Қазақ әдебиеті тарихындағы діни ағартушы ақындар шығармашылығының орны

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Қазақ әдебиетіндегі діни шығармалардың тұлға қалыптастырудағы тәрбиелік мәні.

Жоспары:

Кіріспе

Негізгі бөлім:

Қазақ әдебиетіндегі діни ағымдағы ақындар шығармаларының ерекшелігі және оның ұрпақ тәрбиелеудегі мәні.
Абай мен Шәкәрімнің дінді жырлауы және оның жас ұрпақты тәрбиелеудегі орны.

1 Жеке тұлғаның рухани құндылықтарын қалыптастырудағы ұлттық тәрбие мен әдебиеттің рөлі

1. 1 Қазақ әдебиеті тарихындағы діни ағартушы ақындар шығармашылығының орны

1. 2 Діни ағартушы ақындардың ұлттық тәрбие қалыптастырудағы қызметі және адамгершілік ұстанымдары

2 Қазақ әдебиетіндегі діни шығармалардың тұлға қалыптастырудағы тәрбиелік мәні

2. 1 Абай шығармаларындағы ұлттық ұстаным мен тұлға қалыптастыру

2. 2 Шәкәрім Құдайбердіұлы шығармаларындағы ұлттық рухани құндылықтар және тұлға

2. 3 Шәді Жәңгірұлы діни шығармаларының тұлға қалыптастырудағы тәрбиелік мәні

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Қалижанұлы У. Қазақ әдебиетіндегі діни-ағартушылық ағым.

2. Ергөбек С. Қазақтың дәстүрлі жазба әдебиеті

Ислам дінінің қазақ халқының болмысы, мәдениеті мен әдебиетінде алатын орны ерекше. Ислам діні қазақ даласына VII ғасырдың басында арабтардың Орта Азия халықтарын бағындыруының нәтижесінде кіре бастады. Бірақ, қазақ даласына күштеп енгізілген жоқ еді. Тарихқа үңіліп қарайтын болсақ, сонау X ғасырдың екінші жартысында қазақ тайпалары ислам дінін шынайы түрде қабылдады. Міне, осы уақыттан бастап қазақ топырағы ислам өркениеті тараған аймаққа айналды. Аталған кезеңнен бері мұсылман діні қазақ халқының рухани байлығының қайталанбайтын ажырамас бөлігіне айналды десек те болады. Ислам дінінің қазақ жеріне келуі өзінің орасан зор пайдаларын тигізді. Әуелі, құлдырауға шақ қалған қазақ халқының нанымдарының орнына келген асыл дініміз адамдардың адамгершілік қасиеттерінің жоғарылауына, мәдени ілгерілеуіне, интеллектуалды дамуына ықпал еткен еді. Сонымен қатар осы кезеңдердегі шығыстық және христиандық дәстүрлердің тигізген пәрменді ықпалы мен тұрақты қысымдарынан қазақ халқы тарих беттерінде өзінің орнын жоғалтпау үшін мәдени күреске ұмтылды.

Әдебиет тарихы бүгін не ертең жасалмайды. Ол адамзаттың рухани сұраныстарымен қатар дамып, қалыптасып отырады. Сондықтан да белгілі бір кезеңдегі әдебиеттің өрбу, даму эволюциясын білу үшін оның алдындағы ағымға, болмысқа қарамасқа болмайды. Мәселен, бүгінгі күнге дейін әдебиет тарихынан өзінің нақты бағасын, орнын ала алмай келе жатқан тұлғалар бар. Олар кезінде кітаби ақындар, діншіл ақындар деген желеумен әдебиет тарихынан, ел тарихынан ұмыт қалдырылды. Бұл діни-ағартушылық ағым XIX ғасырдың екінші жартысында өзінің үлкен прогресшіл ролін танытты. Оның Ақмолла, Мақыш, Нұржан, Әубәкір, Шәді, Мәшһүр секілді өкілдері сол кезеңдегі қоғамдық ақыл ойға ықпал етті. Бірақ Кеңес өкіметінің алғашқы жылдарындағы әдебиетте таптық және партиялық көзқарасты тәрбиелеуге ұмтылған революцияшыл идеологияға ақындар жараспайтын еді. Міне, осының бәрі сайып келгенде, бүтін бір дәуірді қамтып жатқан әдеби процеске теріс баға берді, оқулықтан алынды, архивке өткізілді[1, 3] .

Отарлық жүйе қазақ өміріне мол өзгеріс әкелді. Ғасырлар бойы қалыптасқан өмір салты бұзылды. Қазақ қауымының тыныс-тіршілігіне, болашағына қатысты сан сұрақты, сауалды ой әдеби туындыларға өзек болып, өріле бастады [2, 33] .

ХIХ ғасырдың соңғы ширегі мен ХХ ғасыр басында шығармашылық еткен, соңдарында едәуір мол мұра қалдырған, қазақ әдебиетін төл және нәзиралық мұралармен толықтырған, қазақ әдебиетін шығыс классикасымен, фольклоры тақырыптарымен, сюжеттерімен байытқан, сол еңбектері арқылы қазақ жазба әдебиетінің негізін қаласқан шайырлар Ораз молда, Шәді төре Жәңгірұлы, Жүсіпбек қожа Шайхисламұлы, Майлықожа Сұлтанқожаұлы, Ақылбек Сабалұлы, Кәшшәфуддин Шаһмарданұлы, Мәулекей Юмашықов, Әріп Тәңірбергенұлы, Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы, Мәшһүр Мақыш Қалтайұлы, А. Ұлымжыұлы, Молда Мұса Байзақұлы секілді ақындарды ерекше атап айтуға болады. Шығармашылық ерекшелігіне орай, оларды бүгінгі әдебиеттану ғылымында шайыр, қиссашыл ақын, нәзирашыл ақын, кітаби ақын секілді бірнеше атаулармен беріп келеді. Осы атаулардың қайсысы болмасын қазақтың төл сөзі емес, араб сөздері [2, 35] .

Ең бастысы - ол ақындардың арабша, парсыша сауаттылығы, алған білімдерінің мұсылманшылықпен, ислам дінімен байланыстылығы айрықша аңғарылады [2, 36] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.