Тұзды қышқыл өңдеу түрлері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
САФИ ӨТЕБАЕВ АТЫНДАҒЫ АТЫРАУ МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗ УНИВЕРСИТЕТІКеАҚ

Факультет Мұнай газ
Кафедра Мұнай газ ісі

Курстық жоба

Тақырыбы: Өндірі ұңғының түбін тұз қышқылымен өңдеу

Мамандықтың шифры мен атауы : 5В070800- Мұнай газ ісі

тобы: МГІ-18-1(қт)

Орындаған: ______ студент Маликов Д.Б

Тексерген: ______ аға оқытушы Абежанов Е.Б

Атырау,2020
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
САФИ ӨТЕБАЕВ АТЫНДАҒЫ АТЫРАУ МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗ УНИВЕРСИТЕТІКеАҚ

Факультет Мұнай газ
Кафедра Мұнай газ ісі

Бекітемін
Кафедра мең.
__________ Шугаепов Н.А
(қолы) (Т.А.Ә.)
___ _________ 20__ г.
ТАПСЫРМА
курстық жобаны орындауға
Студент Маликов Даулетхан Бекболұлы
Мамандығы 5В070800-Мұнай газ ісі
Тобы МГІ- 18-1(қт)
Тақырыбы Өндірі ұңғының түбін тұз қышқылымен өңдеу

Кафедра отырысында №______ ________________________ 20____г.
Курстық жобаны (жұмысты) тапсыру мерзімі дейін _____ __________20____г.
Курстық жобаны (жұмысты) қорғау: ____ ______ аралық ____ ____20____г.

Жобаның бастапқы деректері
1.Мұнай мен газ өнімділігі және айдау ұңғыларының жұту қабілеті.
2.Мұнай кәсіпшілігінде қышқылдық өңдеудің түрлері.
3.Ұңғымаларды қышқылмен өңдеу жобаланатын жайластырылған мұнай жолдары.
4.Ұңғыны өңдеу үшін қажетті тұзқышқылын және басқа химреагенттердің мөлшерін анықтау.
5.Мұнай кенорынның өңдеу қиындықтары анықтау.

Негізгі бөлім
1.Ұңғының өнімділігін арттыру әдістері.
2.Ұңғының түп аймағын тұз қышқылымен өңдеу.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Махмудбеков Э.А., Вольнов А.И. Интенсификация добычи нефти. М.:Недра 1975 г.
2. Юрчук, Истомин Расчеты в добыче нефти М.:Недра 1979 г.
3. Амиян В.А., Уголев В.С. Физико-химические методы повышения производительности скважин М.:Недра 1970 г.
4. Абдуллин Ф.С. Повышение производительности скважин. М.:Недра, 1975, 264с.
5. М.Кристиан, С.Сокол и др. Химические методы в процессах добычи нефти. М.: Недра, 1985, 184с.

Графикалық материалдар тізімі:
(кесте, диаграмма, сызба т.б.)
Сурет -1.Азинмаш қышқылмен өңдеуге арналған сорғы агрегаты.
Сурет - 2.Қарапайым қышқылды өңдеу кезінде ұңғыманы байлау схемасы.
Сызба-1. Тұз қышқылымен өңдеуді жүргізудің сұлбасы.

Тапсырманың берілген уақыты: _______ _______________________ 20__ г.
Жобаның (жұмыстың) ғылыми ________________________________
жетекшісі:
Тапсырманы орындауға алған _______ _______________________ 20__ г.
уақыты:

Студент: ________________________________

ЖОСПАР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
І. ҰҢҒЫНЫҢ ӨНІМДІЛІГІН АРТТЫРУ ӘДІСТЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
1.1 Тұз қышқылмен өңдеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
1.2 Тұзды қышқыл өңдеу түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
1.2.1 Қышқылды ванналар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
1.2.2 Қышқылдық өңдеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
1.2.3 Қысыммен қышқыл өңдеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
1.2.4 Ұңғымаларды термоқышқылды өңдеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .13
1.2.5 Скважиналарды пеноқышқылды өңдеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...15
1.3 Жабдықты таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
ІІ. ҰҢҒЫНЫҢ ТҮП АЙМАҒЫН ТҰЗ ҚЫШҚЫЛМЕН ӨҢДЕУ ... ... ... ... ... 21
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 27

КІРІСПЕ

Көп жағдайларда скважинаға келетін сұйық пен газ ағыны жеткіліксіз. Мұндай ұңғымаларда ағынды немесе газ не сұйық жұтылуын арттыру үшін түп маңы аймағының жыныстарына олардың өткізгіштігін көтеру мақсатында жасанды әсер ету қолданылды. Түп маңы аймағының өткізгіштігін өнімді қабатта карбонаттар мен глинозем еритін жасанды арналарды тұзқышқылды, жылулық қышқылды және саз қышқылды өңдеумен жасау, кеуекті кеңістіктерді тұнба және шайырлы материалдардан тазарту жолымен; жыныстарда жасанды жарықтар жасау немесе табиғи жарықтарды қабатты гидравликалық жарғанда немесе түпте торпедо жарғанда ұлғайту; кеуек арналары қабырғаларында немесе ұңғыма оқпанында тұрған парафиндер, тұздар мен шайырларды жою, сондай-ақ мұнай тұтқырлығын ұңғымаларды жылулық химиялық өңдеу және түп маңы аймағына жылулық әсер ету жолымен төмендету арқылы көтеруге болады.
Мұнай және газ кен орындарын игеру процесінде, әдетте, пайдалану ұңғымаларының дебиті уақыт өте келе төмендейді, ал айдау ұңғымаларының жұту қабілеті төмендейді. Кейде жаңадан пайдалануға берілетін ұңғымалардың дебиті есептік көрсеткіштен әлдеқайда төмен болады.
Мұнай және газ ұңғымаларының өнімділігі, сондай-ақ айдамалардың жұту қабілеті көптеген факторларға, әсіресе өнімді қабатты құрайтын жыныстардың өткізгіштігіне байланысты. Тығыз әлсіз өткізбейтін коллекторлар пайдалану ұңғымаларының кенжарларына мұнай мен газ ағынын едәуір нашарлатады, ал айдамалағыштарда олардың жұту қабілетін күрт төмендетеді. Жыныстардың табиғи өткізгіштігі төмендейді және өнімді қабаттың ашылмауы салдарынан. Бұрғылау барысында ұңғымалардың забой маңы аймақтары жиі сүзілген саз ерітіндісімен ластанады, бұл қабаттың тесіктерінің бітелуіне және оның өткізгіштігінің төмендеуіне әкеледі.
Мұнай және газ ұңғымаларын пайдалану процесінде кенжар маңы аймағы айдалатын суда болатын әртүрлі механикалық қоспалармен (ил, саз, темір тотығы және т.б.) ластанған.
Мұнай мен газдың пайдалану ұңғымаларының кенжарларына ағуын жеңілдету және суды айдамалау ұңғымаларымен сіңіру үшін кенжар маңы аймағының жыныстарына олардың өткізгіштігін арттыру мақсатында жасанды әсер ету әдістерін қолданады. Кейде кенжар маңындағы аймақта қабаттың поралы каналдарының қабырғаларынан парафин, Шайырлы және сазды заттар бөлшектерін алып тастау жеткілікті, және ұңғыманың өнімділігі күрт өседі. Көптеген жағдайларда жасанды түрде үлкейтуге, кенжардағы поралдардың санын көбейтуге және олардың ұзаруына, яғни өнімді қабат жыныстарының жарықшақтығын арттыруға тура келеді.
Ұңғыманың забой маңы аймағына әсер ету сипаты бойынша жыныстардың өткізгіштігін арттыру әдістері Химиялық, механикалық, жылу және физикалық шамаларға шартты түрде бөлінуі мүмкін. Жақсы нәтижелер алу үшін бұл әдістер жиі бір-бірімен немесе дәйекті түрде қолданылады. Забой маңы аймағына әсер ету әдісін таңдау өнімді қабаттардың құрылысының ерекшеліктерімен, жыныстардың құрамымен және басқа да қабаттық жағдайлармен анықталады. Мысалы, химиялық әдістер, атап айтқанда, қабаттың тұзқышқылды өңделуі әлсіз өткізбейтін карбонатты жыныстарда жақсы нәтижелер береді. Өнімді қабаттары құрамында карбонатты заттар бар сцементтелген құм тастармен қалыптасқан ұңғыма қышқылымен өңдеу қолданылады. Өнімді қабаттарға әсер етудің химиялық әдістерін қолдану айдалатын химиялық заттардың, негізінен әртүрлі қышқылдардың, еритін кейбір жыныстармен өзара әрекеттесуінің болатын реакцияларына негізделген.
Курстық жұмыстың мақсаты: Өндіру ұңғының түбін тұз қышқылымен өңдеу.
Міндеті:
Тұз қышқылмен өңдеу
Тұзды қышқыл өңдеу түрлері
Ұңғының түп аймағын тұз қышқылмен өңдеу

І. ҰҢҒЫНЫҢ ӨНІМДІЛІГІН АРТТЫРУ ӘДІСТЕРІ

1.1 Тұз қышқылмен өңдеу

Мұнай мен газ өнімділігі және айдау ұңғыларының жұту қабілеті негізінен өнімді қабатты құрайтын жыныстардың өткізгіштігіне байланысты.
Кез келген ұңғыманың жұмыс істеу аймағындағы жыныстардың өткізгіштігі жоғары болған сайын, соғырлым оның өнімділігі мен қабылдағыштығы жоғары, және керісінше. Бір қабаттың өткізгіштігі, оның әрбір аймағында күрт өзгеруі мүмкін.
Жыныстардың табиғи өткізгіштігі әртүрлі себептермен уақыт өтісімен өзгеруі мүмкін. Ұңғыны бұрғылаумен аяқтаған кезде түп аймағы сүзгіленген сазды ерітіндімен жиі ластанады. Мұнай және газ ұңғымаларын пайдалану кезінде түп аймағындағы жыныстардың өткізгіштігі күрт төмендеуі мүмкін. Себебі кеуектер парафинді және шайырлы тұнбалармен, сонымен бірге саз түйіршіктерімен де тығындалып қалады.
Айдау ұңғыларының түп аймағы айдалатын судың құрамында болатын әртүрлі механикалық қоспалармен (ылай, саз, темір тотығы және т.с.с.) ластанады. Ұңғылардың түп аймағындағы жыныстардың өткізгіштігін жасанды түрде дренажды каналдардың санын және өлшемдерін арттыру, жыныстардың жарылымын көбейту және кеуекті каналдар қабырғаларында отырып қалған парафин, шайыр және ылайлары жою арқылы арттырады.
Ұңғылардың өнімділігін арттыру тәсілдерін шартты түрде мынадай 4 түрге бөлеміз:
1) Химиялық тәсілдер
2) Механикалық тәсілдер
3) Жылыту тәсілдері
4) Комплексті (физика-химиялық)
Қай тәсілді қолдану, қабаттың жағдайына байланысты болады.
Химиялық тәсіл (қышқылмен өңдеу). Бұл тәсіл нашар өткізгіштігі карбонатты жыныстарда жақсы нәтижелер береді. Сонымен қатар бұл тәсіл құрамында карбонатты қосылыстар және карбонатты керіштейтін заттары бар керіштелген құмтастарда қолданылады. Бұл қышқылдың таужыныстардың кейбір түрлерін ерітуге негізделген. Ал бұл өз кезегінде кеуекті каналдарды тазалап кеңейтеді, соның арқасында өткізгіштік артып, ұңғылардың өнімділігі артады.
Механикалық тәсіл (қабатты гидравликалық жару және гидроқұм ағынды перфорация). Әдетте тығыз жыныстармен түзілген қабаттарда жарықшақтарды кеңейту мақсатымен қолданылады.
Жылыту тәсілдері. Кеуекті каналдар қабырғаларын парафиннен, ылайдан тазалауға және түп маңы аймағын химиялық тәсілмен өңдеуді қарқындату үшін қолданылады.
Тұз қышқылмен өңдеу.
Көп жағдайларда ұңғыны өндеуге тұз қышқылын (HCl) қолданылады.
Тұз қышқылымен өндегенде қышқыл мынадай карбонатты жыныстарды ерітеді: әктас, доломиттер әктас, ал бұлар мұнай және газ кен орындарының өнімді қабаттарын құрацшылар.

Әктаспен әрекеті:

Доломитпен әрекеті:

Тұз қышқылымен карбонаттар әрекетінің өнімдері хлорлы кальций (CaCl) және хлорлы магний () жоғары ерігіштігіне байланысты тұнбаға түспейді. Өнделгеннен кейін олар ұңғыдан өнімімен бірге шығарылады. Әрекеттен түзілетін көмірқышқыл газы да жер бетіне оңай шығарылады.
Тұз қышқылымен өңдеуде ол ұңғы қабырғасындағы жыныстармен бірге кеуекті каналдардағылармен де әрекеттеседі және де ұңғы диаметрі үлкеймейді.

Тұз қышқылымен өңдеуді жүргізудің сұлбасы.

Гидропоршенді сораптарды өндіру сұйығының жұмыс сұйығымен бірігіп немесе бөлініп қозғалысына және т.б. байланысты дара өте үлкен тереңдіктен (4000-4500м) сұйықты көтеруді қамтамасыз етеді.
Гидропоршенді сораптардың артықшылығы - сорапты ауыстыру кезіндегі түсіндіріп - көтеру жұмыстарын автоматтандыру мен қашықтықтан басқару мүмкіндігінің болуы. Олардың кемшілігі гидравликалық қозғалтқыштың жақсы жұмыс істеуі үшін талап ететін ұңғыманы ұқыпты тазалап тұру үшін, оны жұмысшы сұйығымен жабдықтау жүйесін кәсіпшілікке орналастыру қажеттілігіне байланысты.
Тұз қышқылда кейде біраз мөлшерде темір тотығы болады, олар ұңғыны өңдеу кезінде рітіндіден мақта түрінде түсіп қабат кеуектерін тығындап тастауы мүмкін. Темір тотығын қышқылда ерітінді түрде сақтау үшін тұрақтандырғыштар қолданылады. Тұрақтандырғыш ретінде сірке қышқылын алады. Темір тотығының тұз қышқылындағы концентрациясына байланысты сірке қышқылы 0,8-1,6%-ті дайындалған тұз қышқылының көлеміндей қосылады.
Ұңғыдан әрекет өнімдерін жоюды жеңілдету мақсатымен қышқылды дайындау кезінде жеделдеткіштер қосады. Бұл беттік активті заттар әрекет өнімінің беттік керілуін төмендетеді. Кеуек каналдарының қабырғаларында адсорбцияланып, жеделдеткіштер жыныстан судың бөлуінен жеңілдетеді және жыныстардың мұнаймен ылғалдану жағдайын жақсартады. Жеделдеткіштер түрінде әртүрлі беттік-активті заттар - катапин-А,ДС,ОП-10 және басқалары қолданылады.
Тұз қышқылды ерітіндіні орталық қышқылдың базада немесе тікелей ұңғының басында дайындайды.
Ұңғыны тұз қышқылымен өңдеу технологиясы қабаттың физикалық қасиетіне, қуатына және басқа жағдайларға байланысты өзгеруі мүмкін. Қарапайым жағдайда қышқылды қабатқа айдау процесі сорап көмегімен немесе өздігінен ағу арқылы жүргізіледі. Кейде қышқылды айдау алдында сазды және керіш қабыршақтарын бұзу үшін қышқылдық ванна қолданылады. Бұл кезде өнделу интервалындағы оқпанды толтыратындай етіп 6-8%-к қышқыл ерітіндісін айдайды.
Өнімді қабаттары негізінен силикатты заттардан тұратын терригенді жыныстардан құралған қабаттарда, тұз және плавликовті-фторсутекті қышқыл пайдаланады. Бұлар сазқышқыл деп және ұңғыны өңдеудің бұл түрі сазқышқылмен өңдеу деп аталады.
Термоқышқылды өңдеу.
Ұңғының түп маңында парафинді және асфальтті-шайырлы заттарға толып өнімділігі түскен кезде, түпті тоздырып барып, осы заттарды еріткеннен кейін қышқыл мен өңдеу тиімдірек болады.
Алдымен қышқылмен және басқа бір заттың арасындағы әрекеттен түзілген экзотермиялық жылу арқылы қыздырылған тұз қышқылы ерітіндісімен ұңғы түбі өңделіп, кейін кәдімгі қышқылмен өңделеді.
Термоқышқылды өңдеуде магний қолданылады. Себебі ол қышқылмен әрекеттескенде үлкен жылу түзіледі және әрекет өнімі толығымен ериді.
кДж
1кг магнийді еріту үшін 15%-к 18,6л тұз қышқылы қажет. Ол кезде қышқыл хлорлы магнийлі бейтарап ерітіндіге айналады және 308°С-ге дейін қызады.
Парафинді және шайырды еріту үшін бұдан біраз төмен температура қажет. Сондықтан рационалды түрде магнийді қолданып, бөлінген жылудан ерітінді 75-80°С арасында болуы қамтамасыз етілуі керек.
Әдетте термоқышқылды өңдеу үшін пруткалы магний қолданылады (пруток диаметрі 2-4мм, ұзындығы 60мм). Пруткілерді арнайы наконечниктерге салып, сорапты-компрессорлы құбырлар арқылы ұңғыға белгіленген тереңдікке түсіреді.

1.2 Тұзды қышқыл өңдеу түрлері

Мұнай кәсіпшілігінде қышқылдық өңдеудің мынадай түрлері қолданылады: қышқыл ванналар, қышқылдық өңдеу, Қысыммен қышқылдық өңдеу, термохимиялық және термоқышқылды өңдеу және т. б. Өнімді қабаттарға тұз қышқылының арнайы ерітіндісін өздігінен ағатын немесе сорғылардың көмегімен айдайтын қарапайым қышқыл өңдеу кеңінен таралған. Алдын ала ұңғыманы құмнан, механикалық қоспалардан, коррозия өнімдерінен және парафиннен тазартады. Сағада жабдықтар, агрегаттар мен құралдар құрастырылады, құбырларды нығыздайды. Әр түрлі тұзқышқылды өңдеу технологиясы біркелкі емес және өңдеу түріне, қабаттың физикалық ерекшеліктеріне, өнімді қабатты құрайтын жыныстарға және т. б. байланысты өзгереді.
Тұзды қышқылды өңдеуді жүргізуден болатын нәтиже ұңғымадан қосымша өндірілген мұнай мөлшері бойынша, сондай-ақ өнімділік коэффициентінің жоғарылау шамасы бойынша бағаланады.

1.2.1 Қышқылды ванналар

Бұл өңдеу түрі өте қарапайым және кенжар мен ұңғыманың қабырғаларын ластаушы заттардан -- Цемент және сазды қабықтан, шайырлы заттардан, парафиннен, коррозия өнімдерінің шөгінділерінен және т. б. тазартуға арналған.
Шегендеу бағанасымен бекітілмеген ашық оқпанмен бұрғылау аяқталғаннан кейін Ұңғымаларды өңдеу үшін құрамында 15 - тен 20% НСl бар қышқыл ерітіндісін, ал шегендеу бағанасымен бекітілген ұңғымалар үшін-НСl (10-12%) төмен концентрациядағы ерітіндіні қолдану ұсынылады. Темірдің тотық қосылыстарын ерітуге арналған қышқыл ванналарының ерітіндісіне 2-3% сірке қышқылын қосу ұсынылады. Осы мерзім өткеннен кейін кері жуу кезінде кенжарды ластаушы заттардан тазартады. Сатушы сұйықтық ретінде әдетте суды пайдаланады. Егер қышқыл ваннадан кейін кенжарды тікелей жуу жоспарланса (сорғы-компрессорлық құбырлар арқылы), онда жуу сұйықтығы ретінде мұнайды қолдану керек.

1.2.2 Қышқылдық өңдеу

Ең көп таралған түрі-қарапайым қышқыл өңдеу. Бұл процесс міндетті түрде қабатқа қышқыл қою арқылы жүргізіледі. Қалыпты қышқылды өңдеу кезінде жабдықтардың орналасу сұлбасы 2-суретте келтірілген. Ұңғыма сағасын Азинмаш-ЗОА агрегатымен немесе басқа типті агрегатпен және қышқыл ерітінділері мен сатылатын сұйықтықтарға арналған қосымша сыйымдылықтармен байлайды. Егер газ жинау пунктіндегі газдың қысымы қабатқа қышқыл қою үшін жеткілікті болса, мұнай ұңғымалары үшін газсыздандырылған мұнайды, айдау үшін -- суды және газға -- суды немесе газды қолданады.
Ұңғымада қышқылды өңдеу жүргізер алдында гидродинамикалық зерттеулер жүргізіледі: өнімділік коэффициентін, статикалық және динамикалық деңгейлерді, деңгейдің көтерілу жылдамдығын, забойлық, қаттық қысымды және т. б. анықтайды. Жекелеген жағдайларда ұңғыма қабырғаларының жай-күйіне байланысты механикалық тазалау әдістері мен қышқыл ванналарын біріктіру ұсынылады. Ұңғыманы өңдеу процесі, әдетте, сорғылық-компрессорлық құбырларда іске асырылады, сонымен қатар сұйықтықты айдау процесін үш кезеңге бөлуге болады: сатқыш сұйықтықты алдын ала айдау, НСl жұмыс ерітіндісін айдау және оны қабатқа айналдыру.
1. Мұнай ұңғымасына мұнайды, ал айдамалау орнына -- құбыр сыртындағы кеңістіктен бұру арқылы тұрақты құйылғанға дейін суды айдайды (а жағдайы).
2. Құбыр сыртындағы ашық кеңістікте мұнай (немесе айдау ұңғымаларындағы су) артынан қышқыл ерітіндіні айдайды, ол сорғы-компрессорлық құбырлардың бағанасын және ұңғыманың кенжарын өңделетін аралықтың шатырына дейін (Б жағдайы) толтырады. Бұл ретте қышқыл ерітіндісі мұнайды (суды) ұңғымадан лақтырылған мұнайдың (судың) мөлшерін дәл өлшейтін өлшеуішке ысырмасы бар құбырдан бұру арқылы ығыстырады.
3. Қышқыл ерітіндісінің есептік көлемі айдалғаннан кейін құбыр сыртындағы ысырманы жабады және - сорғы агрегатымен ерітіндіні өнімді қабатқа (в жағдайы) айналдырады, ол үшін ұңғымаға сатылатын сұйықтықты (г жағдайы) айдайды. Қышқыл ерітіндісінің барлық көлемін сатқаннан кейін ұңғыманы жыныспен қышқылдың әрекет етуіне қалдырады. Ден қою уақыты аяқталғаннан кейін айдау ұңғымасының кенжарымен реакция өнімдерін жою үшін сумен (тура және кері жуу тәсілдерімен) жуылады. Егер мұнай ұңғымаларында қышқылды өңдеу кезінде сатылатын сұйықтық ретінде мұнай қолданылса, онда кенжарды тазартқаннан кейін ұңғыманы бірден пайдалануға енгізеді.
Бастапқы өңдеу үшін айдау қысымын 8-10 МПа артық көтермеу, ал ұңғыманы ұзақ уақыт бойы қысыммен ұстау есебінен қышқылдың ең жоғары ден қоюына қол жеткізу ұсынылады. Келесі тұзды қышқыл өңдеу кезінде оны ұңғыма оқпанынан ең жоғары қашықтыққа итеру мақсатында қабат бойынша қышқылдың жоғары жылдамдығын сақтау қажет.

1.2.3 Қысыммен қышқыл өңдеу

Күрт өзгеретін өткізгіштік қабаттарда кейде ең жоғары әсер алу мақсатында қышқылды өңдеуді таңдап жүргізуге тура келеді. Ол үшін ұңғымаға алдын ала "мұнайдағы қышқыл"түріндегі жоғары тұтқыр қышқыл эмульсия айдалады.
Қышқыл ерітіндісін қысыммен кейін айдау кезінде қышқылдың қабатқа терең енуі, аз өткізбейтін пропласткалар мен учаскелердің қышқыл ерітіндісімен қамтылуы жүреді, бұл өңдеу тиімділігін күрт арттырады. Айдау қысымы осындай өңдеулер кезінде 15-30 МПа дейін көтеріледі.
Құрамында 70-80% - ға дейін тұз қышқылы бар эмульсияны айдау кезінде ең жақсы нәтиже алады. Кейбір жағдайларда жыныспен қышқыл реакциясының жылдамдығын азайту және оның қабатқа белсенді түрде терең ену үшін арнайы термотөзімді деэмульгаторлармен тұрақтандырылған гидрофобты эмульсиялар қолданылады. Мұндай эмульсиялардың бетінде жабдықтың тотығуын болдырмайтын берік қорғаныс пленкалары пайда болады. Сапалы эмульсияларды дайындау үшін әдетте құрамында аз мөлшерде асфальт-шайырлы заттар бар жоғары тұтқыр мұнай қолданылады. Тұрақты эмульсияларды керосин мен дизель отынын қолдану кезінде алады. Эмульсияны дайындау үшін ыстыққа төзімді эмульгаторларды пайдалану ұсынылады:
1. Диаминдиолеат (пропилендиаминдистеарат) -- ерекше иісі бар ашық сары түсті паста.
2. Бастапқы аминдер -- хош иісті, тығыздығы 0,802 қоңыр түсті тұтқыр сұйықтық.
Аминдер улы, оларды жабық ыдыста сақтау және буды жұтудан аулақ болу керек. Олармен жұмыс істеу кезінде резеңке қолғаптар мен алжапқыштарды пайдалану қажет.
3. Алкиламидтер (моноэтаноламидтер) СЖК -- тығыздығы 1,06 гсм3 ашық сары түсті балауыз тәрізді зат.
Диаминдиолеат Мұнай және мұнай өнімдерінде (керосин, дизель отыны) жақсы ериді. Оны 0,25-1,0% шегінде қосқан кезде 90° С кезінде атмосфералық қысымда іс жүзінде ыдырамайтын эмульсия пайда болады. Эмульсиядағы қышқылдың құрамы 80% - ға дейін, ал ерітіндідегі НСl концентрациясы 20% - ға дейін құрауы мүмкін.
Қысыммен қышқыл өңдеу келесідей ұсынылады. Ұңғыманы өңдеу алдында сумен мұқият жуылады,содан кейін құбыр сыртындағы кеңістікке (пакер жоқ) тығыздығы 1,15-1,20 гсм3 және 26,9м3 ауырлатылған ерітіндіні 2 м3 жеңіл сазды ерітіндіні айдайды. Егер қышқылмен өңдеу Пакер орнатумен жобаланса, онда сазды ерітіндіні айдау болмайды.
Сорғы-компрессорлық құбырлардың құбыр сыртындағы жабық кеңістікте максималды шығын кезінде эмульсияның қабылданған көлемін айдайды және оны сумен айналдырады. Құбырлы кеңістікті ашады және тікелей жуу тәсілімен сазды ерітіндіні сумен алмастырады. Қайта жуғаннан кейін (ұңғымадан таза су келіп түскенге дейін) ұңғыманы қарастырылған уақытқа тоқтатады, содан кейін қайтадан пайдалануға жіберіледі. Кәдімгі тұзды қышқыл өңдеу кезінде ұңғыманы өңдегеннен және жуғаннан кейін бірден пайдалануға енгізеді.
Қарапайым тұз қышқылдық өңдеулермен және жоғары қысымдағы өңдеулермен қатар сатылы немесе интервалды өңдеу қолданылады. Ол үшін қабаттың барлық қуатын 10-20 м аралықтарға бөледі және жоғарыдан бастап кезекпен әр қабатты өз бетімен өңдейді. Өңделетін учаскелерді оқшаулау үшін Пакерлер және әртүрлі химиялық оқшаулағыш заттар қолданылады. Әлсіз су өткізбейтін жыныстарды өңдеу кезінде қабатқа қышқылдың айтарлықтай мөлшерін бірден айдауға болмайды. Бұл жағдайда қышқыл өңдеу тиімділігі екі сатылы өңдеу есебінен артуы мүмкін. Ол үшін алдымен қабатқа 2-3 м3 қышқыл ерітіндісін айдайды және ұңғыманы 12-15 МПа және одан да көп қысыммен бірнеше сағат бойы ұстайды. Қысымның 5-7 МПа дейін төмендеуінен кейін қышқылдың екінші бөлігін 5-7 м3 айдайды,ол аз қысымда қабатқа оңай сатылады. Сонымен қатар, сериялық тұзды қышқылды өңдеуді қолданады, ол ұңғыманы 3-4 рет 5-10 күн өңдеу арасындағы аралықпен қышқылмен өңдейді. Бұл ретте өңдеу түрі су өткізбейтін жыныстары бар қабаттарда жақсы нәтижелер алады.

1.2.4 Ұңғымаларды термоқышқылды өңдеу

Көптеген жағдайларда қышқылдың жыныспен өзара әрекеттесуі забойдағы шөгінділерге парафин, Шайыр және асфальтендер түрінде кедергі келтіреді. Егер ұңғыманың кенжары алдын ала жылытылса, онда парафин мен шайырлар балқиды және қышқылдық өңдеу тиімдірек болады. Бұл мақсаттар үшін ұңғыманы алдын ала ыстық мұнаймен жуады немесе әдеттегі өңдеудің орнына термоқышқылды қолданады, оның мәні ұңғымаға тұз қышқылымен жанасқанда химиялық реакцияға түсетін зат енгізіледі. Бұл ретте көптеген жылу бөлінеді.
Жылудың көп мөлшерін бөлетін ең белсенді зат-металл магний. Магний таза күйінде немесе оның қорытпалары түрінде басқа металдармен, мысалы алюминиймен қолданылады. Мұндай қорытпалар электрондар деп аталады. Алайда, электрондардың тиімділігі таза магнийден әлдеқайда төмен.
Ең жиі магний диаметрі 2-4 см және ұзындығы 60 см дейінгі шыбықтар түрінде, ал кейбір жағдайларда жоңқалар түрінде қолданылады. Тұз қышқылы мен магний арасында келесі экзотермиялық реакция болады:
1 кг магний қышқылында ерігенде 19 МДж жылу бөлінеді. 1 кг магний толық еріту үшін 18,62 л тұз қышқылының 15% ерітіндісі қажет, ол толығымен бейтараптандырылады, ал реакцияның барлық өнімдері суда жақсы ериді.
Магний шыбықтары (әдетте 40 кг) арнайы ұштықтарға жүктеледі. Қышқылмен магний әсер еткен кезде қабаттың өңделетін интервалында 756 МДж тең жылу мөлшері бөлінеді. Үлкен тиімділік үшін 80-100 кг дейін магнийді тиейтін ұштықтарды қолдану ұсынылады, бұл өнімді қабатқа 1890 МДж көлемінде жылудың берілуін қамтамасыз етеді.
Термоқышқылды өңдеу-аралас процесс. Әдетте ұңғыма екі рет өңделеді. Бірінші кезеңде-жылу-термохимиялық өңдеу жүзеге асырылады, оның процесінде тұз қышқылы оның магниймен химиялық реакциясы есебінен қызады, екінші кезеңде, бірінші үзілістен кейінгі-әдеттегі қышқылдық өңдеу.
Термоқышқылды өңдеудің тиімділігі көп жағдайда процестің термиялық бөлігі кезеңінде қышқылды айдау режимін сақтауға байланысты. Бұл ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.