Кавказды арабтардың жаулап алуы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

I Кіріспе

I Кіріспе: II Негізгі бөлім

I Кіріспе: 1 Тарау. Еуропадағы исламның қысқаша тарихы

: 5

I Кіріспе: 2 Тарау. Еуропадағы ислам тарихы

: 8

I Кіріспе: 3 Тарау. Демография

: 14

I Кіріспе: 3. 1 «Пью» зерттеу орталығының материалдары

: 14

I Кіріспе: 3 Тарау. Интеграция мәселесі

: 17

I Кіріспе: 3. 1 Интеграция түсінігі

: 19

I Кіріспе: 4 Тарау. Білім

: 21

I Кіріспе: 4. 1. Жалпы тенденциялар

: 22

I Кіріспе: 4. 2 Мектепке дейінгі тәрбие және тілдік құзіреттілік

: 22

I Кіріспе: 5 Тарау. Еңбек нарығы

: 24

I Кіріспе: 6 Тарау. Тұрғын үй мәселесі

: 27

I Кіріспе: 6. 1 Этникалық және діни профильдер

: 30

I Кіріспе: 7 Тарау. Бұқаралық ақпарат құралдары

: 32

I Кіріспе: 7. 1Мұсылман ақпарат құралдары

: 35

I Кіріспе: 8 Тарау. Исламдық ұйымдар

: 38

I Кіріспе: 8. 1 Австрия

: 39

I Кіріспе: 8. 2 Албания

: 40

I Кіріспе: 8. 3 Бельгия

: 40

I Кіріспе: 8. 4 Босния және Герцеговина

: 43

I Кіріспе: 8. 5 Греция

: 44

I Кіріспе: 8. 6 Ирландия

: 45

I Кіріспе: 8. 7 Испания

: 46

I Кіріспе: 8. 8 Ұлыбритания

: 48

I Кіріспе: 8. 9 Германия

: 49

I Кіріспе: 8. 10 Литва

: 51

I Кіріспе: 8. 11 Орталық және Шығыс Еуропа елдері

: 54

I Кіріспе: III Қорытынды

I Кіріспе: IV Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Ислам діні негізінен алғанда барша ғылым мен білімнің және өркениет пен мәдениеттің анасы деп айтсақ қателеспеген болар едік. Ислам діні өзінен алдыңғы барлық діндердің үкімдерін жойып және өзінің толық біртұтас екендігін, сонымен қатар мына жалған бес күндік өмірдегі жаратылғандар мен жаратылыс атаулының барлығының тек жаратушы бір Аллаға мұқтаж екендігін толық түсіндіреді. Бұл дін барша жер бетіндегі діндердің ішіндегі ең ұлығы. Ең алғаш Хз. Мұхаммедке (с. а. у. ) Рахман және Рахим болған Алла тарапынан уахи келу арқылы басталған яғни араб мемлекетінен бастау алған. Бір айта кетерлігі бұл дін тек қана арабтарға немесе белгілі бір аймақты ғана емес толық адамзатты және бір Құдайдың жаратқан он сегіз мың ғаламының барлығын толық қамтиды. Содан соң жетінші ғасырдың аяғы мен сегінші ғасырдың басынан бастап дін басқа мемлекеттер мен аймақтарға Хз. Мұхаммедтің (с. а. у. ) сахабалары тарапынан жайылып таратыла бастады. Әрине, Алланың қалауы және көмегімен. Европаға да осы дәуірде дәлірек айтар болсақ 710 жылғы Сицилия жорықтарынан бастап тарала бастады. Бұдан басқа Европаға бұл діннің жайылуына бірден-бір себеп болған «Крест жорықтары» десек те болады. Осы тұста Европа материгінің шынбайына шын батса да айта кететін бір жағы яғни ащы шындық Европалықтар осы ұлық болған дін арқылы ғана және Ислам өркениеті арқылы ғана өз-өздеріне келіп адам санатына қосылып көздері ашылды. Мұны еш араб та мұсылман да болмаған яғни басқа дін өкілі болған мықты ойшылдардың өзі Европалық болса да дөп басып айтқандығы әмбеге аян. Соның ішінде Гарра де Ваух атты жазушының «The legacy of Islam» атты еңбегінде мынадай жолдардың кездескені айдан анық:
«Гректердің күш қуатын сонымен қатар білім мен философиясын және өркениетін осы арабтардан яғни мұсылмандардан көре алуымыз неғайбыл ғой деп ойлағанмын ол қалай болса жоққа шықты, көріп отырғанымыздай осы күні арабтар барлық білім салаларында және сауда мен технологияда да үлкен жетістіктерге жеткенін бізге дәлелдеп көрсетті», -деген.

Бүгінде Еуразия деп аталатын ен даланың өркениеті дегенде, алдымен сол құрлықтың көне дәуірдегі інжу-маржандарынан бастап, бүгінгі хал-ахуалын қоса бүге-шүгесіне дейін ауыз толтырып айтып жүреміз. Алайда ақиқаттан аттап өтіп жүрген олқылығымызда жоқ емес. Белинскийдің: «-Шындық Пушкиннен де биік, Лермонтовтан да жоғары, ол халықтан да ұлы, бүкіл Россиядан да ұлы. Сол үшін біз өзіміздің жиған-тергенімізден айрылатынымызға қарамастан, шындыққа ұмтылуымыз керек»-деген орамды ойы бұл еңбегіміздің мақсатын ашып беретіндей.
Европаны ауызға алғанда, керемет дүниелер мен асыл қазыналы ұлан-ғайыр алып дала көз алдымызға көлбеңдеп шыға келеді. Бірақ, тарихшы-ғалымдардың әліде болса терең зерделеп, анықтап аша түсетін тарихи ақиқаттың бет-бедері мол екені саналы азаматқа дау туғызбасы белгілі. Европаның ұлы ойшылы Дрепердің: «Европаның ақыл-ойының жетілуінің тарихы» атты ғылыми еңбегінде: «-Европаның өркендеуінің философиялық жақтары өзінің пайда болу жөнінен Европаның жергілікті халықтарының ақылына қарыздар емес, олар Азиялық қайнарлардан бастау алды. Солардан шықты» -деп, ақиқаттың ауылына жөн сілтегендей болады.

«Ә» дегеннен Европаны өркениет ошақтарының бірегейі деп танып та, жүрдік. Әсілі, бүгінгі ғылымның дерлік басым көпшілігі азиялықтардан, оның ішінде, Ислам әлемінен бастау алатыны әр жерлерде айтылып қалып та жүр. Тарихты терең талғаммен зерделеп зерттеп, байқар болсақ, Ислам өркениетінің Европа құрлығына едәуір, әрі қалай ықпал еткеніне көзіміз жете түседі. Ислам дүниесінің әлемге, соның ішінде Европаға әсеріне тоқталмас бұрын, алдымен өзіміздің төл топырағымызға тамыр жайуына тоқталып өтсек олқылық болмас. Бүгінге дейін, еліміз өз егемендігін алып, тіліміз бен дініміз қайта қанат жая бастағанға дейін Ислам әлемінің, Ислам өркениетінің Орта Азияға оның ішінде Қазақстанға қалай ықпал еткені жөнінде кешегі КСРО кезінде тарихи бұрмалаушылықтар болып, өзіміздің мол қазынамыздан айрылыпта қалдық. «Ислам қылыштың жүзімен, қара күштің әсерімен тарады» деген сыңайлы жаңсақ пікірлер қоғамымызда кең етек жайып кеткені де сыр емес. Кешегі Кеңестік отарлау дәуірінде он екі ғасыр бойы қордаланған және қаланған араб әріпіндегі жазуымыздан айрылдық. Соның салдарынан бабалардың мол мұрасы, атап айтсақ, Әл-Фараби, А. Яссауи, Ж. Баласағұн, И. Сина, Әл-Харезми, Ұлықбек т. б. Шығыс, әсіресе Ислам ғұламаларының асыл қазыналарынан қара үзіп қалдық. Кеңестік идеологияның мақсаты Ислам өркениетінің Орта Азияға әсерін әлсірету болғаны, советтік мұсылман елдерін Шығыстан бір жолата қол үздіруді мақсат еткені бүгінде паш етілуде.

Жетпіс жылдық бодандықта Шығыстың әсіресе, Ислам өркениетінен нәр алмай тек Европалық ілімге бет бұруымыз біздерді «Европацентристік» деген ауруға ұшыратыпта үлгерді. Соның салдары Исламның Европаға әсерін түсініп, тануымызға да кері септігін тигізді. Бүгінде Ислам өркениетінің Еропаға ықпал еткені ауызға алынса-ақ, жетпіс жылдық «жиған-тергеніміз» яғни қате түсінік-пайымымыз қарсы шығып, сыр беріпте жатады. Европаның «Кәрі құрлық» деген тіркесі бар «Данышпан европаны» Исламнан нәр алып сусындағанын мойындағымыз да келмей жатуы, сөз жоқ, жоғарыдағы «Европацентристік» ауруымыздың қалдығы болар. Бұл еңбегімізде Ислам өркениетінің дамуы мен қалыптасуын және де Европаға қалай ықпал еткенін жан-жақты ғылыми әрі көңілге қонымды қисыны келетін дәлелдер мен зерделей түсеміз. Аббаситтер дәуірінен бастап бастау алатын «ұлы көш» қай кезге дейін қалай ықпал еткені жайлы нақты тұжырымдармен аша түсеміз. Бұл тақырыпты алуымыздың мақсаты - «ақиқат көзқараспен сәйкес келмейді, керісінше көзқарас ақиқатпен сәйкес келуі шарт» деген тезисті ұстана отырып, тарихи шындықтың бетін ашу. Бүгінде Европаланып кеткен Шығыс атау белгілерін ілгері тарта отырып, тарихи оқиғалармен сабақтастырып, оқырманның зейінін тың тақырыпқа тарта білу. Европа тарихында мол зерттелмеген сала Орта ғасыр тарихы болғанымен әліде болса Ислам өркениетінің ықпалы, асуы, шындығы паш етілмей келе жатқаны бұл еңбекті қолға алуымызға түрткі болды.

1 Тарау. Еуропадағы исламның қысқаша тарихы

Ортағасырлық дәуірде Еуропаның исламдануы төрт бағытта өтті: Апеннин түбегі, Иберия түбегі, Балқан және Шығыс Еуропа.

Еуропа аймағындағы ислам тарихы 652 жылы, сол кезде Византия құрамына кіретін Сицилияда араб-бербер әскерлері пайда болған кезде басталды. Сицилияны толығымен жаулап алу оныншы ғасырда өтті. және 965 жылға дейін созылды, ол Сицилия әмірлігі құрылды. Оның құлауы 1072 жылдан басталады.

VIII ғасырдың басында. Араб-Бербер әскерлері Ибер түбегінің көп бөлігін басып алды. Аль-Андалус деп аталған бұл аймақ 1492 жылға дейін мұсылманның бақылауында болды, соңғы бекініс - Гранада қаласын католик патшаларының әскерлері басып алған кезде. Мұсылмандық билік еткен уақытта әл-Андалус мәдениеттің таңқаларынан аман қалды. Ол философиялық ой мен жаратылыстанудың негізгі әлемдік орталықтарының бірі болды.

Ежелден мұсылмандардың қол астында болған тағы бір Еуропа аймағы - Оңтүстік Еуропа. Он төртінші ғасырдың басында. 1371 жылы өткен Марица шайқасынан кейін Осман империясы Фракия мен Македонияның көп бөлігін өзіне бағындырып, солтүстік-батысқа, Балқандарға қарай жылжи бастады.

1382 жылы София құлады. 1460 жылы Осман империясы Грецияны жаулап алды. Сербия патшалығы түріктерге 1499 жылы құлдырады. Осман империясының Еуропа аймағында кеңеюі XVII ғасырға дейін жалғасты.

Шығыс Еуропа он төртінші ғасырдан бастап Алтын Орда мұсылман мемлекеті болғаннан бері ислам билігі астында болды. Польша, Литва, Латвия және Эстония аумақтарында мұсылмандардың пайда болуы сол кезеңге жатады.

Орта ғасырларда ислам өркениеті еуропалық өркениетке мәдени тұрғыдан қатты әсер етті. Мұсылмандар грек ғылымы мен философиясын қабылдап, оны қайта құрып, оны сол кезде құлдырау жағдайында тұрған Еуропаға берді. Олар Аристотельдің еуропалық ойшылдары үшін және барлық ежелгі физика үшін ашылды. Олар алгебра, астрономия, химия, медицина, геология және т. б. туралы білімдерін ортаға салды. Мұсылмандардың астролабтар, хирургиялық құралдар, су сағаттары сияқты технологиялық жетістіктері де Еуропаға келді; ол әлемдік тарихтағы ең ірі технологиялық трансфертердің бірі болып саналады. Өнерде, музыкада, әдебиетте және басқа да көптеген жерлерде күшті әсер бар. Сарапшылар мұсылмандармен араласпай Еуропа он төртінші ғасырдан бастап, яғни Қайта өрлеу дәуірінен бері келе жатқан технологиялық және мәдени серпіліс жасай алмайтындығына келіседі. Осы мәселе бойынша бас маман М. Ватт келесі тұжырымға келеді: «Ислам өзінің материалдық мәдениеті мен техникалық жаңалықтарының көптеген жетістіктерін Батыс Еуропамен бөлісіп қана қоймай, Еуропада ғылым мен философияның дамуына түрткі болып қана қоймады», - деп қорытындылады ол. Еуропа өзінің жаңа бейнесін жасау үшін ».

Батыс Еуропа мемлекеттерінде иммигранттардың белсенді ағымы басталған ХХ ғасырдың екінші жартысынан бастап Еуропа мен Исламның белсенді өзара іс-қимылының қазіргі кезеңі туралы айтуға болады. Сол кезде Ұлыбритания, Франция және Бельгия өздерінің экономикаларын қалпына келтіруге алаңдаушылық білдіріп, бұрынғы колонияларға арзан жұмыс күші ретінде жүгінді. 1960 жылдардың басында Германия да арнайы келісім жасасу арқылы шетелдік жұмысшылардың қызметіне жүгінуге мәжбүр болды.

Түркиямен. Кейіннен олардың мүшелері, саяси иммигранттар мен студенттер жұмысшыларға қосылды. Германияда мигранттардың көпшілігі 1950 жылдардан бастап Түркиядан кете бастады. Бельгия мен Голландиядағы мұсылман халқының негізгі бөлігін мароккандар мен түріктер құрайды. Мұсылмандар Скандинавияға жақында қоныс аударды, олардың көпшілігі босқын болды. Олардың миграциясы мұсылман әлемінде туындаған қақтығыстарды көрсетеді: Босния, Күрд, Ирак, Ливия, Сирия, Ауғанстан және Сомали. Негізінен Оңтүстік Азиядан шыққан мұсылмандар Ұлыбританияда тұрады; көпшілігі пәкістандықтар мен бенгалистер. Британдық пәкістандықтардың шамамен 70% -ы Пәкістанның Кашмирдің ауылдық аймағында орналасқан Мирпурдан келеді.

Көптеген Еуропа елдерінде жұмысшылардың келуі нашар жоспарланған. Ауыр өнеркәсіптің құлдырауына байланысты көптеген келушілер жұмысынан айрылды. Бірақ отандық европалықтар өздері күткендей, елге оралудың орнына, жаңа отандарында қалуды жөн көрді. Жұмыс болмаса да, олар мүмкін өз еліне қарағанда әлдеқайда жақсы өмір сүру деңгейін қамтамасыз ету үшін. Алғашқы иммигранттар әйелдерімен, отбасыларымен және басқа жерлестерімен бірге пана іздеп, көмек іздеді. Иммигранттардың екінші буыны жұмыссыздық пен үмітсіздіктің үлкен қаупін бастан кешірді, көбісі заңды бұзып, қылмыс жасай бастады, нәтижесінде жергілікті тұрғындармен салыстырғанда иммигранттардың тұтқындарының саны бірнеше есе өсті. Осы кезде басқа иммигранттар радикалды және қоғамға қарсы қозғалыстарға қосылудың жолын тапты.

Осылайша, қазіргі уақытта исламдық халқы бар Еуропа елдерінің екі тобы туралы айтуға болады: дәстүрлі мұсылмандары бар елдер және мұсылмандар келетін елдер.

Бірінші топқа мұсылмандар орта ғасырларда және жаңа дәуірде пайда болған ислам өркениетімен алғашқы байланыстар нәтижесінде пайда болған мемлекеттер кіреді. Исламның олардың мәдениеттерінің бір бөлігіне айналуы осы елдерге тән, ал оларда тұратын мұсылмандар өз кезегінде өздерінің осы елмен тұрақты байланыста болуына және еуропалық қоғамның толық мүшесі ретінде сезінуіне мүмкіндік беретін күшті ұлттық бірегейлікті қалыптастырды. Дәстүрлі исламы бар елдер қатарына Албания, Босния және Герцеговина, Польша, Латвия, Литва, Эстония және т. б.

Екінші топқа мұсылмандардың басым бөлігі ХХ ғасырдың екінші жартысында пайда болған мемлекеттер жатады. саналы иммиграциялық саясат нәтижесінде жұмысшыларды тарту. Исламның осы уақытқа дейін олардың мәдениетінің бір бөлігіне айналмағаны және осы негізде көптеген қақтығыстар, ең алдымен ұқсастықтар, идеологиялар мен дүниетанымдардың қайшылықтары туындайды. Зиярат етуші мұсылмандарды қоғамның табиғатын өзгертпестен қоғамға біріктірудің алғашқы әрекеттері сәтсіздікке ұшырады, сондықтан қалыпты интеграция, яғни иммигранттардың еуропалық қоғамның толық мүшесі бола алатын қоғамдық өмірге ену мәселесі әлі де өткір мәселе болып отыр. бірақ олардың тамыры мен дәстүрін жоғалтпайтын еді. Франция, Ұлыбритания, Германия, Бельгия, Нидерланды, Норвегия, Италия және басқалар мұсылмандарды қабылдайтын елдерге назар аударады: «Еуропадағы ислам» тақырыбына арналған зерттеулер негізінен осы елдерге бағытталған, өйткені олардағы ахуал проблемалық және үлкен қызығушылық тудырады.

Еуропада исламизация процесі жалғасуда. Иммигранттық гранттар ағыны әсіресе Африканың солтүстігінде және Таяу Шығыстағы соңғы оқиғаларға байланысты күшейе түсті. Күтіп отырғандай, иммигранттар өмір сүрудің ең жақсы деңгейіне қол жеткізуге тырысады, бұл «исламизацияның алғашқы эшелоны» Германия, Ұлыбритания, Франция, Бельгия және Нидерланды сияқты экономикалық өркендеген мемлекеттерден тұрады. Дәстүрлі мұсылмандары бар елдер баяу исламдастыруда, бірақ мұнда жалпы этномәдени келбеті де айтарлықтай өзгеруде: дәстүрлі мұсылмандардың артта қалуы үрдісі байқалады, радикалды көзқарастарды ұстанатын иммигранттар исламның өкілдері бола бастайды. Осылайша, мұсылмандардың саны өсуде, ал иммиграция Еуропа тұрғындарына да, дәстүрлі мұсылман тұрғындарына да әсер ететін Ескі әлемнің әлеуметтік-мәдени келбетін айтарлықтай өзгертеді.

2 Тарау. Еуропадағы ислам тарихы

Осы мәселе тұрғысынан екі өркениеттің институттары: ислам және христиан діндерінің өзара әрекеттестігі және бірігуі үлкен қызығушылық тудырады. Екі өркениет пен олардың тасымалдаушыларының байланысы екі негізгі жолмен жүретіні жалпыға ортақ. Шығыстанушы және ислам саласындағы сарапшы Руслан Құрбанов мұсылман емес әлемдегі мұсылман азшылықтарының едәуір бөлігі мұсылмандардың аумағын біртіндеп мұсылман емес ортаға жабу және оларды мұсылман емес мемлекетке қосу арқылы құрылды дейді. Мұсылман азшылықтарының тағы бір бөлігі мұсылмандар мен мұсылман емес мемлекеттердің территориясына мұсылмандар қауымдастығын құра отырып, мұсылмандардың қоныс аударуы нәтижесінде құрылды. Осылайша Батыс елдерінің - Батыс Еуропа мен Американың мұсылман қауымдастықтары құрылды.

645 - Кавказды арабтардың жаулап алуы.

652 - арабтардың Сицилия аралын жаулап алудағы алғашқы әрекеті. Араб әскері Беленджерді - араб-хазар соғыстарының басталуын сәтсіз қоршап алынуы.

651 - Арабтар Дербентті жаулап алды.

654 - арабтар Арменияны жаулап алды, Армян әмірлігі құрылды.

674 - Константинопольдің алғашқы араб қоршауы.

688 - Кипрді жаулап алу. Император Юстиниан II мен халифа Абдул-Малик бұрын-соңды болмаған келісімге қол жеткізді. Келесі 300 жыл ішінде Кипрді бір мезгілде арабтар да, Византия да кондоминиум ретінде басқарды.

700 - арабтар Пантеллерия аралын жаулап алды.

705 - арабтар Кавказ Албаниясын жаулап алды.

711 - Гвадалет шайқасы, исламның материктік Еуропаға алғашқы енуі - Испаниядағы араб жаулап алуларының басталуы.

717 ж. - Константинопольдің екінші араб қоршауы.

732 - мұсылмандардың солтүстікке қарай ілгерілеуін Карл Мартеллдің басшылығымен Франк әскерлері Пуайтисттерде тоқтатты (Пуайтигерлер соғысы (732) ) . Еуропадағы исламдық иеліктердің шекаралары тұрақтануда, Иберияның қайта құрылуы басталды.

733 - арабтар Қази-Кумухты жаулап алды. Араб губернаторына «Шамхал» атағы берілді.

735 - арабтар Тбилисиді алады. Дербент әмірлігінің негізі.

736 - Тбилиси әмірлігінің құрылуы.

736 - Абхазиядағы Анакопия бекінісінде біріккен абхаз-грузин армиясының араб армиясының бір бөлігі (Анакопия шайқасы) .

737 - арабтардың Хазарияға кең ауқымды шабуылы - арабтар солтүстікке қарай хазарлар жіберілген «Славян өзеніне» (Дон немесе Еділге дейін) дейін барды.

751 - Талас шайқасы, арабтардың шығысқа қарай ең көп ілгерілеуі.

826 - Ибериядан келген бір топ мұсылман Критті жаулап алды.

847 - мұсылмандар Бариді жаулап алды. Бари әмірлігі құрылды.

866 ж. - Багратидтердің князьдық армиясы армян жерлерінің көп бөлігін біріктіріп, араб халифатының билігін құлатты.

870 - Арабтар Мальтты жаулап алды.

871 - Франко-Ломбард әскерлері Бари әмірлігін қиратады.

888-972 - Траксинет, провинциядағы мұсылман қамалы және мемлекет.

903 - Кордова әмірлігінің флоттары Балеар аралдарын жаулап алды.

922 - Болгарияда Еділде исламның ресми түрде қабылдануы.

961 - Арабтар Крит аралынан айырылды.

965 ж. - мұсылмандар Сицилияның барлығын өз бақылауына алды, Сицилия әмірлігі құрылды. Византия Кипрді жаулап алды.

1010 - князь Тирач бастаған печенегтердің бір бөлігі ислам дінін қабылдады.

1060 - Роберт пен Роджер Отвили бастаған Сицилияның Норманды жаулап алуы басталды.

1081 ж. - Грузияның көп бөлігін селжұқтар жаулап алды.

1090 ж. - Нормандар Мальтаны жаулап алды.

1091 - нормандықтар Сицилияны толығымен жаулап алды.

1095 - крест жорықтарының басталуы.

1122 - Грузин армиясы Тбилисыны босатты - Тбилиси әмірлігінің құлауы.

1123 - Грузия селжұқтар билігінен толығымен босатылды.

1239 - моңғолдар Еділ Болгариясын жаулап алды. Монғолдар Дербент әмірлігін жаулап алды.

XIV ғасыр - XVIII ғасыр - Осман империясының Балқан және Қара теңіз иелері арқылы исламның таралуының екінші толқыны. Еуропада ислам халықтарының құрылуының бастауы татарлар, башқұрттар, албандар, босниялықтар, қырым татарлары, түріктер, грек тілді мұсылмандар және крет мұсылмандары, помактар, адыге, шешендер, ингуш, черкес, балкарлар, кабардиндар, урумдар және басқалар болды. Иберия мен батыс Жерорта теңізі аралдары, ал христиан діні Кіші Азия мен Кіші Азиядағы позициясын едәуір жоғалтуда (гректердің ислам дінін жаппай қабылдауы салдарынан) .

1312 ж. - Өзбек хан Исламды Алтын Орданың мемлекеттік діні деп жариялады.

1338 - Түріктер Босфорды кесіп өтті.

1393 - түрік қоршауынан кейін Тарново құлады - Болгария патшалығының астанасы.

1395 - түркілердің қысымымен Добруджан княздығы құлады.

1396 - Видин патшалығын түріктер жаулап алды.

1422 - түріктер Болгария патшалығының қалдықтарын жойды.

1438 - Қазан хандығы Алтын Ордадан бөлінді. Литваның Ұлы Герцогтігінің құрамында Яғолдай татарының иелігі құрылды.

1440 - Ноғай Ордасы Алтын Ордадан бөлінді.

1441 - Қырым хандығы Алтын Ордадан бөлінді.

1447 - Мороан азғындығы Османдықтардың вассалы болды.

1452 - Касимов хандығы құрылды.

1453 - Константинопольді түріктер басып алуы - Византия империясының күйреуі.

1458 ж. - Афины Герцогтігі Османдықтардың шабуылына ұшырады. Молдова Князьдігі Осман империясының вассалы болды. Дубровник республикасы Осман сұлтанының тағдырын мойындады.

1459 жыл - Сербиялық деспотизмнің Османды жаулап алуы. Астрахан хандығының негізі.

1460 - Мороан деспотының Османды жаулап алуы.

1463 - Босния патшалығының Османды жаулап алуы.

1475 ж. - Осман әскері Қырымдағы геноесейлік колонияларды және Теодоро княздігін жаулап алды.

1476 ж. - Валлах княздығы Осман империясының вассалы болады.

1478 - Қырым хандығы Осман империясының вассалы болады.

1479 - Осман империясы Эпир империясын жаулап алды. Османдықтар барлық албан княздіктерін жаулап алды.

1480 - Мәскеу Ұлы Герцогтігі Алтын Орданың күшімен пайда болды.

1484 ж. - Осман империясы бүкіл Қара теңіз жағалауын өз бақылауына алды.

1492 - Гранада әмірлігінің құлауы, Реконвистаның аяқталуы. Запорожье казактарының Осман империясының аумағына теңіз шабуылдарының басталуы.

1496 - Зетаның княздігі Осман империясының вассалы болды.

1497 - Яголдай иелігі жойылды.