Сал ауруына шалдыққан балалардың түрлі өнімдіс әрекетін жетілдіру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
Ш.Есенов атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар
инжиниринг университеті

Педагогика факультеті
Педагогикалық технологиялар кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы:Мүмкіндігі шектеулі балалардың білім алудағы нәтижелерін қадағалау әдістері
Пәні: Инклюзивті білім беру
Мамандығы: 5B010200-Бастауышта оқыту педагогикасы мен әдістемесі

Орындаған: Амангелды Диана, 2 курс студенті

оқу формасы: күндізгі
Жетекші: Ерубаева А.Р., аға оқытушы
_____________________
Курстық жұмысты
қорғау уақыты ___ ___ 2020 ж.
Бағасы _____________

Ақтау, 2020
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Ш.ЕСЕНОВ атындағы КАСПИЙ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНОЛОГИЯЛАР ИНЖИНИРИНГ УНИВЕРСИТЕТІ
Педагогика факультеті
Педагогикалық технологиялар кафедрасы

Пәні: Инклюзивті білім беру
Мамандығы: : 5B010200-Бастауышта оқыту педагогикасы мен әдістемесі
ТАПСЫРМА
Курстық жұмысты орындауға арналған
Студент: Амангелді Диана
Тақырыбы: Сал ауруына шалдыққан балалардың түрлі өнімдіс әрекетін жетілдіру
Тапсырманы орындауға (зерттеуге) қатысты негізгі сұрақтар:
1.Есту қабілеті бұзылған балалардың психофизикалық ерекшеліктері және ерекше білім беруге қажеттіліктері.
2.Нашар еститін мектеп жасына дейінгі балалардың эмоциялық- ерік сферасын дамыту.
3.Есту қабілеті бұзылған балаларды инклюзивті түрде оқытудың негізгі формалары.
Негізгі әдебиеттер:
1) Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Үкіметке қамқорлығында мүмкіндігі шектеулі балалары бар отбасыларға ерекше көңіл бөлуді тапсырмасы.
2) Қазақстан Республикасында сал балаларды емдеу тәсілі
3) Сал балалардың диагнозын дұрыс анықтауга берген рұқсаты

Курстық жұмыстың көлемі: 31 бет.
Курстық жұмысты тапсыру мерзімі ___ ___ 2020 ж. дейін
Курстық жұмыс жетекшісі ________ Ерубаева А.Р.
___ _

МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3-6
I. Туа біткен кемістігі бар балалар
1.1Сал балалар дегеніміз кімдер ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7-8
1.2Ауыр дертке шалдыққан балалардың ата-анасының бар арманы ... ... ... ... .9
II. БАЛАЛАР ЦЕРЕБРАЛДЫ САЛ АУРУЫ ЖЭНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРI
2.1 Дәрігер ата-анаға баланың диагнозын дұрыс жеткізе білуі керек ... ... 10-14
2.2 БЦП ауруы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15 -18
2.3 Емдік жаттығудың негізгі мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19-21
2.4ҚР Тұңғыш Президенті - Елбасы Н. Назарбаевтың тапсырмасы ... ... ..22-26
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 27-28
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..29

Кіріспе

Туа біткен кемістігі бар балалардың әрекет қабілетінің қалыптасу жүйесін біз әлеуметтік ортаға бейімделу процесінде кездесетін қиындықтарға қайтарылған жауап (реакция) ретінде қабылдауымыз тиіс. Адам санасы құрылуының жүйелік сипаттамасының болжамына сүйенсек, белгілі бір этаптағы (деңгей) компонент қызметінің бұзылысы басқа компонентке де өз әсерін тигізеді, сондықтан дамуында ақауы бар баланың қалыптасушы тұлғасы бірталай өзгерістермен сипатталады. Балалардың және жасөспірімдердің ақаулы дамуының субъективтік және тұлғалық өлшемінің талдану шарттары:
1) Егер зияты бұзылған баланың қажеттілігі ұзақ уақыт бойы қанағаттандырылмаса, дамушы тұлғада деструктивті әсер ететін қанағатанбаушылықтың пайда болуы;
2) Әр түрлі бұзылысы бар балаларға кері әсерін тигізетін ұзақ уақыттық қорқыныш, үрей, стресс өзін-өзі тану, бағалаудың төмендеуі;
3) Қалыпты психикалық дамудың алғышарты болып табылатын тұлға мен қоршаған орта арасындағы қарқынды дамитын тепе-теңдік аймағында кенеттен үзілістің орын алуы (бұзылыс баланың өздігінен реттелуінің тұрақсыздығына әкеледі);
4) Бұзылысы бар бала немесе жасөспірімнің дамуының тікелей қоршаған әлеуметтік ортаға тәуелділігі (жақсы күтім мен тәрбиенің тұлғаның жетілуіне ықпалы);
5) Сенсорлы және зият бұзылысы бар балалар мен жасөспірімдердің шындықты қабылдау дәлдігі сау және зақымдалмаған мүше мен жүйе тарапынан орнын толықтыруға (компенсация) тән алғышарттардың болуы, (олар бұзылыс ерекшелігінің күшіне парапар келмейді);
6) Дамуында ауытқуы бар балалардың қорғаныс механизмін іске қосу нәтижесінде, өзін-өзі танудың қалыптасуының жиілігі. Өте қатты үрейлену өзін тану барысында жеткіліксіздіктің кешенін қалыптастыруға немесе керісінше, өте жоғары, шамадан тыс орын басуға (компенсация) әкелуі, (сондықтан мүмкіндігі шектеулі тұлғаның біртұтастығы осы екі беталыс бір уақытта бақылана алса да, жеткілікті өлшемге жетпейді);
7) Дамуында бұзылысы бар балалар мен жасөспірімдердің фрустрацияға төзімділігі өз-өзіне сенімсіздік пен өз-өзін бағалаудың төмендігі;
8) Мүмкіндігі шектеулі балалардың қиындықтарға қарсы тұруының төмендеуі, созылмалы стрестік жағдайлардың жиналуына себепші болады, стрестік жағдайлар тұлға тұтастығының қалыптасуына, психикалық үрдістердің және әрекеттердің реттелуінің тепе-теңдігіне әсер етуі (мұндай балалар өзіне күтім жасау оқшаулануына бейім, үрей туғызатын, кейде байбалам салуға дейін апаратын мүсәпірлік пен тығырықтан шығарға жол таппайды);
9) Дамуында бұзылысы бар балалар мен жасөспірімдердің өз ортасына бейімделуінің қиынға соғуы, қалыпты қоғамдық өмірге бейімделу мүмкіндігінің шектелуі;
10)Дамуында бұзылысы бар балалар мен жасөспірімдерге орнығу қиынға соғады, себебі сол бұзылыстың өзінің салдарынан толыққанды өмір сүруді тежейтін кедергі мен мүмкіндіктің шектелуінің пайда болуы;
Мүмкіндігі шектеулі балалар мен жасөспірімдердің өмірге деген қызығушылығы тарылады, жалпы белсенділік төмендейді, сәтсіздіктен қашқалақтау мақсаты басымдылық танытады. Сондықтан мұндай балалар мен жасөспірімдермен қарым-қатынас жасағанда олардың тұлғалық сипаттамасы мен тұлға ішілік үрдістерін ескеру қажет. Олардың психикалық дамуындағы бұзылыстар қарқынды түрде дамиды, ал бұл даму баланың онтогенездік жетілуімен сәйкес жүреді, яғни екі ауыспалылықты ескеру қажет: психикалық қабілет бұзылысының қарқынды дамуы және ми құрылымының пісіп жетілуіне негізделген сол қабілеттің қалыптасу динамикасы. Тұтастай алғанда, жас ерекшелігі, дизонтогенездік және жеке тұлғалық типологиялық ерекшеліктері ескеріледі. Балаларды және жасөспірімдерді дұрыс тәрбиелемеушілік пен микроортадағы созылмалы психотравмалық жағдайлармен байланысты тұлғаның психогендік патологиялық қалыптасуы патологиялық мінездің дамуы ретінде анықталады Осы үрдістің негізгі психогендік механизмдері: - тұлғалық реакцияның бекітілуі (қарсылық, бас тарту, гиперкомпенсация т.б.), психотравмалық әсерлерге жауап қайтару; - кейбір қаламаған мінез қырларының бұрыс тәрбиелену мүмкіндігі; Психогендік фактордың ерекшелігі мен тұлғаның жеке психикалық қасиеттеріне (темперамент, психомоторика, психикалық реакция) байланысты сол немесе басқа мінез ауытқуының бекітілуі жүреді. Біртіндеп олар патологиялық мінез синдромына жинақталады - өте жоғары қозғыштық, ежеулі, жанжалға құмарлық (истероидтық), дамудың тұрақсыз нұсқасы. Сонымен қатар, патологиялық мінездің күрделі кешенін құрайтын, әр түрлі синдромдардың патологиялық сипатының араласуы жиі кездеседі. Тұлғаның патологиялық қалыптасуының механизмдері:
1) бұзылысты сезіну реакциясы;
2) физикалық толыққандылықтың болмауы;
3) кемістігіне байланысты әлеуметтік депривация;
4) тәрбиенің дұрыс болмауы;
5) толық дамымаған балаға қоршаған ортаның көзқарасы;
6) церебралды-органикалық жетіспеушілік, физикалық және жыныстық жетілудің бұзылысы;
7) жалпы немесе жартылай сенсорлық депривация. Көріп отырғанымыздай, зияты зақымдалған балалардың тұлғалық қалыптасуының патологиясы психологиялық, әлеуметтік-психологиялық, биологиялық факторлардың әсерлерінің нәтижесі болып табылады. Ескере кететін жағдай, мінездің қасиеті мейлі ол қалыпты болсын, мейлі ол патологиялық болсын, өмір сүру барысында қалыптасады. Аурудың пайда болуына түрткі болған жағдайлар маңызды. Алайда, жоғарыда айтып өткеніміздей, белгілі бір қасиет жетіспеген жағдайда тұлғаның органикалық тұтастығының арқасында келесі бір қасиет тапсырманы орындауды өз міндетіне алады. Зияты зақымдалған балалардың жалпы клиника-психикалық ерекшелігінің ішінде (жас ерекшелігі мен психикалық сақталуына байланысты) сол немесе басқа да өзінің кемістігін сезіну деңгейі бар. Бұл әсіресе 10-11жаста көңіл күйдің төмендігінен, әлеуметтік қарым-қатынас жасауды шектеу, іштей қайғыру арқылы анық байқалады. Жанұядағы өзіндік психологиялық атмосфера, ауру немесе дамуында бұзылысы бар балаға аяушылықпен қарау мінездің тежелуі, кей жағдайда истерикалық компоненті қалыптастырады. Кешеуілдеген тәрбиемен сипатталатын физикалық даму темпінің бұзылысы мұндай балалар мен жасөспірімдерде психофизикалық инфантилизм деп аталатын тұлға санасыздығы, аңқаулығы, тұрмыстық және тәжірибелік мәселелерде әлсіздік танытуын байқатады. Балалар мен жасөспірімдердің психогендік қайғыруларын қарастыра отырып, В.А.Гурьева балалық және жасөспірімдік мәселелердің алты деңгейін бөліп көрсетті: :: өмір сүру қауіпсіздігі жоқ - сыртқы әлем баланы да,оның жанұясын да қорғауға алмайды; :: отбасы бала қауіпсіздігін, дамуындағы керек бағытты, түзетуді, стресті жеңудегі үлгімен қамтамасыз етпейді; :: бала не жасөспірім қоғамда өзін қалай ұстау керектігін білмейді, әр түрлі мәселелерді шешу жолдарын меңгермеген; :: бала іштей өз-өзімен дауласу, қорқынышты ойлар мен сұрақтарға толы, өзі туралы теріс пікірлер, әлем туралы үрейлер орын алуы; :: тұлғалық реттеушілік механизмдер жеткіліксіз, бала кез келген уақытта байбалам салуға бейім тұрады; :: ақаулы даму салдарынан (көбіне органикалық бұзылыстар) нейрофизиологиялық реттелудің бұзылуы. Аномалды балаларға көбіне жұмыс қабілеті төмендеген, аутизмдік сипатқа ие тежеулі нұсқаға жоғары эмоционалдық, өз кемістігін байқатпау мақсатында құрдастарынан оқшаулану, олармен қатынасқа түсуден қашқалақтау, құрдастары өзінің күшін, әдемілігін көрсеткенде, ауру бала гиперкомпенсаторлық не компенсаторлық көмекке жүгінетіндей ауыр жарақатын сезінеді, өз-өзіне сенімсіздік, психикалық ауырсыну, эгоцентризм пайда болады. Тұлғаның патологиялық қалыптасуында истерикалық (жанжалдық) және тұрақсыз нұсқасы сирек кездеседі. Алғашқыда өзіне назар аударту, эгоистік (өзімшіл) көрініс табады. Жыныстық жетілу кезеңінде не осы кезең алдында әр түрлі психикалық травмаларға жауап ретінде жанжалдық реакцияларға бейімделеді, жасөспірім талабының қанағаттандырылмауы байқалады. Ал тұрақсыз типінде басқа адамның көмегіне жүгінетін бір сәттік тілегі мен қызығушылық әрекеттері, қиындықты жеңе алу қабілетсіздігі, еңбекке деген ынта мен қабілеттің жоқтығы байқалады. Осы аталғандар кіші жас оқушыларға қатысты, ал жоғары сынып оқушыларында тұлғалық жетілуінің тежелуі тән. Сонымен қатар патологиялық мінездің дамуына балалардағы құқық бұзушылықтың көзі болып табылатын микроәлеуметтік педагогикалық күтімнің болмауы да әсер етеді. Екі нұсқада да, (истерикалық және тұрақсыз) патологиялық сипаттарын бекітуге психофизикалық инфантилизм себепші болады. Сонымен бірге өз кезегінде қалыптан тыс зиятының жылдам дамуымен сипатталатын диспропорционалдық нұсқасы да кездеседі. Бұл нұсқаның негізінде науқас баланың тәрбиесіне немқұрайлы қарау, яғни интеллект қызығушылықтарын және әрекеттерін тым асыра мадақтау, қозғалыс белсенділігін, қимыл-әрекетті дамытатын ойын-жаттығуларды шектеу, құрдастарынан оқшаулау жатыр. Балаға не жасөспірімге тұлғалық оңалту (реабилитациялық) күтім тұлғаның қалыптасу ерекшелігін ғана емес, ауруға не кемістікке тұлғалық жауап қайтару реакциясын, яғни ауруды бастан өткеру типін білуді қажет етеді. Ауруды бастан өткеру типі баланың не жасөспірімнің жас ерекшелігіне, аурудың сауығу болжамына, өзіндік санасында бұзылыстың болу-болмауына тәуелді. Ерте жастағы, мектепке дейінгі және кіші мектеп жасындағы балаларға анозогнозикалық, дистимикалық және регрессивтік ауруды өткеру типі тән, яғни өз бойындағы ауру жайында бейхабар болу. Орта мектеп жасында алғаш рет истероидтік (ауруды сезіну) және депрессивті-фобиялық ауруды өткеру типі байқалады. Жасөспірімдерде өз-өзіне қол жұмсауға дейін апаратын үрейлідепрессивтік және депрессивтік-ипохондриялық тип болуы мүмкін. Осы аталған ауруды өткеру типтері зияты зақымдалмаған балалар мен жасөспірімдерге тән. Ал басқа жағдайда, мысалы кіші жастағы психикалық ауытқуы бар балаларда анозогнозикалық, дистимикалық және регрессивтік ауруды өткеру типі байқалады. Созылмалы аурулар, дамудағы бұзылыстар салдары балалар мен жасөспірімдерде бейімделудің әр түрлі патологиялық реакцияларына себепші болады. Патологиялық бейімделудің басқа бір формасы - көңіл күйдің тұрақты депрессиялық өзгерісі, кейде агрессивтік, псевдосадистік көріністермен және қарқынды жыныстық қозғыштығымен сипатталады. Жасөспірімдерде ауруға бейімделу реакциясы ішкілікке салыну, нашақорлық пен токсикалық улы заттарды қолдануға дейін апарады. Балалар мен жасөспірімдердің әлеуметтік-психологиялық абилитациясының мәні тұлғаның басқалармен нәтижелі қарым-қатынас орната алатындай қабілетінің қалыптасуы болып табылады. Бұл тек әлеуметтік-психологиялық бейімделуі мен бала тұлғасы үйлесімді негізделген жағдайда ғана оң нәтиже көрсетеді. Мұндай бейімделу тұлғаның қорғаныс құралы ретінде қатысады, және осының көмегімен ішкі психикалық күш жинақталады, ал бұл күш тұтастай қоғаммен және басқа адамдармен қарым-қатынас кезінде пайда болады. Психиканың қорғаныс механизмі осы кезде адамның психологиялық бейімделуінің ролін алмастырады. Әлеуметтік-психологиялық бейімделу жағдайының тұрақты болуына әсер етуші әлеуметтік құрауыштар - бұл тұлға - әлеуметтік орта үздіксіз даму жүйесіндегі оптималды тепе-теңдік;тұлғаның шығармашылық қабілеті мен мүмкіндігінің дамуы, көңіл күйдің жайлылығы; өзіндік ақиқат, өзін-өзі тану және өзіндік түзету; ықпал етуші әрекет бейімделуші тұлға, әлеуметтік орта (ұжым) ретінде; психиканың саулығын сақтап қалу. Сонымен, арнайы мектептерде білім беру және тәрбиелеу үдерісінде жасөспірімдерді ересектер мен басқа адамдарды құрметтеуге, оларға қамқорлық көрсетуге тәрбиелеу қажет. Мұндай жағдайда ересектер төзімділік танытулары керек. Жасөспірім қандай жағдай туындамасын ересектердің оған жәрдемдесіп, түсінушілік танытатындығынсезінулері керек.Осыған орай әлеуметтік бейімделуге
I. Туа біткен кемістігі бар балалар
1.1Сал балалар дегеніміз кімдер

Сал ауруы, паралич (грек. paralіgsіs -- әлсіреу) -- орталық не шеткі жүйке жүйесі қозғалыс орталығының зақымдануынан қимыл, қозғалыс органдары қызметінің толықтай жойылуы. Ал парез(грек. paresіs -- әлсіреу) кезінде органдардың қимыл-қозғалысы толықтай жойылмайды, сондықтан бұл жағдайды жартылай салдану деп атайды. Толықтай және жартылай салдану организмде қан айналымының бұзылуынан, ми мен жұлынның қабынуынан не жарақатынан болса, оны орталық салдану; шеткі жүйке жүйесінің немесе жұлынның және шоғырланған жүйке талшықтарының мойын, иық, бел-омыртқа, сегізкөз) қабынуынан, жарақатынан, улануынан болса, оны перифериялық салдану деп атайды. Бұл кезде бұлшық ет босаңсып, әлсізденеді, салданған қол-аяқты қозғалысқа келтіру мүмкін болмай қалады. Егер мұндай салдану сәбилік кезеңнен басталса онда баланың қолы не аяғы өспей қалуы мүмкін. Бас сүйек-ми жүйкелерінің зақымдануынан (қабыну, жарақаттану, миға қан құйылу) бет, , өңеш, көмей бұлшық еттері С7 f-yf шалдығады. Қорқудан, шаршаудан пайда болған cал ауруынан науқас тез айығады. Егер жүйке тіндерінің өзгеруінен болса, ондай сырқаттан сауығу ұзаққа созылады. Ем невропатолог-дәрігердің бақылауымен сал ауруының түріне қарай қолданылады. Емі: электртерапия, психотерапия, емдік гимнастика, жылы ванна, массаж
Балалар церебральды сал ауруы - соңғы жылдары ең кең таралған аурулардың бірі болып отыр. Бұл ауру шала дамудың немесе онтогенезде мидың зақымдануынан пайда болады. Балалар церебральды сал ауруы әр түрлі қимыл-қозғалыс, психикалық және сөйлеудің бұзылыстарынан көрініс береді. Яғни, бұндай аурумен ауыратын балалардың сөйлеу, ойлау қабілеттері төмен болады. Балалар церебральды сал ауруы қалыпты дене жағдайын ұстай алуға қабілетсіздіктен және ерікті әрекеттерді орындай алмаудан да көрінеді. Қимыл-қозғалыс бұзылыстары (сал болуы, парез, координацияның бұзылуы) психиканың, сөйлеудің, көрудің, естудің, сезімталдықтың бұзылуына әкелуі мүмкін. Бүгінгі таңда, ресми мәлімет бойынша, елімізде осындай диагноз 10 мыңнан астам балаға қойылған. Бұндай балалар жыл сайын кем дегенде 3-4 рет ем қабылдап отырулары тиіс. Осындай дертке шалдыққан науқас балаларға қолдау көрсетіп, қол ұшын созу мақсатымен Қасиетті жол қайырымдылық қоры құрылған. Қасиетті жол қоры ауыр науқасқа шалдыққан әлеуметтік жағдайы төмен отбасылардан шыққан балалар мен жетімдерге елімізде және шетелде қажетті емдік шараларын алуға қажетті қаражат жинап, көмек көрсетіп келеді. Бүгінгі таңда қайырымдылық қорының Самұрық-Қазына әл-ауқат қоры, Нұр Отан партиясы, Қазақ гуманитарлық заң университетімен бірлескен ауқымды жобалары бар. Солардың бірі Самұрық-Қазына әл-ауқат қорының қолдауымен Астанада Оңалту орталығы ашылды. Ал Нұр Отан партиясымен бірлесіп, Дені сау ұрпақ - ұлт болашағы жобасы аясында Қазақстанның барлық өңіріндегі балалар үйіне қажетті оңалту құрылғыларын орналастырды. Қоғамдық қордың директоры Гүлмира Әлімова мен оңалту орталығының меңгерушісі Айнұр Нұрқожаеваның бірлесіп жүргізген жұмыстарының арқасында қайырымдылық қоры 200-ден астам баланың жоғары дәрежедегі оңалту курсынан өтуге септігін тигізді. Балалар оңалту орталығында 21 күн ем қабылдайды. Қазірде елордадан 20 бала мен аймақтардан 5 бала келіп оңалту курсынан өтуде, - дейді Гүлмира Әлімова. Орталықта невропатолог, емдік дене шынықтыру дәрігері, логопед, психолог, дефектолог, еңбек терапеві, т.б. мамандар қызмет жасайды. Сондай-ақ қайырымдылық қоры Астана қаласында ашылған Оңалту орталығына Дубайдан осы саланың ең мықты мамандарын шақырды. Негізгі мақсат - сал ауруына шалдыққан сәбилерге кәсіби ем-дом ұсынып, оңалту орталығы мамандарын оқыту. Дубайлық дәрігерлердің көмегімен "Қасиетті жол" оңалту орталығының мамандары терра-костюмдермен жаттығу жасау амалдарының бүге-шүгесін толықтай меңгерді. 30 қазан күні аталмыш қор Дені сау ұрпақ - ұлт болашағы атты есеп концертін өткізді. Мерекеге ҚР Премьер-Минстрінің орынбасары Гүлшара Әбдіқалықова, Самұрық-Қазына АҚ басқарушы директоры Дархан Қалетаев, Нұр Отан партиясының өкілдері, т.б. қатысты. Шара кезінде Самұрық-Қазына АҚ басқарушы директоры Дархан Қалетаев осы орталықта ем қабылдап, алғашқы қадамдарын жасай бастаған 5 жасар Бекарыс есімді баланың тұсауын кесті. Бұл қордың жеткізген жалғыз жетістігі емес. Қамқорлығына алған балалардың барлығында дерлік оң нәтижелер байқалуда. Орталықта 9 ай кешенді емдеу курсынан өткен 200 баланың 183-інің жағдайы жақсарған. Бұл - жақсы көрсеткіш. Қасиетті жолдың шарапаты әлі талай бүлдіршіннің аяғынан тік тұрып кетуіне септігін тигізетіні анық.

1.2Ауыр дертке шалдыққан балалардың ата-анасының бар арманы

Ауыр дертке шалдыққан балалардың ата-анасының бар арманы балаларының өз аяғымен жүріп, ел қатарына қосылуы. Астанадағы республикалық балаларды оңалту ұлттық орталығы сал ауруына шалдыққан балаларды емдеу үшін заманауи медициналық құрылғылармен жабдықталған. Он жылдан бері жұмыс істеп келе жатқан орталық осы уақыт ішінде ДЦП-ға шалдыққан 600-ден астам баланы емдеп, ел қататрына қосқан.
Астана қаласындағы Балаларды оңалту ұлттық орталығының директоры Шолпан Бөлекбаеваның айтуынша, осы орталық ашылғалы он бір жылдың ішінде Қазақстанның түкпір-түкпірінен сал ауруына шалдыққан балалар келіп ем алған. Олар 25 күн бойы орталықта жатып түрлі ем-шараларды қабылдайды. Жылына 25 күндік айналым жылына 14 рет қайталанады. 300 орындық орталық жылына 4200 баланы қабылдайды. Бұл мекемеде баланы тек емдеп қана қоймай, психологиялық, педагогикалық, әлеуметтік бағытта жан-жақты оңалту шаралары да кеңінен жүргізіледі. Мұнда физиотерапия, емдік жаттығу кабинеттері және протез жасайтын шағын зауыт та бар. Орталықтағы негізгі аппарат локамат, бұл Швейцариядан арнайы әкелген. Бұл құрылғы сал ауруының түрлі формаларына шалдыққан балалардың бұлшық еттерін қатайтуға, өздіктерінен жүруіне көмектеседі. Сондай-ақ армео деген аппарат баланың қолы мен иығына арналған жаттығуларды ойын арқылы істеуге мүмкіндік береді. Ауыр детті жеңіл ойын арқылы емдеу баланың көңіл-күйіне де жақсы әсер етеді.
Балалардың сал ауруына шалдығуына түрлі себептер әсер етеді, нақты бір себебі бар деп айтуға келмейді. Бұл туралы Ұлжан Сәрсенбайқызы былай дейді: - ДЦП ауруына шалдығудың себептері көп түрлі. Бұл - туғанға дейін де, туу кезінде немесе туғаннан кейін де балалар жиі шалдығатын бас миының ауруы. Яғни құрсақішілік инфекциялар, жүктілік кезіндегі әйелдің созылмалы ауруы, ана денсаулығының нашарлығы, туыт кезіндегі акушерлік жарақат, туу кезіндегі оттегінің жетіспеуінен балалардың ауыр тұншығуы себептерінен де сал ауруының дамуы мүмкін. Сондай-ақ 1-1-5 келі салмақпен туылған нәрестелердің 20-30 пайызы сал ауруына шалдығып жатады. Туғаннан кейінгі кезеңде де балалардың түрлі ауруларға шалдығуы сал ауруына әкеп соғуы мүмкін. Мысалы, балалардың денесінің сарғаюы, билирубинды инцофалапатия. Балалардың сарғаюы қалыпты жағдайда 10-14 күнге дейін жалғасатын болса, кейбір балаларда 1 айға дейін сарғаюы қайтпайды. Мұндай жағдайда сарғаю мидың тініне өтіп, соның әсерінен церебральды сал ауруы дамуы мүмкін.
Дәрігерлердің айтуынша, сал ауруына шалдыққан балалар үнемі оңалту орталықтарынан ем алып, жаттығулар жасап тұруы керек. Мұндай балалардаың өмір сүру ұзақтығы ата-ананың күтіміне байланысты.
Қазіргі таңда еліміздің әр қалаларында, аудандарында ашылып жатқан оңалту орталықтары сал ауруына шалдыққан ата-аналар үшін үлкен мүмкіндіктер жасап отыр.
II. БАЛАЛАР ЦЕРЕБРАЛДЫ САЛ АУРУЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРI
2.1 Дәрігер ата-анаға баланың диагнозын дұрыс жеткізе білуі

Балалар церебралды салдануы (БЦС) - Курсанта даму кезшде, туу кезшде жэне туган сэтте байкалатын бас ми ауруы. Бул ауру кеп жылдар агымында, кебшесе бYкiл емiр бойында жалгасады.
Балалар церебралды салдануы 8 түрлi экономикалык зияндыктардан, эмбрион тукымга немесе жача туган нәрестеге 8әсер етуiнен пайда болады. қимыл-козгалыс бузылулары - салда-ну, парез, ершаз кимылдар, атаксия т.б.; сейлеу кабiлетi мен психикалык бузылулары БЦС клиникалык суреттемесiне жатады. БЦС-ныч клиникалык керсетiлiмдерi полиморфты, олар мидыч патологиялык даму кезендегi езгерiстерiне байланысты.
Моториканыч толык дамымауы мен патологиялык даму уштастьнында 8сiресе мачызды ж8не киын болатыны булшык ет тону-сы регуляциясыныч бузылысы: ол спастикалык, ригидтiк, дистониялык, гипотониялык түрде кездеседi. Булшык ет тонусы регуляциясыныч бузылуы, 8сiресе аурудыч алгашкы с8ттерiнде, тоникалык ж8не нускаулык рефлекстердiч патологиялык дамыумен, осы непзде патологиялык синергияныч калыптасуымен байланысты.
Аурудыч аскыну барысында осы бузылулардың негішде булшык еттер, сүйектер, буындар кайта езгерiстерге ушырайды: сiресулер, ыдырау, сколиоз бен кифосколиоз пайда болады ж8не патологиялык козгалыстар стереотипi калыптасады.
Мидыч даму патологиясы мен тежелуi психикалык дамудыч бузылуына 8сер етедi. Эртүрлi авторлардыч м8лiметтерiне караганда, психикалык дамудыч тежелуi БЦС-пен ауыратын балалардыч 40-50 % курайды, олигофрениямен
ауратын балаларда 20-25 % курайды, тек кана 20-25 % балаларда интеллект калыпты дамуы байкалады, ал 75 % балаларда сейлеу кабтеп 8ртYрлi формада бузылган.
БЦС-ның сауыктыру терапиясыныч кYPделi комплексiне: д8рiлiк терапия, сейлеу кабтеп мен танып бiлудi калыптасты жумыстары, емдiк дене шыныктыру, массаж, ортопедиялык режим, ортездеу, протездеу, педагогикалык коррекция жумыстары: логопед, дефектолог, психолог, ойын, ечбек, 8н-кYй терапия ж8не жача инновациялык технологиялык 8дiстер: роботталган кинезотера-пия, биологиялык керi байланыс (БКБ) кимыл тірек, психо-эмоционалды, логопедия тренингтерi, кажет болса хирургиялык емдеу және физиотерапиялык емдеу мен жергiлiктi булшык ет релаксанты: А типт ботулотоксин мредк
Бүл емдеу түрлерiнiң барлыны сауыктыру терапиясыныч мачызды элементтерi болып та-былады, бiрак олардыч м8нi ею шартты сактауга байланысты.
Бiрiншiден: мидыч дамуын жуйелеуге багытталган д8рiгерлiк терапия жасау, жуйке талшыктарын миелинизациялау процессiн жуйелеу. Д8рiгерлiк терапия 8р жағдайда 8түрлі болуы керек; аурудың түрiне, кезесше, баланың соматикалык жағдайына байланысты.
Екшшщен: козгалыс функцияларын, психикалык ж8не сейлеуд калыптастыру жумыстарын 8р уакытта туракты және жүйелi түрде еткiзу керек.
I. Қазіргі уакытта БЦС-ныч бiртутас клас-сификациясы жок. Кеп жылдар бойы козгалыс бузылулары БЦС-ныч еч орталык звеносы болып каралды, оныч жеке түрлерi классификациясы топографиялык принцип бойынша каланды: трапарез, гемипарез, монопарез, трипарез. Бұл классификация мидьщ перинаталдi ауруынан пайда болатын психикалык жэне сейлеу кабілетін бұзылулары суреттемесiн дурыс бере алмады.
II. Шарананыщ толык калыптаспатан миы генерализациялык реакция зияндыктарына эркашан да жауап беруге тэуелдк Бұл кимыл-козғалыс жуйелерін бузылуына эсер етпейдк Топографиялык принциптщ жүйесi кимыл-козғалыс бұзылуыныш мiнездемесiн керсетедi.
III. Баланыщ психикалык сейлеу кабiлетiнiн жаедайын жэне козталыс бузылуыныщ мiнездемесiн бiлмей турып, топографиялык принцип жуйеа ауы-ру атымын болжай алмаймыз.
2012 жылдыщ ею ауысымныщ анализiне карай барлык жуйке жуйеанщ нозологиялык тYрлерiмен салыстыру бойынша бiрiншi орында: балалар церебралдi салдану ауыруы 68,2 % курайды бiрiншi ауысымда, ал екiншi ауысымда 80,0 % курайды.
Балалар церебральды салдану ауруы жiктелуiне карай салыстырсак БЦС спастикалык диплегия еч кеп мелшерiнде байкалады - 53,5 % курайды бiрiншi ауысымда, 46,8 % екiншi ауысымда, ею жакты гемиплегия жэне аралас тYрлерi екi ауысымда бiр калпында болды 6,25-9,3 %. Ал гиперкинетикалык тYрi сирек кездеседi.
1) Спастикалык диплегия (тетрапарез). ^олдыщ аякка каратанда ез мелшерде закымдануы кимыл-козталыс бузылуында таралуы жатынан онша кеп болмайды. Бул форма Литтл ауруы де-ген атпен белгiлi. Бул аурумен ауыратын бала езiне-езi кызмет керсете алады, жаза алады, баска да е^бек түрлерiн жасай алуы мүмкiн. Мундай балаларда психикалык даму тежел1ушщ кайталануы байкалады.
Осы аурумен ауратын балалардыщ 70 % дизартрия формасында сейлеу кабiлетiнiн бузылуы, ез мелшерде булшык ет жумысыныщ нашарлауы байкалады.
2) Гемипаретикалык түрi 17,8 % курайды бiрiншi ауысымда; 15,6 % ^^i ауысымда.
Гемипаретикалык тYрi - дененщ бiр жатыныщ сал болуы. БЦС-ныщ дененщ бiр жатыныщ сал бо-лып калу формасыныщ 80 % туылтан сэттен бастап дамуы. Осы уакытта пирамидалык жолдарыныщ ете жылдам дамуы басталады да биологиялык зач бойынша эрбiр зиянды заттар белсендi кызмет жYйелерiн бузады. ^имыл-козталыс бузылуыныщ ете жылдам дамуына байланысты гемиплегия мен гемипарез пайда болады. Гемиплегия кебiнесе ете кшкентай балаларда байкалады, сосын мидыщ даму кезе^не байланысты жэне кимыл-козталыс бузылуын емдеу ыкпалыныщ аркасында ете аз келемде болады, эаресе аяк жактарда жэне дененщ жотары жатыныщ проксималдi белiгiнде, сондыктан муны гемипарез деп баталаута бо-
лады. Дорыта айтканда БЦС-ныщ диагнозын аныктатанда, тек кимыл козталыс бузылуларын тана санамай, сонымен бiрге баланыщ акыл-еа мен сез сейлеу кабшетш де тексеру кажет.
3) Атонико-астатикалык тYрi 14,2 % курайды бiрiншi ауысымда, ал 12,5 % - екiншi ауысымда. БЦС-ньщ атоникалык-астатикалык тYрi баска тYрлерге каратанда булшык еттердщ темен сертмдтИмен, нускаушы рефлекстердщ толык дамымауымен айкындалады.
3-5 жас мелшерЫде жYйелi жэне батытталтан емдеу эсерЫен балалар еркiн кимылдау мYмкiншiлiгiне ие болады, бiрак осы ауырута сэйкес белгiлерi (атаксия, гиперметрия, интенци-онный тремор) сол кYйiнде калады.
Еч туракты болып калатын дене атаксиясы. Сейлеу кабшетшщ бузылуы мишык дизартриясы тYрiнде 60-75 % балаларда байкалады.
Ми толык дамыматан жатдайда жэне патологиялык процесс негiзiнен оныщ алдыщты белiмдерiнде таралтанда, макаулык (олигофрения) накурыстык пайда болады. 55 % жатдайда, ауыр козталыс бузылуларымен баска, осындай формада ауыртан балаларда накурыстык орын алады.
IV. Гиперкинетикалык тYрi еч сирек кездесетiн тYрi, жалпы баска тYрлерге карай ауыр болады. Бул атзадаты аурудыч тYрi мен урыктыч резус-фактор бойынша немесе колыныч, табанныч сэйкес келмеуiмен немесе кабыршак ядро айматында кан куйылуынан айкындалады. Булшык еттщ эртYрлi гиперкинездерi (хореоатетоз, атетоидный гиперкинез, баллизм, торсионная дистония) байкалады.
2-3 жаска дешн тонустык жэне нускаушы рефлекстердщ, ятни калпына келтiрушi рефлекстердщ тежелуi байкалады; содан кейiн нускаушы рефлекст^мен еркiн козтаушы реф-лекстер, гиперкинездер (атетоз бен торсиондык дистония), т.б. барлык тYрлерiнде канататтанарлык жатдайда дами бастайды. Булшык еттщ гиперкинездерi артикуляциялык жэне качка булшык еттерыде 4-6 ай кезеседе аныктала бастайды. 90 % ауруларда сейлеу кабтетшщ бузылуы кебЫесе гиперкинетикалык дизартрия тYрiнде байкалады. Сана сезiм кебiнесе канататтанарлык жатдайда дамиды.
V. Екi жакты гемиплегия жэне аралас тYрлерi екi ауысымда бiр калпында болды 6,25-9,3 %. Екi жакты гемиплегия (тетрапарез) - бул колдыч аяк сиякты немесе одан да ауыр бузылуы. Мунда булшык еттердщ арест, касарысуыныч басымдылыты байкалады, отан эсер ететiн кеп жылдар бойындаты булшык еттщ кыскару рефлексi.
Булшык еттщ кыскарып-жиырылуы сау балада туылтаннан кейiн алташкы аптада жоталып кетедi. Баланыч орныкты түзелу рефлексi дене сал болуында ешқандай дамымаган. Балалар отырмайды, турмайды және жүре алмайды.

Дәрігер ата-анаға баланың диагнозын дұрыс жеткізе білуі керек. Көп жағдайда ата-ана олай болуы мүмкін екеніне сенбейді. Кез келген ата-ана отбасын құрған кезде ең бақытты отбасы болатынына, олардың сәбиіндей сәби басқа ешкімде болмайтынына сенеді. Бала өз уақытында еңбектемесе Атасы да бала кезінде баяу қимылдаған деген сияқты сылтаулар тауып, нақты мәселеге назар аудармайды. Сол себепті балаға да диагноз кеш қойылады. Ата-аналар Бұл жағдай кімнің басында болса да, біздің басымызда болуы мүмкін емес деп ойлайды. Бәрінен де баланың анасына ауыр тиеді, ол не болса да жүрекке жақын қабылдайды. Осындай кезде әйелдің қасында арқа сүйер ең жақын адамы болуы керек, ол - әйелдің өмірлік серігі. Ер адам әйелін Мұңайма, жасыма! Біз баламызды бірігіп аяқтан тұрғызамыз деп жігерлендіруі керек
Облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Қанат Төсекбаевтың мәліметінше, балалардың церебральды сал ауруына шалдығуына бірнеше факторлар әсер етеді екен. Егер әйел адам жүктілік кезінде әр түрлі респираторлы немесе басқа инфекцияларды жұқтырса, шарана уақытынан бұрын дүниеге келсе, құрсақта ұзақ уақыт қағанақ суынсыз жатып қалса, жүктілік пен босану процесі ауыр өтсе, аяғы ауыр келіншек жүктіліктің алғашқы мерзімінде жүйкеге әсер ететін факторларды бастан өткізсе онда аталмыш кесел дүниеге келер нәрестеде пайда болуы мүмкін. Сондай-ақ шарана қағанағының суын ерте жарып жіберіп, толғақ кезінде баланың басы анасының жамбас сүйегінен жарақат алса, сәбидің орталық нерв жүйесі зақымдалғандықтан дерт жүре пайда болмақ. Осы жағдайларда туындаған нерв жүйесінің патологиясы аяқ-қол параличінің ауыр түріне әкеліп соғуы мүмкін екен. Бұл дертке шалдыққан балалар облыстағы аурухананың невролог дәрігердің диспансерлік есебінде тұрып, дәрілік заттармен ем алып, сонымен қатар емдік дене шынықтыру, дене ысқылау, физиолық емдермен қамтамасыз етілуде. Дерттің жеңіл түрлерінде нәрестелерге дене ысқылау, физиолық ем жасау арқылы жағдайын жақсартуға болғанымен, олардың түпкілікті жазылуы мүмкін емес екен. Мамандардың айтуынша, церебральды сал ауруының еміне медикаментозды емнен бөлек сауықтыру емі де кіреді екен. Сауықтыру жұмыстарын облыстық көпбейінді балалар ауруханасындағы 11 сауықтыру орны жүргізеді. Сонымен қоса денсаулық сақтау мамандары шыр етіп дүние есігін ашқан сәбилерге ортан жіліктің ұршық басы және жамбас буындарының дисплазиясы диагнозының көп қойылатынын айтады. Бұған анасының жүкті кезінде түрлі сырқаттармен ауруы, жамбаспен босану, экологиялық жағдай, дұрыс тамақтанбау әсер етеді екен. Дертті дер кезінде емдемесе, бала аяғының кемістігіне, бір аяғының екіншісінен қысқа болуына әкеліп соғады. Ал емдеу үшін ортопед дәрігерлер нәрестенің буындарын сылап-сипап, физиотерапия жасап, емдік үзеңгі кигізеді. Сондай-ақ ата-аналар да нәресте дүниеге келген соң, оның буындарына арнайы массаж жасап, қимылдатып отыруы қажет.
Қимыл-қозғалыс қызметінің зақымдану дәрежесіне қарай, қимыл-қозғалыс дағдыларының қалыптасу деңгейіне қарай, бұл категориядағы балалар үш топқа бөлініп қарастырылады: 1)қимыл-қозғалыс қызметінде,ауры бұзылуы бар балалар: олардың кейбіреулеріне түзу тұру мен жүру, ұстау, өзіне-өзі қызмет ету дағдылары қалыптасқан: енді біреулері ортопедиялық жабдықтардың көмегімен әзер қозғаллоды, өзіне-өзі қызмет ету дағдысы, жартылай ғанан қалыптосады. 2)Орташа дәрежедегі қимыл-қозғалыс бұзылуы бар балалар сан жағынан ең көбі: балалардың босым көпшілігі өздігінен шағын аралықта жүре аллоды, ең қажетті, бірақ автоматтардырылған өзіне-өзі қызмет ету дағдылары қалыптасқан: 3)Жеңіл дәрежедегі қимыл-қозғалыс бұзылуы балалар: олар бөлмеде, көшеде өздігінен жүре аллоды, өзіне-өзі қызмет ету дағдылары қалыптасқан, бірақ патологиялық күйлер, жүрістің бұзылуы, зорлық қимылдар сияқты көріністер кездеседі. Бұл балалардың көпшілігінде тірек-қимыл аппаратының бұзылуымен бірге,екінші кемістер жиі кездеседі. Мұның килникалық көрінісі-қозғалыс кемістігі жетілмеу,зақымдану,дамудағы тежелу т.б

2.2 БЦП ауруы

БЦП- балалардың церебральды сал ауруы немсе паралич, бұл жүйке жүйесінің ауры науқасы. БЦП-мидың қозғалыс жүйесінің зақымдануынан панда болатын, бұлшық ет қызметіне орталық жүйке жүйесі тарапынан бақылаудың болмауынан немсе жеткіліксіз бақылауымен көрініс беретін, қимыл-қозғалыстар бұзылуының бір чтобы.
БЦП- да қимыл-қозғалыс және сенсорлық жүйелер арасындағы, қимыл-қозғалыс жүйесінің буындары ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.