Ж.Б.
Шымкент 2020 ж.
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1) Радиациялық бақылау;
2) Радиациялық қауіпсіздік;
3) Алдын алуы және емі;
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Сәулелік ауру-әр түрлі иондаушы сәулелердің әсерінен пайда болатын қатерлі сырқат. Адам, жануарлар, микроорганизмдер және өсімдіктерге жер қыртысынан бөлінетін гамма-сәулелер және космос сәулелері сырттан, организмде болатын радиоактивті элементтер (K, Ra, Rn, C т.б.) сәулелері іштен әсер етеді. Егер бұл сәулелер тірі организмге артық мөлшерде өтсе клеткалардың, органдардың тіршілігіне қауіпті ауру туғызады. Адамда ортаның әсерінен және ішкі органдарға, әсіресе тыныс алу жолы арқылы теріге, ішек-қарынға радиоактивті заттардың өтуінен пайда болады.
Иондық сәулелердің тірі организмге тұтастай алғанда әсерін, зиянды әрекетін, медицинада, өндірістегі қолданысы жөнінде жеке тұлғалық қауіпсіздікті білу иондаушы сәулелердің жасушаларға, тіндерге, мүшелерге және ағзаға әсері туралы білімдерін нығайту мақсатында, жасушалардың, мүшелердің және ағзаның радиосезімталдылығы және радиосезімталдылықты модификациялау туралы және тіршіліктің қауіпсіздік нормасы түсініктерін қалыптастыру дәрігерлер үшін қажет. Радиобиологиялық зерттеулердегі ерекшелікте, сәулеленіп қалуды арнайы анықтап көз жеткізуге болатын арнаулы жолдары бар. Оның негізгісі көптеген айқындалған радиациялық агенттердің табиғи физикалық сәулелік әсерді әлденеше тексеріп, реакциялардың шығынындағы жауапты басты критерияларын нықтайды. Иондық сәулеге жалпы биологиялық жауап беру заңдылығын көрсетеді, соның негізінде сәулелік реакциялардың организмге әртүрлі модификациялық заттармен қандай көмек алу мүмкін екендігін, радиациялық қауіпсіздік шегін және жіберілу мөлшерін анықтайды.
Жеке тұлғаның радиациялық қауіпсіздігі тақырыбын оқыту
барысында толық мағлұмат беру, адам организміне және денсаулық жағдайына әсер ететін негізгі зиянды және қауіпті өндірістік факторлар қамтылад,ол бағдарламаларға сай болуы керек. Созылмалы және жедел сәулелену кезіндегі адамдардағы радиациялық зақымдардың қалыптасуын есепке ала отырып, радиацияның әсеріне ұшырағандардың арасында емдеу және профилактикалық шараларды жүргізілу қажет болады. Халықаралық негізгі қауіпсіздік нормаларын сақтау, иондағыш
сәулелену көздерімен жұмыс істейтін адамдардың және бүкіл
халықтың қауіпсіздігіне сенімді кепілдік беретін дүниежүзілік
ғылымның мәліметтері. Иондағыш сәулелену көздерін қалыпты пайдалану кезінде радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін келесі принциптері басшылыққа алынады: барлық сәулеленудің көздерінен адамдардың жеке басының сәулеленуге ұшырау дозаларын рұқсат етілген шегінен асырмау (нормалау принципі);
Негізгі бөлім
Иондағыш сәулеленудің көздерін пайдалану кезіндегі адамның және қоғамның алған пайдасы оларды қолдану кезіндегі қосымша сәулеленудің келтіретін зияндылық қатер мүмкіншілігінен аспайтын болса, оларды пайдалану жөніндегі барлық ісәрекеттерге тыйым салу (негіздеу принципі);
Кез келген сәулелену көздерін пайдалану кезінде, экономикалық және әлеуметтік факторларды ескеріп жеке бастың (персонал) сәулеленуге ұшырау дозаларын және сәулеленуге ұшырайтын адамдардың санын мүмкіншілігінше және қолдан келгенше төменгі деңгейде ұстау.
Бірақ иондағыш сәулеленудің адамға әсері техногеңцік сәулелену көздерін қалыпты пайдалану жағдайынан басқа радиациялық апат (авария) нәтижесінде, табиғи сәулелену көздерінен медициналық сәулеленуге ұшырау кезінде, болуы мүмкін.
Барлық сәулеленуге ұшырау түрлерінен алатын жиынтық доза радиациялық жағдайды және күтілетін медициналық салдарын бағалау үшін, сондай-ақ, қорғану шараларын негіздеу және олардың тиімділігін бағалау үшін қолданылады.
Жасанды және табиғи сәулеленудің барлық әсер етуі жағдайында адамның қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін радиациялық қауіпсіздік нормаларын қолданады (РҚН-99). Олар, негізгі доза шектері иондағыш сәулеленудің рұқсат етілген әсер деңгейлері және адамның сәулеленуге ұшырауын шектеу жөніндегі басқа да талаптар түріндегі "Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы" Қазақстан Республикасының заңы, талаптардың шектейтін негізіне алынатын құжат. Иондағыш сәулелену қандай да бір ортадан өткен кезде олармен өзара әрекетеседі. Дегенмен жоғарыда келтірілген сәулелену түрлерінің затпен әсерлесуі кезінде әрқайсысының өзінің ерекшеліктері бар.
Альфа бөлшектерінің затпен өзара әсерлесуі кезінде олардың энергиясы ортаның атомдарын қоздыруға және иондауға жұмсалады. Бұл үрдістер бөлшектердің атомдардың орбиталық электрондарымен серпілімді емес соқтығысу нәтижесінде жүреді. Рентген (Р) және гамма-сәулеленудің затпен өзара әсерлесуі.Рентген және гамма-сәулеленулерінің шоғыры әртүрлі ортадан өткен кезде кванттардың затпен өзара әсерлесуі нәтижесінде оның интенсивтігінің азаюы байқалады, Р сәулеленуінің өзара әсерлесуі, ол әр жағдайда, әрбір фотонның жеке акті нәтижесіңде сәулелен шоғырынан шығуымен сипатталады. Нейтроңдардың затпен әсерлесуі. Нейтрондар шоғырыныңзаттармен әсер етуі кезінде, заттың ядроларымен екі түрлі өзара әсерлесуі мүмкін. Біріншіден нейтрондардың ядролармен соқтығысу нәтижесінде нейтрондардың серпімді және серпімді емес Шашырауы мүмкін және ядролык реакциялар және ауыр ядролардың бөлінуі пайда болады. Гамма-сәулеленуі тығыздығы жоғары материалдармен тиімдірек әлсізденеді. Нейтрондар ағынының енгіштік қаблетін гамма сәулеленуіне тән енгіштік қаблетімен салыстыруға болады. Радиациялык қауіпсіздікті қамтамасыз ету, заңды түрде көптүрлі қорғану шараларының кешенін жүргізуді қажет етеді. Ол иондандырғыш сәулелену көзімен нақтылы жұмыс істеу жағдайында және бірінші кезекте иондандырғыш сәулелену түріне байланысты, яғни иондандырғыш сәулеленудің жабық көздеріне байланысты болады.
Жабық көздері деп, оларды пайдалануы және олардың ескіруі алдын ала белгілі жағдайларда қондырғылары радиоактивті заттарды қоршаған ортаға түсірмейтін, кез-келген иондағыш сәулелену көздерін айтады. Жабық иондандырғыш сәулелену көздерімен жұмыс істеу кезінде персонал тек сыртқы сәулеленуге ұшырайтыны белгілі, сондықтан да бұл жағдайда барлық қорғану шаралары ескеріледі.
Радиациялық бақылау радиациялык қауіпті нысандарды жобалау сатысынан бастап,жеке тұлғаның радиациялык кауіпсіздікті қамтамасыз етуде ең маңызды бөлігі.Оның мақсаты радиациялык, қауіпсіздік принциптерін және қалыпты жұмыс кезінде орнатылған негізгі доза шектері мен деңгейлерден аспауын қоса есептегенде, нормативтер талабының сақталу дәрежесін анықтау, радиациялық апат (авария), жергілікті жерлердің және ғимараттардың радионуклидтермен ластануы жағдайында қорғануды оңтайлы ету және кірісу туралы шешім қабылдау үшін, сондай-ақ, табиғи сәулеленуге ұшырау денгейі жоғары аумақтар мен ғимараттардан қажетті ақпараттар алу үшін керек.
РҚН-99-ға сәйкес радиациялық бақылауды кез-келген пайдалану жагдайында: 10мкЗв аспайтын индивидуальдық эффективті доза тудыратын; теріде 50 мЗв және көз бұршағы ауруында 15 мЗв аспайтын индивидуалдық эквивалент доза тудыратын1адамЗв-тен аспайтын ұжымдық жылдық эффективті доз тудыратын сәулелену көздерінен басқа, сәулеленудің барлық көздеріне жүргізіледі. Сондай-ақ, жер бетіндегі космостық сәулеленуге және табиғи калийден болатын адамның ішкі сәулеленуге ұшырауына да шара қолдануға ешқандай мүмкіншілік жоқ.
Табиғи радиациялык фон (ТРФ) жер бетінде космостық және жер бетіндегі табиғи көздерден адамға әсер ететін иондаушы сәулелер.
Технологиялық өзгерген табиғи радиациялык фон (ТӨТРФ) адамның іс-әрекеті нәтижесінде, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz