Сатылай кешенді талдау технологиясына анықтама
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2-4
1.Әдебиет сабағында сатылай кешенді талдау технологиясынын
әдістерін пайдалану тиімділігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1.Технология - дегеніміз не? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2.Әдіс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
1.3.Сатылай кешенді талдауға жалпы сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .12
2.Сатылай кешенді талдау технологиясы мен оқытудың тиімділігі
2.1. Сатылай кешенді талдау технологиясына анықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.2. Базалық білім мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
КІРІСПЕ
Бүгінгі жас ұрпаққа жан - жақты білім беру, тәрбиелеу әрбір ұстаздың басты міндеті. Білім негізі бастауышта қаланатын болғандықтан, оның шығармашылық мүмкіндігінің дамуы да сол кезден басталады. Кез келген дамыған өндіріс қазіргі таңда шығармашылықпен жұмыс жасауды талап ететін адамды қажет етеді. Шығармашылықпен жұмыс жасайтын адамның негізгі іс - әрекеті ақыл ойға, әрі алған білімді басқа іс - әрекетте тасымалдай алуға негіздейді. р жаңа ұрпақ өзіне дейінгі ұрпақтың қол жеткен жетістіктерін меңгеріп қана қоймай, өз іс - әрекетінде сол жетістіктерді жаңа жағдайға беймідей, жетілдіре отырып, барлық салада таңғажайып табыстарға қол жеткізеді. Адамды бір нәрсені қайталауға үйреткеннен гөрі,оған жаңалық ашуға көмектескен жөн Г. Галилей.
Білім - қазақ халқының болашаққа бару жолындағы үлкен стратегиялық қоры. Білім беру жүйесін заман талабына қарай өзгерту, дамыту, жаңа талаптарға бейімдеу - қоғамдық мәні үлкен мәселе. Қазақстандық білім беру жүйесі тарихының жаңа кезеңі оқытудың жаңа жүйелері мен жаңа технологияларын зерттеуді, тиімділігін анықтап, оқу үдерісіне енгізумен ерекшеленеді.
Жаңа білім беру жүйесі дәстүрлі оқыту үдерісін түбегейлі өзгертуді және оқытудың жаңа технологияларын оқыту үдерісіне тиімділікпен енгізу жолын негіздейді. Бұл жаңа бағыт оқудың нәтижесін алдын ала болжап және сол арқылы оқушылардың өзін-өзі дамытуға қатысуын мүмкін етеді. Жаңа педагогикалық технологиялар жүйесін қалыптастырған еңбектер мен зерттеулерде қазақстандық мектептердің болашағына игі ықпалын тигізер жолдар мен бағыттар да айқын танылады. Оқушыны білім беру үдерісінің нысаны ғана емес, сол үдеріске қатысушы маңызды субъектісі деп санап, оның ана тілінде терең ойлай алуы мен шебер сөйлеуін, сауатты жазу тілін дамытып, оқу барысында алған білімі мен игерген машық-дағдыларын өмірдің қажетті жағдаяттарына сай әрі дұрыс қолдана алатын дәрежеге жеткізу - жаңа педагогикалық технологиялардың негізгі мақсаты.
Орыс педагогы К.Д.Ушинский айтқандай, қазіргі заман талабына сай, әр мұғалім, өз білімін жетілдіріп, ескі бірсарынды сабақтардан гөрі, жаңа талапқа сай инновациялық технологияларды өз сабақтарында күнделікті пайдаланса, сабақ тартымды да, мәнді, қонымды, тиімді болары сөзсіз. Сондықтан, қазіргі даму кезеңі білім беру жүйесінің алдында оқыту үрдісінің технологияландыру мәселесін қойып отыр. Оқытудың әртүрлі технологиялары сарапталып, жаңашыл педагогтардың іс - тәжірибесі зерттеліп, мектеп өміріне енуде. Ал осы өзгеріс қалай жүзеге асып жатыр? Сатылай кешенді оқытудың әртүрлі тәсілдері Бағдарламаның өн бойында екі мағынада қарастырылады: оқушылардың және мұғалімдердің сатылай кешенді оқытудың ойлауын дамыту. Оқушыларға қатысты сатылай кешенді оқытудың ақпарат пен идеяларды синтездеу қабілеті, ақпарат пен идеяның шынайылығы мен салыстырмалы түрде маңыздылығы туралы ойлана білу қабілеті, өзінің оқуына қатысты таңдау жасау және басқалардың идеяларына күмәнмен қарау қабілеті ретінде түсіндіріледі. Оқушылардың сатылай кешенді оқытудың жұмыс тәжірибесін, жаңа тәсілдерді қолдану және бағалау әрекеттерін сыни тұрғыдан бағалауды қамтиды. Әр сабақта оқушылардың позитивті коммуникативтік қарым-қатынас үдерісінің белсенді мүшесіне айналуын, әрі ұжымда, қоғамда қалай қарым-қатынас жасау мәселесі төңірегінде ойлануына үлесін қосуда. Оқушының басқа адамның ойымен, пікірімен, көзқарасымен санасу, басқаны түсіне білу, өзін оның орнына қоя білуі - осы қасиеттердің бәрі де оқушының психологиялық ахуалын тудыруға бой алдырады.
Жоғарыда айтылып өткендей сатылай кешенді оқытудың әртүрлі тәсілдері пәнаралық байланыстың қазіргі оқыту - тәрбиелеу, білім беру жүйесінде оқушылардың дүниетанымын тереңдете отырып, оқытудың тиімділігін арттыруға көмектесуі ғылыми педагогикалық дәлелдеме ретінде танылады.Пәнаралық байланыс арқылы оқытудың дамытушылық, білім және тәрбие берушілік қызметі объективті түрде кеңейіп дамып отырады.
Бастауыш мектепте білімдердің жүйесі мазмұны жағынан өте күрделі, әрі кешенді болғандықтан олардың мәні мен меңгерілуі пәнаралық байланыс деңгейінде жүзеге асырылуы қажет. Оқушылардың жас және дара ерекшеліктерін игере отырып, оқыту үрдісіндегі пәнаралық байланысты жүзеге асыру бұл оқушының жеке тұлға ретінде дүниетанымының қалыптасуына, сонымен қатар мұғалімге өз жұмысының тиімділігін арттыруға себепші болады. Мұғалім әр сабақта тапсырма мен өзіндік жұмыс түрлерін қызықты әрі деңгейлік түрде құрастырып, отырғаны жөн. Сондай - ақ оқушы шығармашылығын шыңдауға пәнаралық байланыстың маңіызы зор.
Оқушылардың шығармашылық қабілеттері ашылу үшін белсенді формалар мен әдістерді қолдану керек: әңгімелесу, пікірталас, ойындар, тартыстар, жорықтар мен сайыстар, сұхбат, байқаулар, олимпиадалар, бақылаулар, шығармашылық еңбек, жобалар, дербес сабақтар. Оқушылардың қабілеттеріне қарай әрбір баланың ойын оятып, ойландыруға, талдау жасауға, салыстыруға жетелейтін жеке шығармашылық тапсырма береміз. Осындай әдістерді жиі пайдалану оқушылардың шығармашылыққа баулуына, шәкірт бойындағы талант көзін ашуға, тілін байытып, қиялын ұштаумен өз бетінше ізденуге зор әсерін тигізеді.
Н.А.Оразахынова - Абай атындағы ҚҰПУ-ті қазақ тілі теориясы және әдістемесі кафедрасыныңпрофессоры, педагогика ғылымдарының докторы, ҚР Ғылым академиясының Вице-президенті, "Сатылай кешенді талдау" технологиясының авторы.
Білім беру жүйесінің басты міндеті - ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, оқытудың жаңа технологиясын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық, ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу.Егер технологияларды басқалардан алуға ғана сүйенетін болсақ, біз өзіміздің технологиялық артта қалушылығымызды сол күйінде тұмшалап, технологиялық және ғылыми тұрғыда дамыған елдерге тәуелділікте боламыз. Сондықтан бізге өз ғылымымызды дамыту керек.Бәсекеге қабілетті технологиялар инновациялық экономиканың өзегі ретінде өздігінен пайда бола қоймайды. Бұл ұзақ үдеріс, ғылыми зерттеулердің, күрделі де шығынды эксперименттердің және ақыр аяғында, ғалымдардың идеялық нұрлануының қиындықпен келетін жемісі.
1.Әдебиет сабағында сатылай кешенді талдау технологиясынын әдістерін пайдалану тиімділігі
1.1 Технология - дегеніміз
Технология - гректiң techne - өнер, шеберлiк, бiлiктiлiк, logos - оқу сөздерiнен шыққан. Технологияға В.Дальдың сөздiгiнде: белгiлi бiр маңызды әрекетте, өнерде, шеберлiкте мақсатқа жету үшiн қолданылатын әдiс деп анықтама берiлсе, қазiргi батыс әлеуметтану сөздiгiнде: белгiлi әрекетте, өнерде, шеберлiкте қолданылатын әдiс-тәсiлдердiң жиынтығы деп көрсетiлген. Педагог-ғалым В.М.Шепель: Технология - белгiлi заттың бейнесiн өзгерту үшiн қолданылатын өнер, бiлiктiлiк, әдiс-тәсiлдер, - дейдi. И.Г.Зайнышев: белгiлi затты, тұлғаны сапалы өзгертуде қолданылатын бiлiм мен әдiс-тәсiлдер жүйесi деген анықтамасын ұсынады.
Е.И.Холостов болса, технологияны белгiлi шығармашылықтан сапалы нәтиже алу үшiн қолданылатын әрекеттер жиынтығы деп санайды.
Ал Р.В.Овчарова оған адамның әрекетiн, бiлiктiлiгiн, тәжiрибесiн еңбекке қажеттi заттарды, әлеуметтiк шындықты сапалы өзгертуге бағытталған әрекеттер жүйесi деп қарауды ұсынады.
Ресейлiк ғалымдардың iшiнде осы технологияның мәнiн бiршама анығырақ айтқан М.М.Левина: Педагогикалық технология - оқыту тәсiлдерi мен тәрбие құралдарын, оқытудың түрлерiн жинақтап, арнайы бiрiктiрудiң жолдарын анықтайтын психологиялық-педагогикалық жүйелерінің бiрлiгi, сондықтан да ол - педагогикалық үдерістің құралы болып саналады, дейдi. В.П.Беспалько педагогикалық технологияны оқу үдерісiн жүзеге асырудың мазмұндық техникасыдеп санаса,И.П.Волков жоспарланған оқыту нәтижелерiнiң жетiстiктерi үдерісiнiң сипаттамасы, - деп бағалайды. В.М.Монахов педтехнологияға оқушы мен мұғалiмге қолайлы жағдай туғызатын оқу үдерісiн жобалау, ұйымдастыру және өткiзу бойынша бiрлескен педагогикалық әрекеттердiң жан-жақты ойластырылған моделi, - деген анықтама бередi. Қазақстандық ғалымдардың пікірінше:
Технология - әдістемелік жүйе мен сәйкес дидактикалық үрдістер кешенінің тәжірибиеде жүзеге асырылатын жобасы, ал педагогикалық жағдаяттарға сай қолданылатын әдістер, тәсілдер оның құрамды бөлігі болып табылады. Бүгінгі оқу үдерісінде қолданылып жүрген педагогикалық технология бағыттары ізгілік, дамытушылық, жеке қарым-қатынастарға негізделген. Ал, бұл технологиялардың дидактикалық негіздеріне: белгілі бір мақсатқа байланысты проблемалық оқыту, оқушыларды қабілеті мен мүмкіндіктерін ескеру, оқу қызметін саралап басқару, оқу үдерісін демократияалық жолмен ұйымдастыруды айтуға болады деп есептейміз.
Педагогикалық технология жаңа технология, озық технология, оқыту технологиясы т.б терминдермен аталуда. Солардың бірі сатылай кешенді талдау технологиясы - қазақ тілі әдістемесінің технологиясы. Талдаудың бұл түрі өткен, қазіргі және кейінгі материалдарды өзара бірлікте игеруге мүмкіндік береді. Бұл әдістемелік құрал - кітапша қазақ тілінде білім беретін мектептердің 6-сынып әдебиет оқулығындағы берілген ақын- жазушылардың поэзиясын Н.А.Оразахынованың Сатылай кешенді талдау технологиясы бойынша талдауға арналған. Оқушылардың әдебиеттен теориялық білімдерін нығайтуға, танымдық деңгейін көтеруге мол септігін тигізеді. Оқушылардың сөздік қорын молайтуға поэзия тілін ұғынуға үйретеді. Сонымен қатар, белгілі ақын-жазушылардың еңбектерін саралай алуға дағдыландырады, оқушыларды шығармашылықпен жұмыс істеуге дағдыландырады.
Сатылай кешенді талдау технологиясының негізін қалаған Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық Университетінің оқытушысы, филология ғылымдарының докторы, профессор, әдіскер - ғалым Нұрша Алжанбайқызы Оразахынова.
ОСКТТ дегеніміз қазақ тілін оқытудан бас алып, халқымыздың әдебиетін, тарихын, географиясын тағы басқа пәндердің жиынтығын құрап, оқушыларға жан-жақты білім беретін, олард өз елінде, жерінде ұлтының биік тұлғалы азаматы етіп қалыптастыра алатын оқыту түрі.
Сатылай кешенді талдау технологиясы бұл қазақтың төл технологиясы деп атауға болады. Бұған дәлел ретінде осы технологияның авторы Нұрша Алжанбайқызы Оразахынова ХХ ғасырдың 20-30 қазақ ғалымдарының оқыту-тәрбие туралы жасаған ғылыми тұжырымдамаларын және әдістемелік кешендерін негіз етіп алған.ОСКТТның (Ораханованың Сатылай кешенді талдау технологиясы) теориялық негізін А. Байтұрсынов, Ж. Аймаутов, М. Жұмабаев, Қ. Жұбанов, С. Аманжолов тағы басқа қазақ ғалымдарының ғылыми әдістемелік тұжырымдамалары автор арқылы басшылыққа алынып, ағартушылық негізін Ыбырай, Абай, Шоқан тағы басқа ағартушылардың педагогикалық ұстанымдарын, ұлттық құндылыққа негізделген әдіс тәсілдерін еңгізіп, бастауыш сыныптардан бастап, төмендегідей пәндерге еңгізудің жолдарын көрсетеді. Олар: қазақ тілі, ағылшын тілі, әдебиет, математика, тарих, георафия, физика, химия, информатика секілді негізгі пәндер.
ОСКТТ оқушыларға қазақ ғылымының мазмұны мен жүйесін, оның сөздік құралы мен грамматикалық құрылысын, сөйлеу тілінің байлығын және әдеби тіл нормасын үйретіп, дұрыс сөйлесу, сауатты жазу дағдысын қалыптастырады. Сол арқылы басқа пәндерді сауатты меңгеруге негіз қаланады.
ОСКТТ тек қана білімді белгілі бір көлемде беріп, қажетті шеберлік пен дағдыны қалыптастырумен ғана шектелмейді, сонымен қатар баланың жалпы тұлғалық дамуына, ойлау, есте сақтау, қиялдау, ізденушілік, зерттеушілік әрекеттерін ұйымдастыру да басты назарда ұсталады. Өл үшін бала өзінің бұған дейінгі білетін амалдарының, тәсілдерінің жаңа мәселені шешуге жеткіліксіз екенін сезінетіндей жағдайға түсуі керек. Содан барып, ол білім алуға әрекеттенеді.
ОСКТТмен оқытуда мұғалім мен оқушы қарым қатынасы жаңа қағидаларға негізделеді. Олар: ынтымақтастық, түсіністік, әріптестік секілді қасиеттер. Бұл технологияның маңыздылығы, тағы бір ерекшелігі оқушыларды жақсы, жаман, орташа деп бөлмей тек материалды өте жылдам, баяу, қабылдауына қарай тапсырманы он деңгейге икемдеп барлық баланың дамуы үшін қолайлы жағдай түғызуды мақсат тұтады.Ал деңгейлер төмендегідей болып бөлінеді:
1-ші деңгей:
Бұл деңгейде оқушымен мұғалімнің іс-әрекеті қатар жүреді: жазу, дауыстап айту,есту, көзбен көру, естіген нәрені ұзақ есінде сақтау, яғни коммуникативті әрекеттер орындалады.
2-ші деңгей:
Бұл деңгейде іс әреет атылым-жазылым- түрінде жүзеге асады.Оқушы талдауды ауызша толық баяндап жазуға, талдаудың қысқаша түрін қолданады.Ал дұрыс баяндауға қажетті толық үлгісі сөйлем құрылысы алдыңғы сатыда үйретілген.
Бұл деңгейде тілдік қатынас айтылым-жазылым-тыңдалым әрекеттері қатар жүреді. Бұл талдау күрделілігімен ерекшеленеді де оқушыларды ой ұшқырлығына баулау, танымдық дүниесін кеңейту көзделеді.
Тілдік материалды жазылым бойынша символдар арқылы ықшамдау принципы мен өрнектеу, айтылым бойынша ауызша толық талдау жүргізіледі. Бұл деңгейде оқушылар алдынғы білім-білік дағдыларын жинақтап, сауатты әңгіме әдісі қолданылады.
Диалог арқылы талдау. Бұл деңгейдегі талдау үлгілері ауызша орындалады.оқушылар бұл талдау арқылы аңғарымпаздыққа, әріптесінің жауабын мұқият тыңдауға, ойын ары жалғастырып кетуге дағдаланады. Мұндай талдау көбінесе ойын түрінде жүргізіледі.
Жад жазу. Бұл деңгейде оқушылардың СКТ арқылымеңгерген теориялық білімді жадқа жазу: теориялық білімді меңгеру, орфоргафиялық сааттылық, пунктуациялық белгілерді дұрыс қоюын байқаймыз және қорытынды шығарамыз.
Уақытқа талдау: өте жылдам-3 минут; жылдам-5 минут; баяу-3 минут;
Компьютерлік талдау;
Ашық тест
Шығармашылық жұмыс;
СКТда оқушы ғылыми тілде сөйлеуге үйренеді, қарапайымнан күрделіге, уақиғаны сатылап түсіндіре алып, тұжырым жасауға үйренеді, оқушыны болжамнан сөйлеуден құтқарады.
ОСКТТ ның мақсаты:
Барлық оқушыны табысты оқыту, білім - білік дағдысын қалыптастыру
Білім алуға деген ынтасымен іскерлігін арттыру, оқу танымдылық белсенділімен оқытуды жеделдету;
Шығармашылық қабілеттерін дамыту және ғылыми ізденіске жетелеу;
Міне, осы жоғарыда айтылған ОСКТТмен 2005 жылы Н.А. Оразахынованың Прақтикалық қазақ тілі атты кітабы арқылы таныстым. Сол жылдары қазақ тілімен ағылшын тілін салыстырмалы түрде сатылай талдау арқылы оқушыларға жеткізуді мақсат етіп қойған едім. Автордың кітабынан кейін, тіл маманы ретінде қазақ тілінің сонымен қатар орыс тілінің де грамматикасын салыстыра отырып, дербес үйрене бастадым. Бұл әрекетке итермелеген басты бір жағдай, сол жылдары білім жүйесінде қарқын дамып келе жатқан 9-сыныптардағы МАБ және 11-сыныптардағы ҰБТ еді. МАБ және ҰБТ тапсырмаларын классификациалай келе сұрақ тапсырмалардың орташа 60-70 пайызы тіл біліміндегі морфология саласындағы етістікке келіп тірелді. Осы етістік категориясын оқушыларға салыстырмалы түрде түсіндіруді жөн көрдім.. Осы бағдарламаға сәйкес, мен ОСКТТ ны пайдалана отырып өзімнің Ағылшын тілінің етістігін қазақ тілімен ОСКТТ бойынша салыстыра отырып талдау атты оқушылар мен мұғалімдерге арналған оқу әдістемелік құралды жаза бастадым. Оқу құралында екі тілдің етістік категориясы СКТ бойынша толығымен талданады және осы категорияны толығымен қамтиды. Оның екі тілде жасалу ерекшелігі СКТ бойынша талданып, тірек сызбалар арқылы көрсетіледі; етістіктің еі тілдегі ұқсастығы және айырмашылығы да дәл осы жолмен көрсетілген.
Оқу құралының өзіндік ерекшеліктері бар:
1-ерекшелігі:Тілдік талдаулар жасай отырып, теориялық материалдар да жаңашыл бір жүйемен беріліп отырады. Бұлай берген оқушыларға да мұғалімдерге де түсінікті де қызықты. Өйткені етістік категориясын үйренуге берілген теориялық білім мектеп оқулығындағы жүйені қайталау емес, жаңа бағытта берілген, әрі ақпаратты технологияның кез келген түрімен де оқытуға оңтайлы және практикалық жағынан тиімді. Егер практикалық жұмыс болмаса, теориялық білім құр жаттанды болып қалатыны барлығымызға да белгілі. Осыны болдырмау мақсатында тапсырмалар белгілі бір жүйемен жасалып, СКТның 7 деңгейі (Уақытқа талдау) қолданылады. Оқушылар теориялық білімнен кейін берілетін әр түрлі тапсырмаларды осы деңгей негізінде орындайды. Тапсырмалар: қайталау, дамыту және бекіту болып бөлінеді, ал бағалауда ерекше критерийлерге ие, мысалы:
1.Сөйлемдерді сәйкестендіре отырып, салыстыр. (3 минут - 5 балл)
Сөйлемдерді оқып, түрлеріне сәйкес сұрақтар қой. (5 минут - 6 балл)
Тест.Сұрақтарға дұрыс жауап таңда: (3 минут -10 балл) секілді бағалау критерийлері тапсырмалар деңгейіне байланысты.
Етістіктің кең ауқымды грамматикалық категория екені барлығымызға белгілі, ал оқушыларға жеңіл түрде ықшамдап түсінікті болу үшін жоғарыда айтылған деңгейлер ескеріле отырып жасалған. Ағылшын тілін оқытудағы негізгі 3 аспект: жазу, оқу және сөйлесім практикалық іс-әрекеттер арқылы дағдыларын дұрыс қалыптастыруға мүмкіндік жасалған, яғни кез-келген дәстүрлі сабақтағы 3 білімділік, дамытушылық және тәрбиелік мақсаттар түгелдей іске асырылады.
Жұмыста мұғалімнің етістік тақырыбын екі тілде ұтымды және уақытты үнемдеп түсіндіруде оны СКТ және ОСКТТ ның 8-деңгейі арқылы (Компютерлік талдау) жүзеге асырылуы мүмкін.
2- ерекшілігі: Оқушылар ағылшын тілінде етістік туралы теориялық білімдерін кеңейте, білім - білік дағдыларын арттыра отырып, қазақ тілінің етістігін қайлайды. Бұл жайыт та көзден тыс қалар емес, себебі ОСКТТның басты міндеттерінің бірі қайталауға негізделген. Осы қайталау арқылы ол алдын алған білімдерін пысықтап, жылдамдықпен тапсырманы орындауға дағдыланады
Оқу құралын зерттеп жазу процессінде эксперимент түрінде жүзеге асыруды ойластырдым, сөйтіп осы тақырыпқа МАБқа дайындық жоспарын құрып, СКТ негізінде факультатив сабақтарын өткіздім, соның нәтижесінде 2010-2011 оқу жылында қала бойынша МАБ көрсеткішіміз І орында болды, дәл осы тақырыпты ОСКТТ мен 11 сынып оқушыларын соның ішінде Алтын белгі үміткерін дайындадым, нәтижесі көз құантатындай болып, үміткер өзін өзі ақтап шығып, сапа 100 пайыз, үлгірім 100 пайыз көрсетті.
Жоғарыда ОСКТТ туралы айтылғандардың барлығы оқушылардың 9- сыныптарда МАБ пәндерін меңгертуде және ҰБТ де таңдау пәндерін алуда, таңдаған пәндерін терең меңгеруге негіз қаланатындығы сөзсіз.
Бүгінгі таңда Қазақстан алдыңғы дамушы әлем мемлекеттері қоғамының құрамына кіріп отыр. Бұл жетістік ғылым беру саласының алдына аса зор міндеттерді артып отыр, соның ең бастысы білім беру үрдісін 21 ғасырдың жаңа талаптарына сай сәйкестендіру болып табылады.
Белгілі ұстаз-ғалым М.М. Поташник: Әр мұғалім өзінің бағыты мен қойған мақсатына байланысты мемлекет пен қоғамның сұраныстарына, ғылым мен техниканың дамуына байланысты технологияны таңдай білу қажет, - деп атап көрсеткен. Қазіріг кезде мемлекетімізде де, Ресейде де, шет елде де түрлі авторлар әртүрлі инновациялық технологияларды заман талабына сай деп ұсынып отыр. Бірақ кез келген технологияны білім беру және тәрбиелеу жүйесіне ендіріп лайықтандыру оңай іс емес, себебі кейбір технологиялар білім беруде тиімді болғанымен, оқушыларды заман талабына сай тәрбиелеу жүйесіне сәйкес етпей, білім беруде де қайшылықтары көп кездеседі. Ал бұл процессті тиімді ұйымдастырудың бірден бір жолы - Н.А.Оразахынованың Сатылай кешенді талдау технологиясын білім беру және тәрбие жүйесіне толығымен енгізу болып табылады.
1.2. Әдіс
Әдіс - керекшіліктен шығатын нәрсе. Әдістің жақсы-жаман болмағы жұмсалатын орынның керек қылуына қарай. Мәселен, сауаттау әдісін алсақ, бір жұрттың сауаттау ісіне қолайлы болған әдіс екінші жұрттың да сауаттау ісіне қолайлы боларға тиіс деп айтуға болмайды. Екеуінің тілінің заңы, емлесінің жүйесі бірдей болса, біріне қолайлы болған әдіс, екіншісіне де қолайлы болуы мүмкін. Егер де тілінің заңы, емлесінің немесе әрпінің жүйесі басқа болса, ондабіріне жақсы болған сауаттау әдісі екіншісіне де жақсы болады деп ешкім айта алмайды.Әдісін алғанша қай істе болса, қиын болады. Әдісін алған соң, қайсысы болсада оңайланады. Істің шапшаң істелуі күйге жетуі, қайта-қайта істеліп, дағдығаайналған кезде болады.Екінші кемшілігі − қазақ мұғалімдері де, қазақ ... жалғасы
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2-4
1.Әдебиет сабағында сатылай кешенді талдау технологиясынын
әдістерін пайдалану тиімділігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1.Технология - дегеніміз не? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2.Әдіс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
1.3.Сатылай кешенді талдауға жалпы сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... .12
2.Сатылай кешенді талдау технологиясы мен оқытудың тиімділігі
2.1. Сатылай кешенді талдау технологиясына анықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.2. Базалық білім мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
КІРІСПЕ
Бүгінгі жас ұрпаққа жан - жақты білім беру, тәрбиелеу әрбір ұстаздың басты міндеті. Білім негізі бастауышта қаланатын болғандықтан, оның шығармашылық мүмкіндігінің дамуы да сол кезден басталады. Кез келген дамыған өндіріс қазіргі таңда шығармашылықпен жұмыс жасауды талап ететін адамды қажет етеді. Шығармашылықпен жұмыс жасайтын адамның негізгі іс - әрекеті ақыл ойға, әрі алған білімді басқа іс - әрекетте тасымалдай алуға негіздейді. р жаңа ұрпақ өзіне дейінгі ұрпақтың қол жеткен жетістіктерін меңгеріп қана қоймай, өз іс - әрекетінде сол жетістіктерді жаңа жағдайға беймідей, жетілдіре отырып, барлық салада таңғажайып табыстарға қол жеткізеді. Адамды бір нәрсені қайталауға үйреткеннен гөрі,оған жаңалық ашуға көмектескен жөн Г. Галилей.
Білім - қазақ халқының болашаққа бару жолындағы үлкен стратегиялық қоры. Білім беру жүйесін заман талабына қарай өзгерту, дамыту, жаңа талаптарға бейімдеу - қоғамдық мәні үлкен мәселе. Қазақстандық білім беру жүйесі тарихының жаңа кезеңі оқытудың жаңа жүйелері мен жаңа технологияларын зерттеуді, тиімділігін анықтап, оқу үдерісіне енгізумен ерекшеленеді.
Жаңа білім беру жүйесі дәстүрлі оқыту үдерісін түбегейлі өзгертуді және оқытудың жаңа технологияларын оқыту үдерісіне тиімділікпен енгізу жолын негіздейді. Бұл жаңа бағыт оқудың нәтижесін алдын ала болжап және сол арқылы оқушылардың өзін-өзі дамытуға қатысуын мүмкін етеді. Жаңа педагогикалық технологиялар жүйесін қалыптастырған еңбектер мен зерттеулерде қазақстандық мектептердің болашағына игі ықпалын тигізер жолдар мен бағыттар да айқын танылады. Оқушыны білім беру үдерісінің нысаны ғана емес, сол үдеріске қатысушы маңызды субъектісі деп санап, оның ана тілінде терең ойлай алуы мен шебер сөйлеуін, сауатты жазу тілін дамытып, оқу барысында алған білімі мен игерген машық-дағдыларын өмірдің қажетті жағдаяттарына сай әрі дұрыс қолдана алатын дәрежеге жеткізу - жаңа педагогикалық технологиялардың негізгі мақсаты.
Орыс педагогы К.Д.Ушинский айтқандай, қазіргі заман талабына сай, әр мұғалім, өз білімін жетілдіріп, ескі бірсарынды сабақтардан гөрі, жаңа талапқа сай инновациялық технологияларды өз сабақтарында күнделікті пайдаланса, сабақ тартымды да, мәнді, қонымды, тиімді болары сөзсіз. Сондықтан, қазіргі даму кезеңі білім беру жүйесінің алдында оқыту үрдісінің технологияландыру мәселесін қойып отыр. Оқытудың әртүрлі технологиялары сарапталып, жаңашыл педагогтардың іс - тәжірибесі зерттеліп, мектеп өміріне енуде. Ал осы өзгеріс қалай жүзеге асып жатыр? Сатылай кешенді оқытудың әртүрлі тәсілдері Бағдарламаның өн бойында екі мағынада қарастырылады: оқушылардың және мұғалімдердің сатылай кешенді оқытудың ойлауын дамыту. Оқушыларға қатысты сатылай кешенді оқытудың ақпарат пен идеяларды синтездеу қабілеті, ақпарат пен идеяның шынайылығы мен салыстырмалы түрде маңыздылығы туралы ойлана білу қабілеті, өзінің оқуына қатысты таңдау жасау және басқалардың идеяларына күмәнмен қарау қабілеті ретінде түсіндіріледі. Оқушылардың сатылай кешенді оқытудың жұмыс тәжірибесін, жаңа тәсілдерді қолдану және бағалау әрекеттерін сыни тұрғыдан бағалауды қамтиды. Әр сабақта оқушылардың позитивті коммуникативтік қарым-қатынас үдерісінің белсенді мүшесіне айналуын, әрі ұжымда, қоғамда қалай қарым-қатынас жасау мәселесі төңірегінде ойлануына үлесін қосуда. Оқушының басқа адамның ойымен, пікірімен, көзқарасымен санасу, басқаны түсіне білу, өзін оның орнына қоя білуі - осы қасиеттердің бәрі де оқушының психологиялық ахуалын тудыруға бой алдырады.
Жоғарыда айтылып өткендей сатылай кешенді оқытудың әртүрлі тәсілдері пәнаралық байланыстың қазіргі оқыту - тәрбиелеу, білім беру жүйесінде оқушылардың дүниетанымын тереңдете отырып, оқытудың тиімділігін арттыруға көмектесуі ғылыми педагогикалық дәлелдеме ретінде танылады.Пәнаралық байланыс арқылы оқытудың дамытушылық, білім және тәрбие берушілік қызметі объективті түрде кеңейіп дамып отырады.
Бастауыш мектепте білімдердің жүйесі мазмұны жағынан өте күрделі, әрі кешенді болғандықтан олардың мәні мен меңгерілуі пәнаралық байланыс деңгейінде жүзеге асырылуы қажет. Оқушылардың жас және дара ерекшеліктерін игере отырып, оқыту үрдісіндегі пәнаралық байланысты жүзеге асыру бұл оқушының жеке тұлға ретінде дүниетанымының қалыптасуына, сонымен қатар мұғалімге өз жұмысының тиімділігін арттыруға себепші болады. Мұғалім әр сабақта тапсырма мен өзіндік жұмыс түрлерін қызықты әрі деңгейлік түрде құрастырып, отырғаны жөн. Сондай - ақ оқушы шығармашылығын шыңдауға пәнаралық байланыстың маңіызы зор.
Оқушылардың шығармашылық қабілеттері ашылу үшін белсенді формалар мен әдістерді қолдану керек: әңгімелесу, пікірталас, ойындар, тартыстар, жорықтар мен сайыстар, сұхбат, байқаулар, олимпиадалар, бақылаулар, шығармашылық еңбек, жобалар, дербес сабақтар. Оқушылардың қабілеттеріне қарай әрбір баланың ойын оятып, ойландыруға, талдау жасауға, салыстыруға жетелейтін жеке шығармашылық тапсырма береміз. Осындай әдістерді жиі пайдалану оқушылардың шығармашылыққа баулуына, шәкірт бойындағы талант көзін ашуға, тілін байытып, қиялын ұштаумен өз бетінше ізденуге зор әсерін тигізеді.
Н.А.Оразахынова - Абай атындағы ҚҰПУ-ті қазақ тілі теориясы және әдістемесі кафедрасыныңпрофессоры, педагогика ғылымдарының докторы, ҚР Ғылым академиясының Вице-президенті, "Сатылай кешенді талдау" технологиясының авторы.
Білім беру жүйесінің басты міндеті - ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, оқытудың жаңа технологиясын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық, ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу.Егер технологияларды басқалардан алуға ғана сүйенетін болсақ, біз өзіміздің технологиялық артта қалушылығымызды сол күйінде тұмшалап, технологиялық және ғылыми тұрғыда дамыған елдерге тәуелділікте боламыз. Сондықтан бізге өз ғылымымызды дамыту керек.Бәсекеге қабілетті технологиялар инновациялық экономиканың өзегі ретінде өздігінен пайда бола қоймайды. Бұл ұзақ үдеріс, ғылыми зерттеулердің, күрделі де шығынды эксперименттердің және ақыр аяғында, ғалымдардың идеялық нұрлануының қиындықпен келетін жемісі.
1.Әдебиет сабағында сатылай кешенді талдау технологиясынын әдістерін пайдалану тиімділігі
1.1 Технология - дегеніміз
Технология - гректiң techne - өнер, шеберлiк, бiлiктiлiк, logos - оқу сөздерiнен шыққан. Технологияға В.Дальдың сөздiгiнде: белгiлi бiр маңызды әрекетте, өнерде, шеберлiкте мақсатқа жету үшiн қолданылатын әдiс деп анықтама берiлсе, қазiргi батыс әлеуметтану сөздiгiнде: белгiлi әрекетте, өнерде, шеберлiкте қолданылатын әдiс-тәсiлдердiң жиынтығы деп көрсетiлген. Педагог-ғалым В.М.Шепель: Технология - белгiлi заттың бейнесiн өзгерту үшiн қолданылатын өнер, бiлiктiлiк, әдiс-тәсiлдер, - дейдi. И.Г.Зайнышев: белгiлi затты, тұлғаны сапалы өзгертуде қолданылатын бiлiм мен әдiс-тәсiлдер жүйесi деген анықтамасын ұсынады.
Е.И.Холостов болса, технологияны белгiлi шығармашылықтан сапалы нәтиже алу үшiн қолданылатын әрекеттер жиынтығы деп санайды.
Ал Р.В.Овчарова оған адамның әрекетiн, бiлiктiлiгiн, тәжiрибесiн еңбекке қажеттi заттарды, әлеуметтiк шындықты сапалы өзгертуге бағытталған әрекеттер жүйесi деп қарауды ұсынады.
Ресейлiк ғалымдардың iшiнде осы технологияның мәнiн бiршама анығырақ айтқан М.М.Левина: Педагогикалық технология - оқыту тәсiлдерi мен тәрбие құралдарын, оқытудың түрлерiн жинақтап, арнайы бiрiктiрудiң жолдарын анықтайтын психологиялық-педагогикалық жүйелерінің бiрлiгi, сондықтан да ол - педагогикалық үдерістің құралы болып саналады, дейдi. В.П.Беспалько педагогикалық технологияны оқу үдерісiн жүзеге асырудың мазмұндық техникасыдеп санаса,И.П.Волков жоспарланған оқыту нәтижелерiнiң жетiстiктерi үдерісiнiң сипаттамасы, - деп бағалайды. В.М.Монахов педтехнологияға оқушы мен мұғалiмге қолайлы жағдай туғызатын оқу үдерісiн жобалау, ұйымдастыру және өткiзу бойынша бiрлескен педагогикалық әрекеттердiң жан-жақты ойластырылған моделi, - деген анықтама бередi. Қазақстандық ғалымдардың пікірінше:
Технология - әдістемелік жүйе мен сәйкес дидактикалық үрдістер кешенінің тәжірибиеде жүзеге асырылатын жобасы, ал педагогикалық жағдаяттарға сай қолданылатын әдістер, тәсілдер оның құрамды бөлігі болып табылады. Бүгінгі оқу үдерісінде қолданылып жүрген педагогикалық технология бағыттары ізгілік, дамытушылық, жеке қарым-қатынастарға негізделген. Ал, бұл технологиялардың дидактикалық негіздеріне: белгілі бір мақсатқа байланысты проблемалық оқыту, оқушыларды қабілеті мен мүмкіндіктерін ескеру, оқу қызметін саралап басқару, оқу үдерісін демократияалық жолмен ұйымдастыруды айтуға болады деп есептейміз.
Педагогикалық технология жаңа технология, озық технология, оқыту технологиясы т.б терминдермен аталуда. Солардың бірі сатылай кешенді талдау технологиясы - қазақ тілі әдістемесінің технологиясы. Талдаудың бұл түрі өткен, қазіргі және кейінгі материалдарды өзара бірлікте игеруге мүмкіндік береді. Бұл әдістемелік құрал - кітапша қазақ тілінде білім беретін мектептердің 6-сынып әдебиет оқулығындағы берілген ақын- жазушылардың поэзиясын Н.А.Оразахынованың Сатылай кешенді талдау технологиясы бойынша талдауға арналған. Оқушылардың әдебиеттен теориялық білімдерін нығайтуға, танымдық деңгейін көтеруге мол септігін тигізеді. Оқушылардың сөздік қорын молайтуға поэзия тілін ұғынуға үйретеді. Сонымен қатар, белгілі ақын-жазушылардың еңбектерін саралай алуға дағдыландырады, оқушыларды шығармашылықпен жұмыс істеуге дағдыландырады.
Сатылай кешенді талдау технологиясының негізін қалаған Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық Университетінің оқытушысы, филология ғылымдарының докторы, профессор, әдіскер - ғалым Нұрша Алжанбайқызы Оразахынова.
ОСКТТ дегеніміз қазақ тілін оқытудан бас алып, халқымыздың әдебиетін, тарихын, географиясын тағы басқа пәндердің жиынтығын құрап, оқушыларға жан-жақты білім беретін, олард өз елінде, жерінде ұлтының биік тұлғалы азаматы етіп қалыптастыра алатын оқыту түрі.
Сатылай кешенді талдау технологиясы бұл қазақтың төл технологиясы деп атауға болады. Бұған дәлел ретінде осы технологияның авторы Нұрша Алжанбайқызы Оразахынова ХХ ғасырдың 20-30 қазақ ғалымдарының оқыту-тәрбие туралы жасаған ғылыми тұжырымдамаларын және әдістемелік кешендерін негіз етіп алған.ОСКТТның (Ораханованың Сатылай кешенді талдау технологиясы) теориялық негізін А. Байтұрсынов, Ж. Аймаутов, М. Жұмабаев, Қ. Жұбанов, С. Аманжолов тағы басқа қазақ ғалымдарының ғылыми әдістемелік тұжырымдамалары автор арқылы басшылыққа алынып, ағартушылық негізін Ыбырай, Абай, Шоқан тағы басқа ағартушылардың педагогикалық ұстанымдарын, ұлттық құндылыққа негізделген әдіс тәсілдерін еңгізіп, бастауыш сыныптардан бастап, төмендегідей пәндерге еңгізудің жолдарын көрсетеді. Олар: қазақ тілі, ағылшын тілі, әдебиет, математика, тарих, георафия, физика, химия, информатика секілді негізгі пәндер.
ОСКТТ оқушыларға қазақ ғылымының мазмұны мен жүйесін, оның сөздік құралы мен грамматикалық құрылысын, сөйлеу тілінің байлығын және әдеби тіл нормасын үйретіп, дұрыс сөйлесу, сауатты жазу дағдысын қалыптастырады. Сол арқылы басқа пәндерді сауатты меңгеруге негіз қаланады.
ОСКТТ тек қана білімді белгілі бір көлемде беріп, қажетті шеберлік пен дағдыны қалыптастырумен ғана шектелмейді, сонымен қатар баланың жалпы тұлғалық дамуына, ойлау, есте сақтау, қиялдау, ізденушілік, зерттеушілік әрекеттерін ұйымдастыру да басты назарда ұсталады. Өл үшін бала өзінің бұған дейінгі білетін амалдарының, тәсілдерінің жаңа мәселені шешуге жеткіліксіз екенін сезінетіндей жағдайға түсуі керек. Содан барып, ол білім алуға әрекеттенеді.
ОСКТТмен оқытуда мұғалім мен оқушы қарым қатынасы жаңа қағидаларға негізделеді. Олар: ынтымақтастық, түсіністік, әріптестік секілді қасиеттер. Бұл технологияның маңыздылығы, тағы бір ерекшелігі оқушыларды жақсы, жаман, орташа деп бөлмей тек материалды өте жылдам, баяу, қабылдауына қарай тапсырманы он деңгейге икемдеп барлық баланың дамуы үшін қолайлы жағдай түғызуды мақсат тұтады.Ал деңгейлер төмендегідей болып бөлінеді:
1-ші деңгей:
Бұл деңгейде оқушымен мұғалімнің іс-әрекеті қатар жүреді: жазу, дауыстап айту,есту, көзбен көру, естіген нәрені ұзақ есінде сақтау, яғни коммуникативті әрекеттер орындалады.
2-ші деңгей:
Бұл деңгейде іс әреет атылым-жазылым- түрінде жүзеге асады.Оқушы талдауды ауызша толық баяндап жазуға, талдаудың қысқаша түрін қолданады.Ал дұрыс баяндауға қажетті толық үлгісі сөйлем құрылысы алдыңғы сатыда үйретілген.
Бұл деңгейде тілдік қатынас айтылым-жазылым-тыңдалым әрекеттері қатар жүреді. Бұл талдау күрделілігімен ерекшеленеді де оқушыларды ой ұшқырлығына баулау, танымдық дүниесін кеңейту көзделеді.
Тілдік материалды жазылым бойынша символдар арқылы ықшамдау принципы мен өрнектеу, айтылым бойынша ауызша толық талдау жүргізіледі. Бұл деңгейде оқушылар алдынғы білім-білік дағдыларын жинақтап, сауатты әңгіме әдісі қолданылады.
Диалог арқылы талдау. Бұл деңгейдегі талдау үлгілері ауызша орындалады.оқушылар бұл талдау арқылы аңғарымпаздыққа, әріптесінің жауабын мұқият тыңдауға, ойын ары жалғастырып кетуге дағдаланады. Мұндай талдау көбінесе ойын түрінде жүргізіледі.
Жад жазу. Бұл деңгейде оқушылардың СКТ арқылымеңгерген теориялық білімді жадқа жазу: теориялық білімді меңгеру, орфоргафиялық сааттылық, пунктуациялық белгілерді дұрыс қоюын байқаймыз және қорытынды шығарамыз.
Уақытқа талдау: өте жылдам-3 минут; жылдам-5 минут; баяу-3 минут;
Компьютерлік талдау;
Ашық тест
Шығармашылық жұмыс;
СКТда оқушы ғылыми тілде сөйлеуге үйренеді, қарапайымнан күрделіге, уақиғаны сатылап түсіндіре алып, тұжырым жасауға үйренеді, оқушыны болжамнан сөйлеуден құтқарады.
ОСКТТ ның мақсаты:
Барлық оқушыны табысты оқыту, білім - білік дағдысын қалыптастыру
Білім алуға деген ынтасымен іскерлігін арттыру, оқу танымдылық белсенділімен оқытуды жеделдету;
Шығармашылық қабілеттерін дамыту және ғылыми ізденіске жетелеу;
Міне, осы жоғарыда айтылған ОСКТТмен 2005 жылы Н.А. Оразахынованың Прақтикалық қазақ тілі атты кітабы арқылы таныстым. Сол жылдары қазақ тілімен ағылшын тілін салыстырмалы түрде сатылай талдау арқылы оқушыларға жеткізуді мақсат етіп қойған едім. Автордың кітабынан кейін, тіл маманы ретінде қазақ тілінің сонымен қатар орыс тілінің де грамматикасын салыстыра отырып, дербес үйрене бастадым. Бұл әрекетке итермелеген басты бір жағдай, сол жылдары білім жүйесінде қарқын дамып келе жатқан 9-сыныптардағы МАБ және 11-сыныптардағы ҰБТ еді. МАБ және ҰБТ тапсырмаларын классификациалай келе сұрақ тапсырмалардың орташа 60-70 пайызы тіл біліміндегі морфология саласындағы етістікке келіп тірелді. Осы етістік категориясын оқушыларға салыстырмалы түрде түсіндіруді жөн көрдім.. Осы бағдарламаға сәйкес, мен ОСКТТ ны пайдалана отырып өзімнің Ағылшын тілінің етістігін қазақ тілімен ОСКТТ бойынша салыстыра отырып талдау атты оқушылар мен мұғалімдерге арналған оқу әдістемелік құралды жаза бастадым. Оқу құралында екі тілдің етістік категориясы СКТ бойынша толығымен талданады және осы категорияны толығымен қамтиды. Оның екі тілде жасалу ерекшелігі СКТ бойынша талданып, тірек сызбалар арқылы көрсетіледі; етістіктің еі тілдегі ұқсастығы және айырмашылығы да дәл осы жолмен көрсетілген.
Оқу құралының өзіндік ерекшеліктері бар:
1-ерекшелігі:Тілдік талдаулар жасай отырып, теориялық материалдар да жаңашыл бір жүйемен беріліп отырады. Бұлай берген оқушыларға да мұғалімдерге де түсінікті де қызықты. Өйткені етістік категориясын үйренуге берілген теориялық білім мектеп оқулығындағы жүйені қайталау емес, жаңа бағытта берілген, әрі ақпаратты технологияның кез келген түрімен де оқытуға оңтайлы және практикалық жағынан тиімді. Егер практикалық жұмыс болмаса, теориялық білім құр жаттанды болып қалатыны барлығымызға да белгілі. Осыны болдырмау мақсатында тапсырмалар белгілі бір жүйемен жасалып, СКТның 7 деңгейі (Уақытқа талдау) қолданылады. Оқушылар теориялық білімнен кейін берілетін әр түрлі тапсырмаларды осы деңгей негізінде орындайды. Тапсырмалар: қайталау, дамыту және бекіту болып бөлінеді, ал бағалауда ерекше критерийлерге ие, мысалы:
1.Сөйлемдерді сәйкестендіре отырып, салыстыр. (3 минут - 5 балл)
Сөйлемдерді оқып, түрлеріне сәйкес сұрақтар қой. (5 минут - 6 балл)
Тест.Сұрақтарға дұрыс жауап таңда: (3 минут -10 балл) секілді бағалау критерийлері тапсырмалар деңгейіне байланысты.
Етістіктің кең ауқымды грамматикалық категория екені барлығымызға белгілі, ал оқушыларға жеңіл түрде ықшамдап түсінікті болу үшін жоғарыда айтылған деңгейлер ескеріле отырып жасалған. Ағылшын тілін оқытудағы негізгі 3 аспект: жазу, оқу және сөйлесім практикалық іс-әрекеттер арқылы дағдыларын дұрыс қалыптастыруға мүмкіндік жасалған, яғни кез-келген дәстүрлі сабақтағы 3 білімділік, дамытушылық және тәрбиелік мақсаттар түгелдей іске асырылады.
Жұмыста мұғалімнің етістік тақырыбын екі тілде ұтымды және уақытты үнемдеп түсіндіруде оны СКТ және ОСКТТ ның 8-деңгейі арқылы (Компютерлік талдау) жүзеге асырылуы мүмкін.
2- ерекшілігі: Оқушылар ағылшын тілінде етістік туралы теориялық білімдерін кеңейте, білім - білік дағдыларын арттыра отырып, қазақ тілінің етістігін қайлайды. Бұл жайыт та көзден тыс қалар емес, себебі ОСКТТның басты міндеттерінің бірі қайталауға негізделген. Осы қайталау арқылы ол алдын алған білімдерін пысықтап, жылдамдықпен тапсырманы орындауға дағдыланады
Оқу құралын зерттеп жазу процессінде эксперимент түрінде жүзеге асыруды ойластырдым, сөйтіп осы тақырыпқа МАБқа дайындық жоспарын құрып, СКТ негізінде факультатив сабақтарын өткіздім, соның нәтижесінде 2010-2011 оқу жылында қала бойынша МАБ көрсеткішіміз І орында болды, дәл осы тақырыпты ОСКТТ мен 11 сынып оқушыларын соның ішінде Алтын белгі үміткерін дайындадым, нәтижесі көз құантатындай болып, үміткер өзін өзі ақтап шығып, сапа 100 пайыз, үлгірім 100 пайыз көрсетті.
Жоғарыда ОСКТТ туралы айтылғандардың барлығы оқушылардың 9- сыныптарда МАБ пәндерін меңгертуде және ҰБТ де таңдау пәндерін алуда, таңдаған пәндерін терең меңгеруге негіз қаланатындығы сөзсіз.
Бүгінгі таңда Қазақстан алдыңғы дамушы әлем мемлекеттері қоғамының құрамына кіріп отыр. Бұл жетістік ғылым беру саласының алдына аса зор міндеттерді артып отыр, соның ең бастысы білім беру үрдісін 21 ғасырдың жаңа талаптарына сай сәйкестендіру болып табылады.
Белгілі ұстаз-ғалым М.М. Поташник: Әр мұғалім өзінің бағыты мен қойған мақсатына байланысты мемлекет пен қоғамның сұраныстарына, ғылым мен техниканың дамуына байланысты технологияны таңдай білу қажет, - деп атап көрсеткен. Қазіріг кезде мемлекетімізде де, Ресейде де, шет елде де түрлі авторлар әртүрлі инновациялық технологияларды заман талабына сай деп ұсынып отыр. Бірақ кез келген технологияны білім беру және тәрбиелеу жүйесіне ендіріп лайықтандыру оңай іс емес, себебі кейбір технологиялар білім беруде тиімді болғанымен, оқушыларды заман талабына сай тәрбиелеу жүйесіне сәйкес етпей, білім беруде де қайшылықтары көп кездеседі. Ал бұл процессті тиімді ұйымдастырудың бірден бір жолы - Н.А.Оразахынованың Сатылай кешенді талдау технологиясын білім беру және тәрбие жүйесіне толығымен енгізу болып табылады.
1.2. Әдіс
Әдіс - керекшіліктен шығатын нәрсе. Әдістің жақсы-жаман болмағы жұмсалатын орынның керек қылуына қарай. Мәселен, сауаттау әдісін алсақ, бір жұрттың сауаттау ісіне қолайлы болған әдіс екінші жұрттың да сауаттау ісіне қолайлы боларға тиіс деп айтуға болмайды. Екеуінің тілінің заңы, емлесінің жүйесі бірдей болса, біріне қолайлы болған әдіс, екіншісіне де қолайлы болуы мүмкін. Егер де тілінің заңы, емлесінің немесе әрпінің жүйесі басқа болса, ондабіріне жақсы болған сауаттау әдісі екіншісіне де жақсы болады деп ешкім айта алмайды.Әдісін алғанша қай істе болса, қиын болады. Әдісін алған соң, қайсысы болсада оңайланады. Істің шапшаң істелуі күйге жетуі, қайта-қайта істеліп, дағдығаайналған кезде болады.Екінші кемшілігі − қазақ мұғалімдері де, қазақ ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz