Тиімсіз ұңғылар ұңғы опер
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
6
1 Геологиялық бөлім
1. 1 Кенорын туралы жалпы мағлұмат
7
1. 2 Стратиграфия
8
1.3 Тектоника
10
1.4 Мұнай-газдылылық
11
2 Техника - технологиялық бөлімі
2.1 Мұнай өндіру жəне кенорындарды игеру жағдайы
15
2.2 Пайдалану скважиналарды бұрғылау
19
2.3. Ұңғылардың қабат аймағына әсер ету
21
2.4 Өзен кенорындақабаттың өнімділігін арттыруға қолданалатынжаңа технологиялар
21
2.5. Қабаттың өнімділігін арттыруға жаңа технологияларға өндірістік-тәжірибелі сынақ өткізу
24
2.6 Қабат өткізгіштігін арттыратын әдісітердің нәтижелігін бағалау
27
2.7 Қабат қысымын ұстау жүйесі
30
3 Бақылау-өлшеу құралдары және автоматтандыру
3.1 Қабат қысымын ұстау жүйесі
32
3.1.1. Метрология туралы жалпы тусініктеме
32
3.1.2 Өлшеулердің қателері
34
3.1.3 Қысым туралы жалпы түсініктеме
34
3.2 Сұйықтық манометрлер
35
3. 3 Электрлі манометрлер
36
3.4 Құлама қысымның өзгеруіне байланысты шығынды өлшеу
37
4 Экономикалық бөлім
4.1 Өзен кенорнының өндірістік құрылымы
39
4.2 Өзен кенорынның қызметін талдау
40
4.3 Жаңа техника мен технологияның экономикалық тиімділігін бағалау
43
4.4 Өнімнің өзіндік құнын талдаудың көздері мен міндеттері
45
4.5 Капиталды салымдар
48
5 Еңбекті және қоршаған ортаны қорғау бөлімі
5.1 Еңбекті қорғау
50
5.1.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау
50
5.1.2 Қорғану шаралары
51
5.1.3 Өрт-жарылыс қауіпзіздігі
53
5.2 Қоршаған ортаны қорғау
54
5.2.1 Өзен кен орнында қоршаған ортаны қорғау шаралары
54
5.2.2 Атмосфералық ауаны ластанудан қорғау
55
5.2.3 Қабатқа айдалынатын реагенттерді қорғау шаралары
56
5.2.4 Жер қойнауын қорғау шаралары
57
5.2.5 Кен орынды игерудің қоршаған ортаға әсері
58
Қорытынды
60
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
61
КІРІСПЕ
Тақырып өзектілігі. Қабаттың компонентті бергіштік коэффициентінің жоғары мәндерінде рационалды өндіру қарқындылығын қаматамас етуде кенішке әсер ету әдістерінің маңызы зор. Отандық мұнай және газ кен орындарында қолданылатын, ұңғы түбі аймағын өндейтін көптеген әдістердің теориялық негіздер жасақталған.
Кенішкеәсер ететін әдістердің негізгі мақсаты өткізгіштікті ұлғайту, сонымен қатар қабаттардың ұңғылармен гидродинамикалық байланысын жақсартатын жаңа жарықшақтар мен каналдарды жасау.
Қолданылатын тәсілдер алынатын мұнай қорын жогары қарқынмен игеруге қол жеткізді, алайда уақыт өте келе төменгі қарақынмен игерілген коптеген кеніш аймақтары анықталды.
Сол себептен бұл аймақтарда қиын алынатын қорды игеру процессін жақсарту үшін, белгілінген көлемде жаңа айдау ұңғылары арқылы су айдалып(жаңадан бұрғыланған, немесе көп суланган өндіру ұңғылары айдау ұғысына аударылған), қосымша әдістер қолданылады.
Жасап тұрған ұңғылардың өнімділігін ұлғайту жұмыстары қатар жургізіліп келеді.
Жұмыс максаты:Өзен кен орнында қолданылатын ұңғы өнімділігінің қалпына келтіру әдістерінің тиімділігіне талдау жүргізу.
Талаптар: 1. Өзен кен орнының геологиялық құрамын зерттеу. 2. Өзен кен орнының игеру жағдайын талдау. 3. Мұнай кеніштеріне әсер ету дәстурлі әдістерін және жаңа технологияларды қарастыру. 4. Берілген әдістердің технологиялы тиімділігіне талдау жүргізу.
Дипломдық зерттеудің нысанасы. Бұл жұмыста зерттеу нысанасы ретінде Өзен кен орны қарастырылған.
Теоретикалық және әдістемелік негіздер.
Бұл жұмыс теориялық матералдар және кен орынның нақты геологиялық өндірістік мәлеметтері негізінде орындалган.
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
0.1 Кенорын туралы жалпы мағлұмат
Өзен кенорны Маңғышылақ түбіндегі оңтүстік дала бөлігінде орналасқан, геологиялық әдебиеттерде Оңтүстік-Маңғышлак иілісі ретінде белгілі. Әкімшілік жағынан кенорын территориясы Қазақстан Республикасы Маңғыстау облысының құрамынан шығады.
Орографиялығы Оңтүстік-Маңғышлақ ауданы, оңтүстік-батысқа, оңтүстікке, теңіз жаққа қарай сәл қисайған, солтүстікте +260м ден, оңтүстікте +24м дейін абсолютті белгісі бар өзіндік бір көлемді әлсіз адырлы төлем секілді. Ауданның орталық және оңтүстік бөліктерінде ішінде ең ірісі 132 метр белгіге ие Қарағия ойысы болып саналатын көлемді ағынсыз ойыстар орналасқан.
Ауданның орталық бөлігін, екі ағынсыз ойыстарының арасында орналасқан үстірт алып жатыр. Көлемді плато әлсіз оңтүстікке еңкейген және орындармен жатық бөктерлермен шиеленістіріп алған. Кенорын ауданының шеңберінде батыс пен солтүстік-батыста плато Өзен ойпаты жағына кертпештер түрінде тіке үзіледі.
Плато құрылған сармат әк тастары және саздары батыста выступ түрінде Хумурун мыс деп аталатынды қалыптастырып, Өзен впадинасына беріледі. Өзен впадинасы шамамен 500м ауданды алып жатыр. Оның солтүстік, оңтүстік-шығыс және шығыс баурайлары тік. Впадина түбі терең жыралармен кесілген. Впадинаның минималды абсолюттік белгісі +31м. Қарастырылып отырған аудан топырақ және өсімдіктер жамылғысының сипаты бойынша шөл аймаққа жатады. [1,2]
Аудан климаты лонтинентальды. Жазы ыстық және құрғақ. Жекеленген жылдары ауа температурасы +450С дейін жоғарлайды. Қысы күшті желді, кейде боранды аз қарлы болып келеді. Ең салқын қыстары аяз -300С дейін жетеді, желдің орташа жылдық жылдамдығы 6-8 мсек жетеді. Жауын аз. Жауын шашымдар қарлылардан басым түседі.
Атмосфералық түсімдер уақыт бойынша тұрақсыз. Бір жылда түсімдер мөлшері 63 см ден 85 см дейін өзгереді. Өсімдіктер мен жануарлар әлемі шөл және шөлейтке тән.
Экономикалық жағынан аудан аз тұрғынды болып келеді. Ауданның кәсіпшілік орталықтардан шалғайда жату, аз қоныс тебу, ауыр климаттық жағдайлар, жолдар мен ауыз судың болмау салдарларынан Маңғыстауды игеру күрделі. Шөлді-дала кеңістігі мал жайлымы үшін қолданылады. Оңтүстік Маңғышлакта Өзен, Жетібай секілді ірі көп қабатты мұнай газ кенорындарын ашу осы ауданның қарқынды өнеркәсіптік дамуына мүмкіншілік тудырды. Жақын елді мекендер қатарына жататындар: өзара әуе жолдарымен, темір жолдармен және шоссе жолдарымен байланысқан Жетібай поселкесі, Құрық поселкесі, Ақтау, Жаңа Өзен қаласы. Ауданда ауыз су көздері тапшы. Бар құдықтар аз дебитті және олардың су көп жағдайда ішуге жарамсыз. Сумен жабдықтаудың негізгі көзі ретінде терең емес ұңғымалардан өндірілетін альбсеномдық жастағы жерасты сулар (600-700м.) мен тұщытылған теңіз суы табылады. Оңтүстік Маңғышлақ жергілікті құрылыс материалдарына және ең алдымен қабырға материалы болып саналатын әк тасқа бай [3-6].
0.2 Стратиграфия
Өзен кенорнындағы терең барлау бұрғылауммен құрылысында триас, юр, бор, палеоген, неоген және төртік жастагы шөгулері қатысатын қуаты шамамен 3600м мезозой жынысының шөгу қалыңдығы ашылған. Оларды ерекшелеу, ұңғама кернін зерттеу кезінде алынған палеонтологиялық мәліметтер мен Маңғышлақтың басқа да аудандарының ұқсас шөгінділерімен салыстыру негізделген. Бөлімдер, ярустар және қосалқы ярустар арасындағы шекара, көп жағдайда, шартты түрде электрокоротаждар бойынша жүргізіледі.
Соңғы күндері микрофаунаны өңдеу мен спора-тозаңдық зерттеулердің нәтижесінде қолда бар стратиграфиялық схемаларды бірнеше өзгертуге және анықтауға мүмкіндік туды.
Өзен кенорнының мұнай-газдылылығы юр және кейде бор шөгінділерімен байланысты. Кенорынның геологиялық қимасында бор және юр шөгінділеріне үйретілген 26 құмдақ көкжиектер тағайындалған. І-XІІ (үстінен - төмен) көкжиектері бор жасында, газды, XІІ_XVІІІ көкжиектері жоғары және орта юр жасында өзіндігімен кенорынның мұнай-газдылылығының негізгі қабатын көрсетеді жекеленген күмбездерде төменгі юр жасындағы XІX-XX-ІV көкжиектері мұнай-газды [3-6].
Перм жүйесі(р)
Жоғарғы Пермь қара полимикті құмдақтар мен миаморфизмнің терең ізі бар қара тақта тастардың қалыңдығымен ұсынылған. Төменгі ярус триас (Т) шөгіндісі қоңыр аргиллиттер және орташа бұршақты құмдақтармен ұсынылған. Оңтүстік Маңғышлақтағы осы шөгінділердің қалыңдығы 440 метрге жетеді, олардың жамылғысында шаюдың іздері бар.
Олендік және орташа триастық жыныстар бір тұтас, жектілікті түрде бір текті сүр қара және қара-сұр аргиллиттерді, әктерді, құмдақтар мен оттекті туфовтар кеуектері бар алевролиттермен ұсынылған.
Бұл шөгінділер жалпы қалыңдығы 1500-1600 метр құрайтын бір тұтас оңтүстік-маңғышлақ сериясына бөлініп кетті.
Ааленс ярусы (J2 a)
Ааленс ярусы негізінен қатты үзілетін, құмдақты-галечникті жыныстардан құралған және ортаңғы юр қимасының базалық қалыңдығы ретінде қарастырылуы мүмкін. Ярус қимасында сұр және қоңыр түрлі дәнді құмдақтар үстемдік еткен, олардың ішінде ортаңғы және ірі дәнді айырмалар кең дамыған. Соңғылары өнім көкжиектеріне сирек емес өтеді. Ярус қимасында сұр және қоңыр түрлі дәнді айырмалар үстем етеді. Соңғылары гравелиттерге сирек емес өтеді. Ален құмдақтары мен правилаттар цементінің құрамында сазды, сирек карбонатты түр сирек болады және контакт типіндегі.
Құмдақтар мен гравилиттер ішіндегі аз қуатты көп санды қабатардан ұсақ галисті конгломераттар болады. Көбіне саздар сыр, қара-сыр, кейде қоңыр түсті, тығыз, аргеллит тәріздес. Ярустың жалпы қалыңдығы 330м жетеді, ааленс пен байос ярустарының арасындағы шекара XXІІ көкжиегінің табаны бойынша өткізіледі.
Байосс ярусы (J2 B)
Байосс шөгіндісі ең кең таралған және бірге белгіленеді. Байосс ярусының шөгінділері негізінен, көмірленген өсімдік органикасымен, қатпарлармен және көмір линзаларымен қосылған саздар және алевролиттермен біріккен континентальды және лагунно-континентальды фацияларымен ұсынылған. Байосс ярусының шөгінділерінде қиманың төменгі бөлігінің сазды және алевролиттік жыныстары мен жоғарғы бөлігінде құмдақтардың артылуы байқалады.
Олардың қалыңдығы 500 ден 520 метрге дейін өзгереді. Методология мен спор-тозаңдық кешен бойынша байосс ярусының шөгінделері екі қосалқы ярусқа бөлінеді [7,8].
Жоғарғы байос-бат ярусы (J2 b2+bt)
Олардың шөгінділері саз қатпарлары болатын алевролиттер мен құмдақтардың салыстырмалы күшті қабаттарымен төселген. Құмдақтар сұр, қоңыр-сұр, әлсіз және орташа цементтелген. Алевролиттер сазды, құмдақты, белгісіз қабатты текстуралы ірі дәнді. Саздар қара және қоңыр-сұр.
Байос пен бат шөгінділерінің арасындағы шекара XV өнімді көкжиегінің табаны бойынша шарттылықтың үлкен үлесімен жүргізіледі. Жоғарғы байос-бат кешенінде XVІ, XV өнімді көкжиектер мен XІV өнімді көкжиегінің үлкен төменгі бөлігі белгіленген. Жоғарғы байос-бат шөгіндісінің қалыңдығы 100-150м құрайды.
Жоғарғы бөлім (J3)
Жоғарғы юр бөлімінде негізінен теңіз түсімдерімен фаунамен ұсынылынатын келловей, оксфорд және кимеридж ярустарын белгілейді. Қарастырылатын шөгінділердің қалыңдығы 280 м құрайды.
Келловей ярусы (J3 k)
Ол бағынынқы қатапарлы құмдақтар мен алевролиттер, сирек әктермен болатын сазды қалыңдықпен келеді. Келловей ярусының саздары сұр, қара-сұр, күл-сұр бояуға ие, кейде жасыл және қоңыр түстер болады.
Құмдақтар мен алевролиттер сұр, жасыл-сұр, сирек қара-сұр және қоңыр тонға боялады. Құмдартар ішінде ұсақ дәнді айырмалар үстемдік етеді. Келоовей ярусында белгіленген: XІV және XІІІ өнімді көкжиектің жоғарғы бөлігі. Оның қалыңдығы 50 ден 135 м дейін [7,8].
0.3 Тектоника
Оңтүстік бөліктің осындай, жыныстардың құлау бұрышы 50-60 құрайтын тар ойпат құрылымы орташа тенгиз көтермесінен бөлінеді. Ауданның батыс бөлігінде Өзен құрылымының солтүстік-батыс көлденен салмалы. Кішігірім ойпат арқылы Қарамандыбас құрылымымен байланысады. Ауданның шығыс бөлігінде, шығыс аяқталы ауданында Тунгракши ойпаты, Өзен көтермесі тік жүктеледі.
Өзен кенорны ірі брахиантиклинал құрылымы ұштастырылған, оның өлшемі 39*9 км құрайды. Құрылым едәуір асиммериялы. Оның күмбезі шығысқа қарай жылжыған, нәтижесінде шығыс көлденен салмалы көлденен салмалы , қатты созылған солтүстік-батыстағыға қарағанда қысқа. Оңтүстік қанат салыстырмалық тік. Бұл жердегі құлау бұрыштары XІV көкжиегінің жамылғысы бойынша 6-8 [2-8].
Құрылымның солтүстік қанаты едәуір жайпақ. Құрылымның батыс бөлігіндегі құлау бұрышы күмбездің бар мұнайлы кеніштері, Солтүстік- батыс және Парсумурин, бөледі.
Өлшемі бойынша кішкентай Парсумурун күмбезі Өзен құрылымының оңтүстік қанатын күрделендіреді. XVІІІ көкжиегінің жамылғысы бойынша көтерме амплитудасы 30 метрге жетеді және соңғы тұйықталған изогипс бойынша құрылым өлшемі 1300 метр. 2,9*0,9 км құрайды. Солтүстік-батыс күмбезі Өзен құрылымының солтүстік қанатын күрделендіреді. Изогипс бойынша көтерменің өлшемі 1300 метр, 3,5*2 км құрайды, амплитуда 32 км [3].
Сонымен қатар құрылымның көлденен салмалы да қатты асимметриялы. Солтүстік-батыс периклиналь, оның оңтүстігінен басқа, жүктелген, өте жайпақ, қатты шығынқы. өзін құрылымының периклинальды аяғы XІІІ көкжиегінің жамылғысы, изогипс - 1700 метр бойынша ерекшеленеді. Келесі изогипстер №58 ұңғыма ауданында кішігірім ойпатты бір тұтас көтермеге Өзен құрылымдарын біріктіреді.
Шығыс периклиналь ендік бағытында шығынынқы. XІІІ көкжиегінің жамылғысы бойынша құлау бұрышы 30-40 құрайды.
Нәтижесінде құрылым осінің негізгі ұзындығына ұштастырылған күмбез тәріздес көтермелердің қатары белгіленетін құрылым осінің ундуляциясы өзін назар аудартады.
Өзен көтермесінің орталық бөлігіне мұнай кеніші бар Хумурун күмбезі ұштасады. XІV көкжиегінің жамылғысы бойынша күмбез өлшемі 10,8*4,5 км, амплитуда 105м құрайды.
Барынша ежелгі жыныстар үшін тереңдігінен құрылым өлшемінің қысқартылуы тән сипат. Бұл ең бастысы периклиналь ұзындығының кішіреюінің және жыныстардың құлау бұрыштар тереңдігі мен құрылым амлитудасының өсуі салдарынан жүреді [7,8].
0.4 Мұнай-газдылылық
2008 жылы Өзен кенорнынан 2884500 тонна мұнай өндірілді. Көкжиектер бойынша мұнай таңдауларын үлестіру келесідей (%):XІІ көкжиек -27,5: XІV көкжиек -39,9 XV көкжиек -12: XVІ көкжиек -10,9 XVІІ көкжиек -5,7 XVІІІ көкжиек -1,7 Хумурун күмбезі-1,2: Солтүстік-батыс күмбезі -1,4; Парсумурун күмбезі -1,6%. 2008 жылдың ішінде өнімді көкжиектер Хумурун, Солтүстік-батыс, Парсумурун күмбездері қарқынды бұрғыланды. Бұл өз кезегінде мұнайды алуының өсуіне мүмкіндік туғызды, олардың ішінде 4,66 және 58% сәйкесінше. Ең көп мұнай мен сұйықтықты өндіру XІІІ-XІV көкжиектеріне тән. Олардан алынған мұнай кенорынның барлық өндірілгенінен 64% құрайды [8].
Көкжиектер бойынша кенорындағы бір өндіруші ұңғыманың орташа тәулік дебиті мұнай бойынша 3,1 - тен 5,4 ттәу дейін, ал сұйықтық бойынша 6,7 - тен 15,8 ттәу дейін құрайды. XІІІ-XІV көкжиектері айдамалау ұңғыманының қатарларымен өз бетімен игерілетін 64 блогка бөлінген. Бір көкжиектің шегіндегі блоктар коллекторлардың бастапқы баланстық алынған қорларымен және өнімді қабаттардың қасиеттерімен, бұрғылау дәрежесімен едәуір ерекшеленеді, сондықтан мұнай мен сұйықтықты өндіру кең диапазонда өзгереді.
Газлифті ұңғымалардың қоры барлық өндіретін қордың тек ғана 9,2 % құрағанынан қарамастан мұнайды газлифті тәсілмен өндіру, кенорынның барлық өндіруінің 16,6 %, ал сұйықтықты өндіру 24 % құрайды. Бұл, газлифті ұңғымалар бойынша мұнай мен сұйықтықтың орташа дебиті, барлық өндірілетін қордың 92,7 % құрайтын терең насостармен жабдықталған ұңғымалар бойыншаға қарағанда 3-3,5 рет жоғары болуымен түсіндіріледі.
Өзен кенорнының газдары, тереңдіктен этанның артуымен метан типіне жатады. Газды көкжиектер азат, көмір қышқыл газдардың қоспасынан тұратын құрғақ метан газынан құрады. Газдың тығыздығы 0,562-0,622 кгм шегінде жоғары емес.
Коллекторлар қабаттарының ауданы бойынша таралу тиімді мұнайға қаныққан қабаттар қалыңдығымен, игеру нысандары мен көкжиектердің картасы бойынша анықталған.
Өзентың өнімді шөгінділері, белгілі бір өзіндік қасиеттерімен ерекшеленетін полимик құрамды коллекторларға жататын коллекторлардың өз бетіндік классына жатады. Берілген коллектордың осы класска жататындығының негізгі факторы болып жыныс құрамында жоғары процент, энергитикалық түрлендірулерге әкеліп соғатын минералдардың химиялық және механикалық әсер етуіне тұрақсыздық саналады.
Егер кварц құмдақтарындағы шамамен кварц 95% құраса, онда Өзен кенорнының полимиктерлік коллекторларындың құрамындағы кварц шамамен 30% құрайды, ал 70% тұрақсыз минералдарға жатады.
Негізінен қаңқа фракциясына, нығыздалуға және цементтеуге бұрауына әкеліп соғатын жыныстарды түрлендіру микроптардың үлкен көлемінің қалыптасуына алып келеді. Жекеленген үлгілер үшін нәтижесінде кеуектілік мәні 30% және одан да көпке жетеді. Микроп көлемі сонымен қатар, өтімділіктің салыстырмалы төмен мәнінде суға қаныққандықтың үлкен мәнімен шартталады (кесте 1.1) [8].
Өтімділік Өзен кенорының қабаттар-коллекторларының негізгі сипаттамасы болып табылады. Бұл параметрлерді массалы анықтау үшін кәсіпшілік-геофизикалық материалдары қолданылған болатын.
Кесте 1.1.Геофизикалық мәліметтер бойынша анықталған кеуектілік мәні
Көкжиектер
M, %
XІІІ
21
XІV
22
XV,XVІ
23
XVІІ, XVІІІ
24
Бұрынғы жылдардың зерттеулерінің негізінде керн аланиздерінің мәліметтері бойынша қабаттардың өтімділік коэффициенті мен осы қабаттардың геофизикалық параметрлерінің арасындағы барынша жақын коррелятивті байланыстың бар болуы тағайындалды.
Өтімділік меншікті потенциалдардың (МП) мен гамма әдістердің көрсеткіштерімен байланысты екендігі көрсетілді. Өтімділіктің алынған мәндері блоктар, белгіленген аймақтар мен көкжиектерін сипаттауда қолданылды.
Әрі қарай қолданудың ыңғайлылығы үшін. Санағыш операцияларының мағлұматтары мен механизациясы өтімділік туралы барлық мәліметтер әр біреуі бойынша перфокарталарға енгізілді. Одан кейін арнайы құрылған бағдарлама арқылы ЭЕМ-де статистикалық қатарлар мен әр топ, қабат, блоктағы пачка мен көжиек бойынша көрсеткіштер анықталды. Блоктар бойынша өтімділіктің орташа мәні 0,72 мкм2 - тен (XVІ көкжиегінің Іa блогы) 0,384 мкм2 дейін (XVІІ көкжиегінің Іa блогы) тербеледі. Өтімділіктің орташа мәнінің тербелуі әр көкжиекке тән нәрсе.
1.2 кестеде сонымен қатар ұңғыма санымен анықталған мұнайға қаныққан қалыңдықтың орташа арифметикалық мәні де келтірілген [8]. Бұл мәліметтерді қарастыру көкжиектегі блоктар мен көкжиектер әр түрлі мұнайға қаныққан қалыңдыққа ие екендігін көрсетеді. Ең кіші қалыңдық XІІІ көкжиегіне тән.
Кесте 1.2. Блоктар мен көкжиектермен есептеудің нәтижесі
Көкжиек
Кср., мкм
Ұңғыма саны
h н., ср., m
XІІІ
0.206
458
10.8
XІV
0.290
349
24.0
XV
0.167
373
15.5
XVІ
0.207
311
18.4
XVІІ
0.276
96
23.4
XVІІІ
0.178
63
19.8
XV көкжиегінің құрылысында ұсақ дәнді құмдақтар мен мергельдердің кезектесе келуімен ұсынылған нақты ритмикалық құрылыспен қатар белгілі бір геологиялық заңдылық анықталады, ең қалың 10-47,3 м жеткен орташа және ірі дәнді құмдақтардың ең іріктелгендері бар бөлімшелер белгіленеді. Бұл құмдақ денелер ені 200-700 м тар жолдар түрінде бақыланады. Монолитті құмдақ үшін өтімділіктің жоғары мәні мен қабат коллекторларының қалыңдықтарының 10-51м - ден 0,6-1,5 м дейін және өтімділіктің 0,05мкм дейін кенеттен төмендеуімен түсіндірілетін көкжиектің негізгі бөлігімен әлсіз гидродинамикалық байланыс тән. Сондықтан коллекторлардың шығаруы мен бастапқы баланстық қорды үлестірудің анализі үшін барлық шынайы материал тұтастай көкжиек үшін ВПЗ мен НПЗ аймақтарына бөлек алғаш рет өңделді. Сонымен қатар, ұңғымалар бойынша жаңа қосымша материалдар мен геологиялық құрылыстар аудандар бойынша коллекторлар типінің таралу ерекшеліктері мен мұнайлылықтың ішікі және сыртқы контурларының орнын анықтауға мүмкіндік берді.
Өнімді XV көкжиегі орташа юрдың бат ярусының төменгі бөлігіне жататын шөгінділер кешенінен тұрады. Көкжиектің жалпы қалыңдығы 40 тан 50 м дейін тербеледі. Көкжиектің орташа тиімді мұнайға қаныққан қалыңдығы 15м құрайды. Жоғары жататын көкжиектер секілді, игерудің күрделі көп қабатты нысаны ретінде келеді. Күрделілік қабаттың литологиялық қасиетінің кенеттен өзгерілуімен түсіндіріледі. XV көкжиек құмдақ-алевролиттер мен сазды шөгінділердің кезектесуімен келеді. Көкжиек қимасында 8 өнімді қабаттардың - а1,а2,б2,б3,б4,в1,в2 біріктіретін үш А,Б және В литологиялық пачкалар белгіленеді [5-8].
ГИС-тің материалдарды өндеудің жаңа мәліметтерінің негізінде геология-физикалық сипаттамалары ескерілді. Негізінен қимамен көкжиек үшін жиынтық олардың мәндері изопахиттің қимасы бар тиімді мұнайға қаныққан жуандықтарының сегіз қабаттық карталары 2 м және карта арқылы 5 мнен кейін құрастырылған. Көкжиектің геологиялық құрылысының салынған карталары және өнімді қойнауқаттар негізінен, айтылған бұрын айқындалып, оның құрылысының тән негізгі ерекшеліктері растауға қайрап жұқартуға мүмкіндік берді.
XV көкжиегі үшін қиманың едәуір бөлшектенуі, қалыңдықтардың өзгеруі тән, көкжиектің тиімді мұнайға қаныққан қалыңдығы 1,6 дан 46 м дейін тербеледі, батыста мөлшері 4-5 -тен аспайтын өнімді қабаттардың таралуындағы зоналық, құмдақ қабаттардың мөлшері 8 дейін өседі; жоғары бөліктегі қабаттың батысынан шығысына қарай бағытта. А (а1- ауданның батыс жартысында жоқ), Б орташа пачкасының б1,б2,б3 қабатары аудандық таралуға ие болса да, бірақ олар әр түрлі дәрежеде көптеген литологиялық экрандармен күрделенген.
Коллекторлардың өтімділігінің орташа мәнінің XV көкжиегі үшін 0, 179 мкмді құрайды, блоктар бойынша есептелген орташа мәндер 0, 125 0, 323 мкмге толқиды. XV көкжиектің физикалық параметрлерін аталған ерекшеліктер және оның коллекторларының таратуын күрделі сипат игеру жобасының құрастыруында қабылданды [8].
2 ТЕХНИКА-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Мұнай өндіру жəне кенорындарды игеру жағдайы
Өзен кен орны Маңғыстау тубегінің ірі кен орындарының бірі болып есептеледі. Ол 1967 жылы ашылған. Кен орында 25 өнімді қабаттар белгілінген. Кен орынды игеруді қиындататын негізгі факторлар: өнімді қалындықтарының көпқабаттығы, коллекторлардың жоғары литологиялық біркелкісіздігі және мұнай құрамында көп мөлшерде асфалтті-шайрлы-парафинді қалдықтарының болуы [8].
Бастапқы геологиялық қор - 1 129 996 мың. тонн.
Бастапқы алынатын қор - 493 055 мың. тонн.
Алынған қордың қарқынды ағымы - 3,95 %.
Бастапқы алынатын қордың қарқынды ағымы - 1,21 %.
Бастапқы алынатын қор - 493055 мың .тн. Оның ішінде: Өзен кен орнына тиісті болғаны - 464076 мың.тн [9].
01.07.2012 ж жағдайымен қарасақ бастапқы өнімді игеру 349520 мың.тн. болған. Оның ішінде: Өзен кен орнына тиісті болғаны-334974 мың.тн. Сондай-ақ қалған геологиялық қор-780476 мың.тн құраса оның ішінде Өзен кен орнына тиістісі-724485 мың.тн.
Өзен кен орнындағы мұнай қорының жағдайы.(мың.тон)
2012 жылдың қаңтар айының бірінші жұлдызы жағдайы бойынша Өзенмұнайгаз ӨФ Өзен және Қарамандыбас мұнайгаз кенорындарын игеруде.
2011 жылдың қорытындысы нәтижесінде Өзенмұнайгаз ӨФ бойынша 5 081,650 мың тонна мұнай өндірілді, орындалмағаны -1 218,350 мың тонна. Есеп беру кезеңінде мұнай өнімі тәулігіне орташа 13 922 ттәу. құрады. Сулануы 84,86 %. Өндірілген өнімнің тәулігіне орташа скважинаға шаққанда 5,06 ттәу., сұйық бойынша 33,43 ттәу. Есеп кезеңі бойынша 33567,83 мың.тонна сұйық өндірілген (кесте 2.1) [9].
Кесте 2.1. Мұнай өндіру жəне тапсыру жоспарының орындалысы
Реттік
№
Көрсеткіштер
Өлш.
бірл.
2011 жыл
Ауытқу
жоспар
нақты
1
Мұнай өндіру
мың тонна
6 300,000
5 081,650
-1 218,350
2
Мұнай тапсыру
мың тонна
6 259,045
5 040,340
-1 218,705
2011 жылдың қорытындысы бойынша 5 040,340 мың тонна мұнай тапсырылды, ол жопарлық 6 259,045 мың тонна көрсеткіштен -1 218,705 мың тоннаға аз. Мұнайды тапсыру бойынша жоспарлық көрсеткіштердің орындалмауы негізінен мұнай өндіру бойынша көрсеткіштердің орындалмауына тікелей байланысты.
01.01.2011ж. - 01.01.2012 жылдар аралығында мұнай өндіру қорына салыстырмалы талдау жасағанда, қозғалыстағы скважиналар саны 2,3%, су айдайтын скважиналардың қозғалыс қоры 1,7%-ға көбейген. Қор жағдайын жақсарту мақсатында жасалған жұмыстар есебінен, қозғалыссыз мұнай қоры өткен жылмен салыстырғанда 70 скважинаға, қозғалыссыз су қоры 36 скважинаға азайды. Бүгінігі таңда мұнай өндіру скважиналарының қозғалыссыз қорының 58,5%-ы және су айдау скважиналарының қозғалыссыз қорының 29,4% түпкілікті жоюды күтуде. Төменде 2011ж.-2012ж. аралығындағы скважиналардың салыстырмалы қорының кестесі көрсетілген(кесте 2.2) [9].
Негізгі қосымша өнім төмендегідей жұмыстар арқылы өндірілген:
- дәстүрлі технологияға, скважиналардың қабат аймағына жөндеу оқшаулау жұмыстары (РИР) технологиясы арқылы әсер ету және скважиналардың қабат аймағына еріткіштермен өңдеу СКЭ, ЭКӘЕ, ҚӨ (ВУВЭ, ЭКВ, МГРП);
- жаңа технологияға, әрекеттегі қор скважиналарының қабатын су арынымен жару.
Кесте 2.2. Ұңғыдардың салыстырмалы қоры
Атауы
01.01.2011ж.
01.01.2012ж.
Ауытқу
1. Мұнай қоры
Пайдалану қоры
3632
3637
5
а) Қозғалыс қоры
3387
3452
65
с.қ. фонтан
34
30
-4
газлифт
0
0
0
ШТС
3158
3274
116
ЭОТСҚ
179
148
-31
Бос тұрыстағы қозғалыс қоры
229
447
218
с.қ. фонтан
0
0
0
ШТС
229
447
218
б) Қозғалыссыз қор
245
182
-63
с.қ. фонтан
0
0
0
газлифт
1
1
0
ШТС
244
181
-63
2. Су қоры
Пайдалану қоры
1180
1154
-26
с.і. Қозғалыс қоры
958
958
0
Қозғалыссыз қоры
222
195
-27
Орнығу
3
1
-2
Бос тұрыстағы қозғалыс қоры
94
154
60
Барлығы:Өзен+Қарамандыбас
7085
7261
176
2009 жылдаң 2014 жылғы бірінші жартысында дийын негізгі технологиялық көрсеткіштер динамикасы 13-18 горизонттар үшін 2.3-кестеде және 2.1-2.2 суреттерде көрсетіліпкелтірілген [9].
Кесте 2.3. 13-18 горизонттардағы игерудің негізгі динамикалық корсеткіштері
№
пп
Көрсеткіштер
Жылдар
2009
2010
2011
2012
2013
Іж. .2014
1
Мұнай өнімі, мың. т
5685,5
5393,1
4558,7
4297,0
4494,4
2260,5
оның ішінде жаңа ұңғылар
100,9
141,5
179,5
128,7
214,6
79,7
2
Мұнай өнмінің жалпы көлемі, мың. т
309443,9
314837,0
319395,7
323692,8
328187,1
330447,6
3
Сұйық өнімі, мың. т
35202,3
35239,7
30419,5
31572,1
35883,0
18297,7
4
Сұйық өнмінің жалпы көлемі, мың. т
790966,0
826205,7
856625,3
888197,4
924080,4
942378,1
5
Орташа сулану салмақ бой-ша, %
83,8
84,7
85,0
86,4
87,5
87,6
6
Мұнайдың орташа жылдық өнімі1 ұңғыма, т тәул
5,9
5,5
5,1
4,4
4,4
4,2
оның ішінде жаңа ұңғылар
12,8
11,3
9,2
8,4
11,6
13,9
7
Сұйықтың орташа жылдық өнімі1 ұңғыма, т тәул
36,6
36,0
34,3
32,6
34,8
34,2
8
Бастапқы баланс қорындағы іріктеу жиелігі, %
0,6
0,5
0,5
0,4
0,5
0,2
9
Бастапқы таңдау жиілігі қоры., %
1,2
1,1
1,0
0,9
0,9
0,5
10
Ағымдағы таңдау жиілігі қоры.,, %
3,4
3,3
2,9
2,8
3,0
1,5
11
Текущая нефтеотдача от запасов, д. ед.
0,314
0,319
0,324
0,328
0,333
0,335
12
Газ өнімі, млн.м3
226,6
215,9
182,4
171,0
179,8
90,5
13
Газ өнмінің жалпы көлемі, млн. м3
21697,0
21912,8
22095,2
22266,1
22446,0
22536,5
14
Орташа газды фактор, нм3т
39,9
40,0
40,0
39,8
40,0
40,0
15
Айдалған су, мың. м3
51409,7
53186,7
46396,3
48336,0
54361,2
26842,9
16
Айдалған судың жалпы көлемі, мың. м3
1371049
1424236
1470632
1518968
1573330
1600172
17
Компенсацияны айдау , %
135,2
140,3
142,0
143,4
142,6
138,2
18
Орташа жылдық өнімділік 1 ұңғы., м3сут
188,3
202,1
183,8
193,7
200,7
194,5
19
Өндірудегі бұрғылау ұңғылары
65
69
109
88
120
88
20
Айдаудағы бұрғылау ұңғылары
10
66
39
75
75
28
21
Қор өндіру ұңғыларының жұмыс уақыты, тәу
960842
977828
887027
967454
1030998
534330
оның ішінде жаңа ұңғылар
7854
12475
19529
15406
18490
5715
22
Қор айдау ұңғыларының жұмыс уақыты, тәу
272952
263146
252434
249530
270822
138027
23
жылдың аяғында өндіру ұңғылар қоры
3089
3198
3198
3250
3301
3386
Оның ішінде жасап тұрғаны
2852
2994
3047
3037
3121
3195
24
Жылдың аяғында айдау ұңғылар қоры
1046
1035
1013
1063
1087
1127
Оның ішінде жасап тұрғаны
824
847
845
801
839
884
Сурет 2.1. Жылдық игерудің динамикалық көрсеткіштері
Сурет 2.2. Суланудың тәуліктік динамикалық көрсеткіші
01.07.2014 жыл жағдайында Өзен кен орының(13-18 горизонттарында) өндірілгені 330,4 млн. т мұнай болса, 942,4 млн. т сұйықтық және 22536,5 млн. м3 газ болды.
Мұнай өндірудің максималды көрсеткіші 13 және 14 горизонттардың жоғарғы бөлігінде:яғыни 92759,5 (28,1%) мың. т, 13 горизонтта болса, 126417,0 (38,3%) мың.т 14 горизонтта байқалған.
Жинақталған мұнай өнімінің 66,3% осы аталған горизонттар бойынша тиесілі.Ал қалған игеру объектілеріндегі жинақталған мұна қоры 0,005% (17 горизонттың Парсумурунск куполында ) бастап 11,5 % (15 горизонттың) дейін өзгеріп отырды.
Барлық аталған горизонттардың бастапқы жылдық мұнай қоры соңғы бес жылдашамамен 1,0-1,2% - ағымдағы өтелген қорлардың 2,8-3,4% -ды құрайды [9].
Ағымдағы мұнайдың келтірілген коэффициенті - 0,335 д.бір.
Өнімнің орташа сулануы 87,6% жеткен.
Суды айдау Өзен кен орнында 1967 жылдан басталды.
Игерудің барлық кезеңі бойынша13-18 горизонтта 1573,3 млн.м3 су айдалған.
2009 жылғы қарасақ 13-18 горизонттың ағымдағы орташа айдалған судың- 135,2%, 2010 жылы - 140,3% және 2011 жылы - 142,0%, 2012 жылы - 143,4% және 2013 жылы - 142,6% құрады.
2.2 Пайдалану скважиналарды бұрғылау
2011 жылы Өзенмұнайгаз ӨФ бойынша Өзен және Қарамандыбас кенорындарында пайдалану скважиналарын бұрғылау жұмыстарын ЖШ Бұрғылау серіктестігі жүргізді. кезеңде 239 170 метр тау кенті қазу және 179 пайдалану скважинасын қазып бітіру жоспарланған [9].
Нақты 238 800 метр тау жынысы қазылып, 176 пайдалану скважинасы қазылды, соның ішінде 125 мұнай өндіру және 51 су айдау кважиналары. Сонымен, жоспарды орындау тау жынысын қазу 99,8 % пайыз болды, ал скважинаны бұрғылау 98,3 % пайыз болды (кесте 2.3).
Жылдық жоспарды орындамаған басты себебі, Жаңаөзен қаласындағы желтоқсан айының 16-17 жұлдыздарында келеңсіз оқиғалар салдарынан, бұрғылау бригадалары желтоқсан айының 16-20 жұлдыздары аралығында жұмыс жасамауынан, бұрғылау кезіндегі өндірістік технологиялық процесстер бұзылып, қайта қалпына келтіруге 2-3 тәулік жоғалды.
Өзенмұнайгаз ӨФ бойынша 176 мұнай және су скважиналары (125 мұнай, 51 су) бұрғылаудан қабылданды.
Кесте 2.3. Пайдалану скважиналарды бұрғылау
№
Көрсеткіштер
Мәні
1
Қазылған тереңдік, м
238800
2
Жабдықтаудан аяқталғаны, ұңғы.
176
мұнай өндіру ұңғылары
125
су айдау ұңғылары
51
2.1.
Пайдалануға берілгені
92
соның ішінде: мұнай өндіру ұңғылары
122
су айдау ұңғылары
50
3
Қосымша өнім, мың.тонн
185,61
мұнай өндіру ұңғылары, мың.тн.
185,61
Бұрғылаудан шыққан мұнай өндіру ұңғыларының тиімділік талдауы 2.4кестеде көрсетілген.
Кесте 2.4. Бұрғылаудан шыққан мұнай өндіру ұңғыларының тиімділік талдауы
Белдеу
Барлығы, ұңғ.
Жұмыс жас-н күнд.,
тәул.
Кален.
күнд,
тәул.
Кэкс.
пайд. коэф.
Қосымша өнім
Ескерту
Qс,м3
Qм, тн.
Өзен кенорны
XІІІ
19
3936
4629
0,850
124731
31759,1
XІV
34
6892
7280
0,947
188439
44958,2
1-игерілуде
XV
24
4432
4936
0,898
129685
44743,3
1-игерілуде
XVІ
18
2929
3366
0,870
84524
17805,5
1-игерілуде
XVІІ
10
1297
1452
0,893
35933
10757,3
XVІІІ
3
228
317
0,719
6163
1626,3
XXІІ Хум.)
1
259
307
0,844
1305
458,8
XXІІІ(Хум.)
2
434
513
0,846
14503
5160,4
XXІV(Парс.)
1
273
307
0,889
3735
1049,9
Барлығы:
112
20680
23107
0,895
589018
158319
Қарамандыбас кенорны
XІІІ
6
1325
1442
0,919
49967
9676,0
XІV
4
745
812
0,917
10462
3694,7
XV
1
189
193
0,979
9338
3931,9
XXІV
2
384
396
0,970
19603
9993,0
13
2643
2843
0,930
89370
27296
Барлығы:
125
23323
25950
0,899
678388
185614,4
2.3 Ұңғылардың қабат аймағына әсер ету
Ұйымдастыру-техникалық шараларының қабат аймағына әсер етуге қарастырылған жұмыс түрлері ЖОЖ, ТӘЕ, ҚӨ (РИР, ЭВ, МГРП) және ерткішпен өңдеу СКЭ, ЭКӘЕ, ТСҚ (ВУВЭ, ЭКВ, ВУС). Аталған дәстүрлі технология жұмыстары орындалысы келесідей 2.5 кестеде көрсетілген [9].
Кесте 2.5. Ұңғылардың қабат аймағына әсер ету
Көрсеткіштер
Өлшем.
мәні
бірлігі
Скважиналардың қабат аймағына әсер ету, барлығы
скв
916
Қосымша өнім
тонн
70000
Жөндеу-оқшаулау жұмыстары
скв
30
Қосымша өнім
тонн
12795,2
Электрмен әсер ету
скв
0
Қосымша өнім
тонн
0
Еріткіштермен өңдеу
скв
ЭКӘЕ (ЭКВ)
скв
291
Қосымша өнім
тонн
22157,5
СКЭ (ВУВЭ)
скв
209
Қосымша өнім
тонн
18095,3
ТСҚ (ВУС)
скв
386
Су скважиналарының қабат аймағына әсер ету
скв
140
ТСҚ арқылы су кескінін шектеу
скв
80
Қышқылмен өңдеу
скв
67
Қосымша өнім
тонн
16952
Жөндеу оқшаулау жұмыстары бойынша жоспары 30 ұңғылар, нақты орындалысыда 30 скважина. ЖОЖ-дан 12914,8 тонн қосымша өнім алынған, жоспар бойынша 18000 тонн, 5085,2 тонн орындалмады, себебі форс-мажор жағдайына байланысты, ЖАЖ бригадаларының жетіспеді. ЖОЖ технологиясынан кейін скважиналардың 60% бос тұрыста ЖАЖ күтуде тұрды, 16% жерасты жабдықтары, яғни сорап клапандары ақаумен жасап тұрды, соның салдарынан өнімі азайған [9].
2.4 Өзен кенорындақабаттың өнімділігін арттыруға қолданалатынжаңа технологиялар
2009-01.07.2014 жылдар кезеңінде кен орнындағы айдау ұңғыларында қабаттағы сұйықтықтардың сүзілу ағындарын өндіруде және реттеуде өнімділікті арттыру мақсатында келесі іс-шаралар өткізіледі:
- қабатты гидравликалық жару (ҚГЖ);
- ағынды қабалдамау технологиялары (АҚТ);
- жөндеу және оқшаулау жұмыстары (ЖОЖ);
- электрлік әсер (ЭӘ);
- термобарохимиялық тазалау (ТБХТ),
- термогазды химиялық әсер ету (ТГХӘЕ);
- реагент айдау Компонекc - 21.
Қолданылатын технологиялардың түрлері бойынша ұңғы жұмысы операциялары болып табылады және оның ішінде: ҚГЖ - 567 ұңғы -операциясы (41 % жалпы жұмыс көлемі мен салыстырғанды ), АҚТ - 341 ұңғы -операциясы (23%), ЖОЖ - 279 ұңғы операциясы (20%), ЭӘ - 180 ұңғы -операциясы (13%), ТБХТ - 1 ұңғы операциясы (1%), ТГХӘЕ - 17 ұңғы -операциясы (1 %). Компонекс-21 - 2 ұңғы операциясы (1 %).
Өндірістік қабатқа және ұңғыманың түп маңына әсер ету технологиясын қолданудың нәтижелері 2.6 кестеде көрсетілген [9]..
Кесте 2.6. Өндірістік қабатқа және ұңғыманың түп маңына әсер ету технологиясын қолданудың нәтижелері
Технологиялар
Ұңғы саны
Ұңғы үшін қосымша мұнай өндіру, ттәу
Жиналған мұнай өнімі, мың.т
барлығы
әсерімен
ҚГЖ
Өндіру ұңғылары
437
416
10,3
980,34
Айдау ұңғылары
13н41доб
29
2,6
10,26
Қордағы жұмыс жасамайтындары
10
10
6,1
-
бұрғылаудағы
24
24
12,7
-
консервация бойынша
3
3
4,4
-
бақылау қорлары
5
5
18,4
-
Айдау қорынан фонда
52
52
7
-
Басқа горизонттан ауыстырылғаны
36
36
9,55
-
АҚТ
341н1149доб
644
2,8
315,61
ЖОЖ
279
207
2,4
96,95
ЭӘ
180
139
2,8
76,02
ТБХТ
1
0
0
0
ТГХӘЕ
17
9
2,2
3,75
Компонекc - 21
2
2
3,4
1,45
Барлығы
1387
1576
6,0
1484,38
Көрсетілген деректер бойынша көріп отырғанымыздай, өндіруші ұңғымалардың өнімділігін арттыруда қабатты гидравликалық жару, яғыни -567 ұңғыма жұмыстары. Мұнай өндірудің максималды көлемі де өндірістік ұңғымаларды гидравликалық жару тиісті болды- тәулігіне 10,3 тонна.
2.3. суретте ҚГЖ технологиясының тиімділігі көрсетілген [9]..
2009-01.07.2014 жылдар кезеңінде қабатты гидравликалық жару технологиясы 437 өндірістік ұңғымада қолданылды. Жұмыстың технологиялық тиімділігі 416 ұңғыма бойынша алынды - мұнайдың орташа өсімі тәуліктік өнімі 10,3 тоннаны құрады, әсер ету ұзақтығы - 246 күн.
Сурет 2.1. ҚГЖ технологиясының тиімділігі
2010 және 2011 жылдарда қабатты гидравликалық жару жұмыстарының негізгі саны (92 және 109) орындалды. Болашақта қабатты гидравликалық жару жұмыстарын жүргізу азаяды. Жалпы, 2009-01.07.2014жж. 1484,38 мың тонна мұнайды құрады.
Мысал ретінде 2.4 суреттен қарайтын болсақ, 5892 ұңғының гидравликалық жарудың бұрын және кейінгі жұмысының технологиялық параметрлері өзгеруі көрсетілген.
Көрсетілген нәтижелерді көре отырып қабатты гидравликалық жарудың ұңғыда мұнай өндіру тәулігіне орташа алғанда 5,6 тонна, сулану - 88% құрады. Жұмыстың нәтижесінде мұнайдың тәуліктік орташа өнімі 26,2 тоннаға артты. сулану - 49%. 01.07.2014 жағдай бойынша ұңғы өнімділігі тәулігіне 33 тонна өнім шығарады, ал сулану 34% құрайды.
Сурет 2.2. 5892 ұңғының гидравликалық жарылуынан бұрын және кейінгі жұмысының технологиялық параметрлері өзгеруі
2.5 Қабаттың өнімділігін арттыруға жаңа технологияларға өндірістік-тәжірибелі сынақ өткізу
Бір жылдың ұйымдастырылған техникалық шаралары бойынша қабаттың өнімділігін арттыруға жаңа технологияларға өндірістік-тәжірибелі сынақ өткізу шаралары жоспарланды (кесте 2.7) [9]..
Кесте 2.7. Қабаттың өнімділігін арттыруға жаңа технологиялар
№
пп
Көрсеткіштер
Өлш.
бірл.
2011 жылда
Жоспар
Нақты
Ауытқу
1
Өнім қабаттарын локалдык жару
ұңғы
10
0
-10
Қосымша өнім
тн
6400
0
-6400
2
Жаңа қоспаларды пайдалану арқылы су ағысын оқшаулау
ұңғы
50
50
0
3
Қосымша өнім
тн
31500
2499,8
-29000,2
4
Жаңа ығыстыру агенті арқылы су ағысын шектеу
ұңғы
20
20
0
Қосымша өнім
тн
16320
9606
-6714
барлығы
ұңғы саны
ұңғы
80
70
-10
Қосымша өнім
тн
54220
12106
-42114
ЖОЖ ӨТС технологиясының орындалысы 50 скважин құрайды, жоспары 50 скважин, оның ішінде 6 скважина жіберілмеген. ЖОЖ ӨТС технологиясынын қосымша өнімі 2499,8 тонн құрайды, жоспары 31500 тонн, орындалмаған өнімі 29000,2 тонн мұнай (кесте 2.8) [9].
Су ағысын шектеу қоспасы технологиясының орындалысы 20 скважин құрайды, жоспары 20 скважин. Су ағысын шектеу қоспасы технологиясынын қосымша өнімі 9606 тонн құрайды, жоспары 16320 тонн, орындалмаған өнімі 6714 тонн мұнай [9].
Өнім қабаттарды локалдық жару технологиясы тендер болмауына байланысты орындалмады, жоспарланған 10 скважина бойынша қосымша 6400 тонн алынуы керек еді.
Кесте 2.8. ЖОЖ ӨТС технологиясының орындалысы
Көрсеткіштер
ЖОЖ ӨТС
Ұңғылар саны
50
о.і. жіберілгені
44
Тиімсіз (жоспарланған 4,2тн жетпеген)
38
Тиімді
6
Сәттілігі, %
14%
Тиімділігінін жалғасуы, тәу
2701
Қосымша өнім жыл басынан, тн
2499,8
1 ұңғының орттәу. қосқан өнімі, тнтәу.;
0,9
ЖОЖ ӨТС жасалған 50 скважинадан қосымша 2499,8 тонна мұнай өнімі игерілді, бір скважинаға шаққанда 0,9 тонна құрайды.
Тиімділігінің төмен болу себебі, форс-мажорға байланысты екі айдан көп бос тұрыста тұруы және скважиналардың жер асты жабдықтарының жасамауы (жіберіп жасау, жасамау, тұрып беру т.б.) [10].
Тиімділігі 6 болса, сәттілігі 14 пайыз болған.Тиімділіктің жалғасу тәулігі 2701 болса, қосымша өнім жыл басынан 2499,8 тонна болды [9].
Жаңа ығыстыру агентін пайдалану арқылы су ағымын шектеу технологиясының орындалғаны 20 су айдау скважина Өзен кенорнында әсері 1,5-2 айда байқалады. Скважиналардан 179194 м3 су шектелген, бір скважинаға шаққанда 103,3м3тәу., айналасындағы әсер етуші мұнай скважиналарынан қосымша 9606 тонна мұнай құрайды, бір скважинаға шаққанда 1,7ттәу. Әрекетті қор скважиналарының көбінде жер асты жабдығының жасамауына немесе ақаумен жасауына байланысты, қай технологияның болсын уақытша тиімділігін анықтау қиынға соғып тұр (таблица 2.9) [9].
Кесте 2.9. Су ағымын шектеу технологиясы
Көрсеткіштер
Cу ағымын шектеу технологиясы (ӨТС)
су.скв.
әсер етуші
мұн.скв
Ұңғылар саны
20
84
Оның ішінен жіберілгені
20
84
тиімсіз
2
44
тиімді
18
40
Сәтті , %
90%
48%
Өңдеуден кейін жиналған қосымша өнім, тн
9606
Жиналған қосымша айдалған су, м3
-179194
Қосымша өнімді 1 скв.шаққанда орттәул., тн
1,7
Жиналған қосымша өнімді 1 скв.шаққанда сквопер, тн
480,3
2.10 кестеде ӨМГ ӨФ бойынша скважиналардың қабат өнім беруін арттыру мақсатында жасалған шаралардың тиімділігін талдау көрсетілді.
Кесте 2.10. Скважиналардың қабат өнім беруін арттыру мақсатында жасалған шаралардың тиімділігін талдау кестесі
Көрсеткіштер
өлш. бірл.
ҚСАЖ (өндіру қоры)
ЖОЖ
ЖОЖ (ӨТС)
Су ағысын шектеу технологиясы (ӨТС)
Барлық жасалған шара
ұңғы опер.
150
30
50
20
Уақыты
01.01.11г.-31.12.11г.
01.01.11г.-31.12.11г.
01.01.11г.-31.12.11г.
01.01.11г.-31.12.11г.
Талдау уақыты
Тәулік
365
365
365
365
Жиналған мұнай өнімі, тыс.тн
Мың.тн
223359,2
12914,8
2499,8
9606,0
Тиімді ұңғылар
ұңғы опер.
99
15
3
13
Тиімсіз ұңғылар
ұңғы опер.
51
15
47
7
Тиімділігі
%
66
50
6
65
Кестеде көрініп тұрғандай, жаңа қоспаларды пайдалану арқылы су ағысын оқшаулау технологиясынан басқа барлық технологиялар шығынын ақтайды.
Сол айтқандай, ҚСАЖ технологиясы бойынша 150 скважинадан 99 скважинасы тиімді болып, 1 скважинаға таза кіріс 39,803 млн. теңге құрайды.
ЖОЖ технологиясы бойынша 30 скважинадан 15 скважинасы тиімді болып, 1 скважинаға таза кіріс 11,913 млн. теңге құрайды.
Жаңа ығыстыру агенті арқылы қабаттың су ағысын шектеу технологиясы бойынша, өнім беруге қатысты 20 скважинадан 13 скважинасы тиімді болып, 1 скважинаға таза кіріс 5,7 млн. теңге құрайды.
Жаңа қоспаларды пайдалану арқылы су ағысын оқшаулау технологиясы 50 скважинада толықтай орындалды, бірақ тиімсіз деп есептеу әлі ерте, себебі бұл технологияның есебін жүргізгенде бір скважинаның тиімділігінін жалғасуы 55 тәулік құрайды 150 тәулік жоспарда. Оның себебі тендердің кеш өткізілуіне байланысты және де бос тұрыста немесе жер асты жабдықтары ақаумен жұмыс жасап тұрғанына байланысты.
2.6 Қабат өткізгіштігін арттыратын әдісітердің нәтижелігін бағалау
Қазіргі уақытта қабылданған сыныптамаға сәйкес үштік әдістер, немесе мұнай беруді арттыратын әдістер бес топқа бөлінеді: физика-химикалық; физикалық; жылдық; газдық пен микробиологиялық (немесе биотехникалық). Мұнай беруін өсіретін болашағы бар (перспективті) әдістерге үш категория жатады: қабатқа химикалық ерітінділерді айдау; мұнай мен араласқыш сұйықтарды айдау және мұнайды шығаратын жылулық әдістері. Осы категориялар шектерінде нәтижелікті және ақталған ретінде алты технология саналады: полимерлер ертінділерін қабатқа айдау; бетті-белсенді заттарды айдау; сілтілерді айдау; CO2-газды айдау; қабатқа бу мен жылу әсерлерін тигізу; қабат ішіндегі жану [10,11] .
Мұнай қабатына әсер ететін көп әдістердің кейбірі ұңғымалар жұмысын қарқындатуға бағытталған (өндіріс ұңғымалардың дебитін және айдау ұңғымаларының қабілеттін асыруға); басқалары - тек қана мұнай бергіштігін арттыруга бағытталған.
Мұнай қабатына тигізетін әсердің негізгі мақсаты шығарылатын қорға мұнай дебитін өсіру арқылы қосымша енгізу, демек, мұнай шығару коэффициентін жоғарлату. Сондықтан пайдаланған әдістердің нәтижелігін бағаланғанда ең алдымен қосымша алынан заттың көлемі ескеріледі, ал оның сапалық қасиеттері айтарлықтай ескерілмейді. Ал, шынында қабаттың өткізгіштігі төмен бөлімшелерінен екінші әдістермен (дәстүрлі суландыру немесе гидродинамикалық әдістер) жуылмайтын қалдық мұнай құрамына салмағы көбірек гетероатомдық және минералдық, бөлшектердің сыртында және кеуектер арналары коллекторларында адсорбцияланған (жұтылған, қонған) серіктестері көп мұнай кіреді. Осы қабаттардан қосымша шығарылған салмақты мұнай кіреді. Осы қабаттардан қосымша шығарылған салмақты мұнай жеңіл дәстүрлі суландырумен шығарылған мұнаймен араласып жеңіл мұнайдың технологиялық қасиеттерін нашарлатады, сондықтан, оны дайындау, өңдеу істері қиындайды.
Сапасын бағалайтын негізгі тәсіл-бұл тығыздығына байланысты сапасын бағалау АРІ. АРІ тығыздығы-бұл Америкалық мұнай институттының (Amerіcan Petroleum Іnstіtute, APІ) ұсынысы арқылы формуламен анықталатын өлшем. Жүйеден тыс АРІ еңгізген өлшем-көпшілік мақұлдаған тығыздық шкаласы деп саналады. АРІ тығыздығы мен нағыз (шын) тығыздығы араларында келесі.
АРІ=141,5-131,5тығыздық, қатынасы бар (2). Теңдеудегідей тығыздығы 10 градус АРІ (10 АРІ деп жазылады) болған мұнайдың тығыздығы 1; бұл судың тығыздығына тең.
Сатуға арналған мұнай мен газдың маңызды сыныптамалық көрсеткіші ретінде оларға араласқан қосымшаларының саны алынады. Қосымшалар өзінше бөлек бос молекулалар немесе көмірсутектілердің үлкен молекулаларына біріккен атомдар қабылданған (3) технологиялық сыныптамамен реттеледі. Мұнайлар келесі көрсеткіштері арқылы бөлінеді: 1) мұнайдағы және отындағы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
6
1 Геологиялық бөлім
1. 1 Кенорын туралы жалпы мағлұмат
7
1. 2 Стратиграфия
8
1.3 Тектоника
10
1.4 Мұнай-газдылылық
11
2 Техника - технологиялық бөлімі
2.1 Мұнай өндіру жəне кенорындарды игеру жағдайы
15
2.2 Пайдалану скважиналарды бұрғылау
19
2.3. Ұңғылардың қабат аймағына әсер ету
21
2.4 Өзен кенорындақабаттың өнімділігін арттыруға қолданалатынжаңа технологиялар
21
2.5. Қабаттың өнімділігін арттыруға жаңа технологияларға өндірістік-тәжірибелі сынақ өткізу
24
2.6 Қабат өткізгіштігін арттыратын әдісітердің нәтижелігін бағалау
27
2.7 Қабат қысымын ұстау жүйесі
30
3 Бақылау-өлшеу құралдары және автоматтандыру
3.1 Қабат қысымын ұстау жүйесі
32
3.1.1. Метрология туралы жалпы тусініктеме
32
3.1.2 Өлшеулердің қателері
34
3.1.3 Қысым туралы жалпы түсініктеме
34
3.2 Сұйықтық манометрлер
35
3. 3 Электрлі манометрлер
36
3.4 Құлама қысымның өзгеруіне байланысты шығынды өлшеу
37
4 Экономикалық бөлім
4.1 Өзен кенорнының өндірістік құрылымы
39
4.2 Өзен кенорынның қызметін талдау
40
4.3 Жаңа техника мен технологияның экономикалық тиімділігін бағалау
43
4.4 Өнімнің өзіндік құнын талдаудың көздері мен міндеттері
45
4.5 Капиталды салымдар
48
5 Еңбекті және қоршаған ортаны қорғау бөлімі
5.1 Еңбекті қорғау
50
5.1.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау
50
5.1.2 Қорғану шаралары
51
5.1.3 Өрт-жарылыс қауіпзіздігі
53
5.2 Қоршаған ортаны қорғау
54
5.2.1 Өзен кен орнында қоршаған ортаны қорғау шаралары
54
5.2.2 Атмосфералық ауаны ластанудан қорғау
55
5.2.3 Қабатқа айдалынатын реагенттерді қорғау шаралары
56
5.2.4 Жер қойнауын қорғау шаралары
57
5.2.5 Кен орынды игерудің қоршаған ортаға әсері
58
Қорытынды
60
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
61
КІРІСПЕ
Тақырып өзектілігі. Қабаттың компонентті бергіштік коэффициентінің жоғары мәндерінде рационалды өндіру қарқындылығын қаматамас етуде кенішке әсер ету әдістерінің маңызы зор. Отандық мұнай және газ кен орындарында қолданылатын, ұңғы түбі аймағын өндейтін көптеген әдістердің теориялық негіздер жасақталған.
Кенішкеәсер ететін әдістердің негізгі мақсаты өткізгіштікті ұлғайту, сонымен қатар қабаттардың ұңғылармен гидродинамикалық байланысын жақсартатын жаңа жарықшақтар мен каналдарды жасау.
Қолданылатын тәсілдер алынатын мұнай қорын жогары қарқынмен игеруге қол жеткізді, алайда уақыт өте келе төменгі қарақынмен игерілген коптеген кеніш аймақтары анықталды.
Сол себептен бұл аймақтарда қиын алынатын қорды игеру процессін жақсарту үшін, белгілінген көлемде жаңа айдау ұңғылары арқылы су айдалып(жаңадан бұрғыланған, немесе көп суланган өндіру ұңғылары айдау ұғысына аударылған), қосымша әдістер қолданылады.
Жасап тұрған ұңғылардың өнімділігін ұлғайту жұмыстары қатар жургізіліп келеді.
Жұмыс максаты:Өзен кен орнында қолданылатын ұңғы өнімділігінің қалпына келтіру әдістерінің тиімділігіне талдау жүргізу.
Талаптар: 1. Өзен кен орнының геологиялық құрамын зерттеу. 2. Өзен кен орнының игеру жағдайын талдау. 3. Мұнай кеніштеріне әсер ету дәстурлі әдістерін және жаңа технологияларды қарастыру. 4. Берілген әдістердің технологиялы тиімділігіне талдау жүргізу.
Дипломдық зерттеудің нысанасы. Бұл жұмыста зерттеу нысанасы ретінде Өзен кен орны қарастырылған.
Теоретикалық және әдістемелік негіздер.
Бұл жұмыс теориялық матералдар және кен орынның нақты геологиялық өндірістік мәлеметтері негізінде орындалган.
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
0.1 Кенорын туралы жалпы мағлұмат
Өзен кенорны Маңғышылақ түбіндегі оңтүстік дала бөлігінде орналасқан, геологиялық әдебиеттерде Оңтүстік-Маңғышлак иілісі ретінде белгілі. Әкімшілік жағынан кенорын территориясы Қазақстан Республикасы Маңғыстау облысының құрамынан шығады.
Орографиялығы Оңтүстік-Маңғышлақ ауданы, оңтүстік-батысқа, оңтүстікке, теңіз жаққа қарай сәл қисайған, солтүстікте +260м ден, оңтүстікте +24м дейін абсолютті белгісі бар өзіндік бір көлемді әлсіз адырлы төлем секілді. Ауданның орталық және оңтүстік бөліктерінде ішінде ең ірісі 132 метр белгіге ие Қарағия ойысы болып саналатын көлемді ағынсыз ойыстар орналасқан.
Ауданның орталық бөлігін, екі ағынсыз ойыстарының арасында орналасқан үстірт алып жатыр. Көлемді плато әлсіз оңтүстікке еңкейген және орындармен жатық бөктерлермен шиеленістіріп алған. Кенорын ауданының шеңберінде батыс пен солтүстік-батыста плато Өзен ойпаты жағына кертпештер түрінде тіке үзіледі.
Плато құрылған сармат әк тастары және саздары батыста выступ түрінде Хумурун мыс деп аталатынды қалыптастырып, Өзен впадинасына беріледі. Өзен впадинасы шамамен 500м ауданды алып жатыр. Оның солтүстік, оңтүстік-шығыс және шығыс баурайлары тік. Впадина түбі терең жыралармен кесілген. Впадинаның минималды абсолюттік белгісі +31м. Қарастырылып отырған аудан топырақ және өсімдіктер жамылғысының сипаты бойынша шөл аймаққа жатады. [1,2]
Аудан климаты лонтинентальды. Жазы ыстық және құрғақ. Жекеленген жылдары ауа температурасы +450С дейін жоғарлайды. Қысы күшті желді, кейде боранды аз қарлы болып келеді. Ең салқын қыстары аяз -300С дейін жетеді, желдің орташа жылдық жылдамдығы 6-8 мсек жетеді. Жауын аз. Жауын шашымдар қарлылардан басым түседі.
Атмосфералық түсімдер уақыт бойынша тұрақсыз. Бір жылда түсімдер мөлшері 63 см ден 85 см дейін өзгереді. Өсімдіктер мен жануарлар әлемі шөл және шөлейтке тән.
Экономикалық жағынан аудан аз тұрғынды болып келеді. Ауданның кәсіпшілік орталықтардан шалғайда жату, аз қоныс тебу, ауыр климаттық жағдайлар, жолдар мен ауыз судың болмау салдарларынан Маңғыстауды игеру күрделі. Шөлді-дала кеңістігі мал жайлымы үшін қолданылады. Оңтүстік Маңғышлакта Өзен, Жетібай секілді ірі көп қабатты мұнай газ кенорындарын ашу осы ауданның қарқынды өнеркәсіптік дамуына мүмкіншілік тудырды. Жақын елді мекендер қатарына жататындар: өзара әуе жолдарымен, темір жолдармен және шоссе жолдарымен байланысқан Жетібай поселкесі, Құрық поселкесі, Ақтау, Жаңа Өзен қаласы. Ауданда ауыз су көздері тапшы. Бар құдықтар аз дебитті және олардың су көп жағдайда ішуге жарамсыз. Сумен жабдықтаудың негізгі көзі ретінде терең емес ұңғымалардан өндірілетін альбсеномдық жастағы жерасты сулар (600-700м.) мен тұщытылған теңіз суы табылады. Оңтүстік Маңғышлақ жергілікті құрылыс материалдарына және ең алдымен қабырға материалы болып саналатын әк тасқа бай [3-6].
0.2 Стратиграфия
Өзен кенорнындағы терең барлау бұрғылауммен құрылысында триас, юр, бор, палеоген, неоген және төртік жастагы шөгулері қатысатын қуаты шамамен 3600м мезозой жынысының шөгу қалыңдығы ашылған. Оларды ерекшелеу, ұңғама кернін зерттеу кезінде алынған палеонтологиялық мәліметтер мен Маңғышлақтың басқа да аудандарының ұқсас шөгінділерімен салыстыру негізделген. Бөлімдер, ярустар және қосалқы ярустар арасындағы шекара, көп жағдайда, шартты түрде электрокоротаждар бойынша жүргізіледі.
Соңғы күндері микрофаунаны өңдеу мен спора-тозаңдық зерттеулердің нәтижесінде қолда бар стратиграфиялық схемаларды бірнеше өзгертуге және анықтауға мүмкіндік туды.
Өзен кенорнының мұнай-газдылылығы юр және кейде бор шөгінділерімен байланысты. Кенорынның геологиялық қимасында бор және юр шөгінділеріне үйретілген 26 құмдақ көкжиектер тағайындалған. І-XІІ (үстінен - төмен) көкжиектері бор жасында, газды, XІІ_XVІІІ көкжиектері жоғары және орта юр жасында өзіндігімен кенорынның мұнай-газдылылығының негізгі қабатын көрсетеді жекеленген күмбездерде төменгі юр жасындағы XІX-XX-ІV көкжиектері мұнай-газды [3-6].
Перм жүйесі(р)
Жоғарғы Пермь қара полимикті құмдақтар мен миаморфизмнің терең ізі бар қара тақта тастардың қалыңдығымен ұсынылған. Төменгі ярус триас (Т) шөгіндісі қоңыр аргиллиттер және орташа бұршақты құмдақтармен ұсынылған. Оңтүстік Маңғышлақтағы осы шөгінділердің қалыңдығы 440 метрге жетеді, олардың жамылғысында шаюдың іздері бар.
Олендік және орташа триастық жыныстар бір тұтас, жектілікті түрде бір текті сүр қара және қара-сұр аргиллиттерді, әктерді, құмдақтар мен оттекті туфовтар кеуектері бар алевролиттермен ұсынылған.
Бұл шөгінділер жалпы қалыңдығы 1500-1600 метр құрайтын бір тұтас оңтүстік-маңғышлақ сериясына бөлініп кетті.
Ааленс ярусы (J2 a)
Ааленс ярусы негізінен қатты үзілетін, құмдақты-галечникті жыныстардан құралған және ортаңғы юр қимасының базалық қалыңдығы ретінде қарастырылуы мүмкін. Ярус қимасында сұр және қоңыр түрлі дәнді құмдақтар үстемдік еткен, олардың ішінде ортаңғы және ірі дәнді айырмалар кең дамыған. Соңғылары өнім көкжиектеріне сирек емес өтеді. Ярус қимасында сұр және қоңыр түрлі дәнді айырмалар үстем етеді. Соңғылары гравелиттерге сирек емес өтеді. Ален құмдақтары мен правилаттар цементінің құрамында сазды, сирек карбонатты түр сирек болады және контакт типіндегі.
Құмдақтар мен гравилиттер ішіндегі аз қуатты көп санды қабатардан ұсақ галисті конгломераттар болады. Көбіне саздар сыр, қара-сыр, кейде қоңыр түсті, тығыз, аргеллит тәріздес. Ярустың жалпы қалыңдығы 330м жетеді, ааленс пен байос ярустарының арасындағы шекара XXІІ көкжиегінің табаны бойынша өткізіледі.
Байосс ярусы (J2 B)
Байосс шөгіндісі ең кең таралған және бірге белгіленеді. Байосс ярусының шөгінділері негізінен, көмірленген өсімдік органикасымен, қатпарлармен және көмір линзаларымен қосылған саздар және алевролиттермен біріккен континентальды және лагунно-континентальды фацияларымен ұсынылған. Байосс ярусының шөгінділерінде қиманың төменгі бөлігінің сазды және алевролиттік жыныстары мен жоғарғы бөлігінде құмдақтардың артылуы байқалады.
Олардың қалыңдығы 500 ден 520 метрге дейін өзгереді. Методология мен спор-тозаңдық кешен бойынша байосс ярусының шөгінделері екі қосалқы ярусқа бөлінеді [7,8].
Жоғарғы байос-бат ярусы (J2 b2+bt)
Олардың шөгінділері саз қатпарлары болатын алевролиттер мен құмдақтардың салыстырмалы күшті қабаттарымен төселген. Құмдақтар сұр, қоңыр-сұр, әлсіз және орташа цементтелген. Алевролиттер сазды, құмдақты, белгісіз қабатты текстуралы ірі дәнді. Саздар қара және қоңыр-сұр.
Байос пен бат шөгінділерінің арасындағы шекара XV өнімді көкжиегінің табаны бойынша шарттылықтың үлкен үлесімен жүргізіледі. Жоғарғы байос-бат кешенінде XVІ, XV өнімді көкжиектер мен XІV өнімді көкжиегінің үлкен төменгі бөлігі белгіленген. Жоғарғы байос-бат шөгіндісінің қалыңдығы 100-150м құрайды.
Жоғарғы бөлім (J3)
Жоғарғы юр бөлімінде негізінен теңіз түсімдерімен фаунамен ұсынылынатын келловей, оксфорд және кимеридж ярустарын белгілейді. Қарастырылатын шөгінділердің қалыңдығы 280 м құрайды.
Келловей ярусы (J3 k)
Ол бағынынқы қатапарлы құмдақтар мен алевролиттер, сирек әктермен болатын сазды қалыңдықпен келеді. Келловей ярусының саздары сұр, қара-сұр, күл-сұр бояуға ие, кейде жасыл және қоңыр түстер болады.
Құмдақтар мен алевролиттер сұр, жасыл-сұр, сирек қара-сұр және қоңыр тонға боялады. Құмдартар ішінде ұсақ дәнді айырмалар үстемдік етеді. Келоовей ярусында белгіленген: XІV және XІІІ өнімді көкжиектің жоғарғы бөлігі. Оның қалыңдығы 50 ден 135 м дейін [7,8].
0.3 Тектоника
Оңтүстік бөліктің осындай, жыныстардың құлау бұрышы 50-60 құрайтын тар ойпат құрылымы орташа тенгиз көтермесінен бөлінеді. Ауданның батыс бөлігінде Өзен құрылымының солтүстік-батыс көлденен салмалы. Кішігірім ойпат арқылы Қарамандыбас құрылымымен байланысады. Ауданның шығыс бөлігінде, шығыс аяқталы ауданында Тунгракши ойпаты, Өзен көтермесі тік жүктеледі.
Өзен кенорны ірі брахиантиклинал құрылымы ұштастырылған, оның өлшемі 39*9 км құрайды. Құрылым едәуір асиммериялы. Оның күмбезі шығысқа қарай жылжыған, нәтижесінде шығыс көлденен салмалы көлденен салмалы , қатты созылған солтүстік-батыстағыға қарағанда қысқа. Оңтүстік қанат салыстырмалық тік. Бұл жердегі құлау бұрыштары XІV көкжиегінің жамылғысы бойынша 6-8 [2-8].
Құрылымның солтүстік қанаты едәуір жайпақ. Құрылымның батыс бөлігіндегі құлау бұрышы күмбездің бар мұнайлы кеніштері, Солтүстік- батыс және Парсумурин, бөледі.
Өлшемі бойынша кішкентай Парсумурун күмбезі Өзен құрылымының оңтүстік қанатын күрделендіреді. XVІІІ көкжиегінің жамылғысы бойынша көтерме амплитудасы 30 метрге жетеді және соңғы тұйықталған изогипс бойынша құрылым өлшемі 1300 метр. 2,9*0,9 км құрайды. Солтүстік-батыс күмбезі Өзен құрылымының солтүстік қанатын күрделендіреді. Изогипс бойынша көтерменің өлшемі 1300 метр, 3,5*2 км құрайды, амплитуда 32 км [3].
Сонымен қатар құрылымның көлденен салмалы да қатты асимметриялы. Солтүстік-батыс периклиналь, оның оңтүстігінен басқа, жүктелген, өте жайпақ, қатты шығынқы. өзін құрылымының периклинальды аяғы XІІІ көкжиегінің жамылғысы, изогипс - 1700 метр бойынша ерекшеленеді. Келесі изогипстер №58 ұңғыма ауданында кішігірім ойпатты бір тұтас көтермеге Өзен құрылымдарын біріктіреді.
Шығыс периклиналь ендік бағытында шығынынқы. XІІІ көкжиегінің жамылғысы бойынша құлау бұрышы 30-40 құрайды.
Нәтижесінде құрылым осінің негізгі ұзындығына ұштастырылған күмбез тәріздес көтермелердің қатары белгіленетін құрылым осінің ундуляциясы өзін назар аудартады.
Өзен көтермесінің орталық бөлігіне мұнай кеніші бар Хумурун күмбезі ұштасады. XІV көкжиегінің жамылғысы бойынша күмбез өлшемі 10,8*4,5 км, амплитуда 105м құрайды.
Барынша ежелгі жыныстар үшін тереңдігінен құрылым өлшемінің қысқартылуы тән сипат. Бұл ең бастысы периклиналь ұзындығының кішіреюінің және жыныстардың құлау бұрыштар тереңдігі мен құрылым амлитудасының өсуі салдарынан жүреді [7,8].
0.4 Мұнай-газдылылық
2008 жылы Өзен кенорнынан 2884500 тонна мұнай өндірілді. Көкжиектер бойынша мұнай таңдауларын үлестіру келесідей (%):XІІ көкжиек -27,5: XІV көкжиек -39,9 XV көкжиек -12: XVІ көкжиек -10,9 XVІІ көкжиек -5,7 XVІІІ көкжиек -1,7 Хумурун күмбезі-1,2: Солтүстік-батыс күмбезі -1,4; Парсумурун күмбезі -1,6%. 2008 жылдың ішінде өнімді көкжиектер Хумурун, Солтүстік-батыс, Парсумурун күмбездері қарқынды бұрғыланды. Бұл өз кезегінде мұнайды алуының өсуіне мүмкіндік туғызды, олардың ішінде 4,66 және 58% сәйкесінше. Ең көп мұнай мен сұйықтықты өндіру XІІІ-XІV көкжиектеріне тән. Олардан алынған мұнай кенорынның барлық өндірілгенінен 64% құрайды [8].
Көкжиектер бойынша кенорындағы бір өндіруші ұңғыманың орташа тәулік дебиті мұнай бойынша 3,1 - тен 5,4 ттәу дейін, ал сұйықтық бойынша 6,7 - тен 15,8 ттәу дейін құрайды. XІІІ-XІV көкжиектері айдамалау ұңғыманының қатарларымен өз бетімен игерілетін 64 блогка бөлінген. Бір көкжиектің шегіндегі блоктар коллекторлардың бастапқы баланстық алынған қорларымен және өнімді қабаттардың қасиеттерімен, бұрғылау дәрежесімен едәуір ерекшеленеді, сондықтан мұнай мен сұйықтықты өндіру кең диапазонда өзгереді.
Газлифті ұңғымалардың қоры барлық өндіретін қордың тек ғана 9,2 % құрағанынан қарамастан мұнайды газлифті тәсілмен өндіру, кенорынның барлық өндіруінің 16,6 %, ал сұйықтықты өндіру 24 % құрайды. Бұл, газлифті ұңғымалар бойынша мұнай мен сұйықтықтың орташа дебиті, барлық өндірілетін қордың 92,7 % құрайтын терең насостармен жабдықталған ұңғымалар бойыншаға қарағанда 3-3,5 рет жоғары болуымен түсіндіріледі.
Өзен кенорнының газдары, тереңдіктен этанның артуымен метан типіне жатады. Газды көкжиектер азат, көмір қышқыл газдардың қоспасынан тұратын құрғақ метан газынан құрады. Газдың тығыздығы 0,562-0,622 кгм шегінде жоғары емес.
Коллекторлар қабаттарының ауданы бойынша таралу тиімді мұнайға қаныққан қабаттар қалыңдығымен, игеру нысандары мен көкжиектердің картасы бойынша анықталған.
Өзентың өнімді шөгінділері, белгілі бір өзіндік қасиеттерімен ерекшеленетін полимик құрамды коллекторларға жататын коллекторлардың өз бетіндік классына жатады. Берілген коллектордың осы класска жататындығының негізгі факторы болып жыныс құрамында жоғары процент, энергитикалық түрлендірулерге әкеліп соғатын минералдардың химиялық және механикалық әсер етуіне тұрақсыздық саналады.
Егер кварц құмдақтарындағы шамамен кварц 95% құраса, онда Өзен кенорнының полимиктерлік коллекторларындың құрамындағы кварц шамамен 30% құрайды, ал 70% тұрақсыз минералдарға жатады.
Негізінен қаңқа фракциясына, нығыздалуға және цементтеуге бұрауына әкеліп соғатын жыныстарды түрлендіру микроптардың үлкен көлемінің қалыптасуына алып келеді. Жекеленген үлгілер үшін нәтижесінде кеуектілік мәні 30% және одан да көпке жетеді. Микроп көлемі сонымен қатар, өтімділіктің салыстырмалы төмен мәнінде суға қаныққандықтың үлкен мәнімен шартталады (кесте 1.1) [8].
Өтімділік Өзен кенорының қабаттар-коллекторларының негізгі сипаттамасы болып табылады. Бұл параметрлерді массалы анықтау үшін кәсіпшілік-геофизикалық материалдары қолданылған болатын.
Кесте 1.1.Геофизикалық мәліметтер бойынша анықталған кеуектілік мәні
Көкжиектер
M, %
XІІІ
21
XІV
22
XV,XVІ
23
XVІІ, XVІІІ
24
Бұрынғы жылдардың зерттеулерінің негізінде керн аланиздерінің мәліметтері бойынша қабаттардың өтімділік коэффициенті мен осы қабаттардың геофизикалық параметрлерінің арасындағы барынша жақын коррелятивті байланыстың бар болуы тағайындалды.
Өтімділік меншікті потенциалдардың (МП) мен гамма әдістердің көрсеткіштерімен байланысты екендігі көрсетілді. Өтімділіктің алынған мәндері блоктар, белгіленген аймақтар мен көкжиектерін сипаттауда қолданылды.
Әрі қарай қолданудың ыңғайлылығы үшін. Санағыш операцияларының мағлұматтары мен механизациясы өтімділік туралы барлық мәліметтер әр біреуі бойынша перфокарталарға енгізілді. Одан кейін арнайы құрылған бағдарлама арқылы ЭЕМ-де статистикалық қатарлар мен әр топ, қабат, блоктағы пачка мен көжиек бойынша көрсеткіштер анықталды. Блоктар бойынша өтімділіктің орташа мәні 0,72 мкм2 - тен (XVІ көкжиегінің Іa блогы) 0,384 мкм2 дейін (XVІІ көкжиегінің Іa блогы) тербеледі. Өтімділіктің орташа мәнінің тербелуі әр көкжиекке тән нәрсе.
1.2 кестеде сонымен қатар ұңғыма санымен анықталған мұнайға қаныққан қалыңдықтың орташа арифметикалық мәні де келтірілген [8]. Бұл мәліметтерді қарастыру көкжиектегі блоктар мен көкжиектер әр түрлі мұнайға қаныққан қалыңдыққа ие екендігін көрсетеді. Ең кіші қалыңдық XІІІ көкжиегіне тән.
Кесте 1.2. Блоктар мен көкжиектермен есептеудің нәтижесі
Көкжиек
Кср., мкм
Ұңғыма саны
h н., ср., m
XІІІ
0.206
458
10.8
XІV
0.290
349
24.0
XV
0.167
373
15.5
XVІ
0.207
311
18.4
XVІІ
0.276
96
23.4
XVІІІ
0.178
63
19.8
XV көкжиегінің құрылысында ұсақ дәнді құмдақтар мен мергельдердің кезектесе келуімен ұсынылған нақты ритмикалық құрылыспен қатар белгілі бір геологиялық заңдылық анықталады, ең қалың 10-47,3 м жеткен орташа және ірі дәнді құмдақтардың ең іріктелгендері бар бөлімшелер белгіленеді. Бұл құмдақ денелер ені 200-700 м тар жолдар түрінде бақыланады. Монолитті құмдақ үшін өтімділіктің жоғары мәні мен қабат коллекторларының қалыңдықтарының 10-51м - ден 0,6-1,5 м дейін және өтімділіктің 0,05мкм дейін кенеттен төмендеуімен түсіндірілетін көкжиектің негізгі бөлігімен әлсіз гидродинамикалық байланыс тән. Сондықтан коллекторлардың шығаруы мен бастапқы баланстық қорды үлестірудің анализі үшін барлық шынайы материал тұтастай көкжиек үшін ВПЗ мен НПЗ аймақтарына бөлек алғаш рет өңделді. Сонымен қатар, ұңғымалар бойынша жаңа қосымша материалдар мен геологиялық құрылыстар аудандар бойынша коллекторлар типінің таралу ерекшеліктері мен мұнайлылықтың ішікі және сыртқы контурларының орнын анықтауға мүмкіндік берді.
Өнімді XV көкжиегі орташа юрдың бат ярусының төменгі бөлігіне жататын шөгінділер кешенінен тұрады. Көкжиектің жалпы қалыңдығы 40 тан 50 м дейін тербеледі. Көкжиектің орташа тиімді мұнайға қаныққан қалыңдығы 15м құрайды. Жоғары жататын көкжиектер секілді, игерудің күрделі көп қабатты нысаны ретінде келеді. Күрделілік қабаттың литологиялық қасиетінің кенеттен өзгерілуімен түсіндіріледі. XV көкжиек құмдақ-алевролиттер мен сазды шөгінділердің кезектесуімен келеді. Көкжиек қимасында 8 өнімді қабаттардың - а1,а2,б2,б3,б4,в1,в2 біріктіретін үш А,Б және В литологиялық пачкалар белгіленеді [5-8].
ГИС-тің материалдарды өндеудің жаңа мәліметтерінің негізінде геология-физикалық сипаттамалары ескерілді. Негізінен қимамен көкжиек үшін жиынтық олардың мәндері изопахиттің қимасы бар тиімді мұнайға қаныққан жуандықтарының сегіз қабаттық карталары 2 м және карта арқылы 5 мнен кейін құрастырылған. Көкжиектің геологиялық құрылысының салынған карталары және өнімді қойнауқаттар негізінен, айтылған бұрын айқындалып, оның құрылысының тән негізгі ерекшеліктері растауға қайрап жұқартуға мүмкіндік берді.
XV көкжиегі үшін қиманың едәуір бөлшектенуі, қалыңдықтардың өзгеруі тән, көкжиектің тиімді мұнайға қаныққан қалыңдығы 1,6 дан 46 м дейін тербеледі, батыста мөлшері 4-5 -тен аспайтын өнімді қабаттардың таралуындағы зоналық, құмдақ қабаттардың мөлшері 8 дейін өседі; жоғары бөліктегі қабаттың батысынан шығысына қарай бағытта. А (а1- ауданның батыс жартысында жоқ), Б орташа пачкасының б1,б2,б3 қабатары аудандық таралуға ие болса да, бірақ олар әр түрлі дәрежеде көптеген литологиялық экрандармен күрделенген.
Коллекторлардың өтімділігінің орташа мәнінің XV көкжиегі үшін 0, 179 мкмді құрайды, блоктар бойынша есептелген орташа мәндер 0, 125 0, 323 мкмге толқиды. XV көкжиектің физикалық параметрлерін аталған ерекшеліктер және оның коллекторларының таратуын күрделі сипат игеру жобасының құрастыруында қабылданды [8].
2 ТЕХНИКА-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Мұнай өндіру жəне кенорындарды игеру жағдайы
Өзен кен орны Маңғыстау тубегінің ірі кен орындарының бірі болып есептеледі. Ол 1967 жылы ашылған. Кен орында 25 өнімді қабаттар белгілінген. Кен орынды игеруді қиындататын негізгі факторлар: өнімді қалындықтарының көпқабаттығы, коллекторлардың жоғары литологиялық біркелкісіздігі және мұнай құрамында көп мөлшерде асфалтті-шайрлы-парафинді қалдықтарының болуы [8].
Бастапқы геологиялық қор - 1 129 996 мың. тонн.
Бастапқы алынатын қор - 493 055 мың. тонн.
Алынған қордың қарқынды ағымы - 3,95 %.
Бастапқы алынатын қордың қарқынды ағымы - 1,21 %.
Бастапқы алынатын қор - 493055 мың .тн. Оның ішінде: Өзен кен орнына тиісті болғаны - 464076 мың.тн [9].
01.07.2012 ж жағдайымен қарасақ бастапқы өнімді игеру 349520 мың.тн. болған. Оның ішінде: Өзен кен орнына тиісті болғаны-334974 мың.тн. Сондай-ақ қалған геологиялық қор-780476 мың.тн құраса оның ішінде Өзен кен орнына тиістісі-724485 мың.тн.
Өзен кен орнындағы мұнай қорының жағдайы.(мың.тон)
2012 жылдың қаңтар айының бірінші жұлдызы жағдайы бойынша Өзенмұнайгаз ӨФ Өзен және Қарамандыбас мұнайгаз кенорындарын игеруде.
2011 жылдың қорытындысы нәтижесінде Өзенмұнайгаз ӨФ бойынша 5 081,650 мың тонна мұнай өндірілді, орындалмағаны -1 218,350 мың тонна. Есеп беру кезеңінде мұнай өнімі тәулігіне орташа 13 922 ттәу. құрады. Сулануы 84,86 %. Өндірілген өнімнің тәулігіне орташа скважинаға шаққанда 5,06 ттәу., сұйық бойынша 33,43 ттәу. Есеп кезеңі бойынша 33567,83 мың.тонна сұйық өндірілген (кесте 2.1) [9].
Кесте 2.1. Мұнай өндіру жəне тапсыру жоспарының орындалысы
Реттік
№
Көрсеткіштер
Өлш.
бірл.
2011 жыл
Ауытқу
жоспар
нақты
1
Мұнай өндіру
мың тонна
6 300,000
5 081,650
-1 218,350
2
Мұнай тапсыру
мың тонна
6 259,045
5 040,340
-1 218,705
2011 жылдың қорытындысы бойынша 5 040,340 мың тонна мұнай тапсырылды, ол жопарлық 6 259,045 мың тонна көрсеткіштен -1 218,705 мың тоннаға аз. Мұнайды тапсыру бойынша жоспарлық көрсеткіштердің орындалмауы негізінен мұнай өндіру бойынша көрсеткіштердің орындалмауына тікелей байланысты.
01.01.2011ж. - 01.01.2012 жылдар аралығында мұнай өндіру қорына салыстырмалы талдау жасағанда, қозғалыстағы скважиналар саны 2,3%, су айдайтын скважиналардың қозғалыс қоры 1,7%-ға көбейген. Қор жағдайын жақсарту мақсатында жасалған жұмыстар есебінен, қозғалыссыз мұнай қоры өткен жылмен салыстырғанда 70 скважинаға, қозғалыссыз су қоры 36 скважинаға азайды. Бүгінігі таңда мұнай өндіру скважиналарының қозғалыссыз қорының 58,5%-ы және су айдау скважиналарының қозғалыссыз қорының 29,4% түпкілікті жоюды күтуде. Төменде 2011ж.-2012ж. аралығындағы скважиналардың салыстырмалы қорының кестесі көрсетілген(кесте 2.2) [9].
Негізгі қосымша өнім төмендегідей жұмыстар арқылы өндірілген:
- дәстүрлі технологияға, скважиналардың қабат аймағына жөндеу оқшаулау жұмыстары (РИР) технологиясы арқылы әсер ету және скважиналардың қабат аймағына еріткіштермен өңдеу СКЭ, ЭКӘЕ, ҚӨ (ВУВЭ, ЭКВ, МГРП);
- жаңа технологияға, әрекеттегі қор скважиналарының қабатын су арынымен жару.
Кесте 2.2. Ұңғыдардың салыстырмалы қоры
Атауы
01.01.2011ж.
01.01.2012ж.
Ауытқу
1. Мұнай қоры
Пайдалану қоры
3632
3637
5
а) Қозғалыс қоры
3387
3452
65
с.қ. фонтан
34
30
-4
газлифт
0
0
0
ШТС
3158
3274
116
ЭОТСҚ
179
148
-31
Бос тұрыстағы қозғалыс қоры
229
447
218
с.қ. фонтан
0
0
0
ШТС
229
447
218
б) Қозғалыссыз қор
245
182
-63
с.қ. фонтан
0
0
0
газлифт
1
1
0
ШТС
244
181
-63
2. Су қоры
Пайдалану қоры
1180
1154
-26
с.і. Қозғалыс қоры
958
958
0
Қозғалыссыз қоры
222
195
-27
Орнығу
3
1
-2
Бос тұрыстағы қозғалыс қоры
94
154
60
Барлығы:Өзен+Қарамандыбас
7085
7261
176
2009 жылдаң 2014 жылғы бірінші жартысында дийын негізгі технологиялық көрсеткіштер динамикасы 13-18 горизонттар үшін 2.3-кестеде және 2.1-2.2 суреттерде көрсетіліпкелтірілген [9].
Кесте 2.3. 13-18 горизонттардағы игерудің негізгі динамикалық корсеткіштері
№
пп
Көрсеткіштер
Жылдар
2009
2010
2011
2012
2013
Іж. .2014
1
Мұнай өнімі, мың. т
5685,5
5393,1
4558,7
4297,0
4494,4
2260,5
оның ішінде жаңа ұңғылар
100,9
141,5
179,5
128,7
214,6
79,7
2
Мұнай өнмінің жалпы көлемі, мың. т
309443,9
314837,0
319395,7
323692,8
328187,1
330447,6
3
Сұйық өнімі, мың. т
35202,3
35239,7
30419,5
31572,1
35883,0
18297,7
4
Сұйық өнмінің жалпы көлемі, мың. т
790966,0
826205,7
856625,3
888197,4
924080,4
942378,1
5
Орташа сулану салмақ бой-ша, %
83,8
84,7
85,0
86,4
87,5
87,6
6
Мұнайдың орташа жылдық өнімі1 ұңғыма, т тәул
5,9
5,5
5,1
4,4
4,4
4,2
оның ішінде жаңа ұңғылар
12,8
11,3
9,2
8,4
11,6
13,9
7
Сұйықтың орташа жылдық өнімі1 ұңғыма, т тәул
36,6
36,0
34,3
32,6
34,8
34,2
8
Бастапқы баланс қорындағы іріктеу жиелігі, %
0,6
0,5
0,5
0,4
0,5
0,2
9
Бастапқы таңдау жиілігі қоры., %
1,2
1,1
1,0
0,9
0,9
0,5
10
Ағымдағы таңдау жиілігі қоры.,, %
3,4
3,3
2,9
2,8
3,0
1,5
11
Текущая нефтеотдача от запасов, д. ед.
0,314
0,319
0,324
0,328
0,333
0,335
12
Газ өнімі, млн.м3
226,6
215,9
182,4
171,0
179,8
90,5
13
Газ өнмінің жалпы көлемі, млн. м3
21697,0
21912,8
22095,2
22266,1
22446,0
22536,5
14
Орташа газды фактор, нм3т
39,9
40,0
40,0
39,8
40,0
40,0
15
Айдалған су, мың. м3
51409,7
53186,7
46396,3
48336,0
54361,2
26842,9
16
Айдалған судың жалпы көлемі, мың. м3
1371049
1424236
1470632
1518968
1573330
1600172
17
Компенсацияны айдау , %
135,2
140,3
142,0
143,4
142,6
138,2
18
Орташа жылдық өнімділік 1 ұңғы., м3сут
188,3
202,1
183,8
193,7
200,7
194,5
19
Өндірудегі бұрғылау ұңғылары
65
69
109
88
120
88
20
Айдаудағы бұрғылау ұңғылары
10
66
39
75
75
28
21
Қор өндіру ұңғыларының жұмыс уақыты, тәу
960842
977828
887027
967454
1030998
534330
оның ішінде жаңа ұңғылар
7854
12475
19529
15406
18490
5715
22
Қор айдау ұңғыларының жұмыс уақыты, тәу
272952
263146
252434
249530
270822
138027
23
жылдың аяғында өндіру ұңғылар қоры
3089
3198
3198
3250
3301
3386
Оның ішінде жасап тұрғаны
2852
2994
3047
3037
3121
3195
24
Жылдың аяғында айдау ұңғылар қоры
1046
1035
1013
1063
1087
1127
Оның ішінде жасап тұрғаны
824
847
845
801
839
884
Сурет 2.1. Жылдық игерудің динамикалық көрсеткіштері
Сурет 2.2. Суланудың тәуліктік динамикалық көрсеткіші
01.07.2014 жыл жағдайында Өзен кен орының(13-18 горизонттарында) өндірілгені 330,4 млн. т мұнай болса, 942,4 млн. т сұйықтық және 22536,5 млн. м3 газ болды.
Мұнай өндірудің максималды көрсеткіші 13 және 14 горизонттардың жоғарғы бөлігінде:яғыни 92759,5 (28,1%) мың. т, 13 горизонтта болса, 126417,0 (38,3%) мың.т 14 горизонтта байқалған.
Жинақталған мұнай өнімінің 66,3% осы аталған горизонттар бойынша тиесілі.Ал қалған игеру объектілеріндегі жинақталған мұна қоры 0,005% (17 горизонттың Парсумурунск куполында ) бастап 11,5 % (15 горизонттың) дейін өзгеріп отырды.
Барлық аталған горизонттардың бастапқы жылдық мұнай қоры соңғы бес жылдашамамен 1,0-1,2% - ағымдағы өтелген қорлардың 2,8-3,4% -ды құрайды [9].
Ағымдағы мұнайдың келтірілген коэффициенті - 0,335 д.бір.
Өнімнің орташа сулануы 87,6% жеткен.
Суды айдау Өзен кен орнында 1967 жылдан басталды.
Игерудің барлық кезеңі бойынша13-18 горизонтта 1573,3 млн.м3 су айдалған.
2009 жылғы қарасақ 13-18 горизонттың ағымдағы орташа айдалған судың- 135,2%, 2010 жылы - 140,3% және 2011 жылы - 142,0%, 2012 жылы - 143,4% және 2013 жылы - 142,6% құрады.
2.2 Пайдалану скважиналарды бұрғылау
2011 жылы Өзенмұнайгаз ӨФ бойынша Өзен және Қарамандыбас кенорындарында пайдалану скважиналарын бұрғылау жұмыстарын ЖШ Бұрғылау серіктестігі жүргізді. кезеңде 239 170 метр тау кенті қазу және 179 пайдалану скважинасын қазып бітіру жоспарланған [9].
Нақты 238 800 метр тау жынысы қазылып, 176 пайдалану скважинасы қазылды, соның ішінде 125 мұнай өндіру және 51 су айдау кважиналары. Сонымен, жоспарды орындау тау жынысын қазу 99,8 % пайыз болды, ал скважинаны бұрғылау 98,3 % пайыз болды (кесте 2.3).
Жылдық жоспарды орындамаған басты себебі, Жаңаөзен қаласындағы желтоқсан айының 16-17 жұлдыздарында келеңсіз оқиғалар салдарынан, бұрғылау бригадалары желтоқсан айының 16-20 жұлдыздары аралығында жұмыс жасамауынан, бұрғылау кезіндегі өндірістік технологиялық процесстер бұзылып, қайта қалпына келтіруге 2-3 тәулік жоғалды.
Өзенмұнайгаз ӨФ бойынша 176 мұнай және су скважиналары (125 мұнай, 51 су) бұрғылаудан қабылданды.
Кесте 2.3. Пайдалану скважиналарды бұрғылау
№
Көрсеткіштер
Мәні
1
Қазылған тереңдік, м
238800
2
Жабдықтаудан аяқталғаны, ұңғы.
176
мұнай өндіру ұңғылары
125
су айдау ұңғылары
51
2.1.
Пайдалануға берілгені
92
соның ішінде: мұнай өндіру ұңғылары
122
су айдау ұңғылары
50
3
Қосымша өнім, мың.тонн
185,61
мұнай өндіру ұңғылары, мың.тн.
185,61
Бұрғылаудан шыққан мұнай өндіру ұңғыларының тиімділік талдауы 2.4кестеде көрсетілген.
Кесте 2.4. Бұрғылаудан шыққан мұнай өндіру ұңғыларының тиімділік талдауы
Белдеу
Барлығы, ұңғ.
Жұмыс жас-н күнд.,
тәул.
Кален.
күнд,
тәул.
Кэкс.
пайд. коэф.
Қосымша өнім
Ескерту
Qс,м3
Qм, тн.
Өзен кенорны
XІІІ
19
3936
4629
0,850
124731
31759,1
XІV
34
6892
7280
0,947
188439
44958,2
1-игерілуде
XV
24
4432
4936
0,898
129685
44743,3
1-игерілуде
XVІ
18
2929
3366
0,870
84524
17805,5
1-игерілуде
XVІІ
10
1297
1452
0,893
35933
10757,3
XVІІІ
3
228
317
0,719
6163
1626,3
XXІІ Хум.)
1
259
307
0,844
1305
458,8
XXІІІ(Хум.)
2
434
513
0,846
14503
5160,4
XXІV(Парс.)
1
273
307
0,889
3735
1049,9
Барлығы:
112
20680
23107
0,895
589018
158319
Қарамандыбас кенорны
XІІІ
6
1325
1442
0,919
49967
9676,0
XІV
4
745
812
0,917
10462
3694,7
XV
1
189
193
0,979
9338
3931,9
XXІV
2
384
396
0,970
19603
9993,0
13
2643
2843
0,930
89370
27296
Барлығы:
125
23323
25950
0,899
678388
185614,4
2.3 Ұңғылардың қабат аймағына әсер ету
Ұйымдастыру-техникалық шараларының қабат аймағына әсер етуге қарастырылған жұмыс түрлері ЖОЖ, ТӘЕ, ҚӨ (РИР, ЭВ, МГРП) және ерткішпен өңдеу СКЭ, ЭКӘЕ, ТСҚ (ВУВЭ, ЭКВ, ВУС). Аталған дәстүрлі технология жұмыстары орындалысы келесідей 2.5 кестеде көрсетілген [9].
Кесте 2.5. Ұңғылардың қабат аймағына әсер ету
Көрсеткіштер
Өлшем.
мәні
бірлігі
Скважиналардың қабат аймағына әсер ету, барлығы
скв
916
Қосымша өнім
тонн
70000
Жөндеу-оқшаулау жұмыстары
скв
30
Қосымша өнім
тонн
12795,2
Электрмен әсер ету
скв
0
Қосымша өнім
тонн
0
Еріткіштермен өңдеу
скв
ЭКӘЕ (ЭКВ)
скв
291
Қосымша өнім
тонн
22157,5
СКЭ (ВУВЭ)
скв
209
Қосымша өнім
тонн
18095,3
ТСҚ (ВУС)
скв
386
Су скважиналарының қабат аймағына әсер ету
скв
140
ТСҚ арқылы су кескінін шектеу
скв
80
Қышқылмен өңдеу
скв
67
Қосымша өнім
тонн
16952
Жөндеу оқшаулау жұмыстары бойынша жоспары 30 ұңғылар, нақты орындалысыда 30 скважина. ЖОЖ-дан 12914,8 тонн қосымша өнім алынған, жоспар бойынша 18000 тонн, 5085,2 тонн орындалмады, себебі форс-мажор жағдайына байланысты, ЖАЖ бригадаларының жетіспеді. ЖОЖ технологиясынан кейін скважиналардың 60% бос тұрыста ЖАЖ күтуде тұрды, 16% жерасты жабдықтары, яғни сорап клапандары ақаумен жасап тұрды, соның салдарынан өнімі азайған [9].
2.4 Өзен кенорындақабаттың өнімділігін арттыруға қолданалатынжаңа технологиялар
2009-01.07.2014 жылдар кезеңінде кен орнындағы айдау ұңғыларында қабаттағы сұйықтықтардың сүзілу ағындарын өндіруде және реттеуде өнімділікті арттыру мақсатында келесі іс-шаралар өткізіледі:
- қабатты гидравликалық жару (ҚГЖ);
- ағынды қабалдамау технологиялары (АҚТ);
- жөндеу және оқшаулау жұмыстары (ЖОЖ);
- электрлік әсер (ЭӘ);
- термобарохимиялық тазалау (ТБХТ),
- термогазды химиялық әсер ету (ТГХӘЕ);
- реагент айдау Компонекc - 21.
Қолданылатын технологиялардың түрлері бойынша ұңғы жұмысы операциялары болып табылады және оның ішінде: ҚГЖ - 567 ұңғы -операциясы (41 % жалпы жұмыс көлемі мен салыстырғанды ), АҚТ - 341 ұңғы -операциясы (23%), ЖОЖ - 279 ұңғы операциясы (20%), ЭӘ - 180 ұңғы -операциясы (13%), ТБХТ - 1 ұңғы операциясы (1%), ТГХӘЕ - 17 ұңғы -операциясы (1 %). Компонекс-21 - 2 ұңғы операциясы (1 %).
Өндірістік қабатқа және ұңғыманың түп маңына әсер ету технологиясын қолданудың нәтижелері 2.6 кестеде көрсетілген [9]..
Кесте 2.6. Өндірістік қабатқа және ұңғыманың түп маңына әсер ету технологиясын қолданудың нәтижелері
Технологиялар
Ұңғы саны
Ұңғы үшін қосымша мұнай өндіру, ттәу
Жиналған мұнай өнімі, мың.т
барлығы
әсерімен
ҚГЖ
Өндіру ұңғылары
437
416
10,3
980,34
Айдау ұңғылары
13н41доб
29
2,6
10,26
Қордағы жұмыс жасамайтындары
10
10
6,1
-
бұрғылаудағы
24
24
12,7
-
консервация бойынша
3
3
4,4
-
бақылау қорлары
5
5
18,4
-
Айдау қорынан фонда
52
52
7
-
Басқа горизонттан ауыстырылғаны
36
36
9,55
-
АҚТ
341н1149доб
644
2,8
315,61
ЖОЖ
279
207
2,4
96,95
ЭӘ
180
139
2,8
76,02
ТБХТ
1
0
0
0
ТГХӘЕ
17
9
2,2
3,75
Компонекc - 21
2
2
3,4
1,45
Барлығы
1387
1576
6,0
1484,38
Көрсетілген деректер бойынша көріп отырғанымыздай, өндіруші ұңғымалардың өнімділігін арттыруда қабатты гидравликалық жару, яғыни -567 ұңғыма жұмыстары. Мұнай өндірудің максималды көлемі де өндірістік ұңғымаларды гидравликалық жару тиісті болды- тәулігіне 10,3 тонна.
2.3. суретте ҚГЖ технологиясының тиімділігі көрсетілген [9]..
2009-01.07.2014 жылдар кезеңінде қабатты гидравликалық жару технологиясы 437 өндірістік ұңғымада қолданылды. Жұмыстың технологиялық тиімділігі 416 ұңғыма бойынша алынды - мұнайдың орташа өсімі тәуліктік өнімі 10,3 тоннаны құрады, әсер ету ұзақтығы - 246 күн.
Сурет 2.1. ҚГЖ технологиясының тиімділігі
2010 және 2011 жылдарда қабатты гидравликалық жару жұмыстарының негізгі саны (92 және 109) орындалды. Болашақта қабатты гидравликалық жару жұмыстарын жүргізу азаяды. Жалпы, 2009-01.07.2014жж. 1484,38 мың тонна мұнайды құрады.
Мысал ретінде 2.4 суреттен қарайтын болсақ, 5892 ұңғының гидравликалық жарудың бұрын және кейінгі жұмысының технологиялық параметрлері өзгеруі көрсетілген.
Көрсетілген нәтижелерді көре отырып қабатты гидравликалық жарудың ұңғыда мұнай өндіру тәулігіне орташа алғанда 5,6 тонна, сулану - 88% құрады. Жұмыстың нәтижесінде мұнайдың тәуліктік орташа өнімі 26,2 тоннаға артты. сулану - 49%. 01.07.2014 жағдай бойынша ұңғы өнімділігі тәулігіне 33 тонна өнім шығарады, ал сулану 34% құрайды.
Сурет 2.2. 5892 ұңғының гидравликалық жарылуынан бұрын және кейінгі жұмысының технологиялық параметрлері өзгеруі
2.5 Қабаттың өнімділігін арттыруға жаңа технологияларға өндірістік-тәжірибелі сынақ өткізу
Бір жылдың ұйымдастырылған техникалық шаралары бойынша қабаттың өнімділігін арттыруға жаңа технологияларға өндірістік-тәжірибелі сынақ өткізу шаралары жоспарланды (кесте 2.7) [9]..
Кесте 2.7. Қабаттың өнімділігін арттыруға жаңа технологиялар
№
пп
Көрсеткіштер
Өлш.
бірл.
2011 жылда
Жоспар
Нақты
Ауытқу
1
Өнім қабаттарын локалдык жару
ұңғы
10
0
-10
Қосымша өнім
тн
6400
0
-6400
2
Жаңа қоспаларды пайдалану арқылы су ағысын оқшаулау
ұңғы
50
50
0
3
Қосымша өнім
тн
31500
2499,8
-29000,2
4
Жаңа ығыстыру агенті арқылы су ағысын шектеу
ұңғы
20
20
0
Қосымша өнім
тн
16320
9606
-6714
барлығы
ұңғы саны
ұңғы
80
70
-10
Қосымша өнім
тн
54220
12106
-42114
ЖОЖ ӨТС технологиясының орындалысы 50 скважин құрайды, жоспары 50 скважин, оның ішінде 6 скважина жіберілмеген. ЖОЖ ӨТС технологиясынын қосымша өнімі 2499,8 тонн құрайды, жоспары 31500 тонн, орындалмаған өнімі 29000,2 тонн мұнай (кесте 2.8) [9].
Су ағысын шектеу қоспасы технологиясының орындалысы 20 скважин құрайды, жоспары 20 скважин. Су ағысын шектеу қоспасы технологиясынын қосымша өнімі 9606 тонн құрайды, жоспары 16320 тонн, орындалмаған өнімі 6714 тонн мұнай [9].
Өнім қабаттарды локалдық жару технологиясы тендер болмауына байланысты орындалмады, жоспарланған 10 скважина бойынша қосымша 6400 тонн алынуы керек еді.
Кесте 2.8. ЖОЖ ӨТС технологиясының орындалысы
Көрсеткіштер
ЖОЖ ӨТС
Ұңғылар саны
50
о.і. жіберілгені
44
Тиімсіз (жоспарланған 4,2тн жетпеген)
38
Тиімді
6
Сәттілігі, %
14%
Тиімділігінін жалғасуы, тәу
2701
Қосымша өнім жыл басынан, тн
2499,8
1 ұңғының орттәу. қосқан өнімі, тнтәу.;
0,9
ЖОЖ ӨТС жасалған 50 скважинадан қосымша 2499,8 тонна мұнай өнімі игерілді, бір скважинаға шаққанда 0,9 тонна құрайды.
Тиімділігінің төмен болу себебі, форс-мажорға байланысты екі айдан көп бос тұрыста тұруы және скважиналардың жер асты жабдықтарының жасамауы (жіберіп жасау, жасамау, тұрып беру т.б.) [10].
Тиімділігі 6 болса, сәттілігі 14 пайыз болған.Тиімділіктің жалғасу тәулігі 2701 болса, қосымша өнім жыл басынан 2499,8 тонна болды [9].
Жаңа ығыстыру агентін пайдалану арқылы су ағымын шектеу технологиясының орындалғаны 20 су айдау скважина Өзен кенорнында әсері 1,5-2 айда байқалады. Скважиналардан 179194 м3 су шектелген, бір скважинаға шаққанда 103,3м3тәу., айналасындағы әсер етуші мұнай скважиналарынан қосымша 9606 тонна мұнай құрайды, бір скважинаға шаққанда 1,7ттәу. Әрекетті қор скважиналарының көбінде жер асты жабдығының жасамауына немесе ақаумен жасауына байланысты, қай технологияның болсын уақытша тиімділігін анықтау қиынға соғып тұр (таблица 2.9) [9].
Кесте 2.9. Су ағымын шектеу технологиясы
Көрсеткіштер
Cу ағымын шектеу технологиясы (ӨТС)
су.скв.
әсер етуші
мұн.скв
Ұңғылар саны
20
84
Оның ішінен жіберілгені
20
84
тиімсіз
2
44
тиімді
18
40
Сәтті , %
90%
48%
Өңдеуден кейін жиналған қосымша өнім, тн
9606
Жиналған қосымша айдалған су, м3
-179194
Қосымша өнімді 1 скв.шаққанда орттәул., тн
1,7
Жиналған қосымша өнімді 1 скв.шаққанда сквопер, тн
480,3
2.10 кестеде ӨМГ ӨФ бойынша скважиналардың қабат өнім беруін арттыру мақсатында жасалған шаралардың тиімділігін талдау көрсетілді.
Кесте 2.10. Скважиналардың қабат өнім беруін арттыру мақсатында жасалған шаралардың тиімділігін талдау кестесі
Көрсеткіштер
өлш. бірл.
ҚСАЖ (өндіру қоры)
ЖОЖ
ЖОЖ (ӨТС)
Су ағысын шектеу технологиясы (ӨТС)
Барлық жасалған шара
ұңғы опер.
150
30
50
20
Уақыты
01.01.11г.-31.12.11г.
01.01.11г.-31.12.11г.
01.01.11г.-31.12.11г.
01.01.11г.-31.12.11г.
Талдау уақыты
Тәулік
365
365
365
365
Жиналған мұнай өнімі, тыс.тн
Мың.тн
223359,2
12914,8
2499,8
9606,0
Тиімді ұңғылар
ұңғы опер.
99
15
3
13
Тиімсіз ұңғылар
ұңғы опер.
51
15
47
7
Тиімділігі
%
66
50
6
65
Кестеде көрініп тұрғандай, жаңа қоспаларды пайдалану арқылы су ағысын оқшаулау технологиясынан басқа барлық технологиялар шығынын ақтайды.
Сол айтқандай, ҚСАЖ технологиясы бойынша 150 скважинадан 99 скважинасы тиімді болып, 1 скважинаға таза кіріс 39,803 млн. теңге құрайды.
ЖОЖ технологиясы бойынша 30 скважинадан 15 скважинасы тиімді болып, 1 скважинаға таза кіріс 11,913 млн. теңге құрайды.
Жаңа ығыстыру агенті арқылы қабаттың су ағысын шектеу технологиясы бойынша, өнім беруге қатысты 20 скважинадан 13 скважинасы тиімді болып, 1 скважинаға таза кіріс 5,7 млн. теңге құрайды.
Жаңа қоспаларды пайдалану арқылы су ағысын оқшаулау технологиясы 50 скважинада толықтай орындалды, бірақ тиімсіз деп есептеу әлі ерте, себебі бұл технологияның есебін жүргізгенде бір скважинаның тиімділігінін жалғасуы 55 тәулік құрайды 150 тәулік жоспарда. Оның себебі тендердің кеш өткізілуіне байланысты және де бос тұрыста немесе жер асты жабдықтары ақаумен жұмыс жасап тұрғанына байланысты.
2.6 Қабат өткізгіштігін арттыратын әдісітердің нәтижелігін бағалау
Қазіргі уақытта қабылданған сыныптамаға сәйкес үштік әдістер, немесе мұнай беруді арттыратын әдістер бес топқа бөлінеді: физика-химикалық; физикалық; жылдық; газдық пен микробиологиялық (немесе биотехникалық). Мұнай беруін өсіретін болашағы бар (перспективті) әдістерге үш категория жатады: қабатқа химикалық ерітінділерді айдау; мұнай мен араласқыш сұйықтарды айдау және мұнайды шығаратын жылулық әдістері. Осы категориялар шектерінде нәтижелікті және ақталған ретінде алты технология саналады: полимерлер ертінділерін қабатқа айдау; бетті-белсенді заттарды айдау; сілтілерді айдау; CO2-газды айдау; қабатқа бу мен жылу әсерлерін тигізу; қабат ішіндегі жану [10,11] .
Мұнай қабатына әсер ететін көп әдістердің кейбірі ұңғымалар жұмысын қарқындатуға бағытталған (өндіріс ұңғымалардың дебитін және айдау ұңғымаларының қабілеттін асыруға); басқалары - тек қана мұнай бергіштігін арттыруга бағытталған.
Мұнай қабатына тигізетін әсердің негізгі мақсаты шығарылатын қорға мұнай дебитін өсіру арқылы қосымша енгізу, демек, мұнай шығару коэффициентін жоғарлату. Сондықтан пайдаланған әдістердің нәтижелігін бағаланғанда ең алдымен қосымша алынан заттың көлемі ескеріледі, ал оның сапалық қасиеттері айтарлықтай ескерілмейді. Ал, шынында қабаттың өткізгіштігі төмен бөлімшелерінен екінші әдістермен (дәстүрлі суландыру немесе гидродинамикалық әдістер) жуылмайтын қалдық мұнай құрамына салмағы көбірек гетероатомдық және минералдық, бөлшектердің сыртында және кеуектер арналары коллекторларында адсорбцияланған (жұтылған, қонған) серіктестері көп мұнай кіреді. Осы қабаттардан қосымша шығарылған салмақты мұнай кіреді. Осы қабаттардан қосымша шығарылған салмақты мұнай жеңіл дәстүрлі суландырумен шығарылған мұнаймен араласып жеңіл мұнайдың технологиялық қасиеттерін нашарлатады, сондықтан, оны дайындау, өңдеу істері қиындайды.
Сапасын бағалайтын негізгі тәсіл-бұл тығыздығына байланысты сапасын бағалау АРІ. АРІ тығыздығы-бұл Америкалық мұнай институттының (Amerіcan Petroleum Іnstіtute, APІ) ұсынысы арқылы формуламен анықталатын өлшем. Жүйеден тыс АРІ еңгізген өлшем-көпшілік мақұлдаған тығыздық шкаласы деп саналады. АРІ тығыздығы мен нағыз (шын) тығыздығы араларында келесі.
АРІ=141,5-131,5тығыздық, қатынасы бар (2). Теңдеудегідей тығыздығы 10 градус АРІ (10 АРІ деп жазылады) болған мұнайдың тығыздығы 1; бұл судың тығыздығына тең.
Сатуға арналған мұнай мен газдың маңызды сыныптамалық көрсеткіші ретінде оларға араласқан қосымшаларының саны алынады. Қосымшалар өзінше бөлек бос молекулалар немесе көмірсутектілердің үлкен молекулаларына біріккен атомдар қабылданған (3) технологиялық сыныптамамен реттеледі. Мұнайлар келесі көрсеткіштері арқылы бөлінеді: 1) мұнайдағы және отындағы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz