Ауылшаруашылығына арналған жерлерге салық салу ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
БАИШЕВ УНИВЕРСИТЕТІ
Бизнес және құқық жоғарғы мектебі
Есеп және қаржы кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пәні: Салық және салық салу
Тақырыбы: Ауылшаруашылығына арналған жерлерге салық салу ерекшеліктері

Орындаған: Қаржы -201 топ
студенті Берикова Н.Е.
Тексерген: э.ғ.к., доцент Ш.М.Бухарбаев

Ақтөбе- 2020 ж.
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. Ауылшаруашылығына арналған жерлерге салық салудың экономикалық мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1 Ауылшаруашылығына арналған жерлерге салық салудың теориялық негізі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.2. Ауылшаруашылығына арналған жерлер бойынша салық төлеушілерді сипаттау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.3. Ауылшаруашылығына арналған жерлерге салық салуда шетел тәжірибесін қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2. Ауылшаруашылығына арналған жерлерге салық салу жолдары мен есептеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
2.1.Ауылшаруашылығына арналған жерлерге салық салудың элементтері мен механизмдерін талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
2.2. Салықты есептеу тәртібі мен төлеу мерзімін анықтау ... ... ... ... ... ... ...1 9
2.3. Біріңғай жер салығын салу механизмі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... 22
3. Салық салудағы негізгі мәселелері және оны шешу жолдары ... ... ..24
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..31

Кіріспе

Салық - шаруашылық субъектілерін және ставка бойынша азаматтардан бекітілген заң тәртібі негізінде мемлекетпен алынатын міндетті жиындар.
Салық не үшін керек, оны түсіну үшін сіздің отбасыңызды шағын мемлекет деп алайық. Осы мемлекеттің өмір сүруі үшін баспана мен коммуналды қызмет төлеміне, тамақтануға, жиһаз, киім алу және басқа да өмір қажеттіліктеріне қаражат керек.Сондықтан,да табыс алатын отбасының әр мүшесі отбасы бюджетін құруға қатысуы қажет.
Бұл - ақиқат. Мемлекетте осы сияқты, шекараны қорғау, басқару органдарын қамсыздандыру, құқық тәртібін қолдау және т.б. бойынша қызметтерді орындау үшін жалпымемелекеттік қаражат қоры, басқа сөзбен айтқанда мемлекеттің қазынасы болуы керек. Қоғамның әр мүшесі өзінің меншікті табысынан мемлекет қазынасына ақша жіберуі керек.
Сонымен, Салық - қоғамдағы сатып алушылықтың даму қажеттілігімен, мемлекеттің болу фактісімен анықталған объективті қажеттілік болып табылады. Өз қызметтері мен міндеттерін жүзеге асыру үшін мемлекеттің шаруашылықтандыру субъектілері мен азаматтардын ұлттық табыстың белгілі үлесін міндетті жарна түрінде алуы салықтың маңызын құрайды. Осы салықтардың ішінде ауылшаруашылық саласына салынатын салықтардың маңызы ерекше.
Сондықтан да, мен өз курстық жұмысымның тақырыбын Ауылшаруашылығына арналған жерлерге салынатын салық ерекшеліктері деп алдым. Курстық жұмыстың өзектілігі ауылшаруашылығына арналған жерлерге салынатын салықтардың мәнін ашып, оларды жеке талдау болып табылады.
Курстық жұмыс мақсаты: ауылшаруашылық саласынан бюджетке түскен салықтарды қарастыру.
Осы курстық жұмысты жаза отырып төмендегідей бірнеше міндеттер алдыма қойдым. Олар:
-ауылшаруашылық саласына салынатын салық түрлерінің экономикалық мәнін анықтау;
-ауылшаруашылық саласындағы салық салудағы негізгі мәселелерді анықтау және олардың шешу жолдарын қарастыру;
-ауылшаруашылығына арналған жерлерге салынатын салықтан бюджетке қанша кіріс түсетінін анықтау.
Қазақстан республикасы егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғанына да, міне жиырма тоғыз жылдың жүзі болды. Осы кезең аралығында салық жүйесіне көптеген өзгерістер енгізілді.
Қазақстан Респубикасының Салық кодексін қабылдаудағы ең негізгі ерекшеліктері және қол жеткізген жетістіктеріміз ретінде салықтарды бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерден ажырата отырып, оны ерекше тауар түрінде қарастырылғанын атап өтуге болады.
Қазақстан республикасы Конституциясының 35-бабында, заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің міндеті болып табылады деп көрсетілген.
Салықтар мемлекеттің саяси және экономикалық қызметтерін қаржыландырудың негізгі көзі болып табылады, өйткені мемлекеттік бюджеттің түсімдерінің 90 пайызын салықтық түсімдер құрайды.
Бүгінгі күні салық салу және салықтардың құрылымы бүкіл әлемге бәсекеге қабілетті болуға ұмтылуға көмек көрсету үшін, тиімділік пен тұрақтылықты ынталандыруы қажет. Ол үшін салықтық реттеуді тиімді, орынды жүзеге асыратын салық саясаты болған жөн. Ауылшаруашылығынан түсетін салықтық түсімдер деңгейі төмен және де ол тек ауылшаруашылығындағы қайта өңдеуге шоғырланған. Басқа салалармен салыстырғанда ауылшаруашылығынан түскен салық соммалары минималды болып табылады. Ауылшаруашылығының салықтық төлемдері мемлекетке түсетін барлық салықтық түсімдердің шамамен 1% құрайды.

1. Ауылшаруашылығына арналған жерлерге салық салудың экономикалық мәні.
1.1. Ауылшаруашылығына арналған жерлерге салық салудың теориялық негізі.
Ауыл шаруашылық өнімдерді өндіруші заңды тұлғаларға арналған арнаулы салық режимі патент негізінде бюджетпен есеп айырысудың ерекше тәртібін көздейді және заңды тұлғалардың:
oo жерді пайдалана отырып, ауыл шаруашылық өнімдерін өндіру, өзі өндірген өнімді өткізу жөніндегі;
oo толық кезеңді мал шаруашылығы мен құс шаруашылығының, ара шаруашылығының ауыл шаруашылық өнімдерін өндіру жөніндегі, сондай-ақ өзі өндірген осы өнімдерді өткізу жөніндегі қызметіне қолданылады.
Төменде аталғандардың ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғаларға арналған арнаулы салық режимін қолдануға құқығы жоқ:
oo еншілес ұйымдары және де филиалдары мен өкілдіктері бар заңды тұлғалар;
oo заңды тұлғалардың филиалдары және де өкілдіктері мен өзге де оқшауланған құрылымдық бөлімшелері;
oo осы арнаулы салық режимін қолданатын басқа заңды тұлғалардың аффилирлендірілген тұлғалары болып табылатын заңды тұлғалар.
Аффилирлендірілген тұлға болып шешімдерді тікелей және жанама көрсетуге және арнайы салық режимін қолданатын заңды тұлға қабылдайтын шешімге, оның ішінде шартқа және өзге мәмілеге байланысты, ықпал етуге құқығы бар занды тұлға, сондай-ақ көрсетілген арнайы салық режимін қолданатын занды тұлғаға қатысты құқығы бар тұлға танылады.
Арнаулы салық режимі салық төлеушілердің акцизделетін өнімді өндіру және өткізу қызметіне қолданылмайды.
Жоғарыда аталған қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғалар осы арнаулы салық режимін немесе салық салудың жалпы белгіленген тәртібін таңдауға құқылы. Тандап алынған салық салу режимі салық кезеңі ішінде қатаң түрде өзгертілмейді.
Салық төлеушілер осы арнаулы салық режимі қолданылмайтын қызмет түрлерін жүзеге асырған кезде кірістері мен шығыстарын, мүлік есебін бөлек жүргізуге және қызметінің осы түрлері бойынша тиісті салық пен бюджетке төленетін басқа да міндетті телемдерді жалпы белгіленген тәртіппен есептеуді және төлеуді жүргізуге міндетті болып табылады.
Күнтізбелік жыл патент құны есебіне енгізілген салықты есептеуге арналған салық кезеңі болып табылады. Патент беру тәртібі:
Арнаулы салық режимін қолдану үшін салық төлеуші жыл сайын 20 ақпанынан кешіктірілмей жер телімінің орналасқан жері бойьшша салық органына уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген нысан бойынша патент алуға өтініш береді. Егерде салық төлеуші көрсетілген мерзімде өтініш бермесе онда ол салықты және жер телімдерін пайдаланғаны үшін төлемақыны жалпы белгіленген тәртіппен есептеуге және төлеуге міндетті.
Сонымен қатар салық төлеуші осы арнаулы салық режимін қолданудың алғашқы салық кезеңінде өтінішпен бірге жер учаскесінің орналасқан жері бойынша салық органына мынадай құжаттарды табыс етеді:
oo занды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы куәліктің нотариат куәландырған көшірмесін;
oo нотариат немесе жергілікті атқарушы органдар куәландырған жер учаскесіне құқығын растайтын құжаттардың көшірмесін;
oo лицензиясын
oo жұмыс беруші мәлімдеген қызметкерлер санына табыс түрінде төлейтін шығындарын қоса алғанда, салық төлеушінің өткен бес жыл үшін жылдық жиынтық табысы мен шығындарын растау үшін қажетті есептерінің көшірмелерін табыс етеді;
oo салық төлеушінің уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген нысан мен тәртіп бойынша толтырған патент құнының есебі.
Осы аталған құжаттар толық болған жағдайда салық органы бес жұмыс күні көлемінде өтініш білдірушіге патент береді. Сондай-ақ келесі салық кезендерінде салық төлеуші салық органына патент алу жөнінде өтініш берген жағдайда, талап етілетін құжаттарды деректер өзгерген кезде ғана тапсырады.
Жаңадан құрылған салық төлеушілер тіркеу есебіне қойылған кезден бастап отыз күнтізбелік күн ішінде осы арнаулы салық режимін қолдану құқығына өтініш береді. 20 ақпаннан кейін басқа әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағындағы жер учаскесіне құқық туындаған жағдайда салық төлеуші осы жер учаскесі орналасқан жері бойынша тіркеу есебіне қойылған кезден бастап отыз күнтізбелік күн ішінде салық органына арнайы салық режимін қолдану құқығына өтініш беруі қажет. Ал арнайы салық режимі қолданылмайтын қызмет түрлерін жүзеге асыратын салық төлеушілер 20 ақпаннан кейін жер учаскесіне құқық туындаған жағдайда салық төлеуші осы жер учаскесі орналасқан жері бойынша тіркеу есебіне қойылған кезден бастап отыз күнтізбелік күн ішінде салық органына арнайы салық режимін қолдану құқығына өтініш береді.
Патент беру әрбір салық кезеңіне жүргізіледі. Патент құнының есебіне корпорациялық табыс салығы, әлеуметтік салық, меншік салығы, жерді тұрақты пайдалану немесе бастапқы өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығымен жер учаскесі болған кезде төленетін жер салығы, уақытша өтеулі жер пайдалану учаскесі болған кезде жер учаскесін пайдаланғаны үшін төленетін ақы, мүлік салығы, көлік салығы, қосылған құн салығы енгізіледі. Салық кезеңінің басында патент құнының есебіне енгізілген салық сомаларын есептеу:
1. корпорациялық табыс салығын және қосылған құн салығын белгілеу кезінде - өткен бес жыл ішіндегі шаруашылықтың табысы мен шығындарының көрсеткіштері негізінде жүргізіледі. Жаңадан құрылған салық телеушілер табыстары пен шығындары көрсеткіштерін осыған ұқсас шаруашылықтардың орташа көрсеткіштерімен анықтайды. Табыстар мен шығындар көрсеткіштерін анықтау тәртібі уәкілетті мемлекеттік органмен бекітіледі;
2. әлеуметтік салықты анықтау кезінде - белгіленетін табыстар түрінде жұмыс берушінің қызметкерлерге төлейтін шығындарына кестеде белгіленген ставканы қолдану арқылы жүргізеді.
3. жер салығының, жер телімдерін пайдаланғаны үшін төлейтін ақының мүлік салығы мен көлік құралдары салығының суммасы - жалпы белгіленген тәртіппен жүргізіледі.
Патент қүнын есептеу кезінде бюджетке теленуге тиісті салық және жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлейтін ақы сомасы 80 пайызға азайтылады. Осы арнаулы салық режимін қолданатын салық төлеушілер, қосылған құн салығын қоспағанда, патент құны есебіне енгізілген салық және жер телімін пайдаланғаны үшін ақы төлеу жөнінде есеп тапсырудан босатылады. Ағымдағы салық кезеңі ішінде салық салу объектілері және патенттің құны есебіне енгізілген салық бойынша және жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төленген ақы бойынша салық базасы өзгерген жағдайда, салық телеушілер мұндай салық және жер учаскелерін пайдаланғаны үшін ақы сомаларына қайта есептеу жүргізеді.
Салық және жер учаскелерін пайдаланғаны үшін ақы төлеудің тәртібі мен мерзімдері: патент құны есебіне енгізілген салық және жерді пайдаланғаны үшін ақы сомаларын бюджетке төлеу 20 мамырдан және 20 қазаннан кешіктірілмей, патент құны есебінде керсетілген салық және жерді пайдаланғаны үшін ақы сомаларының тиісінше 16 және 12 мөлшерінде және патент құны есебіне енгізілген салық және жерді пайдаланғаны үшін ақы бойынша берілген қайта есептеулерді ескере отырып, патент құнының қалған бөлігі мөлшерінде келесі салық кезеңінің 20 наурызында жүргізіледі. Сондай-ақ патент кұны есебіне кірмеген салықтың және басқа да міндетті төлемдердің жекелеген түрлерін есептеу, төлеу ерекшеліктері және олар бойынша салық есептілігін табыс ету: төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығын есептеу жеке табыс салығын есептеудегі ережеге сәйкес жүргізіледі. Және де жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарналарын есептеу Қазақстан Республикасының зейнетақы зандарында бекітілген тәртіп бойынша жүргізіледі. Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақыны және жер бетіндегі көздерден су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақыны есептеу осы төлемақыларды есептеуде белгіленген тәртіппен жүргізіледі. Төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығы, жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарналары, мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдар сомаларын төлеуді, қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы мен жер бетіндегі көздерден су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақыны, бюджетпен есеп айырысуды патент негізінде жүзеге асыратын салық төлеушілер мынадай тәртіппен жүргізеді:
oo ағымдағы салық кезеңінің 1 қаңтарынан 1 қазанына дейінгі кезең үшін есептелген сомалар 20 қазаннан кешіктірілмейтін мерзімде төленеді;
oo 1 қазан мен 31 желтоқсан аралығындағы кезең үшін есептелген сомалар есепті кезеңнен кейінгі салық кезеңінің 20 наурызынан кешіктірілмей төленеді;
oo Төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығын төлеу жер учаскелері орналасқан жерлер бойынша жүргізіледі.
Арнаулы салық режимін қолданатын ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруші занды тұлғалар өткен салық кезеңі үшін 15 наурыздан кешіктірілмейтін мерзімде төмендегідей салық есептілігін табыс етеді:
oo жер бетіндегі көздерден су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы бойынша декларациясын;
oo қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы бойынша декларациясын.
Арнайы салық режимін қолданатын ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғалар төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығы бойынша есепті, жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарналары бойынша есептілікті және мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдар бойынша есепті мынадай мерзімдерден кешіктірмей табыстауға міндетті:
oo ағымдағы салық кезеңінің 1 қаңтарынан 1 қазанына дейінгі кезең үшін есептелген сумма бойынша - 15 қазаннан кешіктірмей;
oo 1 қазан мен 31 желтоқсан аралығындағы кезең үшін есептелген сумма бойынша -- есепті кезеңнен кейінгі салық кезеңінің 15 наурызынан кешіктірмей;
Осы арнаулы салық режимі қолданылатын қызмет түрлері бойынша патент құны есебіне енгізілмеген және осында көрсетілмеген салық пен басқа да міндетті төлемдер бойынша есептеу, төлеу және салық есептілігін тапсыру жалпы белгіленген тәртіппен жүргізіледі.

1.2 Ауылшаруашылығына арналған жерлер бойынша салық төлеушілердің шаруашылық ерекшелігі.
Шаруа қожалықтары үшін арнаулы салық режимі бірыңғай жер салығын төлеу негізінде бюджетпен есеп айырысудың айрықша тәртібін көздейді және де акцизделетін өнімдерді өндіру және сату жөніндегі қызметті қоспағанда, ауыл шаруашылық өнімдерін өндіру, өзі өндірген ауыл шаруашылық өнімдерін өткізу жөніндегі шаруа қожалықтары қызметіне қолданылады.
Жеке меншік құқығымен және жер пайдалану құқығымен жер учаскелері болған кезде шаруа қожалықтарына арнаулы салық режимін қолдану құқығы беріледі.
Бірыңғай жер салығын төлеушілер жер учаскелерінің бағалану құнынан 0,1% төлейді.
Ауыл шаруашылық өнімдерін қайта өндеуші кәсіпорындардың төлейтін салықтарының көп бөлігі және ең маңыздысы қосылған құн салығы болып табылады. Ауыл шаруашылық шикізатын өндейтін кәсіпорындардың басты проблемаларының бірі бұл отандық өнімдердің бәсекеге қабілеттілігінің төмендігі. Кез келген тауардың бәсекеге қабілеттілігін оның сапасы мен бағасы құрайтыны барлығымызға аян. Ал Қазақстандық өңдеуші кәсіпорындардың өнімдеріне келетін болсақ олардың баға деңгейі өте жоғары. Оның жоғары болуының себебі несиелерінің пайыздық ставкаларының, транспорттық қызметтің бағасының жоғарлылығы, сонымен қатар әрекет ететін салық салу жүйесі, ерекше атап өтетін болсақ қосылған құн салығы.
Қазақстан Республикасының Салық кодексінде ауыл шаруашылық өнімдерін өңдеуші кәсіпорындарға, ауыл шаруашылығына қатысты жеңілдіктер қарастырылмаған. Өңдеушілер шикізаттың 90% -ын ауылшаруашылығынан, шаруа қожалықтардан сатып алады, ал олар қосылған құн салығынан босатылған.
Ал дайын өнімнің бағасының 50% -ын шикізат құны құрайды. Осының салдарынан өңдеуші кәсіпорындар есепке жатқызылуға тиісті қосылған құн салығын есепке жатқыза алмайды.
Осының барлығы бүгінгі күні ауылшаруашылық өнімдерін қайта өндеуші кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін ынталандырмайды.
Осы мәселелерді қарастыра отырып, келесілерді ұсынуға болады:
* ауылшаруашылық тауарөндірушілерін жер салығынан басқа салықтардан босату және салық соммасын жер құнарлығымен жерді жақсартуға жұмсалған соммаға азайтқан жөн.
* аграрлық өнеркәсіптік кешендері кәсіпорындарының салық салу базасын азайту.
* өз қаражаттарын ауыл шаруашылығымен қайта өңдейтін кәсіпорындарға жұмсайтын құрылыс, өнеркәсіп кәсіпорындары үшін жеңілдіктерді қарастыру.
* айналым қорларын толықтыруға жіберілген табыс бөлігін салық салудан босату.
* ауылшаруашылығындағы өнім өндірудің маусымдылығына байланысты - ауылшаруашылығының және қайта өңдеуші кәсіпорындар үшін салықтармен міндетті төлемдерді төлеу мерзімін жылдың төртінші тоқсанында жүзеге асыру.

1.3 Ауылшаруашылығына арналған жерлерге салық салуда шетел тәжірибесін қолдану
Әрбір шет мемлекеттердің салық жүйелері әр түрлі экономикалық, саяси, әлеуметтік ахуалдары бойынша қалыптасты. Жалпы, салық жүйесі әкімшілік басқарудың әр қилы деңгейінде, сондай-ақ халықаралық операцияларда екі жақты салық салуды болдырмау мақсатында туындайтын проблемаларды есепке ала отырып құрылады. Салықтарының құрылымы мен олардың қолданылуы, есептелу және алыну механизмі, әр түрлі билік органдарының қаржылық өкілеттіктері және басқа салық саласындағы проблемаларына байланысты шет мемлекеттердің салық жүйелері бір-бірінен ерекшеленеді. Олардың салық жүйесін тереңінен зерттеу барысында салықтардың құрылымы мен түрлерінен, өзге де салыққа қатысты проблемаларында ортақ ұқсас нышандарды байқауға болады.
Германиядағы бағалау қызметі тәжірибесі - пайдалану мақсатына қатысты сан-қилы анықтамаларға ие құнның көптеген түрлері болып танылады.
Бірақ бағалау қызметінің ортасында нақты нарықтық құн немесе ағымдағы бағалардағы құн тұр.
XIX ғасырда Германияда бағалау қызметі өте жоғары дамыған. Жер учаскілерін бағалау әдістері жер нарығында ағымдағы бағалардың қалыптасуына әсер етуіне кеңінен назар аударылған. Бағалау қызметі міндеттері ағымдағы бағаның құнын айқындауға бағытталған болғандықтан, ең алдымен жер нарығында болып жатқан мәселелерді қай әдіспен толығымен ескеру керектігі алға қойылған. Бұнда тәжірибе көрсетілгендей, салыстырмалы сатуларды талдау әдісі алғашқы орында тұратын, себебі бағаларды сату арқылы құнды бағалау кезінде жәй іскерлік қарым-қатынас кезінде қалыптасқан бағалар есепке алынады. Кредиттерді беру тәжірибесінде таза табысты бағалау құндық бағалаумен алмастырылған.
Содан кейін Германиядағы бағалау қызметінің тәжірибесі құнды бағалау әдістерін жер нарығына сай уақытта қалыптасқан нақты жағдайға қарай бейімдеуге бағытталған, яғни нарықтық жағдайды ескере отырып, құнды бағалауға бағытталған. Бұл ауылшаруашылығына арналған жерлердің құны бойынша комиссиялардың міндетіне жататын жер телімдерімен бүкіл мәмілелерді жүйелі түрде есепке ала отырып, талдау жүзеге асырылады.
Германия мемлекетімен салыстырылатын өзге елдерге қарағанда немістердің жер нарығы жылжымайтын мүлікпен спекуляциялаудың кері әсеріне тап болған жоқ. АҚШ, Ұлыбритания, Жапония және тағыда солар секілді елдердің жер нарығында көрсетілген бағалардың спекулятивті өсуі мен төмендеуі неміс жер нарығына тиген жоқ. Жалпылай қарағанда, халықаралық деңгейде неміс жер нарығы өте жоғары атаққа ие екендігін көруге болады. Бұл атақтың қалыптасуы бағалау қызметінің үлкен тәжірибесінің арқасында деуге болады.
Германия нарықтық құн түсінігіне бағалау қызметінің басты қағидаттарын реттеп отыратын қосымша заң қаулылары бар дүниежүзіндегі бір ғана мемлекет боп саналады. Бұл жағдай өзін-өзі оңтайлы ұсынды, себебі тек осы арқылы ғана терминдер мен түсініктерді пайдалану арқылы бірлікке қол жеткізіп, көптеген үлкен-үлкен даулардан құтылды.
Басқа шет мемлекеттердегідей, табыс әдісі, салыстырмалы сатуларды талдау әдісі және нақты құн әдісі - Германиядағы бағалау қызметінің тәжірибесінің классикалық әдістері болып саналады.
Жалпылай алғанда, Германияда жер учаскесінің құнын және жеке меншіктегі пәтерлердің құнын бағалаған кезде салыстырмалы сатуларды талдау әдісі қолданылады, ал салынған жер учаскелердің құнын бағалағанда табыс әдісі қолданылады.
Германияда кепілге салынған жер телімдерінің құнын бағалаған кезде ең көп және негізделген әдіс - салыстырмалы сатуларды талдау әдісі болып саналады. Бұл әдіс жер телімінің бағасын анықтаған кезде үнемі қолданылады. Бұл әдісті пайдалануда мына жағдайлар оңтайландырады:
# Германияның барлық аумағындағы жер телімдерінің бағалары туралы мәліметтердің болуы;
# Жер телімдерінің алып-сату операцияларын жүргізуі және бұл жинақтардан мәліметтер кез келген тұлғаларға беріледі;
# Жер телімінің құнына әсер ететін факторлар туралы мәліметтер есептелінеді және ол көпшілік қолданысына шығады.
Мысалы, жер телімінің құны бойынша комиссиялар сату-сатып алу бағалар жинағының негізінде жерге индекстік қатарлар құнын құрады, сондай-ақ жердің құнына әсерін тигізетін факторлар ықпалын нарық талаптарына сай есепке алуға қайта есептеу коэффициенттері есептелінеді. Кез-келген тұлға салыстырмалы бағалар туралы мәліметтермен таныса алатынына және де жерге индекстік қатарлар құндарының баспаға шығуына байланысты бағаларды салыстыру үшін жағдайлар жасалған. Сондықтан салыстырмалы сатуларды талдау әдісі Германияда өте жоғары және сапалық деңгейге жетті.
Жоғарыда аталған индекстік қатарлар құндары негізінде бағаларды салыстырумен қатар салыстырмалы сатуларды талдау әдісі келесі мәселерде қолданылады:
- регерссивті талдауда;
- жедел қиылысу салыстыруда;
- бұған сәйкес параметрлердің негізіндегі басқа да дедуктивті әдістерде.
Сатып алу-сату жинақтары бұған қажет нарықтық мәліметтердің кең спектірін береді және бұл әдіс үшін идеалды алғышарттар құрайды.

2. Ауылшаруашылығына арналған жерлерге салық салу жолдары мен есептеу әдістері.
2.1. Ауылшаруашылығына арналған жерлерге салық салудың элементтері мен механиздерін талдау.
Бұл бөлімде меншікке салынатын салықтарға, яғни жер салығы, көлік салығы және мүлік салығының экономикалық мазмұнына тоқталатын боламыз. Аталған салық түрлері жергілікті бюджетке түсетін болғандықтан жергілікті салықтар ретінде де қарастырылады.
Жер - белгілі бір өлшемдегі пайдалану мүмкіндігі орасан зор табиғи байлық. Адамзат жерді пайдалану арқылы өзінің қажеттіліктерін қанағаттандырады. Қазақстан Республикасының Жер салығы 1992 жылы енгізілді. Жер салығын енгізу мынадай мақсаттарды көздейді:
oo экономикалық тәсілмен жер қорын тиімді пайдалануды қамтамасыз ету;
oo бюджетке түсім түсіру арқылы жер қорын сақтау;
oo жердің құнарлылығын, сапасын жақсарту шараларын қаржыландыру.
Жер салығы -- жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті орган әр жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша берген жерлердін мемлекеттік сандық және сапалық есебінің деректері негізінде меншік құқығын, тұрақты жер пайдалану құқығын, өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығын куәландыратын құжаттарға сай есептеледі.
Барлық жерлер салық салу мақсатында олардың арналған нысанасы мен тиесілілігіне қарай мынадай санаттарға бөлінеді:
oo ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлер;
oo елді мекендер жерлері;
oo өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауыл шаруашылығы емес мақсаттағы жерлер ;
oo ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерлері, сауықтыру, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жерлер;
oo орман қорының жерлері;
oo су қорының жерлері;
oo запастағы жерлер.
Жердің белгілі бір немесе өзге санатқа жататындығы Қазақстан Республикасының жер туралы заң актілерімен белгіленеді. Елді мекендер жерлері салық салу мақсаты үшін мынадай екі топқа бөлінген:
1. тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен ғимараттар орналасқан жерлерді қоспағанда елді мекендер жерлері;
2. тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен ғимараттар орналасқан жерлер.
Жердің мынадай санаттарына салық салынбайды:
oo ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері;
oo орман қорының жерлері;
oo су қорының жерлері;
oo запастағы жерлер.
Осы аталған жерлер тұрақты жер пайдалануға немесе бастапқы өтеусіз уақытша жер пайдалануға берілген жағдайда, жер салығында белгіленген тәртіппен салық салынады. Жер салығының мөлшері жер иеленушілер мен жер пайдаланушылардың шаруашылық қызметінің нәтижелеріне байланысты болмайды. Жер салығын есептеу үшін:
oo меншік құқығын, тұрақты жер пайдалану құқығын, өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығын куәландыратын құжаттар қажет;
oo жер ресурстарын басқару жөніндегі уәкілетті орган әр жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша берген жерлердің мемлекеттік сандық және сапалық есебінің деректері қажет.
Жер салығын төлеушілер:
oo жеке меншік құқығындағы салық салу объектілері бар жеке және занды тұлғалар;
oo тұрақты жер пайдалану құқығындағы салық салу объектілері бар жеке және заңды тұлғалар;
oo бастапқы өтеусіз уақытша жер пайдалану құқығыңдағы салық салу объектілері бар жеке және заңды тұлғалар.
oo заңды тұлғалардың жоғары да белгіленген құқықтарда салық салынатын объектілері бар құрылымдық бөлімшелері.
Жер салығын төлеу барлық жер иелері, жер пайдаланушылар, соның ішіңде жалгерлер мен жер иелері үшін міндетті болып саналады.
Жер салығы бойынша жеңілдіктер. Жер салығы бойынша бірнеше салық жеңілдіктері берілген. Атап айтқанда:
1. Қазақстан Республикасының 1999 жылы 16 шілдедегі заңына сәйкес:
1. балаларды сауықтыру мекемелері, қорықтар, ұлттық, дендрологиялық-зоологиялық парктер, ботаника бақтары, зираттар;
2. мемлектттік мекемелер;
* қызметінің негізгі түрі ғылым және кітапхана қызметін көрсету саласындағы жұмыстарды орындау болып табылатын мемлекеттік кәсіпорындар;
* ғылыми кадрларды мемлекеттік аттестаттау саласындағы міндеттерді жүзеге асыратын мемлекеттік кәсіпорын;
* қызметінің негізгі түрі театр, ойын-сауық және концерттік шараларды жүзеге асыру, тарихи-мәдени құндылықтарды сақтау жөнінде, балаларды, қарттар мен мүгедектерді әлеуметтік қорғау және әлеуметтік қамсыздандыру саласында, спорт саласында қызметтер көрсету болып табылатын мемлекеттік кәсіпорындар;
3. Қазақстан Республикасы мүгедектерінің ерікті қоғамы,
Қазақ зағиптар қоғамы, Қазақ саңыраулар қоғамы, Ақыл-есі
мен дене бітімінің кемістігі бар балалар мен жасөспірімдерді
әлеуметтік бейімдеу және еңбек ету қабілетін қалпына келтіру
орталығы, Ауғанстан соғысы ардагерлерінің Қазақ республикалық
ұйымы (кәсіпорындарсыз), Қазақстан Республикасының Қызыл
Жарты Ай және Қызыл Крест ұлттық қоғамы (кәсіпорындарсыз)
және балалардың қайырымдылық қорлары (кәсіпорындарсыз);
4. мүгедектер жалпы қызметкерлер санының кемінде 50 пайызын құрайтын өндірістік кәсіпорындар мен ұйымдар - есепті кезеңде алынған табыстың кемінде 50 пайызын мүгедектерге әлеуметтік қорғауға нақтылы пайдаланған жағдайда;
5. Қазақстанның Ұлттық банкі, оның филиалдары, өкілдіктері және ұйымдары;
6. ауыл шаруашылық мақсаты үшін иеленуге немесе пайдалануға бөлінген немесе өнімділігі аз жерлерді алған Қазақстан Республикасының заңды және жеке тұлғалары пайдаланудың алғашқы он жылында;
* "Байқоңыр" кешені объектілерінің мүлкі негізінде құрылған республикалық мемлекеттік кәсіпорын "Байқоңыр" кешеніне енгізілген жер учаскелері бойынша;
7. табыс салығы бойынша жеңілдіктерді пайдаланатын жеке тұлғалар;
8. инвестициялар жөніндегі уәкілетті органымен жасалған келісімшартқа сәйкес салық төлеушілер 5 жылға дейінгі кезеңге жер салығын төлеуден босатылуы мүмкін;
9. түзеу мекемелері, Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің қылмыстық-атқару жүйесі түзеу мекемелерінін
республикалық мемлекеттік кәсіпорындары;
10. мектепке дейінгі балалар мекемелері, орта, арнаулы орта және жоғары білім саласында медициналық көмек және білім беру қызметін көрсетуге байланысты жұмысты қызметтің осы түрлерін жүргізуге құқық беретін тиісті лицензиялар бойынша жүзеге асыратын ұйымдар, осындай қызметтен алынатын табысы жылдық жиынтық табыс көлемінің кем дегенде 50 пайызын құрған жағдайда босатылады.
3. Бүгінгі таңда жер салығын төлеуден босатылады:
1. бірыңғай жер салығын төлеушілер, шаруа қожалықтарына арналған арнайы салық режимі қолданылатын қызметте пайдаланылатын жер учаскелері бойынша;
2. мемлекеттік мекемелер;
3. салық режимінің екінші үлгісі бойынша салық салу жүзеге асырылатын жер қойнауын пайдаланушылар;
4. уәкілетті органның қылмыстық жазаларды атқару саласындағы түзеу мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары;
5. Ұлы Отан соғысына қатысушылар және соларға теңестірілген адамдар, мүгедектер, сондай-ақ бала кезінен мүгедектің ата-анасының біреуі:
тұрғын үй қоры, соның ішінде оның жанындағы құрылыстар мен ғимараттар алып жатқан жер учаскелері бойынша;
үй маңындағы жер учаскелері бойынша;
жеке үй шаруашылығын жүргізу, бау-бақша шаруашылығы үшін берілген және құрылыс алып жатқан жерлерді қоса алғанда, саяжай құрылысына арналған жер учаскелері бойынша;
::гаражға арналған жер учаскелері бойынша;
1. тұрғын үй қоры, соның ішінде оның жанындағы кұрылыстар мен ғимараттар алып жатқан жер учаскелері және үй маңындағы жер учаскелері бойынша:
:: "Ардақты ана" атағына ие болған аналар;
:: "Алтын алқа" алқасымен наградталған көп балалы аналар;
2. діни бірлестіктер.
Осында 2, 4, 7-ші пункттерде аталған салық төлеушілер жер телімдерін өзге тұлғаға пайдалануға немесе жалға берсе, онда ол салық төлеуден босатылмайды.
Жекелеген жағдайларда жер салығын төлеушілер болып табылады:
1. жер учаскелерін иелену немесе пайдалану құқығын растайтын құжаттарда немесе тараптардың келісімінде өзгеше көзделмесе, пайлық инвестициялық қор активтерінің құрамына жер учаскесін қоспағанда, бірнеше тұлғаның ортақ меншігіндегі жер учаскесі бойынша осы тұлғалардың әрқайсысы;
2. пайлық инвестициялық қор активтерінің құрамына кіретін
жер учаскесі бойынша осы пайлық инвестициялық қордың
басқарушы компаниясы жер салығын;
3. жер учаскесіне құқықты куәландыратын құжаттар болмаған
жағдайда, пайдаланушыны жер учаскесіне қатысты жер
салығын төлеуші ретінде тану үшін осыңдай учаскені оның
нақты иеленуі және пайдалануы негіз болып табылады;
4. лизинг алушы қаржы лизингі шартына сәйкес жылжымайтын мүлік объектісімен бірге қаржы лизингіне берілген жер учаскесі бойынша.
Жер салығында жер телімі - салық салу объектісі ретінде қарастырылады.
Мына төменде аталғандар салық салу объектісіне жатпайды:
1. елді мекендердің ортақ пайдалануындағы жер учаскелері, бұған:
алаңдар, көшелер, өткелдер, жолдар, жағалаулар;
парктер, скверлер, бульварлар;
су қоймалары, жағажайлар;
зираттар;
халықтын мұқтаждарын қанағаттандыруға арналган өзге де объектілер алып жатқан және соларға арналған жерлер.
1. ортақ пайдаланудағы мемлекеттік автомобиль жолдары желісі алып жатқан жер учаскелері, мұнда:
жер алаптары, көлік жүріп ететін тарамдар;
жол салымдары, жасанды құрылыстар, жол бойындағы резервтер мен өзге де жол қызметін көрсету жөніндегі құрылыстар;
жол қызметінің қызметтік және тұрғын үй-жайлары;
қардан қорғау екпелері мен жасыл желектер орналасқан жерлер.
1. Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша консервацияланған объектілер орналасқан жер учаскелері.
2. белгіленген тәртіппен инвестициялық жобаны іске асыру үшін иемденіп алынған және пайдаланылатын жер учаскелері.
Жекелеген жағдайларда салық салу объектісін анықтау тәртібі:
Темір жол көлігі ұйымдары үшін салық салу объектісіне: темір жолдар, оқшаулау белдеулері, темір жол станциялары, вокзалдар орналасқан жер учаскелерін коса алғанда, заңдарда белгіленген тәртіппен темір жол көлігі ұйымдарының объектілеріне берілген жер учаскелері жатады.
Энергетика және электрлендіру жүйесі ұйымдары үшін салық салу объектісіне: электр беру желілері мен кіші станциялар тіректері алып жатқан жер учаскелерін қоса алғанда, балансында электр беру желілері бар осы ұйымдарға заңдарда белгіленген тәртіппен берілген жер учаскелері жатады.
Мұнай мен газ өндіруді, тасымалдауды жүзеге асыратын ұйымдар үшін салық салу объектісі болып: мұнай құбырлары, газ құбырлары алып жатқан жер учаскелерін коса алғанда, балансында мұнай құбырлары, газ құбырлары бар, осы ұйымдарға заңдарда белгіленген тәртіппен берілген жер учаскелері табылады.
Байланыс ұйымдары үшін салық салу объектісі болып: байланыс желілерінің тіректері алып жатқан жер учаскелерін қоса алғанда, балансында радиорелелік, әуе, кабельдік байланыс желілері бар осы ұйымдарға заңдарда белгіленген тәртіппен берілген жер телімдері табылады.
Жер салығын анықтау үшін жер учаскесінің алаңы -- салық базасы болып табылады. Ауыл шаруашылық мақсатындағы жерлерге салынатын жер салығының базалық ставкалары 1 гектарға есептеліп белгіленеді және топырақтың сапасы бойынша сараланады. Жазық аумақтардың далалық және қуаң далалық аймақтарының кәдімгі және оңтүстік қара топырақты, күңгірт-сарғылт және сарғылт топырақты, сондай-ақ тау бөктеріндегі аумақтардың күңгірт сұр, сарғылт топырақты және тау бөктерінің қара топырақты жерлеріне бонитет балына барабар түріндегісі 1-кестеде көрсетілген.
Кесте-1. Жер салығының базалык салық ставкалары
Бонитет балы
Базалық салық ставкасы(теңге)
Бонитет балы
Базалық салық ставкасы(теңге)
1
2
3
4
1
0,48
51
43,42
2
0,67
52
44,49
3
0,87
53
45,55
4
1,06
54
46,65
5
1,25
55
47,71
6
1,45
56
48,77
7
1,68
57
49,83
8
1,93
58
50,95
9
2,16
59
52,01
10
2,41
60
53,07
11
2,89
61
57,90
12
3,09
62
60,63
13
3,28
63
63,26
14
3,47
64
65,95
15
3,67
65
68,61
16
3,86
66
71,31
17
4,09
67
73,96
18
4,34
68
76,66
19
4,57
69
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.