Абайсызда жасалатын қылмыстар мен қасақана жасалатын қылмыстардын өзгешілігі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 АБАЙСЫЗДЫҚТЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ . . . 5

Абайсыздық ұғымының негізгі түсінігі мен сипаты . . . 5
Абайсыздықтың түрлері және криминологиялық сипаттамасы . . . 10

2 АБАЙСЫЗДЫҚТЫҢ КІНӘ НЫСАНЫ РЕТІНДЕГІ МАҢЫЗЫ МЕН ШЕШУ МӘСЕЛЕЛЕРІ . . . 15

2. 1 Абайсызда жасалатын қылмыстар мен қасақана жасалатын қылмыстардын өзгешілігі . . . 15

2. 2 Абайсызда жасалатын қылмыстар үшін қолданылатын жаза түрлері . . . 19

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 24

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 26

КІРІСПЕ

Қурстық жұмыстың жалпы сипаттамасы. Соңғы уақытта абайсызда жасалған қылмыстарға көп көңіл бөлініп жүр. Біріншіден, осы қылмыстардың көптігімен сипатталады, екіншіден ғылыми-техникалық дамуына байланысты осы мәселені шешудің жаңа шешімін табуды талап етеді.

Негізінен алғанда абайсызда жасалған қылмыстар қылмыстың обьективті түрде жалпы бөлімін құрайды. Сонымен қоса, ғылыми-техникалық дамуға байланысты осы қылмыстар көбеюде. Қазіргі таңда абайсызда жасалған қылмыстармен күресу мәселесін жандандыру, бұл осы қылмыс түріне қолданылатын жазалардың сапасына байланысты. Алайда, казіргі кезде осы қылмыстар үшін қолданылатын жазалар жүйесі әлі толық жетілдірілмеген, сондықтан осы мәселеге көп көңіл бөлу қажет деп ойлаймын.

Қазіргі таңда ғылыми - техниканың дамуына байланысты ғалымдарды осы абайсызда жасалған қылмыстар ғана емес, сонымен қоса оның құрылымы мен даму үрдісі алаңдатады. Сонымен қатар абайсызда жасалған қылмыстар басқа да қылмыстармен тікелей байланысты. Осыған орай көптеген ғалымдар абайсызда жасалған қылмыстар туралы өздерінің ой-пікірлерін айтқан болатын. Мысалғы, В. В. Лунеев «Құқыққа қайшы әр түрлі кейіптегі жүріс-тұрыс нысандарының арасында құқықбұзушылықпен қылмыстылықтың байланыс жағдайын бейнелейтін статистикалық тәуелділік бар»- дейді [1] . Және абайсызда жасалған қылмыстармен күресудегі тиімділікті зерттеген уақытта, ең алдымен оның әлеуметтік ортаға қалай әсер ететінін және қауіптілік дәрежесін ескеру қажет. Ғылыми-техникалық прогресс жағдайында технологиялық процесс ережесін сақтамау, заңдылықты бұзу үлкен зардапқа әкеліп соғуы мүмкін.

Ғылым мен техниканың даму қарқыны - заңға қайшы келетін абайсыз мінез-құлықтарға қарсы күресті күшейтуді талап етеді, себебі техникаларды пайдалану саласындағы заңсыздықтардың көбісі абайсыз қимыл-әрекеттердің салдарынан болып жатады.

Жұмыстың өзектілігі. Әлеуметтік процесс өндіргіш күштер мен өндірістік қатынастардың дамуын ғана емес, қондырманың да қаншалықты жетілдіргендігін көрсетеді. Сондықтан да қоғам дамуында болып жатқан өзгерістер құқық қорғау институттарында әсер етпей қоймайды. Олай болса, абайсызда болатын қылмыс проблемаларын шешу үшін, алдымен адамдардың аңдаусыз мінез-құлқын қылмыстық құқылық тұрғыдан ретке келтіру саласына өзгеріс ендіру керек, өйткені абайсызда болатын қылмысты тудыратын қоғамдық қатынастар мен әлеуметтік байланыстардың ауқымы тым кең.

Бұл проблеманың түйіндісі мен іс жүзіндегі маңыздылығы сонда, қылмысқа бастайтын абайсыздық-негізінен адамдардың қауіпсіздігін, денсаулығын, тиімді еңбегі мен түрлі маңызды салалардағы әлеуметтік пайдалы қызметін қамтамасыз ететін негізгі шарттарды қылмысты түрде бұзу сияқты әрекеттерді қамтиды.

Абайсызда жасалатын қылмыстардың ішіндегі ең қауіптісі және ауыр зардаптарға әкелетіні адамның техникамен қарым-қатынасы болып танылады. Осыған орай алынған тақырыптың өзектілігі орынды деп атауға болады.

Берілген курстық жұмыстың мақсаты - Абайсыздық үшін жауапқа тарту - қылмыстық істегі күрделі проблемалардың бірінен саналады. Ол ежелден - ақ ғалым -заңгерлердің назарын аударып келеді. Абайсызда жасалған қылмысқа байланысты заңсыздықтарда дамытуға С. В. Бородин, Т. С. Дагель, Н. И. Загородников, И. И. Карпец, В. Ф. Кириченко, В. В. Клочков, Г. А. Кригер, В. Н. Кудрявцев, Н. Ф. Кунецова, И. П. Лановенко, Н. СЛейкино, В. Г. Скворцов, Т. В. Церетели, Е. Қайыржанов, А. Агыбаев, В. Нерисян, Б. Здравомыслов, В. Квашис тағы баска ғалымдар көп үлес қосты, осыған орай абайсыздықтың азмұнын, оның негізгі түсінігін және құқық жүйесіндегі алатын орны мен рөлін анықтау.

Соған сәйкес курстық жұмыстың міндеті:

Абайсыздық ұғымының негізгі түсінігі мен сипатына тоқталу;

Абайсыздықтың түрлері мен оның криминологиялық сипаттамасын ашу;

Абайсызда жасалатын қылмыстар мен қасақана жасалатын қылмыстардын өзгешілігіне талдама жұмыстарын жасау;

Абайсызда жасалатын қылмыстар үшін қолданылатын жаза түрлерін сипаттау болып табылады.

Курстық жұмыстың объектісі - абайсыздықты кінә нысаны ретінде қарастыру болып саналады.

Курстық жұмыстың пәні - Қазақстан Республикасының қылмыстық құқығы.

Курстық жұмыстың құрылымы. Аталған тақырыпқа жазылған курстық жұмыстың көлемі кіріспеден, екі бөлімнен, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

АБАЙСЫЗДЫҚТЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

Абайсыздық ұғымының негізгі түсінігі мен сипаты

Абайсыздық қылмыскерлігі де жаппай әлеуметтік құқықтық құбылыс сияқты қоғамның белгілі бір даму кезеңінде өмір сүретін қылмыс туралы жаппай түсініктің құрамды бір бөлігі болып табылады.

Абайсыздық қылмыскерлігі жөніндегі түсініктің негізіне

Казақстан Республикасының Қылмыстық кодексі 21 бабына сәйкес абайсыздық салдарынан жасаған қоғам үшін қауіпті әрекеттер немесе әрекетсіздік жатады. Сондықтан да абайсыздық салдарынан болатын қылмыскерлік жөніндегі түсініктің мазмүны қылмыс туралы

зандылыққа онда көрсетілген абайсыздықган болатын қылмыстардың тізіміне және олардың сипатына сәйкес болады.

Абайсыздық қылмыскерлігі дегеніміз белгілі бір мерзім ішінде қоғамда абайсыздық салдарынан жасалған заңсыздықтың жиынтығы. Сондай-ақ ол түрлі қылмыстардың жай ғана қосындысы емес белгілі бір әлеуметтік зандылықтарға сәйкес өзінше дамып отыратын құрылымы бар қылмыстардың бірегей жиынтыгы болып табылады.

Абайсыздықтан жасалған қылмыс, абайсыздықтан болатын қылмыскерлік, қылмыскерлік түсініктердің өзара қатынасы жеке, ерекше және жалпы деп аталатын категориялар қатынасын диалектикасын көрсетеді бұл жерде жеке деген ұғым абайсыздық салдарынан болған нақгы бір қылмысты, ал жалпы үғымы- бүкіл қылмыскерлікті білдіреді. Бірақ, бұл жеке және жалпы деген екі категорияның арасын абайсыздық қылмыскерлігі байланыстырып отырады.

Сонымен, абайсыздықтан болатын қылмыскерлік, жалпы қылмыскерліктің бір бөлігі ретінде каралуы тиіс. Жалпы қылмыскерлікке тән таптық касиет, қоғам дамуының белгілі бір кезеңінде өмір сүру заңдылығы, оның пайда болу себебі, жағдайы және жою жолдары туралы жалпы кдщда сияқты белгілер абайсыздық қылмыскерлігіне де тән.

Кылмысты криминалогиялық жүйелеу ісінде абайсыздық қылмыскерлігі ерекше топқа жатқызылады, баскаша айтканда, ол -жалпы қылмыскерлік кұрылымында дербес элементке ие. Бүл дербестік абайсыздық салдарынан болатын қылмыскерліктің ерекшеліктері мен айқындалады:

а/айыптың түрі бойынша, яғни, қылмыс жасаудың

психалогиялық механизмі бойынша;

ә/қылмыс жасаудың әлеуметтік - психологиялық себептерімен қылмыскердің мінез - құлқы бойынша;

б/сол қылмыстар жасалынатын қызмет салалары бойынша;

в/ келтірген зардабы бойынша;

Абайсыздықтан болатын қылмыс қасакана қылмыстан ең алдымен жасаган бабының түріне қарай ерекшеленеді. Соған орай қасақана жасалатын қылмыстың психологиялық механизімінен оның айырмасы сол адамның өзі істеген ісінің қоғам үшін каншалықты қауіпті екенін және оның қоғамға қандай зардап әкелетінін қалай түсіретіндігіне байланысты. Абайсыздық қылмысын жасауны адам өз ісінің қоғамға қаншалықты кауіпті екенін білмейді: ол қоғамға зиян келтіргісі / тіпті оған жол бергісі/ келмейді. Ойткені ондай зардаптың мүмкін болатынын ол алдын ала көріп біле алмайды немесе оны болдырмауға, алдын алуга болады деп сенеді. 1

Бүл жерден абайсыздықтан қылмыс жасайтындарға сипаттама берудің мынадай ерекшіліктері туындайды: қасақана қылмыс жасаушылар ерікті немесе еріксіз түрде өзін қогамдық мүддеге қарсы қояды, ал абайсыздық қылмысының әлеуметтік - психологиялық себебі абайсыздық, қоғамдық тәртіп ережелеріне жауапсыз караудан болады. Сондықтан да абайсыздықтан қылмыс жасаушылардың қасақана қылмыс жасаушыларға қараганда өнегелілік сапасы көбіне жоғары болуы мүмкін.

Абайсыздық қылмыстары өндірісте, транспортта, басқару жүйесінде, медицина практикасында, түрмыста, т. б. салаларда үшырасуы мүмкін. Оның кауіптілігі қылмыстың қай салада болатындығына, қылмыскердің кандай құрал-жабдықты пайдаланғандығына байланысты. Келтірілген зардаптың қаншалықты ауырлыгы да осыған карап өлшенеді. Әсіресе, техникаларды пайдалану мен баскару жүйесіндегі кәсіби абайсыздық салдарынан туындаутын қауіп аса зор болмақ.

Осы жерден абайсыздық қылмысының тағы да бір ерекшелігі туындайды: қасақана қылмыс жасаушының мінез - құлқы /азындық деңгейі/ істеген қылмысының деңгейіне сай келеді, ал абайсыздық қылмысы кезінде ондай сәйкестік болмайды. Қылмыска әкеп соққан абайсыздықтан келген зиян айыпкердің өнегелілік бұзылу деңгейімен емес, оның қызмет саласымен, пайданылатын қүрал-жабдықтарының ерекшеліктерімен, қылмысты істің себебімен, айыпкер үшін кездейсоқ болып табылатын тағы да басқа көптеген жағдайлармен айқындалады. Сондықган да абайсыздық қылмысы кезінде адамның жеке басы /әлеуметтік-өнегелі мінездемесі / мен келген зардаптың арасында ал тен түйедей айырмашылық болуы мүмкін.

Қылмыскерлік түрлі белгілер мен көрсеткіштер арқылы сипатталатын аса күрделі әлеуметтік - қуқықтық қүбылыстан басталады. Сондықган да оған / қылмыстық ауырлығына, қылмыс обьектісіне, қылмыс санына, оны жасау әдісіне / түрлі белгілері бойынша тлдау жасалады. Қылмысты криминалогиялық талдап, қорытудық маңызы зор. Бүл тұрғыдан алынғанда оны үш топка бөліп қарайды: пайдакүнемдік қылмыстар, зорлық - зомбылық қылмыстары, лауазым иелерінің немесе мамандардың кәсіби міндетерін қасакана бүзуы арқылы жасайтын қылмыстары. Бүл, әрине, қылмыстардың негізгі түрлерін топтау ғана, ал олардың арасында қылмыстық неше түрлері жатыр. Профессор П. С. Дагель осы жіктеудің қатарына дербес топ ретінде абайсыздық қылмыскерлі ең қосуды үсынады.

Сонымен, абайсыздық қылмыскерлігі дегеніміз - қылмыскерлік жөніндегі ауқымды түсініктің бір бөлігі, оның қүрылымының дербес элементі ғана.

Қылмыстық абайсыздыққа жасалған жоғарыдағы талдаудан байкадынымыз, негізгі заңның 21 бабымен Казақстан Республикасы Қылмыстық Кодексінің 21 бабында берілген анықтамага талас жоқ деп айта аламыз. Г. А Злобин мен Б. С. Никифорв бүл анықтама қоғамдық қауіпті күбылыспен күресің өмірлік мүқтажына жауап бермейді. Сәйкестіктен шығар жалпы абайсыздықтың жалпы анықтамасын қайта қүрудан іс іздеген жөн дегенді айтады.

Қазіргі қолда бар, абайсыздық анықтамасының кемістіктері ретінде мыналарды атап айтады: айып жөніндегі жалпы түсінік пен ішкі ниетті айқындаудағы сәйкессіздік, абайсыздық жалпы белгілерін айқындауда субьектінің ізі істеген ісіне қалай кдрайтындығының ескерілмеуі, бүл анықгаманың Қылмыстық кодекстің Ерекше бөліміндегі кейбір абайсыздық қылмыскерлігі күрамының тіркесімен сай келмеуі, заң шеберіне сыйыспайтын баскд да абайсыздық қылмыс түрлерінің нақты өмірде ұштасуы.

Абайсыздық қылмыскерлігін - тәртіптің абайсыз айтуы сияқты тең түсініктің бір бөлігі ретіңде қарау керек. Тәртіптің абайсыз айытуы дегеніміз - қоғамға немесе белгілі бір әлеуметтік топқа зардап келтіретін немесе кауіп тудыратын мінез-құлық құбылысы. Мұндайда қылмыс бүл қауіпті түсінбеуден, одан келер зардапты елемеуден немесе ол зардапты болдырмауға деген сенімінің күштілігімен жасалады. Бұл жерде, айта кету керек, субьектінің қауіпті сезінуге, оның алдын - ала толық мүмкіндігі бола тұра, ол мүмкіндікті іс жүзінде асыра алмаған жағдайы мысал ретінде алынып отыр.

Абайсыздық салдарынан болатын айыптың қасақана жасалатын қылмыска карағанда психологиялық механизмінде, қоғамға келер зардап пен субьектінің ерік-түйсігі арасындағы байланысы да баскаша болады. Субьект ол зардаптың болатын алдын-ала болжамайды /ұқыпсыздык/ немесе олай болмайтынына сенеді /өзімшілдік/. Бұл екі жағдайда да ол қоғамдық мүддеге үқыпсыздық көрсетеді, баскаша айтканда, тиісті сақтық шараларын жасамайды, осылайша үқыпсыздық пен өзімшілдіктің аяғы абайсыздыққа апарып согады. 1

Өзімшілдік тұсында сақгықтың жеткіліксіздігі субьектінің қоғамға қауіп төндіретін зардапты болдырмаудың алдын-алуға байланысты жағдайларға беретін бағасынан байқалады /субьект бұлжағдайлардың

жеткіліксіз екенін алдын ала көре білмейді; /үқыпсыздық тұсында

бүл абайсыздық болған істің өзіне кдтыстылығынан көрінеді/ субьект, одан қоғамға келер ауыр зардапты алдын-ала көре білмейді.

Сондықтан, абайсыз іс әрекетің салдары субьектінің еркінен тыс

болады, оның мәні мен мақсатына кірмейді, керісінше, көбінесе қарама-кайшы келеді.

Бірақ абайсыздық әрекеттерінің бәрін бірдей ырықсыз /импульстік/ іс-әрекет жүйесіне жатқызуға кдрсылар да жоқ емес. Әдетте, ерікті іс-әрекет пен ырықсыз іс-әрекетті бір-бірінен айыра білу үшім, оның келтірген зардабына емес, субъектінің мінез-құлқына, яғни, ол бұл әрекетті саналы түрде жасады ма, жоқ ырықсыз акті ме, міне осы жағына қарайды. Олай болмаған жағдайда кез-келген іс-әрекетті ырықсыз деп тануға болады, өйткені, алдын-ала болжап, біліп, кдлап жасаған іс-әрекетке карағанда мүның зардабы ылғи да кісі ойламағандай орасан зор және үнамсыз болып шығады. Абайсыздық айыптарының тагы да бір ерекшелігі сол - онан келген зардап субьектінің әрекеті үшін кездейсоқ болып табылады. Бұл, әсіресе, қауіпсішк ережелерін бұзу салдарынан болатын техникалық абайсыздыққа катысы. И. П. Лановенконың техника кауіпсіздігі ережесін бұзуға жасаған талдауы көрсеткендей, ауыр немссе адам өліміне әкеп соққан әрбір жағдайға жеңіл жарақатпен аяқталған ондағы ұсақ тәртіп бүзушылықтан келеді екен. Ал жеңіл жарақатпен сәтті аяқгалған жағдайлардың өзара қатынасы бірге оннан, немесе бірге жиырмадан келеді. Автор былай дейді: "Практикада техника кдуіпсіздігі ережесінің бүзылуы деңгейі бірдей бола тұра, айыпты адамның онан әрі коңіл-күйіне, тәртібіне қарамастан, ол жағдайдың кейде өлімге, ауыр жарақатқа немесе жеңіл жарақатқа әкеп соғатыны белгілі. Көбіне ешқандай қауіп тудырмайтын кезі де болады". Әрине бұл айтқанымда абайсыздық қылмысының бәріне бірдей тура келе бермейді, бірақ тәртіп бүзушылық пен оның зардабы арасындағы сәйкессіздік үнемі байқалып отырады. Абайсыздық қылмысы көбнесе белгілі бір жағдайға байланысты болады, оның табиғатында сол нақты жағдайдың өзі аса маңызды криминогеңдік роль атқарады. Қасақана және абайсыздық қылмыстары кезіндегі жағдай және жеке адамның өзара ықпалын зерттеген В. А. Номоконовтың мәліметтері көңіл ау іарарлықіай. Қасақана қылмыс жасағаңдардың көбісі жағдайды "билеген" 73%, ал абайсыздық қылмысы түсында көбісі жағдайға керісінше "тәуелді" 51% болған.

Ғылым мен техниканың дамуы төтенше жағдайдың өсуіне себеп болуда, ал бұл жағдайға көбінесе техниканы пайдалану саласыңдағы қызметкерлер мен оның әрекет аумағындағы азаматтар тап болады. Н. А. Игнатов ең тәжірбиелі деген жүргізушілердің өзі, 3-тен 15 ретке дейін қиын жағдайға қалады дейді.

Абайсыздық қылмысының ерекшелігі сол, яғни мүнда қоғамға қарсы ішғыл мен мақсаттың үлес салмағы мейлінше аз болады, сондай-ақ ондағы пиғыл мақсат пен жағдайга орай пайда болған зардап арасында ешкандай байланыс жоқ. Яғни, сондай бір зардап келтірейін деген пиғыл болмайды, ал мақсат орындалмайды, не "асытымен орындалады".

Қылмыстық әрекетінің соңына байланысты әр адамның абайсыздыққа деген психикалық қатынасы ерекше болады. Негізінен абайсыздық қылмыстар қылмыс нәтижелі болғанда, нәтижеге жетуге қолданылған тәсілдер бойынша сараланады.

Бәрімізге белгілі абайсызда жасалған қылмыстарда дайындалу, оқталу және қылмысқа қатысу сияқты түрлері (формалары) жоқ, бұл қылмыстық жауапкершілікті де азайтады.

Абайсыздық менмендіктен және немқұрайдылықпен жасалады.

Қылмыс менмендікпен мынадай жағдайда, егер адам өз іс-әрекетінің (әрекетсіздігінің) қоғамға қауіп туғызуы мүмкін екенін алдын-ала білсе, бірақ бұл зардаптарды жеткілікті негіздерсіз жеңілдікпен болғызбау мүмкіндігіне сенсе.

Мысалы: автокөлік жүргізушісі өте жоғары және тез жүргенді сезе отырып, жоғары жылдамдықта тез тоқтаймын немесе қауіпті жағдай туғызбаймын деп сенеді. Бірақ ол тез тоқтата алмай көшеде келе жатқан адамды соғып, оған дене зақымын келтіреді.

Жүргізуші алдында болатын жағдайларды ескере отырып, бірақ оны болдырмаймын деп ойлайды. Ол менмендікті жүзеге асырғысы келді. Менмендікті бір жағынан қылмысты сезіне отырып оның болдыруына жол бермеуі, ал екінші жағынан қылмыс жүзеге асқаннан кейін сезіну.

Сонымен қатар менмендік былай мінезделеді: а) қоғамға қауіпті жағдайларды біліп тұру б) бұл жағдайларды менмендікпен болдыртпау.

Қоғамға қауіпті іс-әрекетті біле отырып және оның жүзеге асуының нәтижесін ескеріп, осылар менмендіктің интеллектуалды эелементін құрайды, ал оны жеңілдікпен болдырмау адамның еркіне байланысты, осы екі бөлігінің жиынтығы қылмыстың менмендікпен жасауына тура әкеледі.

Немқұрайлық қоғамға қауіпті әрекеттерді көрмей немесе оның жүзеге асуын білмей отырып мінездеуге болады, бірақ кейбір жағдайда оны білу керек және алдын-ала шара қолдануы мүмкін еді.

Бұны мына мысалмен келтіруге болады: Е аң аулап болған соң Б екеуі ат шанамен келе жатады. Шанада қарулы (оқталған) мылтық жатады. Жолдың қтылысында Е мылтықты басып қалады, мылтық атылып Б-ны жарақаттандырады. Осы мәселені сот абайсызда жасалған деп зақымы деп саралайды. Бірақ Е өзінің әрекетін, нәтижесін білмей отыра оны тиісті түрде ескеріп қарулы мылтықты оқсыздандырып ету керек еді. Келген зардабы бойынша қылмысқа психикалық қатынасы немқұрайлық түрінде жүзеге асады.

Немқұрайлық екі жағдайда мінезделеді: теріс - яғни қоғамға қауіпті іс-әрекетінің зардаптарының көруінің болмауы, дұрыс - қауіпті жағдайлардың болуы және өз әрекетінің нәтижесін субъект білу керек немесе алдын ала көруі керек еді. Бірінші жағдайда немқұйлық қасақана жасаудан (тікелей және жанама) және менмендіктен ерекше айырмашылығы бар. Екінші жағдайда ол барлық кінәсіз келтірілген зиянды зардаптардан, яғни сол үшін қылмыстық жауапкершілікке тартылмайтын тұлғаларды айтуға болады.

Мына жағдайларды анықтауға бағытталған яғни қоғамға қауіпті зардаптарды білуі керек және алдын-ала көруі туралы қылмыстық құқық теориясы мен соттық тәжірибе екі тұрғыда анықтайды: объективті және субъективті.

Объективті тұрғысы: немқұрайлық заңда былай көрсетілген: "алдын-ала білу керек еді" (96 б) ; яғни адамды қоғамға қауіпті әрекеттерді білуді міндеттейді және оны болғызбайтын шаралар қолдандырады.

Ал немқұрайдылықтың субъективтік тұрғысы (заңда "көруге болушы еді") адамды нақты жағдайда персоналды тәсілдермен және жеке қабілеттігін (өмірдегі тәжірибі, білімі, денсаулық жағдайы, психикалық көзғарасы және т. б. ) қолданып қоғамға қауіпті зардаптарды көруге алдын ала білуі керек екеніне әкеледі.

Қылмыстық құқық әдебиетінде казус түсінігі кездеседі. Казус (жағдай) - яғни қоғамға қауіпті зардаптар келтірілген кезде адамның әрекетімен себептік байланыста болады, бірақ адам оны көрген жоқ, көруге болушы жағдайдың болмауы және осы әрекеттердің нәтижесіне жетудің білмеуі. Осы жағдайлардың болғызбауына міндетінің болмауы ерекше мән-жай болады, яғни адамның кінәлігін жояды. Сондықтан болған зардаптары қандай да объективті тұрғыда болмасын жауапкершілікті жояды.

Заңда қылмыстың құрамдары бір қатарда еоекше белгіленген және құрамның объективті жағының белгілері әрекеттің ерекше қасиетіне юерілген, келген нәтижеге бір түрлі көрсетіледі. Осыған байланысты субъективті тұрғысынан қарағанда адамның жасаған әрекетіне байланысты психикалық қатынасы және келген зардаптарды психикалық көзғараста ерекшеленеді. Бұл жағдайларда біз кінәнің ерекше (қиын) түріне кездесеміз: әрекетіне байланысты қасақана ойы және келтірілген қоғамға зардаптарды абайсыз қатынасы.

Денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру барысында абайсыз жәбірленушінің өліміне әкеп соқтырса (ҚК 103 б 3 п) келген зардаптарға тікелей қатынасы қасақана деген орынға ие болады(тікелей және жанама) және жасалып жатқан қылмыстың қоғамға қатысты ерекше мінезделеді, сондықтан бұл мән-жайлар кінәлінің әрекеті тек қана денсаулыққа ауыр зиян келтіруге бағытталған. Осыған сүйене отырып субъект келетін зардаптарды алдын ала біледі және олардың нәтижесіне жетуін тілейді. Бірыңғай адам дене зақымын келтіру барысында, бұл әрекеттер адамның өліміне әкелетінін сезбейді, келетін зардаптарды ескермейді, бірақ оны білуі және алдын ала көруі, жәбірленушінің өліміне әкелетінін ескеруі керек еді. Бірақ ерекше түрде оны жеңілдікпен болдырмаймын деп сенеді. Кінәнің қиын түрі объективті жағынан барлық жерде болуы мүмкін егер де бір қылмыста объективті мен субъективті белгілерінің қиындалған түрлері болады және бұл қасақана қатынасына сәйкес болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.