Ұңғы оқпанының профилі
Кіріспе
Қазақстан Республикасы Президентінің 2007ж. ақпандағы Жаңа әлемде жаңа Қазақстан атты Қазақстан халқына жолдауында Газ өндіру саласының жаңа стратегиясын тұжырымдауы және оны іске асырудың заңнамалық негізін жасауы тиіс.
Өзіміздің табиғи ресурстарымызды ұқыптылықпен пайдалану және қоршаған ортаның ластануы, ескірген әрі лас технологияларды бақылаусыз әкелу, қалпына келетін ресурстарды тиімсіз пайдаланудың сенімді және басқа да проблемаларды шешу үшін ықпалды заңнамалық негіз қалыптастыру қажет.
Каспий қайраңындағы мұнай өндіретін кен орындарын игеру барысында табиғатты қорғауға бағытталған заңнаманың сақталуына, бақылауды күшейту қажет. Үкімет көмірсутегін өндіру кезінде жасыл мұнай қағидаты бойынша экологиялық стандартты қатаң сақтауға міндеттейтін халықаралық сертификаттар енгізу мәселесін қаперге алуы тиіс.
Біздің энергетика мен мұнай салаларын дамытудың басты мәселесі энергия өнімдеріне қосылған құнды ұлғайту арқылы осы секторлардың табыстылығын арттыру, әсіресе, мұнай-химия, газ ресурстары, экспорттың энергия маршруттары сияқты басым секторларды басқару пәрменді болуы тиіс.
Энергетика және минералды ресурстар министрлігі мұнай мен газ өңдеу кәсіпорындарын жаңарту мен қайта жарақтау, жаңа мұнай химия өндірістерін құру жөніндегі бағдарламалар әзірлеп, оларды іске асыруы қажет. Біз мұнай мен газ секторларында қосылған құнды жоғары және ілеспе әрі аралас өндірістерді дамытуға тиіспіз деп атап көрсетті.
1999 жылы Үкімет шешім жасап Амангелді газконденсатты кенорнында бұрғылау жұмыстарын жүргізу үшін мемлекет тарапынан қаржы бөлініп жұмыс басталды.
Кезінде Американдық компаниясы бастаған бұрғылау жұмыстарын, қазіргі кезде КазБургаз кәсіпорындары жалғастыруда. Кен орнының бас мердігері болып саналатын ҚазМұнайГаз ұлттық компаниясының мәліметтері бойынша қазіргі уақытта 5 ұңғы толығымен қазылып бітіп, пайдалануға берілген. Кен орнымен Тараз қаласы арасында ұзындығы 195 шақырымдық құбыр желісін тарту жұмыстары толығымен бітірілгенн кен орнына газды жинау, тасымалдауға дайындау қондырғылары орнатылған. Нәтижесінде газ қазіргі уақытта тазаланып қала мен облыстың кейбір аудандарына тұтынуға беріле бастады.
Амангелді газконденсаты кен орны өзіне тиесілі жұмыстарды атқарып тұр. Бізге белгілісі газды өндіру процесі бір қалыпты жүріп отырады да, ал онымен тұтыну процесі жыл мерзіміне байланысты өте үлкен шекте азайып немесе көбейіп отырады. Сондықтан жазғы мезгілде, яғни газды тұтыну мөлшері азайған кезде қысқы маусымға арнап газ өнімінің қажетті қорын жинап алу мәселесі туындайды. Бұл мәселенің тиімді шешімі - табиғи газды сұйықтатып арнайы қоймаларда сақтау.
І. ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1. Кен орны жайлы жалпы мағлұмат
Амангелді кенішінің сынақ-өндірістік пайдалану жобасы КазТрансГаз- дың техникалық тапсырмасы негізінде орындалған. Амангелді кенішінің өңдеуге бepілyi, дәл қазір энергиямен қамтамасыздандырудан тапшылық көріп отырған Қазақстан Республикасының оңтүстік аймағын газбен қамтамасыз ету мәселесін біршама шешуде. Жоба Қазақстан Республикасының мұнай және газ кен орындарын игерудің бірыңғай заңы, Қазақстан Республикасының Президентінің жер қойнауы және жер қойнауын қолдану туралы үкіміне қоршаған ортаны қорғау туралы заңы талаптарына сәйкес орындалған.
Амангелді кен орны Қазақстан Республикасы, Жамбыл облысы Мойынкұм ауданына қарасты, Тараз қаласынан солтүстікке 170 км-де орналасқан.
Ол 1975 жылы ашылған. Алғашқы ашылған болып, өндірістік газ ағыны төменгі визей горизонтынан алынған, 1 ұңғыма саналады, ол құрылымның жоғарғы бөлігінде бұрғыланған.
Амангелді кенішінде 17 ұңғы бұрғыланған, оның 11 іздеу, 6 барлау ұңғылары, өзінің геологиялық тағайындалуын opындаған 6 ұңғы (7, 10, 13, 14, 15, 17) жойылған, қалған ұңғылар тоқтатылып қойылған.
Амангелді құрылымының шектерінде жоғарғы девон, карбон, перм шөгінділері ашылған, олар бұрыштық келісусіз мезокайнозойлық жыныстармен жабылған, қалыңдықтары 400 м дейін.
Амангелді кен орны Шу-Сарысу депрессиясының Мойынкұм ойпатының Миштин ойпатының шығыс бөлігінде орналасқан тас құрылымға тураланған.
Амангелді құрылымы солтүстік-шығыс жазылымында жатқан сынақ брахиантиклинальды көрсетеді.
Оңтүстік - шығыс құрылымды шектейтін сынық тірек горизонттардан шөгінділердің корреляциясын жоғалту зонасы ретінде сейсмобарлаумен жазылып алынған, ол бұрғылаумен дәлелденген.
Амангелді кенішінде турней, төмегі визей, серпухтік және теменгі пермдік шөгінділердің газ бергіштігі анықталган, сонымен қоса мемлекеттік қор балансында тек теменгі визей жэне теменгі перм шөгінділері ғана барланған және есепке алынған, кейінгісінің құрамында 80 % азот және 19 % төмен көмірқышқыл газы болатындықтан осы жобада тек төменгі визей өнімді горизонтында ғана құрылымы газ конденсат шоғыры қарастырылған.
Төменгі визей горизонтының шектерінде үш қорап А, Б және В орналасқан. А қорабының төрт қабат коллекторы ауданы бойынша төзімделмеген, жиі құмды жыныстармен ауыстырылады. Қабат араларында, 3 және 4 қабаттарды ескермегенде, байланыс байқалмайды. Тиімді газ беру қалыңдығы 0,8-ден (1 ұңғы) 7,8 м -ге дейін (5 ұңғы) өзгереді және орташа 4,3 м - ге тең.
Б қорабында 2 қабат коллектор бөлінеді, олар өзара бipiгіп ортақ резервуар жасайды. Тиімді газ беру қалыңдығы 0,8 м - ден (8 ұңғы) 4,0 м - ге дейін (1 ұңғы) түрленеді.
Ең төзімделген болып В қорабы саналады, оның көлемінде 4 қабат байқалады, оларды жоғарғы бipiгy коэффициенттінде орта резервуар ретінде қарастыруға болады. Тиімді газ беру қалыңдығы 1,8 - ден 19,0 м (5 ұңғы) дейін түрленеді және орташа 11,1 м құрайды.
Төменгі визей горизонтында коллекторлар болып нашар цементтелген орта және мавйда түйіршікті құмтас, алевритистілер және алевролиттер, минералогиялық, құрамы бойынша негізінде кварц-дала шпаты табылады. Сынған материалдар жақсы сортталған. Цемент (5-20 %) карбонатты - сазды, сазды, жиі регенерациялы кварцті. Яғни шоғыр қуысты коллектормен байланысқан, қуыстылықтың, орташа мәні 14,8 %, орташа өткізгіштік мәні -2,7*10 -3мкм2 құрайды.
Қабаттық газ құрамында 75 % метан, 11 % жоғары этан, 6 % азот және 86 гм[3] конденсат бар.
Төменгі визей газ конденсатты шоғыры коллекторды даму контуры шегінде бүкіл құрылымы ауданын алып жатыр.
Шоғыр үстінен газ тipeгi болып, орта визейдің ярус астының сазды әктастары табылады.
Газ сулы шекара шоғыр бойынша минус 1972,0 м - 1987 жылы қалыптасқан - 1938 м. қарсы абсолюттік бағада қабылданған.
Төменгі визей өнімді горизонты бойынша геологиялық газ және конденсат қоры іздеу-барлау жумыстарының нәтижесі бойынша есептеліп, 1981 жылы қараша айында газ 8765 млн. м3 және 754 мың тонна конденсат көлемінде ГКЗ СССР-re қарастырлуға тапсырылған. Сонымен қатар минималды рентабельді газ дебиті 10 мың м3тәулікке тең болып қабылданған.
ГКЗ-ны бекіту кезінде минималды ендірістік газ шығыны 15 мың м3тэулікті құрайды деп негізделген және қабылданған.
Осыған байлансты газ өнімі төмен ұңғылар орналасқан шоғыр қорының бөлігі бекітілмеді газ беру ауданы 3,2 есеге қысқартылды. Себебі газ қоры шектелген сызық №16 ұңғы және 5, 2, 1, 6 ұңғыларынан солтүстік-шығысқа 1 км орналасқан, ауданында қабылданған. Тиімді газ беру қалыңдығы есептеуде тек рентабельді газ дебиті интервалы ғана қабылданғандықтан азайып кетті.
Кен орын ауданында жергілікті рельефтің абсолюттік белгіленуі + 350 м - + 360м . Жамбыл қаласына қарай + 600 м-ге дейін жоғарылайды. Жердің барлық созылуы бойынша жазық. Сумен қамтамасыз ету көзі құдықтар мен артизанды шыңыраулар болып табылады. Су деңнейін оның сағасынан 10-20 м тереңдікте жатыр. Палеогеннің сулы қабаты -160-220 м тереңдікте жатыр, судың минералдығы -3-5 гл,судың дебиті жоғары (80-120 мтәу).
Ауданның климаты құрғақ, жазда ыстық (+40С) және қыста суық (-30С) аз. Қарлы қысымен бірден континентальды жылыту сезонының ұзақтығы 178 тәулік, 15 қазан - 15 сәуірге дейін. Желдің бағыты солтүтік - батыс.
1.2. Кен орнының геологиялық құрылымына сипаттама
Кен орнын Шу-Сарысу депрессиясының ірі құрылымдық элементін көрсететін Мойынқұм ойпатының батыс бөлігінде орналасқан.
Стратиграфия
Мойынқұм ойпатының құрылымы орта-жоғарғы палеозойдың эпигео-кайназойдың жатқынын аз қуатты чехолымен жабылған (350 м дейін) (жоғары бор, палеоген, неоген-төрттік) қатысуымен көрсетеді. Фундаментіне жататын ерте жыныс эффузивті-түзілген ірі сынған төменгі орта девон болып табылады. Осыда Аманкельді кен орынның 1- ші шыңырауы ашылды.
Жоғары девон
Фаменді ярус тұнба жинауда үзіліспен төмен орта девонды молассада орналасқан 210 м қуатты қызыл түсті құмшық пен гравилеттерді көрсетеді.
Карбон
Туреней ярусы төменгі бөлігінде пестротүсті құмшық алевролиттер орналасқан. Татпа алу кезінде базальды құмнан шыңырау 1- де қабат суының ағыны алынды. Ортаңғы бөлігінде миндал тасты спессафиттерді көрсететін 14-18 м қуатты эффузивті жыныс қабатында жатады. Жоғарғы бөлігі құм қабатымен қою-сұр және пестротүсті аргилиттерді көрсетеді. 16 шыңыраулардың жоғарғы қабаты газды болып табылады ( горизонт ІІІ)
Төменгі карбонның визей жатқыны төменгі, орта визей және жоғарғы визенамюр бөлінуімен мүшеленеді.
Төменгі визейдің ярус асты жалпы қуаты 50-55 м сұр көмір қабаты-мен алевролиттер мен қара-сұр аргилметтерді көрсетеді. Осы жыныстардың қорабы ярус астының жоғарғы бөлігіне үйлескен газды жатқындық төменгі газды тығынын көрсетеді және орналасқан. Төменгі бөлігі аргиллит қабатымен құм, ал жоғарғы бөлігі құмды қабатпен аргиллиттер. 9 газды горизонт ІІ-де мергель мен әктас аз кездеседі. Ярус астының жалпы қуаты 83-92 м.
Орта визейді ярус асты мергель қабатымен әктастың 90% -ті көрсетілген. Қабат жатқыны негізінде ангидрит қүаты 5-12 м. Ортаңғы бөлігінде псамитті текстуралы оометті және сынған әктас қабаттары дамыған. Олар 1,2,3 шыңырауларды сынаған кезде қабат суының ағынын береді. Ярус астының қуаты 270-297 м. Жоғары визе-намюр төменгі бөлігі әктас және долмиттерді, ал жоғарғы бөлігі 1,6,11 шыңырауларда газ қаныққан коллекторлар горизонтты орнатылған қабат қуаты 167-196 м
Орта - жоғарғы карбон
Карбон бөлігі қызыл түсті орта-жоғарғы бөлімдер қалындығын көрсетеді. Олар құм, алевромиттер және аргилметтердің қабаттануын көрсетеді. Кейбір құм горизонттары су қаныққан коллекторларды көрсетеді. Қабат қуаты 309-385 м
Пермь
Төменгі бөлімнің тұз асты қабаты құм және алевромиттер қабатымен қызыл түсті аргиллиттермен күрделенген. Соңғысы азот-көмірсутекті газ жатқынын құрайтын коллекторларды көрсетеді. Жоғары жатқан тұз қабатының өтуі тұздалған аргиллиттер арқылы жайлап өтеді.Тұз асты қабаттың қуаты құрылым қанатында 180-413м дейін тұздардың фациальды орналасу есебімен өзгереді.
Тұзды қабат құмы аз,алевриттер, аргилиттердің қызыл түсті теригенді жыныстарымен ластанған тас тұзының қабатталған қабаттарымен тұрады. Қуаты 305-543 м-ге дейін өзгереді.
Тұз үсті қабаты негізінде базальт майда түйіршікті құмды алевролиттермен,қызыл түсті аргиллиттерді көрсетеді. Қуаты 207-304 м.
Мезозой-кайнозой
Төменгі бөліктің мезо - кайназой плат формасы чехолы құм, құмшық, жоғарғы бор гравелиттері мен эоцен, ал жоғарғы бөлігі су-құм үсті жатқында жоғарғы су тығыздығын көрсететін алигоцен саздары қалыптасқан. Жалпы қуаты 264 - 381м. Төменгі карбон және девон жатқыны үшін солтүстікке солтүс-тік батыстан қуаты жоғарылайды. Ойпаттың солтүстік бөлігінің қуаты 2000 м.
Өндірістік газдың төменгі визелск горизонтынан ең жоғарғы жағынан бұрғыланған №1 ұңғы ең бірінші газ бар екенін анықтаған. Одан кейінгі уақыт аралығында Амангелді газ кен орнында 17 ұңғы бұрғыланды, оның ішінде 11 іздену, 6 барлау ұңғылары. 6 ұңғы өзінің геологиялық алға қойған мақсатын орындағаннан кейін жойылған, қалған ұңғылар консервацияда тұр.
Ортаңғы іргетастың жоғарғы жағындағы стратиграфикалық келісімде жоқ және жойылатын болып орналасқан пермь, карбон және девон құрылымдағы карбонаттар, галогендер, терригендер түрінде берілген.
Жоғарғы - көпшілігінде теңіздік және континенталды терригендік жыныстардың кене - борлық, полеогендік, неогендік және ширектік жастарынан жасалған.
1.3. Газдылығы
Шу - Сарысу ойпатының өндірістік газдылығы 1961 жылы Үшарал - Кемпіртөбе азотты-гелилі газды кен орны ашылуымен дәлелденген. Одан кейін 1967 жылы Құмырлы ыстық газды кен орны ашылған. 1970 жылдан 1975 жыл аралығында Солтүстік Үшарал, Айрақты, Придорожная және Амангелді кен орындары, 1976 жылы - Орталық және де соңынан 1980 жылы - Анабай кен орындары ашылған. Придорожная және Орталық кен орындары ойпаттың батыс бөлігінде орналасқан, ол қалғандары орталық - шығыс бөлігінде.
Газ кеніштері негізінен төменгі тас көмірлі (визейлік және турнейлік ярустары) және төменгі пермі шөгінділерінде анықталған. Бірақта сонымен қатар, Орталық кен орнында кеніштердің біреуі іргетас эрозиондық бөлінуде және Придорожная кен орнында каменск және серновуск шөгінділерінде газ кеніштері анықталған. Кен орындарының атауы да 20 - 30 жылдан бері консервацияда тұр. Оның біреуі де пайдаланылмаған.
Кен орны 1975 жылы ашылған. Құрылымдағы орналасқан кен орны сыну алдындағы брахнантисыналы бүрмеленген солтүстік - шығысқа қарай созылып жатыр. Сыну құрылымды шығыстан және оңтүстік - шығыстан шектейді. Төменгі виза өлшемдері күмбез бойынша 15х7 км, ал ампилтудасы - 280 м. төменгі пермі өнімді қалыңдық күмбезінде амплитуда бүрмесі 400 метрге дейін ұлғаяды. 1975 - 1976 жылдардағы тереңдеп ізденіс бұрғылаулары. МОБТ сейсмобарлау мағлұматтары негізінде жүргізілуде. Бұл көрсетілген уақыт аралығында барлығы 11 іздену ұңғылары (№1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 13, 14) және 6 барлау ұңғылары бұрғыланды (6-р, 11-р, 16-р, 15-р, 17-р, 18-р). Осындай түрмен кен орындарында 17 ұңғы бұрғыланған, оның ішінде төменгі визей шөгінділерінен газ алынған 10 ұңғы және су алынған 1 ұңғы консервацияға кіргізілген.
Сораптық - компрессорлық құбыр тек қана 16 - р ұңғысына түсірілген. 4 ұңғы (7, 13, 15, 17) жойылған. Екі ұңғы (10 және 14) кен орынның аумағының сырт жағында бұрғыланған болып шықты.
1998 жылғы қорларды есептеген есеп берулерде келтірілген мағлұматтар бойынша пайдалану ұңғысы есебінде 5 барлау ұңғысын (1, 2, 4, 5, 6) қолдануға болады. Кен орынның газдылығы жоғары турнелік, төменгі визейлік, төменгі серпуховалық және төменгі пермдік шөгінділермен тығыз байланысты. Сонымен қатар қор бойынша есептеулерде тек қана төменгі визейлік және төменгі пермдік шөгінділердегі газ кеніштері қоры есепке алынған, ал басқа кеніштер әлі толық барланбаған. Төменгі пермдегі сульфатты галогенді терригенді шөгінділердегі кеніштер метологиялық қоршалған қабатқа жатады.
Кеніш тереңдігі күмбезден 850 метрді құрайды. Газ - су қатынасы - 782 м деңгейде қабылданған. Өнімді горизонттың жалпы қалыңдығы - 270 метр орташа тиімді қалыңдық - 28,5 метр. Газ қаныққан құмшауыт және алевролиттер кеуекті, сызатты - кеуекті және кеуекті - сызатты түр коллектор-лары түрінде болып, оның ашық кеуектілігі 15% және өткізгіштігі 0,14 мкм2.
Газға қанығу коэффициентті - 0,75. бастапқы қабат қысымы - 13,2 МПа. Ең жоғарғы мәндегі шығым 15,9 мм шамба арқылы тәулігіне 182,9 мың.м3. Кеніштің жабуы есебінде кунгур жасындағы терригенді - гологенді шөгінділер қызмет етеді. Оның қалыңдығы 500 метрге дейін.
Төменгі визейліктегі газ кеніші 2053-2385 тереңдік аралығында орналасқан. Оның биіктігі қабылданған газ - су қатынасының деңгейіндегі - (1972м) қалыңдығы - 252 метр. Бұл кезде ГВК (ГСҚ) жағдайындағы кеніш ауданы 49915 мың м2 (4991га). Кеніш түрі - қабатты, күмбезді. Өнімді горизонт құмшауыт, алевролит және аргилит қабаттамалары ауысып келетін түрде көрсетілген, жалпы қалыңдығы 46 - 57 метр.
Горизонт төменгі визейлік қимасының орталық бөлігінде орналасқан және құмшауыттан, карбонатталғаналевролиттерден - известняктан тұратын (6 - 7м) жыныс қабатымен жабылған. Қимадан жоғары жақта газ кенішінің сенімді жабуы болып табылатын қалыңдығы 5 - 8 м қалыңдықтағы ангидрит қабаты жатыр. Горизонт тұтасымен қара аргилит қабатымен жабылған. Кеуекті және кеуекті - сызатты түрдегі өнімді коллекторлар қалыңдығы 0,8 - ден 6,8 метрге дейін жететін құмшауыт және алевролит түрінде көрсетілген. Газға қаныққан қалыңдықтардың жалпы өзгеруі ұңғыларда 10 метрден (15 ұңғы) 31 метрге (8 ұңғы) дейін өзгереді. коллекторлардың кеуектілігі 12-27 %. Өткізгіштігі сызатталмаған кеуекті жыныстар үшін 0,05 - тен 5,56-10-2 мкм-ге дейін және сызатты жыныстар үшін 1854,23*10 мкм2, саздылығы - 0,12-ден кем, карбонаттылығы - 0,07-0,09-дан аз.
1.4. Төменгі визалық горизонттың өнімділігі
Горизонт 13 ұңғыда барланған 12 ұңғыдан (37 объект) газ, ал біреуінен - су алынған (2 объект). Барлану нәтижесінде көрінгендей шығым көлемінің күрт өзгеруіне байланысты объектілер екі топ объектілерге бөлінеді: аз - шығымды және жоғарғы - шығымды.
Сонымен бірге объектілердің 80%-ті төменгі шығымды объектілерге жатады (оның ішінде объектілердің 65%-тінің шығымы көпшілік жағдайда тәулігіне 3 мың м3 - тан аспайды. Қорларды есептеулерде есеп берудің көрсеткеніндей ұңғы бойынша төменгі кен орнының пореклиналда орналасуына байланысты, онда коллекторлардың көлемді сүзушілік сипаттамалары өте төмендігімен және ашу әдістерінің жетілдірілмегендігінен. Бұнда көрсетілген екінші себеп зерттеулерде үлкен орын алуы мүмкін.
Төменгі шығымды объектілердің құрылымдық жағдайын қарастырсақ, олар тек шеткі ұңғыларда ғана емес, сонымен қатар күмбез көтерілімі бөліктерінде де орын алады. Сонымен қатар төменгі шығым жоғары шығымды қабаттар орналасқан скважиналар жанында да байқалады. Алдын - ала байқап көру талдаулары көрсеткендей жоғарғы және салыстырмалы жоғары шығымы алынатын қабат - коллекторлар төменгі визейлік өнімді горизонттарының қимасының әртүрлі бөліктерінде орналасқан.
1, 18 және 6 ұңғыларда олар оның ортаңғы бөлігінде орналасқан, ал 2, 5 және 16 ұңғыларда жоғарғы жағына жақын бөлігінде орналасқан. №4, 7, 15 ұңғыларында төменгі визейлік өнімді қабатының төменгі бөлігінде өнімді қабат орналасса №11 ұңғыда күмбез айналасында орналасса, ол 8 және 17 ұңғыда солтүстік бөлігінде орналасқан. Өнімді горизонттың қимасының барлық бөлімдерін зерттегенде өте әлсіз газ ағып келуі анықталған. Көпшілік объектілерде тәулігіне 1-ден 3,0 мың м3-ке дейін, тек қана екі объектіде тәулігіне 5-8 мың м3 болды.
Температураға берілген түзету - 0,86.
Қабат газының құрамы, конденсаттың қабат газындағы потенциалды қосындысы. Конденсат тығыздығы 2,5 және 6 ұңғылардан зерттелген газды конденсатор мағлұматтарынан және зертханалық жүргізілген зерттеулер нәтижесінде алынған. Потенциалды конденсат құрамы бар қабат газының және оның тығыздығы өзіне сәйкес 86 гм3 және 0,896 гсм3-ке тең. СредАЗ НИН газ институтының зертханалықзерттеулері мағлұматтарында конденсатты алу коэффициенті - 0,77. пайдалы қазбалардың қорының мемлекеттік коммиссиясы конденсатты алу коэффициентін 0,75 - ке тең деп бекітті.
1.5. Газдың және конденсаттың қоры
Төменгі перм кенішінің газ қоры СССР-дің ГКЗ-сіне бірінші рет 1981 жылы берілген. Төменгі визейлік кенішіндегі газ қоры С1 категориясы бойынша 8740 млн м3, ал төменгі пермі кенішіндегі газ қоры С1 категориясымен 6169 млн м2, С2 категориясымен 4761 млн м3 болып бекітілген. Төменгі визейлік бойыеша 153 мың тонна, ал алынатыны 114 мың тонна болып бекітілген.
1996 жылы газ және конденсат қоры. Төменгі визейлік кенішінде Қазақстан республикасының Мемлекеттік қор комитетінде қайтадан бекітілді. Геологиялық зерттеулер бойынша С1 категориясында 17058 млн м3 және С2 категориясында 8020 млн м3 (алу коэффициентті 0,9) болғанда өздеріне сәйкес 15352 және 7218 млн м3.
Осындай түрмен ұңғы түбі аумағындағы сүзілу сипаттамасындағы техникалық-технологиялық факторларының әсерінен керісінше болуын есепке ала отырып коллектордың табиғаттың фильтрленуінің сипаттамасын өнімді қабаттың нақты бір аралығында анықтауда кен орнын әрі қарай игеруде коллекторлардың зоналық орналасуларын және олардың сыйымдылық - фильтрациялық сипаттамаларын жете зерттеу қажет.
1.6. Газ және газдыконденсаттың сипаттамалары
Төменгі пермдік кеніштің газдары мынандай келесі құрамымен сипатталынады: метан 9,47 - 26,05%; этан - 0,21 - 1,97%; пропан 0,02 - 0,49%; изобутан - 0,03 - 0,05%; н-бутан - 0,07 - 0, 09%; пентан+жоғары - 0,06%; азот + сирек - 70,92 - 87,02%; гелий - 0,04 - 0,24%; көмір қышқыл газ - 0,15 - 1,3%. Төменгі визейлік кеніштерінің газы құрамында өте жоғары ауыр әртүрлі қоспалардың болуымен ерекшеленеді. Құрамындағы метан 80% -тен жоғары емес, негізінен 67 - 79% шамасында.
Кеніш бойынша метанның орташа құрамы 74%. Азоттың құрамы 2-ден 20%-ке дейін, орташа - 9%. Аз пайыздығы компонентердің орташа мағынасы этан - 11,37%, пропан - 5,08%, бутан - 1,58%. Гелий құрамы 0,03-тен 0,09-ға дейін өзгереді, аргон - 0,008 - 0,09%. Орташа құрамы өздеріне сәйкес 0,059 және 0,052%. Абсолюттік газ тығыздығы - 0,869 гсм3. Ауамен салыстырмалығы - 0,721 гсм3. Жоғарғы қысылу коэффициентті - 0,05. Боиль Мариотта заңынан шетке шыққандағы түзетілуі - 1,18. Сонымен бірге бекітілген геологиялық және алынатын С1 категориясындағы конденсат қоры. Сәйкестікте 1466,0 және 1320 мың тоннаны, ал С2 категориясында сәйкестікте 690,0 және 621 мың тоннаны құрады. Қорларды қайта есептеу негізінен 1981 жылдан кейін бұрғыланған 17 және 18 ұңғылардан алынған мәліметтер қызмет етті.
Төменгі визейлік кеніштеріндегі 1996 жылғы есептелген геологиялық қорлар. 1981 жылмен салыстырғанда газ бойынша (С1+С2 категорияларының қосындысы) 12,7 есе, ал конденсат бойынша 14 есе өсті. Төменгі пермдік кеніштің газ қоры 1981 жылдан кейін есептелген жоқ. Осындай турмен кен орны бойынша тұтасымен пайдалы қазбалардың мемлекеттік балансында алынатын жалпы мынандай көлемдері есепке алынған.
Газ: С1 - 21521,0 мың м3;
С2 - 11979,0 мың м3;
С3 - 33500,0 мың м3;
Конденсат: С1 - 1320,0 мың тонна;
С2 - 621,0 мың тонна;
С1 + С2 = 1941,0 мың тонна;
Сонымен қатар, төменгі пермдік кеніштің газының құрамында 81,2 % азоттан тұратындығын есепке алу керек немесе (С1+С2 категориясындағы) газдың жалпы көлемінен 2077,0 млн. м3 көмірсутекті газдың 10930,0 млн м3 қоры бар. Осы жағдайларға байланысты кен орнындағы С1+С2 категорияларындағы газдың жалпы көлемі 24647 млн м3-ті құрайды.
ІІ. ТЕХНИКО-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1. Көлденең бағытталған ұңғыманың құрылыс жобасы
Көлденең бағытталған ұңғы деп, әдейі бір нүктеге қисайтып, вертикальді проекциясынан қашықтатылған ұңғыны айтамыз.
Көлденең бағытталған ұңғыны мына жағдайда қолданамыз: егер моноклинальды типтегі жер қабатын бұрғылағанда, мұнай және газ бергіштігі азайғанда оның бергіштігін жоғарлату үшін және мұнай және газ қабаттарының айырылуы кезінде:
ұңғы оқпанының айырылу зонасынан ауытқып, өнім қабатына бағытталу кезінде;
мұнай және газ қабатына ұңғы оқпанын жүргізу кезінде, тұзды қабықшада тұнған;
жер қабатында айырылу нүктесін айналып өту кезінде;
орман, егістік жерлерін бүлдірмей, зиян келтірмес үшін;
бірнеше бұрғылау қондырғысы арқылы бір өнім қабатын өндіру үшін;
таулы, төбелі жерлерді бұрғылау қиындығында жеңілдету үшін;
ұңғылар аварияға ұшырап жөндеуге келмей қалған жағдайда, ұңғыны қисайтып ары қарай өңдеу;
ұңғы түбінің белгілі бір бұрышын өнім қабатын дренаждау және көп түпті өнім қабатын өндіру кезінде;
тұрғын үй, өндіріс ошағының астын бұрғылау кезінде;
Көлденең бағытталған ұңғыларды бұрғылаудың екі түрі бар:
Роторлы ұңғы оқпанын үзілісті қисаюына мүмкіндік береді.
Түптік қозғалтқыш ұңғыны үзіліссіз қисаюына мүмкіндік береді. Ең тиімді түрі.
Көлденең бағытталған ұңғыларды негізінен гидравликалық түптік қозғалтқыш арқылы бұрғылайды. Көлденең бағытталған ұңғыларды турбобурмен бұрғылауды совет инженерлері П.И. Шумилов, Р.А. Иоанесян, Э.И. Тагиев және М.Т. Гусман ұсынды.
Бұл бұрғылаудың тиімділігі бұрғылау кезінде қашауда ауытқу күші пайда болады, оның осіне перпендикулярлы. Сөйтіп керекті бұрышқа қисайтуға ыңғайлы болады.
Көлденең бағытталған ұңғыларды бұрғылауға қосымша уақыт және жоғарғы дәрежелі бақылауды қажет етеді.
Ұңғы конструкциясы
Ұңғы конструкциясы деп диаметрі бойынша шеген тізбегінің диаметрі, құрылым тереңдігі, цемет сұйығының айдалған биіктігі тізбек арасын бұрғылайтын қашау диаметрін және де басқа да құрылғыларды атайды.
Ұңғы конструкциясы жоғары сападағы ұңғы құрылысын ұзақ уақыт пайдалануға, мұнай газ өндірісінің жұмысын тоқтатпауға мүмкіндік беруі керек. Ұңғыда аварияның болмауын, бұрғылау кезінде қиындықтың және уақыт жоғалуын төмендетпеуін, материалды техникалық бұрғылау жабдықтарын қамтамасыз етуі керек.
Ұңғы конструкциясында келесі шеген тізбектері қолданылады.
Бағыттау - тұрақсыз жердің беткі қабатын жоғарғы интервалда бекіту және ұңғы сағасының шайылуын болдырмауды қамтамасыз етеді.
Кондуктор - жоғарғы тұрақсыз профиль интервалын бекіту, сулы горизонттың ластанудан изолияциялау. Ұңғы сағасындағы лақтыруға қарсы құрылым құрылғысы, бекітуге арналған.
Аралық шеген тізбектері - жоғарыда айтқан геологиялық профиль зонасын изоляциялау, басқаша бұрғылау қондырғысын бекітуге арналған. Апат жағдайының болмауын және бұрғылау кезінде қиындықтардың болмауын алдын алады. Жақсы жағдайда аралық тізбек пайдалану тізбегі ретінде де пайдалануға болады.
Пайдалану тізбегі - бекітуге және өнім қабатын басқа геологиялық профиль өнім қабатынан бөлуге арналған жабдық. Мұнай және газ өнімдерін жер бетін көтеруге жайдай жасалатын құрылым.
Бірінші сыртқы шеген тізбектері бағыттаушы құбыр диаметрі 426 мм-ден 30 метрге дейін құбыр тереңдікке төмен түсіріліп, сыртқы жағы түгелдей цементтелген.
Кондуктор d = 299 мм-ден 450 метрге дейінгі тереңдікке төмен түсірілген және сағасына дейін цементтелген.
Аралық құбырдың техникалық тізбектерінің тереңдігі 1200 м ф219 мм-ге дейін, ал пайдалану құбырының ф 140 мм, 2245 метр тереңдікке дейін рұқсат етілген. Бұл құбырлардың барлығы да сырт жағынан цементтелген.
Кесте 1. Шахталық бағыттаудың құрылысы мен сипаттамасы
Құбырлар сипаттамасы
Оқпан, түсіру немесе шахталарды дайындау және бағыттауды қатайту
Сыртқы диа-метр, мм
Ұзын-дығы, м
Материал маркасы (беріктік тобы)
Қабырға қалың-дығы, мм
Сал-мағы, т
Дайындауға ГОСТ, ОСТ, МРТУ, ТУ, МУ және т.б.
1
2
3
4
5
6
7
426
30
К
12,7
1,58
ГОСТ 632-80
Кесте 2. Шеген тізбектерінің сипаттамасы мен түсіру тереңдігі
Түсіру кезін-дегі колон-наның рет номері
Колонна атауы немесе ашық оқпан, фильтр
Ұңғы оқпаны арасындағы интервал (колоннаны орнату немесе ашық оқпан)
Интер- валдағы ұңғы оқпаны-ның номи-нальды диаметрі
Бөлек-бөлек түсіріле-тін колонна саны, дана
Бөлек-бөлек түсіріле-тін бөл-шектің түсірілуінің реттік номері
Бөлек түсірілетін қондырғы-ның бөлшегінің интервалы
Колоннаның түсірілу қажеттілігі қондырғы талғамы ауысуы немесе секция бұрылысы
жоға-ры-дан
тө-мен-ге
жоға-ры-дан
тө-мен-ге
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1
Бағыттау
0
30
490,0
1
1
0
30
Ұңғы сапасының шайылуын алдын - алу
2
Кондуктор
0
450
349,2
1
1
0
450
Құрамында суы бар шөгінділерді жабу. ПВО қондырғысын, жоғарыда жатқан қабат шөгіндісінің гидро қопарылы-сын алдын - алу
3
Аралық
0
1200
269,9
1
1
0
1200
Құрамында сугазы бар горизонтты және ПВО қондырғысын жабу
4
Пайдалану
0
2245
190,5
2
2
0
2245
Өнімді қабатты пайдалану
5
Фильтр
2245
2500
190,5
1
2245
2500
Кесте 3. Бөлек түсірілетін шеген тізбегінің сипаттамасы
Колоннаны түсірудің реттік номері
Бөлек түсірілетін бөлшектер
Түсіру реттік номері
Диаметр саны, дана
Бір өлшемді бөлшектің түсірілу реті
Колоннаның сыртқы диаметрі, мм
Бір өлшем-ді қондыр-ғының интервалы
Қабырға өлшемінің шегі
Әрбір бір өлшемді бөлшектердің шеген құбырындағы қосылысы
жоғаыдан
төменге
Қосылу типтерінің саны, дана
Түсіріліудің реттік номері
Қосылу типінің шартты коды
талғамның сыртқы макси-мальды диаметрі, мм
Қондырғыны орнату интервалы
жоғаыдан
төменге
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
1
1
1
1
426,0
0
30
1
1
НОРМКА
440
0
30
2
1
1
1
298,5
0
450
1
1
ОТТМА
357
0
450
3
1
1
1
219,1
0
1200
1
1
ОТТГБ
244
0
1200
4
1
1
1
139,7
2245
2500
1
1
ОТТГБ
188
2245
2500
1
1
1
139,7
0
2245
1
1
ОТТГБ
168
0
2245
2.2.Ұңғы оқпанының профилі
Көлденең бағытталған ұңғының профилі мынандай болуы керек: минимальді, жабдық және тапсырманың өту уақытының орындалуын қамтамасыз ету, ұңғының бұрғылануы берілген кезде қолданады.
Көлденең бағытталған ұңғыны бұрғылау кезінде ең көп тараған профильдер, олар:
Профиль I - ең көп тараған түрі. Үш ауданнан тұрады: жоғарғы аудан1-вертикалды, 2-ші аудан 2 қисық планда орындалған және 3-ші аудан 3-көлденең тіке бағытталған. Бұл профиль негізінен көлденең бағытталған бір қабатты орташа тереңдіктегі ұңғыларда ұсынылады.
Профиль IІ - 4 ауданнан тұрады: жоғарғы аудан 1-вертикалды, 2-ші аудан 2, қисықтықтың өсуі бойынша орындалған қисық, 3-ші аудан 3 көлденең қисық бойынша және 4-ші аудан 3 қисайып бара жатқан қисықтың ауытқуы. Бұл профиль көбінесе басқада өзгертілген түрлерде қолданылады. Бұл профиль негізінен 2500 м тереңдіктегі көлденең бағытталған ұңғыларда қолданылады.
Профиль IІІ - біріншісі екіншісіне қарағанда көп таралған түрі. Екі ауданнан тұрады: жоғарғы қабат 1 - вертикалды және екінші қабат 2, қисық бойынша орындалған. Бұл профиль бойынша орындалған ұңғыны бұрғылау 3 жағдайда орындалынады. Ұңғы оқпанының қабатқа кіре берістегі берілген бұрышты ұстап тұру үшін ғана.
Профиль IV - көлденең бағытталған ұңғыларды бұрғылау үшін пайдаланады. Бұл профиль жоғарыда айтылғандардан былай ерекшеленеді, қисық бағытта орындалған вертикалді аудан 1, аудан 2 және көлденең тік орындалған аудан 3, қисық сызықты аудан 4 қосылады. Берілген қисықтықтың төмендеуін сипаттайды, яғни оқпанға жағдай жасайды, вертикальға жететін және тік вертикальды аудан 5. Осындай профиль түрін мынандай жағдайда пайдаланады, егер төменгі ауданда бірнеше өнімді горизонт болса.
Жоғарыда қарастырылған профилдер қисық-сызықты болады, ол бір вертикаль жазықтығында орналасады. Осындай профилдер кәдімгі түрдегі профиль деп аталады. Кейбір бұрғылау кезінде кеңістіктегі қисық сызықты көрсететін винттік немесе спираль сызықты елестететін кеңістік түрдегі профильдер деп аталады.
Көлденең бағытталған ұңғыманың параметрлері және есебі
Кесте 4. Көлденең бағытталған параметрлер жиынтығының есебі
Бағанасы бойынша тереңдігі, м
Бұрыш, градус
Азимут, градус
Тігі бойынша тереңдігі, м
Азимут, жоба
Интервал үшін қалдық,м
Тігінен қалдық, м
1
2
3
4
5
6
7
0
0,0
0
0,0
0
0,00
0,00
1000
0,0
0
1000,0
0
0,00
0,00
2000
0,0
0
2000,0
0
0,00
0,00
Қисықтық параметрлерінің жиынтық басы
2000
2,2
39
2000,0
0
0,00
0,00
2001
4,4
39
2000,95
39
0,00
0,16
2010
2,6
39
2009,86
39
0,00
1,47
2020
2,8
39
2019,62
39
0,00
3,54
2030
5,0
39
2028,25
39
0,00
5,31
2040
7,2
39
2037,54
39
0,00
8,40
2050
9,4
39
2047,05
39
0,00
10,65
2060
11,6
39
2056,11
39
0,00
14,26
2070
13,8
39
2065,43
39
0,00
17,34
2080
16,0
39
2074,74
39
0,00
21,47
2090
18,2
39
2083,49
39
0,00
25,36
2100
20,4
39
2092,71
39
0,00
29,93
2110
22,6
39
2101,24
39
0,00
34,78
4- кестенің жалғасы
1
2
3
4
5
6
7
2120
24,8
39
2110,05
39
0,00
39,31
2130
27,0
39
2118,18
39
0,00
44,25
2140
29,2
39
2127,06
39
0,00
50,46
2150
31,4
39
2135,15
39
0,00
56,54
2160
33,6
39
2142,56
39
0,00
62,22
Өнімді қабатқа кіру нүктесі
2170
35,8
39
2150,02
39
0,00
69,59
2180
38,0
39
2157,55
39
0,00
75,23
2190
40,2
39
2164,64
39
0,00
82,32
2200
42,4
39
2171,68
39
0,00
89,05
2210
44,6
39
2177,55
39
0,00
97,21
2220
46,8
39
2184,48
39
0,00
105,33
2230
49,0
39
2191,89
39
0,00
113,40
2240
51,2
39
2196,54
39
0,00
121,45
2250
53,4
39
2202,12
39
0,00
129,76
2260
55,6
39
2208,33
39
0,00
138,02
2270
57,8
39
2213,41
39
0,00
146,98
2280
60,0
39
2217,35
39
0,00
156,43
2290
63,2
39
2223,17
39
0,00
164,23
2300
66,0
39
2225,00
39
0,00
173,86
2310
66,0
39
2230,67
39
0,00
183,56
2320
66,0
39
2232,43
39
0,00
192,88
2330
66,0
39
2235,87
39
0,00
199,34
2340
66,0
39
2337,06
39
0,00
201,98
2350
66,0
39
2241,35
39
0,00
210,27
2360
66,0
39
2245,41
39
0,00
219,16
2370
66,0
39
2249,03
39
0,00
228,08
2380
66,0
39
2253,45
39
0,00
237,32
2390
66,0
39
2256,22
39
0,00
245,53
2400
66,0
39
2260,04
39
0,00
254,87
2410
66,0
39
2264,46
39
0,00
264,45
2420
66,0
39
2268,01
39
0,00
273,60
2430
66,0
39
2272,88
39
0,00
282,57
2440
66,0
39
2276,05
39
0,00
292,24
2450
66,0
39
2279,66
39
0,00
301,00
2460
66,0
39
2284,87
39
0,00
311,00
2470
66,0
39
2288,23
39
0,00
319,00
2480
66,0
39
2292,54
39
0,00
329,00
2490
66,0
39
2295,10
39
0,00
338,00
2500
66,0
39
2300,00
39
0,00
350,00
2.3. Ұңғыны тереңдету
117 ұңғыны бұрғылау кезінде геолого - техникалық наряд бойынша роторлы бұрғылау әдісі 2000 метрге дейін бұрғыланады. Бұрғылану интервалы 0 - 30 метр; 30 - 450 метр; 45 - 1200 метр; 1200 - 2000 метр.
2000 метрден бастап қисаюды бұрғылау, трубиналық әдіспен 2500 метр тереңдікке дейін немесе төменгі нүктеге дейін бұрғыланады.
5. - кестеде бұрғылаудың режимі, әдістері, ұңғы оқпанын кеңейту көрсетілген.
6. - кестеде бұрғылау тізбегінің компоновкасы берілген.
7. - кестеде КНБК өлшемінің керекті мөлшері көрсетілген.
8. - кестеде КНБК өлшемінің орташа мөлшері мен салмағы берілген.
9. - кестеде ұсынылатын бұрғылау құбырлары берілген.
10. - кестеде бұрғылау тізбегінің конструкциясы берілген.
Кесте 5. Ұңғыны бұрғылаудың режимі, әдістері және оқпанын кеңейту
Интервал, м
Техноло-гиялық опера-циялар-дың түрі (бұрғы-лау, ұл-ғайту, керн таңдау)
Бұрғылау әдістері
Шарт-ты но-мері
Бұрғылау режимі
Техно-логия-лық опе-рация-ларды орындау жылдамдығы, мсағ
тө-бе-сі-нен
тү-біне де-йін
Остік қы-сым, тс
Өнді-рудің жыл-дам-дығы, айн
мин
Бұрғы-лау ері-тіндісі-нің шы-ғымы, лс
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
30
Бұрғылау
Роторлы
1
6,0
80
56,0
25,0
0
30
Өндіру
Роторлы
1
6,0
80
56,0
30,0
30
450
Бұрғылау
Роторлы
2
14,0
80
35,0
20,0
30
450
Өндіру
Роторлы
3
8,0
80
35,0
25,0
450
1200
Бұрғылау
Роторлы
4
46,0
120
30,0
20,0
450
1200
Өндіру
Роторлы
5
8,0
100
30,0
25,0
1200
2000
Бұрғылау
Роторлы
6
14,0
120
30,0
8,0
1200
2000
Өндіру
Роторлы
7
8,0
100
30,0
25,0
2000
2225
Бұрғылау
Турбиналы
8
4,0
0
22,0
6,0
2225
2500
Бұрғылау
Турбиналы
9
6,0-8,0
0
25,0
8,0
2000
2500
Өндіру
Турбиналы
10
8,0
0
30,0
10,0
Кесте 6. Бұрғылау тізбегінің түптік компоновкасы (КНБК)
Шартты номер
КНБК элементтері
№ рс
КНБК қысқаша атауы немесе өлшем түрі, шифры
Қондыру орнына дейінгі жағдайы
Техникалық сипаттамасы
КНБК орташа ұзын-дығы, м
КНБК орташа масса-сы, кг
Ескерту
Сыртқы диаметр, мм
Кіру қиы-лысының диаметрі, мм
Ұзын-дығы, м
Масса, кг
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1
1
Ш 490 С-ЦВ
0,0
490,0
59,7
0,6
316,0
26,8
6156,0
Бұзылу
2
КШЗ - 490
0,6
490,0
100,0
1,2
465,0
Калибрлеу
3
УБТС 1-203
1,8
203,0
80,0
25,0
5375,0
Қысым
2
1
Ш 349,2 С-ГВ
349,2
0,50
115,0
69,6
14323,0
Бұзылу
2
КС 349,2 СТ
0,5
349,2
100,0
1,3
325,0
Калибрлеу
3
УБТС 1-203
1,8
203,0
100,0
55,8
11997,0
Қысым
4
УБТС 1-178
57,6
178,0
80,0
12,0
1872,0
Қысым
3
1
Ш 349,2 С-ГВ
0,0
349,2
0,50
115,0
77,6
9045,0
Бұзылу
2
КС 349,2 СТ
0,5
349,2
100,0
1,3
325,0
Калибрлеу
3
УБТС 1-203
1,8
203,0
100,0
12,0
2580,0
Қысым
4
КС 349,2 СТ-Д1
13,8
349,2
100,0
1,3
325,0
Калибрлеу
5
УБТС 1-203
15,1
203,0
100,0
12,0
2580,0
Қысым
6
УБТС 1-178
57,6
178,0
80,0
20,0
3120,0
Қысым
4
1
Ш 269,9 С3-ГАУ
0,0
269,9
-
0,5
76,0
85,1
13344,0
Бұзылу
2
КС 269,9 СТ
0,5
269,9
80,0
1,3
238,0
Калибрлеу
3
УБТС 1-178
1,8
178,0
80,0
10,0
1560,0
Қысым
4
КС 269,9 СТ
11,8
269,9
80,0
1,3
238
Калибрлеу
5
УБТС 1-178
13,1
178,0
80,0
72
11232,0
Қысым
5
1
Ш 269,9 С3-ГВ
0,0
269,9
-
0,5
76,0
39,4
8315,0
Бұзылу
2
КС 269,9 СТ
0,5
269,9
80,0
1,3
238,0
Калибрлеу
6. - кестенің жалғасы
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
3
КС 269,9 СТ-Д
1,8
269,9
80,0
1,3
238,0
Калибрлеу
4
УБТС 1-178
3,1
178,0
80,0
10,0
1560,0
Қысым
5
КС 269,9 СТ
13,1
269,9
80,0
1,3
238,0
Калибрлеу
6
УБТС 1-178
14,4
178,0
80,0
25,0
5375
Қысым
6
1
Ш 190,5 С3-ГАУ
0,0
190,5
-
0,3
33,0
164,4
13856,6
Бұзылу
2
КС 190,5 СТ
0,4
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
3
УБТС 1-133
0,7
133,0
64,0
12,0
1008,0
Қысым
4
КС 190,5 СТ-Д
12,7
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
5
УБТС 1-133
13,1
133,0
64,0
151,4
12715,2
Қысым
7
1
Ш 190,5 С3-ГАУ
0,0
190,5
-
0,3
33,0
94,4
8214,0
Бұзылу
2
КС 190,5 СТ
0,3
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
3
УБТС 1-133
0,7
133,0
64,0
12,0
1008,0
Қысым
4
КС 190,5 СТ-Д
12,7
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
5
КС 190,5 СТ-1Д
13,1
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
6
УБТС 1-133
13,5
133,0
64,0
80,9
6798,0
Қысым
8
1
Ш 190,5 С3-ГАУ
0,0
190,5
-
0,3
33,0
118,7
10290,0
Бұзылу
2
КС 190,5 СТ-Д1
0,3
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
3
ДГ 1-172
0,7
172,0
80,0
3,87
455,0
Двигатель
4
Кривой переводник
4,57
178,0
80,0
0,5
80,0
Бұрыш тобы
5
УБТС 1-133
5,07
133,0
64,0
18,0
1512,0
Қысым
6
УБТС 1-133
23,07
133,0
64,0
95,6
8034,0
Қысым
9
1
Ш 190,5 С3-ГАУ
0,0
190,5
-
0,3
33,0
86,4
7698,0
Бұзылу
2
ДГ 1-172
0,3
172,0
80,0
3,87
455,0
Двигатель
3
УБТС 1-133
4,17
133,0
64,0
18,0
1512,0
Қысым
4
УБТС 1-133
22,17
133,0
64,0
64,2
5356
Қысым
10
1
Ш 190,5 С3-ГАУ
0,0
190,5
-
0,4
33,0
90,64
8002,0
Бұзылу
2
КС 190,5 СТ-Д1
0,4
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
6. - кестенің жалғасы
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
3
ДГ 1-172
0,8
172,0
80,0
3,87
455,0
Двигатель
4
УБТС 1-133
4,67
133,0
64,0
12,0
1008,0
Қысым
5
КС 190,5 СТ-Д1
16,67
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
6
УБТС 1-133
17,07
133,0
64,0
73,5
6180,0
Қысым
Кесте 7. КНБК элементіне қажетті мөлшері
элементінің қысқаша атауы
Технологиялық операция түрі
Интервал, м
Өту нормасы
Интервалға қажет сан, д
төбеден
түбіне
Көлемі, м
Норма көзі
1
2
3
4
5
6
7
Ш 490 С-ЦВ
Бұрғылау
0
30
150,0
Жергілікті
0,200
Ш 490 С-ЦВ
Өндіру
0
30
500,0
Жергілікті
0,060
Ш 349,2 С-ГВ
Бұрғылау
30
450
180,0
Жергілікті
2,333
КС 349,2 СТ
Бұрғылау
30
450
1000,0
Жергілікті
0,320
Ш 349,2 С-ГВ
Өндіру
30
450
1050,0
Жергілікті
0,400
КС 349,2 СТ
Өндіру
30
450
1000,0
Жергілікті
0,320
КС 349,2 СТ-Д1
Өндіру
30
450
1000,0
Жергілікті
0,320
Ш 269,9 С3-ГВ
Бұрғылау
450
1200
140,0
Жергілікті
5,357
КС 269,9 СТ
Бұрғылау
450
1200
1100,0
Жергілікті
0,750
Ш 269,9 С3-ГВ
Өндіру
450
1200
650,0
Жергілікті
1,153
КС 269,9 СТ
Өндіру
450
1200
1100,0
Жергілікті
0,750
КС 269,9 СТ-Д1
Өндіру
450
1200
1100,0
Жергілікті
0,750
Ш 190,5 С3-ГАУ
Бұрғылау
1200
2500
80,0
Жергілікті
16,25
КС 190,5 СТ-Д1
Бұрғылау
1200
2500
1000,0
Жергілікті
0,150
Ш 190,5 С3-ГАУ
Өндіру
1200
2500
420,0
Жергілікті
3,095
КС 190,5 СТ-Д1
Өндіру
1200
2500
1000,0
Жергілікті
0,150
Кесте 8. КНБК элементінің орташа саны мен салмағы
Шеген тізбегінің атауы
КНБК қысқаша атауы немесе өлшем түрі, шифры
Дайындауға ГОСТ, ОСТ, МРТУ, ТУ, МУ және т.б.
Суммарлы көлемі
КНБК элементінің саны, дана
Өлшем түрі немесе шифр бойынша салмағы, кг
Ұңғы оқпаны-ның жұмысы
Бұрғылау үшін керн
Өлшем түрі не шифр бойынша
1
2
3
4
5
6
7
Бағыттаушы
Ш 490 С-ЦВ
ГОСТ 20692-75
0,060
0,200
1
316
Кондуктор
Ш 349,2 С-ГВ
ГОСТ 20692-75
0,400
2,333
3
575
КС 349,2 СТ
ТУ 26-16-109-80
0,320
0,320
2
КС 349,2 СТ-Д1
ТУ 26-16-109-80
0,320
1
Аралық
Ш 269,9 С3-ГВ
ГОСТ 20692-75
1,153
5,357
7
266
КС 269,9 СТ
ТУ 26-16-109-80
0,750
0,750
2
КС 269,9 СТ-Д1
ТУ 26-16-109-80
0,750
1
Пайдалану
Ш 190,5 С3-ГАУ
ГОСТ 20692-75
3,095
16,25
20
363
КС 190,5 СТ-Д1
ТУ 26-16-109-80
0,150
0,150
1
КС 190,5 СТ-Д1
ТУ 26-16-109-80
0,150
0,150
1
Кесте 9. Ұсынылатын бұрғылау құбырлары
Бұрғылау тізбегінің атауы
Сыртқы диаметрі, мм
Қабырға қалыңдығы, мм
Маркасы
Қосылу түрі
Құбырлар саны
Құбырдың бар, жоғы
1
2
3
4
5
6
7
ТБВК
127,0
10,0
Д
ЗУК - 155
Бар
ТБВК
73,0
9,0
Д
ЗП - 95
Бар
Кесте 10. Бұрғылау тізбегінің конструкциясы
Техноло-гиялық операция түрі
Интервал
Рұқсат етілген тереңдік
№ секция
Бұрғылау құбырларының сипаттамасы
Секция ұзындығы
Масса, т
Тізбектің созылуы, тс
Құбырдың мықты-лық коэффициентті
төбесінен
түбіне
Тип
Сыртқы диаметрі, мм
Материал маркасы
Қабырға қа-лыңдығы, мм
Құлыптық қосудың түрі
Секция
КНБК бо-йынша өсу
Статистика-лық беріктік
Шыдамды-лық
Нақты
Мөлшерлі
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
Бұрғылау
30
450
450
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
380
12,2
26,5
35,1
3,826
1,450
3,87
Өндіру
30
450
450
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
380
12,2
26,5
35,1
3,826
1,450
3,87
Бұрғылау
450
1200
1200
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
1153
36,9
45,9
52,7
2,550
1,450
3,87
Өндіру
450
1200
1200
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
1153
36,2
48,3
55,0
2,444
1,450
5,63
Бұрғылау
1200
2000
2000
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
1962
69,4
71,2
82,6
2,120
1,450
6,08
Өндіру
1200
2000
2000
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
1864
64,8
76,4
85,6
2,340
1,450
14,25
Бұрғылау
2000
2225
2225
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
2124
66,1
85,8
100,2
1,764
1,450
4,63
Бұрғылау
2225
2500
2500
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
2426
69,1
78,6
93,3
1,570
1,450
2,19
Өндіру
2225
2500
2500
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
2450
62,5
83,2
96,5
1,752
1,450
2,14
КНБК бұрғылыу
2225
2245
2245
1
ТБВК
73,0
Д
9,0
ЗП - 95
2245
46,5
56,8
62,4
4,267
1,450
6,61
2.4. Бұрғылау сұйықтары
Бұрғылаудың ең негізгісі бұл бұрғылау сұйығын пайдалана отырып бұрғылау. Бұрғылау сұйығының ең бастысы мына жұмыстарды атқару керек:
бұрғыланған жынысты (шлам) қашаудан тазалап отыру керек, бұрғылау тізбегі және ұңғы оқпаны арасынан домалақ кеңістігі арқылы жоғары көтеруі керек;
өз бойында бұрғыланған жұмысты ұстап тұра отырып және бұрғылау тоқтағанда да өз бойын ұстауы керек;
қашауды суытып және ұңғы қабырғаларын құлауын сақтау керек;
ұңғы қабырғасына қысым бере отырып, судың, мұнайдың және газдың қосындысына төтеп беруі керек;
ұңғы қабырғасына физико-химиялық әсер беріп, оның құлауы туралы мәлімет беру;
гидравликалық двигательге энергия беру;
өнім қабатына кіргенде өнімнің шығуына төтеп беруі керек.
Геологиялық жағдайы және техникалық өзгешелігіне байланысты бұрғылау сұйығын пайдалану және оның құрамына, бұрғылау сұйығының түріне қойылатын талаптар:
сулы емес түріне байланысты (көмірсутегі түрі бойынша сұйықтық, эмульсия типіндегі (майдағы су), депозироваланатын мұнай және мұнай өнімдері);
су түріндегі бұрғылау сұйығы (батпақтық сұйықтық, су, төмен концентрацияланған қатты фазалы бұрғылау сұйығы - батпақты полимер және батпақты емес полимер);
газ тәріздес жұмыс агенті (ауа, табиғи газ, жанатын газ өнімдері);
көбіне және оэрироваланған бұрғылау сұйығы.
Әр ауданда бұрғыланған кезде сол ауданның геологиялық жағдайын әбден зерттеп және сол жерге қандай бұрғылау сұйығы қажет екенін білеміз. Геологиялық жағдайы басқаша болса, онда басқа бұрғылау сұйығын аламыз. Ұңғының өткізгіштігіне байланысты.
№117 бағыттау ұңғысын бұрғылау кезінде жұмысшы сұйық ретінде техникалық су тығыздығы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақстан Республикасы Президентінің 2007ж. ақпандағы Жаңа әлемде жаңа Қазақстан атты Қазақстан халқына жолдауында Газ өндіру саласының жаңа стратегиясын тұжырымдауы және оны іске асырудың заңнамалық негізін жасауы тиіс.
Өзіміздің табиғи ресурстарымызды ұқыптылықпен пайдалану және қоршаған ортаның ластануы, ескірген әрі лас технологияларды бақылаусыз әкелу, қалпына келетін ресурстарды тиімсіз пайдаланудың сенімді және басқа да проблемаларды шешу үшін ықпалды заңнамалық негіз қалыптастыру қажет.
Каспий қайраңындағы мұнай өндіретін кен орындарын игеру барысында табиғатты қорғауға бағытталған заңнаманың сақталуына, бақылауды күшейту қажет. Үкімет көмірсутегін өндіру кезінде жасыл мұнай қағидаты бойынша экологиялық стандартты қатаң сақтауға міндеттейтін халықаралық сертификаттар енгізу мәселесін қаперге алуы тиіс.
Біздің энергетика мен мұнай салаларын дамытудың басты мәселесі энергия өнімдеріне қосылған құнды ұлғайту арқылы осы секторлардың табыстылығын арттыру, әсіресе, мұнай-химия, газ ресурстары, экспорттың энергия маршруттары сияқты басым секторларды басқару пәрменді болуы тиіс.
Энергетика және минералды ресурстар министрлігі мұнай мен газ өңдеу кәсіпорындарын жаңарту мен қайта жарақтау, жаңа мұнай химия өндірістерін құру жөніндегі бағдарламалар әзірлеп, оларды іске асыруы қажет. Біз мұнай мен газ секторларында қосылған құнды жоғары және ілеспе әрі аралас өндірістерді дамытуға тиіспіз деп атап көрсетті.
1999 жылы Үкімет шешім жасап Амангелді газконденсатты кенорнында бұрғылау жұмыстарын жүргізу үшін мемлекет тарапынан қаржы бөлініп жұмыс басталды.
Кезінде Американдық компаниясы бастаған бұрғылау жұмыстарын, қазіргі кезде КазБургаз кәсіпорындары жалғастыруда. Кен орнының бас мердігері болып саналатын ҚазМұнайГаз ұлттық компаниясының мәліметтері бойынша қазіргі уақытта 5 ұңғы толығымен қазылып бітіп, пайдалануға берілген. Кен орнымен Тараз қаласы арасында ұзындығы 195 шақырымдық құбыр желісін тарту жұмыстары толығымен бітірілгенн кен орнына газды жинау, тасымалдауға дайындау қондырғылары орнатылған. Нәтижесінде газ қазіргі уақытта тазаланып қала мен облыстың кейбір аудандарына тұтынуға беріле бастады.
Амангелді газконденсаты кен орны өзіне тиесілі жұмыстарды атқарып тұр. Бізге белгілісі газды өндіру процесі бір қалыпты жүріп отырады да, ал онымен тұтыну процесі жыл мерзіміне байланысты өте үлкен шекте азайып немесе көбейіп отырады. Сондықтан жазғы мезгілде, яғни газды тұтыну мөлшері азайған кезде қысқы маусымға арнап газ өнімінің қажетті қорын жинап алу мәселесі туындайды. Бұл мәселенің тиімді шешімі - табиғи газды сұйықтатып арнайы қоймаларда сақтау.
І. ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1. Кен орны жайлы жалпы мағлұмат
Амангелді кенішінің сынақ-өндірістік пайдалану жобасы КазТрансГаз- дың техникалық тапсырмасы негізінде орындалған. Амангелді кенішінің өңдеуге бepілyi, дәл қазір энергиямен қамтамасыздандырудан тапшылық көріп отырған Қазақстан Республикасының оңтүстік аймағын газбен қамтамасыз ету мәселесін біршама шешуде. Жоба Қазақстан Республикасының мұнай және газ кен орындарын игерудің бірыңғай заңы, Қазақстан Республикасының Президентінің жер қойнауы және жер қойнауын қолдану туралы үкіміне қоршаған ортаны қорғау туралы заңы талаптарына сәйкес орындалған.
Амангелді кен орны Қазақстан Республикасы, Жамбыл облысы Мойынкұм ауданына қарасты, Тараз қаласынан солтүстікке 170 км-де орналасқан.
Ол 1975 жылы ашылған. Алғашқы ашылған болып, өндірістік газ ағыны төменгі визей горизонтынан алынған, 1 ұңғыма саналады, ол құрылымның жоғарғы бөлігінде бұрғыланған.
Амангелді кенішінде 17 ұңғы бұрғыланған, оның 11 іздеу, 6 барлау ұңғылары, өзінің геологиялық тағайындалуын opындаған 6 ұңғы (7, 10, 13, 14, 15, 17) жойылған, қалған ұңғылар тоқтатылып қойылған.
Амангелді құрылымының шектерінде жоғарғы девон, карбон, перм шөгінділері ашылған, олар бұрыштық келісусіз мезокайнозойлық жыныстармен жабылған, қалыңдықтары 400 м дейін.
Амангелді кен орны Шу-Сарысу депрессиясының Мойынкұм ойпатының Миштин ойпатының шығыс бөлігінде орналасқан тас құрылымға тураланған.
Амангелді құрылымы солтүстік-шығыс жазылымында жатқан сынақ брахиантиклинальды көрсетеді.
Оңтүстік - шығыс құрылымды шектейтін сынық тірек горизонттардан шөгінділердің корреляциясын жоғалту зонасы ретінде сейсмобарлаумен жазылып алынған, ол бұрғылаумен дәлелденген.
Амангелді кенішінде турней, төмегі визей, серпухтік және теменгі пермдік шөгінділердің газ бергіштігі анықталган, сонымен қоса мемлекеттік қор балансында тек теменгі визей жэне теменгі перм шөгінділері ғана барланған және есепке алынған, кейінгісінің құрамында 80 % азот және 19 % төмен көмірқышқыл газы болатындықтан осы жобада тек төменгі визей өнімді горизонтында ғана құрылымы газ конденсат шоғыры қарастырылған.
Төменгі визей горизонтының шектерінде үш қорап А, Б және В орналасқан. А қорабының төрт қабат коллекторы ауданы бойынша төзімделмеген, жиі құмды жыныстармен ауыстырылады. Қабат араларында, 3 және 4 қабаттарды ескермегенде, байланыс байқалмайды. Тиімді газ беру қалыңдығы 0,8-ден (1 ұңғы) 7,8 м -ге дейін (5 ұңғы) өзгереді және орташа 4,3 м - ге тең.
Б қорабында 2 қабат коллектор бөлінеді, олар өзара бipiгіп ортақ резервуар жасайды. Тиімді газ беру қалыңдығы 0,8 м - ден (8 ұңғы) 4,0 м - ге дейін (1 ұңғы) түрленеді.
Ең төзімделген болып В қорабы саналады, оның көлемінде 4 қабат байқалады, оларды жоғарғы бipiгy коэффициенттінде орта резервуар ретінде қарастыруға болады. Тиімді газ беру қалыңдығы 1,8 - ден 19,0 м (5 ұңғы) дейін түрленеді және орташа 11,1 м құрайды.
Төменгі визей горизонтында коллекторлар болып нашар цементтелген орта және мавйда түйіршікті құмтас, алевритистілер және алевролиттер, минералогиялық, құрамы бойынша негізінде кварц-дала шпаты табылады. Сынған материалдар жақсы сортталған. Цемент (5-20 %) карбонатты - сазды, сазды, жиі регенерациялы кварцті. Яғни шоғыр қуысты коллектормен байланысқан, қуыстылықтың, орташа мәні 14,8 %, орташа өткізгіштік мәні -2,7*10 -3мкм2 құрайды.
Қабаттық газ құрамында 75 % метан, 11 % жоғары этан, 6 % азот және 86 гм[3] конденсат бар.
Төменгі визей газ конденсатты шоғыры коллекторды даму контуры шегінде бүкіл құрылымы ауданын алып жатыр.
Шоғыр үстінен газ тipeгi болып, орта визейдің ярус астының сазды әктастары табылады.
Газ сулы шекара шоғыр бойынша минус 1972,0 м - 1987 жылы қалыптасқан - 1938 м. қарсы абсолюттік бағада қабылданған.
Төменгі визей өнімді горизонты бойынша геологиялық газ және конденсат қоры іздеу-барлау жумыстарының нәтижесі бойынша есептеліп, 1981 жылы қараша айында газ 8765 млн. м3 және 754 мың тонна конденсат көлемінде ГКЗ СССР-re қарастырлуға тапсырылған. Сонымен қатар минималды рентабельді газ дебиті 10 мың м3тәулікке тең болып қабылданған.
ГКЗ-ны бекіту кезінде минималды ендірістік газ шығыны 15 мың м3тэулікті құрайды деп негізделген және қабылданған.
Осыған байлансты газ өнімі төмен ұңғылар орналасқан шоғыр қорының бөлігі бекітілмеді газ беру ауданы 3,2 есеге қысқартылды. Себебі газ қоры шектелген сызық №16 ұңғы және 5, 2, 1, 6 ұңғыларынан солтүстік-шығысқа 1 км орналасқан, ауданында қабылданған. Тиімді газ беру қалыңдығы есептеуде тек рентабельді газ дебиті интервалы ғана қабылданғандықтан азайып кетті.
Кен орын ауданында жергілікті рельефтің абсолюттік белгіленуі + 350 м - + 360м . Жамбыл қаласына қарай + 600 м-ге дейін жоғарылайды. Жердің барлық созылуы бойынша жазық. Сумен қамтамасыз ету көзі құдықтар мен артизанды шыңыраулар болып табылады. Су деңнейін оның сағасынан 10-20 м тереңдікте жатыр. Палеогеннің сулы қабаты -160-220 м тереңдікте жатыр, судың минералдығы -3-5 гл,судың дебиті жоғары (80-120 мтәу).
Ауданның климаты құрғақ, жазда ыстық (+40С) және қыста суық (-30С) аз. Қарлы қысымен бірден континентальды жылыту сезонының ұзақтығы 178 тәулік, 15 қазан - 15 сәуірге дейін. Желдің бағыты солтүтік - батыс.
1.2. Кен орнының геологиялық құрылымына сипаттама
Кен орнын Шу-Сарысу депрессиясының ірі құрылымдық элементін көрсететін Мойынқұм ойпатының батыс бөлігінде орналасқан.
Стратиграфия
Мойынқұм ойпатының құрылымы орта-жоғарғы палеозойдың эпигео-кайназойдың жатқынын аз қуатты чехолымен жабылған (350 м дейін) (жоғары бор, палеоген, неоген-төрттік) қатысуымен көрсетеді. Фундаментіне жататын ерте жыныс эффузивті-түзілген ірі сынған төменгі орта девон болып табылады. Осыда Аманкельді кен орынның 1- ші шыңырауы ашылды.
Жоғары девон
Фаменді ярус тұнба жинауда үзіліспен төмен орта девонды молассада орналасқан 210 м қуатты қызыл түсті құмшық пен гравилеттерді көрсетеді.
Карбон
Туреней ярусы төменгі бөлігінде пестротүсті құмшық алевролиттер орналасқан. Татпа алу кезінде базальды құмнан шыңырау 1- де қабат суының ағыны алынды. Ортаңғы бөлігінде миндал тасты спессафиттерді көрсететін 14-18 м қуатты эффузивті жыныс қабатында жатады. Жоғарғы бөлігі құм қабатымен қою-сұр және пестротүсті аргилиттерді көрсетеді. 16 шыңыраулардың жоғарғы қабаты газды болып табылады ( горизонт ІІІ)
Төменгі карбонның визей жатқыны төменгі, орта визей және жоғарғы визенамюр бөлінуімен мүшеленеді.
Төменгі визейдің ярус асты жалпы қуаты 50-55 м сұр көмір қабаты-мен алевролиттер мен қара-сұр аргилметтерді көрсетеді. Осы жыныстардың қорабы ярус астының жоғарғы бөлігіне үйлескен газды жатқындық төменгі газды тығынын көрсетеді және орналасқан. Төменгі бөлігі аргиллит қабатымен құм, ал жоғарғы бөлігі құмды қабатпен аргиллиттер. 9 газды горизонт ІІ-де мергель мен әктас аз кездеседі. Ярус астының жалпы қуаты 83-92 м.
Орта визейді ярус асты мергель қабатымен әктастың 90% -ті көрсетілген. Қабат жатқыны негізінде ангидрит қүаты 5-12 м. Ортаңғы бөлігінде псамитті текстуралы оометті және сынған әктас қабаттары дамыған. Олар 1,2,3 шыңырауларды сынаған кезде қабат суының ағынын береді. Ярус астының қуаты 270-297 м. Жоғары визе-намюр төменгі бөлігі әктас және долмиттерді, ал жоғарғы бөлігі 1,6,11 шыңырауларда газ қаныққан коллекторлар горизонтты орнатылған қабат қуаты 167-196 м
Орта - жоғарғы карбон
Карбон бөлігі қызыл түсті орта-жоғарғы бөлімдер қалындығын көрсетеді. Олар құм, алевромиттер және аргилметтердің қабаттануын көрсетеді. Кейбір құм горизонттары су қаныққан коллекторларды көрсетеді. Қабат қуаты 309-385 м
Пермь
Төменгі бөлімнің тұз асты қабаты құм және алевромиттер қабатымен қызыл түсті аргиллиттермен күрделенген. Соңғысы азот-көмірсутекті газ жатқынын құрайтын коллекторларды көрсетеді. Жоғары жатқан тұз қабатының өтуі тұздалған аргиллиттер арқылы жайлап өтеді.Тұз асты қабаттың қуаты құрылым қанатында 180-413м дейін тұздардың фациальды орналасу есебімен өзгереді.
Тұзды қабат құмы аз,алевриттер, аргилиттердің қызыл түсті теригенді жыныстарымен ластанған тас тұзының қабатталған қабаттарымен тұрады. Қуаты 305-543 м-ге дейін өзгереді.
Тұз үсті қабаты негізінде базальт майда түйіршікті құмды алевролиттермен,қызыл түсті аргиллиттерді көрсетеді. Қуаты 207-304 м.
Мезозой-кайнозой
Төменгі бөліктің мезо - кайназой плат формасы чехолы құм, құмшық, жоғарғы бор гравелиттері мен эоцен, ал жоғарғы бөлігі су-құм үсті жатқында жоғарғы су тығыздығын көрсететін алигоцен саздары қалыптасқан. Жалпы қуаты 264 - 381м. Төменгі карбон және девон жатқыны үшін солтүстікке солтүс-тік батыстан қуаты жоғарылайды. Ойпаттың солтүстік бөлігінің қуаты 2000 м.
Өндірістік газдың төменгі визелск горизонтынан ең жоғарғы жағынан бұрғыланған №1 ұңғы ең бірінші газ бар екенін анықтаған. Одан кейінгі уақыт аралығында Амангелді газ кен орнында 17 ұңғы бұрғыланды, оның ішінде 11 іздену, 6 барлау ұңғылары. 6 ұңғы өзінің геологиялық алға қойған мақсатын орындағаннан кейін жойылған, қалған ұңғылар консервацияда тұр.
Ортаңғы іргетастың жоғарғы жағындағы стратиграфикалық келісімде жоқ және жойылатын болып орналасқан пермь, карбон және девон құрылымдағы карбонаттар, галогендер, терригендер түрінде берілген.
Жоғарғы - көпшілігінде теңіздік және континенталды терригендік жыныстардың кене - борлық, полеогендік, неогендік және ширектік жастарынан жасалған.
1.3. Газдылығы
Шу - Сарысу ойпатының өндірістік газдылығы 1961 жылы Үшарал - Кемпіртөбе азотты-гелилі газды кен орны ашылуымен дәлелденген. Одан кейін 1967 жылы Құмырлы ыстық газды кен орны ашылған. 1970 жылдан 1975 жыл аралығында Солтүстік Үшарал, Айрақты, Придорожная және Амангелді кен орындары, 1976 жылы - Орталық және де соңынан 1980 жылы - Анабай кен орындары ашылған. Придорожная және Орталық кен орындары ойпаттың батыс бөлігінде орналасқан, ол қалғандары орталық - шығыс бөлігінде.
Газ кеніштері негізінен төменгі тас көмірлі (визейлік және турнейлік ярустары) және төменгі пермі шөгінділерінде анықталған. Бірақта сонымен қатар, Орталық кен орнында кеніштердің біреуі іргетас эрозиондық бөлінуде және Придорожная кен орнында каменск және серновуск шөгінділерінде газ кеніштері анықталған. Кен орындарының атауы да 20 - 30 жылдан бері консервацияда тұр. Оның біреуі де пайдаланылмаған.
Кен орны 1975 жылы ашылған. Құрылымдағы орналасқан кен орны сыну алдындағы брахнантисыналы бүрмеленген солтүстік - шығысқа қарай созылып жатыр. Сыну құрылымды шығыстан және оңтүстік - шығыстан шектейді. Төменгі виза өлшемдері күмбез бойынша 15х7 км, ал ампилтудасы - 280 м. төменгі пермі өнімді қалыңдық күмбезінде амплитуда бүрмесі 400 метрге дейін ұлғаяды. 1975 - 1976 жылдардағы тереңдеп ізденіс бұрғылаулары. МОБТ сейсмобарлау мағлұматтары негізінде жүргізілуде. Бұл көрсетілген уақыт аралығында барлығы 11 іздену ұңғылары (№1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 13, 14) және 6 барлау ұңғылары бұрғыланды (6-р, 11-р, 16-р, 15-р, 17-р, 18-р). Осындай түрмен кен орындарында 17 ұңғы бұрғыланған, оның ішінде төменгі визей шөгінділерінен газ алынған 10 ұңғы және су алынған 1 ұңғы консервацияға кіргізілген.
Сораптық - компрессорлық құбыр тек қана 16 - р ұңғысына түсірілген. 4 ұңғы (7, 13, 15, 17) жойылған. Екі ұңғы (10 және 14) кен орынның аумағының сырт жағында бұрғыланған болып шықты.
1998 жылғы қорларды есептеген есеп берулерде келтірілген мағлұматтар бойынша пайдалану ұңғысы есебінде 5 барлау ұңғысын (1, 2, 4, 5, 6) қолдануға болады. Кен орынның газдылығы жоғары турнелік, төменгі визейлік, төменгі серпуховалық және төменгі пермдік шөгінділермен тығыз байланысты. Сонымен қатар қор бойынша есептеулерде тек қана төменгі визейлік және төменгі пермдік шөгінділердегі газ кеніштері қоры есепке алынған, ал басқа кеніштер әлі толық барланбаған. Төменгі пермдегі сульфатты галогенді терригенді шөгінділердегі кеніштер метологиялық қоршалған қабатқа жатады.
Кеніш тереңдігі күмбезден 850 метрді құрайды. Газ - су қатынасы - 782 м деңгейде қабылданған. Өнімді горизонттың жалпы қалыңдығы - 270 метр орташа тиімді қалыңдық - 28,5 метр. Газ қаныққан құмшауыт және алевролиттер кеуекті, сызатты - кеуекті және кеуекті - сызатты түр коллектор-лары түрінде болып, оның ашық кеуектілігі 15% және өткізгіштігі 0,14 мкм2.
Газға қанығу коэффициентті - 0,75. бастапқы қабат қысымы - 13,2 МПа. Ең жоғарғы мәндегі шығым 15,9 мм шамба арқылы тәулігіне 182,9 мың.м3. Кеніштің жабуы есебінде кунгур жасындағы терригенді - гологенді шөгінділер қызмет етеді. Оның қалыңдығы 500 метрге дейін.
Төменгі визейліктегі газ кеніші 2053-2385 тереңдік аралығында орналасқан. Оның биіктігі қабылданған газ - су қатынасының деңгейіндегі - (1972м) қалыңдығы - 252 метр. Бұл кезде ГВК (ГСҚ) жағдайындағы кеніш ауданы 49915 мың м2 (4991га). Кеніш түрі - қабатты, күмбезді. Өнімді горизонт құмшауыт, алевролит және аргилит қабаттамалары ауысып келетін түрде көрсетілген, жалпы қалыңдығы 46 - 57 метр.
Горизонт төменгі визейлік қимасының орталық бөлігінде орналасқан және құмшауыттан, карбонатталғаналевролиттерден - известняктан тұратын (6 - 7м) жыныс қабатымен жабылған. Қимадан жоғары жақта газ кенішінің сенімді жабуы болып табылатын қалыңдығы 5 - 8 м қалыңдықтағы ангидрит қабаты жатыр. Горизонт тұтасымен қара аргилит қабатымен жабылған. Кеуекті және кеуекті - сызатты түрдегі өнімді коллекторлар қалыңдығы 0,8 - ден 6,8 метрге дейін жететін құмшауыт және алевролит түрінде көрсетілген. Газға қаныққан қалыңдықтардың жалпы өзгеруі ұңғыларда 10 метрден (15 ұңғы) 31 метрге (8 ұңғы) дейін өзгереді. коллекторлардың кеуектілігі 12-27 %. Өткізгіштігі сызатталмаған кеуекті жыныстар үшін 0,05 - тен 5,56-10-2 мкм-ге дейін және сызатты жыныстар үшін 1854,23*10 мкм2, саздылығы - 0,12-ден кем, карбонаттылығы - 0,07-0,09-дан аз.
1.4. Төменгі визалық горизонттың өнімділігі
Горизонт 13 ұңғыда барланған 12 ұңғыдан (37 объект) газ, ал біреуінен - су алынған (2 объект). Барлану нәтижесінде көрінгендей шығым көлемінің күрт өзгеруіне байланысты объектілер екі топ объектілерге бөлінеді: аз - шығымды және жоғарғы - шығымды.
Сонымен бірге объектілердің 80%-ті төменгі шығымды объектілерге жатады (оның ішінде объектілердің 65%-тінің шығымы көпшілік жағдайда тәулігіне 3 мың м3 - тан аспайды. Қорларды есептеулерде есеп берудің көрсеткеніндей ұңғы бойынша төменгі кен орнының пореклиналда орналасуына байланысты, онда коллекторлардың көлемді сүзушілік сипаттамалары өте төмендігімен және ашу әдістерінің жетілдірілмегендігінен. Бұнда көрсетілген екінші себеп зерттеулерде үлкен орын алуы мүмкін.
Төменгі шығымды объектілердің құрылымдық жағдайын қарастырсақ, олар тек шеткі ұңғыларда ғана емес, сонымен қатар күмбез көтерілімі бөліктерінде де орын алады. Сонымен қатар төменгі шығым жоғары шығымды қабаттар орналасқан скважиналар жанында да байқалады. Алдын - ала байқап көру талдаулары көрсеткендей жоғарғы және салыстырмалы жоғары шығымы алынатын қабат - коллекторлар төменгі визейлік өнімді горизонттарының қимасының әртүрлі бөліктерінде орналасқан.
1, 18 және 6 ұңғыларда олар оның ортаңғы бөлігінде орналасқан, ал 2, 5 және 16 ұңғыларда жоғарғы жағына жақын бөлігінде орналасқан. №4, 7, 15 ұңғыларында төменгі визейлік өнімді қабатының төменгі бөлігінде өнімді қабат орналасса №11 ұңғыда күмбез айналасында орналасса, ол 8 және 17 ұңғыда солтүстік бөлігінде орналасқан. Өнімді горизонттың қимасының барлық бөлімдерін зерттегенде өте әлсіз газ ағып келуі анықталған. Көпшілік объектілерде тәулігіне 1-ден 3,0 мың м3-ке дейін, тек қана екі объектіде тәулігіне 5-8 мың м3 болды.
Температураға берілген түзету - 0,86.
Қабат газының құрамы, конденсаттың қабат газындағы потенциалды қосындысы. Конденсат тығыздығы 2,5 және 6 ұңғылардан зерттелген газды конденсатор мағлұматтарынан және зертханалық жүргізілген зерттеулер нәтижесінде алынған. Потенциалды конденсат құрамы бар қабат газының және оның тығыздығы өзіне сәйкес 86 гм3 және 0,896 гсм3-ке тең. СредАЗ НИН газ институтының зертханалықзерттеулері мағлұматтарында конденсатты алу коэффициенті - 0,77. пайдалы қазбалардың қорының мемлекеттік коммиссиясы конденсатты алу коэффициентін 0,75 - ке тең деп бекітті.
1.5. Газдың және конденсаттың қоры
Төменгі перм кенішінің газ қоры СССР-дің ГКЗ-сіне бірінші рет 1981 жылы берілген. Төменгі визейлік кенішіндегі газ қоры С1 категориясы бойынша 8740 млн м3, ал төменгі пермі кенішіндегі газ қоры С1 категориясымен 6169 млн м2, С2 категориясымен 4761 млн м3 болып бекітілген. Төменгі визейлік бойыеша 153 мың тонна, ал алынатыны 114 мың тонна болып бекітілген.
1996 жылы газ және конденсат қоры. Төменгі визейлік кенішінде Қазақстан республикасының Мемлекеттік қор комитетінде қайтадан бекітілді. Геологиялық зерттеулер бойынша С1 категориясында 17058 млн м3 және С2 категориясында 8020 млн м3 (алу коэффициентті 0,9) болғанда өздеріне сәйкес 15352 және 7218 млн м3.
Осындай түрмен ұңғы түбі аумағындағы сүзілу сипаттамасындағы техникалық-технологиялық факторларының әсерінен керісінше болуын есепке ала отырып коллектордың табиғаттың фильтрленуінің сипаттамасын өнімді қабаттың нақты бір аралығында анықтауда кен орнын әрі қарай игеруде коллекторлардың зоналық орналасуларын және олардың сыйымдылық - фильтрациялық сипаттамаларын жете зерттеу қажет.
1.6. Газ және газдыконденсаттың сипаттамалары
Төменгі пермдік кеніштің газдары мынандай келесі құрамымен сипатталынады: метан 9,47 - 26,05%; этан - 0,21 - 1,97%; пропан 0,02 - 0,49%; изобутан - 0,03 - 0,05%; н-бутан - 0,07 - 0, 09%; пентан+жоғары - 0,06%; азот + сирек - 70,92 - 87,02%; гелий - 0,04 - 0,24%; көмір қышқыл газ - 0,15 - 1,3%. Төменгі визейлік кеніштерінің газы құрамында өте жоғары ауыр әртүрлі қоспалардың болуымен ерекшеленеді. Құрамындағы метан 80% -тен жоғары емес, негізінен 67 - 79% шамасында.
Кеніш бойынша метанның орташа құрамы 74%. Азоттың құрамы 2-ден 20%-ке дейін, орташа - 9%. Аз пайыздығы компонентердің орташа мағынасы этан - 11,37%, пропан - 5,08%, бутан - 1,58%. Гелий құрамы 0,03-тен 0,09-ға дейін өзгереді, аргон - 0,008 - 0,09%. Орташа құрамы өздеріне сәйкес 0,059 және 0,052%. Абсолюттік газ тығыздығы - 0,869 гсм3. Ауамен салыстырмалығы - 0,721 гсм3. Жоғарғы қысылу коэффициентті - 0,05. Боиль Мариотта заңынан шетке шыққандағы түзетілуі - 1,18. Сонымен бірге бекітілген геологиялық және алынатын С1 категориясындағы конденсат қоры. Сәйкестікте 1466,0 және 1320 мың тоннаны, ал С2 категориясында сәйкестікте 690,0 және 621 мың тоннаны құрады. Қорларды қайта есептеу негізінен 1981 жылдан кейін бұрғыланған 17 және 18 ұңғылардан алынған мәліметтер қызмет етті.
Төменгі визейлік кеніштеріндегі 1996 жылғы есептелген геологиялық қорлар. 1981 жылмен салыстырғанда газ бойынша (С1+С2 категорияларының қосындысы) 12,7 есе, ал конденсат бойынша 14 есе өсті. Төменгі пермдік кеніштің газ қоры 1981 жылдан кейін есептелген жоқ. Осындай турмен кен орны бойынша тұтасымен пайдалы қазбалардың мемлекеттік балансында алынатын жалпы мынандай көлемдері есепке алынған.
Газ: С1 - 21521,0 мың м3;
С2 - 11979,0 мың м3;
С3 - 33500,0 мың м3;
Конденсат: С1 - 1320,0 мың тонна;
С2 - 621,0 мың тонна;
С1 + С2 = 1941,0 мың тонна;
Сонымен қатар, төменгі пермдік кеніштің газының құрамында 81,2 % азоттан тұратындығын есепке алу керек немесе (С1+С2 категориясындағы) газдың жалпы көлемінен 2077,0 млн. м3 көмірсутекті газдың 10930,0 млн м3 қоры бар. Осы жағдайларға байланысты кен орнындағы С1+С2 категорияларындағы газдың жалпы көлемі 24647 млн м3-ті құрайды.
ІІ. ТЕХНИКО-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1. Көлденең бағытталған ұңғыманың құрылыс жобасы
Көлденең бағытталған ұңғы деп, әдейі бір нүктеге қисайтып, вертикальді проекциясынан қашықтатылған ұңғыны айтамыз.
Көлденең бағытталған ұңғыны мына жағдайда қолданамыз: егер моноклинальды типтегі жер қабатын бұрғылағанда, мұнай және газ бергіштігі азайғанда оның бергіштігін жоғарлату үшін және мұнай және газ қабаттарының айырылуы кезінде:
ұңғы оқпанының айырылу зонасынан ауытқып, өнім қабатына бағытталу кезінде;
мұнай және газ қабатына ұңғы оқпанын жүргізу кезінде, тұзды қабықшада тұнған;
жер қабатында айырылу нүктесін айналып өту кезінде;
орман, егістік жерлерін бүлдірмей, зиян келтірмес үшін;
бірнеше бұрғылау қондырғысы арқылы бір өнім қабатын өндіру үшін;
таулы, төбелі жерлерді бұрғылау қиындығында жеңілдету үшін;
ұңғылар аварияға ұшырап жөндеуге келмей қалған жағдайда, ұңғыны қисайтып ары қарай өңдеу;
ұңғы түбінің белгілі бір бұрышын өнім қабатын дренаждау және көп түпті өнім қабатын өндіру кезінде;
тұрғын үй, өндіріс ошағының астын бұрғылау кезінде;
Көлденең бағытталған ұңғыларды бұрғылаудың екі түрі бар:
Роторлы ұңғы оқпанын үзілісті қисаюына мүмкіндік береді.
Түптік қозғалтқыш ұңғыны үзіліссіз қисаюына мүмкіндік береді. Ең тиімді түрі.
Көлденең бағытталған ұңғыларды негізінен гидравликалық түптік қозғалтқыш арқылы бұрғылайды. Көлденең бағытталған ұңғыларды турбобурмен бұрғылауды совет инженерлері П.И. Шумилов, Р.А. Иоанесян, Э.И. Тагиев және М.Т. Гусман ұсынды.
Бұл бұрғылаудың тиімділігі бұрғылау кезінде қашауда ауытқу күші пайда болады, оның осіне перпендикулярлы. Сөйтіп керекті бұрышқа қисайтуға ыңғайлы болады.
Көлденең бағытталған ұңғыларды бұрғылауға қосымша уақыт және жоғарғы дәрежелі бақылауды қажет етеді.
Ұңғы конструкциясы
Ұңғы конструкциясы деп диаметрі бойынша шеген тізбегінің диаметрі, құрылым тереңдігі, цемет сұйығының айдалған биіктігі тізбек арасын бұрғылайтын қашау диаметрін және де басқа да құрылғыларды атайды.
Ұңғы конструкциясы жоғары сападағы ұңғы құрылысын ұзақ уақыт пайдалануға, мұнай газ өндірісінің жұмысын тоқтатпауға мүмкіндік беруі керек. Ұңғыда аварияның болмауын, бұрғылау кезінде қиындықтың және уақыт жоғалуын төмендетпеуін, материалды техникалық бұрғылау жабдықтарын қамтамасыз етуі керек.
Ұңғы конструкциясында келесі шеген тізбектері қолданылады.
Бағыттау - тұрақсыз жердің беткі қабатын жоғарғы интервалда бекіту және ұңғы сағасының шайылуын болдырмауды қамтамасыз етеді.
Кондуктор - жоғарғы тұрақсыз профиль интервалын бекіту, сулы горизонттың ластанудан изолияциялау. Ұңғы сағасындағы лақтыруға қарсы құрылым құрылғысы, бекітуге арналған.
Аралық шеген тізбектері - жоғарыда айтқан геологиялық профиль зонасын изоляциялау, басқаша бұрғылау қондырғысын бекітуге арналған. Апат жағдайының болмауын және бұрғылау кезінде қиындықтардың болмауын алдын алады. Жақсы жағдайда аралық тізбек пайдалану тізбегі ретінде де пайдалануға болады.
Пайдалану тізбегі - бекітуге және өнім қабатын басқа геологиялық профиль өнім қабатынан бөлуге арналған жабдық. Мұнай және газ өнімдерін жер бетін көтеруге жайдай жасалатын құрылым.
Бірінші сыртқы шеген тізбектері бағыттаушы құбыр диаметрі 426 мм-ден 30 метрге дейін құбыр тереңдікке төмен түсіріліп, сыртқы жағы түгелдей цементтелген.
Кондуктор d = 299 мм-ден 450 метрге дейінгі тереңдікке төмен түсірілген және сағасына дейін цементтелген.
Аралық құбырдың техникалық тізбектерінің тереңдігі 1200 м ф219 мм-ге дейін, ал пайдалану құбырының ф 140 мм, 2245 метр тереңдікке дейін рұқсат етілген. Бұл құбырлардың барлығы да сырт жағынан цементтелген.
Кесте 1. Шахталық бағыттаудың құрылысы мен сипаттамасы
Құбырлар сипаттамасы
Оқпан, түсіру немесе шахталарды дайындау және бағыттауды қатайту
Сыртқы диа-метр, мм
Ұзын-дығы, м
Материал маркасы (беріктік тобы)
Қабырға қалың-дығы, мм
Сал-мағы, т
Дайындауға ГОСТ, ОСТ, МРТУ, ТУ, МУ және т.б.
1
2
3
4
5
6
7
426
30
К
12,7
1,58
ГОСТ 632-80
Кесте 2. Шеген тізбектерінің сипаттамасы мен түсіру тереңдігі
Түсіру кезін-дегі колон-наның рет номері
Колонна атауы немесе ашық оқпан, фильтр
Ұңғы оқпаны арасындағы интервал (колоннаны орнату немесе ашық оқпан)
Интер- валдағы ұңғы оқпаны-ның номи-нальды диаметрі
Бөлек-бөлек түсіріле-тін колонна саны, дана
Бөлек-бөлек түсіріле-тін бөл-шектің түсірілуінің реттік номері
Бөлек түсірілетін қондырғы-ның бөлшегінің интервалы
Колоннаның түсірілу қажеттілігі қондырғы талғамы ауысуы немесе секция бұрылысы
жоға-ры-дан
тө-мен-ге
жоға-ры-дан
тө-мен-ге
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1
Бағыттау
0
30
490,0
1
1
0
30
Ұңғы сапасының шайылуын алдын - алу
2
Кондуктор
0
450
349,2
1
1
0
450
Құрамында суы бар шөгінділерді жабу. ПВО қондырғысын, жоғарыда жатқан қабат шөгіндісінің гидро қопарылы-сын алдын - алу
3
Аралық
0
1200
269,9
1
1
0
1200
Құрамында сугазы бар горизонтты және ПВО қондырғысын жабу
4
Пайдалану
0
2245
190,5
2
2
0
2245
Өнімді қабатты пайдалану
5
Фильтр
2245
2500
190,5
1
2245
2500
Кесте 3. Бөлек түсірілетін шеген тізбегінің сипаттамасы
Колоннаны түсірудің реттік номері
Бөлек түсірілетін бөлшектер
Түсіру реттік номері
Диаметр саны, дана
Бір өлшемді бөлшектің түсірілу реті
Колоннаның сыртқы диаметрі, мм
Бір өлшем-ді қондыр-ғының интервалы
Қабырға өлшемінің шегі
Әрбір бір өлшемді бөлшектердің шеген құбырындағы қосылысы
жоғаыдан
төменге
Қосылу типтерінің саны, дана
Түсіріліудің реттік номері
Қосылу типінің шартты коды
талғамның сыртқы макси-мальды диаметрі, мм
Қондырғыны орнату интервалы
жоғаыдан
төменге
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
1
1
1
1
426,0
0
30
1
1
НОРМКА
440
0
30
2
1
1
1
298,5
0
450
1
1
ОТТМА
357
0
450
3
1
1
1
219,1
0
1200
1
1
ОТТГБ
244
0
1200
4
1
1
1
139,7
2245
2500
1
1
ОТТГБ
188
2245
2500
1
1
1
139,7
0
2245
1
1
ОТТГБ
168
0
2245
2.2.Ұңғы оқпанының профилі
Көлденең бағытталған ұңғының профилі мынандай болуы керек: минимальді, жабдық және тапсырманың өту уақытының орындалуын қамтамасыз ету, ұңғының бұрғылануы берілген кезде қолданады.
Көлденең бағытталған ұңғыны бұрғылау кезінде ең көп тараған профильдер, олар:
Профиль I - ең көп тараған түрі. Үш ауданнан тұрады: жоғарғы аудан1-вертикалды, 2-ші аудан 2 қисық планда орындалған және 3-ші аудан 3-көлденең тіке бағытталған. Бұл профиль негізінен көлденең бағытталған бір қабатты орташа тереңдіктегі ұңғыларда ұсынылады.
Профиль IІ - 4 ауданнан тұрады: жоғарғы аудан 1-вертикалды, 2-ші аудан 2, қисықтықтың өсуі бойынша орындалған қисық, 3-ші аудан 3 көлденең қисық бойынша және 4-ші аудан 3 қисайып бара жатқан қисықтың ауытқуы. Бұл профиль көбінесе басқада өзгертілген түрлерде қолданылады. Бұл профиль негізінен 2500 м тереңдіктегі көлденең бағытталған ұңғыларда қолданылады.
Профиль IІІ - біріншісі екіншісіне қарағанда көп таралған түрі. Екі ауданнан тұрады: жоғарғы қабат 1 - вертикалды және екінші қабат 2, қисық бойынша орындалған. Бұл профиль бойынша орындалған ұңғыны бұрғылау 3 жағдайда орындалынады. Ұңғы оқпанының қабатқа кіре берістегі берілген бұрышты ұстап тұру үшін ғана.
Профиль IV - көлденең бағытталған ұңғыларды бұрғылау үшін пайдаланады. Бұл профиль жоғарыда айтылғандардан былай ерекшеленеді, қисық бағытта орындалған вертикалді аудан 1, аудан 2 және көлденең тік орындалған аудан 3, қисық сызықты аудан 4 қосылады. Берілген қисықтықтың төмендеуін сипаттайды, яғни оқпанға жағдай жасайды, вертикальға жететін және тік вертикальды аудан 5. Осындай профиль түрін мынандай жағдайда пайдаланады, егер төменгі ауданда бірнеше өнімді горизонт болса.
Жоғарыда қарастырылған профилдер қисық-сызықты болады, ол бір вертикаль жазықтығында орналасады. Осындай профилдер кәдімгі түрдегі профиль деп аталады. Кейбір бұрғылау кезінде кеңістіктегі қисық сызықты көрсететін винттік немесе спираль сызықты елестететін кеңістік түрдегі профильдер деп аталады.
Көлденең бағытталған ұңғыманың параметрлері және есебі
Кесте 4. Көлденең бағытталған параметрлер жиынтығының есебі
Бағанасы бойынша тереңдігі, м
Бұрыш, градус
Азимут, градус
Тігі бойынша тереңдігі, м
Азимут, жоба
Интервал үшін қалдық,м
Тігінен қалдық, м
1
2
3
4
5
6
7
0
0,0
0
0,0
0
0,00
0,00
1000
0,0
0
1000,0
0
0,00
0,00
2000
0,0
0
2000,0
0
0,00
0,00
Қисықтық параметрлерінің жиынтық басы
2000
2,2
39
2000,0
0
0,00
0,00
2001
4,4
39
2000,95
39
0,00
0,16
2010
2,6
39
2009,86
39
0,00
1,47
2020
2,8
39
2019,62
39
0,00
3,54
2030
5,0
39
2028,25
39
0,00
5,31
2040
7,2
39
2037,54
39
0,00
8,40
2050
9,4
39
2047,05
39
0,00
10,65
2060
11,6
39
2056,11
39
0,00
14,26
2070
13,8
39
2065,43
39
0,00
17,34
2080
16,0
39
2074,74
39
0,00
21,47
2090
18,2
39
2083,49
39
0,00
25,36
2100
20,4
39
2092,71
39
0,00
29,93
2110
22,6
39
2101,24
39
0,00
34,78
4- кестенің жалғасы
1
2
3
4
5
6
7
2120
24,8
39
2110,05
39
0,00
39,31
2130
27,0
39
2118,18
39
0,00
44,25
2140
29,2
39
2127,06
39
0,00
50,46
2150
31,4
39
2135,15
39
0,00
56,54
2160
33,6
39
2142,56
39
0,00
62,22
Өнімді қабатқа кіру нүктесі
2170
35,8
39
2150,02
39
0,00
69,59
2180
38,0
39
2157,55
39
0,00
75,23
2190
40,2
39
2164,64
39
0,00
82,32
2200
42,4
39
2171,68
39
0,00
89,05
2210
44,6
39
2177,55
39
0,00
97,21
2220
46,8
39
2184,48
39
0,00
105,33
2230
49,0
39
2191,89
39
0,00
113,40
2240
51,2
39
2196,54
39
0,00
121,45
2250
53,4
39
2202,12
39
0,00
129,76
2260
55,6
39
2208,33
39
0,00
138,02
2270
57,8
39
2213,41
39
0,00
146,98
2280
60,0
39
2217,35
39
0,00
156,43
2290
63,2
39
2223,17
39
0,00
164,23
2300
66,0
39
2225,00
39
0,00
173,86
2310
66,0
39
2230,67
39
0,00
183,56
2320
66,0
39
2232,43
39
0,00
192,88
2330
66,0
39
2235,87
39
0,00
199,34
2340
66,0
39
2337,06
39
0,00
201,98
2350
66,0
39
2241,35
39
0,00
210,27
2360
66,0
39
2245,41
39
0,00
219,16
2370
66,0
39
2249,03
39
0,00
228,08
2380
66,0
39
2253,45
39
0,00
237,32
2390
66,0
39
2256,22
39
0,00
245,53
2400
66,0
39
2260,04
39
0,00
254,87
2410
66,0
39
2264,46
39
0,00
264,45
2420
66,0
39
2268,01
39
0,00
273,60
2430
66,0
39
2272,88
39
0,00
282,57
2440
66,0
39
2276,05
39
0,00
292,24
2450
66,0
39
2279,66
39
0,00
301,00
2460
66,0
39
2284,87
39
0,00
311,00
2470
66,0
39
2288,23
39
0,00
319,00
2480
66,0
39
2292,54
39
0,00
329,00
2490
66,0
39
2295,10
39
0,00
338,00
2500
66,0
39
2300,00
39
0,00
350,00
2.3. Ұңғыны тереңдету
117 ұңғыны бұрғылау кезінде геолого - техникалық наряд бойынша роторлы бұрғылау әдісі 2000 метрге дейін бұрғыланады. Бұрғылану интервалы 0 - 30 метр; 30 - 450 метр; 45 - 1200 метр; 1200 - 2000 метр.
2000 метрден бастап қисаюды бұрғылау, трубиналық әдіспен 2500 метр тереңдікке дейін немесе төменгі нүктеге дейін бұрғыланады.
5. - кестеде бұрғылаудың режимі, әдістері, ұңғы оқпанын кеңейту көрсетілген.
6. - кестеде бұрғылау тізбегінің компоновкасы берілген.
7. - кестеде КНБК өлшемінің керекті мөлшері көрсетілген.
8. - кестеде КНБК өлшемінің орташа мөлшері мен салмағы берілген.
9. - кестеде ұсынылатын бұрғылау құбырлары берілген.
10. - кестеде бұрғылау тізбегінің конструкциясы берілген.
Кесте 5. Ұңғыны бұрғылаудың режимі, әдістері және оқпанын кеңейту
Интервал, м
Техноло-гиялық опера-циялар-дың түрі (бұрғы-лау, ұл-ғайту, керн таңдау)
Бұрғылау әдістері
Шарт-ты но-мері
Бұрғылау режимі
Техно-логия-лық опе-рация-ларды орындау жылдамдығы, мсағ
тө-бе-сі-нен
тү-біне де-йін
Остік қы-сым, тс
Өнді-рудің жыл-дам-дығы, айн
мин
Бұрғы-лау ері-тіндісі-нің шы-ғымы, лс
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0
30
Бұрғылау
Роторлы
1
6,0
80
56,0
25,0
0
30
Өндіру
Роторлы
1
6,0
80
56,0
30,0
30
450
Бұрғылау
Роторлы
2
14,0
80
35,0
20,0
30
450
Өндіру
Роторлы
3
8,0
80
35,0
25,0
450
1200
Бұрғылау
Роторлы
4
46,0
120
30,0
20,0
450
1200
Өндіру
Роторлы
5
8,0
100
30,0
25,0
1200
2000
Бұрғылау
Роторлы
6
14,0
120
30,0
8,0
1200
2000
Өндіру
Роторлы
7
8,0
100
30,0
25,0
2000
2225
Бұрғылау
Турбиналы
8
4,0
0
22,0
6,0
2225
2500
Бұрғылау
Турбиналы
9
6,0-8,0
0
25,0
8,0
2000
2500
Өндіру
Турбиналы
10
8,0
0
30,0
10,0
Кесте 6. Бұрғылау тізбегінің түптік компоновкасы (КНБК)
Шартты номер
КНБК элементтері
№ рс
КНБК қысқаша атауы немесе өлшем түрі, шифры
Қондыру орнына дейінгі жағдайы
Техникалық сипаттамасы
КНБК орташа ұзын-дығы, м
КНБК орташа масса-сы, кг
Ескерту
Сыртқы диаметр, мм
Кіру қиы-лысының диаметрі, мм
Ұзын-дығы, м
Масса, кг
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1
1
Ш 490 С-ЦВ
0,0
490,0
59,7
0,6
316,0
26,8
6156,0
Бұзылу
2
КШЗ - 490
0,6
490,0
100,0
1,2
465,0
Калибрлеу
3
УБТС 1-203
1,8
203,0
80,0
25,0
5375,0
Қысым
2
1
Ш 349,2 С-ГВ
349,2
0,50
115,0
69,6
14323,0
Бұзылу
2
КС 349,2 СТ
0,5
349,2
100,0
1,3
325,0
Калибрлеу
3
УБТС 1-203
1,8
203,0
100,0
55,8
11997,0
Қысым
4
УБТС 1-178
57,6
178,0
80,0
12,0
1872,0
Қысым
3
1
Ш 349,2 С-ГВ
0,0
349,2
0,50
115,0
77,6
9045,0
Бұзылу
2
КС 349,2 СТ
0,5
349,2
100,0
1,3
325,0
Калибрлеу
3
УБТС 1-203
1,8
203,0
100,0
12,0
2580,0
Қысым
4
КС 349,2 СТ-Д1
13,8
349,2
100,0
1,3
325,0
Калибрлеу
5
УБТС 1-203
15,1
203,0
100,0
12,0
2580,0
Қысым
6
УБТС 1-178
57,6
178,0
80,0
20,0
3120,0
Қысым
4
1
Ш 269,9 С3-ГАУ
0,0
269,9
-
0,5
76,0
85,1
13344,0
Бұзылу
2
КС 269,9 СТ
0,5
269,9
80,0
1,3
238,0
Калибрлеу
3
УБТС 1-178
1,8
178,0
80,0
10,0
1560,0
Қысым
4
КС 269,9 СТ
11,8
269,9
80,0
1,3
238
Калибрлеу
5
УБТС 1-178
13,1
178,0
80,0
72
11232,0
Қысым
5
1
Ш 269,9 С3-ГВ
0,0
269,9
-
0,5
76,0
39,4
8315,0
Бұзылу
2
КС 269,9 СТ
0,5
269,9
80,0
1,3
238,0
Калибрлеу
6. - кестенің жалғасы
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
3
КС 269,9 СТ-Д
1,8
269,9
80,0
1,3
238,0
Калибрлеу
4
УБТС 1-178
3,1
178,0
80,0
10,0
1560,0
Қысым
5
КС 269,9 СТ
13,1
269,9
80,0
1,3
238,0
Калибрлеу
6
УБТС 1-178
14,4
178,0
80,0
25,0
5375
Қысым
6
1
Ш 190,5 С3-ГАУ
0,0
190,5
-
0,3
33,0
164,4
13856,6
Бұзылу
2
КС 190,5 СТ
0,4
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
3
УБТС 1-133
0,7
133,0
64,0
12,0
1008,0
Қысым
4
КС 190,5 СТ-Д
12,7
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
5
УБТС 1-133
13,1
133,0
64,0
151,4
12715,2
Қысым
7
1
Ш 190,5 С3-ГАУ
0,0
190,5
-
0,3
33,0
94,4
8214,0
Бұзылу
2
КС 190,5 СТ
0,3
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
3
УБТС 1-133
0,7
133,0
64,0
12,0
1008,0
Қысым
4
КС 190,5 СТ-Д
12,7
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
5
КС 190,5 СТ-1Д
13,1
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
6
УБТС 1-133
13,5
133,0
64,0
80,9
6798,0
Қысым
8
1
Ш 190,5 С3-ГАУ
0,0
190,5
-
0,3
33,0
118,7
10290,0
Бұзылу
2
КС 190,5 СТ-Д1
0,3
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
3
ДГ 1-172
0,7
172,0
80,0
3,87
455,0
Двигатель
4
Кривой переводник
4,57
178,0
80,0
0,5
80,0
Бұрыш тобы
5
УБТС 1-133
5,07
133,0
64,0
18,0
1512,0
Қысым
6
УБТС 1-133
23,07
133,0
64,0
95,6
8034,0
Қысым
9
1
Ш 190,5 С3-ГАУ
0,0
190,5
-
0,3
33,0
86,4
7698,0
Бұзылу
2
ДГ 1-172
0,3
172,0
80,0
3,87
455,0
Двигатель
3
УБТС 1-133
4,17
133,0
64,0
18,0
1512,0
Қысым
4
УБТС 1-133
22,17
133,0
64,0
64,2
5356
Қысым
10
1
Ш 190,5 С3-ГАУ
0,0
190,5
-
0,4
33,0
90,64
8002,0
Бұзылу
2
КС 190,5 СТ-Д1
0,4
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
6. - кестенің жалғасы
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
3
ДГ 1-172
0,8
172,0
80,0
3,87
455,0
Двигатель
4
УБТС 1-133
4,67
133,0
64,0
12,0
1008,0
Қысым
5
КС 190,5 СТ-Д1
16,67
190,5
80,0
0,4
49,0
Калибрлеу
6
УБТС 1-133
17,07
133,0
64,0
73,5
6180,0
Қысым
Кесте 7. КНБК элементіне қажетті мөлшері
элементінің қысқаша атауы
Технологиялық операция түрі
Интервал, м
Өту нормасы
Интервалға қажет сан, д
төбеден
түбіне
Көлемі, м
Норма көзі
1
2
3
4
5
6
7
Ш 490 С-ЦВ
Бұрғылау
0
30
150,0
Жергілікті
0,200
Ш 490 С-ЦВ
Өндіру
0
30
500,0
Жергілікті
0,060
Ш 349,2 С-ГВ
Бұрғылау
30
450
180,0
Жергілікті
2,333
КС 349,2 СТ
Бұрғылау
30
450
1000,0
Жергілікті
0,320
Ш 349,2 С-ГВ
Өндіру
30
450
1050,0
Жергілікті
0,400
КС 349,2 СТ
Өндіру
30
450
1000,0
Жергілікті
0,320
КС 349,2 СТ-Д1
Өндіру
30
450
1000,0
Жергілікті
0,320
Ш 269,9 С3-ГВ
Бұрғылау
450
1200
140,0
Жергілікті
5,357
КС 269,9 СТ
Бұрғылау
450
1200
1100,0
Жергілікті
0,750
Ш 269,9 С3-ГВ
Өндіру
450
1200
650,0
Жергілікті
1,153
КС 269,9 СТ
Өндіру
450
1200
1100,0
Жергілікті
0,750
КС 269,9 СТ-Д1
Өндіру
450
1200
1100,0
Жергілікті
0,750
Ш 190,5 С3-ГАУ
Бұрғылау
1200
2500
80,0
Жергілікті
16,25
КС 190,5 СТ-Д1
Бұрғылау
1200
2500
1000,0
Жергілікті
0,150
Ш 190,5 С3-ГАУ
Өндіру
1200
2500
420,0
Жергілікті
3,095
КС 190,5 СТ-Д1
Өндіру
1200
2500
1000,0
Жергілікті
0,150
Кесте 8. КНБК элементінің орташа саны мен салмағы
Шеген тізбегінің атауы
КНБК қысқаша атауы немесе өлшем түрі, шифры
Дайындауға ГОСТ, ОСТ, МРТУ, ТУ, МУ және т.б.
Суммарлы көлемі
КНБК элементінің саны, дана
Өлшем түрі немесе шифр бойынша салмағы, кг
Ұңғы оқпаны-ның жұмысы
Бұрғылау үшін керн
Өлшем түрі не шифр бойынша
1
2
3
4
5
6
7
Бағыттаушы
Ш 490 С-ЦВ
ГОСТ 20692-75
0,060
0,200
1
316
Кондуктор
Ш 349,2 С-ГВ
ГОСТ 20692-75
0,400
2,333
3
575
КС 349,2 СТ
ТУ 26-16-109-80
0,320
0,320
2
КС 349,2 СТ-Д1
ТУ 26-16-109-80
0,320
1
Аралық
Ш 269,9 С3-ГВ
ГОСТ 20692-75
1,153
5,357
7
266
КС 269,9 СТ
ТУ 26-16-109-80
0,750
0,750
2
КС 269,9 СТ-Д1
ТУ 26-16-109-80
0,750
1
Пайдалану
Ш 190,5 С3-ГАУ
ГОСТ 20692-75
3,095
16,25
20
363
КС 190,5 СТ-Д1
ТУ 26-16-109-80
0,150
0,150
1
КС 190,5 СТ-Д1
ТУ 26-16-109-80
0,150
0,150
1
Кесте 9. Ұсынылатын бұрғылау құбырлары
Бұрғылау тізбегінің атауы
Сыртқы диаметрі, мм
Қабырға қалыңдығы, мм
Маркасы
Қосылу түрі
Құбырлар саны
Құбырдың бар, жоғы
1
2
3
4
5
6
7
ТБВК
127,0
10,0
Д
ЗУК - 155
Бар
ТБВК
73,0
9,0
Д
ЗП - 95
Бар
Кесте 10. Бұрғылау тізбегінің конструкциясы
Техноло-гиялық операция түрі
Интервал
Рұқсат етілген тереңдік
№ секция
Бұрғылау құбырларының сипаттамасы
Секция ұзындығы
Масса, т
Тізбектің созылуы, тс
Құбырдың мықты-лық коэффициентті
төбесінен
түбіне
Тип
Сыртқы диаметрі, мм
Материал маркасы
Қабырға қа-лыңдығы, мм
Құлыптық қосудың түрі
Секция
КНБК бо-йынша өсу
Статистика-лық беріктік
Шыдамды-лық
Нақты
Мөлшерлі
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
Бұрғылау
30
450
450
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
380
12,2
26,5
35,1
3,826
1,450
3,87
Өндіру
30
450
450
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
380
12,2
26,5
35,1
3,826
1,450
3,87
Бұрғылау
450
1200
1200
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
1153
36,9
45,9
52,7
2,550
1,450
3,87
Өндіру
450
1200
1200
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
1153
36,2
48,3
55,0
2,444
1,450
5,63
Бұрғылау
1200
2000
2000
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
1962
69,4
71,2
82,6
2,120
1,450
6,08
Өндіру
1200
2000
2000
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
1864
64,8
76,4
85,6
2,340
1,450
14,25
Бұрғылау
2000
2225
2225
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
2124
66,1
85,8
100,2
1,764
1,450
4,63
Бұрғылау
2225
2500
2500
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
2426
69,1
78,6
93,3
1,570
1,450
2,19
Өндіру
2225
2500
2500
1
ТБВК
127,0
Д
10,0
ЗУК - 155
2450
62,5
83,2
96,5
1,752
1,450
2,14
КНБК бұрғылыу
2225
2245
2245
1
ТБВК
73,0
Д
9,0
ЗП - 95
2245
46,5
56,8
62,4
4,267
1,450
6,61
2.4. Бұрғылау сұйықтары
Бұрғылаудың ең негізгісі бұл бұрғылау сұйығын пайдалана отырып бұрғылау. Бұрғылау сұйығының ең бастысы мына жұмыстарды атқару керек:
бұрғыланған жынысты (шлам) қашаудан тазалап отыру керек, бұрғылау тізбегі және ұңғы оқпаны арасынан домалақ кеңістігі арқылы жоғары көтеруі керек;
өз бойында бұрғыланған жұмысты ұстап тұра отырып және бұрғылау тоқтағанда да өз бойын ұстауы керек;
қашауды суытып және ұңғы қабырғаларын құлауын сақтау керек;
ұңғы қабырғасына қысым бере отырып, судың, мұнайдың және газдың қосындысына төтеп беруі керек;
ұңғы қабырғасына физико-химиялық әсер беріп, оның құлауы туралы мәлімет беру;
гидравликалық двигательге энергия беру;
өнім қабатына кіргенде өнімнің шығуына төтеп беруі керек.
Геологиялық жағдайы және техникалық өзгешелігіне байланысты бұрғылау сұйығын пайдалану және оның құрамына, бұрғылау сұйығының түріне қойылатын талаптар:
сулы емес түріне байланысты (көмірсутегі түрі бойынша сұйықтық, эмульсия типіндегі (майдағы су), депозироваланатын мұнай және мұнай өнімдері);
су түріндегі бұрғылау сұйығы (батпақтық сұйықтық, су, төмен концентрацияланған қатты фазалы бұрғылау сұйығы - батпақты полимер және батпақты емес полимер);
газ тәріздес жұмыс агенті (ауа, табиғи газ, жанатын газ өнімдері);
көбіне және оэрироваланған бұрғылау сұйығы.
Әр ауданда бұрғыланған кезде сол ауданның геологиялық жағдайын әбден зерттеп және сол жерге қандай бұрғылау сұйығы қажет екенін білеміз. Геологиялық жағдайы басқаша болса, онда басқа бұрғылау сұйығын аламыз. Ұңғының өткізгіштігіне байланысты.
№117 бағыттау ұңғысын бұрғылау кезінде жұмысшы сұйық ретінде техникалық су тығыздығы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz