Қазіргі болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамытудың педагогикалық мәселелері
Ш.Уәлиханов атындағы көкшетау мемлекеттік университеті
ӘОЖ
Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамыту
6М010100 - Мектепке дейінгі оқыту мен тәрбиелеу мамандығы
Көкшетау, 2020
МАЗМҰНЫ
Нормативтік сілтемелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Анықтамалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
І Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігін дамытудың теориялық негіздері.
0.1 Қазіргі болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігін дамытудың педагогикалық мәселелері ... ... ... ... ... .
0.2 Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігін дамытудың маңызы мен психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
ІІ Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігін дамытудағы тәжірибелік-эксперимент жұмыстары
0.1 Болашақ колледж мұғалімдерін жаһандану жағдайында кәсіби
құзыреттілігінің әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ...
0.2 Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігіндамытудың тәжірибелік-эксперимент жұмыстары және нәтижелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ...
Нормативтік сілтемелер
Бұл диссертациялық жұмыста келесі стандарттарға, тұжырымдамаларға, бағдарламаларға сілтеме жасалған:
1. Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы. Астана. 27 шілде 2007.
2. №1118 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.
3. Қазақстан Республикасы мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты 2012 ж. 2016 ж.
4. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2007 жылғы 29 қарашадағы №583 Бұйрығы. ҚР Әділет министрлігінде 2007 жылғы 13 желтоқсандағы Нормативтік құқықтық келісімдері мемлекеттік тіркеудің №5036 болып енгізілді.
Анықтамалар
Жаһандану - жаңа жалпыәлемдік саяси, экономикалық, мәдени және ақпараттық тұтастық құрылуының үдерісі.
Құзырет - дара тұлғаның бойындағы өзара байланысты сапалардың (білім, білік, дағды, іскерлік, әрекет тәсілі) жиынтығы.
Құзыреттілік - алынған білімдер мен біліктерді іс-жүзінде, күнделікті өмірде қандай да бір практикалық және теориялық мәселелерді шешуге қолдана алу қабілеттігі.
Кәсіби құзыреттілік - педагогикалық қызметін атқару дайындығы мен қабілетін анықтайтын кәсіби білімдер жиынтығы немесе жекелік кәсіби сипаттама.
Жаһандық білім беру - педагогикалық концепция болып табылады, ол қазіргі замандағы жаһандық қарама-қайшылықтар мен проблемаларға жауап ретінде пайда болған. Оның мақсаты жоғары оқу орнындағы білім беру деңгейінде жаһандық ой-пікірді қалыптастыру.
Жалпы кәсіби құзыреттілік - оқушылардың жалпы кәсіптік білімі, дағдысы, қабілеті мен мамандығының дайындығы арқылы анықталады. Сонымен бірге бұл оқушылардың ғылыми-зерттеушілік, басқарушы-ұйымдастырушылық қабілеттері мен кәсіби және педагогикалық білімі жатады.
Интеграция - экономика, әлеуметтік және саяси салада халықаралық байланыстар жүйесінің жаңа даму кезеңін сипаттайды.
Білім берудің жаһандануы - білім берудің қашықтағына бағытталған, яғни білім алудың жалпыға қол жетімділігі, оны игерудің мол мүмкіндіктерінің болуы.
Жеке тұлға - әлеуметтік қатынастар мен саналы іс-әрекеттің сібъектісі ретіндегі индивид.
Ақпарат - дегеніміз ақпаратты алушы кісіге дейін қабылдау механизмінің қабылданды-түсінікті-бағаланда деген үш сүзгісінен өткен нәрсе.
Әдіс (грек. methodos - шындыққа жетудің жолы) ретке келтірілген іс-әрекеттің белгілі бір тұрғыда мақсатқа жету жолын білдіреді.
Педагогикалық құзыреттілік - оқушылардың коммуникативті, конструктивті, ұйымдастыру қабілетінің жиынтығын айтады.
Белгілер мен қысқартулар
ҚР - Қазақстан Республикасы
АҚШ - Америка Құрама Штаттары
ЭЫДҰ - Экономикалық ынтымақтастық және Даму Ұйымы
ЖОЕҚ - Жалпы Ортақ Еңбек Қоғамы
ХҒПК - Халықаралық ғылыми практикалық конференция
ЭТ - Эксперименттік топ
БТ - Бақылау топ
КІРІСПЕ
Зерттеудің көкейкестілігі. Біз жаңа XXI ғасырда өмір сүреміз. Қазақ тілінде "ел елу жылдан кейін жаңа" деген сөз бар, ал жаңа ғасыр көптеген өзгерістер мен жаңалықтар әкелуде.
Бұл тұрғыда ХХІ ғасыр жаһандану талаптарымен сипатталады. Сондықтан еңбек нарығы қазіргі уақытта болашақ мұғалімдерге (мамандарға) қойылатын талаптарды белгілейді.
Бұл мәселелер тәуекелдің жоғары деңгейін, білімді, ұйымшылдықты, бастамашылдықты, жеке жауапкершілікті, коммуникабельдікті, мақсатқа ұмтылысты, ұтқырлықты және кәсіби құзыреттіліктің бәсекеге қабілеттілігін талап етеді, ол осы мәселелерді жеке немесе топтарда шеше алады. Бұл ұлттық идеяның және "Мәңгілік Ел" негіздерінің маңызды міндеттерінің бірі және Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамының қалыптасуының қажетті шарты.
Еліміздің Тұңғыш Президенті Наназарбаев "болашаққа көзқарас: қоғамдық сананың жандануы" атты мақаласында білім беру саласы жалпыға ортақ болуы тиіс деп атап өтті. Біздің елімізде жоғары білімі бар адамдардың әлемде бәсекеге қабілетті болуы үшін барлық мүмкін шаралар қабылдануда.
Президенттің айтуынша, " Қазақстан бүгінде білім беруді бюджеттік қаржыландыру үлесі бойынша әлемнің жетекші елдерінің бірі болып табылады."Ұлт көшбасшысы бәсекеге қабілетті болу үшін жоғары білімді болу қажет деп атап өтті [1].
Сонымен қатар, ҚР Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың "Қазақстанның Үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік" атты Қазақстан халқына Жолдауында Төртінші басымдық ретінде адами капиталдың сапасын арттыру атап өтілді. Түбегейлі жаңа ойлауға негізделген іргелі реформаларды іске қосу кезінде Қазақстанның қазіргі білім беру жүйесіне ерекше көңіл бөлінді.
Сондықтан әрбір қазақстандық, яғни бүкіл халық XXI ғасырдың сапаларына ие болуы тиіс. Мысалы, компьютерлік сауаттылық, шет тілдерін білу, мәдени ашықтық сияқты факторлар әрбір адамның алға жылжуы үшін алғышарттар санатына жатады "[3].
Әрине, жаһандану-бұл бір жылдық іс емес. Қазақстанның дамуының басты шарты қоғам мүшелерінің білім беру деңгейінің жоғарылауымен тікелей байланысты екенін атап өте отырып, болашақ мамандарға табысты өмірге әкелетін өз бағытын дербес анықтауға мүмкіндік беретін үздіксіз оқыту және кәсіби құзыреттілікті қалыптастыру үшін жағдай жасау қажет.
Сондықтан жаһандану жағдайында ғалымдар студенттердің кәсіби құзыреттілігі мәселелеріне назар аударып, әртүрлі зерттеулер жүргізді. Атап айтқанда, болашақ мұғалімдерді даярлау мәселесі кеңінен қарастырылуда.
Жаһандық және жаһандық білім беруді ұйымдастыру қажеттілігі туралы мәселені еуропалық ғалымдар (Ф. Гальбартшлагер, Х. Кристидис [4]), американдық (Д. Девлин-Фоллс [5]), канадалық (Д. Браун, Д. Прайсворк, М. Санд, И. Стокко және А. Янг [6]), орыстар (Г. Ф. Шайдуллина [7] және т.б.) талқылады.
- үздіксіз білім беру арқылы студенттердің кәсіби қызметке дайындығын қалыптастыру моделін құру және одан әрі өзін-өзі дамыту (С. И. Архангельский [8], А. А. Вербицкий [9] және т. б.););
- Кәсіби дайындық процесінің психологиялық-педагогикалық негіздерімен, мамандықтың мәнімен, оның ерекшеліктері мен функцияларымен, сондай-ақ өзін-өзі тануды дамытумен байланысты ғылыми-әдістемелік басшылықты қамтамасыз ету .в. Кузьмина [10], н. д. Хмель [11] қараңыз Кеңесбаев [12]және т. б.);
- Студенттердің танымдық, коммуникативтік қызметінің түрлері және олардың белсенділігін арттыру мәселелері (С. М. Жақыпов [13], М. А. Перленбетов [14], А. Р. Ерментаева [15] және т. б.);
- Болашақ педагогтардың шығармашылық әлеуетін, кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру (Ж. Ю. Намазбаева [16], Б. А. Тургунбаева [17] және т. б.);
- Студенттердің кәсіби құзыреттілігін қалыптастырудың теориялық және практикалық аспектілері (Sh.Kh бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз .).
Осылайша, бүгінде түрлі салалардағы көрнекті ғалымдар Кәсіби құзыреттілік мәселелерінің маңыздылығына және олардың жалпы адам қоғамындағы рөліне ерекше көңіл бөледі. Алайда болашақ педагогтардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру арнайы зерттеулерді талап ететіндігі дәлелденген. Сондықтан аталған мәселе бойынша ғылыми-педагогикалық және оқу-әдістемелік және т. б. тәжірибе жинақталды. Қазіргі жаһандану кезеңіндегі колледждің білім беру процесіндегі әдебиетті теориялық талдау болашақ педагогтердің кәсіби қалыптасуының қажеттілігін және педагогикалық ғылымда осы мәселелерді теориялық зерттеудің жеткіліксіз жүйелілігін, сондай-ақ кәсіби құзыреттілікті қалыптастырудың мазмұны мен әдістерінің жеткіліксіздігін анықтайды. бұл біздің таңдауымызға негіз болды.
Зерттеу мақсаты:болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамытуды теориялық және тәжірибелік тұрғыда негіздеу.
Зерттеу нысаны: колледждегі оқу орындағы біртұтас педагогикалық үдеріс.
Зерттеу пәні:болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамыту.
Зерттеу міндеттері:
oo болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін
дамытудыңпедагогикалық мәселелерін айқындау;
oo болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін
дамытудыңмаңызы мен психологиялық-педагогикалық ерекшеліктерінанықтау;
oo болашақ колледж мұғалімдерінің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігініңәдістемесін жасау және дамыту тиімділігін тәжірибелік-эксперименттік жұмыста сынақтан өткізу.
Зерттеу болжамы: егер, болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби біліктілігі, дағдылары, белсенді іс-әрекеті нәтижесінде меңгерілсе, әдістемелік тұрғыда қамтамасыз етілсе, онда білімнің теориясыжәнетәжірибесі жаһандық білім беру талаптарына сәйкестендірсе, кәсіби құзыреттілігінің сапасы мен бәсекеге қабілеттері артар еді.
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздері: Болашақ мұғалімдердің кәсіби құзыреттілігі дамытуда барлық салалардағыотaндықжәнeшeтeлдiк ғылыми әдeбиeттepжәнeзepттeужұмыcытaқыpыбы нaқaтыcтыкeзeңдiкбacылыммәлiмeттepi құpaйды. Сонымен қатар, кәciбиic-әpeкeткeдaяpлығын(C.И.Apxa нгeльcкий, A.A.Вepбицкий және т.б.);кәсіби даярлау үдерісінің психологиялық-педагогикалық негіздері, мәні, өзіндік ерекшеліктері, қызметтері, өздігінен дербес білімін жетілдіруге байланысты ғылыми-әдістемелік (Н.В.Кузьмина, Н.Д.Хмель, С.М.Кеңесбаев, және т.б.); танымдық, коммуникативтікәрекеттерінбелсендір у (С.М.Жақыпов, М.Ә.Перленбетов, А.Р.Ерментаева, және т.б.);кәсіби құзыреттіліктерін қалыптастырудың теориялық және практикалық аспектілерін (Ш.Х.Құрманалина, Б.Т.Кенжебеков, М.В.Семенова, С.И.Ферхо, және т.б.).зерттеу мәселесі бойынша жазылған ғылыми философиялық, педагогикалық - психологиялық еңбектермен, әдістемелік, технологиялық негіздері туралы тұжырымдамалар және идеялармен қарастырылады.
Зерттеу көздері:зерттеу мәселесі бойынша философтардың, психологтардың, педагогтардың және әлеуметтану бойынша мамандардың ғылыми еңбектері, Қазақстан Республикасы Білім туралы Заңдары; Қазақстан Республикасы жалпыға міндетті білім және жоғары білім берудің мемлекеттік стандартына; Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің білім беру мәселелеріне қатысты нормативті құжаттары; Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы, ғылыми педагогикалық мерзімді басылымдар және автордың педагогикалық тәірибесі.
Зерттеудің әдістері: диссертациялық жұмысты жүргізу барысында қолданылған теориялық(зерттеу мәселесі бойынша философиялық, психологиялық, педагогикалық ғылыми әдебиеттерге теориялық әдіснамалық талдау жасау, салыстыру, озық іс-тәжірибелерді жинақтау; зертеудің нәтижесін жобалау, үлгілеу, тұжырымдау): эмпирикалық(сауалнама, тест, педагогикалық бақылау, тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар жүргізу); статистикалық (зерттеу бойынша алынған нәтижелерді математикалық-статистикалық тұрғыдан өңдеу).
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
oo болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін
дамытудыңпедагогикалық мәселелері айқындалды;
oo болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін
дамытудың маңызы мен психологиялық-педагогикалық ерекшеліктеріанықталды;
oo болашақ колледжмұғалімдерінің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігініңәдістемесін жасау және дамыту тиімділігін тәжірибелік-эксперименттік жұмыстары сынақтан өткізілді.
Жұмыcтыңжaңaшылдығыeңaлдымeнболашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамытудың қaзipгiжaғдaйынa, дaмупepcпeктивacынa сипаттама жасалып, болашақ мұғалімдердің кәсіби құзыреттілігін дамытуды қолдауғакeшeндiзepттeужүpгiзiлдi. Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігіндамытуүшiнмaңыздынaқт ықоpытындылap мен ұcыныcтapжacaлынды.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы зерттеу барысында қол жеткізген теориялық қағидалар мен тұжырымдар білім беру мазмұнын жаңартуға арналған практикалық оқу материалдарын жасауға мүмкіндік берді. Сонымен қатар, болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамытуда колледж студенттерімен жүргізілген педагогикалық зерттеу жұмыстарының талданды. Зерттеу тәжірибелерінде дайындалып, жұмысымыздаСтуденттердің жаһандану жағдайында кәсіби құзыреттілігін дамыту негіздері ұсынылғанпәнінің сабақ үлгілерін жоғары оқу орнының мұғалімдеріне пайдалануға ұсынуға болады - деп ойлаймыз.
Зерттеу базасы:Ш.Уалиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті, Филология және педагогика факультеті, Әлеуметтік және жасерекшелік педагогикасы кафедрасы
Зерттеу нәтижелерінің жарияланымдары: диссертациялық зерттеудің мақаласы:
1. Болашақ коледж мұғалімдерінің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігін дамыту мәселелері, Журнал ККСОН МОН РК, Абай атындағы ҚазҰПУ, Хабаршы Вестник, Педагогикалық ғылымдар сериясы, Алматы: Ұлағат №2(62), 2019 ж., 385 бет
2. Болашақ колледж мұғалімдерінің кәсіби құзыретілігін
қалыптастыру Халықаралық ғылыми-практикалық журнал VII Глобальнаянаука и инновации 2019: Центральная Азия, Педагогикалық ғылымдар сериясы, Нұр-Сұлтан №2(3) Қыркүйек-Қазан 2019, 57 бет.
Диссертация құрылымы: диссертация кіріспе, екі бөлімнен, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімі және қосымшалардан тұрады.
І Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамытудың теориялық негіздері.
1.1Қазіргі болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамытудың педагогикалық мәселелері
Жоғары кәсіби білім берудің басым бағыты болашақ мұғалімдердің жаһандануы жағдайында жетекші орын алатын жаһандық процестер аясында көптеген ұрпақтарға өзіндік дүниетанымдық көзқараспен кәсіби құзіреттілікті дамыту болып табылады.
Бұл кәсіпқойлықтың, критерийлердің, іс сапасының маманы деңгейінің жоғары деңгейі, сонымен қатар күрделі құбылыс адамның өзіне жүктелген міндеттерді шығармашылық тұрғыдан орындауының арқасында ғана емес, сонымен қатар кәсіби өзін-өзі анықтаумен, мәселелерді шешумен және шешумен байланысты. планета үшін жауапкершілік, табиғатпен, қоғаммен, әлеммен және өзімен үйлесімділік - мұның бәрі кәсіби құзіреттіліктің үйлесімді дамуы болып табылады.
Осыған орай, Мемлекет басшысы Н.Ә.Назарбаевтың халыққа Жолдауында жаһандану кезеңі адамзаттың біртұтас ақпараттық-коммуникациялық кеңістікке интеграциялануы, бүкіл планетаның біртұтас экономикалық нарыққа айналуы, жаһандық, тіпті шекарасыз әлем ұғымымен. Әрине, жаһандану бір жылда болған нәрсе емес. Қазақстан дамуының басты шарты - қоғам мүшелерінің білім деңгейінің жоғарылауымен тікелей байланысты болғандықтан, адамның өмір бойы білім алуына және тәуелсіздігін анықтауға мүмкіндік беретін кәсіби құзыреттілік қалыптастыру үшін жағдай жасау қажет. жас ұрпақты бағдарлау, сәтті өмірге ықпал ету [22].
Сондықтан, бүгінде еліміздің білім беру саласында бәсекеге қабілетті ұрпақты тәрбиелеудің маңызды міндеттерін шешуге бағытталған күрделі өзгеріс енгізілуде. Бұл өз кезегінде қажеттіліктеріңізді сезіну - кәсіби қызметтің негізі. Өйткені, ол өзінің барлық педагогикалық мүмкіндіктерін дамыту жолдарын білуі керек дейді. Мекеменің саяси, экономикалық, мәдени және әлеуметтік өміріндегі өзгерістерге сәйкес білікті, кәсіпқой, бәсекеге қабілетті, кең, жан-жақты студенттер даярлаудың үлкен жауапкершілігін сезіне отырып, білетін, білікті, кәсіби білікті мамандар қажет. олардың әлеуметтік-экономикалық және рухани дамуының мазмұны мен сипаттамаларының өзгеруіне және жұмыс сапасына қойылатын талаптардың артуына байланысты олардың бизнесі [23].
Жаһандану жағдайында болашақ колледж оқытушыларының педагогикалық құзіреттіліктерін дамыту деңгейіне ерекше көңіл бөлінді. Біріншіден, бұл мәселені қарастырмас бұрын, жаһанданудың не екенін білуіміз керек.
Айта кету керек, жаһандану - бұл маңызды ұғым, сондықтан да осы қасиеттердің арқасында сөз кең таралды. Ғаламдану және оның дамуы туралы әртүрлі идеяларға қарамастан, ғалымдар бұл процесті өткен ғасырдың 60-жылдарының басымен байланыстырады, ал ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласындағы ғылыми-техникалық революция барлық жерде дами бастады.
Жаңа мыңжылдықтың пайда болуымен жаһандану термині қоғамдық өмірдің әртүрлі салаларында, соның ішінде білім беру саласында кеңінен қолданылатын терминдердің бірі болып табылады. Жаһандану мәселесі ғалымдардың, қоғамдық және саяси қызметкерлердің назарын аударады. Осы тақырып бойынша оқу басылымдарында жарияланған мақалаларда көптеген ғалымдар жаһандық пікірді ескере отырып, жаһандану құбылысының негізгі сипаттамаларын анықтайды, жаһанданудың қазіргі өмірге әсерін бағалайды және адамның өміршеңдігінің маңыздылығын көрсетеді [24].
Жаһандану - (жаһандану, глобализм) ұғымы
ХХ ғасырда ол АҚШ-та қолданыла бастады. Алғашқы еңбектердің атаулары шекарасыз әлем, Біртұтас әлем, Біртұтас экономика аталымдарында жарық көрді. Жаһандану дегеніміз - қоғамдық сананы дүниенің тұтастығы, өзара байланысты, өзара тәуелділігі және өзара тәуелділігі туралы кіріспе. Шындығында, жаһандану - бұл бүкіл әлемді қалыпқа келтіру емес, әр түрлі, әр түрлі ұлттық, діни, саяси мүдделер мен өркениеттердің бірігу, шоғырлану, бірігу. Бұл жаһанданудың сапалы маңыздылығы. Бірақ жаһандану - бұл қоғамның барлық салаларына әсер ететін күрделі, екі жақты құбылыс.
Қазіргі уақытта әлемдік процестер көптеген мемлекеттердің бірлескен әрекеттерін талап ететін шекараларды білмейтін процестер арқылы жүзеге асырылады. Жаһанданудың ерекшелігі мынада: әлемді ерекше кеңістік ретінде танудың тереңдігі мен ауқымы өсуде, ішкі жағдайлар сыртқы саясаттағы әрекеттерге қарағанда басқа мемлекеттермен адамдарға әсер ете бастайды.
Осылайша, жаһандануды бір анықтамамен сипаттау мүмкін емес, бұл өте күрделі процесс. Жоғарыда айтылғандарға негізделген тұжырымдама: жаһандану - бұл планета деңгейіндегі ерекше қатынастар жүйесінде мемлекеттер мен этникалық топтардың өзара әрекеті. Біз жаһандану тұжырымдамасын ашуға және жоғарыда аталған пікірлер негізінде осы құбылыстың негізгі сипаттамаларын көрсетуге тырыстық:
1. жаһандану - объективті, бірақ өте қарама-қайшылықты процесс, адам қызметінің барлық салаларына оң немесе теріс әсер ететін құбылыс: экономика, саясат, білім беру, әлеуметтік-мәдени сала және т.б.
2. жаһандану - бұл адам қызметінің көптеген салаларында әртүрлі елдердің өзара байыту мен өзара байытудың шартты деңгейі.
3. жаһандану - халықаралық сапаның жаңа кезеңі, дегенмен ол ұлттық шекараны бұзуды ұсынған жоқ. Бұл кезеңнің жаңалығы жаңа ғылыми-техникалық революция нәтижелерінің қазіргі заманғы тәртіпке екі жақты әсер етуімен байланысты.
Бірінші жағынан, ғылыми-өндірістік кешеннің жедел дамуы адамның экологиялық апаттарына, яғни әртүрлі елдермен бірлесіп шешілетін ғаламдық проблемалардың пайда болуына әкелді.
Екінші жағынан, ғаламдық ақпараттық-коммуникациялық желілерді құру сізге кез-келген жерден қажетті ақпаратты алуға мүмкіндік береді, айтарлықтай жылдамдатады және адам қызметі саласындағы елдер арасындағы ынтымақтастық процесін жеңілдетеді [25].
Осыған байланысты, білім беру сапасының халықаралық стандарттарына негізделген болашақ мамандар жаһандану жағдайында кәсіби құзіреттілікті қалыптастыруға және мамандарды дайындауға бағытталған. Болашақ мұғалімдердің жалпы кәсіби құзіреттілігін дамыту, тарихты зерттеу, жан-жақты дамыған, рухани дамыған жеке тұлғаны тәрбиелеу мәселесі.
Мұндағы басты талаптардың бірі - қазіргі жаһандану жағдайында кәсіби құзіреттіліктерді дамыту. Болашақ мұғалімдердің жоғары білім саласындағы құзіреттілігін дамыту проблемасын педагогикалық, теориялық, әдіснамалық және әдіснамалық ашу үшін, сонымен қатар басқа ғылымдар саласындағы тиісті деректерді жан-жақты талдау қажеттілігі. Сондықтан жаһанданудың ғылыми ортадағы білімге әсері әртүрлі жолдармен түсіндіріледі.
Оқытушы С.Л.Зарецкаяның айтуынша, егер білім берудегі халықаралық тұжырымдама сарапшылар арасында бірауыздан қабылданған болса, онда жаһандану жағдайында әркім өз түсінігін береді. Өткен ғасырдың 90-жылдарынан бастап экономикалық өркениет процестерін қарастыратын Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (ЭЫДҰ) және басқа халықаралық ұйымдар өздерінің баяндамаларында жаһандану терминін кеңінен қолданды. әрине, оны кеңінен таратуға мүмкіндік берді. Кейбіреулер жаңа ақпараттық технологияларға негізделген білімнің жаһандану процесі белсенді дамып келеді деп санайды [26].
Жаһандану дәуірінде қазіргі білім беру стратегиясы негізінен болашақ мамандардың зияткерлік дамудың және дүниетанымның жалпы деңгейін қамтамасыз ететін құралдар мен ойлау тәсілдерін қалыптастыруға бағытталған.
Жаһандану жағдайындағы білім ең алдымен білім беру бағдарламаларын әмбебаптандыру және тиісті білім мен тұжырымдамаларды қалыптастыру ретінде қарастырылады. Пекинде өткен төртінші дүниежүзілік білім форумында (2011) жаһандану дәуіріндегі білім беру мәселесі қаралды. Осы тақырып аясында мектеп саясаты, мұғалімдердің білімі, білім сапасы, білім беру реформасы, білім берудің интернационализациясы және т.б. мәселелер талқыланды. Жалпы, 1970 жылы пайда болған ғаламдық оқыту (жаһандық білім беру) термині әлемдік мәселелер туралы интегративті білім беру ретінде түсіндіріледі.
Тағы бір американдық зерттеуші Т.Фридманның айтуынша, жаһандану дегеніміз - бұл жеке тұлғаларға, корпорацияларға және ұлт-мемлекеттерге әлемнің кез-келген нүктесіне бұрын-соңды болмаған жылдамдықпен тез әрі арзан қол жеткізуге мүмкіндік беретін мемлекеттердің, мемлекеттердің, технологиялардың және нарықтардың интеграциясы. [27].
Профессор И.Ф. Кефели жаһанданудың әмбебаптығын баса назар аудара отырып, оны ұлттық мәдениеттің барлық түрлерін мәдени және тарихи тұрғыдан қамтитын әмбебап мәдениет ретінде қарастырады.
Ағылшын зерттеушісі П.Скотт жаһандану жаһандану түбегейлі жаңа тип ретінде қарастырылмауы керек, өйткені ол ұлттық шекараларды бұзады, өйткені жаһандану жаһандық капитализмді жаппай қолданатын төмен жерлерде жүзеге асырылады және бұл туралы пікір білдіреді. жаһандық проблемаларды шешуге бағытталған [29].
Американдық және Батыс Еуропа ғалымдарынан кейін ресейлік ғалымдар жаһандану процесін зерттеу қажеттілігіне назар аудара бастады. Ресейлік энциклопедиялық басылымдарда жаһандану, жаһандануды зерттеу туралы ілім, жаһандану сияқты терминдер ХХ ғасырдың 90-жылдарында пайда болды. Бұл сөздіктер мен анықтамалықтар жаһандық мәселелер, жаһандану ұғымдарына қатысты, содан кейін жаһандану құбылысының анықтамалары пайда болды.
Атап айтқанда, 1993 жылы саясаттану саласында жарияланған энциклопедиялық сөздік жаһандану және жаһандану ұғымдарына талдау жасап, осы бағыттың дамуындағы үш кезеңді қарастырды [30].
Бірінші кезең XX ғасырдың 60-шы жылдарын қамтиды, адамзат тарихында тұңғыш рет табиғатта антропогендік мүмкіндіктерге қауіп төніп тұр, ол жер бетіндегі апаттарға алып келетін стратегиялық құралдарды шығару және орналастыру арқылы жүзеге асырылады.
Екінші кезең классикалық тұрғыдан да, қолданбалы тұрғыдан да глобализмнің өрлеуін қамтиды. Осы кезеңде біз әлеуметтік дамуды зерттеуге айтарлықтай үлес қосқан Э.Ласло, С.Медловиц, А.Тоффлер сияқты зерттеушілердің еңбектерін атап өтуге болады. ХХ ғасырдың 80-ші жылдарының ортасында басталған жаһанданудың үшінші кезеңінің ерекшелігі - дамудың жоғары динамикасы, яғни жаһандық проблемалар әлемінің саяси келбетіндегі тарихи өзгерістер нәтижесінде. 31].
Еліміздің саяси, экономикалық және әлеуметтік салаларын ғаламдық ғаламдық жаһандануға интеграциялау осы тұжырымдамада көрсетілген пікірлер мен көзқарастарды зерттеуді талап етеді.
Жаһандану - бұл бүкіл әлемді қамтитын және капиталды жылдам пайдалану және ақпаратқа оңай қол жетімділікпен байланысты бірегей қаржылық ақпараттық кеңістікті құру және дамыту процесі. Ол Ұлы геогафиялық шығу дәуірінен басталып, бүгінгі күнге дейін жалғасуда. ең бастысы - жаңа технологияларға негізделген сапа мен нәтижелер емес, сананы жаңа жолмен құру .
Қазіргі уақытта білім берудің жаһандық мәселелері шет елдердің, Ресей мен Қазақстанның көптеген ғалымдарының назарында.
Р.Такердің пікірінше, ғаламдық білім беру - бұл әр оқушыға күрделі және өзара тәуелді әлемдік қоғамдастықта өз Отаны, елі үшін жауапкершілік сезімін сезінетін азамат болу үшін қажетті білім, дағдылар мен көзқарастар жүйесін беретін процесс [33].
Лысенконың пікірінше, жаһандық білім беру адамның дүниеге келуіне ықпал ететін негізгі себептердің бірі, мақсаты - түсінуге мүмкіндік беру болып табылатын мәдени, әлеуметтік, экономикалық және басқа деңгейлердегі қазіргі өмірдің қарым-қатынасын үйлесімді түсіну. өз елінің басқа елдермен ынтымақтастық тетіктерін, оның әлемдік қауымдастықтағы орнын түсінуге және әлемді басқа ұлттардың көзімен көруге үйренуге мүмкіндік беретін әлем [34].
В.Кукишиннің пікірінше, жаһандық білім беру қазіргі заманғы педагогикалық теория мен практиканың даму бағыттарының бірі болып табылады, ол өзгеріп жатқан әлемде, жаһандық дағдарыс жағдайында адамды өмірге дайындау қажеттілігіне негізделген. Автордың пікірінше, жаһандық білімнің бағыты:
- адамды, оның құқықтарын, бостандықтары мен мұраттарын, өмір сүру жағдайларын және қоғамдағы өзара әрекеттестікті актуализациялау;
- сақталған нигилизм мен жастарға деген сенімсіздікті жою, білімге деген қызығушылықты төмендету;
- ақпараттық революция жағдайында білімді таңдау мен беру үшін тиімді әдістер мен технологияларды іздеу, білімнің тез жинақталуы, ескіруі және жаңартылуы, білім беру практикасына ғылым мен техникаға жаңа инновацияларды енгізудің уақытын қысқарту;
- сауатсыздықты жоюдың сапалы жаңа кезеңін игеру, өйткені сауаттылық көрсеткіштерінің өзгеруі - оқу және жазу қабілеттерін түсіну қажеттілігі әлемнің барлық елдерінде қызметтік емес адамдардың санасының тез өсуіне әкелді;
- жұмыс күшін толық пайдалану шарттарының бірі ретінде үздіксіз білім берудің тиімді жұмыс істейтін жүйесін құру.
В.Кукушиннің пікірі бойынша жаһандық білім берудің мақсаты келесі проблемаларды шешу болып табылады:
- әлемді бір-бірімен топтарға бөлу, әртүрлі жерлерде қарулы қақтығыстарға әкелетін әлеуметтік, ұлттық және басқа да антагонизмдер;
- экологиялық апат қаупін тудыратын адам мен табиғат арасындағы айырмашылықтар;
- адамның санасы мен жаны [35].
Мұндай мақсаттар адамның өмір сүруінің негізгі проблемаларына, әртүрлі қауымдастықтар мен бір қоғамдастық мүшелерінің өзара әрекеттесуіне, жеке мәдениеттер жиынтығы ретінде өркениеттің дамуына негізделген интегралды тәсілді қажет етеді. Әлемдік білім өзгереді және ұлттық және әлемдік педагогиканың жетістіктерін жоққа шығармайды. Жаһандық білім беруде ешқандай кемшіліктер жоқ, бұл қазіргі жағдайда адамның өмірге бейімделуінің мүмкін нұсқаларының бірі. Бұл кез-келген сапалы білімнің объективті қажет болуы мүмкін.
Жаһандану мәселесі бойынша әлемдік ғылыми әдебиеттерде мамандардың жалпы идеясы - жаһандану - объективті, күрделі және әмбебап процесс, ол әртүрлі елдердегі білім беру жүйесін, биосфераны, ноосфераны, әлемдік (әлемдік) қауымдастықты қамтиды. .
Әдебиеттерді талдау көрсеткендей, гуманитарлық салада жаһандану үдерістерінде күрт өзгерістер болады, бұл өркениет тағдырына кейінірек үлкен әсер етеді. Мұнда адамға, оның дүниетанымына, құзіреттілігіне, кәсіби құзыреттілігіне, құндылық жүйесіне, ақыл-ойға, білімге, адамгершілікке, имандылыққа маңызды рөл беріледі - олардың барлығы қазір түбегейлі өзгерістерге ұшырай алады.
Жаһандану жағдайында болашақ мамандардың кәсіби құзіреттілігін дамытуға ерекше көңіл бөлінеді.
Болашақ маман жоғары біліктілігі бар, кез-келген ортада өзін дәлелдеуге және қазіргі заманғы талаптарға толық жауап бере алады, Колледждегі оқу іс-әрекетін жақсы меңгереді және өз жұмысына жауапкершілікпен қарайды. Осы талаптар шеңберінен шығу үшін болашақ мамандарды колледждерде оқытуға теориялық біліммен қатар олардың кәсіби құзыреттіліктерін, дағдылары мен қабілеттерін жетілдіруге мүмкіндік туғызу қажет.
Жаһандану жағдайында болашақ мамандардың кәсіби құзіреттілігін дамыту мәселесі мұғалім, психолог, философия, физиологтар және т.б. арасында келіспеушіліктер мен жаңа ойлар туғызады. Атап айтқанда, ол болашақ мамандардың кәсіби құзіреттілігі көбіне байланысты болатындығын атап өтті. олардың біліктілігі, педагогикалық құзіреттілігі және өзара байланысы - деді ғалым Б.Т.Кенжебеков [36].
Жетекшілер В. А. Адольф, Н. В. Кузьмина, А. К. Маркова, Э. Ф. Зеер және т.б. Олардың педагогикалық зерттеулерінде жаһандану жағдайында болашақ мамандардың кәсіби құзіреттілігін қалыптастыруға үлкен қызығушылық болғандығы айтылады.
Философтар Д.Дьюидің, У.Уоллер, М.Мид, К.Юнгтің болашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігінқалыптастыру адамдардың ортаға үйренуіне қажетті әрекеттер түрі ретінде қарастырады. Олар оқушылардың мамандығы оның белгілі бір нәрсеге деген қызығушылығын тудыратынын, көзқарасын қалыптастыратынын, мақсатқа жетуге талпындыратынын, ортақ пікір алмасуға жетелейтінін айтады.
Д.Л.Томпсон, Д.Пристлиболашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігіндамытуда жүйелі түрде алынған білім мен жоғары моральдық нормалар нәтижесі ретінде анықтайды.
Социологтар Г.Спенсер, Э.Дюргейм, М.Веберболашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігін адамның кәсіби борышы, парызы түрінде айқындайды. Олар адамныңәлеуметтік статусы білімі мен мамандығы және өмір сүру деңгейінің бірлігі арқасында қалыптасатынын дәйектейді [37].
Кесте 1- Болашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігінқалыптастырудағы педагогикалық мәселелері.
Үшіншіден, жаһандану жағдайында колледждерде педагогикалық білім берудің құрылымы мен өзгерістер жаңа қырында көріну қажет. Бұл яғни болашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігіне сай білім сұранысын қанағаттандыру,
оның кез-келген жағдайды шешуге, өмірдің сан алуан жағдайына бейімдеу.
Біріншіден, колледжде жаһандану жағдайында өркениетті елдер қатарына ұмтылуға байланысты әлемдік білім кеңістігіне кіру қажеттілігі туындап отыр.Бұлболашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігінәлемдік деңгейде даму қарқынының басты сипатына сай болуы.
Екіншіден, колледждегі білім беру жүйесін сапалық деңгейде көтеру қажет, еліміздің болашағына үлес қосып, жаңа биікке көтеретін дара тұлғалар бүгінгі болашақ мамандарымыз екенін ескерсек, олардыңкәсіби құзыреттілігі жоғары дәрежеде болуға жетерлік білімінің негізін қалауға жағдай жасау керек.
Төртіншіден, колледжде болашақ мамандарды кәсіби құзыреттілігін
жоғары дәрежедегі мүмкіндіктеріне сай болуға, өз білім, біліктерін, дағдыларын толықтыруға үйрету.
Болашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігіндамытудағы педагогикалық мәселелер:
А.Кроплинныңой-пікіріне көңіл аударатын болсақ, оның ойынша кәсіби педагогикалық мәселелер - оқытудың стратегиясы, ол бойынша болашақ мамандар жаһандық мәселелерді оқып-зерттеп, шоғырлану әдісінің көмегімен өздерінің білімдерін алады. Сөйтіп, колледждерде кәсіби педагогикалық мәселелерді қарастырғанда жаһандық білім берудің екі сипаттамасы бар: бір жағынан, бұл оқыту үдерісі, ол әлеуметтік-мәдени қоршаған ортада өмір сүретін жеке бір адамнан бастап, тұтас бір ұлтты қамтиды. Екінші жағынан, ол педагогикалық мәселелерге байланысты және оқытуды ұйымдастырудағы көп пәндік тәсілді қолданады.
Сол себепті жаһандық дамуы екі мәселеге тап болады: әр түрлі пәндер арасындағы білімді шоғырландыратын (біріктіретін) жазық немесе көлденең тәсілді де, ғылыми, жалпыға ортақ тәжірибені біріктіретін тік тәсілді де қажетсінеді[38].
Осыған байланысты жаһандану жағдайында болашақ мамандарды даярлаудың барлық деңгейін қамтитын тағы бір маңызды аспект-электрондық оқытуды кеңінен енгізу.
Дамыған елдерде - Жапония, АҚШ, Ұлыбритания, Финляндия, Оңтүстік Корея және басқалары - электрондық оқытудың ұлттық бағдарламалары іске асырылуда. Қазақстан осы үрдістен тыс қалуға мүдделі емес. 2015 жылы білім беру мекемелерінің 50% - ын электрондық оқытуға ауыстыру жоспарлануда, ал 2020 жылға қарай бұл көрсеткіш 90% - ға жетеді, бұл кадрларды даярлаудың барлық деңгейінде жүзеге асырылатын болады.
Электронды оқулықтар колледждер мен кәсіптік техникалық училищелерде-виртуалды тренажерларда, ал ЖОО - да-электрондық зерттеу зертханаларында қолданылады деп айтуға болады. Қабылданған қадамдар біздің еліміздің болашағына, Қазақстанның әлемдік экономикадағы ұстанымын нығайтуға қосқан үлкен үлесі болып табылатыны сөзсіз. Бүгінгі таңда Қазақстан ақпараттық-коммуникациялық технологияларды дамыту индексі бойынша Әлемде 69-орында тұр. Егер бұл жүйе іс жүзінде енгізілетін болса, онда оның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елу елдің қатарына кіру мүмкіндігі пайда болады.
Ақпаратқа қол жеткізу тұрғысынан қалалар мен кенттер арасындағы теңсіздік күрт қысқарады. Білім ретінде жаңа серпіліс бар. Парламент Мәжілісі "Ғылым туралы"жаңа заң жобасын мақұлдады. Бұл ережені іске асыру ғылымның білім беру үдерісімен нақты бірігуін белгілеуге мүмкіндік береді. Өзгерістер оқыту мазмұнына да, мысалы теориялық және практикалық құрамдастарға да енгізіледі. Бұл өзгерістер Қазақстанның әлемдік ғылыми - білім беру кеңістігіне кірігуіне жаңа серпін береді - [39].
Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің "жаңа бағыт - жаңа экономикалық жетістіктер - Қазақстан үшін жаңа мүмкіндіктер" атты Қазақстан халқына Жолдауында атап өтілгендей, еліміздегі жоғары білім сапасын арттыру, қазақстандық жоғары оқу орындарын әлем университеттерінің алдыңғы қатарлы позицияларына шығару қажет.
Оқыту әдістерін заманауи талаптарға бейімдеу. Қазіргі заманғы тілдік еңбек нарығындағы жас мамандарға қойылатын талаптардың бірі Қазақстанның әлемнің экономикалық және мәдени саласына кірігуі, халықаралық байланыстарды кеңейту, қарым - қатынас-шет тілдерін білу болып табылады.
Қазіргі заманғы технологиялық дамыған әлемде бізге жоғары білімді, жаңа технологияларды пайдалана алатын, бірнеше шет тілін, әсіресе ағылшын тілін меңгерген жас мамандарды даярлау қажет. Тек білікті мамандар еңбек нарығында сұранысқа ие болады. Ағылшын тілі-дұрыс тіл. Бұл әлемдегі алғашқы ірі тіл. Қазіргі жаһанданған нарықта ағылшын тілін еркін меңгерген жоғары білімді жас мамандарға сұраныс бар.
Жаһандану заманында жаңа заманауи маманға өз саласын білу ғана емес, сонымен қатар әлемнің мәдени бейнесін білу, яғни халықтар арасындағы мәдени айырмашылықтарды, тіл арқылы әлемді тану маңызды.
мәдениеттің сыртқы түрін тану. Тілдің мәдени енгізілген түсінігімен танысу мәдени-этникалық бірегейлік пен коммуникацияда, тұлғааралық және мәдениетаралық қатынастарда жаһандану әлемін түсіну үшін негіз болып табылады [40].
Қорыта келе, жаһандану жағдайында болашақ мұғалімдердің кәсіби құзыреттілігін дамытуда еліміздің экономикалық дамуының жаңа өзегіне айналып, бәсекеге қабілетін арттыра түсетіні анық. Алайда, жаһанданған әлем күн санап, өзінің жаңа талаптарын қойып келуде, біз ертең не боларын да білмейміз. Сол себебтен ертегі күндері мысалы ретінде алатын болсақ, нарықтық экономика жағдайында кейбір мамандықтардың сұранысқа ие болмай қалу мүмкіндігі жоғары. Өйткені, әр адам өз өмірінің шеңберінде алдына неше түрлі мақсат - мұраттар қойып, соларға жетуге ұмтылады. Олардың жүзеге асуы тұлғаның әлемдік деңгейдегі пайым - парасатының болуына, әлеми ақпараттарды пайдаға асыра алу, ұлттық мүддені жоғары қоя алу сияқты қасиет - сапаларға байланысты.
Жаһанданудың әсерін оң пайдалана отырып, қазіргі заманға трансформациялануымыз қажет. Барлық ұлттардың мәдени ерекшеліктеріне түсіністікпен қарап, өзіміздің ұлттық бірегейлігімізді сақтап қалуды аса маңызды міндет ретінде қабылдауымыз қажет.
Сондықтан да, біз жоғарыда көрсетілген болашақ мұғалімдердің кәсіби құзыреттілігі шеңберінде, жаңа заман талабына сай сапалы мамандарды даярлау қажеттігін ұғына отырып, халықаралық деңгейде мойындалған жаңа жүйелерді оқу-тәрбие барысына енгізуіміз қажет. Себебі ол тек қазіргі заманда адамды өмірге дайындаудың бір жолы, оны жақсы білім беруге қосымша көмек деп қана қарауға тиіспіз деп ойлаймыз.
4.2 Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігін дамытудың мәні және психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері
Жаһандану жағдайында білім беру процесін дамыту жолдарын іздеу болашақ мамандардың кәсіби құзіреттілігін қалыптастыру ретінде оның негізгі компонентін қарастыруды талап етеді. Жаһандану жағдайында өзін-өзі дамытуға да, кәсіби құзіреттілікке де көбірек көңіл бөлінеді. Қазіргі жағдайда кәсібиліктің өсуі болашақ мамандардың кәсібилігі мәселесіне ерекше назар аударылуда.
Көптеген ғалымдардың пікірінше, бұл интерактивті және аналитикалық мүмкіндіктердің дамуына негізделуі керек. Қоғамның кәсіби қызметінің даму динамикасы оның барлық кәсіби мансабы үнемі үздіксіз білім алуды, кәсіби біліктілігін, құзыреттілігін жетілдіруді талап етеді.
Қазіргі уақытта білім беруді дамыту негізінде құзіреттілікке негізделген және кәсіби құзыреттілік тәсіліне сүйену ұсынылады. Кәсіби құзіреттілік тәсілінде басты назар білімнің нәтижелеріне аударылады, ал күтілетін оқыту нәтижесі студенттер игерген ақпарат жиынтығы емес, олардың әртүрлі проблемалық жағдайларда әрекет ету қабілеті болып табылады.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы Білім беру жүйесінің басты міндеті - ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтар, гестр ғылымы мен практикасына негізделген жеке тұлғаны қалыптастыру, дамуға және сапалы білім алуға қажетті жағдай жасау. кәсіби өсу; шығармашылық міндеттер, физикалық және рухани күш пен қуат, қабілеттерді дамыту, адамгершілік пен салауатты өмір салтының берік негіздерін қалыптастыру, Дарли көкжиегін дамыту үшін жағдай жасау, байыту , - деді Мемлекет басшысы. Осы міндеттерді іске асыру үшін жаңа оқыту технологияларын енгізу және тиімді пайдалану сияқты проблемаларды анықтау қажет, білім беру жүйесінің басты позициясы ретінде әркімге жеке басының мүмкіндіктерін кеңейтуге көмектесетін оқыту жүйесінің дамуын қамтамасыз ету қажет. қоғамдағы білімнің әлеуеті [41].
Сондықтан, құзіреттілік оқыту нәтижелерімен қатар болашақ мамандардың құндылық бағдарлары мен шығармашылық іс-әрекеттері жүйесін бейнелейді, болашақ мамандардың өз білімдері мен дағдыларын практикада қолдана білу, күнделікті өмірдегі кез-келген практикалық және теориялық мәселелерді шешу қабілеттілігін сипаттайды.
Құзыреттілік (лат. Конкурс) - бір нәрсе туралы сөйлесуге мүмкіндік беретін білімнің болуы. Адаммен байланысты құзіреттілік белгілі бір білім беру саласында адамның білім деңгейі, саны мен мөлшері ретінде қолданылады. Біліктіліктер жақын және алыс шет елдердің ғылыми әдебиеттерінде кеңінен ұсынылған. Мысалы, құзіреттілікке (латынша) сәйкес, құзыретті (французша) құзіреттілік, дұрыс, бәсекелес - сәйкестік, қабілеттілік деген мағынаны білдіреді, орыс сөздіктерінде құзыреттілік белгілі бір сұрақтар мен мәселелердің мағынасын көрсетеді, ал қазақ сөздіктерінде бұл заңдылық деп саналады белгілі бір тұлға немесе біреудің іс-әрекеті шеңберіндегі мекеме өкілі, сұрақтар.
Құзіреттілік пен құзыреттілік ұғымдарының мәнін қарастырайық. Білім беру құзіреттілігі құзіреттілік тәсілінің бастапқы жүйесі, яғни орта білім беру түлектерін даярлау стандарттарына сәйкес білім мазмұнын сапалы игерумен байланысты болашақ маманның даму деңгейі. Алайда, бұл термин болашақтағы мамандарды даярлаумен анықталатын, білімнің нәтижелері деген мағынада қолданылады, оның әдіс-тәсілдері мен құралдарының нақты дамуында, білімнің жиынтығы ретінде міндеттерді шешу мүмкіндігінде көрінеді қоршаған ортаны өзгерту (өзгерту) мақсаттарына жетуге мүмкіндік беретін дағдылар.
Кілттік құзыреттілік термині алғаш рет 1992 жылы Еуропадағы орта білім беру деп аталатын Еуропалық кеңестің жобасында қолданылды, бұл дүниежүзілік білім беру үдерісінің нәтижелік компонентін жаңа жағдайда, басқа тұрғыда қарастыруға мүмкіндік берді. Кейінірек, 1996 жылы, Еуропа үшін кілттік құзыреттіліктер деген атпен Еуропа кеңесі өткізген симпозиумде түлектердің төмендегідей бес кілттік құзыреттілікті бөліп көрсетілді:
oo саяси және әлеуметтік құзыреттілік (өзіне жауапкершілік алу, бірігіп шешім қабылдауға қатысу, қақтағыстарды бейбіт жолмен шешу қабілеттері);
oo көпмәдениетті қоғамда өмір сүруге байланысты құзыреттілік (толеранттылық - айырмашылықтарды қабылдай алу, басқаларды құрметтеу, басқа мәдениет, тіл, діндер өкілдерімен өзара қатынас жасай алу қабілеттері);
oo басқа тілде жазбаша және ауызша қарым-қатынас жасай алуға байланысты құзыреттілік;
oo ақпараттық қоғамның пайда болуына байланысты құзыреттілік (жаңа технологияларды меңгеру, оларды пайдалану мүмкіндіктерін түсіну, бұқаралық ақпарат құралдары және жарнама тарататын ақпаратқа сын тұрғысынан қатынасу);
oo кәсіби даярлық контексінде өмір бойы білім алуға қабілеттілік, білім алудың үздіксіздігін түсіну [42].
Сонымен құзырет құбылыс, яғни болашақ маманның жеке және қоғам талаптарын қанағаттандыру мақсатындағы табысты іс-әрекеттеріне қажетті білім дайындығына әлеуметтік сұраныс болып табылса, құзыреттілік - құзыретке ие болу негізінде іс-әрекетті жүзеге асыру қабілетінде байқалатын тұлғалық байланысқан қасиеттердің жиынтығы. Осы пайымдау бойынша, құзырет жеке тұлғаның даму деңгейі ретінде немесе білім беру нәтижесі ретінде қолданылады. Құзыреттілік - көбінесе құзыретке қатысты екінші ұғым [43].
Ағылшын сарапшысы С. Адамстың пікірінше, құзыреттілік дегеніміз - бұл білімге және олардың қолданылуына, дағдыларына, жауапкершіліктері мен лауазымдарына қатысты сипаттамалардың жиынтығы және адам оларды көрсете алатын деңгей мен жәрежені сипаттау үшін қолданылады және құзыреттіліктерді көрсетуге болады, сондықтан оларды бағалау керек - деген [44].
Шеттілдері сөздігі құзыретті түсінігіне құзырларға - қызметтік өкілеттікке ие деген анықтама берген. Ал, жалпы педагогикалық әдебиетерде құзыреттілік аясында білім алушылардың мына негізде әрекеттің күрделі түрлерін жасай алу қабілеті түсіндіріледі, яғни нәтижесі;
oo білімдер болып табылатын танымдық іс-әрекет тәжірибесі;
oo іскерліктер түрінде болатын іс-әрекет тәсілдерін іске асыру тәжірибесі;
oo проблемалық жағдайда шешім қабылдай алу іскерлігі болып табылатын шығармашылық іс-әрекет тәжірибесі [45].
Методикалық терминдер сөздігінде Құзыреттілік латынның competentis-бейім сөзінен) - қандай да бір оқу пәнін оқыту үдерісінде қалыптасатын білім, білік, дағдылар жиынтығы, сонымен қатар, қандай да бір қызметті орындай алу қабілеттілігі.
Орыс тілінің сөздігінде құзыреттілік термині әлдекімнің жақсы хабардар болуы мәселесі төңірегінде берілген. Латынның compete деген термині білу, жасай алу, дегеніне жету деген мағыналарды білдіреді. Бұл жалпы алғанда құзыреттіліктің мәнін анықтайды. Кәсіби құзыреттілік категориясын айқындау үшін оларды әр түрге айналдыру, нақтылау және жалпы логикалық ұғымға біріктіруді жүзеге асыру керек делінген [46].
Құзыреттілік терминін ХХ ғасырдың ортасында Н. Хомский енгізген болатын, алғашында ол ана тілінде нақты тілдіік қызметті орындау үшін қажет қабілеттіліктер ұғымын берген. Құзыреттілік - субъектінің қойылған мақсаттарға жету үшін ішкі және сыртқы ресурстарды тиімді іске асыруға дайындығы деген болатын [47].
Поляк ғалымы ИоаннаПодрурскаяның пікірінше Білім мен құзыреттілік туралы пікірталасқа тоқталсақ, іскерлікті қалыптастыру бұл да тәрбие, Эруциянықұзыреттілікке қарсы қоюға болмайды. Оларды үйлесімді түрде қолдану керек. ХХІ ғасырда мектеп бағдарламасына енгізу керек білімдер көбеюде, бірақ бұл жолмен жүрсе, мектеп ақпараттарға тойған, бірақ өмірде қорғансыз адамдарды шығарады. Ал, мектеп тек қана өмірге дайындауға бет алса, онда құзыретті, бірақ болмыс туралы терең рефлексия жасай алмайтын адамдарды дайындап шығарады. Құзыреттілікке үйрету сабақтың құрамына еніп, сабақтан тас жұмыстарында жалғасу керек - деген ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ӘОЖ
Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамыту
6М010100 - Мектепке дейінгі оқыту мен тәрбиелеу мамандығы
Көкшетау, 2020
МАЗМҰНЫ
Нормативтік сілтемелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Анықтамалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
І Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігін дамытудың теориялық негіздері.
0.1 Қазіргі болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігін дамытудың педагогикалық мәселелері ... ... ... ... ... .
0.2 Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігін дамытудың маңызы мен психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
ІІ Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігін дамытудағы тәжірибелік-эксперимент жұмыстары
0.1 Болашақ колледж мұғалімдерін жаһандану жағдайында кәсіби
құзыреттілігінің әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ...
0.2 Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігіндамытудың тәжірибелік-эксперимент жұмыстары және нәтижелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ...
Нормативтік сілтемелер
Бұл диссертациялық жұмыста келесі стандарттарға, тұжырымдамаларға, бағдарламаларға сілтеме жасалған:
1. Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы. Астана. 27 шілде 2007.
2. №1118 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.
3. Қазақстан Республикасы мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты 2012 ж. 2016 ж.
4. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2007 жылғы 29 қарашадағы №583 Бұйрығы. ҚР Әділет министрлігінде 2007 жылғы 13 желтоқсандағы Нормативтік құқықтық келісімдері мемлекеттік тіркеудің №5036 болып енгізілді.
Анықтамалар
Жаһандану - жаңа жалпыәлемдік саяси, экономикалық, мәдени және ақпараттық тұтастық құрылуының үдерісі.
Құзырет - дара тұлғаның бойындағы өзара байланысты сапалардың (білім, білік, дағды, іскерлік, әрекет тәсілі) жиынтығы.
Құзыреттілік - алынған білімдер мен біліктерді іс-жүзінде, күнделікті өмірде қандай да бір практикалық және теориялық мәселелерді шешуге қолдана алу қабілеттігі.
Кәсіби құзыреттілік - педагогикалық қызметін атқару дайындығы мен қабілетін анықтайтын кәсіби білімдер жиынтығы немесе жекелік кәсіби сипаттама.
Жаһандық білім беру - педагогикалық концепция болып табылады, ол қазіргі замандағы жаһандық қарама-қайшылықтар мен проблемаларға жауап ретінде пайда болған. Оның мақсаты жоғары оқу орнындағы білім беру деңгейінде жаһандық ой-пікірді қалыптастыру.
Жалпы кәсіби құзыреттілік - оқушылардың жалпы кәсіптік білімі, дағдысы, қабілеті мен мамандығының дайындығы арқылы анықталады. Сонымен бірге бұл оқушылардың ғылыми-зерттеушілік, басқарушы-ұйымдастырушылық қабілеттері мен кәсіби және педагогикалық білімі жатады.
Интеграция - экономика, әлеуметтік және саяси салада халықаралық байланыстар жүйесінің жаңа даму кезеңін сипаттайды.
Білім берудің жаһандануы - білім берудің қашықтағына бағытталған, яғни білім алудың жалпыға қол жетімділігі, оны игерудің мол мүмкіндіктерінің болуы.
Жеке тұлға - әлеуметтік қатынастар мен саналы іс-әрекеттің сібъектісі ретіндегі индивид.
Ақпарат - дегеніміз ақпаратты алушы кісіге дейін қабылдау механизмінің қабылданды-түсінікті-бағаланда деген үш сүзгісінен өткен нәрсе.
Әдіс (грек. methodos - шындыққа жетудің жолы) ретке келтірілген іс-әрекеттің белгілі бір тұрғыда мақсатқа жету жолын білдіреді.
Педагогикалық құзыреттілік - оқушылардың коммуникативті, конструктивті, ұйымдастыру қабілетінің жиынтығын айтады.
Белгілер мен қысқартулар
ҚР - Қазақстан Республикасы
АҚШ - Америка Құрама Штаттары
ЭЫДҰ - Экономикалық ынтымақтастық және Даму Ұйымы
ЖОЕҚ - Жалпы Ортақ Еңбек Қоғамы
ХҒПК - Халықаралық ғылыми практикалық конференция
ЭТ - Эксперименттік топ
БТ - Бақылау топ
КІРІСПЕ
Зерттеудің көкейкестілігі. Біз жаңа XXI ғасырда өмір сүреміз. Қазақ тілінде "ел елу жылдан кейін жаңа" деген сөз бар, ал жаңа ғасыр көптеген өзгерістер мен жаңалықтар әкелуде.
Бұл тұрғыда ХХІ ғасыр жаһандану талаптарымен сипатталады. Сондықтан еңбек нарығы қазіргі уақытта болашақ мұғалімдерге (мамандарға) қойылатын талаптарды белгілейді.
Бұл мәселелер тәуекелдің жоғары деңгейін, білімді, ұйымшылдықты, бастамашылдықты, жеке жауапкершілікті, коммуникабельдікті, мақсатқа ұмтылысты, ұтқырлықты және кәсіби құзыреттіліктің бәсекеге қабілеттілігін талап етеді, ол осы мәселелерді жеке немесе топтарда шеше алады. Бұл ұлттық идеяның және "Мәңгілік Ел" негіздерінің маңызды міндеттерінің бірі және Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамының қалыптасуының қажетті шарты.
Еліміздің Тұңғыш Президенті Наназарбаев "болашаққа көзқарас: қоғамдық сананың жандануы" атты мақаласында білім беру саласы жалпыға ортақ болуы тиіс деп атап өтті. Біздің елімізде жоғары білімі бар адамдардың әлемде бәсекеге қабілетті болуы үшін барлық мүмкін шаралар қабылдануда.
Президенттің айтуынша, " Қазақстан бүгінде білім беруді бюджеттік қаржыландыру үлесі бойынша әлемнің жетекші елдерінің бірі болып табылады."Ұлт көшбасшысы бәсекеге қабілетті болу үшін жоғары білімді болу қажет деп атап өтті [1].
Сонымен қатар, ҚР Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың "Қазақстанның Үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік" атты Қазақстан халқына Жолдауында Төртінші басымдық ретінде адами капиталдың сапасын арттыру атап өтілді. Түбегейлі жаңа ойлауға негізделген іргелі реформаларды іске қосу кезінде Қазақстанның қазіргі білім беру жүйесіне ерекше көңіл бөлінді.
Сондықтан әрбір қазақстандық, яғни бүкіл халық XXI ғасырдың сапаларына ие болуы тиіс. Мысалы, компьютерлік сауаттылық, шет тілдерін білу, мәдени ашықтық сияқты факторлар әрбір адамның алға жылжуы үшін алғышарттар санатына жатады "[3].
Әрине, жаһандану-бұл бір жылдық іс емес. Қазақстанның дамуының басты шарты қоғам мүшелерінің білім беру деңгейінің жоғарылауымен тікелей байланысты екенін атап өте отырып, болашақ мамандарға табысты өмірге әкелетін өз бағытын дербес анықтауға мүмкіндік беретін үздіксіз оқыту және кәсіби құзыреттілікті қалыптастыру үшін жағдай жасау қажет.
Сондықтан жаһандану жағдайында ғалымдар студенттердің кәсіби құзыреттілігі мәселелеріне назар аударып, әртүрлі зерттеулер жүргізді. Атап айтқанда, болашақ мұғалімдерді даярлау мәселесі кеңінен қарастырылуда.
Жаһандық және жаһандық білім беруді ұйымдастыру қажеттілігі туралы мәселені еуропалық ғалымдар (Ф. Гальбартшлагер, Х. Кристидис [4]), американдық (Д. Девлин-Фоллс [5]), канадалық (Д. Браун, Д. Прайсворк, М. Санд, И. Стокко және А. Янг [6]), орыстар (Г. Ф. Шайдуллина [7] және т.б.) талқылады.
- үздіксіз білім беру арқылы студенттердің кәсіби қызметке дайындығын қалыптастыру моделін құру және одан әрі өзін-өзі дамыту (С. И. Архангельский [8], А. А. Вербицкий [9] және т. б.););
- Кәсіби дайындық процесінің психологиялық-педагогикалық негіздерімен, мамандықтың мәнімен, оның ерекшеліктері мен функцияларымен, сондай-ақ өзін-өзі тануды дамытумен байланысты ғылыми-әдістемелік басшылықты қамтамасыз ету .в. Кузьмина [10], н. д. Хмель [11] қараңыз Кеңесбаев [12]және т. б.);
- Студенттердің танымдық, коммуникативтік қызметінің түрлері және олардың белсенділігін арттыру мәселелері (С. М. Жақыпов [13], М. А. Перленбетов [14], А. Р. Ерментаева [15] және т. б.);
- Болашақ педагогтардың шығармашылық әлеуетін, кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру (Ж. Ю. Намазбаева [16], Б. А. Тургунбаева [17] және т. б.);
- Студенттердің кәсіби құзыреттілігін қалыптастырудың теориялық және практикалық аспектілері (Sh.Kh бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз .).
Осылайша, бүгінде түрлі салалардағы көрнекті ғалымдар Кәсіби құзыреттілік мәселелерінің маңыздылығына және олардың жалпы адам қоғамындағы рөліне ерекше көңіл бөледі. Алайда болашақ педагогтардың кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру арнайы зерттеулерді талап ететіндігі дәлелденген. Сондықтан аталған мәселе бойынша ғылыми-педагогикалық және оқу-әдістемелік және т. б. тәжірибе жинақталды. Қазіргі жаһандану кезеңіндегі колледждің білім беру процесіндегі әдебиетті теориялық талдау болашақ педагогтердің кәсіби қалыптасуының қажеттілігін және педагогикалық ғылымда осы мәселелерді теориялық зерттеудің жеткіліксіз жүйелілігін, сондай-ақ кәсіби құзыреттілікті қалыптастырудың мазмұны мен әдістерінің жеткіліксіздігін анықтайды. бұл біздің таңдауымызға негіз болды.
Зерттеу мақсаты:болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамытуды теориялық және тәжірибелік тұрғыда негіздеу.
Зерттеу нысаны: колледждегі оқу орындағы біртұтас педагогикалық үдеріс.
Зерттеу пәні:болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамыту.
Зерттеу міндеттері:
oo болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін
дамытудыңпедагогикалық мәселелерін айқындау;
oo болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін
дамытудыңмаңызы мен психологиялық-педагогикалық ерекшеліктерінанықтау;
oo болашақ колледж мұғалімдерінің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігініңәдістемесін жасау және дамыту тиімділігін тәжірибелік-эксперименттік жұмыста сынақтан өткізу.
Зерттеу болжамы: егер, болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби біліктілігі, дағдылары, белсенді іс-әрекеті нәтижесінде меңгерілсе, әдістемелік тұрғыда қамтамасыз етілсе, онда білімнің теориясыжәнетәжірибесі жаһандық білім беру талаптарына сәйкестендірсе, кәсіби құзыреттілігінің сапасы мен бәсекеге қабілеттері артар еді.
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздері: Болашақ мұғалімдердің кәсіби құзыреттілігі дамытуда барлық салалардағыотaндықжәнeшeтeлдiк ғылыми әдeбиeттepжәнeзepттeужұмыcытaқыpыбы нaқaтыcтыкeзeңдiкбacылыммәлiмeттepi құpaйды. Сонымен қатар, кәciбиic-әpeкeткeдaяpлығын(C.И.Apxa нгeльcкий, A.A.Вepбицкий және т.б.);кәсіби даярлау үдерісінің психологиялық-педагогикалық негіздері, мәні, өзіндік ерекшеліктері, қызметтері, өздігінен дербес білімін жетілдіруге байланысты ғылыми-әдістемелік (Н.В.Кузьмина, Н.Д.Хмель, С.М.Кеңесбаев, және т.б.); танымдық, коммуникативтікәрекеттерінбелсендір у (С.М.Жақыпов, М.Ә.Перленбетов, А.Р.Ерментаева, және т.б.);кәсіби құзыреттіліктерін қалыптастырудың теориялық және практикалық аспектілерін (Ш.Х.Құрманалина, Б.Т.Кенжебеков, М.В.Семенова, С.И.Ферхо, және т.б.).зерттеу мәселесі бойынша жазылған ғылыми философиялық, педагогикалық - психологиялық еңбектермен, әдістемелік, технологиялық негіздері туралы тұжырымдамалар және идеялармен қарастырылады.
Зерттеу көздері:зерттеу мәселесі бойынша философтардың, психологтардың, педагогтардың және әлеуметтану бойынша мамандардың ғылыми еңбектері, Қазақстан Республикасы Білім туралы Заңдары; Қазақстан Республикасы жалпыға міндетті білім және жоғары білім берудің мемлекеттік стандартына; Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің білім беру мәселелеріне қатысты нормативті құжаттары; Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы, ғылыми педагогикалық мерзімді басылымдар және автордың педагогикалық тәірибесі.
Зерттеудің әдістері: диссертациялық жұмысты жүргізу барысында қолданылған теориялық(зерттеу мәселесі бойынша философиялық, психологиялық, педагогикалық ғылыми әдебиеттерге теориялық әдіснамалық талдау жасау, салыстыру, озық іс-тәжірибелерді жинақтау; зертеудің нәтижесін жобалау, үлгілеу, тұжырымдау): эмпирикалық(сауалнама, тест, педагогикалық бақылау, тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар жүргізу); статистикалық (зерттеу бойынша алынған нәтижелерді математикалық-статистикалық тұрғыдан өңдеу).
Зерттеудің ғылыми жаңалығы:
oo болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін
дамытудыңпедагогикалық мәселелері айқындалды;
oo болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін
дамытудың маңызы мен психологиялық-педагогикалық ерекшеліктеріанықталды;
oo болашақ колледжмұғалімдерінің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігініңәдістемесін жасау және дамыту тиімділігін тәжірибелік-эксперименттік жұмыстары сынақтан өткізілді.
Жұмыcтыңжaңaшылдығыeңaлдымeнболашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамытудың қaзipгiжaғдaйынa, дaмупepcпeктивacынa сипаттама жасалып, болашақ мұғалімдердің кәсіби құзыреттілігін дамытуды қолдауғакeшeндiзepттeужүpгiзiлдi. Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігіндамытуүшiнмaңыздынaқт ықоpытындылap мен ұcыныcтapжacaлынды.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы зерттеу барысында қол жеткізген теориялық қағидалар мен тұжырымдар білім беру мазмұнын жаңартуға арналған практикалық оқу материалдарын жасауға мүмкіндік берді. Сонымен қатар, болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамытуда колледж студенттерімен жүргізілген педагогикалық зерттеу жұмыстарының талданды. Зерттеу тәжірибелерінде дайындалып, жұмысымыздаСтуденттердің жаһандану жағдайында кәсіби құзыреттілігін дамыту негіздері ұсынылғанпәнінің сабақ үлгілерін жоғары оқу орнының мұғалімдеріне пайдалануға ұсынуға болады - деп ойлаймыз.
Зерттеу базасы:Ш.Уалиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті, Филология және педагогика факультеті, Әлеуметтік және жасерекшелік педагогикасы кафедрасы
Зерттеу нәтижелерінің жарияланымдары: диссертациялық зерттеудің мақаласы:
1. Болашақ коледж мұғалімдерінің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігін дамыту мәселелері, Журнал ККСОН МОН РК, Абай атындағы ҚазҰПУ, Хабаршы Вестник, Педагогикалық ғылымдар сериясы, Алматы: Ұлағат №2(62), 2019 ж., 385 бет
2. Болашақ колледж мұғалімдерінің кәсіби құзыретілігін
қалыптастыру Халықаралық ғылыми-практикалық журнал VII Глобальнаянаука и инновации 2019: Центральная Азия, Педагогикалық ғылымдар сериясы, Нұр-Сұлтан №2(3) Қыркүйек-Қазан 2019, 57 бет.
Диссертация құрылымы: диссертация кіріспе, екі бөлімнен, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімі және қосымшалардан тұрады.
І Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамытудың теориялық негіздері.
1.1Қазіргі болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби құзыреттілігін дамытудың педагогикалық мәселелері
Жоғары кәсіби білім берудің басым бағыты болашақ мұғалімдердің жаһандануы жағдайында жетекші орын алатын жаһандық процестер аясында көптеген ұрпақтарға өзіндік дүниетанымдық көзқараспен кәсіби құзіреттілікті дамыту болып табылады.
Бұл кәсіпқойлықтың, критерийлердің, іс сапасының маманы деңгейінің жоғары деңгейі, сонымен қатар күрделі құбылыс адамның өзіне жүктелген міндеттерді шығармашылық тұрғыдан орындауының арқасында ғана емес, сонымен қатар кәсіби өзін-өзі анықтаумен, мәселелерді шешумен және шешумен байланысты. планета үшін жауапкершілік, табиғатпен, қоғаммен, әлеммен және өзімен үйлесімділік - мұның бәрі кәсіби құзіреттіліктің үйлесімді дамуы болып табылады.
Осыған орай, Мемлекет басшысы Н.Ә.Назарбаевтың халыққа Жолдауында жаһандану кезеңі адамзаттың біртұтас ақпараттық-коммуникациялық кеңістікке интеграциялануы, бүкіл планетаның біртұтас экономикалық нарыққа айналуы, жаһандық, тіпті шекарасыз әлем ұғымымен. Әрине, жаһандану бір жылда болған нәрсе емес. Қазақстан дамуының басты шарты - қоғам мүшелерінің білім деңгейінің жоғарылауымен тікелей байланысты болғандықтан, адамның өмір бойы білім алуына және тәуелсіздігін анықтауға мүмкіндік беретін кәсіби құзыреттілік қалыптастыру үшін жағдай жасау қажет. жас ұрпақты бағдарлау, сәтті өмірге ықпал ету [22].
Сондықтан, бүгінде еліміздің білім беру саласында бәсекеге қабілетті ұрпақты тәрбиелеудің маңызды міндеттерін шешуге бағытталған күрделі өзгеріс енгізілуде. Бұл өз кезегінде қажеттіліктеріңізді сезіну - кәсіби қызметтің негізі. Өйткені, ол өзінің барлық педагогикалық мүмкіндіктерін дамыту жолдарын білуі керек дейді. Мекеменің саяси, экономикалық, мәдени және әлеуметтік өміріндегі өзгерістерге сәйкес білікті, кәсіпқой, бәсекеге қабілетті, кең, жан-жақты студенттер даярлаудың үлкен жауапкершілігін сезіне отырып, білетін, білікті, кәсіби білікті мамандар қажет. олардың әлеуметтік-экономикалық және рухани дамуының мазмұны мен сипаттамаларының өзгеруіне және жұмыс сапасына қойылатын талаптардың артуына байланысты олардың бизнесі [23].
Жаһандану жағдайында болашақ колледж оқытушыларының педагогикалық құзіреттіліктерін дамыту деңгейіне ерекше көңіл бөлінді. Біріншіден, бұл мәселені қарастырмас бұрын, жаһанданудың не екенін білуіміз керек.
Айта кету керек, жаһандану - бұл маңызды ұғым, сондықтан да осы қасиеттердің арқасында сөз кең таралды. Ғаламдану және оның дамуы туралы әртүрлі идеяларға қарамастан, ғалымдар бұл процесті өткен ғасырдың 60-жылдарының басымен байланыстырады, ал ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласындағы ғылыми-техникалық революция барлық жерде дами бастады.
Жаңа мыңжылдықтың пайда болуымен жаһандану термині қоғамдық өмірдің әртүрлі салаларында, соның ішінде білім беру саласында кеңінен қолданылатын терминдердің бірі болып табылады. Жаһандану мәселесі ғалымдардың, қоғамдық және саяси қызметкерлердің назарын аударады. Осы тақырып бойынша оқу басылымдарында жарияланған мақалаларда көптеген ғалымдар жаһандық пікірді ескере отырып, жаһандану құбылысының негізгі сипаттамаларын анықтайды, жаһанданудың қазіргі өмірге әсерін бағалайды және адамның өміршеңдігінің маңыздылығын көрсетеді [24].
Жаһандану - (жаһандану, глобализм) ұғымы
ХХ ғасырда ол АҚШ-та қолданыла бастады. Алғашқы еңбектердің атаулары шекарасыз әлем, Біртұтас әлем, Біртұтас экономика аталымдарында жарық көрді. Жаһандану дегеніміз - қоғамдық сананы дүниенің тұтастығы, өзара байланысты, өзара тәуелділігі және өзара тәуелділігі туралы кіріспе. Шындығында, жаһандану - бұл бүкіл әлемді қалыпқа келтіру емес, әр түрлі, әр түрлі ұлттық, діни, саяси мүдделер мен өркениеттердің бірігу, шоғырлану, бірігу. Бұл жаһанданудың сапалы маңыздылығы. Бірақ жаһандану - бұл қоғамның барлық салаларына әсер ететін күрделі, екі жақты құбылыс.
Қазіргі уақытта әлемдік процестер көптеген мемлекеттердің бірлескен әрекеттерін талап ететін шекараларды білмейтін процестер арқылы жүзеге асырылады. Жаһанданудың ерекшелігі мынада: әлемді ерекше кеңістік ретінде танудың тереңдігі мен ауқымы өсуде, ішкі жағдайлар сыртқы саясаттағы әрекеттерге қарағанда басқа мемлекеттермен адамдарға әсер ете бастайды.
Осылайша, жаһандануды бір анықтамамен сипаттау мүмкін емес, бұл өте күрделі процесс. Жоғарыда айтылғандарға негізделген тұжырымдама: жаһандану - бұл планета деңгейіндегі ерекше қатынастар жүйесінде мемлекеттер мен этникалық топтардың өзара әрекеті. Біз жаһандану тұжырымдамасын ашуға және жоғарыда аталған пікірлер негізінде осы құбылыстың негізгі сипаттамаларын көрсетуге тырыстық:
1. жаһандану - объективті, бірақ өте қарама-қайшылықты процесс, адам қызметінің барлық салаларына оң немесе теріс әсер ететін құбылыс: экономика, саясат, білім беру, әлеуметтік-мәдени сала және т.б.
2. жаһандану - бұл адам қызметінің көптеген салаларында әртүрлі елдердің өзара байыту мен өзара байытудың шартты деңгейі.
3. жаһандану - халықаралық сапаның жаңа кезеңі, дегенмен ол ұлттық шекараны бұзуды ұсынған жоқ. Бұл кезеңнің жаңалығы жаңа ғылыми-техникалық революция нәтижелерінің қазіргі заманғы тәртіпке екі жақты әсер етуімен байланысты.
Бірінші жағынан, ғылыми-өндірістік кешеннің жедел дамуы адамның экологиялық апаттарына, яғни әртүрлі елдермен бірлесіп шешілетін ғаламдық проблемалардың пайда болуына әкелді.
Екінші жағынан, ғаламдық ақпараттық-коммуникациялық желілерді құру сізге кез-келген жерден қажетті ақпаратты алуға мүмкіндік береді, айтарлықтай жылдамдатады және адам қызметі саласындағы елдер арасындағы ынтымақтастық процесін жеңілдетеді [25].
Осыған байланысты, білім беру сапасының халықаралық стандарттарына негізделген болашақ мамандар жаһандану жағдайында кәсіби құзіреттілікті қалыптастыруға және мамандарды дайындауға бағытталған. Болашақ мұғалімдердің жалпы кәсіби құзіреттілігін дамыту, тарихты зерттеу, жан-жақты дамыған, рухани дамыған жеке тұлғаны тәрбиелеу мәселесі.
Мұндағы басты талаптардың бірі - қазіргі жаһандану жағдайында кәсіби құзіреттіліктерді дамыту. Болашақ мұғалімдердің жоғары білім саласындағы құзіреттілігін дамыту проблемасын педагогикалық, теориялық, әдіснамалық және әдіснамалық ашу үшін, сонымен қатар басқа ғылымдар саласындағы тиісті деректерді жан-жақты талдау қажеттілігі. Сондықтан жаһанданудың ғылыми ортадағы білімге әсері әртүрлі жолдармен түсіндіріледі.
Оқытушы С.Л.Зарецкаяның айтуынша, егер білім берудегі халықаралық тұжырымдама сарапшылар арасында бірауыздан қабылданған болса, онда жаһандану жағдайында әркім өз түсінігін береді. Өткен ғасырдың 90-жылдарынан бастап экономикалық өркениет процестерін қарастыратын Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (ЭЫДҰ) және басқа халықаралық ұйымдар өздерінің баяндамаларында жаһандану терминін кеңінен қолданды. әрине, оны кеңінен таратуға мүмкіндік берді. Кейбіреулер жаңа ақпараттық технологияларға негізделген білімнің жаһандану процесі белсенді дамып келеді деп санайды [26].
Жаһандану дәуірінде қазіргі білім беру стратегиясы негізінен болашақ мамандардың зияткерлік дамудың және дүниетанымның жалпы деңгейін қамтамасыз ететін құралдар мен ойлау тәсілдерін қалыптастыруға бағытталған.
Жаһандану жағдайындағы білім ең алдымен білім беру бағдарламаларын әмбебаптандыру және тиісті білім мен тұжырымдамаларды қалыптастыру ретінде қарастырылады. Пекинде өткен төртінші дүниежүзілік білім форумында (2011) жаһандану дәуіріндегі білім беру мәселесі қаралды. Осы тақырып аясында мектеп саясаты, мұғалімдердің білімі, білім сапасы, білім беру реформасы, білім берудің интернационализациясы және т.б. мәселелер талқыланды. Жалпы, 1970 жылы пайда болған ғаламдық оқыту (жаһандық білім беру) термині әлемдік мәселелер туралы интегративті білім беру ретінде түсіндіріледі.
Тағы бір американдық зерттеуші Т.Фридманның айтуынша, жаһандану дегеніміз - бұл жеке тұлғаларға, корпорацияларға және ұлт-мемлекеттерге әлемнің кез-келген нүктесіне бұрын-соңды болмаған жылдамдықпен тез әрі арзан қол жеткізуге мүмкіндік беретін мемлекеттердің, мемлекеттердің, технологиялардың және нарықтардың интеграциясы. [27].
Профессор И.Ф. Кефели жаһанданудың әмбебаптығын баса назар аудара отырып, оны ұлттық мәдениеттің барлық түрлерін мәдени және тарихи тұрғыдан қамтитын әмбебап мәдениет ретінде қарастырады.
Ағылшын зерттеушісі П.Скотт жаһандану жаһандану түбегейлі жаңа тип ретінде қарастырылмауы керек, өйткені ол ұлттық шекараларды бұзады, өйткені жаһандану жаһандық капитализмді жаппай қолданатын төмен жерлерде жүзеге асырылады және бұл туралы пікір білдіреді. жаһандық проблемаларды шешуге бағытталған [29].
Американдық және Батыс Еуропа ғалымдарынан кейін ресейлік ғалымдар жаһандану процесін зерттеу қажеттілігіне назар аудара бастады. Ресейлік энциклопедиялық басылымдарда жаһандану, жаһандануды зерттеу туралы ілім, жаһандану сияқты терминдер ХХ ғасырдың 90-жылдарында пайда болды. Бұл сөздіктер мен анықтамалықтар жаһандық мәселелер, жаһандану ұғымдарына қатысты, содан кейін жаһандану құбылысының анықтамалары пайда болды.
Атап айтқанда, 1993 жылы саясаттану саласында жарияланған энциклопедиялық сөздік жаһандану және жаһандану ұғымдарына талдау жасап, осы бағыттың дамуындағы үш кезеңді қарастырды [30].
Бірінші кезең XX ғасырдың 60-шы жылдарын қамтиды, адамзат тарихында тұңғыш рет табиғатта антропогендік мүмкіндіктерге қауіп төніп тұр, ол жер бетіндегі апаттарға алып келетін стратегиялық құралдарды шығару және орналастыру арқылы жүзеге асырылады.
Екінші кезең классикалық тұрғыдан да, қолданбалы тұрғыдан да глобализмнің өрлеуін қамтиды. Осы кезеңде біз әлеуметтік дамуды зерттеуге айтарлықтай үлес қосқан Э.Ласло, С.Медловиц, А.Тоффлер сияқты зерттеушілердің еңбектерін атап өтуге болады. ХХ ғасырдың 80-ші жылдарының ортасында басталған жаһанданудың үшінші кезеңінің ерекшелігі - дамудың жоғары динамикасы, яғни жаһандық проблемалар әлемінің саяси келбетіндегі тарихи өзгерістер нәтижесінде. 31].
Еліміздің саяси, экономикалық және әлеуметтік салаларын ғаламдық ғаламдық жаһандануға интеграциялау осы тұжырымдамада көрсетілген пікірлер мен көзқарастарды зерттеуді талап етеді.
Жаһандану - бұл бүкіл әлемді қамтитын және капиталды жылдам пайдалану және ақпаратқа оңай қол жетімділікпен байланысты бірегей қаржылық ақпараттық кеңістікті құру және дамыту процесі. Ол Ұлы геогафиялық шығу дәуірінен басталып, бүгінгі күнге дейін жалғасуда. ең бастысы - жаңа технологияларға негізделген сапа мен нәтижелер емес, сананы жаңа жолмен құру .
Қазіргі уақытта білім берудің жаһандық мәселелері шет елдердің, Ресей мен Қазақстанның көптеген ғалымдарының назарында.
Р.Такердің пікірінше, ғаламдық білім беру - бұл әр оқушыға күрделі және өзара тәуелді әлемдік қоғамдастықта өз Отаны, елі үшін жауапкершілік сезімін сезінетін азамат болу үшін қажетті білім, дағдылар мен көзқарастар жүйесін беретін процесс [33].
Лысенконың пікірінше, жаһандық білім беру адамның дүниеге келуіне ықпал ететін негізгі себептердің бірі, мақсаты - түсінуге мүмкіндік беру болып табылатын мәдени, әлеуметтік, экономикалық және басқа деңгейлердегі қазіргі өмірдің қарым-қатынасын үйлесімді түсіну. өз елінің басқа елдермен ынтымақтастық тетіктерін, оның әлемдік қауымдастықтағы орнын түсінуге және әлемді басқа ұлттардың көзімен көруге үйренуге мүмкіндік беретін әлем [34].
В.Кукишиннің пікірінше, жаһандық білім беру қазіргі заманғы педагогикалық теория мен практиканың даму бағыттарының бірі болып табылады, ол өзгеріп жатқан әлемде, жаһандық дағдарыс жағдайында адамды өмірге дайындау қажеттілігіне негізделген. Автордың пікірінше, жаһандық білімнің бағыты:
- адамды, оның құқықтарын, бостандықтары мен мұраттарын, өмір сүру жағдайларын және қоғамдағы өзара әрекеттестікті актуализациялау;
- сақталған нигилизм мен жастарға деген сенімсіздікті жою, білімге деген қызығушылықты төмендету;
- ақпараттық революция жағдайында білімді таңдау мен беру үшін тиімді әдістер мен технологияларды іздеу, білімнің тез жинақталуы, ескіруі және жаңартылуы, білім беру практикасына ғылым мен техникаға жаңа инновацияларды енгізудің уақытын қысқарту;
- сауатсыздықты жоюдың сапалы жаңа кезеңін игеру, өйткені сауаттылық көрсеткіштерінің өзгеруі - оқу және жазу қабілеттерін түсіну қажеттілігі әлемнің барлық елдерінде қызметтік емес адамдардың санасының тез өсуіне әкелді;
- жұмыс күшін толық пайдалану шарттарының бірі ретінде үздіксіз білім берудің тиімді жұмыс істейтін жүйесін құру.
В.Кукушиннің пікірі бойынша жаһандық білім берудің мақсаты келесі проблемаларды шешу болып табылады:
- әлемді бір-бірімен топтарға бөлу, әртүрлі жерлерде қарулы қақтығыстарға әкелетін әлеуметтік, ұлттық және басқа да антагонизмдер;
- экологиялық апат қаупін тудыратын адам мен табиғат арасындағы айырмашылықтар;
- адамның санасы мен жаны [35].
Мұндай мақсаттар адамның өмір сүруінің негізгі проблемаларына, әртүрлі қауымдастықтар мен бір қоғамдастық мүшелерінің өзара әрекеттесуіне, жеке мәдениеттер жиынтығы ретінде өркениеттің дамуына негізделген интегралды тәсілді қажет етеді. Әлемдік білім өзгереді және ұлттық және әлемдік педагогиканың жетістіктерін жоққа шығармайды. Жаһандық білім беруде ешқандай кемшіліктер жоқ, бұл қазіргі жағдайда адамның өмірге бейімделуінің мүмкін нұсқаларының бірі. Бұл кез-келген сапалы білімнің объективті қажет болуы мүмкін.
Жаһандану мәселесі бойынша әлемдік ғылыми әдебиеттерде мамандардың жалпы идеясы - жаһандану - объективті, күрделі және әмбебап процесс, ол әртүрлі елдердегі білім беру жүйесін, биосфераны, ноосфераны, әлемдік (әлемдік) қауымдастықты қамтиды. .
Әдебиеттерді талдау көрсеткендей, гуманитарлық салада жаһандану үдерістерінде күрт өзгерістер болады, бұл өркениет тағдырына кейінірек үлкен әсер етеді. Мұнда адамға, оның дүниетанымына, құзіреттілігіне, кәсіби құзыреттілігіне, құндылық жүйесіне, ақыл-ойға, білімге, адамгершілікке, имандылыққа маңызды рөл беріледі - олардың барлығы қазір түбегейлі өзгерістерге ұшырай алады.
Жаһандану жағдайында болашақ мамандардың кәсіби құзіреттілігін дамытуға ерекше көңіл бөлінеді.
Болашақ маман жоғары біліктілігі бар, кез-келген ортада өзін дәлелдеуге және қазіргі заманғы талаптарға толық жауап бере алады, Колледждегі оқу іс-әрекетін жақсы меңгереді және өз жұмысына жауапкершілікпен қарайды. Осы талаптар шеңберінен шығу үшін болашақ мамандарды колледждерде оқытуға теориялық біліммен қатар олардың кәсіби құзыреттіліктерін, дағдылары мен қабілеттерін жетілдіруге мүмкіндік туғызу қажет.
Жаһандану жағдайында болашақ мамандардың кәсіби құзіреттілігін дамыту мәселесі мұғалім, психолог, философия, физиологтар және т.б. арасында келіспеушіліктер мен жаңа ойлар туғызады. Атап айтқанда, ол болашақ мамандардың кәсіби құзіреттілігі көбіне байланысты болатындығын атап өтті. олардың біліктілігі, педагогикалық құзіреттілігі және өзара байланысы - деді ғалым Б.Т.Кенжебеков [36].
Жетекшілер В. А. Адольф, Н. В. Кузьмина, А. К. Маркова, Э. Ф. Зеер және т.б. Олардың педагогикалық зерттеулерінде жаһандану жағдайында болашақ мамандардың кәсіби құзіреттілігін қалыптастыруға үлкен қызығушылық болғандығы айтылады.
Философтар Д.Дьюидің, У.Уоллер, М.Мид, К.Юнгтің болашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігінқалыптастыру адамдардың ортаға үйренуіне қажетті әрекеттер түрі ретінде қарастырады. Олар оқушылардың мамандығы оның белгілі бір нәрсеге деген қызығушылығын тудыратынын, көзқарасын қалыптастыратынын, мақсатқа жетуге талпындыратынын, ортақ пікір алмасуға жетелейтінін айтады.
Д.Л.Томпсон, Д.Пристлиболашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігіндамытуда жүйелі түрде алынған білім мен жоғары моральдық нормалар нәтижесі ретінде анықтайды.
Социологтар Г.Спенсер, Э.Дюргейм, М.Веберболашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігін адамның кәсіби борышы, парызы түрінде айқындайды. Олар адамныңәлеуметтік статусы білімі мен мамандығы және өмір сүру деңгейінің бірлігі арқасында қалыптасатынын дәйектейді [37].
Кесте 1- Болашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігінқалыптастырудағы педагогикалық мәселелері.
Үшіншіден, жаһандану жағдайында колледждерде педагогикалық білім берудің құрылымы мен өзгерістер жаңа қырында көріну қажет. Бұл яғни болашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігіне сай білім сұранысын қанағаттандыру,
оның кез-келген жағдайды шешуге, өмірдің сан алуан жағдайына бейімдеу.
Біріншіден, колледжде жаһандану жағдайында өркениетті елдер қатарына ұмтылуға байланысты әлемдік білім кеңістігіне кіру қажеттілігі туындап отыр.Бұлболашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігінәлемдік деңгейде даму қарқынының басты сипатына сай болуы.
Екіншіден, колледждегі білім беру жүйесін сапалық деңгейде көтеру қажет, еліміздің болашағына үлес қосып, жаңа биікке көтеретін дара тұлғалар бүгінгі болашақ мамандарымыз екенін ескерсек, олардыңкәсіби құзыреттілігі жоғары дәрежеде болуға жетерлік білімінің негізін қалауға жағдай жасау керек.
Төртіншіден, колледжде болашақ мамандарды кәсіби құзыреттілігін
жоғары дәрежедегі мүмкіндіктеріне сай болуға, өз білім, біліктерін, дағдыларын толықтыруға үйрету.
Болашақ мамандардың кәсіби құзыреттілігіндамытудағы педагогикалық мәселелер:
А.Кроплинныңой-пікіріне көңіл аударатын болсақ, оның ойынша кәсіби педагогикалық мәселелер - оқытудың стратегиясы, ол бойынша болашақ мамандар жаһандық мәселелерді оқып-зерттеп, шоғырлану әдісінің көмегімен өздерінің білімдерін алады. Сөйтіп, колледждерде кәсіби педагогикалық мәселелерді қарастырғанда жаһандық білім берудің екі сипаттамасы бар: бір жағынан, бұл оқыту үдерісі, ол әлеуметтік-мәдени қоршаған ортада өмір сүретін жеке бір адамнан бастап, тұтас бір ұлтты қамтиды. Екінші жағынан, ол педагогикалық мәселелерге байланысты және оқытуды ұйымдастырудағы көп пәндік тәсілді қолданады.
Сол себепті жаһандық дамуы екі мәселеге тап болады: әр түрлі пәндер арасындағы білімді шоғырландыратын (біріктіретін) жазық немесе көлденең тәсілді де, ғылыми, жалпыға ортақ тәжірибені біріктіретін тік тәсілді де қажетсінеді[38].
Осыған байланысты жаһандану жағдайында болашақ мамандарды даярлаудың барлық деңгейін қамтитын тағы бір маңызды аспект-электрондық оқытуды кеңінен енгізу.
Дамыған елдерде - Жапония, АҚШ, Ұлыбритания, Финляндия, Оңтүстік Корея және басқалары - электрондық оқытудың ұлттық бағдарламалары іске асырылуда. Қазақстан осы үрдістен тыс қалуға мүдделі емес. 2015 жылы білім беру мекемелерінің 50% - ын электрондық оқытуға ауыстыру жоспарлануда, ал 2020 жылға қарай бұл көрсеткіш 90% - ға жетеді, бұл кадрларды даярлаудың барлық деңгейінде жүзеге асырылатын болады.
Электронды оқулықтар колледждер мен кәсіптік техникалық училищелерде-виртуалды тренажерларда, ал ЖОО - да-электрондық зерттеу зертханаларында қолданылады деп айтуға болады. Қабылданған қадамдар біздің еліміздің болашағына, Қазақстанның әлемдік экономикадағы ұстанымын нығайтуға қосқан үлкен үлесі болып табылатыны сөзсіз. Бүгінгі таңда Қазақстан ақпараттық-коммуникациялық технологияларды дамыту индексі бойынша Әлемде 69-орында тұр. Егер бұл жүйе іс жүзінде енгізілетін болса, онда оның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елу елдің қатарына кіру мүмкіндігі пайда болады.
Ақпаратқа қол жеткізу тұрғысынан қалалар мен кенттер арасындағы теңсіздік күрт қысқарады. Білім ретінде жаңа серпіліс бар. Парламент Мәжілісі "Ғылым туралы"жаңа заң жобасын мақұлдады. Бұл ережені іске асыру ғылымның білім беру үдерісімен нақты бірігуін белгілеуге мүмкіндік береді. Өзгерістер оқыту мазмұнына да, мысалы теориялық және практикалық құрамдастарға да енгізіледі. Бұл өзгерістер Қазақстанның әлемдік ғылыми - білім беру кеңістігіне кірігуіне жаңа серпін береді - [39].
Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің "жаңа бағыт - жаңа экономикалық жетістіктер - Қазақстан үшін жаңа мүмкіндіктер" атты Қазақстан халқына Жолдауында атап өтілгендей, еліміздегі жоғары білім сапасын арттыру, қазақстандық жоғары оқу орындарын әлем университеттерінің алдыңғы қатарлы позицияларына шығару қажет.
Оқыту әдістерін заманауи талаптарға бейімдеу. Қазіргі заманғы тілдік еңбек нарығындағы жас мамандарға қойылатын талаптардың бірі Қазақстанның әлемнің экономикалық және мәдени саласына кірігуі, халықаралық байланыстарды кеңейту, қарым - қатынас-шет тілдерін білу болып табылады.
Қазіргі заманғы технологиялық дамыған әлемде бізге жоғары білімді, жаңа технологияларды пайдалана алатын, бірнеше шет тілін, әсіресе ағылшын тілін меңгерген жас мамандарды даярлау қажет. Тек білікті мамандар еңбек нарығында сұранысқа ие болады. Ағылшын тілі-дұрыс тіл. Бұл әлемдегі алғашқы ірі тіл. Қазіргі жаһанданған нарықта ағылшын тілін еркін меңгерген жоғары білімді жас мамандарға сұраныс бар.
Жаһандану заманында жаңа заманауи маманға өз саласын білу ғана емес, сонымен қатар әлемнің мәдени бейнесін білу, яғни халықтар арасындағы мәдени айырмашылықтарды, тіл арқылы әлемді тану маңызды.
мәдениеттің сыртқы түрін тану. Тілдің мәдени енгізілген түсінігімен танысу мәдени-этникалық бірегейлік пен коммуникацияда, тұлғааралық және мәдениетаралық қатынастарда жаһандану әлемін түсіну үшін негіз болып табылады [40].
Қорыта келе, жаһандану жағдайында болашақ мұғалімдердің кәсіби құзыреттілігін дамытуда еліміздің экономикалық дамуының жаңа өзегіне айналып, бәсекеге қабілетін арттыра түсетіні анық. Алайда, жаһанданған әлем күн санап, өзінің жаңа талаптарын қойып келуде, біз ертең не боларын да білмейміз. Сол себебтен ертегі күндері мысалы ретінде алатын болсақ, нарықтық экономика жағдайында кейбір мамандықтардың сұранысқа ие болмай қалу мүмкіндігі жоғары. Өйткені, әр адам өз өмірінің шеңберінде алдына неше түрлі мақсат - мұраттар қойып, соларға жетуге ұмтылады. Олардың жүзеге асуы тұлғаның әлемдік деңгейдегі пайым - парасатының болуына, әлеми ақпараттарды пайдаға асыра алу, ұлттық мүддені жоғары қоя алу сияқты қасиет - сапаларға байланысты.
Жаһанданудың әсерін оң пайдалана отырып, қазіргі заманға трансформациялануымыз қажет. Барлық ұлттардың мәдени ерекшеліктеріне түсіністікпен қарап, өзіміздің ұлттық бірегейлігімізді сақтап қалуды аса маңызды міндет ретінде қабылдауымыз қажет.
Сондықтан да, біз жоғарыда көрсетілген болашақ мұғалімдердің кәсіби құзыреттілігі шеңберінде, жаңа заман талабына сай сапалы мамандарды даярлау қажеттігін ұғына отырып, халықаралық деңгейде мойындалған жаңа жүйелерді оқу-тәрбие барысына енгізуіміз қажет. Себебі ол тек қазіргі заманда адамды өмірге дайындаудың бір жолы, оны жақсы білім беруге қосымша көмек деп қана қарауға тиіспіз деп ойлаймыз.
4.2 Болашақ мұғалімдердің жаһандану жағдайындағы кәсіби
құзыреттілігін дамытудың мәні және психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері
Жаһандану жағдайында білім беру процесін дамыту жолдарын іздеу болашақ мамандардың кәсіби құзіреттілігін қалыптастыру ретінде оның негізгі компонентін қарастыруды талап етеді. Жаһандану жағдайында өзін-өзі дамытуға да, кәсіби құзіреттілікке де көбірек көңіл бөлінеді. Қазіргі жағдайда кәсібиліктің өсуі болашақ мамандардың кәсібилігі мәселесіне ерекше назар аударылуда.
Көптеген ғалымдардың пікірінше, бұл интерактивті және аналитикалық мүмкіндіктердің дамуына негізделуі керек. Қоғамның кәсіби қызметінің даму динамикасы оның барлық кәсіби мансабы үнемі үздіксіз білім алуды, кәсіби біліктілігін, құзыреттілігін жетілдіруді талап етеді.
Қазіргі уақытта білім беруді дамыту негізінде құзіреттілікке негізделген және кәсіби құзыреттілік тәсіліне сүйену ұсынылады. Кәсіби құзіреттілік тәсілінде басты назар білімнің нәтижелеріне аударылады, ал күтілетін оқыту нәтижесі студенттер игерген ақпарат жиынтығы емес, олардың әртүрлі проблемалық жағдайларда әрекет ету қабілеті болып табылады.
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы Білім беру жүйесінің басты міндеті - ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтар, гестр ғылымы мен практикасына негізделген жеке тұлғаны қалыптастыру, дамуға және сапалы білім алуға қажетті жағдай жасау. кәсіби өсу; шығармашылық міндеттер, физикалық және рухани күш пен қуат, қабілеттерді дамыту, адамгершілік пен салауатты өмір салтының берік негіздерін қалыптастыру, Дарли көкжиегін дамыту үшін жағдай жасау, байыту , - деді Мемлекет басшысы. Осы міндеттерді іске асыру үшін жаңа оқыту технологияларын енгізу және тиімді пайдалану сияқты проблемаларды анықтау қажет, білім беру жүйесінің басты позициясы ретінде әркімге жеке басының мүмкіндіктерін кеңейтуге көмектесетін оқыту жүйесінің дамуын қамтамасыз ету қажет. қоғамдағы білімнің әлеуеті [41].
Сондықтан, құзіреттілік оқыту нәтижелерімен қатар болашақ мамандардың құндылық бағдарлары мен шығармашылық іс-әрекеттері жүйесін бейнелейді, болашақ мамандардың өз білімдері мен дағдыларын практикада қолдана білу, күнделікті өмірдегі кез-келген практикалық және теориялық мәселелерді шешу қабілеттілігін сипаттайды.
Құзыреттілік (лат. Конкурс) - бір нәрсе туралы сөйлесуге мүмкіндік беретін білімнің болуы. Адаммен байланысты құзіреттілік белгілі бір білім беру саласында адамның білім деңгейі, саны мен мөлшері ретінде қолданылады. Біліктіліктер жақын және алыс шет елдердің ғылыми әдебиеттерінде кеңінен ұсынылған. Мысалы, құзіреттілікке (латынша) сәйкес, құзыретті (французша) құзіреттілік, дұрыс, бәсекелес - сәйкестік, қабілеттілік деген мағынаны білдіреді, орыс сөздіктерінде құзыреттілік белгілі бір сұрақтар мен мәселелердің мағынасын көрсетеді, ал қазақ сөздіктерінде бұл заңдылық деп саналады белгілі бір тұлға немесе біреудің іс-әрекеті шеңберіндегі мекеме өкілі, сұрақтар.
Құзіреттілік пен құзыреттілік ұғымдарының мәнін қарастырайық. Білім беру құзіреттілігі құзіреттілік тәсілінің бастапқы жүйесі, яғни орта білім беру түлектерін даярлау стандарттарына сәйкес білім мазмұнын сапалы игерумен байланысты болашақ маманның даму деңгейі. Алайда, бұл термин болашақтағы мамандарды даярлаумен анықталатын, білімнің нәтижелері деген мағынада қолданылады, оның әдіс-тәсілдері мен құралдарының нақты дамуында, білімнің жиынтығы ретінде міндеттерді шешу мүмкіндігінде көрінеді қоршаған ортаны өзгерту (өзгерту) мақсаттарына жетуге мүмкіндік беретін дағдылар.
Кілттік құзыреттілік термині алғаш рет 1992 жылы Еуропадағы орта білім беру деп аталатын Еуропалық кеңестің жобасында қолданылды, бұл дүниежүзілік білім беру үдерісінің нәтижелік компонентін жаңа жағдайда, басқа тұрғыда қарастыруға мүмкіндік берді. Кейінірек, 1996 жылы, Еуропа үшін кілттік құзыреттіліктер деген атпен Еуропа кеңесі өткізген симпозиумде түлектердің төмендегідей бес кілттік құзыреттілікті бөліп көрсетілді:
oo саяси және әлеуметтік құзыреттілік (өзіне жауапкершілік алу, бірігіп шешім қабылдауға қатысу, қақтағыстарды бейбіт жолмен шешу қабілеттері);
oo көпмәдениетті қоғамда өмір сүруге байланысты құзыреттілік (толеранттылық - айырмашылықтарды қабылдай алу, басқаларды құрметтеу, басқа мәдениет, тіл, діндер өкілдерімен өзара қатынас жасай алу қабілеттері);
oo басқа тілде жазбаша және ауызша қарым-қатынас жасай алуға байланысты құзыреттілік;
oo ақпараттық қоғамның пайда болуына байланысты құзыреттілік (жаңа технологияларды меңгеру, оларды пайдалану мүмкіндіктерін түсіну, бұқаралық ақпарат құралдары және жарнама тарататын ақпаратқа сын тұрғысынан қатынасу);
oo кәсіби даярлық контексінде өмір бойы білім алуға қабілеттілік, білім алудың үздіксіздігін түсіну [42].
Сонымен құзырет құбылыс, яғни болашақ маманның жеке және қоғам талаптарын қанағаттандыру мақсатындағы табысты іс-әрекеттеріне қажетті білім дайындығына әлеуметтік сұраныс болып табылса, құзыреттілік - құзыретке ие болу негізінде іс-әрекетті жүзеге асыру қабілетінде байқалатын тұлғалық байланысқан қасиеттердің жиынтығы. Осы пайымдау бойынша, құзырет жеке тұлғаның даму деңгейі ретінде немесе білім беру нәтижесі ретінде қолданылады. Құзыреттілік - көбінесе құзыретке қатысты екінші ұғым [43].
Ағылшын сарапшысы С. Адамстың пікірінше, құзыреттілік дегеніміз - бұл білімге және олардың қолданылуына, дағдыларына, жауапкершіліктері мен лауазымдарына қатысты сипаттамалардың жиынтығы және адам оларды көрсете алатын деңгей мен жәрежені сипаттау үшін қолданылады және құзыреттіліктерді көрсетуге болады, сондықтан оларды бағалау керек - деген [44].
Шеттілдері сөздігі құзыретті түсінігіне құзырларға - қызметтік өкілеттікке ие деген анықтама берген. Ал, жалпы педагогикалық әдебиетерде құзыреттілік аясында білім алушылардың мына негізде әрекеттің күрделі түрлерін жасай алу қабілеті түсіндіріледі, яғни нәтижесі;
oo білімдер болып табылатын танымдық іс-әрекет тәжірибесі;
oo іскерліктер түрінде болатын іс-әрекет тәсілдерін іске асыру тәжірибесі;
oo проблемалық жағдайда шешім қабылдай алу іскерлігі болып табылатын шығармашылық іс-әрекет тәжірибесі [45].
Методикалық терминдер сөздігінде Құзыреттілік латынның competentis-бейім сөзінен) - қандай да бір оқу пәнін оқыту үдерісінде қалыптасатын білім, білік, дағдылар жиынтығы, сонымен қатар, қандай да бір қызметті орындай алу қабілеттілігі.
Орыс тілінің сөздігінде құзыреттілік термині әлдекімнің жақсы хабардар болуы мәселесі төңірегінде берілген. Латынның compete деген термині білу, жасай алу, дегеніне жету деген мағыналарды білдіреді. Бұл жалпы алғанда құзыреттіліктің мәнін анықтайды. Кәсіби құзыреттілік категориясын айқындау үшін оларды әр түрге айналдыру, нақтылау және жалпы логикалық ұғымға біріктіруді жүзеге асыру керек делінген [46].
Құзыреттілік терминін ХХ ғасырдың ортасында Н. Хомский енгізген болатын, алғашында ол ана тілінде нақты тілдіік қызметті орындау үшін қажет қабілеттіліктер ұғымын берген. Құзыреттілік - субъектінің қойылған мақсаттарға жету үшін ішкі және сыртқы ресурстарды тиімді іске асыруға дайындығы деген болатын [47].
Поляк ғалымы ИоаннаПодрурскаяның пікірінше Білім мен құзыреттілік туралы пікірталасқа тоқталсақ, іскерлікті қалыптастыру бұл да тәрбие, Эруциянықұзыреттілікке қарсы қоюға болмайды. Оларды үйлесімді түрде қолдану керек. ХХІ ғасырда мектеп бағдарламасына енгізу керек білімдер көбеюде, бірақ бұл жолмен жүрсе, мектеп ақпараттарға тойған, бірақ өмірде қорғансыз адамдарды шығарады. Ал, мектеп тек қана өмірге дайындауға бет алса, онда құзыретті, бірақ болмыс туралы терең рефлексия жасай алмайтын адамдарды дайындап шығарады. Құзыреттілікке үйрету сабақтың құрамына еніп, сабақтан тас жұмыстарында жалғасу керек - деген ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz