Сәкен Сейфуллин және қазақ мәдениеті

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министірлігі

Құрманғазы атындағы Қазақ Ұлттық консерваториясы

Магжанова Асель Ержановна

«Қазақ мәдениетіндегі Сәкен Сейфуллинннің ән мұрасы»

Дипломдық жұмыс

Мамандық: 5В040400 - «Дәстүрлі музыка өнері» (халық әні)

Алматы 2020ж.

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . .

І. Сәкен Сейфуллин және қазақ мәдениеті . . .

1. 1 XIX-XX ғасырдағы қазақ мәдениеті. . . .

1. 2 . Сәкен Сейфуллиннің өмірі мен шығармашылығы . . .

ІІ. Сәкен Сейфуллиннің шығармашылығы және музыкалық мұрасы

2. 1 Сәкен Сейфуллин әндері, дәстүр ізімен . . .

2. 2 Сәкен Сейфуллин әндерінің стильдік ерекшеліктері . . .

Қорытынды . . .

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . .

Қосымша

Кіріспе

Қазақ даласы ғасырлар бойы шабытты поэзиямен, орынды шешендікпен, жалынды күйлер және шын жүректен шыққан әндермен өмір сүрген. Осы орайда «Әдебиет ұлы болмай, ұлт ұлы болмайды» деген жазушы Ғабит Мүсірепов пайымына ұқсас, бізде өз кезегімізде, үлкен музыкалық мәдениетке ие бола алмаған ұлт ұлы әдебиет жасай алмайды дер едік. Музыка әдеби шығарманың өн бойына терең тыныс беріп, бір ғажап үйлесімділіктің ұлы сарынын естіртіп тұрады. Әдебиет пен музыка - домбыраның екі ішегі тәрізді ұлттық hәм әлемдік мәдениеттің мәңгі сарқылмас қос арнасы, бұлақ бастауы; күллі өнер атаулының асқақ, дара біткен егіз шыңы, адамзат ақыл-ойының, сана-сезімінің сан мыңдаған жылдарға созылған эволюциялық өсу жолының жемісі. (Е. Төлеутай) Қазақтың ән өнері - сонау көне заманнан бері қалыптасқан халқымыздың қазынасы. Қазақ халқы әнге бай. Ауылдан ауылға ән айтып, күй тартып жүрген жыршылар, сал-серілер өз өнерін көрсетіп, халықтың көңілін көтерді, той-томалақ, ойын-сауық отырыстардың көркі болды. Ақын әншілердің өнері халық арасында өте жоғары бағаланып, ақынның келген ауылы оған зор сый-құрмет көрсеткен. Олар қашанда халықтың мақсат-мүддесін жырлап онымен бірге жүріп, біте қайнасып өтті. Қазақ халқының музыка мұрасы да сондай озық ойлы, өнерпаз өкілдерінің қалдырған үлгі өнегесінің арқасында сақталып келеді. Г. Потанин: «Маған бүкіл қазақ даласы ән салып тұрғандай болып көрінеді»(massaget. kz) демекші, қазақ даласында әншілік мектептер қалыптасып 5 мектепке болып бөлінді. Сол 5 мектептің ішінде кеңінен насихатталып, кеңінен зерттелген мектеп - Арқа мектебі. «Арқа» еліміздің Шығыс, Орталық, Солтүстік Қазақстан аймағын қамтитын өлке. Осы өңірде 19-шы ғасырдың екінші жартысында қазақтың халықтық кәсіби әншілер мектебі қалыптасты. Бір бойына бірнеше өнерді (ақындық, әншілік, композиторлық) тоғыстырған Біржан, Ақан, Ыбырай, Балуан Шолақ, Жаяу Мұса, Әсеттер бар-жоғы жарты ғасырдан аса ғана уақытта, сал-серілік өнердің алтын қазығын қағып, өз дәуірін алтын ғасырға айналдырды. Дәл осы тарихи тұлғалар Арқа кәсіби ән дәстүрінің музыкалық-поэтикалық стилін қалыптастырды. Ұлы дәстүрді 20-шы ғасырда қазақ әнінің інжу-маржандарын басқа да елдерге танытқан Әміре Қашаубайұлы, Қали Байжанов, Ғаббас Айтбаев, Қосымжан Бабақов, Байғабыл Жылқыбаев, Қуан Лекеров, Жабай Тоғандықов, Манарбек Ержанов, Жүсіпбек Елебеков, Мәдениет Ешекеев, Жәнібек Кәрменов, Қайрат Байбосынов сияқты әншілер болатын. ХХ ғасыр басындағы саяси және әлеуметтік оқиғалар дала өміріне көптеген өзгерістер алып келгені белгілі. Баяғы сайын дала төсіндегі ас пен той, ұлы шалқар көш-керуендер, айтылған жыр, шырқалған ән, тартылған күйлер, салтанаты жарасқан сал-серілер, бәрі-бәрі аз ғана уақытта сап тыйылды. Формация ауысты, қоғам өзгерді. Өмір отырықшылыққа бет бұрды. Сал-серілердің бір бойынан табылған әншілік, композиторлық, ақындық өнер ошағы үшке бөлінді, жеке-жеке өнерге айналып, Сәкен, Мағжан, Міржақыптармен жалғасын тапты. (Е. Шүкіман) . Адамзат шежіресіне көз салсаң, қашанда ел өміріндегі еңселі оқиғалардың жуан ортасында болып, дәуірдің ауа-райын, көпшіліктің тіршілік-тынысын, арман-мүддесін жыр арқауына айналдырған талай-талай жайсандар өтті. Соның бірі - мемлекеттік, қоғамдық үлкен қайраткер, классик қаламгер, композитор Сәкен Сейфуллин. Ол кезде цивилизациядан қашықтау жатқан кезде дүниеге келгенімен табиғи алғырлығы арқасында уақытылы ілім-біліммен сусындап, жай бақылаушы емес, дұрыс пен бұрыс жөнінде сындарлы пікір түйіп, ақырында саяси күрескерлер қатарына қосылуы сияқты бірегей өмір жолы - Сәкен Сейфуллин өткен өмір жолы - екінің бірінің мүмкіндігі жете бермейтін асқар асу. (Орталық Қаз. Тұлпар да сұңқар ақын) Сәкеннің қалдырған әдеби мұрасы өте бай. Оның қазақ әдебиеті тарихы туралы және бұрынғы әдебиет нұсқаларын жинауға арналған бірталай кітаптары бар. Әдеби тілімізді, қазақ поэзиясын дамытуда Сәкеннің шұрайлы шығармаларының маңызы ерекше. Ұлы рухани олжамыз - қазақ әдебиетінің дамып, гүлденіп әуелі одақтық, кейін үлкен ұлттық әдебиетке айналуы. Бүгінгі дамыған әдебиетіміздің алғашқы іргетасын қалаушылардың бірі, қазақ поэзиясындағы ұлы жаңашыл ақын Сәкеннің шығармалары мен әндері өмір ілгерілеп, ұрпақ өскен сайын өзінің асыл қайнарларынан сусындата береді. (Алматы ақшамы) Ғафур Ғұлам : «Қазақ совет әдебиетінің негізін қалаушы, революционер ақын, қазақ прозасының, драматургиясының және бүкіл қазақ мәдениетінің өркендеп дамуына өзінің зор үлесін қосқан Сәкен Сейфуллиннің совет әдебиеті тарихындағы орны өзгеше. Ол шын мағынасында осы заманмен бар жүрегімен, үнімен үндескен нағыз жаңашыл қаламгер, сазгер еді. Оның нағыз суреткерге тән творчестволық белсенділікті аса зор қоғамдық белсенділікті ұштастыра жүргізерлік артықша қабілеті бар еді. Сәкен Сейфуллиннің шығармалары өзінің идеялық-көркемдік құнын ешуақытта да жоғалтпақ емес. Одан дүйім оқушы рухани азық алады, қаламгерлер не туралы, қалай жазу керектігін үйренеді. Міне, Сәкен Сейфуллин творчествосы сол үшін де баршамызға қымбат».

Зоя Кедрина : «Қазақ әдебиетіндегі революциялық дәстүрдің етек алуы Сәкен Сейфуллин есімімен тығыз байланысты. Еліміздегі бауырлас халықтар әдебиетінің негізін қалаушылар қатарында бұл есімнің өзгеше орны бар. Табиғи талант, туған халқының ақындық салты, орыс революциясымен және оның мәдениетімен біте қайнасқан байланыс Сәкен творчествосы - революциялық қызметімен тамырласа, өзектесе біткен біртұтас бөлігі». (Бұл лебіздер «Қазақ әдебиеті» газетінен алынды. 1964 ж, сенбі 23 май, №21(696) ) . Сәкен Сейфуллин соқтықпалы, соқпақты тар жол тайғақ кешулі ғұмыр кешіп Алаштың аспанынан ағып түскен жарық жұлдыз. Сәкен десе көз алдыңа жұртымның сыры мен жыры, әні мен сәні, жаны мен ары келеді. Ол - әсемдіктің, тазалықтың, елдік пен ерліктің символындай есім. Өмірімен де, өлеңімен де сол осындай абыройға лайық тұлға. Алыстаған сайын биіктейтін таулар сияқты қазақ қауымының көңіл көлінде Сейфолланың Сәкені жарқырай беруге тиіс жалқы құбылыс, біртуар ер. Кейде оңынан, кейде солынан соққан замана желі біздің халықты тәуекелдің желқайығына қанша рет мінгізді екен. Сондай бір мың өліп, мың тірілген сын сағатта халқының сөзін бастаған шешені, топ бастаған көсемі Сәкен еді. Үлкен ақын, дарынды әнші-композитор, талантты қоғам және мемлекет қайраткері, биік парасат иесі, арлы азамат. Сәкен - халықының бақыты үшін басын бәйгеге тіккен боздақ. Ол бүгін де, ертең де солай болады. Сәкен - ең алдымен халқының ұлы, уақыттың перзенті. Сәкеннің атағы - мәңгілік атақ. Не бәрі 43 жас қана өмір сүріп, оның талас-тартыста, халқының бақыты үшін, толассыз күресте өткізген Сәкен аға, көзінің тірісінде-ақ аты аңызға айналып, халқының жүрегіне берік ұялаған. Сол сегіз қырлы, бір сырлы сұлу тұлғасымен де, тіршіліктегі үлгі-өнегесімен де, артына қалдырған мол мұрасымен де, екпіндей жарқырап жиырма бірінші ғасырға енді. Ол Сәкен даңқы ғасырдан ғасырға жетті деген сөз. Сәкеннің аты, әні, сәні ел аузында, қайраткерлігі халық жүрегінде. Тарихта, қазақ өмірінің жылнамасында мұндай өміршең тұлға санаулы-ақ. «Мұралардың ең қымбаты - сөз. Сөз күн шалмас қараңғы көңілді шалады. Күн жылытпас, суық көңілді жылытады. Асылы, адам да, нәрсе де тозады, жоғалады. Асыл сөз мәңгі жасайды. Сәкен мақсатына тулаған толқындармен алыса отырып жетті» - деп толғаныпты Сәкеннің тұстасы, аса ірі жазушы Ғабиден Мұстафин. Дәлелді де, әдемі айтқан. (Тұғыры биік тұлға, Ғалым Жайлыбай, 2 шілде, 2002 жыл 3-4 бет) .

Зерттеудің өзектілігі: Сәкен Сейфуллиннің өмірі мен шығармашылығы, әндерінің стильдік ерекшеліктері

Зерттеудің мақсаты. Сәкен Сейфуллин мұрасына көз жүгірте отырып, сазгер шығармашылығындағы әндерінің стильдік ерекшеліктерін айқындау

Зерттеудің нысаны. Сәкен Сейфуллиннің шығармашылығы

Зерттеудің пәні. Сәкен Сейфуллиннің шығармашылық мұрасы

Зерттеудің міндеттері. Жоғарыда аталған мақсатты жүзеге асыру, келесі міндеттерді шешуге әкеледі:

-Тақырыпқа қатысты ғалымдардың еңбектерін жүйелеу

-Өңірдегі әншілік дәстүрдің ерекшеліктерін көрсету

-С. Сейфуллин әндерінің ноталық үлгілерін сараптау

- Арқа әншілік дәстүріндегі С. Сейфуллиннің рөлін көрсету.

Зерттеудің жаңалығы.

С. Сейфуллин әндерінің үлгілері алғаш рет ғылыми сарапқа салынады;
С. Сейфуллин әндері ғылыми таным тұрғысынан алғаш зерттеледі, С. Сейфуллиннің жеке қолтаңбасы анықталып, өзіндік ерекшеліктері ерекшеленеді.

Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы. Бұл зерттеу жұмысының нәтижесін қазақ ұлттық музыка өнері мен қазақтың дәстүрлі мәдениетін зерттеушілер және әнші-орындаушылар, сонымен бірге, қазақ музыкасы тарихы сабақтарында пайдалана алады. Әндер концерттерде, ақпарат құралдарында насихаттауды қажет етеді.

Зерттеудің құрылымы. Дипломдық жұмыс Кіріспеден және екі тарауда қамтылған негізгі бөлімнен, Қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, Қосымшадан құралған.

I ТАРАУ. Сәкен Сейфуллин және қазақ мәдениеті

1. 1 XIX-XX ғасырдағы қазақ мәдениеті.

XIX ғасыр Қазақ мәдениетінің алтын ғасыры болып саналады. Қазақстанда кеңес өкіметі жылдарында мәдени салада едәуір жетістіктер болды. Әрбір одақтық республика өз Ғылым Академияларына, мемлекеттік университеттеріне, институттарына ие болды. Жоғары басқару жүйелері негізінен орыстарға сүйенгенімен «жергілікті ұлт өкілдеріне» мұқтаж еді. Оларды даярлау Ресейдің орталық аудандарында жүргізілді. Мұның нәтижесінде көптеген ұлт өкілдерінің еуропалық мәдениет және білімге қолдары жетті. Баспасөз, газет-журналдар шығару, радио хабарларын тарату, теледидарлар жете бастады. Қазақстанның мәдени өмірінде ұлттық опера, балет, драма, симфониялар пайда болып, ауқымы кеңейе түсті. Қазақ бұлбұлы Күләш Байсейітова, шебер биші Шара, кәсіпқой сахна жұлдыздары Қалибек Қуанышбаев, Шәкен Айманов т. б. өз өнерлерімен халық дәстүрін жаңа заманға лайықты жалғастыра білді. XIX ғасырдың ортасынан кейін қалыптаса бастаған жазба мәдениеті де Кеңес Өкіметі жылдарында біршама табыстарға жетті. Сәкен Сейфуллин, Мұхтар Әуезов, Сәбит Мұқанов, Бейімбет Майлин, Мұқағали Мақатаев, сияқты көптеген ақын-жазушылар, социалистік реализм мен тап күресі идеологиясының шеңберінен шығып, өз шығармаларында халықтың көңіл-күйін, арман-тілегін, тыныс-тіршілігін шебер суреттей білді. Осы жылдары қазақ халқының мәдени тарихын зерттеп, білуге бағытталған біршама әрекеттер жасалды. Бұл ретте қазақ эпосының негізінде көрермендерге ұсынылған «Қыз Жібек», «Айман-Шолпан», «Қозы Көрпеш - Баян сұлу», «Ер Тарғын» сияқты опера, көркем фильм, балеттерді атап өтуге болады. (Мәдениеттану:жоғарғы оқу орындары мен колледж студенттеріне арналған оқулық. Алматы:Раритет 2005-416 б ) XIX ғасырдың екінші жартысында Қазақстандағы музыка өнерінің дамуына Құраманғазы Сағырбайұлы, Дәулеткерей Шығайұлы, Тәттімбет Қазанғапұлы, Ықылас Дүкенұлы сияқты композитор-музыканттар үлкен үлес қосты. Аталған композиторлардың шығармаларында әлеуметтік қайшылықтар бейнеленді. Біржан сал, Мұхит Мералыұлы, Ақан сері, Жаяу Мұса сияқты және тағы басқа көптеген ақын, әнші, композиторлардың шығармашылық және орындаушылық шеберлігі арқасында қазақ ән мәдениетінің классикалық үлгілері дамып, жоғары дәрежеге көтерілді. (e-history. kz) Тіпті азамат соғысы жылдарында-ақ музыка жаңа тақырыптармен толыға түскен еді. Алғашқы революцияшыл әндер туды. Ақындар мен әншілер Кеңес өкіметі идеяларын насихаттауда маңызды рөл атқарды. Әсіресе, С. Сейфуллинің «Жас қазақ марсельезасы» атты революциялық рухтағы әні кең таралды:

Азамат, жүнжіме, жүрме бос

Қол ұстас, бірігіп тізе қос!

Ту ұстап дұшпанға барайық,

Теңдіктің ұранын салайық.

1919 жылы Ақмолада музыкалық мектеп, ал келесі жылы театр, музыка және би үйірмелері бар Халық үйлері ашылды. Қазақстанның көптеген аудандары мен облыстарында әншілер, ақындар, музыканттар байқауы тұрақты өткізіліп тұрды. 1923 жылы Мәскеуге Ә. Қашаубаев, И. Байзақов, Ғ. Айтпаев, Қ. Байжанов, т. б. қазақ әншілері мен музыканттары шақырылып, концерт қойды. 1925 жылы жаңа астана Қызылордада Әміре Қашаубаев, Иса Байзақов, т. б. қатысуымен қазақ халық музыкасының үлкен концерті өтті. Қазақ жазба әдебиетінде де жаңалықтар болды. Мәселен, 1925 жылы 12 шілдеде Қазақ Өлкелік Комитетінің секретариаты Қазақстанның пролетариат жазушыларының ассоциациясын ұйымдастыру жөнінде ұйғарым жасады. Құрамында С. Сейфуллин, Б. Майлин бар ұйымдастыру бюросы құрылды. Ал 1932 жылы Қазақстанның Кеңестік Жазушылар Одағы ұйымдастырылып, құрамында проза, поэзия, драматургия, көркем аударма, балалар мен жасөспірімдер әдебиеті, публицистика мен очерк, орыс әдебиеті, т. б. жөніндегі шығармашылық кеңестер жұмыс істеді. (М. Әуезов энциклопедиясы-Алматы, Атамұра баспасы, 2011ж) . 1925 жылдың сәуір айында Орынборда тұңғыш кәсіпқой театр ашылады. Бірінші труппасы белгілі халық өнері кәсіпқой орындаушыларынан құрылды. Бұлар - Қалибек Қуанышбаев, Елубай Өмірзақов, Әміре Қашаубаев, Иса Байзақов, Құрманбек Жандарбеков, т. б. Театр Алматыға көшкеннен кейін труппаға Күләш Байсейітова, Манарбек Ержанов, Қуан Лекеров, Жүсіпбек Елебековтер қосылды. 1926 жылы 13 қаңтар күні М. Әуезовтің «Еңлік-Кебек» спектаклінен үзінді қойылып, одан кейін концерт берілді. Театрдың алғашқы режиссері Жұмат Шанин еді. 1926 жылы Қызылордада қазақ театры ашылып, Қазақстанның музыкалық орталығына айналды. Қазақ көрермендерін тарту үшін театрда спектакльден кейін концерт берілетін. Дала әншілері театр сахналарына шығып, ән айта бастады. Ұлы өнер басқа формада даму жолына түсіп, қазақ музыкасы жаңа үн, жаңа ырғақ, жаңа әуендік бояулармен толықты. Музыканың арнайы оқу орындары ашылып, М. Төлебаев, А. Жұбанов, Ә. Еспаев, С. Мұхамеджанов, К. Күмісбеков, Н. Тілендиев сынды тағы басқа оқыған, музыкалық сауаты жоғары, кәсіби композиторлар қазақ музыка өнеріне үлес қоса бастады. Осы оқығандармен бірге ел ішінде арнайы композиторлық білімі болмаса да, ұлттық өнердің тереңінен тамыр тартып, сал-серілердің әндерінен нәр алып, ұлттық ән-күйімізден қанып ішіп, шығарған әндерінен ұлттық бояуы білініп, иісі аңқып тұратын С. Кәрімбаев, М. Жанболатов, М. Егінбаев, Ғ. Құрманғалиев, Д. Рақышев, К. Салықов, Ж. Сейілов, Т. Рахимов, А. Сейдімбек, И. Омаров, М. Салықов, И. Тасқара секілді басқа да композиторлар ұлт өнерінің өркендеуіне өздерінше үлес қосты. (Е. Шүкіман) А. Жұбанов кәсіби музыкалық білім беру жүйесінің қажеттілігі мәселесін көтереді. 1934 жылы маусымда халық аспаптарының ұлттық оркестрі құрылады. Дирижері және көркемдік жетекшісі Ахмет Жұбанов болды. 1935 жылы осы оркестрдің негізінде Жамбыл атындағы Қазақ мемлекеттік филармониясы құрылды. Сөйтіп, 30-жылдардың соңына дейін Қазақстанның кәсіпқой музыка өнері даму үстінде болды. Білімді қорландыру, дарынды орындаушыларды анықтау, музыкалық ұжымдар үшін талантты жастарды таңдап алу жұмыстары жүргізілді. Қазақтың ән қазынасы, сөзсіз, қомақты түрде, тек совет тұсында ғана жиналды. Жиырмасыншы жылдардың басында Александр Затаевич Орынборға келіп, Қазақстан Халықағарту Коммисариаты арқылы елге шығып, бірнеше жыл бойы музыкалық этнографиямен шұғылданды. Қазақ халқының әндерін жинақтап жинақ бастырып шығаруға А. Затаевичке көмек беріп, С. Сейфуллин қазақтың музыкасын сақтап қалуға орасан зор еңбегін сіңірді. (Сыр Сандық, 8б) Ол сол жылдар ішінде қазақтың екі мыңнан астам ән-күйін нотаға түсіріп, оның мың жарымын екі том етіп 1925 және 1931 жылдары бастырып шығарды. Ол ән-күйдің ноталарын жазумен қатар, олардың кейбіреулерін фортепиано сүйемеліне икемдеп, оркестрге түсіріп, орындау арқылы жеткізді. Орындаушының бірі өзі болды. А. Затаевичтің бұл еңбегі жержүзіне жайылды. Қазақтың көптеген әншілерінің аттары тарихта бірінші рет сол А. Затаевичтің аузымен халыққа тарады. Абай, Біржан, Мұхит, Ақан, Жаяу Мұса, Балуан Шолақ, Мәди, Майра тағы солар сияқты халық композиторлары жайлы бірінші рет баспасөз беттерінде А. Затаевич мәлімет берді. Жиырмасыншы жылдардың ортасында атақты әнші Әміре Қашаубаев Парижге, Франкфуртқа барып, қазақ халқының әншілік дәстүрімен европалық халықтарды таныстырады. Қазақтың музыка мәдениеті күн санап өседі, профессионалдық жолға қадам басуға дайындалады. Отызыншы жылдардың басында Алматыда көркемөнердің профессионалдық мекемелері ашылып, қазақ музыкасы қаулап өсе бастайды. Музыка білімі, концерт орындары, музыкалық театрлар облыстарда да дамиды. Сонымен қатар қазақ музыкасының зерттеу жұмыстары басталады. Әндердің, күйлердің, аспаптардың тарихтары жиналады. Қазақтың халық композиторларының өмірі мен творчествосы енді ғана толық ғылыми түрде зерттеле бастады. Соңғы жылдарда консерватория бітірген қазақ жастарының ішінен музыка зерттеу жағынан мамандық алғандар көбейеді. (Замана бұлбұлдары, 17-18 б)

Кеңес өкіметі орнауымен бір мезгілде мәдениетті қайта құру шаралары жүзеге асырыла бастады. Елде ағарту ісін дамытуға баса назар аударылды. Қазақтың ұлт зиялылары шығармашылық тұрғыда табысты еңбек етіп, мәдени құрылыс барысын жеделдетуге зор үлестерін қосты. Қазақ тіліндегі оқулықтар жазылды. Мұндай оқулықтардың авторлары қазақ зиялыларының өкілдері - А. Байтұрсынов, Ж. Аймауытов, С. Сейфуллин болды. Мәдениеттің дамуына осы уақытқа дейін елеусіз жағдайда болған баспа ісін жолға қою белгілі бір ықпал жасады. Қазақ баспасының гүлдене бастаған уақыты XX ғасырдың бас кезіне тура келді. Бұл кезде 1907 жылы наурызда Троицкіде «Қазақ газеті» жарық көрді. Оқу-ағарту мен білім идеяларын бұқара арасында насихаттау мен бастауыш білім беру жүйесін кеңейтуде «Айқап» журналы, «Қазақ» газеттері елеулі рөл атқарды. Ақмолада «Қазақ» газетіне жақын позицияда ұстанған «Тіршілік» газеті шыға бастады. (el. kz) «Тіршілік» газетінің ресми редакторы Рақымжан Дүйсенбаев болғанымен негізгі жауапкершілік С. Сейфуллинге жүктелді.

1. 2 Ақынның өмірбаяны, қызметтері.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.