Кавказды арабтардың жаулап алуы
Мазмұны
I Кіріспе
II Негізгі бөлім
1 Тарау. Еуропадағы исламның қысқаша тарихы
5
2 Тарау. Еуропадағы ислам тарихы
8
3 Тарау. Демография
14
3.1 Пью зерттеу орталығының материалдары
14
3 Тарау. Интеграция мәселесі
17
3.1 Интеграция түсінігі
19
4 Тарау. Білім
21
4.1. Жалпы тенденциялар
22
4.2 Мектепке дейінгі тәрбие және тілдік құзіреттілік
22
5 Тарау. Еңбек нарығы
24
6 Тарау. Тұрғын үй мәселесі
27
6.1 Этникалық және діни профильдер
30
7 Тарау. Бұқаралық ақпарат құралдары
32
7.1Мұсылман ақпарат құралдары
35
8 Тарау. Исламдық ұйымдар
38
8.1 Австрия
39
8.2 Албания
40
8.3 Бельгия
40
8.4 Босния және Герцеговина
43
8.5 Греция
44
8.6 Ирландия
45
8.7 Испания
46
8.8 Ұлыбритания
48
8.9 Германия
49
8.10 Литва
51
8.11 Орталық және Шығыс Еуропа елдері
54
III Қорытынды
IV Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Ислам діні негізінен алғанда барша ғылым мен білімнің және өркениет пен мәдениеттің анасы деп айтсақ қателеспеген болар едік. Ислам діні өзінен алдыңғы барлық діндердің үкімдерін жойып және өзінің толық біртұтас екендігін, сонымен қатар мына жалған бес күндік өмірдегі жаратылғандар мен жаратылыс атаулының барлығының тек жаратушы бір Аллаға мұқтаж екендігін толық түсіндіреді. Бұл дін барша жер бетіндегі діндердің ішіндегі ең ұлығы. Ең алғаш Хз. Мұхаммедке (с.а.у.) Рахман және Рахим болған Алла тарапынан уахи келу арқылы басталған яғни араб мемлекетінен бастау алған. Бір айта кетерлігі бұл дін тек қана арабтарға немесе белгілі бір аймақты ғана емес толық адамзатты және бір Құдайдың жаратқан он сегіз мың ғаламының барлығын толық қамтиды. Содан соң жетінші ғасырдың аяғы мен сегінші ғасырдың басынан бастап дін басқа мемлекеттер мен аймақтарға Хз. Мұхаммедтің (с.а.у.) сахабалары тарапынан жайылып таратыла бастады. Әрине, Алланың қалауы және көмегімен. Европаға да осы дәуірде дәлірек айтар болсақ 710 жылғы Сицилия жорықтарынан бастап тарала бастады. Бұдан басқа Европаға бұл діннің жайылуына бірден-бір себеп болған Крест жорықтары десек те болады. Осы тұста Европа материгінің шынбайына шын батса да айта кететін бір жағы яғни ащы шындық Европалықтар осы ұлық болған дін арқылы ғана және Ислам өркениеті арқылы ғана өз-өздеріне келіп адам санатына қосылып көздері ашылды. Мұны еш араб та мұсылман да болмаған яғни басқа дін өкілі болған мықты ойшылдардың өзі Европалық болса да дөп басып айтқандығы әмбеге аян. Соның ішінде Гарра де Ваух атты жазушының The legacy of Islam атты еңбегінде мынадай жолдардың кездескені айдан анық:
Гректердің күш қуатын сонымен қатар білім мен философиясын және өркениетін осы арабтардан яғни мұсылмандардан көре алуымыз неғайбыл ғой деп ойлағанмын ол қалай болса жоққа шықты, көріп отырғанымыздай осы күні арабтар барлық білім салаларында және сауда мен технологияда да үлкен жетістіктерге жеткенін бізге дәлелдеп көрсетті,-деген.
Бүгінде Еуразия деп аталатын ен даланың өркениеті дегенде, алдымен сол құрлықтың көне дәуірдегі інжу-маржандарынан бастап, бүгінгі хал-ахуалын қоса бүге-шүгесіне дейін ауыз толтырып айтып жүреміз. Алайда ақиқаттан аттап өтіп жүрген олқылығымызда жоқ емес. Белинскийдің: -Шындық Пушкиннен де биік, Лермонтовтан да жоғары, ол халықтан да ұлы, бүкіл Россиядан да ұлы. Сол үшін біз өзіміздің жиған-тергенімізден айрылатынымызға қарамастан, шындыққа ұмтылуымыз керек-деген орамды ойы бұл еңбегіміздің мақсатын ашып беретіндей.
Европаны ауызға алғанда, керемет дүниелер мен асыл қазыналы ұлан-ғайыр алып дала көз алдымызға көлбеңдеп шыға келеді. Бірақ, тарихшы-ғалымдардың әліде болса терең зерделеп, анықтап аша түсетін тарихи ақиқаттың бет-бедері мол екені саналы азаматқа дау туғызбасы белгілі. Европаның ұлы ойшылы Дрепердің: Европаның ақыл-ойының жетілуінің тарихы атты ғылыми еңбегінде: -Европаның өркендеуінің философиялық жақтары өзінің пайда болу жөнінен Европаның жергілікті халықтарының ақылына қарыздар емес, олар Азиялық қайнарлардан бастау алды. Солардан шықты - деп, ақиқаттың ауылына жөн сілтегендей болады.
Ә дегеннен Европаны өркениет ошақтарының бірегейі деп танып та, жүрдік. Әсілі, бүгінгі ғылымның дерлік басым көпшілігі азиялықтардан, оның ішінде, Ислам әлемінен бастау алатыны әр жерлерде айтылып қалып та жүр. Тарихты терең талғаммен зерделеп зерттеп, байқар болсақ, Ислам өркениетінің Европа құрлығына едәуір, әрі қалай ықпал еткеніне көзіміз жете түседі. Ислам дүниесінің әлемге, соның ішінде Европаға әсеріне тоқталмас бұрын, алдымен өзіміздің төл топырағымызға тамыр жайуына тоқталып өтсек олқылық болмас. Бүгінге дейін, еліміз өз егемендігін алып, тіліміз бен дініміз қайта қанат жая бастағанға дейін Ислам әлемінің, Ислам өркениетінің Орта Азияға оның ішінде Қазақстанға қалай ықпал еткені жөнінде кешегі КСРО кезінде тарихи бұрмалаушылықтар болып, өзіміздің мол қазынамыздан айрылыпта қалдық. Ислам қылыштың жүзімен, қара күштің әсерімен тарады деген сыңайлы жаңсақ пікірлер қоғамымызда кең етек жайып кеткені де сыр емес. Кешегі Кеңестік отарлау дәуірінде он екі ғасыр бойы қордаланған және қаланған араб әріпіндегі жазуымыздан айрылдық. Соның салдарынан бабалардың мол мұрасы, атап айтсақ, Әл-Фараби, А. Яссауи, Ж. Баласағұн, И. Сина, Әл-Харезми, Ұлықбек т.б. Шығыс, әсіресе Ислам ғұламаларының асыл қазыналарынан қара үзіп қалдық. Кеңестік идеологияның мақсаты Ислам өркениетінің Орта Азияға әсерін әлсірету болғаны, советтік мұсылман елдерін Шығыстан бір жолата қол үздіруді мақсат еткені бүгінде паш етілуде.
Жетпіс жылдық бодандықта Шығыстың әсіресе, Ислам өркениетінен нәр алмай тек Европалық ілімге бет бұруымыз біздерді Европацентристік деген ауруға ұшыратыпта үлгерді. Соның салдары Исламның Европаға әсерін түсініп, тануымызға да кері септігін тигізді. Бүгінде Ислам өркениетінің Еропаға ықпал еткені ауызға алынса-ақ, жетпіс жылдық жиған-тергеніміз яғни қате түсінік-пайымымыз қарсы шығып, сыр беріпте жатады. Европаның Кәрі құрлық деген тіркесі бар Данышпан европаны Исламнан нәр алып сусындағанын мойындағымыз да келмей жатуы, сөз жоқ, жоғарыдағы Европацентристік ауруымыздың қалдығы болар. Бұл еңбегімізде Ислам өркениетінің дамуы мен қалыптасуын және де Европаға қалай ықпал еткенін жан-жақты ғылыми әрі көңілге қонымды қисыны келетін дәлелдер мен зерделей түсеміз. Аббаситтер дәуірінен бастап бастау алатын ұлы көш қай кезге дейін қалай ықпал еткені жайлы нақты тұжырымдармен аша түсеміз. Бұл тақырыпты алуымыздың мақсаты - ақиқат көзқараспен сәйкес келмейді, керісінше көзқарас ақиқатпен сәйкес келуі шарт деген тезисті ұстана отырып, тарихи шындықтың бетін ашу. Бүгінде Европаланып кеткен Шығыс атау белгілерін ілгері тарта отырып, тарихи оқиғалармен сабақтастырып, оқырманның зейінін тың тақырыпқа тарта білу. Европа тарихында мол зерттелмеген сала Орта ғасыр тарихы болғанымен әліде болса Ислам өркениетінің ықпалы, асуы, шындығы паш етілмей келе жатқаны бұл еңбекті қолға алуымызға түрткі болды.
1 Тарау. Еуропадағы исламның қысқаша тарихы
Ортағасырлық дәуірде Еуропаның исламдануы төрт бағытта өтті: Апеннин түбегі, Иберия түбегі, Балқан және Шығыс Еуропа.
Еуропа аймағындағы ислам тарихы 652 жылы, сол кезде Византия құрамына кіретін Сицилияда араб-бербер әскерлері пайда болған кезде басталды. Сицилияны толығымен жаулап алу оныншы ғасырда өтті. және 965 жылға дейін созылды, ол Сицилия әмірлігі құрылды. Оның құлауы 1072 жылдан басталады.
VIII ғасырдың басында. Араб-Бербер әскерлері Ибер түбегінің көп бөлігін басып алды. Аль-Андалус деп аталған бұл аймақ 1492 жылға дейін мұсылманның бақылауында болды, соңғы бекініс - Гранада қаласын католик патшаларының әскерлері басып алған кезде. Мұсылмандық билік еткен уақытта әл-Андалус мәдениеттің таңқаларынан аман қалды. Ол философиялық ой мен жаратылыстанудың негізгі әлемдік орталықтарының бірі болды.
Ежелден мұсылмандардың қол астында болған тағы бір Еуропа аймағы - Оңтүстік Еуропа. Он төртінші ғасырдың басында. 1371 жылы өткен Марица шайқасынан кейін Осман империясы Фракия мен Македонияның көп бөлігін өзіне бағындырып, солтүстік-батысқа, Балқандарға қарай жылжи бастады.
1382 жылы София құлады. 1460 жылы Осман империясы Грецияны жаулап алды. Сербия патшалығы түріктерге 1499 жылы құлдырады. Осман империясының Еуропа аймағында кеңеюі XVII ғасырға дейін жалғасты.
Шығыс Еуропа он төртінші ғасырдан бастап Алтын Орда мұсылман мемлекеті болғаннан бері ислам билігі астында болды. Польша, Литва, Латвия және Эстония аумақтарында мұсылмандардың пайда болуы сол кезеңге жатады.
Орта ғасырларда ислам өркениеті еуропалық өркениетке мәдени тұрғыдан қатты әсер етті. Мұсылмандар грек ғылымы мен философиясын қабылдап, оны қайта құрып, оны сол кезде құлдырау жағдайында тұрған Еуропаға берді. Олар Аристотельдің еуропалық ойшылдары үшін және барлық ежелгі физика үшін ашылды. Олар алгебра, астрономия, химия, медицина, геология және т.б. туралы білімдерін ортаға салды. Мұсылмандардың астролабтар, хирургиялық құралдар, су сағаттары сияқты технологиялық жетістіктері де Еуропаға келді; ол әлемдік тарихтағы ең ірі технологиялық трансфертердің бірі болып саналады. Өнерде, музыкада, әдебиетте және басқа да көптеген жерлерде күшті әсер бар. Сарапшылар мұсылмандармен араласпай Еуропа он төртінші ғасырдан бастап, яғни Қайта өрлеу дәуірінен бері келе жатқан технологиялық және мәдени серпіліс жасай алмайтындығына келіседі. Осы мәселе бойынша бас маман М.Ватт келесі тұжырымға келеді: Ислам өзінің материалдық мәдениеті мен техникалық жаңалықтарының көптеген жетістіктерін Батыс Еуропамен бөлісіп қана қоймай, Еуропада ғылым мен философияның дамуына түрткі болып қана қоймады, - деп қорытындылады ол. Еуропа өзінің жаңа бейнесін жасау үшін .
Батыс Еуропа мемлекеттерінде иммигранттардың белсенді ағымы басталған ХХ ғасырдың екінші жартысынан бастап Еуропа мен Исламның белсенді өзара іс-қимылының қазіргі кезеңі туралы айтуға болады. Сол кезде Ұлыбритания, Франция және Бельгия өздерінің экономикаларын қалпына келтіруге алаңдаушылық білдіріп, бұрынғы колонияларға арзан жұмыс күші ретінде жүгінді. 1960 жылдардың басында Германия да арнайы келісім жасасу арқылы шетелдік жұмысшылардың қызметіне жүгінуге мәжбүр болды.
Түркиямен. Кейіннен олардың мүшелері, саяси иммигранттар мен студенттер жұмысшыларға қосылды. Германияда мигранттардың көпшілігі 1950 жылдардан бастап Түркиядан кете бастады. Бельгия мен Голландиядағы мұсылман халқының негізгі бөлігін мароккандар мен түріктер құрайды. Мұсылмандар Скандинавияға жақында қоныс аударды, олардың көпшілігі босқын болды. Олардың миграциясы мұсылман әлемінде туындаған қақтығыстарды көрсетеді: Босния, Күрд, Ирак, Ливия, Сирия, Ауғанстан және Сомали. Негізінен Оңтүстік Азиядан шыққан мұсылмандар Ұлыбританияда тұрады; көпшілігі пәкістандықтар мен бенгалистер. Британдық пәкістандықтардың шамамен 70% -ы Пәкістанның Кашмирдің ауылдық аймағында орналасқан Мирпурдан келеді.
Көптеген Еуропа елдерінде жұмысшылардың келуі нашар жоспарланған. Ауыр өнеркәсіптің құлдырауына байланысты көптеген келушілер жұмысынан айрылды. Бірақ отандық европалықтар өздері күткендей, елге оралудың орнына, жаңа отандарында қалуды жөн көрді. Жұмыс болмаса да, олар мүмкін өз еліне қарағанда әлдеқайда жақсы өмір сүру деңгейін қамтамасыз ету үшін. Алғашқы иммигранттар әйелдерімен, отбасыларымен және басқа жерлестерімен бірге пана іздеп, көмек іздеді. Иммигранттардың екінші буыны жұмыссыздық пен үмітсіздіктің үлкен қаупін бастан кешірді, көбісі заңды бұзып, қылмыс жасай бастады, нәтижесінде жергілікті тұрғындармен салыстырғанда иммигранттардың тұтқындарының саны бірнеше есе өсті. Осы кезде басқа иммигранттар радикалды және қоғамға қарсы қозғалыстарға қосылудың жолын тапты.
Осылайша, қазіргі уақытта исламдық халқы бар Еуропа елдерінің екі тобы туралы айтуға болады: дәстүрлі мұсылмандары бар елдер және мұсылмандар келетін елдер.
Бірінші топқа мұсылмандар орта ғасырларда және жаңа дәуірде пайда болған ислам өркениетімен алғашқы байланыстар нәтижесінде пайда болған мемлекеттер кіреді. Исламның олардың мәдениеттерінің бір бөлігіне айналуы осы елдерге тән, ал оларда тұратын мұсылмандар өз кезегінде өздерінің осы елмен тұрақты байланыста болуына және еуропалық қоғамның толық мүшесі ретінде сезінуіне мүмкіндік беретін күшті ұлттық бірегейлікті қалыптастырды. Дәстүрлі исламы бар елдер қатарына Албания, Босния және Герцеговина, Польша, Латвия, Литва, Эстония және т.б.
Екінші топқа мұсылмандардың басым бөлігі ХХ ғасырдың екінші жартысында пайда болған мемлекеттер жатады. саналы иммиграциялық саясат нәтижесінде жұмысшыларды тарту. Исламның осы уақытқа дейін олардың мәдениетінің бір бөлігіне айналмағаны және осы негізде көптеген қақтығыстар, ең алдымен ұқсастықтар, идеологиялар мен дүниетанымдардың қайшылықтары туындайды. Зиярат етуші мұсылмандарды қоғамның табиғатын өзгертпестен қоғамға біріктірудің алғашқы әрекеттері сәтсіздікке ұшырады, сондықтан қалыпты интеграция, яғни иммигранттардың еуропалық қоғамның толық мүшесі бола алатын қоғамдық өмірге ену мәселесі әлі де өткір мәселе болып отыр. бірақ олардың тамыры мен дәстүрін жоғалтпайтын еді. Франция, Ұлыбритания, Германия, Бельгия, Нидерланды, Норвегия, Италия және басқалар мұсылмандарды қабылдайтын елдерге назар аударады: Еуропадағы ислам тақырыбына арналған зерттеулер негізінен осы елдерге бағытталған, өйткені олардағы ахуал проблемалық және үлкен қызығушылық тудырады.
Еуропада исламизация процесі жалғасуда. Иммигранттық гранттар ағыны әсіресе Африканың солтүстігінде және Таяу Шығыстағы соңғы оқиғаларға байланысты күшейе түсті. Күтіп отырғандай, иммигранттар өмір сүрудің ең жақсы деңгейіне қол жеткізуге тырысады, бұл исламизацияның алғашқы эшелоны Германия, Ұлыбритания, Франция, Бельгия және Нидерланды сияқты экономикалық өркендеген мемлекеттерден тұрады. Дәстүрлі мұсылмандары бар елдер баяу исламдастыруда, бірақ мұнда жалпы этномәдени келбеті де айтарлықтай өзгеруде: дәстүрлі мұсылмандардың артта қалуы үрдісі байқалады, радикалды көзқарастарды ұстанатын иммигранттар исламның өкілдері бола бастайды. Осылайша, мұсылмандардың саны өсуде, ал иммиграция Еуропа тұрғындарына да, дәстүрлі мұсылман тұрғындарына да әсер ететін Ескі әлемнің әлеуметтік-мәдени келбетін айтарлықтай өзгертеді.
2 Тарау. Еуропадағы ислам тарихы
Осы мәселе тұрғысынан екі өркениеттің институттары: ислам және христиан діндерінің өзара әрекеттестігі және бірігуі үлкен қызығушылық тудырады. Екі өркениет пен олардың тасымалдаушыларының байланысы екі негізгі жолмен жүретіні жалпыға ортақ. Шығыстанушы және ислам саласындағы сарапшы Руслан Құрбанов мұсылман емес әлемдегі мұсылман азшылықтарының едәуір бөлігі мұсылмандардың аумағын біртіндеп мұсылман емес ортаға жабу және оларды мұсылман емес мемлекетке қосу арқылы құрылды дейді. Мұсылман азшылықтарының тағы бір бөлігі мұсылмандар мен мұсылман емес мемлекеттердің территориясына мұсылмандар қауымдастығын құра отырып, мұсылмандардың қоныс аударуы нәтижесінде құрылды. Осылайша Батыс елдерінің - Батыс Еуропа мен Американың мұсылман қауымдастықтары құрылды.
645 - Кавказды арабтардың жаулап алуы.
652 - арабтардың Сицилия аралын жаулап алудағы алғашқы әрекеті. Араб әскері Беленджерді - араб-хазар соғыстарының басталуын сәтсіз қоршап алынуы.
651 - Арабтар Дербентті жаулап алды.
654 - арабтар Арменияны жаулап алды, Армян әмірлігі құрылды.
674 - Константинопольдің алғашқы араб қоршауы.
688 - Кипрді жаулап алу. Император Юстиниан II мен халифа Абдул-Малик бұрын-соңды болмаған келісімге қол жеткізді. Келесі 300 жыл ішінде Кипрді бір мезгілде арабтар да, Византия да кондоминиум ретінде басқарды.
700 - арабтар Пантеллерия аралын жаулап алды.
705 - арабтар Кавказ Албаниясын жаулап алды.
711 - Гвадалет шайқасы, исламның материктік Еуропаға алғашқы енуі - Испаниядағы араб жаулап алуларының басталуы.
717 ж. - Константинопольдің екінші араб қоршауы.
732 - мұсылмандардың солтүстікке қарай ілгерілеуін Карл Мартеллдің басшылығымен Франк әскерлері Пуайтисттерде тоқтатты (Пуайтигерлер соғысы (732)). Еуропадағы исламдық иеліктердің шекаралары тұрақтануда, Иберияның қайта құрылуы басталды.
733 - арабтар Қази-Кумухты жаулап алды. Араб губернаторына Шамхал атағы берілді.
735 - арабтар Тбилисиді алады. Дербент әмірлігінің негізі.
736 - Тбилиси әмірлігінің құрылуы.
736 - Абхазиядағы Анакопия бекінісінде біріккен абхаз-грузин армиясының араб армиясының бір бөлігі (Анакопия шайқасы).
737 - арабтардың Хазарияға кең ауқымды шабуылы - арабтар солтүстікке қарай хазарлар жіберілген Славян өзеніне (Дон немесе Еділге дейін) дейін барды.
751 - Талас шайқасы, арабтардың шығысқа қарай ең көп ілгерілеуі.
826 - Ибериядан келген бір топ мұсылман Критті жаулап алды.
847 - мұсылмандар Бариді жаулап алды. Бари әмірлігі құрылды.
866 ж. - Багратидтердің князьдық армиясы армян жерлерінің көп бөлігін біріктіріп, араб халифатының билігін құлатты.
870 - Арабтар Мальтты жаулап алды.
871 - Франко-Ломбард әскерлері Бари әмірлігін қиратады.
888 - 972 - Траксинет, провинциядағы мұсылман қамалы және мемлекет.
903 - Кордова әмірлігінің флоттары Балеар аралдарын жаулап алды.
922 - Болгарияда Еділде исламның ресми түрде қабылдануы.
961 - Арабтар Крит аралынан айырылды.
965 ж. - мұсылмандар Сицилияның барлығын өз бақылауына алды, Сицилия әмірлігі құрылды. Византия Кипрді жаулап алды.
1010 - князь Тирач бастаған печенегтердің бір бөлігі ислам дінін қабылдады.
1060 - Роберт пен Роджер Отвили бастаған Сицилияның Норманды жаулап алуы басталды.
1081 ж. - Грузияның көп бөлігін селжұқтар жаулап алды.
1090 ж. - Нормандар Мальтаны жаулап алды.
1091 - нормандықтар Сицилияны толығымен жаулап алды.
1095 - крест жорықтарының басталуы.
1122 - Грузин армиясы Тбилисыны босатты - Тбилиси әмірлігінің құлауы.
1123 - Грузия селжұқтар билігінен толығымен босатылды.
1239 - моңғолдар Еділ Болгариясын жаулап алды. Монғолдар Дербент әмірлігін жаулап алды.
XIV ғасыр - XVIII ғасыр - Осман империясының Балқан және Қара теңіз иелері арқылы исламның таралуының екінші толқыны. Еуропада ислам халықтарының құрылуының бастауы татарлар, башқұрттар, албандар, босниялықтар, қырым татарлары, түріктер, грек тілді мұсылмандар және крет мұсылмандары, помактар, адыге, шешендер, ингуш, черкес, балкарлар, кабардиндар, урумдар және басқалар болды. Иберия мен батыс Жерорта теңізі аралдары, ал христиан діні Кіші Азия мен Кіші Азиядағы позициясын едәуір жоғалтуда (гректердің ислам дінін жаппай қабылдауы салдарынан).
1312 ж. - Өзбек хан Исламды Алтын Орданың мемлекеттік діні деп жариялады.
1338 - Түріктер Босфорды кесіп өтті.
1393 - түрік қоршауынан кейін Тарново құлады - Болгария патшалығының астанасы.
1395 - түркілердің қысымымен Добруджан княздығы құлады.
1396 - Видин патшалығын түріктер жаулап алды.
1422 - түріктер Болгария патшалығының қалдықтарын жойды.
1438 - Қазан хандығы Алтын Ордадан бөлінді. Литваның Ұлы Герцогтігінің құрамында Яғолдай татарының иелігі құрылды.
1440 - Ноғай Ордасы Алтын Ордадан бөлінді.
1441 - Қырым хандығы Алтын Ордадан бөлінді.
1447 - Мороан азғындығы Османдықтардың вассалы болды.
1452 - Касимов хандығы құрылды.
1453 - Константинопольді түріктер басып алуы - Византия империясының күйреуі.
1458 ж. - Афины Герцогтігі Османдықтардың шабуылына ұшырады. Молдова Князьдігі Осман империясының вассалы болды. Дубровник республикасы Осман сұлтанының тағдырын мойындады.
1459 жыл - Сербиялық деспотизмнің Османды жаулап алуы. Астрахан хандығының негізі.
1460 - Мороан деспотының Османды жаулап алуы.
1463 - Босния патшалығының Османды жаулап алуы.
1475 ж. - Осман әскері Қырымдағы геноесейлік колонияларды және Теодоро княздігін жаулап алды.
1476 ж. - Валлах княздығы Осман империясының вассалы болады.
1478 - Қырым хандығы Осман империясының вассалы болады.
1479 - Осман империясы Эпир империясын жаулап алды. Османдықтар барлық албан княздіктерін жаулап алды.
1480 - Мәскеу Ұлы Герцогтігі Алтын Орданың күшімен пайда болды.
1484 ж. - Осман империясы бүкіл Қара теңіз жағалауын өз бақылауына алды.
1492 - Гранада әмірлігінің құлауы, Реконвистаның аяқталуы. Запорожье казактарының Осман империясының аумағына теңіз шабуылдарының басталуы.
1496 - Зетаның княздігі Осман империясының вассалы болды.
1497 - Яголдай иелігі жойылды.
1499 - Зета Осман империясын толығымен жаулап алды, бірақ оның орнына Черногорияның Князьдік-Бишоприк автономиялық теократиялық мемлекеті құрылды.
1501 - Қырым хандығы Алтын Орданың қалдықтарын жаулап алды.
1518 - Бербер қарақшыларының Еуропаға шабуылдары басталды.
1547 - Османдықтар Венгрияның көп бөлігін басып алды.
1552 - Қазан хандығын Мәскеу патшалығы жаулап алды.
1555 - Имерети патшалығы, Гурий княздігі, Мегрелия княздігі, Абхазия княздігі, Сванети княздігі, Самцке-Саатабаго княздігі Османлы вассалдеріне айналды; Картли патшалығы, Кахетия патшалығы Персияның вассалы болды. Батыс Армения Осман империясына, Шығыс Армения мен Кавказ Албаниясына Персияға өтті. Ноғай Ордасы үш ордаға бөлінеді: Үлкен, Кіші және Алтыөл. Кіші Орда Солтүстік Кавказдың тау етектеріне қоныс аударды.
1556 - Астрахань хандығын Мәскеу патшалығы жаулап алды.
1557 - Ұлы Орда шығанағы өзін Мәскеу патшасы Иван Грозныйдың вассалы деп таныды.
1562 - Илису сұлтандығы құрылды.
1566 - Трансильвания княздігі Осман империясының вассалы болады.
1571 - Кипр Осман империясының қолына түсті.
1610 ж. - Иранға вассаль болған Марагин хандығы құрылды.
1628 ж. - Самцхе-Саатабаго Осман империясы қосқан.
1634 ж. - Үлкен ноғайлар, қалмақтар көп жиналып, Еділдің оң жағалауында, Кіші Ноғаймен бірге жүрді.
1642 - Казикумух шамализмі Казикумух хандығына, Тарковскийдің Шамхальство және Мехтули хандығына бөлінді.
1669 - Осман империясы Критті жаулап алды. Украиналық гетман Петр Дрощенко өзін Осман сұлтанының вассалы деп таниды.
1676 ж. - поляк-түрік соғысы кезінде Подилия Осман империясының қол астына өтті.
1681 - Мәскеу патшалығы Касимов хандығының құрамына кірді.
1683 ж. - Оң жағалаудағы Запорожье армиясы Османлы сұлтанының күшінен кетеді, Гетман Куницкийдің әскерлері Украинаның оң жағалауын босатады. Вена шайқасы - Османдықтар Орталық Еуропаға көшуді тоқтатты.
1684 - Венециандықтар Лефкада аралын басып алды
1687 ж. - Трансильвания княздығы австриялық суғарайнияның астына өтті. Венгриялық Сейм австриялық монархтың билігін мойындады. Венециандықтар Моро, Эегинаны түгел басып алды.
1696 ж. - Азовты орыс әскерлері алды.
1699 - Славония австриялықтарға өтті.
1713 - Азов Осман империясына өтті, Запорожжя Сич Осман империясының қарамағына өтті.
1715 - Осман империясы Мороды жаулап алды.
1717 ж. - Банат, Олтения және Солтүстік Сербияны Австрия басып алды.
1718 - Баку хандығы Иранға вассалды болды.
1722 - І Петрдің парсы жорығы Кавказда Ресей империясының кеңеюін бастады. Хамстің армян княздіктері Ираннан тәуелсіздік алды.
1728 ж. - Солтүстік Қара теңіз жағалауларына қоныс тепкен Малая Ноғай Ордасы 5 ордаға бөлінді: Белгород, Джамбуилуцкая, Эдичкуль, Кубань, Эдисан. Бұл ордалардың бәрі Қырым ханының вассалына айналады.
1739 - Азов Ресей империясына өтті, Запорожье Сич Ресей империясының қарамағына өтті. Банат, Ольтения және Солтүстік Сербия, Войводинадан басқа, Осман империясынан өтті.
1743 - Шеки хандығы құрылды.
1747 - Панах Али хан Хамстың барлық христиан княздіктерін жеңіп, олардың орнына Қарабақ хандығын құрды. Надир шах империясының құлдырауы кезінде Әзірбайжан мен Армения территориясында бірқатар хандықтар құрылды: Ардебил хандығы, Гянджа хандығы, Джавад хандығы, Дербент хандығы, Карадаг хандығы, Куба хандығы, Маки хандығы, Нахчиван хандығы, Талыш хандығы, Хебриз хандығы, Тебриз хандығы Хандық, Яро-Белокан жамағаты, Борчали сұлтандығы, Құтқашен сұлтандығы.
1748 - Ширван хандығы құрылды.
1769 - Буковинаны орыс әскерлері басып алды.
1770 ж. - Эдисан және Буджак ордасы Ресей азаматтығын алды.
1774 ж. - Қырым хандығы Осман империясының қол астынан пайда болды. Имерети патшалығы Осман империясының қол астынан пайда болды.
1783 - Қырым хандығы Ресей империясы құрамына қосылды. Картли-Кахетия патшалығы Ресей протекторатының қарамағында. Ноғай ордасы жойылды. Ноғайлардың бір бөлігі Осман империясының жерлеріне кетеді, қалғаны Закубаниге қоныстанған.
1791 ж. - Осман империясының Оңтүстік Бұғы мен Днестр арасындағы жерінен айырылуы.
1802 - Персия жойған Тебриз хандығы.
1803 ж. - Мегрелия княздығы, Авар хандығы, Илису сұлтанаты, Баку хандығы Ресей империясының протекторатына өтті.
1804 - Имерети патшалығы Ресей империясының қамқорлығына келді. Ганжа хандығы орыс әскерінің соққыларына ұшырады.
1805 ж. - Қарабақ және Ширван хандықтары Ресей империясының вассалы болды.
1806 ж. - Баку хандығы және Яро-Белокан жамағаты Ресей империясы құрамына қосылды. Дербент пен Куба хандықтары орыс әскерлерімен жойылды.
1807 - Ислам Хабарда мемлекеттік дінге айналды.
1808 ж. - Персия Ардабил мен Қарадаг хандықтарын қосып алды.
1809 ж. - Talish хандығы Ресейдің қамқорлығына өтті.
1810 - Абхазия және Гурий княздығы Ресей империясының протекторатына кірді.
1812 ж. - Молдавия княздігінің шығыс бөлігі Ресей империясының қарамағына өтті. Ноғай ордасының қалдықтары Таврия провинциясы мен Кубанның солтүстігіне қоныстанды, онда олар отырықшы өмір салтына көшті.
1813 ж. - Ресей империясы қосқан Талыш хандығы. Хой хандығын Персия аннексиялады. Шеки хандығы Ресей империясының қарамағына өтті.
1815 - Сербияның екінші көтерілісі. Серб княздығы Осман империясының құрамында автономия мәртебесін алды.
1817 - Кавказ соғысының басталуы.
1819 - Шеки хандығы Ресей империясының құрамына қосылды.
1820 - Ширван хандығы Ресей империясы құрамына қосылды.
1821 - Грек революциясы.
1822 - Осман империясынан тәуелсіз бірінші Грек Республикасы жарияланды. Қарабақ хандығы жойылды.
1825 ж. - Хабарда пацификациясы.
1828 ж. - Нахичеван хандығы таратылды. Эриван хандығы орыс әскерлерімен жойылды.
1829 - Солтүстік Кавказдық Имаматтың негізі қаланды.
1830 - Грецияның Осман империясынан тәуелсіздігі танылды.
ХХ ғасыр - исламның таралуының үшінші толқыны - Азия мен Африкадағы бұрынғы еуропалық отарлардан келген иммигранттар. Француз мұсылмандарының көпшілігі Араб Магребінен (Алжир, Тунис, Марокко), испаннан - Мароккодан келген иммигранттардың ұрпақтары. Неміс, голланд, австриялық және даттық мұсылмандар негізінен түрік иммигранттарының ұрпақтары. Британдық мұсылмандардың көпшілігі (69%) Британдық Үндістаннан (Пәкістан және Бангладеш) иммигранттардың ұрпақтары.
3 Тарау. Демография
Еуропаның мұсылман халқы - демографиядағы ең даулы және пікірталас тудыратын мәселелердің бірі. Қазіргі уақытта Еуропадағы мұсылмандардың саны туралы консенсус жоқ. Зерттеу топтары ұсынатын сандар көбінесе әртүрлі болады. Бұл зерттеушілердің әр түрлі жолмен Еуропаның шекараларын анықтауы, әр түрлі статистикалық бағалаулар мен жекелеген елдердегі сауалнамалар нәтижелеріне сүйенуі. Нәтижелердің анық еместігі сонымен қатар елдердің көпшілігінде дін санаты санаққа енгізілмегендігімен байланысты, сондықтан ақпараттың сенімді көздері жоқ. Заңсыз иммиграцияның болуы, оның ауқымын әрдайым бағалау оңай емес, бұл жағдайды да күрделендіреді. Мұның бәрі болашақ болжамдардың сөзсіз жақындасуымен толықтырылады. Бірақ, қиындықтарға қарамастан, байыпты зерттеулер бізге жалпы көріністі жасауға және жағдайдың мүмкін болатын дамуын болжауға мүмкіндік береді; олар бізге мұсылмандардың санын азайтатын немесе жағдайды күрделендіретін және алдағы онжылдықтарда жалпыеуропалық халифат құруды болжайтын төтенше болжамдардан бас тартуға мүмкіндік береді.
3.1. Пью зерттеу орталығының материалдары
Демографиялық мәселелерге қысқаша шолу үшін Pew зерттеу орталығының материалдарына жүгінеміз [Pew 2011: 121 - 136]. Қазіргі уақытта Pew Center есебі әлемдегі мұсылман демографиясы туралы ең егжей-тегжейлі дереккөздердің бірі болып табылады. Біріншіден, бұл қызықты, өйткені мұсылман халқының өсу динамикасы мен 2030 жылға дейінгі болжамын береді. Pew орталығының есебі негізінен ресми дереккөздерге негізделген орташа және теңгерімді бағамен сипатталады. Кейде модерация көрсеткіштердің кейбірін дұрыс бағаламауға әкеледі6, бірақ мұндай кемшіліктер демографиялық зерттеулерде сөзсіз. Айта кету керек, келтірілген материалдар оларды проблемалармен таныстыру мақсатында берілген және олар ешқандай жағдайда жағдайды толық және жан-жақты сипаттауды талап етпейді.
Еуропа елдеріндегі мұсылмандардың саны, олардың жалпы халық санындағы үлесі, 1990 жылға арналған материалдар және 2030 жылға арналған болжам Еуропаның мұсылман халқы соңғы 20 жылда 29,6 миллионнан (4,1%) 44,1 миллионға (6%) өсті; 2030 жылға қарай ол шамамен 58 миллион адам болады деп болжануда (8%). Өте жоғары өсімге қарамастан, Еуропаның мұсылман халқы 2030 жылға қарай әлем халқының тек 3% -ын құрайды, бұл қазіргі заманғы көрсеткіштермен (2,7%) тең. 2030 жылға қарай Еуропаның 10 елінде мұсылман халқының үлесі 10% -дан асады: Косово (93,5%), Албания (83,2%), Босния және Герцеговина (42,7%), Македония (40,3%), Черногория (21,5%), Болгария (15,7%), Ресей (14,4%), Грузия (11,5%), Франция (10,3%), Бельгия (10,2%). Қазіргі уақытта Ресейде ең көп мұсылмандар тұрады - шамамен 16 миллион 379 мың; 2030 жылға қарай Ресей еуропалықтардың ең исламды елі мәртебесін сақтайды (18 миллион 556 мың). Соңғы жылдары мұсылман халқының өсу қарқыны төмендей бастады. 2030 жылға қарай ол 1,2% құрауы керек, дегенмен мұсылман емес халық санынан едәуір жоғары, олар теріс көрсеткіштермен сипатталады. Мұсылмандардың өсу қарқынының төмендеуі туудың төмендеуімен және иммиграцияның тұрақталуымен байланысты.
Мұсылман халқы санының көбеюінің бір себебі - туудың жоғары деңгейі. Бүгінгі таңда Еуропада әрбір мұсылман әйел үшін 2,2, ал мұсылман емес әйел үшін 1,5 бала бар. 2030 жылға қарай алшақтық аздап қысқарады деп болжанады (1,6 қарсы 2,0). Босния мен Герцеговинадан басқа барлық елдерде мұсылман емес адамдарға қарағанда туылу деңгейі мұсылмандар арасында жоғары. Ол әсіресе Норвегия, Австрия, Финляндия, Ирландия, Косово, Сербия және Ұлыбританияда үлкен басымдылыққа ие.
Мұсылман халық санының көбеюінің тағы бір себебі - 2010 жылы Оңтүстік Азиядан, Солтүстік Африкадан, Түркиядан және дамушы елдерден көшіп келушілердің таза мұсылман иммиграциясы. Ең жоғары көрсеткіштер Испанияда (70 мың), Францияда (66 мың) және Ұлыбританияда (64 мың). .) және Италия (60 мың). 2030 жылға қарай Еуропа иммиграция тұрғысынан тартымды аймақ болып қалады деп болжанады, бірақ кейбір елдерде (Испания, Франция, Германия, Ұлыбритания) бұл көрсеткіштер айтарлықтай төмендейді.
Еуропадағы мұсылмандардың болашағын бағалаудың маңызды факторы халықтың жас құрамы болып табылады. Мұсылмандар мен мұсылман еместердің жас құрамы туралы материалдар 4-суреттегі диаграммада көрсетілген. Жалпы алғанда, мұсылман халқы жас. Мұсылмандардың шамамен 49% -ы 30 жасқа дейінгі адамдар; мұсылман еместер арасында бұл көрсеткіш 34% құрайды. 2030 жылға қарай бұл көрсеткіштегі мұсылмандардың басымдылығы сақталады (31% қарсы 42%). Мұсылмандар мен мұсылман емес халықтардың саны 2030 жылға қарай едәуір жасарады деген болжам бар: мұсылмандар арасында 10,5% -дан 15,9% -ға дейін және мұсылман еместер арасында 23,8% -дан 31% -ға дейін. Pew зерттеу орталығының материалдары мұсылмандар Еуропа халқының шамамен 6% -ын құрайтындығын және олардың саны алдағы онжылдықта өсетіндігін көрсетеді. Бұл жағдайда өсу қарқыны төмендейді, бұл туу коэффициентінің төмендеуімен және иммиграцияны тұрақтандырумен байланысты.
2030 жылға қарай мұсылмандар Еуропа халқының шамамен 8% құрайды. Осылайша, Еуропаны исламдастыру қалыпты қарқынмен жүріп жатыр деп айта аламыз, мұнда күрт секірулер күтілмейді; Еурабияның немесе жалпы еуропалық халифаттың моделі демографиялық тұрғыдан фантастикалық және мүмкін емес болып көрінеді (Пью орталығының аналитикасы бұған келіседі). Мұсылман халқының біртіндеп өсуі мұсылмандардың әлеуметтік шындыққа белсенді түрде қосылуымен бірге жүруі мүмкін, бұл өздігінен өзгеруге әкелуі мүмкін емес. Мұндай интеграцияның ресми стратегиясы туралы келесі бөлімде талқылаймыз.
4 Тарау. Интеграция мәселесі
Еуропалық қоғамдастыққа иммигранттарды қосу (кіріктіру) үшін бірнеше стратегия бар: еңбекші-мигранттардың моделі, азшылықтардың моделі және ассимиляция моделі.
Қонақ жұмысшылар моделі 1950-1960 жылдары, Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Еуропа елдері тоқырап, жұмыс қолдары жетіспеген кезде пайда болды. Бұл модель мигранттар еңбек нарығындағы тапшылықты толтыру үшін келеді және өз табыстарының бір бөлігін сақтай отырып, белгілі бір уақыттан кейін - екі-үш жылдан кейін үйлеріне қайтады деген идеяға негізделген. Классикалық мысал - 1955-1973 жылдар аралығында Батыс Германияға еңбекші-мигранттарды тарту бағдарламасы. Германия жұмыс берушілері Германия билігінің белсенді қолдауымен, білікті және тәжірибесіз жұмысшыларды алдымен Италиядан, содан кейін Түркиядан және Оңтүстік-Шығыс басқа елдерден жұмысқа алды.
Бұл саясаттың басты сипаттамаларының бірі ассимиляцияның қажеті жоқ деген сенім болды, өйткені иммигранттар тек аз уақытқа қалуы керек. Осылайша, Германия интеграциялық саясат жүргізуді жоспарлаған жоқ: қоғамға иммигранттарға жол ашпады, қабылдаушы қоғамға өсіп келе жатқан мәдени әртүрлілікпен күресуге көмектеспеді. Біз көшіп-қону елі емеспіз деген тұжырым болды. Неміс азаматтығы туралы заңның түбегейлі өзгеруіне қарамастан, мұндай көзқарас Германияның қалың жұртшылығында әлі де бар; бұл өзгерістер азаматтыққа қол жетімділікті жеңілдетті және олар Германия Бундестагындағы көпшілік елде айтарлықтай және үнемі өсіп келе жатқан мигранттар тобының бар екенін мойындағанын көрсетеді.
Бүгінгі таңда көпшілік қонақтардың жұмыс моделі толығымен сәтсіздікке ұшырады деп санайды, ең алдымен оны енгізген барлық елдер ешқандай уақытша интеграция болмағанына қарамастан, уақытша мигранттар тұрақты көшіп келгендерін уақытында байқай алмады. саясаткерлер. Мұның күтпеген нәтижелерін Германияда осы уақытша мигранттардың балалары мен немерелерінің саны үнемі өсіп келе жатқанынан көруге болады.
Бірінші модельден айырмашылығы, азшылық моделі иммиграция тұрақты болады деген болжамға негізделді, сондықтан иммигранттар белгілі бір діни, этникалық және мәдени дәстүрлері жоқ азаматтар ретінде қарастырылуы керек. Осылайша, иммигранттар топтың мүшелері ретінде қабылданып, олардың жергілікті елді мекендер мен пайда болған этникалық қауымдастықтар интеграция жолындағы делдалдық және қажетті қадам ретінде қарастырылды. Олар өздерінің мәдени ерекшеліктерін сақтайды деп ұйғарылды және интеграция ұзақ немесе аз немесе аз өзін-өзі ұйымдастыру процесі ретінде қарастырылды. Мемлекет өз кезегінде осы иммигрант топтарға азшылықтың белгілі бір құқықтарына кепілдік берді.
Бұл көп мәдениетті модель, мысалы, Ұлыбритания мен Нидерландыда қолданылды. Бірақ уақыт өте келе бұл модель де өзектілігін жоғалтты, өйткені әлеуметтік-экономикалық интеграцияның нәтижелері қонақтардың жұмысшы моделінің нәтижелері сияқты жаман болды: зорлық-зомбылық наразылықтары, этникалық қақтығыстар, агрессивті саяси әрекеттер және т.б. сайып келгенде, терроризм.
Үшінші модель - ассимиляция моделі. Иммигранттар заңды тұлғалар ретінде қарастырылады, және бұл тұлғалар мемлекетпен келісімшартқа қол қоюы керек. Иммигранттар жергілікті халық ретінде әрекет етіп, өздерінің жаңа отандарының заңдары, нормалары мен институттарын құрметтеген және үстем мәдениетті қабылдаған кезде оларды құптады. Франция - бұл жақсы үлгі, және мұнда иммигранттар үшін контрасттар d'accueil және d'intégration деп аталатын ұсыныстар ұсынылды. Бұл модель сонымен бірге 2005 ж. Күзінде жас иммигранттардың екінші үшінші ұрпағы мен француз полициясы арасындағы күшті және қайталанған қақтығыстардан кейін де өртенді. Бұл жастардың көпшілігі бұдан былай сенбейтіні белгілі болды. азаматтығы туралы гипотетикалық уәделеріне, егер олар күн сайын маргинализация мен кемсітушілікке тап болса. Тік ұтқырлық пен шындықтың уәделері арасындағы сәйкессіздік иммигранттардың Францияның экономикалық және саяси өміріне толықтай қатысуға мүмкіндіктері жоқ екенін көрсетеді.
Иммигранттардың интеграциясының классикалық еуропалық үлгілерінің ешқайсысы қазіргі немесе болашақтағы интеграция саясатына бағдар ретінде қарастырылмайды. Шынында да, иммигранттар санының көбеюімен қалай күресуге болатындығы туралы қоғамдық алаңдаушылық бар. Тұтастай алғанда, барлық еуропалық елдерде интеграциялық саясатқа және интеграция болмаған жағдайда қауіпсіздікке деген саяси қызығушылық артты. Еуропалық Комиссияның мүшелері болып табылатын көптеген мемлекеттер интеграцияның жаңа құралдары мен тұжырымдамаларын жасауда. Олар бұл мәселені бар-жоғы 15-20 жыл бұрын шеше бастаған, ал жалпы стратегия шамамен 10 жыл бұрын айтылған. Бұл мәселенің қалай шешілетінін түсіну үшін ЕО саясаткерлері жұмыс істейтін саяси және идеологиялық контекстті, сонымен қатар ЕО деңгейіндегі мәселелерді шешудің тетіктерін қысқаша қарастыру қажет.
4.1. Интеграция түсінігі
Интеграцияның негізгі негізгі қағидаттары ресми актісі 2004 жылы бірінші министрлер конференциясында қабылданған. Онда иммигранттардың, яғни ЕО-ға кірмейтін елдердің иммигранттарының бірігуіне бағытталған. Алайда, құжат авторлары атап өткендей, интеграция стратегиясы олардың өкілдері арасында азаматтығының болуы немесе болмауына қарамастан этникалық және діни азшылықтарға да әсер етуі керек. ЕО елдерінде тұратын мұсылмандардың үштен бірі осы елдердің азаматтары емес, сондықтан интеграциялық бастамалар оларға тікелей әсер етеді; сонымен бірге, қалған мұсылмандардың көпшілігі азаматтық алғанына қарамастан, қоғамдық өмірге нашар араласады, сондықтан қабылданған бастамалар оларға жанама түрде әсер етеді. Жалпы еуропалық стратегияны неғұрлым толық түсіну үшін біз 2010 жылғы басылымнан Интеграцияның жалпы негізгі қағидаттары бағдарламалық мәтінін [Интеграция бойынша анықтама 2010: 160] мәтіннен аударамыз.
Интеграцияның жалпы негізгі принциптері.
1. Интеграция - бұл барлық иммигранттар мен қатысушы мемлекеттердің тұрғындары арасындағы динамикалық екі жақты процесс.
2. Интеграция Еуропалық Одақтың негізгі құндылықтарын құрметтеуді білдіреді.
3. Еңбек интеграциялық процестің негізгі элементі болып табылады, ол мұсылмандардың әлеуметтік қатысуларында орталық рөл атқарады, иммигранттардың қабылдаушы қоғамға қосқан үлесінің өзегі болып табылады және бұл үлесті айтарлықтай құрайды.
4. Интеграция үшін қабылдаушы тілді, тарихты және институттарды білу керек; иммигранттар үшін осы негізгі білімнің болуы сәтті интеграция үшін қажет.
5. Білім беру саласындағы жетістіктер иммигранттарды, әсіресе олардың ұрпақтарын қоғамға сәтті және белсенді қатысуға дайындауда өте маңызды.
6. Иммигранттардың тең құқықтар негізінде мекемелерге, сондай-ақ мемлекеттік және жеке тауарлар мен қызметтерге қол жетімділігі
ел азаматтарымен және кемсітушілік сипаттамасыз бұл жақсы интеграция үшін негіз болып табылады.
7. Иммигранттар мен қатысушы елдердің азаматтары арасындағы тұрақты өзара іс-қимыл интеграцияның негізгі тетігі болып табылады. Жалпы форумдар, мәдениаралық диалог, иммигранттар мен иммигранттардың мәдениетін зерттеу, қалалық аудандардағы тұрғын үй жағдайларын жақсарту иммигранттар мен азаматтар арасындағы байланысты нығайтады.
8. Әр түрлі мәдени дәстүрлер мен діндердің практикасы Адам құқықтары жөніндегі Еуропалық Одақтың Жарғысымен кепілдендірілген, және бұл практика басқа қол сұғылмайтын еуропалық құқықтар мен ұлттық заңнамаға қайшы келмеген жағдайда қорғалуы керек.
9. Иммигранттардың демократиялық процестерге және интеграциялық саясат пен жобаларды әзірлеуге қатысуы, әсіресе жергілікті деңгейде олардың интеграциялануын қамтамасыз етеді.
10. Интеграциялық саясат пен интеграциялық шараларды барлық тиісті саяси портфельдерге және мемлекеттік және қоғамдық қолдау деңгейлеріне енгізу - мемлекеттік саясатты қалыптастыру мен іске асыруға қатысатын маңызды қағидат.
11. Мақсаттарды, индикаторлар мен бағалау тетіктерін әзірлеу саясатты бейімдеу, интеграциядағы прогресті өлшеу және ақпаратпен тиімді алмасу үшін қажет.
Бағдарламалық құжатта жазылған кейбір маңызды қағидаларды атап өтуге болады. Құжаттың ең маңызды жаңалығы - интеграция туралы нақты түсінік. Кең таралған сенім бойынша, иммигранттардың интеграциясы иммигранттардың белгілі бір қоғам өміріне толық енуі ретінде түсінілуі керек, бұл ретте иммигранттарды осы қоғамның нормалары мен ашылмаған ережелеріне бейімдеуге баса назар аударылады. Керісінше, Жалпы негізгі принциптерде интеграция неғұрлым либералды түрде түсініледі; ол барлық иммигранттар мен мемлекеттердің тұрғындары арасындағы өзара бейімделуді қамтитын серпінді екі жақты процесс ретінде түсіндіріледі; шындығында интеграция иммигранттардың белсенділігін ғана емес, сонымен бірге қоғамның да белсенділігін талап етеді. Интеграция - бұл өзара бейімделудің екі жақты процесі деген тезис Еуропалық саясаткерлер үнемі оқып келе жатқан нағыз заклинаниеға айналды. Егер бұрын интеграцияның нәтижесі иммигранттардың қоғамға толық кіруі деп есептелсе, онда жаңа құжатта интеграция қандай нәтижеге әкелуі керек және жалпы қандай да бір белгіленген нәтижеге жету керек пе деген түсінік аз болды. Жалпы негізгі қағидаттарға сәйкес интеграция түпкілікті жағдайға қарағанда өзара трансформация процесі болып табылады.
5 Тарау Білім
Интеграцияның жалпы негізгі қағидаттары құжатында интеграция үшін білім берудің маңыздылығы көрсетілген. Білім еңбек нарығында сәтті жұмыс жасау үшін қажетті дағдылар мен біліктіліктерді қамтамасыз етеді және әлеуметтік мобильділіктің негізгі факторы болып табылады. Білім сонымен қатар жас халықтың әлеуметтенуі, мектепте айтылмайтын қоғам ережелері мен құндылықтарын қабылдау нысаны ретінде маңызды рөл атқарады. Сондықтан мұсылман тұрғындарының қажеттіліктерін қанағаттандыратын және әлеуметтену процесін дұрыс бағытта бағыттай алатын оқу орындарына қажеттілік бар. Сонымен, білім ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
I Кіріспе
II Негізгі бөлім
1 Тарау. Еуропадағы исламның қысқаша тарихы
5
2 Тарау. Еуропадағы ислам тарихы
8
3 Тарау. Демография
14
3.1 Пью зерттеу орталығының материалдары
14
3 Тарау. Интеграция мәселесі
17
3.1 Интеграция түсінігі
19
4 Тарау. Білім
21
4.1. Жалпы тенденциялар
22
4.2 Мектепке дейінгі тәрбие және тілдік құзіреттілік
22
5 Тарау. Еңбек нарығы
24
6 Тарау. Тұрғын үй мәселесі
27
6.1 Этникалық және діни профильдер
30
7 Тарау. Бұқаралық ақпарат құралдары
32
7.1Мұсылман ақпарат құралдары
35
8 Тарау. Исламдық ұйымдар
38
8.1 Австрия
39
8.2 Албания
40
8.3 Бельгия
40
8.4 Босния және Герцеговина
43
8.5 Греция
44
8.6 Ирландия
45
8.7 Испания
46
8.8 Ұлыбритания
48
8.9 Германия
49
8.10 Литва
51
8.11 Орталық және Шығыс Еуропа елдері
54
III Қорытынды
IV Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Ислам діні негізінен алғанда барша ғылым мен білімнің және өркениет пен мәдениеттің анасы деп айтсақ қателеспеген болар едік. Ислам діні өзінен алдыңғы барлық діндердің үкімдерін жойып және өзінің толық біртұтас екендігін, сонымен қатар мына жалған бес күндік өмірдегі жаратылғандар мен жаратылыс атаулының барлығының тек жаратушы бір Аллаға мұқтаж екендігін толық түсіндіреді. Бұл дін барша жер бетіндегі діндердің ішіндегі ең ұлығы. Ең алғаш Хз. Мұхаммедке (с.а.у.) Рахман және Рахим болған Алла тарапынан уахи келу арқылы басталған яғни араб мемлекетінен бастау алған. Бір айта кетерлігі бұл дін тек қана арабтарға немесе белгілі бір аймақты ғана емес толық адамзатты және бір Құдайдың жаратқан он сегіз мың ғаламының барлығын толық қамтиды. Содан соң жетінші ғасырдың аяғы мен сегінші ғасырдың басынан бастап дін басқа мемлекеттер мен аймақтарға Хз. Мұхаммедтің (с.а.у.) сахабалары тарапынан жайылып таратыла бастады. Әрине, Алланың қалауы және көмегімен. Европаға да осы дәуірде дәлірек айтар болсақ 710 жылғы Сицилия жорықтарынан бастап тарала бастады. Бұдан басқа Европаға бұл діннің жайылуына бірден-бір себеп болған Крест жорықтары десек те болады. Осы тұста Европа материгінің шынбайына шын батса да айта кететін бір жағы яғни ащы шындық Европалықтар осы ұлық болған дін арқылы ғана және Ислам өркениеті арқылы ғана өз-өздеріне келіп адам санатына қосылып көздері ашылды. Мұны еш араб та мұсылман да болмаған яғни басқа дін өкілі болған мықты ойшылдардың өзі Европалық болса да дөп басып айтқандығы әмбеге аян. Соның ішінде Гарра де Ваух атты жазушының The legacy of Islam атты еңбегінде мынадай жолдардың кездескені айдан анық:
Гректердің күш қуатын сонымен қатар білім мен философиясын және өркениетін осы арабтардан яғни мұсылмандардан көре алуымыз неғайбыл ғой деп ойлағанмын ол қалай болса жоққа шықты, көріп отырғанымыздай осы күні арабтар барлық білім салаларында және сауда мен технологияда да үлкен жетістіктерге жеткенін бізге дәлелдеп көрсетті,-деген.
Бүгінде Еуразия деп аталатын ен даланың өркениеті дегенде, алдымен сол құрлықтың көне дәуірдегі інжу-маржандарынан бастап, бүгінгі хал-ахуалын қоса бүге-шүгесіне дейін ауыз толтырып айтып жүреміз. Алайда ақиқаттан аттап өтіп жүрген олқылығымызда жоқ емес. Белинскийдің: -Шындық Пушкиннен де биік, Лермонтовтан да жоғары, ол халықтан да ұлы, бүкіл Россиядан да ұлы. Сол үшін біз өзіміздің жиған-тергенімізден айрылатынымызға қарамастан, шындыққа ұмтылуымыз керек-деген орамды ойы бұл еңбегіміздің мақсатын ашып беретіндей.
Европаны ауызға алғанда, керемет дүниелер мен асыл қазыналы ұлан-ғайыр алып дала көз алдымызға көлбеңдеп шыға келеді. Бірақ, тарихшы-ғалымдардың әліде болса терең зерделеп, анықтап аша түсетін тарихи ақиқаттың бет-бедері мол екені саналы азаматқа дау туғызбасы белгілі. Европаның ұлы ойшылы Дрепердің: Европаның ақыл-ойының жетілуінің тарихы атты ғылыми еңбегінде: -Европаның өркендеуінің философиялық жақтары өзінің пайда болу жөнінен Европаның жергілікті халықтарының ақылына қарыздар емес, олар Азиялық қайнарлардан бастау алды. Солардан шықты - деп, ақиқаттың ауылына жөн сілтегендей болады.
Ә дегеннен Европаны өркениет ошақтарының бірегейі деп танып та, жүрдік. Әсілі, бүгінгі ғылымның дерлік басым көпшілігі азиялықтардан, оның ішінде, Ислам әлемінен бастау алатыны әр жерлерде айтылып қалып та жүр. Тарихты терең талғаммен зерделеп зерттеп, байқар болсақ, Ислам өркениетінің Европа құрлығына едәуір, әрі қалай ықпал еткеніне көзіміз жете түседі. Ислам дүниесінің әлемге, соның ішінде Европаға әсеріне тоқталмас бұрын, алдымен өзіміздің төл топырағымызға тамыр жайуына тоқталып өтсек олқылық болмас. Бүгінге дейін, еліміз өз егемендігін алып, тіліміз бен дініміз қайта қанат жая бастағанға дейін Ислам әлемінің, Ислам өркениетінің Орта Азияға оның ішінде Қазақстанға қалай ықпал еткені жөнінде кешегі КСРО кезінде тарихи бұрмалаушылықтар болып, өзіміздің мол қазынамыздан айрылыпта қалдық. Ислам қылыштың жүзімен, қара күштің әсерімен тарады деген сыңайлы жаңсақ пікірлер қоғамымызда кең етек жайып кеткені де сыр емес. Кешегі Кеңестік отарлау дәуірінде он екі ғасыр бойы қордаланған және қаланған араб әріпіндегі жазуымыздан айрылдық. Соның салдарынан бабалардың мол мұрасы, атап айтсақ, Әл-Фараби, А. Яссауи, Ж. Баласағұн, И. Сина, Әл-Харезми, Ұлықбек т.б. Шығыс, әсіресе Ислам ғұламаларының асыл қазыналарынан қара үзіп қалдық. Кеңестік идеологияның мақсаты Ислам өркениетінің Орта Азияға әсерін әлсірету болғаны, советтік мұсылман елдерін Шығыстан бір жолата қол үздіруді мақсат еткені бүгінде паш етілуде.
Жетпіс жылдық бодандықта Шығыстың әсіресе, Ислам өркениетінен нәр алмай тек Европалық ілімге бет бұруымыз біздерді Европацентристік деген ауруға ұшыратыпта үлгерді. Соның салдары Исламның Европаға әсерін түсініп, тануымызға да кері септігін тигізді. Бүгінде Ислам өркениетінің Еропаға ықпал еткені ауызға алынса-ақ, жетпіс жылдық жиған-тергеніміз яғни қате түсінік-пайымымыз қарсы шығып, сыр беріпте жатады. Европаның Кәрі құрлық деген тіркесі бар Данышпан европаны Исламнан нәр алып сусындағанын мойындағымыз да келмей жатуы, сөз жоқ, жоғарыдағы Европацентристік ауруымыздың қалдығы болар. Бұл еңбегімізде Ислам өркениетінің дамуы мен қалыптасуын және де Европаға қалай ықпал еткенін жан-жақты ғылыми әрі көңілге қонымды қисыны келетін дәлелдер мен зерделей түсеміз. Аббаситтер дәуірінен бастап бастау алатын ұлы көш қай кезге дейін қалай ықпал еткені жайлы нақты тұжырымдармен аша түсеміз. Бұл тақырыпты алуымыздың мақсаты - ақиқат көзқараспен сәйкес келмейді, керісінше көзқарас ақиқатпен сәйкес келуі шарт деген тезисті ұстана отырып, тарихи шындықтың бетін ашу. Бүгінде Европаланып кеткен Шығыс атау белгілерін ілгері тарта отырып, тарихи оқиғалармен сабақтастырып, оқырманның зейінін тың тақырыпқа тарта білу. Европа тарихында мол зерттелмеген сала Орта ғасыр тарихы болғанымен әліде болса Ислам өркениетінің ықпалы, асуы, шындығы паш етілмей келе жатқаны бұл еңбекті қолға алуымызға түрткі болды.
1 Тарау. Еуропадағы исламның қысқаша тарихы
Ортағасырлық дәуірде Еуропаның исламдануы төрт бағытта өтті: Апеннин түбегі, Иберия түбегі, Балқан және Шығыс Еуропа.
Еуропа аймағындағы ислам тарихы 652 жылы, сол кезде Византия құрамына кіретін Сицилияда араб-бербер әскерлері пайда болған кезде басталды. Сицилияны толығымен жаулап алу оныншы ғасырда өтті. және 965 жылға дейін созылды, ол Сицилия әмірлігі құрылды. Оның құлауы 1072 жылдан басталады.
VIII ғасырдың басында. Араб-Бербер әскерлері Ибер түбегінің көп бөлігін басып алды. Аль-Андалус деп аталған бұл аймақ 1492 жылға дейін мұсылманның бақылауында болды, соңғы бекініс - Гранада қаласын католик патшаларының әскерлері басып алған кезде. Мұсылмандық билік еткен уақытта әл-Андалус мәдениеттің таңқаларынан аман қалды. Ол философиялық ой мен жаратылыстанудың негізгі әлемдік орталықтарының бірі болды.
Ежелден мұсылмандардың қол астында болған тағы бір Еуропа аймағы - Оңтүстік Еуропа. Он төртінші ғасырдың басында. 1371 жылы өткен Марица шайқасынан кейін Осман империясы Фракия мен Македонияның көп бөлігін өзіне бағындырып, солтүстік-батысқа, Балқандарға қарай жылжи бастады.
1382 жылы София құлады. 1460 жылы Осман империясы Грецияны жаулап алды. Сербия патшалығы түріктерге 1499 жылы құлдырады. Осман империясының Еуропа аймағында кеңеюі XVII ғасырға дейін жалғасты.
Шығыс Еуропа он төртінші ғасырдан бастап Алтын Орда мұсылман мемлекеті болғаннан бері ислам билігі астында болды. Польша, Литва, Латвия және Эстония аумақтарында мұсылмандардың пайда болуы сол кезеңге жатады.
Орта ғасырларда ислам өркениеті еуропалық өркениетке мәдени тұрғыдан қатты әсер етті. Мұсылмандар грек ғылымы мен философиясын қабылдап, оны қайта құрып, оны сол кезде құлдырау жағдайында тұрған Еуропаға берді. Олар Аристотельдің еуропалық ойшылдары үшін және барлық ежелгі физика үшін ашылды. Олар алгебра, астрономия, химия, медицина, геология және т.б. туралы білімдерін ортаға салды. Мұсылмандардың астролабтар, хирургиялық құралдар, су сағаттары сияқты технологиялық жетістіктері де Еуропаға келді; ол әлемдік тарихтағы ең ірі технологиялық трансфертердің бірі болып саналады. Өнерде, музыкада, әдебиетте және басқа да көптеген жерлерде күшті әсер бар. Сарапшылар мұсылмандармен араласпай Еуропа он төртінші ғасырдан бастап, яғни Қайта өрлеу дәуірінен бері келе жатқан технологиялық және мәдени серпіліс жасай алмайтындығына келіседі. Осы мәселе бойынша бас маман М.Ватт келесі тұжырымға келеді: Ислам өзінің материалдық мәдениеті мен техникалық жаңалықтарының көптеген жетістіктерін Батыс Еуропамен бөлісіп қана қоймай, Еуропада ғылым мен философияның дамуына түрткі болып қана қоймады, - деп қорытындылады ол. Еуропа өзінің жаңа бейнесін жасау үшін .
Батыс Еуропа мемлекеттерінде иммигранттардың белсенді ағымы басталған ХХ ғасырдың екінші жартысынан бастап Еуропа мен Исламның белсенді өзара іс-қимылының қазіргі кезеңі туралы айтуға болады. Сол кезде Ұлыбритания, Франция және Бельгия өздерінің экономикаларын қалпына келтіруге алаңдаушылық білдіріп, бұрынғы колонияларға арзан жұмыс күші ретінде жүгінді. 1960 жылдардың басында Германия да арнайы келісім жасасу арқылы шетелдік жұмысшылардың қызметіне жүгінуге мәжбүр болды.
Түркиямен. Кейіннен олардың мүшелері, саяси иммигранттар мен студенттер жұмысшыларға қосылды. Германияда мигранттардың көпшілігі 1950 жылдардан бастап Түркиядан кете бастады. Бельгия мен Голландиядағы мұсылман халқының негізгі бөлігін мароккандар мен түріктер құрайды. Мұсылмандар Скандинавияға жақында қоныс аударды, олардың көпшілігі босқын болды. Олардың миграциясы мұсылман әлемінде туындаған қақтығыстарды көрсетеді: Босния, Күрд, Ирак, Ливия, Сирия, Ауғанстан және Сомали. Негізінен Оңтүстік Азиядан шыққан мұсылмандар Ұлыбританияда тұрады; көпшілігі пәкістандықтар мен бенгалистер. Британдық пәкістандықтардың шамамен 70% -ы Пәкістанның Кашмирдің ауылдық аймағында орналасқан Мирпурдан келеді.
Көптеген Еуропа елдерінде жұмысшылардың келуі нашар жоспарланған. Ауыр өнеркәсіптің құлдырауына байланысты көптеген келушілер жұмысынан айрылды. Бірақ отандық европалықтар өздері күткендей, елге оралудың орнына, жаңа отандарында қалуды жөн көрді. Жұмыс болмаса да, олар мүмкін өз еліне қарағанда әлдеқайда жақсы өмір сүру деңгейін қамтамасыз ету үшін. Алғашқы иммигранттар әйелдерімен, отбасыларымен және басқа жерлестерімен бірге пана іздеп, көмек іздеді. Иммигранттардың екінші буыны жұмыссыздық пен үмітсіздіктің үлкен қаупін бастан кешірді, көбісі заңды бұзып, қылмыс жасай бастады, нәтижесінде жергілікті тұрғындармен салыстырғанда иммигранттардың тұтқындарының саны бірнеше есе өсті. Осы кезде басқа иммигранттар радикалды және қоғамға қарсы қозғалыстарға қосылудың жолын тапты.
Осылайша, қазіргі уақытта исламдық халқы бар Еуропа елдерінің екі тобы туралы айтуға болады: дәстүрлі мұсылмандары бар елдер және мұсылмандар келетін елдер.
Бірінші топқа мұсылмандар орта ғасырларда және жаңа дәуірде пайда болған ислам өркениетімен алғашқы байланыстар нәтижесінде пайда болған мемлекеттер кіреді. Исламның олардың мәдениеттерінің бір бөлігіне айналуы осы елдерге тән, ал оларда тұратын мұсылмандар өз кезегінде өздерінің осы елмен тұрақты байланыста болуына және еуропалық қоғамның толық мүшесі ретінде сезінуіне мүмкіндік беретін күшті ұлттық бірегейлікті қалыптастырды. Дәстүрлі исламы бар елдер қатарына Албания, Босния және Герцеговина, Польша, Латвия, Литва, Эстония және т.б.
Екінші топқа мұсылмандардың басым бөлігі ХХ ғасырдың екінші жартысында пайда болған мемлекеттер жатады. саналы иммиграциялық саясат нәтижесінде жұмысшыларды тарту. Исламның осы уақытқа дейін олардың мәдениетінің бір бөлігіне айналмағаны және осы негізде көптеген қақтығыстар, ең алдымен ұқсастықтар, идеологиялар мен дүниетанымдардың қайшылықтары туындайды. Зиярат етуші мұсылмандарды қоғамның табиғатын өзгертпестен қоғамға біріктірудің алғашқы әрекеттері сәтсіздікке ұшырады, сондықтан қалыпты интеграция, яғни иммигранттардың еуропалық қоғамның толық мүшесі бола алатын қоғамдық өмірге ену мәселесі әлі де өткір мәселе болып отыр. бірақ олардың тамыры мен дәстүрін жоғалтпайтын еді. Франция, Ұлыбритания, Германия, Бельгия, Нидерланды, Норвегия, Италия және басқалар мұсылмандарды қабылдайтын елдерге назар аударады: Еуропадағы ислам тақырыбына арналған зерттеулер негізінен осы елдерге бағытталған, өйткені олардағы ахуал проблемалық және үлкен қызығушылық тудырады.
Еуропада исламизация процесі жалғасуда. Иммигранттық гранттар ағыны әсіресе Африканың солтүстігінде және Таяу Шығыстағы соңғы оқиғаларға байланысты күшейе түсті. Күтіп отырғандай, иммигранттар өмір сүрудің ең жақсы деңгейіне қол жеткізуге тырысады, бұл исламизацияның алғашқы эшелоны Германия, Ұлыбритания, Франция, Бельгия және Нидерланды сияқты экономикалық өркендеген мемлекеттерден тұрады. Дәстүрлі мұсылмандары бар елдер баяу исламдастыруда, бірақ мұнда жалпы этномәдени келбеті де айтарлықтай өзгеруде: дәстүрлі мұсылмандардың артта қалуы үрдісі байқалады, радикалды көзқарастарды ұстанатын иммигранттар исламның өкілдері бола бастайды. Осылайша, мұсылмандардың саны өсуде, ал иммиграция Еуропа тұрғындарына да, дәстүрлі мұсылман тұрғындарына да әсер ететін Ескі әлемнің әлеуметтік-мәдени келбетін айтарлықтай өзгертеді.
2 Тарау. Еуропадағы ислам тарихы
Осы мәселе тұрғысынан екі өркениеттің институттары: ислам және христиан діндерінің өзара әрекеттестігі және бірігуі үлкен қызығушылық тудырады. Екі өркениет пен олардың тасымалдаушыларының байланысы екі негізгі жолмен жүретіні жалпыға ортақ. Шығыстанушы және ислам саласындағы сарапшы Руслан Құрбанов мұсылман емес әлемдегі мұсылман азшылықтарының едәуір бөлігі мұсылмандардың аумағын біртіндеп мұсылман емес ортаға жабу және оларды мұсылман емес мемлекетке қосу арқылы құрылды дейді. Мұсылман азшылықтарының тағы бір бөлігі мұсылмандар мен мұсылман емес мемлекеттердің территориясына мұсылмандар қауымдастығын құра отырып, мұсылмандардың қоныс аударуы нәтижесінде құрылды. Осылайша Батыс елдерінің - Батыс Еуропа мен Американың мұсылман қауымдастықтары құрылды.
645 - Кавказды арабтардың жаулап алуы.
652 - арабтардың Сицилия аралын жаулап алудағы алғашқы әрекеті. Араб әскері Беленджерді - араб-хазар соғыстарының басталуын сәтсіз қоршап алынуы.
651 - Арабтар Дербентті жаулап алды.
654 - арабтар Арменияны жаулап алды, Армян әмірлігі құрылды.
674 - Константинопольдің алғашқы араб қоршауы.
688 - Кипрді жаулап алу. Император Юстиниан II мен халифа Абдул-Малик бұрын-соңды болмаған келісімге қол жеткізді. Келесі 300 жыл ішінде Кипрді бір мезгілде арабтар да, Византия да кондоминиум ретінде басқарды.
700 - арабтар Пантеллерия аралын жаулап алды.
705 - арабтар Кавказ Албаниясын жаулап алды.
711 - Гвадалет шайқасы, исламның материктік Еуропаға алғашқы енуі - Испаниядағы араб жаулап алуларының басталуы.
717 ж. - Константинопольдің екінші араб қоршауы.
732 - мұсылмандардың солтүстікке қарай ілгерілеуін Карл Мартеллдің басшылығымен Франк әскерлері Пуайтисттерде тоқтатты (Пуайтигерлер соғысы (732)). Еуропадағы исламдық иеліктердің шекаралары тұрақтануда, Иберияның қайта құрылуы басталды.
733 - арабтар Қази-Кумухты жаулап алды. Араб губернаторына Шамхал атағы берілді.
735 - арабтар Тбилисиді алады. Дербент әмірлігінің негізі.
736 - Тбилиси әмірлігінің құрылуы.
736 - Абхазиядағы Анакопия бекінісінде біріккен абхаз-грузин армиясының араб армиясының бір бөлігі (Анакопия шайқасы).
737 - арабтардың Хазарияға кең ауқымды шабуылы - арабтар солтүстікке қарай хазарлар жіберілген Славян өзеніне (Дон немесе Еділге дейін) дейін барды.
751 - Талас шайқасы, арабтардың шығысқа қарай ең көп ілгерілеуі.
826 - Ибериядан келген бір топ мұсылман Критті жаулап алды.
847 - мұсылмандар Бариді жаулап алды. Бари әмірлігі құрылды.
866 ж. - Багратидтердің князьдық армиясы армян жерлерінің көп бөлігін біріктіріп, араб халифатының билігін құлатты.
870 - Арабтар Мальтты жаулап алды.
871 - Франко-Ломбард әскерлері Бари әмірлігін қиратады.
888 - 972 - Траксинет, провинциядағы мұсылман қамалы және мемлекет.
903 - Кордова әмірлігінің флоттары Балеар аралдарын жаулап алды.
922 - Болгарияда Еділде исламның ресми түрде қабылдануы.
961 - Арабтар Крит аралынан айырылды.
965 ж. - мұсылмандар Сицилияның барлығын өз бақылауына алды, Сицилия әмірлігі құрылды. Византия Кипрді жаулап алды.
1010 - князь Тирач бастаған печенегтердің бір бөлігі ислам дінін қабылдады.
1060 - Роберт пен Роджер Отвили бастаған Сицилияның Норманды жаулап алуы басталды.
1081 ж. - Грузияның көп бөлігін селжұқтар жаулап алды.
1090 ж. - Нормандар Мальтаны жаулап алды.
1091 - нормандықтар Сицилияны толығымен жаулап алды.
1095 - крест жорықтарының басталуы.
1122 - Грузин армиясы Тбилисыны босатты - Тбилиси әмірлігінің құлауы.
1123 - Грузия селжұқтар билігінен толығымен босатылды.
1239 - моңғолдар Еділ Болгариясын жаулап алды. Монғолдар Дербент әмірлігін жаулап алды.
XIV ғасыр - XVIII ғасыр - Осман империясының Балқан және Қара теңіз иелері арқылы исламның таралуының екінші толқыны. Еуропада ислам халықтарының құрылуының бастауы татарлар, башқұрттар, албандар, босниялықтар, қырым татарлары, түріктер, грек тілді мұсылмандар және крет мұсылмандары, помактар, адыге, шешендер, ингуш, черкес, балкарлар, кабардиндар, урумдар және басқалар болды. Иберия мен батыс Жерорта теңізі аралдары, ал христиан діні Кіші Азия мен Кіші Азиядағы позициясын едәуір жоғалтуда (гректердің ислам дінін жаппай қабылдауы салдарынан).
1312 ж. - Өзбек хан Исламды Алтын Орданың мемлекеттік діні деп жариялады.
1338 - Түріктер Босфорды кесіп өтті.
1393 - түрік қоршауынан кейін Тарново құлады - Болгария патшалығының астанасы.
1395 - түркілердің қысымымен Добруджан княздығы құлады.
1396 - Видин патшалығын түріктер жаулап алды.
1422 - түріктер Болгария патшалығының қалдықтарын жойды.
1438 - Қазан хандығы Алтын Ордадан бөлінді. Литваның Ұлы Герцогтігінің құрамында Яғолдай татарының иелігі құрылды.
1440 - Ноғай Ордасы Алтын Ордадан бөлінді.
1441 - Қырым хандығы Алтын Ордадан бөлінді.
1447 - Мороан азғындығы Османдықтардың вассалы болды.
1452 - Касимов хандығы құрылды.
1453 - Константинопольді түріктер басып алуы - Византия империясының күйреуі.
1458 ж. - Афины Герцогтігі Османдықтардың шабуылына ұшырады. Молдова Князьдігі Осман империясының вассалы болды. Дубровник республикасы Осман сұлтанының тағдырын мойындады.
1459 жыл - Сербиялық деспотизмнің Османды жаулап алуы. Астрахан хандығының негізі.
1460 - Мороан деспотының Османды жаулап алуы.
1463 - Босния патшалығының Османды жаулап алуы.
1475 ж. - Осман әскері Қырымдағы геноесейлік колонияларды және Теодоро княздігін жаулап алды.
1476 ж. - Валлах княздығы Осман империясының вассалы болады.
1478 - Қырым хандығы Осман империясының вассалы болады.
1479 - Осман империясы Эпир империясын жаулап алды. Османдықтар барлық албан княздіктерін жаулап алды.
1480 - Мәскеу Ұлы Герцогтігі Алтын Орданың күшімен пайда болды.
1484 ж. - Осман империясы бүкіл Қара теңіз жағалауын өз бақылауына алды.
1492 - Гранада әмірлігінің құлауы, Реконвистаның аяқталуы. Запорожье казактарының Осман империясының аумағына теңіз шабуылдарының басталуы.
1496 - Зетаның княздігі Осман империясының вассалы болды.
1497 - Яголдай иелігі жойылды.
1499 - Зета Осман империясын толығымен жаулап алды, бірақ оның орнына Черногорияның Князьдік-Бишоприк автономиялық теократиялық мемлекеті құрылды.
1501 - Қырым хандығы Алтын Орданың қалдықтарын жаулап алды.
1518 - Бербер қарақшыларының Еуропаға шабуылдары басталды.
1547 - Османдықтар Венгрияның көп бөлігін басып алды.
1552 - Қазан хандығын Мәскеу патшалығы жаулап алды.
1555 - Имерети патшалығы, Гурий княздігі, Мегрелия княздігі, Абхазия княздігі, Сванети княздігі, Самцке-Саатабаго княздігі Османлы вассалдеріне айналды; Картли патшалығы, Кахетия патшалығы Персияның вассалы болды. Батыс Армения Осман империясына, Шығыс Армения мен Кавказ Албаниясына Персияға өтті. Ноғай Ордасы үш ордаға бөлінеді: Үлкен, Кіші және Алтыөл. Кіші Орда Солтүстік Кавказдың тау етектеріне қоныс аударды.
1556 - Астрахань хандығын Мәскеу патшалығы жаулап алды.
1557 - Ұлы Орда шығанағы өзін Мәскеу патшасы Иван Грозныйдың вассалы деп таныды.
1562 - Илису сұлтандығы құрылды.
1566 - Трансильвания княздігі Осман империясының вассалы болады.
1571 - Кипр Осман империясының қолына түсті.
1610 ж. - Иранға вассаль болған Марагин хандығы құрылды.
1628 ж. - Самцхе-Саатабаго Осман империясы қосқан.
1634 ж. - Үлкен ноғайлар, қалмақтар көп жиналып, Еділдің оң жағалауында, Кіші Ноғаймен бірге жүрді.
1642 - Казикумух шамализмі Казикумух хандығына, Тарковскийдің Шамхальство және Мехтули хандығына бөлінді.
1669 - Осман империясы Критті жаулап алды. Украиналық гетман Петр Дрощенко өзін Осман сұлтанының вассалы деп таниды.
1676 ж. - поляк-түрік соғысы кезінде Подилия Осман империясының қол астына өтті.
1681 - Мәскеу патшалығы Касимов хандығының құрамына кірді.
1683 ж. - Оң жағалаудағы Запорожье армиясы Османлы сұлтанының күшінен кетеді, Гетман Куницкийдің әскерлері Украинаның оң жағалауын босатады. Вена шайқасы - Османдықтар Орталық Еуропаға көшуді тоқтатты.
1684 - Венециандықтар Лефкада аралын басып алды
1687 ж. - Трансильвания княздығы австриялық суғарайнияның астына өтті. Венгриялық Сейм австриялық монархтың билігін мойындады. Венециандықтар Моро, Эегинаны түгел басып алды.
1696 ж. - Азовты орыс әскерлері алды.
1699 - Славония австриялықтарға өтті.
1713 - Азов Осман империясына өтті, Запорожжя Сич Осман империясының қарамағына өтті.
1715 - Осман империясы Мороды жаулап алды.
1717 ж. - Банат, Олтения және Солтүстік Сербияны Австрия басып алды.
1718 - Баку хандығы Иранға вассалды болды.
1722 - І Петрдің парсы жорығы Кавказда Ресей империясының кеңеюін бастады. Хамстің армян княздіктері Ираннан тәуелсіздік алды.
1728 ж. - Солтүстік Қара теңіз жағалауларына қоныс тепкен Малая Ноғай Ордасы 5 ордаға бөлінді: Белгород, Джамбуилуцкая, Эдичкуль, Кубань, Эдисан. Бұл ордалардың бәрі Қырым ханының вассалына айналады.
1739 - Азов Ресей империясына өтті, Запорожье Сич Ресей империясының қарамағына өтті. Банат, Ольтения және Солтүстік Сербия, Войводинадан басқа, Осман империясынан өтті.
1743 - Шеки хандығы құрылды.
1747 - Панах Али хан Хамстың барлық христиан княздіктерін жеңіп, олардың орнына Қарабақ хандығын құрды. Надир шах империясының құлдырауы кезінде Әзірбайжан мен Армения территориясында бірқатар хандықтар құрылды: Ардебил хандығы, Гянджа хандығы, Джавад хандығы, Дербент хандығы, Карадаг хандығы, Куба хандығы, Маки хандығы, Нахчиван хандығы, Талыш хандығы, Хебриз хандығы, Тебриз хандығы Хандық, Яро-Белокан жамағаты, Борчали сұлтандығы, Құтқашен сұлтандығы.
1748 - Ширван хандығы құрылды.
1769 - Буковинаны орыс әскерлері басып алды.
1770 ж. - Эдисан және Буджак ордасы Ресей азаматтығын алды.
1774 ж. - Қырым хандығы Осман империясының қол астынан пайда болды. Имерети патшалығы Осман империясының қол астынан пайда болды.
1783 - Қырым хандығы Ресей империясы құрамына қосылды. Картли-Кахетия патшалығы Ресей протекторатының қарамағында. Ноғай ордасы жойылды. Ноғайлардың бір бөлігі Осман империясының жерлеріне кетеді, қалғаны Закубаниге қоныстанған.
1791 ж. - Осман империясының Оңтүстік Бұғы мен Днестр арасындағы жерінен айырылуы.
1802 - Персия жойған Тебриз хандығы.
1803 ж. - Мегрелия княздығы, Авар хандығы, Илису сұлтанаты, Баку хандығы Ресей империясының протекторатына өтті.
1804 - Имерети патшалығы Ресей империясының қамқорлығына келді. Ганжа хандығы орыс әскерінің соққыларына ұшырады.
1805 ж. - Қарабақ және Ширван хандықтары Ресей империясының вассалы болды.
1806 ж. - Баку хандығы және Яро-Белокан жамағаты Ресей империясы құрамына қосылды. Дербент пен Куба хандықтары орыс әскерлерімен жойылды.
1807 - Ислам Хабарда мемлекеттік дінге айналды.
1808 ж. - Персия Ардабил мен Қарадаг хандықтарын қосып алды.
1809 ж. - Talish хандығы Ресейдің қамқорлығына өтті.
1810 - Абхазия және Гурий княздығы Ресей империясының протекторатына кірді.
1812 ж. - Молдавия княздігінің шығыс бөлігі Ресей империясының қарамағына өтті. Ноғай ордасының қалдықтары Таврия провинциясы мен Кубанның солтүстігіне қоныстанды, онда олар отырықшы өмір салтына көшті.
1813 ж. - Ресей империясы қосқан Талыш хандығы. Хой хандығын Персия аннексиялады. Шеки хандығы Ресей империясының қарамағына өтті.
1815 - Сербияның екінші көтерілісі. Серб княздығы Осман империясының құрамында автономия мәртебесін алды.
1817 - Кавказ соғысының басталуы.
1819 - Шеки хандығы Ресей империясының құрамына қосылды.
1820 - Ширван хандығы Ресей империясы құрамына қосылды.
1821 - Грек революциясы.
1822 - Осман империясынан тәуелсіз бірінші Грек Республикасы жарияланды. Қарабақ хандығы жойылды.
1825 ж. - Хабарда пацификациясы.
1828 ж. - Нахичеван хандығы таратылды. Эриван хандығы орыс әскерлерімен жойылды.
1829 - Солтүстік Кавказдық Имаматтың негізі қаланды.
1830 - Грецияның Осман империясынан тәуелсіздігі танылды.
ХХ ғасыр - исламның таралуының үшінші толқыны - Азия мен Африкадағы бұрынғы еуропалық отарлардан келген иммигранттар. Француз мұсылмандарының көпшілігі Араб Магребінен (Алжир, Тунис, Марокко), испаннан - Мароккодан келген иммигранттардың ұрпақтары. Неміс, голланд, австриялық және даттық мұсылмандар негізінен түрік иммигранттарының ұрпақтары. Британдық мұсылмандардың көпшілігі (69%) Британдық Үндістаннан (Пәкістан және Бангладеш) иммигранттардың ұрпақтары.
3 Тарау. Демография
Еуропаның мұсылман халқы - демографиядағы ең даулы және пікірталас тудыратын мәселелердің бірі. Қазіргі уақытта Еуропадағы мұсылмандардың саны туралы консенсус жоқ. Зерттеу топтары ұсынатын сандар көбінесе әртүрлі болады. Бұл зерттеушілердің әр түрлі жолмен Еуропаның шекараларын анықтауы, әр түрлі статистикалық бағалаулар мен жекелеген елдердегі сауалнамалар нәтижелеріне сүйенуі. Нәтижелердің анық еместігі сонымен қатар елдердің көпшілігінде дін санаты санаққа енгізілмегендігімен байланысты, сондықтан ақпараттың сенімді көздері жоқ. Заңсыз иммиграцияның болуы, оның ауқымын әрдайым бағалау оңай емес, бұл жағдайды да күрделендіреді. Мұның бәрі болашақ болжамдардың сөзсіз жақындасуымен толықтырылады. Бірақ, қиындықтарға қарамастан, байыпты зерттеулер бізге жалпы көріністі жасауға және жағдайдың мүмкін болатын дамуын болжауға мүмкіндік береді; олар бізге мұсылмандардың санын азайтатын немесе жағдайды күрделендіретін және алдағы онжылдықтарда жалпыеуропалық халифат құруды болжайтын төтенше болжамдардан бас тартуға мүмкіндік береді.
3.1. Пью зерттеу орталығының материалдары
Демографиялық мәселелерге қысқаша шолу үшін Pew зерттеу орталығының материалдарына жүгінеміз [Pew 2011: 121 - 136]. Қазіргі уақытта Pew Center есебі әлемдегі мұсылман демографиясы туралы ең егжей-тегжейлі дереккөздердің бірі болып табылады. Біріншіден, бұл қызықты, өйткені мұсылман халқының өсу динамикасы мен 2030 жылға дейінгі болжамын береді. Pew орталығының есебі негізінен ресми дереккөздерге негізделген орташа және теңгерімді бағамен сипатталады. Кейде модерация көрсеткіштердің кейбірін дұрыс бағаламауға әкеледі6, бірақ мұндай кемшіліктер демографиялық зерттеулерде сөзсіз. Айта кету керек, келтірілген материалдар оларды проблемалармен таныстыру мақсатында берілген және олар ешқандай жағдайда жағдайды толық және жан-жақты сипаттауды талап етпейді.
Еуропа елдеріндегі мұсылмандардың саны, олардың жалпы халық санындағы үлесі, 1990 жылға арналған материалдар және 2030 жылға арналған болжам Еуропаның мұсылман халқы соңғы 20 жылда 29,6 миллионнан (4,1%) 44,1 миллионға (6%) өсті; 2030 жылға қарай ол шамамен 58 миллион адам болады деп болжануда (8%). Өте жоғары өсімге қарамастан, Еуропаның мұсылман халқы 2030 жылға қарай әлем халқының тек 3% -ын құрайды, бұл қазіргі заманғы көрсеткіштермен (2,7%) тең. 2030 жылға қарай Еуропаның 10 елінде мұсылман халқының үлесі 10% -дан асады: Косово (93,5%), Албания (83,2%), Босния және Герцеговина (42,7%), Македония (40,3%), Черногория (21,5%), Болгария (15,7%), Ресей (14,4%), Грузия (11,5%), Франция (10,3%), Бельгия (10,2%). Қазіргі уақытта Ресейде ең көп мұсылмандар тұрады - шамамен 16 миллион 379 мың; 2030 жылға қарай Ресей еуропалықтардың ең исламды елі мәртебесін сақтайды (18 миллион 556 мың). Соңғы жылдары мұсылман халқының өсу қарқыны төмендей бастады. 2030 жылға қарай ол 1,2% құрауы керек, дегенмен мұсылман емес халық санынан едәуір жоғары, олар теріс көрсеткіштермен сипатталады. Мұсылмандардың өсу қарқынының төмендеуі туудың төмендеуімен және иммиграцияның тұрақталуымен байланысты.
Мұсылман халқы санының көбеюінің бір себебі - туудың жоғары деңгейі. Бүгінгі таңда Еуропада әрбір мұсылман әйел үшін 2,2, ал мұсылман емес әйел үшін 1,5 бала бар. 2030 жылға қарай алшақтық аздап қысқарады деп болжанады (1,6 қарсы 2,0). Босния мен Герцеговинадан басқа барлық елдерде мұсылман емес адамдарға қарағанда туылу деңгейі мұсылмандар арасында жоғары. Ол әсіресе Норвегия, Австрия, Финляндия, Ирландия, Косово, Сербия және Ұлыбританияда үлкен басымдылыққа ие.
Мұсылман халық санының көбеюінің тағы бір себебі - 2010 жылы Оңтүстік Азиядан, Солтүстік Африкадан, Түркиядан және дамушы елдерден көшіп келушілердің таза мұсылман иммиграциясы. Ең жоғары көрсеткіштер Испанияда (70 мың), Францияда (66 мың) және Ұлыбританияда (64 мың). .) және Италия (60 мың). 2030 жылға қарай Еуропа иммиграция тұрғысынан тартымды аймақ болып қалады деп болжанады, бірақ кейбір елдерде (Испания, Франция, Германия, Ұлыбритания) бұл көрсеткіштер айтарлықтай төмендейді.
Еуропадағы мұсылмандардың болашағын бағалаудың маңызды факторы халықтың жас құрамы болып табылады. Мұсылмандар мен мұсылман еместердің жас құрамы туралы материалдар 4-суреттегі диаграммада көрсетілген. Жалпы алғанда, мұсылман халқы жас. Мұсылмандардың шамамен 49% -ы 30 жасқа дейінгі адамдар; мұсылман еместер арасында бұл көрсеткіш 34% құрайды. 2030 жылға қарай бұл көрсеткіштегі мұсылмандардың басымдылығы сақталады (31% қарсы 42%). Мұсылмандар мен мұсылман емес халықтардың саны 2030 жылға қарай едәуір жасарады деген болжам бар: мұсылмандар арасында 10,5% -дан 15,9% -ға дейін және мұсылман еместер арасында 23,8% -дан 31% -ға дейін. Pew зерттеу орталығының материалдары мұсылмандар Еуропа халқының шамамен 6% -ын құрайтындығын және олардың саны алдағы онжылдықта өсетіндігін көрсетеді. Бұл жағдайда өсу қарқыны төмендейді, бұл туу коэффициентінің төмендеуімен және иммиграцияны тұрақтандырумен байланысты.
2030 жылға қарай мұсылмандар Еуропа халқының шамамен 8% құрайды. Осылайша, Еуропаны исламдастыру қалыпты қарқынмен жүріп жатыр деп айта аламыз, мұнда күрт секірулер күтілмейді; Еурабияның немесе жалпы еуропалық халифаттың моделі демографиялық тұрғыдан фантастикалық және мүмкін емес болып көрінеді (Пью орталығының аналитикасы бұған келіседі). Мұсылман халқының біртіндеп өсуі мұсылмандардың әлеуметтік шындыққа белсенді түрде қосылуымен бірге жүруі мүмкін, бұл өздігінен өзгеруге әкелуі мүмкін емес. Мұндай интеграцияның ресми стратегиясы туралы келесі бөлімде талқылаймыз.
4 Тарау. Интеграция мәселесі
Еуропалық қоғамдастыққа иммигранттарды қосу (кіріктіру) үшін бірнеше стратегия бар: еңбекші-мигранттардың моделі, азшылықтардың моделі және ассимиляция моделі.
Қонақ жұмысшылар моделі 1950-1960 жылдары, Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Еуропа елдері тоқырап, жұмыс қолдары жетіспеген кезде пайда болды. Бұл модель мигранттар еңбек нарығындағы тапшылықты толтыру үшін келеді және өз табыстарының бір бөлігін сақтай отырып, белгілі бір уақыттан кейін - екі-үш жылдан кейін үйлеріне қайтады деген идеяға негізделген. Классикалық мысал - 1955-1973 жылдар аралығында Батыс Германияға еңбекші-мигранттарды тарту бағдарламасы. Германия жұмыс берушілері Германия билігінің белсенді қолдауымен, білікті және тәжірибесіз жұмысшыларды алдымен Италиядан, содан кейін Түркиядан және Оңтүстік-Шығыс басқа елдерден жұмысқа алды.
Бұл саясаттың басты сипаттамаларының бірі ассимиляцияның қажеті жоқ деген сенім болды, өйткені иммигранттар тек аз уақытқа қалуы керек. Осылайша, Германия интеграциялық саясат жүргізуді жоспарлаған жоқ: қоғамға иммигранттарға жол ашпады, қабылдаушы қоғамға өсіп келе жатқан мәдени әртүрлілікпен күресуге көмектеспеді. Біз көшіп-қону елі емеспіз деген тұжырым болды. Неміс азаматтығы туралы заңның түбегейлі өзгеруіне қарамастан, мұндай көзқарас Германияның қалың жұртшылығында әлі де бар; бұл өзгерістер азаматтыққа қол жетімділікті жеңілдетті және олар Германия Бундестагындағы көпшілік елде айтарлықтай және үнемі өсіп келе жатқан мигранттар тобының бар екенін мойындағанын көрсетеді.
Бүгінгі таңда көпшілік қонақтардың жұмыс моделі толығымен сәтсіздікке ұшырады деп санайды, ең алдымен оны енгізген барлық елдер ешқандай уақытша интеграция болмағанына қарамастан, уақытша мигранттар тұрақты көшіп келгендерін уақытында байқай алмады. саясаткерлер. Мұның күтпеген нәтижелерін Германияда осы уақытша мигранттардың балалары мен немерелерінің саны үнемі өсіп келе жатқанынан көруге болады.
Бірінші модельден айырмашылығы, азшылық моделі иммиграция тұрақты болады деген болжамға негізделді, сондықтан иммигранттар белгілі бір діни, этникалық және мәдени дәстүрлері жоқ азаматтар ретінде қарастырылуы керек. Осылайша, иммигранттар топтың мүшелері ретінде қабылданып, олардың жергілікті елді мекендер мен пайда болған этникалық қауымдастықтар интеграция жолындағы делдалдық және қажетті қадам ретінде қарастырылды. Олар өздерінің мәдени ерекшеліктерін сақтайды деп ұйғарылды және интеграция ұзақ немесе аз немесе аз өзін-өзі ұйымдастыру процесі ретінде қарастырылды. Мемлекет өз кезегінде осы иммигрант топтарға азшылықтың белгілі бір құқықтарына кепілдік берді.
Бұл көп мәдениетті модель, мысалы, Ұлыбритания мен Нидерландыда қолданылды. Бірақ уақыт өте келе бұл модель де өзектілігін жоғалтты, өйткені әлеуметтік-экономикалық интеграцияның нәтижелері қонақтардың жұмысшы моделінің нәтижелері сияқты жаман болды: зорлық-зомбылық наразылықтары, этникалық қақтығыстар, агрессивті саяси әрекеттер және т.б. сайып келгенде, терроризм.
Үшінші модель - ассимиляция моделі. Иммигранттар заңды тұлғалар ретінде қарастырылады, және бұл тұлғалар мемлекетпен келісімшартқа қол қоюы керек. Иммигранттар жергілікті халық ретінде әрекет етіп, өздерінің жаңа отандарының заңдары, нормалары мен институттарын құрметтеген және үстем мәдениетті қабылдаған кезде оларды құптады. Франция - бұл жақсы үлгі, және мұнда иммигранттар үшін контрасттар d'accueil және d'intégration деп аталатын ұсыныстар ұсынылды. Бұл модель сонымен бірге 2005 ж. Күзінде жас иммигранттардың екінші үшінші ұрпағы мен француз полициясы арасындағы күшті және қайталанған қақтығыстардан кейін де өртенді. Бұл жастардың көпшілігі бұдан былай сенбейтіні белгілі болды. азаматтығы туралы гипотетикалық уәделеріне, егер олар күн сайын маргинализация мен кемсітушілікке тап болса. Тік ұтқырлық пен шындықтың уәделері арасындағы сәйкессіздік иммигранттардың Францияның экономикалық және саяси өміріне толықтай қатысуға мүмкіндіктері жоқ екенін көрсетеді.
Иммигранттардың интеграциясының классикалық еуропалық үлгілерінің ешқайсысы қазіргі немесе болашақтағы интеграция саясатына бағдар ретінде қарастырылмайды. Шынында да, иммигранттар санының көбеюімен қалай күресуге болатындығы туралы қоғамдық алаңдаушылық бар. Тұтастай алғанда, барлық еуропалық елдерде интеграциялық саясатқа және интеграция болмаған жағдайда қауіпсіздікке деген саяси қызығушылық артты. Еуропалық Комиссияның мүшелері болып табылатын көптеген мемлекеттер интеграцияның жаңа құралдары мен тұжырымдамаларын жасауда. Олар бұл мәселені бар-жоғы 15-20 жыл бұрын шеше бастаған, ал жалпы стратегия шамамен 10 жыл бұрын айтылған. Бұл мәселенің қалай шешілетінін түсіну үшін ЕО саясаткерлері жұмыс істейтін саяси және идеологиялық контекстті, сонымен қатар ЕО деңгейіндегі мәселелерді шешудің тетіктерін қысқаша қарастыру қажет.
4.1. Интеграция түсінігі
Интеграцияның негізгі негізгі қағидаттары ресми актісі 2004 жылы бірінші министрлер конференциясында қабылданған. Онда иммигранттардың, яғни ЕО-ға кірмейтін елдердің иммигранттарының бірігуіне бағытталған. Алайда, құжат авторлары атап өткендей, интеграция стратегиясы олардың өкілдері арасында азаматтығының болуы немесе болмауына қарамастан этникалық және діни азшылықтарға да әсер етуі керек. ЕО елдерінде тұратын мұсылмандардың үштен бірі осы елдердің азаматтары емес, сондықтан интеграциялық бастамалар оларға тікелей әсер етеді; сонымен бірге, қалған мұсылмандардың көпшілігі азаматтық алғанына қарамастан, қоғамдық өмірге нашар араласады, сондықтан қабылданған бастамалар оларға жанама түрде әсер етеді. Жалпы еуропалық стратегияны неғұрлым толық түсіну үшін біз 2010 жылғы басылымнан Интеграцияның жалпы негізгі қағидаттары бағдарламалық мәтінін [Интеграция бойынша анықтама 2010: 160] мәтіннен аударамыз.
Интеграцияның жалпы негізгі принциптері.
1. Интеграция - бұл барлық иммигранттар мен қатысушы мемлекеттердің тұрғындары арасындағы динамикалық екі жақты процесс.
2. Интеграция Еуропалық Одақтың негізгі құндылықтарын құрметтеуді білдіреді.
3. Еңбек интеграциялық процестің негізгі элементі болып табылады, ол мұсылмандардың әлеуметтік қатысуларында орталық рөл атқарады, иммигранттардың қабылдаушы қоғамға қосқан үлесінің өзегі болып табылады және бұл үлесті айтарлықтай құрайды.
4. Интеграция үшін қабылдаушы тілді, тарихты және институттарды білу керек; иммигранттар үшін осы негізгі білімнің болуы сәтті интеграция үшін қажет.
5. Білім беру саласындағы жетістіктер иммигранттарды, әсіресе олардың ұрпақтарын қоғамға сәтті және белсенді қатысуға дайындауда өте маңызды.
6. Иммигранттардың тең құқықтар негізінде мекемелерге, сондай-ақ мемлекеттік және жеке тауарлар мен қызметтерге қол жетімділігі
ел азаматтарымен және кемсітушілік сипаттамасыз бұл жақсы интеграция үшін негіз болып табылады.
7. Иммигранттар мен қатысушы елдердің азаматтары арасындағы тұрақты өзара іс-қимыл интеграцияның негізгі тетігі болып табылады. Жалпы форумдар, мәдениаралық диалог, иммигранттар мен иммигранттардың мәдениетін зерттеу, қалалық аудандардағы тұрғын үй жағдайларын жақсарту иммигранттар мен азаматтар арасындағы байланысты нығайтады.
8. Әр түрлі мәдени дәстүрлер мен діндердің практикасы Адам құқықтары жөніндегі Еуропалық Одақтың Жарғысымен кепілдендірілген, және бұл практика басқа қол сұғылмайтын еуропалық құқықтар мен ұлттық заңнамаға қайшы келмеген жағдайда қорғалуы керек.
9. Иммигранттардың демократиялық процестерге және интеграциялық саясат пен жобаларды әзірлеуге қатысуы, әсіресе жергілікті деңгейде олардың интеграциялануын қамтамасыз етеді.
10. Интеграциялық саясат пен интеграциялық шараларды барлық тиісті саяси портфельдерге және мемлекеттік және қоғамдық қолдау деңгейлеріне енгізу - мемлекеттік саясатты қалыптастыру мен іске асыруға қатысатын маңызды қағидат.
11. Мақсаттарды, индикаторлар мен бағалау тетіктерін әзірлеу саясатты бейімдеу, интеграциядағы прогресті өлшеу және ақпаратпен тиімді алмасу үшін қажет.
Бағдарламалық құжатта жазылған кейбір маңызды қағидаларды атап өтуге болады. Құжаттың ең маңызды жаңалығы - интеграция туралы нақты түсінік. Кең таралған сенім бойынша, иммигранттардың интеграциясы иммигранттардың белгілі бір қоғам өміріне толық енуі ретінде түсінілуі керек, бұл ретте иммигранттарды осы қоғамның нормалары мен ашылмаған ережелеріне бейімдеуге баса назар аударылады. Керісінше, Жалпы негізгі принциптерде интеграция неғұрлым либералды түрде түсініледі; ол барлық иммигранттар мен мемлекеттердің тұрғындары арасындағы өзара бейімделуді қамтитын серпінді екі жақты процесс ретінде түсіндіріледі; шындығында интеграция иммигранттардың белсенділігін ғана емес, сонымен бірге қоғамның да белсенділігін талап етеді. Интеграция - бұл өзара бейімделудің екі жақты процесі деген тезис Еуропалық саясаткерлер үнемі оқып келе жатқан нағыз заклинаниеға айналды. Егер бұрын интеграцияның нәтижесі иммигранттардың қоғамға толық кіруі деп есептелсе, онда жаңа құжатта интеграция қандай нәтижеге әкелуі керек және жалпы қандай да бір белгіленген нәтижеге жету керек пе деген түсінік аз болды. Жалпы негізгі қағидаттарға сәйкес интеграция түпкілікті жағдайға қарағанда өзара трансформация процесі болып табылады.
5 Тарау Білім
Интеграцияның жалпы негізгі қағидаттары құжатында интеграция үшін білім берудің маңыздылығы көрсетілген. Білім еңбек нарығында сәтті жұмыс жасау үшін қажетті дағдылар мен біліктіліктерді қамтамасыз етеді және әлеуметтік мобильділіктің негізгі факторы болып табылады. Білім сонымен қатар жас халықтың әлеуметтенуі, мектепте айтылмайтын қоғам ережелері мен құндылықтарын қабылдау нысаны ретінде маңызды рөл атқарады. Сондықтан мұсылман тұрғындарының қажеттіліктерін қанағаттандыратын және әлеуметтену процесін дұрыс бағытта бағыттай алатын оқу орындарына қажеттілік бар. Сонымен, білім ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz