Компьютерлік ойындардың мінез - құлыққа агрессивті әсер ету проблемалары

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 42 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . .

1 бөлім. Компьютерлік ойындардың мінез-құлыққа агрессивті әсер ету проблемалары

1. 1 Агресивтілікті зерттеудің теориялық аспектілері . . .

1. 2 Компьютерлік ойындардың адамның мінез-құлықтық сипаттамасына әсер етуін зерттеудің теориялық негізі

1. 3 Компьютерлік ойындармен әуестенетін жеткіншектердің агрессивтілік мәселесі . . .

1 бөлім бойынша тұжырым . . .

2 бөлім. Компьютерлік ойындардың жеткіншектер агрессивтілігіне әсер етудің эксперименталды зерттеліну жайы

2. 1 Зерттеу мақсаты, жоспары, әдістемелер кешеніне сипаттамалар . . .

2. 2 Компьютерлік ойындармен әуестенетін түрлі дәрежедегі жеткіншектердің агрессивтілік деңгейін зерттеу мәліметтерін талдау . . .

2. 3 Агресивтілікті жоюдың, алдын-алудың психокоррекциясы . . .

Практикалық - әдістемелік нұсқаулар

Қорытынды . . .

Пайдаланған әдебиеттер . . .

Қосымшалар . . .

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Қазір қоғам да, қоғамдық көзқарастар да күннен - күнге өзгеру үстінде. Әрі бұқаралық ақпарат және қарым-қатынас құралдарының жұмысындағы барлық шектеулердің алынып, ақпарат тарату еркіндігіне кең жол ашылуы балалардың сана - сезімі мен рухына кері әсер етуде. Қазақ бола тұра қазақ тілін ұмытып, ата - бабамыздың салт - дәстүрі мен әдет - ғұрпынан ажырап қалған, шетелдік компьютерлік ойындар мен қатыгездікке құрылған фильмдердің еркіне кеткен жастарымызды қайтсек дұрыс жолға саламыз? Бүгінгі таңда бұл сұрақ ұлтымыздың болашағын ойлайтын санасы сергек барша қауымды толғандыруда.

Соңғы уақытта қоғам жеткіншек жастағы балалардың ауытқушылық мінез-құлқы ретіндегі қатыгездік, агрессиялық, жағымсыздық, ассоциалды мінез-құлықтарын қарқынды түрде зерттеуді талап етіп отыр. Осындай ауытқушы мінез-құлықтың дамуына ықпал ететін факторларды зерттеу - психология ғылымының негізгі мәселелері.

Зорлық-зомбылық және агрессия мәселесі күннен-күнге өзекті мәселеге айналып жатыр. Қоғамда жетістіктерге жету күресінің құралы ретінде агрессивтілік ашық және жасырын формада қолданылуы сирек емес. Мұндағы жасырын формаға компьютерлік ойындар жатады. Агрессивтілік жеткіншектердің жеке тұлғасында негізінен қоғамдағы орнына қанағаттанбаудан, үлкендердің оларды түсінбеуіне қарсылық көрсету түрінде қалыптасады, яғни агрессивті мінез-құлық көрсетуінен байқалады.

Қазіргі кезде жеткіншектерге жаңа заманғы жеке өздерінің компьютерлері зиянды қауіп төндіріп отыр. Жеткіншектер әртүрлі көптеген компьютерлік ойындарға өзінің бос уақытының бәрін дерлік арнайды. Он бес жыл бойы фантазиядағы (ойындағы) және шынайы өмірдегі жауыздықтың арасында тығыз себеп-салдарлық байланысы бар ма деген пікірталастар жүруде. Алайда, психологияда компьютерлік ойындарға бейімділіктің, агрессивтіліктің жеке тұлғалық қасиет ретінде қалыптасуына ықпалы аз зерттелінген.

Бүгінгі күні білім беру саласын компьютерсіз елестету мүмкін емес. Балалар бұл күрделі техниканы жылдам және үздік меңгеруде. Меңгеру барысында мектеп оқушыларының логикалық ойлау қабілеті жылдамдап, өзіне тиісті қызметтерді жетік жоспарлайды және өмірге икемді келеді.

Компьютермен айналысу бала үшін пайдалы болғанымен, ұзақ уақыт экран алдында отыру жүйке жүйесіне күш түсіреді, ұйқысы бұзылады, психикалық реакциялар пайда болуы мүмкін, арқасы, мойын еттерінің ауыруы байқалады.

Ал, компьютер ойындары балалар үшін оқу тапсырмаларынан гөрі ауыр. Әр түрлі ойындар реакция жылдамдығын қажет етеді. Олар балаға түрлі оқиғаның ішінде жүргендей сезінуге мүмкіндік береді, көптеген балалар ойыннның виртуальды әлеміне кіріп, жарысу кезеңдерін бастан өткізіп, жеңуге ұмтылумен сағаттар бойы отыруға дайын. Компьютерлік ойындардағы зорлық-зомбылық көріністері және соның салдарынан пайда болатын агрессивті фантазиялар жеткіншектерге де, қоғамға да қауіп төндіріп тұр. Жеткіншектер виртуалдық әлемде рұқсат етілетін жауыздық қимыл, іс-әрекеттерді ойынның мақсатына жету үшін қолдануға әдеттеніп, шынайы өмірде де өз көргендерін іс жүзінде асыруға, бірте-бірте өз мәселелерін шешетін әмбебап құрал ретінде қолдануға болады деген ұстанымның қалыптасу мүмкіндігі бар.

Психологтар, мұндай ойындар баланың психологиясын бұзады деп қатаң ескерту жасауда. Ойынға берілген бала мінез - құлқында өктемдік, аямаушылық, ойланбаушылық, белең алады екен. Өкінішке орай, бізде ойды дамытатын, білім үйрететін бағдарламалар саны шектеулі, таңдап, талғап пайдалануға мүмкіндік жоқ.

Теледидардағы қорқынышты фильмдер, компьютерлік ойындардағы күштеу элементерінің ықпалы туралы мәселе де әлі шешілмеген. Бірақ агрессиялық мінез-құлық табиғаты біршама зерттелді. Сол себепті агрессияны зерттеу бағытының негізгі теорияларын көрсетуге болады. Атап айтсақ, инстинкт теориясы (З. Фрейд), агрессияның фрустрация теориясы (Дж. Доллард), когнитивті теория (З. Берковитц) және әлеуметтік үйрену теориясы ( А. Бандура) [1] .

Агрессиялық мінгез-құлықты зерттеу мәселесі төңірегіндегі бұл теориялар бір-бірінен агрессиялық мінез-құлықтың дамуы мен қалыптасуын түрліше түсіндірумен ерекшеленеді. Соңғы көрсетілген теориялар реті адамның агрессиялық мінез-құлқын тоқтату мен бақылаудың барынша көп мүмкіндігін туғызады. Агрессияның әлеуметтік үйрену теориясы әлеуметтену процесінде меңгерілген жағымсыз мінез-құлық моделін көрсетеді. Мысалы, кіші жеткіншек жастағы балалар басқа балалармен өзара әрекеттестікке және өзара қатынас барысында түрлі мінез-құлық модельдерін меңгереді.

Мінез-құлықтағы әлеуметтік ауытқушылыққа себепші индивидтік, жеке-даралық, әлеуметтік-психологиялық және психологиялық-педагогикалық факторлардың жүйелі талдануының жүргізілуі, ауытқушылықтан сақтандыратын тәрбиелік-сауықтырушы жұмыс та толық үздіксіз жүргізілуі керек. Сондықтан жеткіншектегі ерте қалыптасқан мінез-құлықтық мәселесі, оның қалыптасуының сипаттамасын жүйелі талдау және үздіксіз адекватты тәрбиелік-түзетуші жұмыс баланың жағымсыз әлеуметтенуіндегі агрессиялық мінез-құлықтан сақтап қалудың сәті болып табылады.

Біздің балаларға компьютерленген қоғамда өмір сүруге тура келеді, сондықтан оларды комьютермен айналысуда сауатты болуды үйретумен бірге денсаулығына зиян келтірмейтін жағын да үйреткеніміз абзал .

Ғылыми - техникалық әлемнің дамуына байланысты жеке тұлғаның өмір сүруіне жаңа әлеуметтік талаптар қойыла бастайды. Ойын-сауық индустриясының жаңа түрі - компьютерлік ойындардың пайда болуы жеке тұлғаға, оның ерекшеліктеріне жаңа зерттеулер жүргізуді қажет етеді.

Зерттеу жұмысының мақсаты. Балалардың агрессивті мінез-құлқына компьютерлік ойындардың ықпалын психологиялық тұрғыда зерттеу.

Зерттеу объектісі. Түрлі дәрежедегі компьютерлік ойындармен әуестенетін 13-14 жастағы жеткіншек балалар.

Зерттеу пәні. Жеткіншек жастағы балалардың агрессивтілігінің психологиялық ерекшеліктері.

Зерттеудің болжамы. Агрессивті, зорлық-зомбылық, жауыздық мазмұндағы компьютерлік ойындар жеткіншектердің агрессивтілік дәрежесінің артуына ықпал етеді.

Зерттеу жұмысының міндеттері. Зерттеу болжамы анықталған соң, келесі зерттеу міндеттері туындайды:

Агрессия мәселесіне байланысты шетелдік, Ресейлік, Отандық авторлар еңбектеріне теориялық зерттеу жасау.
Компьютерлік ойындар тарихы, компьютерлік ойындардың психикаға әсері жөніндегі қағидаларды қалыптастыру.
Жеткіншек жасындағы балалардың психикасына компьютерлік ойындардың агрессивті ықпалын анықтайтын әдістемелердің кешені іріктеліп, таңдалуы.
Іріктелген әдістемелер қазақ тобы балаларына лайықталып, бейімделуі.
Әдістемелердің нәтижелері статистикалық жолмен өңделіп, қорытындысының негізделуі.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы.

«Медиазорлық», «медиамәтін», «медиаэфект» сынды ғылыми терминдер қазақ тілінде бейімделіп, оларға ғылыми түініктеме берілді.
Агрессивті компьютерлік ойындардың қатыгездік мазмұн сипатындағы компьютерлік ойындардың баланың бойында агрессивтілікті дамытантындығы жөнінде ғылыми болжам расталды.

1 бөлім. Компьютерлік ойындардың агрессивті мінез-құлқына әсер ету факторы ретіндегі проблемаға теориялық талдау

1. 1 Агресивтілікті зерттеудің теориялық аспектілері

Адам бойындағы агрессия мәселесі қазіргі біздің қоғам үшін ең маңызды мәселелердің бірі. Қоғамдағы болып жатқан террор, жәбірлеудің өсуі сияқты әлеуметтік қауіпті құбылыстардың қатты белең алуына байланысты агрессия сұрағы зерттеудің негізгі объектісі болып отыр.

Психолог А. А. Реан «агрессия» және «агрессивтілік» деген екі ұғым бір-біріне ұқсамайтын бөлек мағына деп қарастырады. Агрессия (латын тілінен «agressio» аударғанда - шабуыл, басқындық дегенді білдіреді) - бұл бөгде адамға немесе адамдар мен жануарлар тобына ниеттеліп тура бағышталған қиянат.

Агерессивтілік - бұл жеке тұлғалық қасиет мінез-құлық, агрессияға дайындық көрінісі. Осылай түсіндіре келе, мұны былай тұжырымдауға болады. Егер агрессия - бұл әрекет болса, ал агрессивтілік оосындай әрекетке дайындық жасау.

А. Басс және А. Дарки агрессияны бес түрге бөледі. Оны мынандай сызба түрінде ұсынады:

Сызба 1. 1

Бағышталған өсек, келеке

Бағышталмаған (топ ішінде айқайлау, аяғымен тепкілеу

Жанама агрессия

Негативизм

Физикалық агрессия (біреуге қарсы бағытталған әрекет

Түршігу (күйкелек, ашушаң, дөрекілік )

Агрессия

Вербальды агрессия (айқай, шу, қорқыту, т. б)

Адамдар үнемі қауіпті агрессивті әрекеттер жасайды. Неліктен олар мұндай әрекеттерге барады, деген мәселе ұзақ уақыттан бері маңызды дискуссиялардың пәні болып келеді. Психология ғылымында психикалық құбылыстардың ішіндегі көп зерттелінген құбылыс эмоциялық құбылыс болып табылады. Дегенмен эмоцияның жан-жақты қырларының ерекшеліктерін әрбір жеке адам түрліше өткізетін болғандықтан психологтар арасында бұл мәселе үнемі шешімі шексіз болып қала береді.

Эмоциялық тұрақсыздықтың бір көрінісі - агрессивтілік адамның жеке тұлғалық қасиеті ретінде де, эмоциялық жан күйзелісі ретінде де зерттелінеді. Сондықтан бұл мәселені зерттеу бірнеше бағыттан тұрады.

Көптеген әр түрлі, бір-біріне қарама -қайшы теориялық негіздерге қарамастан Р. Бэрон мен Д. Ричардсонның пікірінше [8 с. 35] олардың көбісі келесі төрт категорияның біріне сәйкес келеді. Агрессия бірінші кезекте мыналарға қатысты :

Туа пайда болған түрткілер немесе нышандарға
Сыртқы стимулдардан белсенетін қажеттіліктерге
Танымдық және эмоционалдық процесстерге
Бұрынғы тәжірибемен үйлескен көкейкесті әлеуметтік және эмоционалдық жағдайларға байланысты.

Агрессивтілік эмоцияның көріну әрекеті, яғни сырттан немесе іштен келген тітіркендіргіштерге жауап реакциясының әрекеті ретінде көрінуіне орай бірнеше теориялар бар. Олай болса, соларға тоқталып кетейік.

Агрессияға қатысты ең алғашқы және белгілі теориялық ой бойынша, бұл мінез - құлық табиғатынан инстинктті болып келеді. Бұл теориялық ойға сәйкес, адамдар осы тектес әрекеттерге генетикалық алдын ала агрессия туындайды.

Психоаналитикалық бағыт - бұл тұжырымның негізін қалаушы З. Фрейд. Ұзақ жылдар бойы, оның теориясы қызу да қатаң тартысқа айналған. Фрейд еңбегінің арқасында агрессия және агрессивтілік моральдық тақырыптың ой тартысы, ғылыми сараптаманың негізгі объектісіне айналды Фрейдтің бастапқы жұмыстарының тұжырымы бойынша бүкіл адамзат әрекеті бұл тікелей немесе жанама «эростың» ағыны, өмір инстинкті, өмірдің сақталып, мықтылануына бағытталған энергия көзі ретінде қарастырылады. Агрессия бұл тұрақты емес, алайда қашып құтыла алмайтын өмірдің бір бөлігі.

Бері келе заманға сай көптеген оқулықтарда көрсетілгендей, агрессияның деректемесінің тәртібін психоанлитикалық анықтамада -«Танатос» деп көрсетеді. Танатос - өлім мен талқандауға деген инстинкті қызығушылық, ұмтылыс. Фрейдтің ұғымы бойынша танатос бұл өмірге ұмтылыс, танатостың энергиясы жарық өмірдің аяқталып, талқандалуына бағытталған[ 6] .

Үлкен қарама-қайшылықтың бір бағыты - өмірдің сақталуы мен талқандалуы, ал басқа механизмдер қызмет етуі танатос энергиясының мақсаты, бағытталуы, өзінен бой алып, өзіне бағыттау. Фрейдтің тұжырымы бойынша бүкіл адазат әрекеті эрос пен танатостың арасындағы өзара қарым-қатынасы мен тартыс күшінің нәтижесі. Осылай танатос жанама себепкер болу арқылы агрессия сыртқа шығарылып, өзге біреуге бағытталады.

Агрессияның өзгеге бағытталуы: Инстинкт пен әлеуметтік норманың бір-біріне қайшылығы, қимылдың шектелунен ішкі жағдайдың туу салдарынан агрессияның, яғни зорлықтың пайда болуы. Адам зорлықты өзіне, өзгеге және қоршаған ортаға қатысты жасайды. Өмірге құштарлық және өлімге ұмтылу, осы қарама-қайшылықтың түсінігі махаббат пен өшпенділіктің бірдей теңдігін көрсетеді. Өлімге ұмтылуы зорлық-зомбылықты әкелсе, ал махаббат агрессивтілікті (сексуалдық) тудырады. Фрейдтің агрессияны табиғи қайнар деп қарастыруы писсимистілік. Бұл әрекет тек туа бітіп қоймай, танатостың энергиясы іштен шықпай қалуы индивидтің өзін-өзі талқандалуына әкеліп соқтырады. Агрессияның сыртқа эмоция арқылы көрінуі, талқандаушы энергияның азайып, жеңілдеуін ыңғайлы тәсілмен сыртқа шығарылуы көңілге үміт ұялатады. Осылай әрдайым сыртқа шығарылып отырылуы агрессивті мінез-құлықты, қызбалықты, кешілдікті, сарказм мен өсекке жақындылықты бойына сіңіруі мүмкін

Агрессияның өзгеге бағытталуы

Сызба 1. 2

Мен

Танатос

Талқандау

Сақтау

Эрос

Агрессияның өзгелерге бағытталуы

Этнологиялық көзқарас: К. Лоренц агрессия - бұл ұзақ эволюциялық даму деп қарастырады. К. Лоренцтің ойы бойынша агрессия - бұл біткен инстинк, өмір сүру үшін күресу, бүкіл адамдарға және жануарларға тән қасиет. Адам бұл өзінің әрекеті табиғатқа тиесілі екенін түсінуі қажет. Агрессияны зерттей келе ол оны жануарлармен ортақ табиғи заңдылық деп қарастырады.

Лоренцтің тұжырымы бойнша - достық, жылы қарым-қатынас, махаббат ашық агрессияның ұйшығуын жауып жеңілдетуі мүмкін.

Аңшылық гипотеза: Адри Голливуд сценарисі «әуесқой архиолог», бірнеше кітаптар жазған. Адридің айтуы бойынша, іріктеп алу нәтижесінде аңшылықтың жаңа түрі пайда болуы: «Біз аштықта болмас үшін -шабуылдадық. Біз қауіпке лайықты қарсы тұрмасақ та онда біз тіршілік етуді тоқтатар едік. Біз аңшылыққа антомиялық және физиологиялық жағынан икемделгенбіз». Бұл табиғи аңшылық адамзат агрессиясының негізін құрайды. Адридің тұжырымдауы бойынша осы аңшылық инстинкт адам миының дамуы - қару-жарақтың шығуы, адамды бір-біріне шабуылдайтын тіршілік иесі ретінде құрайды.

К. Ю. Юнгтің агрессияға көзқарасы: агрессия, зорлық-зомбылық санадағы санасыз адам психикасындағы қимыл әрекет деп түсіндірді. Индивидтің дау-дамайы оның қорлықтан құтылмайтын түнек бөлігі, рухани талқандалуы, жеңуі, жаңаруы.

Агрессия фрустрациялы жағдайдан шығудың бір жолы болып қарастырылады. Құмарлық теориясы агрессияның қайнар көзі ретінде сыртқы себептердің қарқындылығынан туындайтын өзгелерге зиян тигізуге ұмтылу деп жорамалдайды. Бұл жерде агрессиялық әрекет эволюциялық процеске емес, жағдайға байланысты қарастырылған. Адамзат бойындағы агрессияның бұл бағытының негізін қалаушы Дж. Доллард. Оның көз қарасы бойынша агрессия - бұл адам бойындағы автоматталған құмарлық емес, фрустрация әсері қажеттілігін қанағаттандыру үшін кездескен кедергілерді жеңу, ләззат алу мен эмоциялық тепе-теңдік. Бұл теорияның нақты түсінігі бойынша агрессия бұл фрустрация көрінісі, ал фрустрация әр уақытт агрессияны өзіне ілестіреді. Агрессия - фрустрация бұл төрт негізгі түсініктің шоғырлануы: агрессия, фрустрация, тежелу, орнын баса тұруы.

Агрессия - бұл өзінің іс - әрекеті арқылы өзгеге қиянат келтіру ниеті.

Фрустрация - көзделген реакцияны орындалуында кедергілердің туындауы. Фрустрация деңгейі кедергінің маңызы мен бағышталған әрекетінің саны мен осы көріністің мотивациялық күшіне байланысты. Мақсатқа жету және мақсатқа бағытталған әрекеттің санынан кейін фрустрация басталады.

Тежелу - бұл тенденция күтіп отырған жағымсыз зардапты шектейтін болмаса алдын орындайтын әрекет.

Агрессиядағы қондырылған тежелу акті кез келген болатын шабуылдың күшімен тікелей тепе-теңдігінде. Агрессиядағы тежелу акті қосымша фрустрация болып табылады, осы тежелудің қателесіп қабылдануы, агрессияның басқа формаларының оянуының артуы агрессияны адамға қарсы қойып, агрессияның басқа формаларының оянуының артуына әкеліп соқтырады.

Орнын баса тұру - бұл бөгде біреуге қарсы бағытталған агрессивті әрекет құлшынысы, фрустрацияның шығуы, оның негізгі түбіне қатысты емес, сол мезеттегі реакция. Дж. Доллардтың теориясының негізгі екі болжамы бар:

Фрустрация әрдайым агрессияның қандай да бір формасына әкеледі.
Агрессия үнемі фрустрацияның нәтижесі болып табылады.

Осыған қоса, қосымша аспектілер бар. Агрессияға түрткі болатын маңызды үш фактор бар:

Біріншіден, болашақта мақсатқа жетуден күтілген қанағаттану дәрежесі.
Екіншіден, мақсатқа жету жолындағы кедергілер жолы.
Үшіншіден, жүйелі фрустрацияның саны.

Кейіннен Доллард агрессияны баяулататын факторларды зерттеуге көшті. Агрессияның кез келген актісінде баяулау дәрежесі осы әрекеттен кейін жүзеге асатын жазалау ауыртпалығына қарай тікелей сәйкестеніп түрленеді. Бұл теориясын нақтылай келе Берковиц фрустрация агрессивті әрекет етуге дайындалуға әкеледі деп тұжырымдады. Агрессивті құлық пайда болу үшін агрессияның алғышарттары, яғни агрессияны тұтастай ұйшықтандыратын өзекті факторлармен байланысты орта стимулдары болу қажет.

Агрессивті құлықтың пайда болуы (Берковиц бойынша)

Сызба 1. 3

Фрустрация

Агрессивтік мінез-құлық

Агрессиялы әрекетке дайындық

Агрессияның алғышарттары

Жоғарыда қарастырылған теориялар агрессияны инстинктивті қажеттілік деп қарстырады. Зильман агрессияны бақыланатын әрі өлшенетін қозумен байланыстырсақ дұрсырақ болар деп санады. Жалпы айтқанда, сарқылмас агрессивті импульстерінің қайнар көзінің әрекеті деп санады. .

Фрустрация теориясының негізін қалаушылардың бірі Л. Берковец. Ол

«агрессия - фрустрация» схемасына үш мңызды түзету енгізді.

а) Фрустрация міндетті түрде агрессивті әрекеттен тарамайды, ол оған дайындық құрайды.

ә) Агрессия дайын тұрған күйде ыңғайлы жағдай тумаса ұйшықпайды.

б) Фрустрациялық жағдайдан индивид агрессия әрекеті арқылы шығатын болса, онда ол әрдайым осы іспеттес әрекеттерді, дағдыға айналдырып отырады.

Ал С. Розенццвейг - фрустрацияны ұйшықтыратын үш себебін көрсетті:

Мақсатқа жетуге қажетті нәрселер болмауы болмаса қажетін қанағаттандырудан айырылуы «ішкі айрылу» және «сыртқы айырылу» болып бөлінеді. «Сыртқы айрылу» - фрустратор адамның өзіне байланысты емес: «ішкі айрылу» - фрустратор адамның өзіне байланысты.
Затты болмаса қандайда бір объектіні жоғалту, ертеректегі қанағаттың қажеттілігі.

3. Дау-дамай бір уқыттағы бір-біріне үйлеспейтін жағдай, тұрақсыз күй немесе қатынас. Cызба 1. 4

Күшті агрессия

Тежелуге әкелетін когнитивті процестердің дезинтеграциясы

Қозудың жоғарғы деңгейі

( мәселен, қасақана арндату нәтижесінде)

Агрессияны қадағалау

Қозудың орта деңгейі

Тежейтін әсері бар когнитивті процестерді күшейтетін кедергілердің болмауы

Когнитивті процестер мен агрессияның өзара байланысы

Баланың агрессивті әрекеттерін ерте жастан-ақ байқауға болады. Өмірінің алғашқы жылдарынан-ақ балада агрессия ересектердің басқаруына келмейтін қырсықтықтың импульсивтік қозуларынан көріне бастайды. Мұнадай реакциялар жағымсыз әрі қолдау таппаса да, қалыптан тыс болып та саналмайды. Мұндай мінез-құлық ыңғайсыз жағдайдан туындайды және балада айналасындағыларға зиян келтіру ниеті жоқ болады.

Өсе келе балада ойыншықтарға, заттарға қатысты құрбы-құрдастарымен болған кикілжіңдер және ұрыс-керістер алдыңғы орынға қойылады. Х. Хекхаузеннің зерттеуі бойынша, бір жарым жастағы баллардың осы тектес кикілжіңдері 78% құрайды екен. Баланың ашу-ызасының қысуы бара-бара мақсатқа бағытталады әрі шабуыл реакциялары байқала бастайды. Мүмкін, бұл баланың осы жастағы басым болатын механизімен байланысты, нақтырақ айтқанда, дәл «ұстап қалу» мен «босатуға» қатысты болар (Э. Эриксон бойынша) .

Бірте-бірте бала өзінің агрессивті әрекеттерін қадағалауды және қажетті жағдайда ғана көрсету үйренеді. Бұл жастағы баланың агрессиясының байқалуы ата-анасының осы немесе басқа мінез-құлық формаларына деген реакциясы мен қатынасына тәуелді болады. Егер баланың ата-анасы оның кез келген агрессиясына шыдамсыздықпен қарайтын болса, онда нәтижесінде наразылық, қырсықтық және қарсыласудың басқа да түрлері секілді агрессияның символдық формасы қалыптасуы мүмкін.

Бала есейе келе символдық агрессияның формалары агрессивті әдебиетке, фильмдерге әуестену болып табылыды. Қазіргі заманауи жағдайларға байланысты компьютерлік ойындарға әуестенушілікті де символдық агрессияның формасы деп қарастысақ та болады.

Сонымен, агрессия - бұл мұндай қатынысты қаламайтын өзге бір тірі ағзаға зиян келтіруге бағыталған кез келген мінез-құлық формасы. Қастандықтың және агрессия формаларының пайда болуы жеке тұлға дамып жатқан әлеуметтік ортаның ерекше жағдайларына байланысты. Тікелей шығарылмаған агрессия өзін символдық формада көрсетеді. Мұндай формалардың бірі болып компьютерлік ойындар табылады. Бір жағынан, компьютерлік ойындардың өзі адамның агрессивті мінез-құлқына ықпал етуші фактор ретінде қарастырылуы мүмкін.

1. 2 Компьютерлік ойындардың адамның мінез-құлықтық сипаттамасына әсер етуін зерттеудің теориялық негізі.

80-жылдардан бастап компьютерлік ойындар Батыс елдерінің тұрғындарының көпшілігін, соның ішінде жастар мен жетікншектердің санасын жаулап алған ойын-сауық индустриясына айнала бастады. Бұл жаңа қызығушылық екі жақты бағаланды: бір жағынан, қоғамның компьютерді қолдану мүмкіндіктеріне ие болып, өз жұмыстарын жеңілдетіп, соған таңдана қараса; ал екінші жағынан көптеген бұқаралық ақпараттарда тұтастай компьютердің өзін және компьютерлік ойындардың балалардың психикасына қауіпті әсері жайлы көптеген мәліметтер жарияланып жүр.

Компьютерлік ойындардың баланың агрессивті мінез-құлқына ықпалын анықтау үшін, бірінші кезекте, компьютерлік ойындардың шығу тарихына тоқталып кетейік.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.