Жүрек жүйке орталықтарының тонусы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министірлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті ШЖҚ РМК

______________________________ факультеті

__________________________ кафедрасы

К У Р С Т Ы Қ Ж Ұ М Ы С
___________________________________ ___________________ пәнінен

тақырыбы:___________________________________ __________________________ ___________________________________ __________________________

Орындаған _____________________________ _________ (білімгердің аты- жөні) (қолы) Курс ________ Тобы ____________
Жетекшісі ______________________________ _________ (қызметі, аты-жөні) (қолы)
Қорғауға жіберілді _________20___г._______________ __________ Қорғалды _______________20___ж. бағасы _____ ______________
(санмен) (жазбаша)
Комиссия төрағасы ________________________ __________ (аты-жөні) (қолы)
Комиссия құрамы _______________________ ___________ (аты-жөні) (қолы) ______________________ ___________ (аты-жөні) (қолы) _____________________ ___________ (аты-жөні) (қолы)

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министірлігі
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті ШЖҚ РМК

___________________________________ ___________________________ кафедрасы

___________________________________ ___________________________ пәнінен

Курстық жобаға жұмысқа ТАПСЫРМА 1.Тақырыбы___________________________________ _________________________ ___________________________________ __________________________________________ күндізгі________________ тобының ______ курс білімгері ___________________________________ __________________________________ 2. Тапсырма бойынша арнайы нұсқаулар__________________________ ________ ___________________________________ ___________________________________

3.
Курстық жобадағы жұмыстағы түсінікхаттың негізгі тараулары
Орындау кестесі

Көлемі , %
Орындау мерзімі

8
Графикалық материал атаулары

10
Жұмысты безендіру

12
Қорғау

Тапсырма кафедра мәжілісінде бектілді ___ __________ 20__ж. Хаттама № ___ Жетекшісі _________________________________ ______________
(аты- жөні, қызметі) (қолы)
Тапсырманы орындауға қабылдаған "____"______20____г. _________________ (білімгердің қолы)
__________________________ кафедрасы

Анотация
Мазмұны
Кіріспе
I-тарау.Экстракардиальді реттеу механизмі.
Нерв-рефлекторлы реттелу.
Кезбе және симпатикалық нерв рөлі.
Күшейтілген Павлов нерві.
Бейнбридж рефлексі.
Жүрек қызметін реттейтін орталықтың тонусы.
Аортальді және синокаротидті рефлексогенді аймақ рефлексі.
Жүрек қызметінің гуморальді реттелуі (адреналин, норадреналин, тироксин т.б)

Кіріспе
Адамдардағы қимыл-қозғалыстың аз болуы салдарынан жүрек бұлшықеттері әлсірейді, тамырлар серпімділігін жоғалтады, қан айналым нашарлайды. Ғалымдардың дәлелдеуінше, қимыл-қозғалысы аз адамдар жиі ауыратын болып келеді, сонымен қатар ерте кәртейіп, ерте өлетіні белгілі болған. Белгілі болғандай аз қозғалатын адамдар көбінесе жүйке жүйесі зақымданып: ұйқсыздық пайда болады, тез күйзеліске түседі, стрестік жағдайлады тез қабылдайды. Көп жағдайда әйелдерде артық салмақ пен целлюлиттің пайда болуына алып келеді. Салауатты өмір салтын ұстанудатәні мен дені сау болу үшін адамның дене белсенділігінің маңыздылығы бұрынғы замандардан бері белгілі. Егерде қартайған уақытта өзіміздің күш-қуатымызды сақтап, өз қатарластарымыздан әлде қайда жас көрінгіміз келсе дәл қазіргі таңнан өз өміріміз жайлы ойлануымыз қажет. Қозғалыс бұл - өмір, Қозғалыс - денсаулық кепілі, Дені саудың - жаны сау деп ертеден ақ айтып кеткен.Себебі, қашанда таңдау өз еркімізде және де қимыл-қозғалыс - бұл өмір екенін ұмытпағанымыз абзал!

1.Экстракардиялық реттелу. Жүрек -- іші қуыс бұлшықетті мүше. Ересек адам жүрегінің салмағы 250-300 грамм. Жүрек кеуде қуысының сол жағына таман орналасқан. Оның дәнекер тканінен түзілген жүрек қабы қаптап тұрады. Жүрек қабының ішкі беті жүректі ылғалдайтын және жиырылу кезінде үйкелісті кемітетін сұйықтық бөліп шығарады.
Күнделікті тіршілік тауқіметіне қарай жасушалар мен тіндерге қажет қан мөлшері әрдайым өзгеріп тұрады. Мәселен, қара жұиыс істеген кезде дене еттерінде (аяқ-қолға т.б) көп күш түседі, оларға қажет қан мөлшері де арта түседі, осыған орай жүрек соғуы жиілейді, еті де қатты жиырылады, яғни жүрек қызметі күшейеді. Мұны орталық жүйке жүйесі мен қандағы әсері күшті химиялық заттар(гуморальдық) реттейді. Экстракардиалды нерв регуляциясы-орталық нерв жүйесінің қатысуымен жүзеге асырылатын рефлекторлық реттеу. Орталық жүйке жүйесі тіндердің оттегідегі қажеттіліктері туралы, ағзаға сыртқы ортадан әсер ететін және ағзаның оттегіге және т. б. қажеттіліктерін өзгертетін факторлар туралы ақпаратты үздіксіз алады.
Жүрек қызметінің орталықтың қатысуымен рефлекс және қан арқылы реттелуі- экстракардиялық, яғни жүректен тыс жолмен реттелу болып саналады. Жүрек қызметін реттеудің экстракардиалды механизмдері жүйке және гуморальды болып бөлінеді. Бұл реттеу механизмдері жүректен тыс құрылымдардың (ОЖЖ, жүрекше вегетативті ганглиялар, ішкі секреция бездері) қатысуымен жүреді. ОЖЖ барлық аталған бөлімдерінің қатысуымен жүзеге асырылады. Рефлекторлық реакциялар жүрек қысқартуларын тежейді (баяулатады және әлсіретеді), сондай-ақ қозғайды (үдейді және күшейтеді)
Рефлексогенді аймақтар-бұл рецепторлар орналасқан белгілі бір аймақтар, олардың тітіркенуі жүрек қызметінің өзгеруіне әкеледі. Негізгі рефлексогенді аймақтар-бұл (1) ұйқы артерияларының тармақталған орны; яғни синокаротидті аймақ, (2) қолқа доғасында орналасқан аймақ, және (3) жүректің өз рецепторлары. Өз жүрек рецепторларының арасында қуыс көктамыр аузында орналасқан және жүрек бұлшық еттерін созатын ағатын қан мөлшеріне әсер ететін рецепторлар аса маңызды. Бұл ақпаратты өңдеуге және командаларды қалыптастыруға орталық жүйке жүйесінің әртүрлі бөлімдері қатысады, олар жалпы жүрек қызметінің орталығын құрайды.
Реттелудің жүрекше емес (экстракардиальды) механизмдері - жүрек шегінен тыс пайда болатын және онда оқшауланған жұмыс істемейтін реттегіш әсерлер. Экстракардиалды механизмдерге жүрек қызметінің жүйке-рефлекторлық және гуморальдық реттелуі жатады. Жүрек жұмысының нерв регуляциясы вегетативтік жүйке жүйесінің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдерімен жүзеге асырылады. Симпатикалық бөлім жүрек қызметін ынталандырады, ал парасимпатикалық тежейді. Симпатикалық иннервация преганглионарлы симпатикалық нейрондардың денелері бар мидың жоғарғы кеуде сегменттерінің бүйір мүйіздерінде бастау алады. Жүрек, симпатикалық жүйке талшықтары миокардқа енеді. Постганглионарлық симпатикалық талшықтар бойынша келіп түсетін қозу импульстері медиатор норадреналиннің өткізуші жүйесінің жасушалары мен жиырылу миокардының жасушаларында босатылуын тудырады. Симпатикалық жүйені белсендіру және норадреналиннің бөлінуі жүрекке белгілі бір әсер етеді:
хронотропты әсер - жүрек жиілігінің және күшінің ұлғаюы;
нонотропты-тежелінуі ұлғайту күшінің миокардтың жиырылу қарыншалардың және жүрекалды;
дромотропты әсер-атриовентрикулярлық (жүрекше-қарыншалық) түйінде қозу жүргізуді жеделдету;
батмотропиялық әсер-қарыншалардың миокардының рефрактерлік кезеңінің қысқаруы және олардың қозуының жоғарылауы.
1845 жылы бауырлар Вебер ұзын мидың тітіркенуі кезінде жүрек тоқтауы кезбе нервінің ядросы аймағында байқалды. Кезбе нервтерді кескеннен кейін бұл әсер болмады. Бұл жерден адасқан нерв жүрек қызметін тежейді деген қорытынды жасалды. Көптеген ғалымдардың кейінгі зерттеулерімен тежелуші нервтің тежелу әсері туралы түсінік кеңейтілді. Оның тітіркенуі кезінде жүректің жиырылу жиілігі мен күші, жүрек бұлшықетінің қозуы мен өткізгіштігі азаяды(сурет-1). Тежелуші нервтерді кескеннен кейін олардың тежелуші әсерін алып тастау салдарынан амплитуданың және жүрек жиілігінің артуы байқалды.

С-жүрек; М -- ұзын ми; CI -- жүрек қызметін тежейтін ядро; СА -- жүрек қызметін ынталандыратын ядро; LH -- жұлынның бүйірлік мүйізі; 75 - симпатикалық діңгек; V -- кезбе нервтің эфференттік талшықтары; Д -- нервдепрессор (афференттік талшықтар); S -- симпатикалық талшықтар; а -- жұлын афференттік талшықтар; CS -- каротидті синус; В-оң жүрекшеден және қуыстан афференттік талшықтар. веналар
Жүректің парасимпатикалық иннервациясы кезбе нервпен жүзеге асырылады. Дене бірінші нейрондық, аксоны олардың құрады блуждающие жүйке, орналасқан продолговатом ми. Преганглионарлы талшықтарды құрайтын аксондар кардиалды интрамуральды ганглийлерге өтеді, онда екінші нейрондар орналасқан, аксондары постганглионарлы талшықтар, иннерцияланатын синоатриальды (синус-жүрекше) торап, атриовентрикулярлық торап және қарыншалардың өткізгіш жүйесін құрайтын аксондар. Парасимпатикалық талшықтардың нервтері ацетилхолин медиаторын бөледі. Парасимпатикалық жүйені белсендіру жүрек қызметіне теріс хроно-, ино-, дромо-, батмотропиялық әсер етеді.
Вагальді рефлекстің классикалық мысалы өткен ғасырдың 60-шы жылдары Гольц сипаттады: асқазан мен ішек бақасының жеңіл буылуы тоқтауды немесе жүректің қысқаруының баяулауын тудырады. Алдыңғы құрсақ қабырғасына соғылғанда жүректің тоқтауы да адамда байқалды. Бұл рефлекстің Центростремительные жолдары асқазан мен ішектен жұлын миындағы қара жүйке арқылы жүреді және ұзынша мидағы кезбе нервтердің ядроларына жетеді. Осы жерден жүрекке бара жатқан кезбе нервтердің бұтақтарымен түзілген центрден тепкіш жолдар басталады. Вагальды рефлекстердің қатарына Ашнердің жүрек рефлексі да жатады(көз алмасына басу кезінде минутына 10-20 жүрек соғуының айқасуы).
Рефлекторлы жиілеу және жүрек қызметінің күшеюі ауырсыну тітіркенуі және эмоциялық жағдайларда: жарықтық, ашкөздік, қуаныш, сондай-ақ бұлшық ет жұмысы кезінде байқалады. Жүрек қызметінің өзгеруі жүрекке симпатикалық нервтермен түсетін импульстер, сондай-ақ адасқан нервтердің ядросының тонусының әлсіреуі.
Жүрек қызметінің шартты рефлекторлық реттелуі. Әр түрлі эмоциялар жүрек қызметінің өзгеруіне әкеледі, жүрек қызметін реттеуде үлкен ми қабығының маңызды мәнін көрсетеді. Мұның дәлелі-жүрек жиырылуының ырғағы мен күшінің өзгеруі адамның белгілі бір эмоцияларды тудыратын факторлар туралы бір еске түсіргенде немесе еске түсіргенде байқауға болады. Жүректің іс-әрекетін коркалық реттеу туралы ең сенімді деректер шартты рефлекстер әдісі арқылы эксперименталды алынған. Егер, мысалы, дыбыс, тітіркендіргіш жүрек жиілігінің азаюын тудыратын көз алмасына бірнеше рет басу арқылы біріктірілсе, содан кейін бір тітіркендіргіш жүрек қызметінің азаюын тудырады - шартты жүрек рефлексі. Шартты реакция спортшылардың старт алдындағы жағдайын сипаттайтын құбылыстардың негізінде жатыр. Жарыс алдында оларда тыныс алудың, зат алмасудың, жүрек қызметінің жарыс кезіндегі сияқты өзгерістері байқалады. Жарыс барысында конькишілер жүрек ырғағы минутына 22-35 қысқарады.
Үлкен мидың қабығы ағзаның ағымдағы және болашақ оқиғаларға бейімделген реакцияларын қамтамасыз етеді. Шартты рефлекстер тетігі бойынша осы оқиғалардың пайда болуын немесе олардың пайда болу ықтималдығын көрсететін сигналдар ағзаның алдағы қызметін қамтамасыз ету үшін қажетті шамада жүрек және барлық жүрек-қантамыр жүйесінің функцияларының қайта құрылуын тудыруы мүмкін.
Төтенше күрделі жағдайларда ("төтенше тітіркендіргіштердің" әрекеті, И. П. Павлов бойынша) осы жоғарғы реттеуші механизмдердің бұзылуы және бұзылуы (И. П. Павлов бойынша невроздар) мүмкін. Бұл ретте мінез-құлық реакцияларының бұзылуымен (және адамның психологиялық мәртебесінің невротикалық өзгерістерімен) қатар жүрек және жүрек-қантамыр жүйесі қызметінің елеулі бұзылулары пайда болуы мүмкін. Кейбір жағдайларда бұл бұзушылықтар патологиялық шартты рефлекстердің түрі бойынша бекітілуі мүмкін. Бұл ретте жүрек қызметінің бұзылуы бір ғана шартты сигналдардың әрекет етуі кезінде туындауы мүмкін.
Жүрек ішілік (интракардиальды) реттеу механизмдері - жүрек ішінде пайда болатын және оқшауланған Жүректе жұмыс істеуді жалғастыратын реттеуші процестер. Жүрекішілік механизмдер: жасушаішілік және миогенді механизмдер болып бөлінеді. Регуляцияның жасушаішілік механизмінің мысалы спорттық жануарларда немесе ауыр физикалық жұмыспен айналысатын жануарларда жиырылу белоктарының синтезін күшейту есебінен миокард клеткаларының гипертрофиясы болып табылады.Жүрек қызметін реттейтін миогенді механизмдер гетерометриялық және гомеометриялық реттеу түрлерін қамтиды. Гетерометриялық реттелудің мысалы Франка-Старлинг Заңы бола алады, ол оң жүрекше қан ағыны көп және диастола кезінде жүректің бұлшық ет талшықтары ұзындығының артуы, систола кезінде жүрек соғұрлым күшті қысқарады. Гомеометриялық реттеу түрі қолқадағы қысымға байланысты -- қолқадағы қысым көп болған сайын, соғұрлым жүрек азаяды. Басқаша айтқанда, жүрек қысқаруының күші магистральді ыдыстарда кедергінің өсуі кезінде артады. Жүрек бұлшықетінің ұзындығы өзгермейді, сондықтан бұл механизм гомеометриялық деп аталады.
Жүректің өзін -- өзі реттеу-мембрананың созылу дәрежесі мен деформациясы өзгерген кезде кардиомиоциттердің қысқару сипатын өз бетінше өзгерту қабілеті. Бұл реттеу түрі гетерометриялық және гомеометриялық механизмдермен берілген.
Гетерометриялық механизм-кардиомиоциттердің бастапқы ұзындығын арттыру кезінде қысқарту күшінің өсуі. Жүрек қуысына келіп түсетін миокардтың қанмен созылуы кезінде кардиомиоциттердің миофибриллдарындағы актинді және миозинді миофиламенттердің өзара орналасуының өзгеруіне байланысты (қысқарту кезінде миозинді және актинді жіптерді қосуға қабілетті миозинді көпіршелер санының артуы). Реттеудің бұл түрі жүрек-өкпе препаратында орнатылған және Франка-Старлинг заңы түрінде тұжырымдалған (1912). Гомеометриялық механизм-магистральды ыдыстарда кедергінің өсуі кезінде жүрек жиырылу күшінің артуы. Механизм кардиомиоциттердің жай-күйімен және жасушааралық қатынастармен анықталады және миокардтың қан ағуына байланысты емес. Гомеометриялық реттеу кезінде кардиомиоциттердегі энергия алмасудың тиімділігі өсуде және кірістіру дискілерінің жұмысы белсендіріледі. Реттелудің бұл түрі алғаш рет Г. В. Анреппен 1912 жылы ашылды және Анреп әсері ретінде белгіленеді. Кардиокарднальды рефлекстер-жүректің механорецепторларында оның қуыстарының созылуына жауап ретінде пайда болатын рефлекторлық реакциялар. Жүрекшенің созылуында жүрек ырғағы тездетілуі және баяулауы мүмкін. Асқазан созылғанда, әдетте, жүрек жиырылуының сиреуі байқалады. Бұл реакциялар жүрекішілік перифериялық рефлекстердің (Г. И. Косицкий) көмегімен жүзеге асырылатыны дәлелденді.
2. Нерв-рефлекторлы реттелу. Жүрек жұмысының рефлекторлық реттелуі вегетативті жүйке жүйесінің қатысуымен жүреді. Рефлекторлық реакциялар жүрек қысқартуларын тежейді және қозғайды. Жүрек жұмысының бұл өзгерістері әртүрлі рецепторлардың тітіркенуі кезінде пайда болады. Мысалы, оң жүрекше және қуыс көктамыр аузында механорецепторлар бар, олардың қозуы жүрек қысқаруының рефлекторлы жиілеуін тудырады. Қан тамырлары жүйесінің кейбір учаскелерінде қан қысымының өзгеруі кезінде белсендірілетін рецепторлар бар-аорталық және синокаротидті рефлекстерді қамтамасыз ететін тамыр рефлексогенді аймақтар. Каротидті синус механорецепторларының және қолқа доғасының рефлекторлық әсері әсіресе қан қысымының жоғарылауы кезінде маңызды. Бұл ретте осы рецепторлардың қозуы орын алады және кезбе нервтің тонусы жоғарылайды, нәтижесінде жүрек қызметінің тежелуі пайда болады және ірі тамырлардағы қысым төмендейді.
Жүрек жұмысының рефлекторлық өзгерістері әртүрлі рецепторлардың тітіркенуі кезінде пайда болады. Жүрек жұмысын реттеуде қантамыр жүйесінің кейбір учаскелерінде орналасқан рецепторлар ерекше маңызға ие. Бұл рецепторлар қан қысымының өзгеруі кезінде немесе гуморальді (химиялық) тітіркендіргіштердің әсері кезінде қозғалады. Мұндай рецепторлар шоғырланған учаскелер тамырлы рефлексогенді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.