Әмбебап компьютерлік технологиялар
туристік кәсіпорындар мысалында қарастыру, туристік кәсіпорынның интернет-технологияларды пайдаланудың тиімді жолдарын ұсыну және оның пайдасын анықтау.
Зерттеу обьектісі туристік кәсіпорындар. Зерттеу тақырыбы ретінде ақпараттық технология мен инновациялық әзірлемелер және олардың Интернетке енгізуі мен туристік салада пайдалануы алынды.
Қазіргі таңда әлеуметтік-экономикалық саланың маңызды арнасы ретінде туризмнің алар орны ерекше. Сондықтан, оның дамуы ел қазынасы мен экономикасына әкелер пайдасының мол екендігі айдан анық. Дегенмен, бұл салаға жаңа ақпараттық технологиялар, соның ішінде Интернет-технологияларды енгізу үлкен деңгейде емес. Ал, басқа экономикалық салалармен салыстырғанда теориялық әрі практикалық зерттеулер аз. Сондықтан, менің мақсатым - Интернетресурстарды осы және басқа да туристік фирмаларда кеңінен қолданысқа енгізуді ұсыну.
1. Туризмдегі Интернет-технологияның теориялық негіздері
1.1 Ақпараттық технологиялар ұғымымен мәні
Соңғы бірнеше онжылдықта болған технологиялық төнкерістердің нәтижесінде орнаған жүйелер қазіргі заманданның қарқындылығын жеделдетті. Осылайша, туризм бүгінде әлемдегі жаппай әрбір адам қолдана алатын құбылысқа айналған. Саяхатқааттануға ниет білдірген әрбір саяхаттанушыға баратын орыны туралы толық ақпарат қажет.
Әрбір турист өзінің сапарын жоспарлау барысында ақпарат жинау маңыздылығын біледі. Жиhангер үшін сапарға аттанатын елдің немесе жердіңкелесідей белгілері жайлы білу өте қажет:
табиғаты мен ауа-райы;
жергілікті жердің ерекшеліктері;
инфраструктура;
трансферлік;
көңіл-көтеруге арналған орталықтар;
ұлттық және дәстүрлік ерекшеліктер тағы да басқа керекті ақпараттар.
Туризм - ақпараттық белсенділік саласы. Ақпаратты жинау, өңдеу, қолдану және тарату туризм индустриясындағы күнделікті жұмыс істеу үшін маңыздылығы зор саланың бірі. Туризмдегі қызмет көрсетуді тұтынушыға өнеркәсіптік тауарлар сияқты сату нүктесінде көрсетуге болмайды.Оны тұтыну орнынан алшақта алдын-ала сатып алады. Осылайша, нарықтағы туризм бейнелерге, сипаттамаларға, байланыс құралдарына және ақпаратқа толықтай тәуелді.
Дегенмен, бір ерекшелігі: ақпарат туристік индустриясының барлық секторларының тоғысу түйіні болып табылады. Бұл туристік қызметтерді өндірушілер арасындағы байланыстарды қамтамасыз ететін тауарлар емес, ақпараттық ағындар; олар тек деректер ағындары түрінде ғана емес, сонымен қатар қызметтер мен төлемдер түрінде болады. Бұдан басқа, туризм индустриясының кейбір компоненттері бір-бірімен тығыз өзара байланысқан. Осының өзі туризмді жоғары интеграцияланған қызмет ретінде қарастыруға, ал оны ұйымдастыруды және басқаруды ақпараттық технологияларды пайдалану қолжетімді етеді.
Туризм - қызметтер саудасы. Яғни, біріншіден, тұтынушы мен өндіруші арасындағы күрделі әрі әртүрлі қызметтер жиынтығы. Екіншіден, көзге көрінбейтін, өзгермелі және интеграциялы қызметтер. Үшіншіден, ақпаратқа бай қызмет. Осы көрсеткіштердің барлығы туризм саласында ақпараттық технологияларды қолданудың ең тиімді әрі өте қолайлы екендігін дәлелдеді.
Айта кетсек, туристік индустриясына ақпараттық технологияның сіңісуі бірнеше кезеңдерден тұрды. Бірінші кезең - Деректерді жасау. Оның басты мақсаты - ақпараттық процестерді автоматтандыру арқылы кәсіпорынның өндірістік тиімділігін арттыру. Бұл кезең 1960жылдарда басталды және оған мини-компьютерлерді пайдалану тән болатын. Екінші кезең - Ақпаратты басқару жүйесі.Ол ақпарат беруді тікелей ұйымдастыруға қойылатын талаптарды жетілдіру арқылы басқарушылық тиімділікті арттыруға ықпал ететін ақпараттық технологиялардың даму кезеңі болды. Олар 1970-ші жылдары енгізілген, сондай-ақ ақпараттық ресурстармен байланысты кәсіпорындарды басқарудың нақты индустриялық әдістерін қолданды. Қазіргі уақытта ақпараттық технологиялар, әдетте, ішкі маркетинг пен әкімшілік функциялардың қажеттілігіне пайдалынады.
80-жылдардың басында үшінші кезең - Стратегиялық ақпараттық жүйе басталды, оның мақсаты фирманың бәсекеге қабілеттілігін арттыру, оның табиғатын немесе туристік бизнестегі мінез-құлқын өзгерту. Бәсекеге қабілеттіліктің артуын есепке ала отырып, интеграцияланған желілердің әртүрлі түрлері енгізілді: жедел қызметті жетілдіру, функционалдық және бизнес бағыттарындағы қызметті үйлестіру және сыртқы ұйымдармен байланыс орнату. Даму кезеңдерін төртінші кезең, 90-жылдардың басында басталған - Желілер кезеңі аяқтайды. Бұл сатыда барлық деңгейдегі желілердің қосылуы болды: кәсіпорындық, өңірлік және жаһандық т.б.
Бұл кезеңнің негізгі сипаттамалары - ақпараттық технологиялардың мүмкіндіктерін жоғарылату, жабдықтың көлемін азайту, бағаның төмендеуі, қызметкерлер арасындағы байланыстың нығаюы, бүкіл әлемнің әр түрлі нүктелерінде орналасқан терминалдардың өзара байланысын қамтамассыз ету. Осының барлығы ақпараттық технологиялар барлық туристік ұйымдардың қызметінде маңызды құралға айналды. Нәтижесінде, 90-шы жылдардың ортасында, барлық кәсіпорындар, көлемі, ұсынылатын өнім мен географиядан тәуелсіз, бизнесті қайта ұйымдастырудың маңызды үрдісі болды[1].
Әлемнің әр адамы техникалық жабдықтармен жаппай пайдалана бастаған кезде, көбісі баспалық кәсіптің аяқталатындығына сенімді болды, бірақ олай болмады. Кітаптар мен газет-журналдар әлі күнге дейін шығарылуда. Интернет желісіндегі электронды түрлерін қолданып жатқандарына қарамастан, адамдар баспалық кітап түріне деген сұранысын жоғалтпады. Керісінше, ақпараттық технологияларды баспагерлер өзінің ақпарат таратушы құралы ретінде тиімді пайдалануда.
Ақпаратық технологиялары 60-шы жылдардың соңыда кеңінен қолданыла басталғаны жоғарыда айтылып өтті. Соңғы 50 жылдың ішінде ақпараттық техниканың күшіанағұрлым артса, ал оның бағасы әлде-қайда төмендеген екен. Ал, Интернет желісі 1990жылы WWW мен 1993 жылы браузердің пайда болғаннан кейін қолданысқа енді.
Ақпараттық технология - ұтымды түрде жиі қайталанатын ақпараттық процестерді ұйымдастыруға мүмкіндік беретін,осы үрдісті орындауға қажетті жұмыс шығынын, энергетикалық және материалдық ресурстарды үнемдей отырып, практикалық қолдану үшін жарамды форматталған түрде ғылыми білімдердің немесе ғылыми, ақпараттық және практикалық тәжірибенің концептуалдық өрнегі.
Кез-келген технологияның артықшылығы оны пайдаланудағы әлеуметтік уақытты үнемдеуінде. Ал, осы артықшылық ақпараттық технологияларда айқын байқалады.Әлеуметтің дамуына ақпараттық технологиялардың рөлі орасан зор екендігі айдан анық, сондықтан, бұл саланың дамуы маңызды. Себебі, ел дамуының басты көрсеткіштерінің бірі осы ақпараттық технологиялар екені мәлім. Өндірістік және әлеуметтік технологияларға қарағанда, ақпараттық технологиялардың ел дамуынындағы стратегиялық маңыздылығың артықшылықтары төменде көрсетілген.
Біріншіден, ақпараттық технологиялар қоғамдағы ақпараттық ресурстарды жандандырып, ұтымды қолдануға қолайлы жағдай жасауда. Тәжірибеге сүйенсек, ақпараттық ресурстарды таратып,енгізіп,үнемді жұмсау басқада әлеуметтік ресурстарды, яғни, шикізат, энергия, пайдалы қазбалар, материалды және жабдықтау,адам ресурстарын мен уақыттыүнемдейді.
Екіншіден, ақпараттық технологиялар соңғы жылдары күнделікті өмірде жиі қолданылып жүрген ақпараттық процестерді автоматтандыра алады. Қоғамның дамуы ақпарттандырылуымен тығыз байланысты екені барлығына мәлім, себебі, көптеген жұмыс түрлері материалдық емес, ақпараттық және ғылыми болады.Қазірдің өзінде, барлық дерлік, жұмыс көзінде ақпаратты өңдеу, сараптау және оны өндеп сақтау қажет, оны жүзеге асыру ақпараттық технологиялардың көмегімен жүзеге асырылады.
Үшіншіден, ақпараттық процесстер әлеуметтік және өндірістік процесстердің ажырамас әрі маңызды бөлігінің бірі болып табылады. Сондықтан, ақпараттық құралдар көбіне өндірістік және әлеуметтік технологиялардың маңызды құраушы бөлшегі ретінде орындалады.
Адамдар арасындағы байланыста ғана емес, ақпаратты қоғамға жаппай таратуда ақпараттық технологиялардың басты рөл атқарады. Аталмыш құралдар жайлылық қана емес, сондай-ақ, әлемдік интеграциялау мен қоғамның жаппай жаһандану үрдісінде туындаған әлеуметтік, өндірістік және күнделікті өмірдегі мәселелерді шешуге, ішкі және мемлекетаралық экономикалық мәдениеттің өрлеуіне, халықтың көшуіне және орналасуына көп ықпал етеді. Оған қоса, дәстүрлі байланыс құралдарынан басқа, электронды телекоммуникация, электронды пошта сияқты т.б. интернет-технологиялар ақпаратпен алмасуда кеңінен пайдалануда.
Ақпараттық технология 3 негізгі түрге бөлінеді - пәндік, қамтамасыз етуші, функционалдық.
Пәндік технологиялар - ақпаратты өңдеуде компьютерлік есептеу технологиялардың көмегіне жүгінбейтін әрекеттердің жиынтығы.
Қамтамасыз етуші технологиялар - пайдаланушыға белгілі бір міндеттер класына бағдарланған, бірақ оларды шешу үшін нақты технологиялық ережелермен қамтамасыз етілмеген арнайы бағдарламалық құралдар.
Функционалдық технологиялар - белгілі бір тақырыптық аймақтан нақты деректермен және оларды өңдеу ережелерімен толтырылған технология.
Ақпараттық технологияның техникалық негізі - ақпаратты өңдеуге және еңгізуге арналған компьютерлік техника. Ал, оның ресурстары ретінде ұйымды құндыматериалдық ресурстар ретінде түсінілетін деректер жиынтығы. Оларға деректер, құжаттар, мәтін, графика, аудио және видео ақпараттары т.б. жатады.
Ақпаратты өңдеу технологиялары қажетті құрылымдық тапсырмаларды шешуге арналған, олар үшін қажетті деректер бар, алгоритмдер және оларды қайта өңдеудің басқа да стандартты рәсімдері белгілі. Технология автоматтандырылған режимде адам көмегінсіз үлкен көлемдегі ақпараттарды өңдейді. Технологиялық рәсімдерге деректерді жинау және тіркеу, ақпаратпен бөлісу және сақтау, есеп беру және шешімді табуы жатады. Технологиялық үрдістер келесі кезендерден тұрады:
дайындау кезеңі - шешімді шешіге дайындалу кезеңі (анықтамалық кітаптарды жасау, компьютерлік жадыға керекті, тұрақты деректерді енгізу, типтік хабарламалардың құрамын түзету, шоттардың кестесі т.б.).
бастапқы кезең - базаға құжаттарды жинақтау, тіркеу және орналастыруға арналаған операция жиынтығы.
негізгі кезең - қажетті есеп формаларын алу. Компьютерлік деректер базасынан соңғы деректерді есептек алынған есептік құжаттар дайындалған қажетті сипаттармалары бойынша топтастырылған жұмыс істейтін мастивтерді жинақтау және олар келесіде басып шығарылады [2].
Ақпараттық технологиялар ақпаратты жинау, талдау және тарату үшін жасайтын мүмкіндіктерімен құнды, кез-келген жерге, бірден және аз шығын мен бағада жеткізеді. Бұл технологиялар индустриалды революция технологиясы энергияны толтырғандай, адамның зияткерлік қабілеттерін толықтырады. Ақпараттық технология келесідей төрт сипаттамаға ие:кең таратылушылық сипат; ақпаратты қолжетімділігін жеңілдету мен кеңейтеді, жаңа нарық қатысушылары үшін кедергілерді жою жолымен нарықты неғұрлым тиімді пайдалануға жол ашып, осылайша, көптеген сатушы мен сатып алушылардың нарыққа шығуына, транзакциялық шығындарды нөлге дейін азайтуға мүмкіндік береді; кең ауқымда таратылуы, оның әлемнің кез-келген түкпіріндегі адамда керекті ақпаратты алуына мүмкіндік жасайды; жаңа өнімді жасауда үлкен ауқымды деректерді уақытты үнемдей отырып өндейді, инновациялық процесті жылдамдатады.
Ақпараттық технологияның стандартты АҚШ, Еуропа және Жапония сияқты үш жабдықтаушылары бар. АҚШ-тың бұл саладағы басшылығы оның әлемдегі жетекші ақпараттық технологиялар саласындағы компаниялардың болуында екені барлығына мәлім. АҚШ-тың Федералдық байланыс комиссиясымен бірігіп жасатқан келісімдері мен нормалары елдің бірнеше жылға дейінгі ақпараттық технологиялар саласының даму тенденциялар анықтайды. Жапония американдық стандарттарды өңдеп қолданады, ал Еуропа өзіндік тәуелсіздікке ұмтылуда. Оны ұялы байланыстар мен бизнескеарналған бағдарламалардан көрініп тұр. Соңғы жылдары бұл үштікке Қытайда өз үміткелігін байқатуда. Ал, еліміз бұл салада аяғын әлі сылтып басуда, алайда, еліміздің әлеуеті зор, болашағы мол екендігінен үмітіміз зор.
Барлық технологиялық төнкерістер тек пайдасымен ғана емес, сонымен қатар бірге тәуекелдермен де байланысты. Кез-келген технологиялық процесс білікті және жақсы білімді мамандандарға деген сұранысты арттырады. Экономика күн санап білімге тәуелді болуда. Ақпараттық технологияларды дамытудағы аталаған барлық үрдістер туристік бизнесті ұйымдастыру мен туризм саласында инновацияларды енгізуге тікелей әсер етеді.
Туризм индустриясы заманауи ақпараттық технологияларды енгізу үшін өте қолайлы. Көлік құралдарының болуына және бөлменің болу мүмкіндігінше жылдам ақпарат беруді қамтамасыз ететін жүйелер, тез арада резервтеуді, тузетулер жасауға, қаражатты босату және туристік қызметтер ұсынғанда көмекші міндеттерді,яғни, билеттер, шот-фактуалар, жолсілтемелер сияқты құжаттарды параллель қалыптастыруды, есептік-анықтамалық ақпаратты ұсынудышешуді автоматтандырады.
Ақпараттық технологиялар - компанияның сапасын арттыру мен бәсекелестік кәбілеттілігін ұлғайтуға тура жол ашатын мүмкіндіктің бірі екенін айдан анық. Әрине, компанияның бизнес-үрдістерін өзгертуі мен бәсекелестерден айтарлықтай озып түсуінде технологиялардың әлеуетін пайдалану бір уақытта болатын жағдай емес. Кәсіпорынның операциялық әрекеттерінде айқын көрініс таппаған және ақпараттық технологиялардың нақты және инновациялық пайдалануына қосымша қөзқарас танытатын технологияның әлеуетін анықтау үшін прагматикалық көзқарас пен шығармашылық ойлау қажет. Егер қазіргі таңдағы технологиялық өзгерістер дәуірінде тұрақты табысқа жетуді қаласа, ақпараттық технологияларды негізгі дағдыларының бірі ретінде пайдалану мүмкіндігін қарастыру қажет. Стратегиялық мақсаттарға қол жеткізу үшін, шығындарды басқару мен бағалай алу үшін, оларды тиімді пайдаланудың тиімділігін арттыру үшін ақпараттық технологияларды қолдану кезінде елеулі инвестицияларды талап етеді.
Ақпараттық технологиялардың стратегиялық мақсаты - ұйым басшылығына нарық динамикасына жауап беруге, бәсекелестік артықшылығын қалыптастыруға, қолдануға және тереңдетуге жағдай жасайды.
2.1 Интернет-технологиялар ұғымы, мазмұны және функциясы
Заманға сай өзгеріп келе жатқан, күнделікті жаңадан жаналықтар мен инновацияларды талап ететін нарықта туристік бизнес ақпараттық жүйелерге тәуелді. Яғни, бұл саладағы ұйымдастыру қызметкері туристік арнаға байланысты барлық ақпараттарды кешіктірмей жылдам, бірден жаңартылып алып отыруы керек. Бұл жүйенің үздіксіз жұмыс істеуін тоқтатпауға Интернет желісі, яғни, өзара тығыз байланысқан әлемнің барлық ақпараттарымен бірден алмасатын компьютерлер желісінің байланысқан тораптарының жиынтығы үлкен рөл атқарды. Дәл осы Интернет әлемнің барлық кез-келген компьютерлері арасындағы ақпараттық алмасу мен байланыстың негізгі қозғаушы тетігі.
Интернет - әлемдегібарлық адамдар арасында ақпаратпен алмасуға, яғни, интернеттегі барлық мүмкіндіктерді пайдалануға арналған жаһандық компьютерлік желі.Ол әлемдегі ең әлді ақпараттық-технологиялық жүйе. Интернет тек қана бір компьютерлік желі емес, өзара байланысқан ондаған жергілікті және жаһандық ұлттық желілердің жиындығы [3].
Интернет желісі - байланыс желілерін өзара қосылған ірі тораптар жиынтығын береді. Әр торап - операциялық UNIX жүйесінің басқаруымен жұмыс істейтін бір немесе бірнеше компьютерлік серверлер, оларды көбіне негізгі немесе Бас компьютерлер деп те атайды. Аталмыш тораптарды провайдер басқарады. Ал өз тарапынан серверлерге көптеген қолданушылар қосылады.Сол қолданушыларға провайдерлер ақпаратты ұсыну, электронды поштамен жұмыс, жаналықтардан хабардар болу және өзара ақпараттармен алмасу сияқты т.б. ақысыз немесе ақылы қызмет түрлерін ұсынады.
Компьютерлік желілердің түрлері әртүрлі сипаттары бойынша бөлінеді, бірақ көбінесе желіні аймақтық сипаттары мен желінің жұмыс істейтін өндірістің бөлімшенің көрсеткіштері бойынша түрлерге жіктеледі.
a) Аймақтық сипаттары бойынша жіктелуі:
жергілікті желі - (ағыл. LAN - Local Area Network) өзара тиісті бағдарламалық құралдармен байланысқан, бірнеше компьютерлік жүйелердің ақпараттық-бағдарламалық қамтамассыз ету қызметтерінің географиялық тұрғыдан шектелуі. Бұл желіде барлық компьютерлер бір-бірінен 1-2 км аспайтын қашықтықта орналасады және жоғарғы жылдамдықтағы адаптерлармен байланысқан;
жаһандық желі - (ағыл. WAN - Wide Area Network)жергілік желілерге қарағанда күрделі, аумақтық бөлінген компьютерлерді біріктіреді. Жоғары сапалы байланыс желілерін қашықтықтан қою өте қымбат болғандықтан, әдетте жаһандық желілерде бастапқыда әртүрлі мақсаттарға арналған қолданыстағы желілер жиі пайдаланылады. Мысалы, көптеген жаһандық желілер телефондық немесе телеграфтық желілердің негізінде құралады;
қалалық масштабтағы желі - (ағыл. MAN - Metropolitan Area Networks) қалалық желілер, жаһандық және жергілікті желілер арасындағы аралық желі. Қажетті қашықтықта жоғарғы жылдамдықта сапалы байланысты орнатуға арналған.
a) Өндірістік бірліктің масштабы бойынша желілерді жіктеу:
бөлім желісі - бұл кішігірім бір бөлім аймағында жұмыс істейтін қызметтерлер тобының қолданылуына ұсынылған желі түрі. Әдетте бөлімдік желілері бір немесе екі түрлі операциялық жүйелердің белгілі бір желілік технология негізінде жасалады;
кампустық желі - кез-келген кәсіпорындар мен ұйымдардың желілеріне сілтеме жасау үшін қолданылады. Бөлімдік және кампустық желілер жергілікті компьютерлік желілерге жатады;
корпоративтік желілерді ауқымды кәсіптік желі деп те атайды. Бұл желі түрі кез-келген кәсіпорын аумағындағы барлық компьютерді біріктіреді, олар қаланы, мемлекетті немесе контитенттерді қамтуы мүмкін. Мыңдаған компьютерлік пайдаланушылары мен жүзден серверлері бар, ал ара-қашықтықтарыда айтарлықтай ауқымды болуы мүмкін.
Күн санап өрлеп-дамып, өсіп келе жатқан ғаламтор желісінің функциялары танымал желі қызметтері арқылы жүзеге асыралады. Әртүрлі желілік хаттамаларды қолдану арқылы Интернеттің екі негізгі функциясы бар, олар:
қашықтықтағы пайдаланушылар арасындағы байланыс құралы болу;
интернетте орналасқан ақпараттық ресурстарға деген қол жетімділікті ұйымдастыру құралы болу [4].
Әрине, әр функцияның жүзеге асырылуына ықпал ететін сан қырлы құралдардың көмегімен орындалады. Ғаламдық желі пайдаланушыларға қызмет көрсететін бұл жүйелерді Интернет құралдары деп атайды. Яғни, байланыс құралдары қашықтықтағы адамдар арасындағы байланыстырушы тірек ретінде қызмет етсе, ақпараттық құралдар интернет пайдаланушыларды сұраныстары бойынша ғаламтор аясындағы барлық ақпараттық ресурстармен қамтамасыз етуде.
Желіде екі байланыс режимі бар: тікелей уақыт режимінде, пайдаланушылар арасындағы нақты уақыттағы байланысты ұйымдастыру, бұл қатынас телефон аналогы, бұл режимді онлайн деп атайды. Екінші режимоффлайндық режим, яғни, кейінге қалдырылған режим, хат немесе жеделхаттық байланыс аналогы болып табылады.
Интернеттегібайланыс қызметтерінің түрлері келесідей:
Тікелей байланыс форумдары - онлайндық режим:
Internet Really Chat - Бұл Интернет пайдаланушылары арасында нақты уақыт режимінде сөйлесуге мүмкіндік береді. Бұл қызметтеті пайдаланушылар әртүрлі пікір-талас тақырыптарын қолдайтын арналарға біріктіріледі. IRC бағдарламасы арқылы еңгізілген кез-келген таңба қатысушылардың әр қайсының экрандарында пайда болады. Телеконференциялар тәрізді бұнда да тақырыптық топтарға бөлінді және байланыс тікелей режимде жүргізіледі. Чаттағы байланыс тек топтық қана емес, сондай-ақ, жеке жіргізуге болады.Мысалы, ICQ, XChat, AndChat, mIRC т.б. бағдарламар жатады.
Интернет-телефония - қызмет желісі арқылы онлайн режимінде дауыстық байланыс жасауға мүмкіндік береді. Оның телефоннан айырмашылығы - оның төмен бағасында. Алайда, телефоннан сапасы төмен болғанымен, жаңадан дамып келе жатқан, үлкен сұранысқа ие бұл жобаныңкемшіліктерін болашақта жойылады.
Қашықтықтағы байланыс - оффлайндық режим:
Электронды пошта жеке коммуникациялық жүйеге жатады. Электронды пошта бір немесе бірнеше қолданушылар арасында санаулы уақыт ішінде керекті мәліметтермен алмасуға мүмкіндік береді. Бұл жүйені ақпараттық агенттіліктерде өзара хабарламалар пакеттерін жіберу үшін жиі қолданады. Пайдаланушының кіріс және шығыс хабарламалары сақталатын пошталық сервері болады және хаттар арнайы пошталық жәшіктеріндесақталады. Әр пайладанушы хаттарды қабылдайтын қайталанбайтын пошталық мекен-жайын алады. Электронды пошта клиенттері тек қана хат алмасып қана қоймай, хаттарды дайындау және өзгерту, мекен-жайлылық кітапшаны ұйымдастыру, пошта мұрағатын көру, хаттарды сұраптау және жою сияқты функцияларды орындай алады.
Телеконференция - бұл ұжымдық коммуникациялық жүйе, көптеген маңызды ақпараттар мен жұмыстарды бір ұжым ішінде талқылауға және алмасуға арналған.Жаналықтарды әр тақырыпқа сай бөлінуі интерактивті электронды конференциялардың тууына әкеліп соқты және оған қызығушылық танытатын кез-келген интернет тұтынушының кіріп пайдалануына мүмкіндігі бар. Әрбір қатысушы барлық материалды өзінің электронды поштасынан алады. Әрбір абоненттің электронды хаты барлық қатысушылардың электронды пошталық мекен-жайына жеткізіледі.Электронды поштадан айырмашылығы, хат бір уақытта барлық абонентке жеткізіледі. Телеконференцияның қатысушысы болу үшін оған тіркелу керек. Телеконференция байланыстық және ақпараттық фунцияларды орындайды. Бір жағынан қарым-қатынас, екінші жағынан - конференция кезінде келетін пайдалы ақпараттық ресурстар. Бұл, әсіресе, ғылым, өндіріс, бизнес, сауда т.б. кәсіби конференцияға қатысушыларға пайдасы көп.
Ақпараттық қызметтері пайдаланушыларға Интернетте сақталған белгілі бір ақпараттық ресурстарға қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл ресурстар жалпы файлды немесе түрлі құжаттарды айтады. Осы қызметтерді пайдалану төмендегідей қызметтер арқылы қамтамасыз етіледі:
Файлды тасымалдау қызметтері -бұл қызметті жиі FTP (File Transfer Protocol) деп атайды.FTP-сервердің мақсаты желідегі әртүрлі файлдарды, әдетте мұрағатталған түрде, сақтау. Көбінесе бұлжүйелік және қолданбалық бағдарламалық жасақтамалы файлдар, сонда да, басқада форматтағы графика, дыбыс, MS Word, MS Exsel т.б. файлдар сақталуы мүмкін. Барлық ақпараттар иерархиялық құрылымды құрайды. Ал, FTP-клиент сервергеқосылғаннан кейін, экран алдына файлдар сақталған жәшік интерфейсы ашылады.Клиент бұнда файлдарды көруге, сұраптауға, өз дискісіне көшіріп алуға мүмкіндік алады.
Файл алмасу - бұл пайдаланушының файлдарын сақтауға және оларға деген тәулік бойы қолжетімділікті web (htt протоколы) арқылы қамтамасыз ететін сервис түрі. Бұл қызметпен файлдық алмасу өте тиімді болып табылады. Файл алмасу қызметтің орталық бетіне пайдаланушы өз файлын жүктейді. Кейін сервер клиентке электронды пошта, блогтарға жария жасауға немесе бірден хабарламаса алмасатын бағдарламарда (MailAgent, Vk, Facebook т.б.) қолдануға мүмкіндік беретін тұрақты файлдың сілтемесін береді. Осы сілтемені браузерге жасу арқылы немесе іздеу арқылы файлды кез-келген пайдаланушы өзіне жүктеп алуына болады.
World Wide Web (WWW) - дүниежүзілік компьютерлік Интернет желісінің техникалық базасында барлық гиперсілтемелермен таратылатын ақпараттық жүйе. Бұл жүйе өзара гиперсілтемелермен байланысқан құжаттар орамын көрсетеді. Мұндай құжаттарды гипер-мәтін деп атайды. Себебі сілтемелер әлемнің кез-келген жерінен, кез-келген интернетте бар құжатты тауып бере алады және оны Бүкіләлемдік ғаламтор деп атайды. Ал WWW-дің ең кіші ақпараттық бірлігі - Web-бет, ол мәтіндік, графикалық және мультимедиалық файлдардың өзара гиперсілтемелермен байланысқан жиынтығын құрайды. Мазмұны бойынша гиперсілтемелермен қосылған Web-беттер Web-сайтты құрайды. Web-беттер мен Web-сайттарды хост-компьютерде сақтауын - WEB-сервер деп атайды, ал WEB-сайтты көруге арналған клиенттік-бағдарлама - Браузер деп аталады. Ең танымал браузерлер Safari, Internet Explorer, Mozilla Firefox, Google Chrome т.б.
Электронды БАҚ - жедел ақпарат алу құралы. Қазіргі заманда барлық газеттер, журналдар, радиоарналар мен телеарналардың барлығының дерлік өзіндік жеке веб-сайттары бар, онда барлық ақпараттармен клиент еркін таныса алады. Газеттің электронды түрін тез оқып қана қоймай, редакцияға ұсыныс пен арызын жазуға немесе ескі газет нөмерлеріне қолжетімді. Ал телеарналардың сайттарында бағдарламаларды онлайн-тікелей көруге, онлайн конференцияларға қатысуға мүмкіндік ашады. Радиоарналарда тікелей әуен мен бағдарламаларын тындайға болады [5].
Интернеттің күнделікті өмірде күннен күнге дамуын арқасында ақпараттық және коммуникациялық қызметтерін біріктіретін жаңа қызмет түрлері пайда болды. Олардың қатарына On-line аудармашы және сөздік, Интернет-дүкен, электронды төлем жүйелері жатады.
Әлемдік тәжірибеге сүйенсек, кез-келген туристік кәсіпорынның жетістікке жету жолында оның қызмет көрсету уақытының жылдамдығында екенін байқаймыз. Ал, бұл жылдамдылық тек нақты уақыт кеңістігінде орындалады, Интернет болса жылдам және үнемшіл әрі сапалы қызмет көрсетуді қамтамасыз етеді.
Туристік бизнестің Интернет жұмыс барысын оңайлатуға өте тиімді, мысалы:
коммуникация және байланыс;
туристік өнімді жылжыту және жарнама;
маркетингтік талдаулар;
электронды халықаралық туристік жәрменкелерде қатысу;
онлайн брондау және резервтеу жүйелерін қолдану;
өздігінен тур қалыптастыру;
туристік өнімдердің мемлекет және бағыты бойынша туристік каталогарды қолдану;
керекті мемлекет бойынша барлық мәліметтер жиындығын алу;
қонақ үй, отель және мейрамханалардың тарифтары мен бағалары жайлы ақпаратты алу;
есептесу үшін интернет желісін қолдану т.б. қызметтер түрін онлайндық режим бойынша орындай алады.
Интернет атты ғасыр көшіненде туризм саласы артта қалмақ емес. Туризмде желінің барлық түрлері қолданылады. Желілер электронды пошта, ресустарға деген қолжетімділік пен туристік қызметтерді брондау және олардың виртуалды сатуы сияқты қызметтерге жол ашады. Соңғы жылдардың өзінде мыңдаған қонақ үйлер, трансфер мен әуекомпаниялар ұсынатын қызметтерді брондауға арналған, туристік агенттіктердің жеке сайттарының саны күн санап артуымен қоса одан түсетін пайданыңда үлесі бірнеше есе өскен. Сондықтан туристік бизнесте интернетті көзден таса қалдырып, немқұрайлылық танытпау керек. Интернетті тек бәсекелес бизнес ретінде ғана қарамай, оны тиімді әрі өз пайдасына қарай жұмсауға, электронды туристік қызмет түрін көрсете білуге икемдену қажет.
2 Ақпараттық технологияның туризмге әсерін бағалау
2.1 Туризмдегі ақпараттық технологиялар бағдарламаларының қолданылуын сараптау
Бүгінде нарықтық фәлсафа туристік бизнес дәстүрлі бәсекелестер мен бизнес төрінен жаңа технология жаңалықтарын қолданып отырған кәсіпкерлермен бәсекелесте технологияларға сүйенуі керек деп айтады. Осы өзгермелі ортада жұмыс барысы кең айқымда жылдам жасалуы керек. Ақпаратты басқарудың стратегиялық функциясы басқарылатын ақпарат, басқарылатын үрдістер мен басқарылатын ақпараттық технологиялар арқылы кәсіпорынынның бизнестік тапсырмасын жеңілдетуі қажет. Турагенттіктер, қонақ үйлер мен әуекомпаниялары сияқты туристік бизнестің негізгі бөлшектері ғаламтор желісіне деген қызығушылықтары күн санай артуда. Егер бұрындары онлайн тапсырыстарға кішігірім эксперименттік ағын ретінде қаралса, соңғы жылдарда табыс көзінің көп бөлігін алатын қуатты пайда ағынына айналды. Ал туристік бизнесте бұл жүйе тек жағымды жағымен көрінуде.
Қазіргі уақытта туристік индустриясында заманауи компьютерлік технологияларды қолдану үш негізгі бағытқа топтастырылаған: операциялық, конақтық және басқару. Осы қосымшалардың жалпы функционалдылығы түрлі туристік бизнес тармақтарында бірдей, бірақ оларға қолдау көрсететін технология әр түрлі болуы мүмкін. Мысалы, қала орталығындағы ірі қонақ үйлер, әдетте, мүлікті басқару жүйесі үшін мини-компьютерлерді пайдаланса, басқа салаларда макро-компьютерлік жүйені қолданады. Ақпараттық технологияларды туристік және мейманханалық бизнесте орналастыру қызметінде қолдану туристік қызмет көрсеткішінің тиімділігін, сапасы мен ыңғайлылығын арттырады. Оның өзі онлайн-брошюра мен интерактивті видеомәтіндердің пайда болуына әсер етті. Технология маркетинг пен сапарларды ұйымдастыру жұмыстарына кең ауқымда әсер етіп жатса да, бірақ адами факторларды, қонақтар мен қабылдаушы елдермен қарым-қатынастың немесе тұтынушы мен ұсынушы арасындағы байланысты сырт айналуда. Туристік жүйеге қолданылатын технологиялар, көрсетілетін қызметтердің тиімділігі мен сапасы арттырады және туристік қызметтердің жаңа комбинацияларын арттырады. Мұның бәрі адамдарға жоғарғы қызмет сапалы әсер етудің көрінісін өзгертпестен қол жеткізе алады. Бұл барлық туристік қызмет көрсетушілердің ақпараттық технологиялық жүйесін пайдалану және оның туризм саласына терең әсер тигізуі туризмдегі жаңа озық тәжірибелер мен жалпы байлықты құрудың негізін қалайды.
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар тек қана операциялық мақсаттарда ғана емес, сондай-ақ, басқару және тактикалық стратегияларда қолданылады. Бұл туризм индустриясына әлеуетті клиенттермен және қызмет көрсетушілермен тікелей және тиімді қарым-қатынас жасауға, сондай-ақ бәсекелестік артықшылықтарға қол жеткізуге мүмкіндік береді. Интернеттің пайда болуымен маркетологтар өнімдерді реттеуге және кішігірім мақсаттық нарықтармен тікелей байланысуға мүмкіндік беретін технологияларға қол жеткізе алады. Интернет енді маркетинг құрал ретінде қаралады. Ол цифрлықтарату арнасы, сондай-ақ электронды дүкен ретінде әрекет ететін маркетинтік процесінде пассивті алушылардан көп. Интернетте дәстүрлі маркетингке қарағанда, интерактивті орта болып табылады, ол әдетте сатушыдан тұтынушыға дейін бір жақты қарым-қатынасқа мүмкіндік береді.
Туристік агенттікте басқару үрдістері автоматтандырылғандығына қарамастан, жаңа технологиялардың пайда болуы және оған көшуде әлі күнге дейін шешімін табуды талап ететін мәселелер туындауда.
Кез-келген туристік кәсіпорын өзінің жұмыс барысына автоматтандыру үрдісін енгізуді көздейді, себебі оның арқасында ақпараттық технологиялардың кешенді жұмыс атқару барысында көптеген тапсырмаларды орындау жүйесін жеңілдетеді. Туристік фирманы автоматтандырудың негізгі мақсаты менеджердің ақпаратпен қамтамасыз етілуі және орнаған мәселелер мен тапсырысты орындауына ықпал ету.Сонымен, туристік кәсіпорынды басқаруда ақпараттық технологиялар туроператор мен туристік агенттердің турөнімді қалыптастыруға және таратуға арналған. Ал, оның негізгі функцияларына:
Әртүрлі туроператорларлан келген ақпаратты өңдеу және алу;
Ішкі құжат алмасу жұмысын жеңілдету;
Туроператор мен турагент арасындағы қарым-қатынасты орнату;
Статистикалық есепті жасау және оны өңдеу т.б.
Қазіргі таңда туристік нарықта жоғарғыда аталған функциялардың қолдану дәрежесіне қарай келесідей автоманттандыру түрлері бар:
Word, Excel, PowerPoint, Outlook бағдарламалары, Access дайын дерекқорлары, бухгалтерлік, қаржылық, құжаттарды басқару, аударма-бағдарламалы сияқты тағы да басқа стандартты бағдарламалық қамтамасыз ету жүйелері. Аталмыш бағдарламалар күнделікті жұмыстың аз мөлшерін ғана атқара алады.
Арнайы туристік МАСТЕР-ТУР, САМО-ТУР тағыда басқа туристік бизнесте жоғарғы сұранысқа ие ақпараттық басқару технологияларын қолдануы. Әрине, бұл бағдарламаларды қолдану арнайы жұмыс біліктілігі мен білімдігін талап етседе, жұмыстың көп бөлігін жеңілдетеді әрі тездетеді.
Жаһандық компьютерлік брондау жүйелерін қолдану туроператорлар үшін ғаламтор желісінен кең ауқымда ақпарат алып ғана қоймай, сондай-ақ, нарықта өзіндік орнын бекітуге көмектеседі. Жаһандық компьютерлік брондау жүйелеріне AMADEUS, GALILEO, SABRE тәріздес жүйелер жатады.
Электронды нарық пен бизнеске қатысу түрлері.
Туризм индустриясы соңғы он жылда едәуір компьютерлік технологиялардың ықпалында қалды. Бүгінде туристік кәсіпорын компьютерлік технологияларды негізгі және қосалқы қызмет түрлерін автоматтандыру үшін қолдануда. Туристік индустрияда қолданылатын барлық ақпараттық басқару технологияларын сурет 1-де көрсетілгендей сыныптарға жіктеуге болады.
Туризмдегі ақпараттық басқару технологиялары
Арнайы мамандандырылған компьютерлік технологиялар
Әмбебап компьютерлік технологиялар
Жаһандық компьютерлік брондау жүйелері (AMADEUS, SABRE, WORLDSPAN, GALILEO)
Туроператорлық ақпараттық технологиялар (САМО-ТУР, МАСТЕР-ТУР, TURWINMULTI PRO)
Қонақ үйлерді автоматтандыру бағдарламалары ( FDELIO, Lodging touch, R-Keeper, Kompas)
Желілік
Мультимедиалық технологиялар
Word, Excel т.б.
Тамақтану кәсіпорындарын автоматтандыру бағдарламалары (FIDELIO, Food&Beverage, Micros)
Ескертпе - [6] мәліметтер негізінде автормен құрастырылған
Сурет 1. Туризмдегі ақпараттық басқару технологияларының жіктелуі
Кез-келген туристік кәсіпорын үшін интернет желісін қолдану міндетті үрдістің бірі.Интернет желісін қолданудың тиімділігі барлығына кеңінен мәлім, ол дегеніміз брондау жүйелері, электронды почта,клиентпен онлайндық байланысты орнату тағы да басқа. Электронды нарыққа қатысу интернет аясында өз брендін жылжыту болып табылады. Электронды нарыққа қатысуда туристің фирманың қолдантын сайт түрлеріне тоқталатын болсақ:
Фирманың ұсынатын қызмет түрлері, бағасы мен реквизиттар, фотосуреттер, жарнамалық ұсыныстар т.б. сияқты кең ауқымдағы қызмет түрлері көрсетілген визиткалық сайт. Бірақ оның теріс жағы тұтынушылармен кері байланыстың болмауында;
тұтынушының сұранысын арналған ақпаратты беретін, туристің сұрағына жауап беруге мүмкіндік жасайтын, кері байланысты орнатуға арналған интерактивті сайт. Бұл сайт тұрақты клиент санын ұлғайтуға үлесін қосады.
турөнімді сатуға, брондауға, билетті брондауға, турист пен фирма арасындағы келісім-шатрты орнатуға т.б. кең көлемдегі қызмет түрлерін ұсынатын интернет-дүкен. Бұл сайт түрі кең көлемдегі қызметтер ассортиментін орындайды. Бірақ хакерлер тарапынан сайтты бұзу т.б. келеңсіздікке ұшырауы мүмкін.
Жоғарыда айтылған мүмкіндікттерді өз жауапкершілігіне алатын, бизнесті қауіпсіз жүргізуге мүмкіндікберетінтурбизнестігі делдалдың көмегімен, турфирмадан абонеттік төлем алу арқылыжүзеге асырылатын жүйе. Кері жағы - жоғары бәсекелестік.
Аталмыш алғашқы үш жүйе B2C (сатушы - тұтынушы)жүйесі бойынша қызмет жасаса, соңғысы B2B (сатушы - делдал) жүйесі бойынша орындалады [3].
Туристік бизнестегі қызметкерлердің барлығы ақпараттық басқару технологияларды кеңінен қолдануда, себебі, брондау жүйелері, видеожүйе, туристермен онлайдық байланыс компьютердің көмегінсіз күнделікті жұмыс барысын басқару және жоспарлау жүйелерінің жүзе асырылуын көз алдымызға елестету мүмкін емес. Барлық туристік агенттіктер компьютерлік брондау жүйелеріне тәуелді десек қателеспейміз. Компьютерлік брондау жүйелері тек қана әуетасымалдау қызметтерін брондаумен ғана емес, сонымен, қонақ үй, автокөлік, круиздік сапарлар, келу және кету жайлы ақпараттар, валюталық курс, ауа-райы т.б. маңызды ақпараттар көзін ұсынады. Осындай жүйелер қонақ үй мен әуекемелеріндегі орындардан бастап театр және сақтандыру полисіне дейін турға қажетті барлық сегменттерді резервтеуге көмектеседі. Туристік нарыққа қатысты барлық ақпаратты бере алатын жүйе болып табылады. Сәйкес дерекқоры бар серверлермен модем арқылы қосылуы, турагенттерге қызметтің мүмкіндігін, бағасын, сапасын, уақытын және жеткізілуі жайлы ақпаратқа жол ашады. Сонымен қатар, турагент өздерінің тапсырыстарын жасау және растау ұшін осы дерекқорлармен байланыса алады. Осы жүйелердің операциялары мен тиімділігі қызметкердің кем дегенде минималды деңгейін талап етеді. Халықаралық туристік нарықтағы брондау жүйелерінің ең ірі жүйелеріне AMADEUS, GALILEO, SABRE жатады.
AMADEUS компаниясы - 1987 жылы Air France, Iberia, Lufthansa. SAS сияқты ірі әуекомпанияларының арқасында құралған, халықаралық туристік нарықтағы әуетасымалдау мен туризм индустриясындағы ақпараттық технологиялардың ірі дистрибуция және электрондық нарықтың жетекші жабдықтаушы. Компания әлемнің 195 елімен жұмыс жасайды. Штаб-пәтері Мадрид қаласында, өнімдерді дамыту орталығы Ницца қаласында, ақпаратты өңдеу орталығы Эрдинг қаласында орналасқан,
AMADEUS компаниясы ұсынатын барлық шешімдер 4 негізгі топтарға бөлінген. Олар: дистрибуциялық ресурстар (Distribution & Content), сату және электронды коммерция (Sale & e-Commerce), бизнестегі үрдістерді басқару (Business Management) және консалтингтік қызметтер (Sevices & Consulting). 2000 жылыAMADEUS осы саладағы ISO 9001:2000 Халықаралық Стандарттау Мекемесінен сертификат алған алғашқы компания болды.
AMADEUS негізгі жүйеге біріктірілген кең ауқымды бағдарламалық ресурстармен қамтамасыз етуді ұсынады. Негізгі деректер қоры қонақ үй, автокөлік және әуебилеттерін брондау жайлы ақпарат қорын ұсынады.Компания өзінің түрлі Amadeus Air, Amadeus Cars, Amadeus Hotels, Amadeus Fares сияқты бағдарламары бар. AMADEUS жүйеге қосылудың 2 негізгі түрлерін қолданады:
Тікелей қосылу - AMADEUS ProTempoверсиясын орнату
Телефонды қосылу - Dial-Upверсиясын орнату.
ТМД елдерінің 80 %-ы AMADEUS ProTempo бағдарламасын кеңінен қолдануда. AMADEUS ProTempo Connect бағдарламасы да кең сұранысқа ие. Ал, AMADEUS ProTempo бағдарламасы кіші және орташа туристік фирмаларда белсенді қолданылады. AMADEUS жүйесі стандартты брондау қызметтерінен басқа өзге де спектрларда бағдарланған, төмендегі кесте 1-де үлкен сұранысқа ие бағдарламар келтірілген.
Кесте 1
AMADEUS жүйесінің бағдарламалық өнімдері
AMADEUS өнімі
Мазмұны
AMADEUS Hotel Plus
Керекті қонақ үй нөмері жайлы толық ақпарат береді, тиімді тарифпен брондайды.
Ancilliary Services
Тарифқа кірмейтін, әуекомпаниямен көрсетілетін қосымша қызмет түрлерін брондауға арналған.
Amadeus all Fares
Ықтималды ұшуларды таңдауға және брондауға арналған.
Amadeus Cars Plus
Автокөліктерді брондайды.
Amadeus Cruise
Интернет желісі арқылы круиздік сапарларды брондау.
Amadeus Ferry
Паромдық қызметтерді онлайн брондау.
Amadeus Profiles Plus
Жолаушы мен компания, агенттік немесе топтық профильдерді құру және қызмет көрсетуде клиент жайлы ақпаратты жылдам әрі дәл беруді, брондаудың жылдамдығын арттыруды қамтамассыз етеді.,
Amadeus Ticket Changer
Әуебилеттерді брондау процесін автоматтандыруға мүмкіндік береді.
SMS Sender
Жолаушының ұялы телефонына керекті ақпаратты СМС арқылы жіберуге арналған.
Check My Trip Mobile
CHeckMyTrip.com сайтында барлық рейстер жайлы ақпарат алуға мүмкіндік ашады.
Amadeus Virtual Miscellaneous Charges Order
Туристік агенттіктерге әртүрлі қызметтерге төлем жасауға арналған.
Amadeus Airport Express
Аэроэкспрессте әуебилеттерін брондайды.
Ескертпе - кесте [6] мәлімет көзі негізінде автормен құрастырылған
Жыл сайын AMADEUS 440 миллионнан астам брондау операцияларын атқарады. AMADEUS технологиясын 260-тан астам әуекомпаниялар, оның ішінде 110-ы AMADEUS Altea Reservation және Inventory ақпараттық технологияларын қолдануда.
Ал, қонақ үй саласындағы ақпараттық технологияларға келетін болсақ, 4 ірі қонақ үйлік желілері AMADEUS Hotel Platform, әлемнің 40 еліндегі 1250 қонақ үйлері AMADEUS revenue Management System жүйелерін қолданады. AMADEUS компаниясында қонақ үй бизнесін дамытуға, қамтамассыз етуге және тағы да басқа аспектілермен айналысатын 170-тен артық қонақ үй шаруашылығы бойынша мамандар жұмыс жасайды.
AMADEUS туристік агенттерге мыңдаған туристік қызметтерді ұсынушылардың ресурстарына тиімді қол жеткізуіне ықпал етеді. Компания жаһандық брондау жүйелері арасында турстік қызметтерді брондау бойынша 1-ші орынды иемденген. Компания келесідей жабдықтаушы компаниялармен байланыс орнатады:
- 693 әуекомпаниялары (оның 440-ы брондауға мүмкіндігі бар);
- 116 сақтандыру компаниялары;
- 50-ден астам круизмдік және паромдық компаниялары;
- 206 туроператорлар;
- 87000-нан астам қонақ үйлер;
- Автокөлікті жалға беретін 30 компаниялары;
- 102 теміржолдық операторлар.
Жүйемен әлемнің 90 000-нан астам туристік агенттіктер қолданады. Сонымен қоса, компания 60 000-дай әуекасса мен 4500 корпоративті клиенттерге жол ашады.
AMADEUS деректерді өңдеу орталығы ең мінсіз әрі үлгілі операциялық жүйе деуге болады. Себебі ол:
Секундына 20 000-нан астам транзакцияны өңдейді;
Жауап беру уақыты 0,3сек;
Ақпаратты сақтау көлемі 8 Петабайт;
Күніне 3 млн астам брондау;
Күніне 1 млдр астам транзакция;
Клиенттік процессор секундына 40 000 хабарламаны өңдейді;
Дерек қорына секундына 500 000 сұраныс түседі;
Айына 400-астам бағдарламаны жүктеу.
AMADEUS компаниясында 10 222-ден астам қызмет жұмыс жасайды. Сонымен қоса, компания әлем бойынша кеңінен таратылған:
73-тен астам жергіліктіAMADEUSкоммерциялық ұйымы;
негізгі арнайы халықаралық өкілі;
аумақтық офис;
16 тауарды өңдейтін орталық [7].
АMADEUS компаниясының жылдық есеп беру мәліметтеріне сүйенсек,әлем бойынша түсетін табыс көзі 2017 жылы 2016 жылға қарағанда 8,5 %- ға ал бәсеге кәбілеттілігі 0,6 %-ға, брондалу саны 6,3 % артқан екен. Ал, әуетасымалдау қызметін 2017 жылы 1 656,5 млн жолаушы қолданған, бұл көрсеткіш 2016 жылға қарағанда 19,8 %-ға өскен [8]. AMADEUS брондау жүйесінің төменде 2010-2017 жылдар аралығында түскен жалпы табыс мөлшері мен туристік брондау статистикасын сурет 2, сурет 3 көруге болады.
Ескертпе - [9 ]мәлімет көзі негізінде алынған
Сурет 2. AMADEUS компаниясының 2010-2017 жылдар аралығындағы
түскен жалпы табысы
добавить инфо
Ескертпе - [9] мәлімет көзі негізінде алынған
Сурет 3. АMADEUS жүйесі арқылы 2010-2017 жылдар аралығында брондалған сапарлар саны
Қазақстанда 1999 жылдан бері AMADEUS-тің мүддесін AMADEUS в Центральная Азия и Закавказья компаниясы ұсынады. Қазақстандағы басты офисі Алматы қаласында орналасқан.
Travelport компаниясы әлемдік саяхаттау индустриясынадистрибьютерлік және электрондық коммерция қызметтерін ұсынатын дүние жүзіндегі ірі жабдықтаушылардың бірі. Компанияның 170-тен астам елдегі нүктелерінің қарамағында 3500-нан астам қызметкерлер жұмыс істеуде. 2006 жылыTravelport өздігінен қызмет жасап жатқан GALILEO және Wordspan жahaндық брондау жүйелерін өз қарамағына қосты.
GALILEO - 30 жылдан астам тәжірибесі бар, Travelport компаниясына тиесілі халықаралық деңгейде брондаумен айналысатын дистрибьютерлік компьютерлік жүйе. Сонымен қоса, бұл жүйе турагенттіліктерге қонақ үй, әуетасымал, автокөлікті брондауды, кестелері мен тарифтік ақпарат береді.
GALILEO International компаниясы әлемге алғашқы болыпнарыққа компьютерлік қолдануға арналған Windows негізінде Focalpoint өнімін, бірінші болып электрондық билеттерді шығарды. Автокөлік, әуебилеттер мен қонақ үйді брондауға арналған алғашқы графикалық Viewpoint бағдарламасын жасап шығарды. Ұялы телефон мен пейджерлер көмегімен жүйеге кіруге және брондауды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін Galileo Wireless өнімін тағы да басқа елеулі жаңалықтарды нарыққа ұсынды.
GALILEO желіге қосылу үшін станционарлы және интернет арқылы түрлерін қарастырады. Тікелей қосылу Focalpoint Net атты арнайы бағдарламасы арқылы жүзеге асырылады.
GALILEO жүйесінің бағдарламалық кешендері шағын бағдарламалық жүйелерге бөлінген, олардың ішіндегі ең танымалдылары 500-ден астам әуекомпанияларының рейстері жайлы ақпарат беретін Galileo Availability, Galileo Sell бос орындауды брондауға арналған бағдарлама, Galileo Аdvance Seat Reservation - нақты орындарды резевтеуге арналаған, Galileo Enhanced Booking FileServicing - әуекомпанияның брондау жүйесіне келіп түскен сұранысты бір формат көлемінде біріктіреді, Global Fares - маршрут бойынша тарифтер бойынша ақпаратты кең ауқымда қолдануды қамтамасыз етеді, Private fares - жүйеде жеке келісім-шарттық тарифтертерді құру, ұсыну және сақтау, Galileo Ticketing Products - агенттік келісімдері бар әуекомпаниялардың билеттерін басып шығару, Room Master - қонақ үй бөлмеренін тез табу және брондау, Car Master - автокөліктерді жалға алу, Gаlileo Travelpoint - жүйеде өздігінен керекті қызмет түрлерін резевтеу мен брондауға арналған бағдарлама, Viewpoint-e-Cruise - нақты уақытта круиздік компаниялардағы бар орындар мен олардың бағалары жайлы толық ақпарат пен оны брондауға мүмкіндік береді, Computer Assisted Instructions - Galileo жүйесін қолдануды өздігінен үйренуге арналған бағдарлама және т.б. бағдарламалар туристік бизнесте кеңінен қолданысқа ие. Өз өнімдерін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Зерттеу обьектісі туристік кәсіпорындар. Зерттеу тақырыбы ретінде ақпараттық технология мен инновациялық әзірлемелер және олардың Интернетке енгізуі мен туристік салада пайдалануы алынды.
Қазіргі таңда әлеуметтік-экономикалық саланың маңызды арнасы ретінде туризмнің алар орны ерекше. Сондықтан, оның дамуы ел қазынасы мен экономикасына әкелер пайдасының мол екендігі айдан анық. Дегенмен, бұл салаға жаңа ақпараттық технологиялар, соның ішінде Интернет-технологияларды енгізу үлкен деңгейде емес. Ал, басқа экономикалық салалармен салыстырғанда теориялық әрі практикалық зерттеулер аз. Сондықтан, менің мақсатым - Интернетресурстарды осы және басқа да туристік фирмаларда кеңінен қолданысқа енгізуді ұсыну.
1. Туризмдегі Интернет-технологияның теориялық негіздері
1.1 Ақпараттық технологиялар ұғымымен мәні
Соңғы бірнеше онжылдықта болған технологиялық төнкерістердің нәтижесінде орнаған жүйелер қазіргі заманданның қарқындылығын жеделдетті. Осылайша, туризм бүгінде әлемдегі жаппай әрбір адам қолдана алатын құбылысқа айналған. Саяхатқааттануға ниет білдірген әрбір саяхаттанушыға баратын орыны туралы толық ақпарат қажет.
Әрбір турист өзінің сапарын жоспарлау барысында ақпарат жинау маңыздылығын біледі. Жиhангер үшін сапарға аттанатын елдің немесе жердіңкелесідей белгілері жайлы білу өте қажет:
табиғаты мен ауа-райы;
жергілікті жердің ерекшеліктері;
инфраструктура;
трансферлік;
көңіл-көтеруге арналған орталықтар;
ұлттық және дәстүрлік ерекшеліктер тағы да басқа керекті ақпараттар.
Туризм - ақпараттық белсенділік саласы. Ақпаратты жинау, өңдеу, қолдану және тарату туризм индустриясындағы күнделікті жұмыс істеу үшін маңыздылығы зор саланың бірі. Туризмдегі қызмет көрсетуді тұтынушыға өнеркәсіптік тауарлар сияқты сату нүктесінде көрсетуге болмайды.Оны тұтыну орнынан алшақта алдын-ала сатып алады. Осылайша, нарықтағы туризм бейнелерге, сипаттамаларға, байланыс құралдарына және ақпаратқа толықтай тәуелді.
Дегенмен, бір ерекшелігі: ақпарат туристік индустриясының барлық секторларының тоғысу түйіні болып табылады. Бұл туристік қызметтерді өндірушілер арасындағы байланыстарды қамтамасыз ететін тауарлар емес, ақпараттық ағындар; олар тек деректер ағындары түрінде ғана емес, сонымен қатар қызметтер мен төлемдер түрінде болады. Бұдан басқа, туризм индустриясының кейбір компоненттері бір-бірімен тығыз өзара байланысқан. Осының өзі туризмді жоғары интеграцияланған қызмет ретінде қарастыруға, ал оны ұйымдастыруды және басқаруды ақпараттық технологияларды пайдалану қолжетімді етеді.
Туризм - қызметтер саудасы. Яғни, біріншіден, тұтынушы мен өндіруші арасындағы күрделі әрі әртүрлі қызметтер жиынтығы. Екіншіден, көзге көрінбейтін, өзгермелі және интеграциялы қызметтер. Үшіншіден, ақпаратқа бай қызмет. Осы көрсеткіштердің барлығы туризм саласында ақпараттық технологияларды қолданудың ең тиімді әрі өте қолайлы екендігін дәлелдеді.
Айта кетсек, туристік индустриясына ақпараттық технологияның сіңісуі бірнеше кезеңдерден тұрды. Бірінші кезең - Деректерді жасау. Оның басты мақсаты - ақпараттық процестерді автоматтандыру арқылы кәсіпорынның өндірістік тиімділігін арттыру. Бұл кезең 1960жылдарда басталды және оған мини-компьютерлерді пайдалану тән болатын. Екінші кезең - Ақпаратты басқару жүйесі.Ол ақпарат беруді тікелей ұйымдастыруға қойылатын талаптарды жетілдіру арқылы басқарушылық тиімділікті арттыруға ықпал ететін ақпараттық технологиялардың даму кезеңі болды. Олар 1970-ші жылдары енгізілген, сондай-ақ ақпараттық ресурстармен байланысты кәсіпорындарды басқарудың нақты индустриялық әдістерін қолданды. Қазіргі уақытта ақпараттық технологиялар, әдетте, ішкі маркетинг пен әкімшілік функциялардың қажеттілігіне пайдалынады.
80-жылдардың басында үшінші кезең - Стратегиялық ақпараттық жүйе басталды, оның мақсаты фирманың бәсекеге қабілеттілігін арттыру, оның табиғатын немесе туристік бизнестегі мінез-құлқын өзгерту. Бәсекеге қабілеттіліктің артуын есепке ала отырып, интеграцияланған желілердің әртүрлі түрлері енгізілді: жедел қызметті жетілдіру, функционалдық және бизнес бағыттарындағы қызметті үйлестіру және сыртқы ұйымдармен байланыс орнату. Даму кезеңдерін төртінші кезең, 90-жылдардың басында басталған - Желілер кезеңі аяқтайды. Бұл сатыда барлық деңгейдегі желілердің қосылуы болды: кәсіпорындық, өңірлік және жаһандық т.б.
Бұл кезеңнің негізгі сипаттамалары - ақпараттық технологиялардың мүмкіндіктерін жоғарылату, жабдықтың көлемін азайту, бағаның төмендеуі, қызметкерлер арасындағы байланыстың нығаюы, бүкіл әлемнің әр түрлі нүктелерінде орналасқан терминалдардың өзара байланысын қамтамассыз ету. Осының барлығы ақпараттық технологиялар барлық туристік ұйымдардың қызметінде маңызды құралға айналды. Нәтижесінде, 90-шы жылдардың ортасында, барлық кәсіпорындар, көлемі, ұсынылатын өнім мен географиядан тәуелсіз, бизнесті қайта ұйымдастырудың маңызды үрдісі болды[1].
Әлемнің әр адамы техникалық жабдықтармен жаппай пайдалана бастаған кезде, көбісі баспалық кәсіптің аяқталатындығына сенімді болды, бірақ олай болмады. Кітаптар мен газет-журналдар әлі күнге дейін шығарылуда. Интернет желісіндегі электронды түрлерін қолданып жатқандарына қарамастан, адамдар баспалық кітап түріне деген сұранысын жоғалтпады. Керісінше, ақпараттық технологияларды баспагерлер өзінің ақпарат таратушы құралы ретінде тиімді пайдалануда.
Ақпаратық технологиялары 60-шы жылдардың соңыда кеңінен қолданыла басталғаны жоғарыда айтылып өтті. Соңғы 50 жылдың ішінде ақпараттық техниканың күшіанағұрлым артса, ал оның бағасы әлде-қайда төмендеген екен. Ал, Интернет желісі 1990жылы WWW мен 1993 жылы браузердің пайда болғаннан кейін қолданысқа енді.
Ақпараттық технология - ұтымды түрде жиі қайталанатын ақпараттық процестерді ұйымдастыруға мүмкіндік беретін,осы үрдісті орындауға қажетті жұмыс шығынын, энергетикалық және материалдық ресурстарды үнемдей отырып, практикалық қолдану үшін жарамды форматталған түрде ғылыми білімдердің немесе ғылыми, ақпараттық және практикалық тәжірибенің концептуалдық өрнегі.
Кез-келген технологияның артықшылығы оны пайдаланудағы әлеуметтік уақытты үнемдеуінде. Ал, осы артықшылық ақпараттық технологияларда айқын байқалады.Әлеуметтің дамуына ақпараттық технологиялардың рөлі орасан зор екендігі айдан анық, сондықтан, бұл саланың дамуы маңызды. Себебі, ел дамуының басты көрсеткіштерінің бірі осы ақпараттық технологиялар екені мәлім. Өндірістік және әлеуметтік технологияларға қарағанда, ақпараттық технологиялардың ел дамуынындағы стратегиялық маңыздылығың артықшылықтары төменде көрсетілген.
Біріншіден, ақпараттық технологиялар қоғамдағы ақпараттық ресурстарды жандандырып, ұтымды қолдануға қолайлы жағдай жасауда. Тәжірибеге сүйенсек, ақпараттық ресурстарды таратып,енгізіп,үнемді жұмсау басқада әлеуметтік ресурстарды, яғни, шикізат, энергия, пайдалы қазбалар, материалды және жабдықтау,адам ресурстарын мен уақыттыүнемдейді.
Екіншіден, ақпараттық технологиялар соңғы жылдары күнделікті өмірде жиі қолданылып жүрген ақпараттық процестерді автоматтандыра алады. Қоғамның дамуы ақпарттандырылуымен тығыз байланысты екені барлығына мәлім, себебі, көптеген жұмыс түрлері материалдық емес, ақпараттық және ғылыми болады.Қазірдің өзінде, барлық дерлік, жұмыс көзінде ақпаратты өңдеу, сараптау және оны өндеп сақтау қажет, оны жүзеге асыру ақпараттық технологиялардың көмегімен жүзеге асырылады.
Үшіншіден, ақпараттық процесстер әлеуметтік және өндірістік процесстердің ажырамас әрі маңызды бөлігінің бірі болып табылады. Сондықтан, ақпараттық құралдар көбіне өндірістік және әлеуметтік технологиялардың маңызды құраушы бөлшегі ретінде орындалады.
Адамдар арасындағы байланыста ғана емес, ақпаратты қоғамға жаппай таратуда ақпараттық технологиялардың басты рөл атқарады. Аталмыш құралдар жайлылық қана емес, сондай-ақ, әлемдік интеграциялау мен қоғамның жаппай жаһандану үрдісінде туындаған әлеуметтік, өндірістік және күнделікті өмірдегі мәселелерді шешуге, ішкі және мемлекетаралық экономикалық мәдениеттің өрлеуіне, халықтың көшуіне және орналасуына көп ықпал етеді. Оған қоса, дәстүрлі байланыс құралдарынан басқа, электронды телекоммуникация, электронды пошта сияқты т.б. интернет-технологиялар ақпаратпен алмасуда кеңінен пайдалануда.
Ақпараттық технология 3 негізгі түрге бөлінеді - пәндік, қамтамасыз етуші, функционалдық.
Пәндік технологиялар - ақпаратты өңдеуде компьютерлік есептеу технологиялардың көмегіне жүгінбейтін әрекеттердің жиынтығы.
Қамтамасыз етуші технологиялар - пайдаланушыға белгілі бір міндеттер класына бағдарланған, бірақ оларды шешу үшін нақты технологиялық ережелермен қамтамасыз етілмеген арнайы бағдарламалық құралдар.
Функционалдық технологиялар - белгілі бір тақырыптық аймақтан нақты деректермен және оларды өңдеу ережелерімен толтырылған технология.
Ақпараттық технологияның техникалық негізі - ақпаратты өңдеуге және еңгізуге арналған компьютерлік техника. Ал, оның ресурстары ретінде ұйымды құндыматериалдық ресурстар ретінде түсінілетін деректер жиынтығы. Оларға деректер, құжаттар, мәтін, графика, аудио және видео ақпараттары т.б. жатады.
Ақпаратты өңдеу технологиялары қажетті құрылымдық тапсырмаларды шешуге арналған, олар үшін қажетті деректер бар, алгоритмдер және оларды қайта өңдеудің басқа да стандартты рәсімдері белгілі. Технология автоматтандырылған режимде адам көмегінсіз үлкен көлемдегі ақпараттарды өңдейді. Технологиялық рәсімдерге деректерді жинау және тіркеу, ақпаратпен бөлісу және сақтау, есеп беру және шешімді табуы жатады. Технологиялық үрдістер келесі кезендерден тұрады:
дайындау кезеңі - шешімді шешіге дайындалу кезеңі (анықтамалық кітаптарды жасау, компьютерлік жадыға керекті, тұрақты деректерді енгізу, типтік хабарламалардың құрамын түзету, шоттардың кестесі т.б.).
бастапқы кезең - базаға құжаттарды жинақтау, тіркеу және орналастыруға арналаған операция жиынтығы.
негізгі кезең - қажетті есеп формаларын алу. Компьютерлік деректер базасынан соңғы деректерді есептек алынған есептік құжаттар дайындалған қажетті сипаттармалары бойынша топтастырылған жұмыс істейтін мастивтерді жинақтау және олар келесіде басып шығарылады [2].
Ақпараттық технологиялар ақпаратты жинау, талдау және тарату үшін жасайтын мүмкіндіктерімен құнды, кез-келген жерге, бірден және аз шығын мен бағада жеткізеді. Бұл технологиялар индустриалды революция технологиясы энергияны толтырғандай, адамның зияткерлік қабілеттерін толықтырады. Ақпараттық технология келесідей төрт сипаттамаға ие:кең таратылушылық сипат; ақпаратты қолжетімділігін жеңілдету мен кеңейтеді, жаңа нарық қатысушылары үшін кедергілерді жою жолымен нарықты неғұрлым тиімді пайдалануға жол ашып, осылайша, көптеген сатушы мен сатып алушылардың нарыққа шығуына, транзакциялық шығындарды нөлге дейін азайтуға мүмкіндік береді; кең ауқымда таратылуы, оның әлемнің кез-келген түкпіріндегі адамда керекті ақпаратты алуына мүмкіндік жасайды; жаңа өнімді жасауда үлкен ауқымды деректерді уақытты үнемдей отырып өндейді, инновациялық процесті жылдамдатады.
Ақпараттық технологияның стандартты АҚШ, Еуропа және Жапония сияқты үш жабдықтаушылары бар. АҚШ-тың бұл саладағы басшылығы оның әлемдегі жетекші ақпараттық технологиялар саласындағы компаниялардың болуында екені барлығына мәлім. АҚШ-тың Федералдық байланыс комиссиясымен бірігіп жасатқан келісімдері мен нормалары елдің бірнеше жылға дейінгі ақпараттық технологиялар саласының даму тенденциялар анықтайды. Жапония американдық стандарттарды өңдеп қолданады, ал Еуропа өзіндік тәуелсіздікке ұмтылуда. Оны ұялы байланыстар мен бизнескеарналған бағдарламалардан көрініп тұр. Соңғы жылдары бұл үштікке Қытайда өз үміткелігін байқатуда. Ал, еліміз бұл салада аяғын әлі сылтып басуда, алайда, еліміздің әлеуеті зор, болашағы мол екендігінен үмітіміз зор.
Барлық технологиялық төнкерістер тек пайдасымен ғана емес, сонымен қатар бірге тәуекелдермен де байланысты. Кез-келген технологиялық процесс білікті және жақсы білімді мамандандарға деген сұранысты арттырады. Экономика күн санап білімге тәуелді болуда. Ақпараттық технологияларды дамытудағы аталаған барлық үрдістер туристік бизнесті ұйымдастыру мен туризм саласында инновацияларды енгізуге тікелей әсер етеді.
Туризм индустриясы заманауи ақпараттық технологияларды енгізу үшін өте қолайлы. Көлік құралдарының болуына және бөлменің болу мүмкіндігінше жылдам ақпарат беруді қамтамасыз ететін жүйелер, тез арада резервтеуді, тузетулер жасауға, қаражатты босату және туристік қызметтер ұсынғанда көмекші міндеттерді,яғни, билеттер, шот-фактуалар, жолсілтемелер сияқты құжаттарды параллель қалыптастыруды, есептік-анықтамалық ақпаратты ұсынудышешуді автоматтандырады.
Ақпараттық технологиялар - компанияның сапасын арттыру мен бәсекелестік кәбілеттілігін ұлғайтуға тура жол ашатын мүмкіндіктің бірі екенін айдан анық. Әрине, компанияның бизнес-үрдістерін өзгертуі мен бәсекелестерден айтарлықтай озып түсуінде технологиялардың әлеуетін пайдалану бір уақытта болатын жағдай емес. Кәсіпорынның операциялық әрекеттерінде айқын көрініс таппаған және ақпараттық технологиялардың нақты және инновациялық пайдалануына қосымша қөзқарас танытатын технологияның әлеуетін анықтау үшін прагматикалық көзқарас пен шығармашылық ойлау қажет. Егер қазіргі таңдағы технологиялық өзгерістер дәуірінде тұрақты табысқа жетуді қаласа, ақпараттық технологияларды негізгі дағдыларының бірі ретінде пайдалану мүмкіндігін қарастыру қажет. Стратегиялық мақсаттарға қол жеткізу үшін, шығындарды басқару мен бағалай алу үшін, оларды тиімді пайдаланудың тиімділігін арттыру үшін ақпараттық технологияларды қолдану кезінде елеулі инвестицияларды талап етеді.
Ақпараттық технологиялардың стратегиялық мақсаты - ұйым басшылығына нарық динамикасына жауап беруге, бәсекелестік артықшылығын қалыптастыруға, қолдануға және тереңдетуге жағдай жасайды.
2.1 Интернет-технологиялар ұғымы, мазмұны және функциясы
Заманға сай өзгеріп келе жатқан, күнделікті жаңадан жаналықтар мен инновацияларды талап ететін нарықта туристік бизнес ақпараттық жүйелерге тәуелді. Яғни, бұл саладағы ұйымдастыру қызметкері туристік арнаға байланысты барлық ақпараттарды кешіктірмей жылдам, бірден жаңартылып алып отыруы керек. Бұл жүйенің үздіксіз жұмыс істеуін тоқтатпауға Интернет желісі, яғни, өзара тығыз байланысқан әлемнің барлық ақпараттарымен бірден алмасатын компьютерлер желісінің байланысқан тораптарының жиынтығы үлкен рөл атқарды. Дәл осы Интернет әлемнің барлық кез-келген компьютерлері арасындағы ақпараттық алмасу мен байланыстың негізгі қозғаушы тетігі.
Интернет - әлемдегібарлық адамдар арасында ақпаратпен алмасуға, яғни, интернеттегі барлық мүмкіндіктерді пайдалануға арналған жаһандық компьютерлік желі.Ол әлемдегі ең әлді ақпараттық-технологиялық жүйе. Интернет тек қана бір компьютерлік желі емес, өзара байланысқан ондаған жергілікті және жаһандық ұлттық желілердің жиындығы [3].
Интернет желісі - байланыс желілерін өзара қосылған ірі тораптар жиынтығын береді. Әр торап - операциялық UNIX жүйесінің басқаруымен жұмыс істейтін бір немесе бірнеше компьютерлік серверлер, оларды көбіне негізгі немесе Бас компьютерлер деп те атайды. Аталмыш тораптарды провайдер басқарады. Ал өз тарапынан серверлерге көптеген қолданушылар қосылады.Сол қолданушыларға провайдерлер ақпаратты ұсыну, электронды поштамен жұмыс, жаналықтардан хабардар болу және өзара ақпараттармен алмасу сияқты т.б. ақысыз немесе ақылы қызмет түрлерін ұсынады.
Компьютерлік желілердің түрлері әртүрлі сипаттары бойынша бөлінеді, бірақ көбінесе желіні аймақтық сипаттары мен желінің жұмыс істейтін өндірістің бөлімшенің көрсеткіштері бойынша түрлерге жіктеледі.
a) Аймақтық сипаттары бойынша жіктелуі:
жергілікті желі - (ағыл. LAN - Local Area Network) өзара тиісті бағдарламалық құралдармен байланысқан, бірнеше компьютерлік жүйелердің ақпараттық-бағдарламалық қамтамассыз ету қызметтерінің географиялық тұрғыдан шектелуі. Бұл желіде барлық компьютерлер бір-бірінен 1-2 км аспайтын қашықтықта орналасады және жоғарғы жылдамдықтағы адаптерлармен байланысқан;
жаһандық желі - (ағыл. WAN - Wide Area Network)жергілік желілерге қарағанда күрделі, аумақтық бөлінген компьютерлерді біріктіреді. Жоғары сапалы байланыс желілерін қашықтықтан қою өте қымбат болғандықтан, әдетте жаһандық желілерде бастапқыда әртүрлі мақсаттарға арналған қолданыстағы желілер жиі пайдаланылады. Мысалы, көптеген жаһандық желілер телефондық немесе телеграфтық желілердің негізінде құралады;
қалалық масштабтағы желі - (ағыл. MAN - Metropolitan Area Networks) қалалық желілер, жаһандық және жергілікті желілер арасындағы аралық желі. Қажетті қашықтықта жоғарғы жылдамдықта сапалы байланысты орнатуға арналған.
a) Өндірістік бірліктің масштабы бойынша желілерді жіктеу:
бөлім желісі - бұл кішігірім бір бөлім аймағында жұмыс істейтін қызметтерлер тобының қолданылуына ұсынылған желі түрі. Әдетте бөлімдік желілері бір немесе екі түрлі операциялық жүйелердің белгілі бір желілік технология негізінде жасалады;
кампустық желі - кез-келген кәсіпорындар мен ұйымдардың желілеріне сілтеме жасау үшін қолданылады. Бөлімдік және кампустық желілер жергілікті компьютерлік желілерге жатады;
корпоративтік желілерді ауқымды кәсіптік желі деп те атайды. Бұл желі түрі кез-келген кәсіпорын аумағындағы барлық компьютерді біріктіреді, олар қаланы, мемлекетті немесе контитенттерді қамтуы мүмкін. Мыңдаған компьютерлік пайдаланушылары мен жүзден серверлері бар, ал ара-қашықтықтарыда айтарлықтай ауқымды болуы мүмкін.
Күн санап өрлеп-дамып, өсіп келе жатқан ғаламтор желісінің функциялары танымал желі қызметтері арқылы жүзеге асыралады. Әртүрлі желілік хаттамаларды қолдану арқылы Интернеттің екі негізгі функциясы бар, олар:
қашықтықтағы пайдаланушылар арасындағы байланыс құралы болу;
интернетте орналасқан ақпараттық ресурстарға деген қол жетімділікті ұйымдастыру құралы болу [4].
Әрине, әр функцияның жүзеге асырылуына ықпал ететін сан қырлы құралдардың көмегімен орындалады. Ғаламдық желі пайдаланушыларға қызмет көрсететін бұл жүйелерді Интернет құралдары деп атайды. Яғни, байланыс құралдары қашықтықтағы адамдар арасындағы байланыстырушы тірек ретінде қызмет етсе, ақпараттық құралдар интернет пайдаланушыларды сұраныстары бойынша ғаламтор аясындағы барлық ақпараттық ресурстармен қамтамасыз етуде.
Желіде екі байланыс режимі бар: тікелей уақыт режимінде, пайдаланушылар арасындағы нақты уақыттағы байланысты ұйымдастыру, бұл қатынас телефон аналогы, бұл режимді онлайн деп атайды. Екінші режимоффлайндық режим, яғни, кейінге қалдырылған режим, хат немесе жеделхаттық байланыс аналогы болып табылады.
Интернеттегібайланыс қызметтерінің түрлері келесідей:
Тікелей байланыс форумдары - онлайндық режим:
Internet Really Chat - Бұл Интернет пайдаланушылары арасында нақты уақыт режимінде сөйлесуге мүмкіндік береді. Бұл қызметтеті пайдаланушылар әртүрлі пікір-талас тақырыптарын қолдайтын арналарға біріктіріледі. IRC бағдарламасы арқылы еңгізілген кез-келген таңба қатысушылардың әр қайсының экрандарында пайда болады. Телеконференциялар тәрізді бұнда да тақырыптық топтарға бөлінді және байланыс тікелей режимде жүргізіледі. Чаттағы байланыс тек топтық қана емес, сондай-ақ, жеке жіргізуге болады.Мысалы, ICQ, XChat, AndChat, mIRC т.б. бағдарламар жатады.
Интернет-телефония - қызмет желісі арқылы онлайн режимінде дауыстық байланыс жасауға мүмкіндік береді. Оның телефоннан айырмашылығы - оның төмен бағасында. Алайда, телефоннан сапасы төмен болғанымен, жаңадан дамып келе жатқан, үлкен сұранысқа ие бұл жобаныңкемшіліктерін болашақта жойылады.
Қашықтықтағы байланыс - оффлайндық режим:
Электронды пошта жеке коммуникациялық жүйеге жатады. Электронды пошта бір немесе бірнеше қолданушылар арасында санаулы уақыт ішінде керекті мәліметтермен алмасуға мүмкіндік береді. Бұл жүйені ақпараттық агенттіліктерде өзара хабарламалар пакеттерін жіберу үшін жиі қолданады. Пайдаланушының кіріс және шығыс хабарламалары сақталатын пошталық сервері болады және хаттар арнайы пошталық жәшіктеріндесақталады. Әр пайладанушы хаттарды қабылдайтын қайталанбайтын пошталық мекен-жайын алады. Электронды пошта клиенттері тек қана хат алмасып қана қоймай, хаттарды дайындау және өзгерту, мекен-жайлылық кітапшаны ұйымдастыру, пошта мұрағатын көру, хаттарды сұраптау және жою сияқты функцияларды орындай алады.
Телеконференция - бұл ұжымдық коммуникациялық жүйе, көптеген маңызды ақпараттар мен жұмыстарды бір ұжым ішінде талқылауға және алмасуға арналған.Жаналықтарды әр тақырыпқа сай бөлінуі интерактивті электронды конференциялардың тууына әкеліп соқты және оған қызығушылық танытатын кез-келген интернет тұтынушының кіріп пайдалануына мүмкіндігі бар. Әрбір қатысушы барлық материалды өзінің электронды поштасынан алады. Әрбір абоненттің электронды хаты барлық қатысушылардың электронды пошталық мекен-жайына жеткізіледі.Электронды поштадан айырмашылығы, хат бір уақытта барлық абонентке жеткізіледі. Телеконференцияның қатысушысы болу үшін оған тіркелу керек. Телеконференция байланыстық және ақпараттық фунцияларды орындайды. Бір жағынан қарым-қатынас, екінші жағынан - конференция кезінде келетін пайдалы ақпараттық ресурстар. Бұл, әсіресе, ғылым, өндіріс, бизнес, сауда т.б. кәсіби конференцияға қатысушыларға пайдасы көп.
Ақпараттық қызметтері пайдаланушыларға Интернетте сақталған белгілі бір ақпараттық ресурстарға қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл ресурстар жалпы файлды немесе түрлі құжаттарды айтады. Осы қызметтерді пайдалану төмендегідей қызметтер арқылы қамтамасыз етіледі:
Файлды тасымалдау қызметтері -бұл қызметті жиі FTP (File Transfer Protocol) деп атайды.FTP-сервердің мақсаты желідегі әртүрлі файлдарды, әдетте мұрағатталған түрде, сақтау. Көбінесе бұлжүйелік және қолданбалық бағдарламалық жасақтамалы файлдар, сонда да, басқада форматтағы графика, дыбыс, MS Word, MS Exsel т.б. файлдар сақталуы мүмкін. Барлық ақпараттар иерархиялық құрылымды құрайды. Ал, FTP-клиент сервергеқосылғаннан кейін, экран алдына файлдар сақталған жәшік интерфейсы ашылады.Клиент бұнда файлдарды көруге, сұраптауға, өз дискісіне көшіріп алуға мүмкіндік алады.
Файл алмасу - бұл пайдаланушының файлдарын сақтауға және оларға деген тәулік бойы қолжетімділікті web (htt протоколы) арқылы қамтамасыз ететін сервис түрі. Бұл қызметпен файлдық алмасу өте тиімді болып табылады. Файл алмасу қызметтің орталық бетіне пайдаланушы өз файлын жүктейді. Кейін сервер клиентке электронды пошта, блогтарға жария жасауға немесе бірден хабарламаса алмасатын бағдарламарда (MailAgent, Vk, Facebook т.б.) қолдануға мүмкіндік беретін тұрақты файлдың сілтемесін береді. Осы сілтемені браузерге жасу арқылы немесе іздеу арқылы файлды кез-келген пайдаланушы өзіне жүктеп алуына болады.
World Wide Web (WWW) - дүниежүзілік компьютерлік Интернет желісінің техникалық базасында барлық гиперсілтемелермен таратылатын ақпараттық жүйе. Бұл жүйе өзара гиперсілтемелермен байланысқан құжаттар орамын көрсетеді. Мұндай құжаттарды гипер-мәтін деп атайды. Себебі сілтемелер әлемнің кез-келген жерінен, кез-келген интернетте бар құжатты тауып бере алады және оны Бүкіләлемдік ғаламтор деп атайды. Ал WWW-дің ең кіші ақпараттық бірлігі - Web-бет, ол мәтіндік, графикалық және мультимедиалық файлдардың өзара гиперсілтемелермен байланысқан жиынтығын құрайды. Мазмұны бойынша гиперсілтемелермен қосылған Web-беттер Web-сайтты құрайды. Web-беттер мен Web-сайттарды хост-компьютерде сақтауын - WEB-сервер деп атайды, ал WEB-сайтты көруге арналған клиенттік-бағдарлама - Браузер деп аталады. Ең танымал браузерлер Safari, Internet Explorer, Mozilla Firefox, Google Chrome т.б.
Электронды БАҚ - жедел ақпарат алу құралы. Қазіргі заманда барлық газеттер, журналдар, радиоарналар мен телеарналардың барлығының дерлік өзіндік жеке веб-сайттары бар, онда барлық ақпараттармен клиент еркін таныса алады. Газеттің электронды түрін тез оқып қана қоймай, редакцияға ұсыныс пен арызын жазуға немесе ескі газет нөмерлеріне қолжетімді. Ал телеарналардың сайттарында бағдарламаларды онлайн-тікелей көруге, онлайн конференцияларға қатысуға мүмкіндік ашады. Радиоарналарда тікелей әуен мен бағдарламаларын тындайға болады [5].
Интернеттің күнделікті өмірде күннен күнге дамуын арқасында ақпараттық және коммуникациялық қызметтерін біріктіретін жаңа қызмет түрлері пайда болды. Олардың қатарына On-line аудармашы және сөздік, Интернет-дүкен, электронды төлем жүйелері жатады.
Әлемдік тәжірибеге сүйенсек, кез-келген туристік кәсіпорынның жетістікке жету жолында оның қызмет көрсету уақытының жылдамдығында екенін байқаймыз. Ал, бұл жылдамдылық тек нақты уақыт кеңістігінде орындалады, Интернет болса жылдам және үнемшіл әрі сапалы қызмет көрсетуді қамтамасыз етеді.
Туристік бизнестің Интернет жұмыс барысын оңайлатуға өте тиімді, мысалы:
коммуникация және байланыс;
туристік өнімді жылжыту және жарнама;
маркетингтік талдаулар;
электронды халықаралық туристік жәрменкелерде қатысу;
онлайн брондау және резервтеу жүйелерін қолдану;
өздігінен тур қалыптастыру;
туристік өнімдердің мемлекет және бағыты бойынша туристік каталогарды қолдану;
керекті мемлекет бойынша барлық мәліметтер жиындығын алу;
қонақ үй, отель және мейрамханалардың тарифтары мен бағалары жайлы ақпаратты алу;
есептесу үшін интернет желісін қолдану т.б. қызметтер түрін онлайндық режим бойынша орындай алады.
Интернет атты ғасыр көшіненде туризм саласы артта қалмақ емес. Туризмде желінің барлық түрлері қолданылады. Желілер электронды пошта, ресустарға деген қолжетімділік пен туристік қызметтерді брондау және олардың виртуалды сатуы сияқты қызметтерге жол ашады. Соңғы жылдардың өзінде мыңдаған қонақ үйлер, трансфер мен әуекомпаниялар ұсынатын қызметтерді брондауға арналған, туристік агенттіктердің жеке сайттарының саны күн санап артуымен қоса одан түсетін пайданыңда үлесі бірнеше есе өскен. Сондықтан туристік бизнесте интернетті көзден таса қалдырып, немқұрайлылық танытпау керек. Интернетті тек бәсекелес бизнес ретінде ғана қарамай, оны тиімді әрі өз пайдасына қарай жұмсауға, электронды туристік қызмет түрін көрсете білуге икемдену қажет.
2 Ақпараттық технологияның туризмге әсерін бағалау
2.1 Туризмдегі ақпараттық технологиялар бағдарламаларының қолданылуын сараптау
Бүгінде нарықтық фәлсафа туристік бизнес дәстүрлі бәсекелестер мен бизнес төрінен жаңа технология жаңалықтарын қолданып отырған кәсіпкерлермен бәсекелесте технологияларға сүйенуі керек деп айтады. Осы өзгермелі ортада жұмыс барысы кең айқымда жылдам жасалуы керек. Ақпаратты басқарудың стратегиялық функциясы басқарылатын ақпарат, басқарылатын үрдістер мен басқарылатын ақпараттық технологиялар арқылы кәсіпорынынның бизнестік тапсырмасын жеңілдетуі қажет. Турагенттіктер, қонақ үйлер мен әуекомпаниялары сияқты туристік бизнестің негізгі бөлшектері ғаламтор желісіне деген қызығушылықтары күн санай артуда. Егер бұрындары онлайн тапсырыстарға кішігірім эксперименттік ағын ретінде қаралса, соңғы жылдарда табыс көзінің көп бөлігін алатын қуатты пайда ағынына айналды. Ал туристік бизнесте бұл жүйе тек жағымды жағымен көрінуде.
Қазіргі уақытта туристік индустриясында заманауи компьютерлік технологияларды қолдану үш негізгі бағытқа топтастырылаған: операциялық, конақтық және басқару. Осы қосымшалардың жалпы функционалдылығы түрлі туристік бизнес тармақтарында бірдей, бірақ оларға қолдау көрсететін технология әр түрлі болуы мүмкін. Мысалы, қала орталығындағы ірі қонақ үйлер, әдетте, мүлікті басқару жүйесі үшін мини-компьютерлерді пайдаланса, басқа салаларда макро-компьютерлік жүйені қолданады. Ақпараттық технологияларды туристік және мейманханалық бизнесте орналастыру қызметінде қолдану туристік қызмет көрсеткішінің тиімділігін, сапасы мен ыңғайлылығын арттырады. Оның өзі онлайн-брошюра мен интерактивті видеомәтіндердің пайда болуына әсер етті. Технология маркетинг пен сапарларды ұйымдастыру жұмыстарына кең ауқымда әсер етіп жатса да, бірақ адами факторларды, қонақтар мен қабылдаушы елдермен қарым-қатынастың немесе тұтынушы мен ұсынушы арасындағы байланысты сырт айналуда. Туристік жүйеге қолданылатын технологиялар, көрсетілетін қызметтердің тиімділігі мен сапасы арттырады және туристік қызметтердің жаңа комбинацияларын арттырады. Мұның бәрі адамдарға жоғарғы қызмет сапалы әсер етудің көрінісін өзгертпестен қол жеткізе алады. Бұл барлық туристік қызмет көрсетушілердің ақпараттық технологиялық жүйесін пайдалану және оның туризм саласына терең әсер тигізуі туризмдегі жаңа озық тәжірибелер мен жалпы байлықты құрудың негізін қалайды.
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар тек қана операциялық мақсаттарда ғана емес, сондай-ақ, басқару және тактикалық стратегияларда қолданылады. Бұл туризм индустриясына әлеуетті клиенттермен және қызмет көрсетушілермен тікелей және тиімді қарым-қатынас жасауға, сондай-ақ бәсекелестік артықшылықтарға қол жеткізуге мүмкіндік береді. Интернеттің пайда болуымен маркетологтар өнімдерді реттеуге және кішігірім мақсаттық нарықтармен тікелей байланысуға мүмкіндік беретін технологияларға қол жеткізе алады. Интернет енді маркетинг құрал ретінде қаралады. Ол цифрлықтарату арнасы, сондай-ақ электронды дүкен ретінде әрекет ететін маркетинтік процесінде пассивті алушылардан көп. Интернетте дәстүрлі маркетингке қарағанда, интерактивті орта болып табылады, ол әдетте сатушыдан тұтынушыға дейін бір жақты қарым-қатынасқа мүмкіндік береді.
Туристік агенттікте басқару үрдістері автоматтандырылғандығына қарамастан, жаңа технологиялардың пайда болуы және оған көшуде әлі күнге дейін шешімін табуды талап ететін мәселелер туындауда.
Кез-келген туристік кәсіпорын өзінің жұмыс барысына автоматтандыру үрдісін енгізуді көздейді, себебі оның арқасында ақпараттық технологиялардың кешенді жұмыс атқару барысында көптеген тапсырмаларды орындау жүйесін жеңілдетеді. Туристік фирманы автоматтандырудың негізгі мақсаты менеджердің ақпаратпен қамтамасыз етілуі және орнаған мәселелер мен тапсырысты орындауына ықпал ету.Сонымен, туристік кәсіпорынды басқаруда ақпараттық технологиялар туроператор мен туристік агенттердің турөнімді қалыптастыруға және таратуға арналған. Ал, оның негізгі функцияларына:
Әртүрлі туроператорларлан келген ақпаратты өңдеу және алу;
Ішкі құжат алмасу жұмысын жеңілдету;
Туроператор мен турагент арасындағы қарым-қатынасты орнату;
Статистикалық есепті жасау және оны өңдеу т.б.
Қазіргі таңда туристік нарықта жоғарғыда аталған функциялардың қолдану дәрежесіне қарай келесідей автоманттандыру түрлері бар:
Word, Excel, PowerPoint, Outlook бағдарламалары, Access дайын дерекқорлары, бухгалтерлік, қаржылық, құжаттарды басқару, аударма-бағдарламалы сияқты тағы да басқа стандартты бағдарламалық қамтамасыз ету жүйелері. Аталмыш бағдарламалар күнделікті жұмыстың аз мөлшерін ғана атқара алады.
Арнайы туристік МАСТЕР-ТУР, САМО-ТУР тағыда басқа туристік бизнесте жоғарғы сұранысқа ие ақпараттық басқару технологияларын қолдануы. Әрине, бұл бағдарламаларды қолдану арнайы жұмыс біліктілігі мен білімдігін талап етседе, жұмыстың көп бөлігін жеңілдетеді әрі тездетеді.
Жаһандық компьютерлік брондау жүйелерін қолдану туроператорлар үшін ғаламтор желісінен кең ауқымда ақпарат алып ғана қоймай, сондай-ақ, нарықта өзіндік орнын бекітуге көмектеседі. Жаһандық компьютерлік брондау жүйелеріне AMADEUS, GALILEO, SABRE тәріздес жүйелер жатады.
Электронды нарық пен бизнеске қатысу түрлері.
Туризм индустриясы соңғы он жылда едәуір компьютерлік технологиялардың ықпалында қалды. Бүгінде туристік кәсіпорын компьютерлік технологияларды негізгі және қосалқы қызмет түрлерін автоматтандыру үшін қолдануда. Туристік индустрияда қолданылатын барлық ақпараттық басқару технологияларын сурет 1-де көрсетілгендей сыныптарға жіктеуге болады.
Туризмдегі ақпараттық басқару технологиялары
Арнайы мамандандырылған компьютерлік технологиялар
Әмбебап компьютерлік технологиялар
Жаһандық компьютерлік брондау жүйелері (AMADEUS, SABRE, WORLDSPAN, GALILEO)
Туроператорлық ақпараттық технологиялар (САМО-ТУР, МАСТЕР-ТУР, TURWINMULTI PRO)
Қонақ үйлерді автоматтандыру бағдарламалары ( FDELIO, Lodging touch, R-Keeper, Kompas)
Желілік
Мультимедиалық технологиялар
Word, Excel т.б.
Тамақтану кәсіпорындарын автоматтандыру бағдарламалары (FIDELIO, Food&Beverage, Micros)
Ескертпе - [6] мәліметтер негізінде автормен құрастырылған
Сурет 1. Туризмдегі ақпараттық басқару технологияларының жіктелуі
Кез-келген туристік кәсіпорын үшін интернет желісін қолдану міндетті үрдістің бірі.Интернет желісін қолданудың тиімділігі барлығына кеңінен мәлім, ол дегеніміз брондау жүйелері, электронды почта,клиентпен онлайндық байланысты орнату тағы да басқа. Электронды нарыққа қатысу интернет аясында өз брендін жылжыту болып табылады. Электронды нарыққа қатысуда туристің фирманың қолдантын сайт түрлеріне тоқталатын болсақ:
Фирманың ұсынатын қызмет түрлері, бағасы мен реквизиттар, фотосуреттер, жарнамалық ұсыныстар т.б. сияқты кең ауқымдағы қызмет түрлері көрсетілген визиткалық сайт. Бірақ оның теріс жағы тұтынушылармен кері байланыстың болмауында;
тұтынушының сұранысын арналған ақпаратты беретін, туристің сұрағына жауап беруге мүмкіндік жасайтын, кері байланысты орнатуға арналған интерактивті сайт. Бұл сайт тұрақты клиент санын ұлғайтуға үлесін қосады.
турөнімді сатуға, брондауға, билетті брондауға, турист пен фирма арасындағы келісім-шатрты орнатуға т.б. кең көлемдегі қызмет түрлерін ұсынатын интернет-дүкен. Бұл сайт түрі кең көлемдегі қызметтер ассортиментін орындайды. Бірақ хакерлер тарапынан сайтты бұзу т.б. келеңсіздікке ұшырауы мүмкін.
Жоғарыда айтылған мүмкіндікттерді өз жауапкершілігіне алатын, бизнесті қауіпсіз жүргізуге мүмкіндікберетінтурбизнестігі делдалдың көмегімен, турфирмадан абонеттік төлем алу арқылыжүзеге асырылатын жүйе. Кері жағы - жоғары бәсекелестік.
Аталмыш алғашқы үш жүйе B2C (сатушы - тұтынушы)жүйесі бойынша қызмет жасаса, соңғысы B2B (сатушы - делдал) жүйесі бойынша орындалады [3].
Туристік бизнестегі қызметкерлердің барлығы ақпараттық басқару технологияларды кеңінен қолдануда, себебі, брондау жүйелері, видеожүйе, туристермен онлайдық байланыс компьютердің көмегінсіз күнделікті жұмыс барысын басқару және жоспарлау жүйелерінің жүзе асырылуын көз алдымызға елестету мүмкін емес. Барлық туристік агенттіктер компьютерлік брондау жүйелеріне тәуелді десек қателеспейміз. Компьютерлік брондау жүйелері тек қана әуетасымалдау қызметтерін брондаумен ғана емес, сонымен, қонақ үй, автокөлік, круиздік сапарлар, келу және кету жайлы ақпараттар, валюталық курс, ауа-райы т.б. маңызды ақпараттар көзін ұсынады. Осындай жүйелер қонақ үй мен әуекемелеріндегі орындардан бастап театр және сақтандыру полисіне дейін турға қажетті барлық сегменттерді резервтеуге көмектеседі. Туристік нарыққа қатысты барлық ақпаратты бере алатын жүйе болып табылады. Сәйкес дерекқоры бар серверлермен модем арқылы қосылуы, турагенттерге қызметтің мүмкіндігін, бағасын, сапасын, уақытын және жеткізілуі жайлы ақпаратқа жол ашады. Сонымен қатар, турагент өздерінің тапсырыстарын жасау және растау ұшін осы дерекқорлармен байланыса алады. Осы жүйелердің операциялары мен тиімділігі қызметкердің кем дегенде минималды деңгейін талап етеді. Халықаралық туристік нарықтағы брондау жүйелерінің ең ірі жүйелеріне AMADEUS, GALILEO, SABRE жатады.
AMADEUS компаниясы - 1987 жылы Air France, Iberia, Lufthansa. SAS сияқты ірі әуекомпанияларының арқасында құралған, халықаралық туристік нарықтағы әуетасымалдау мен туризм индустриясындағы ақпараттық технологиялардың ірі дистрибуция және электрондық нарықтың жетекші жабдықтаушы. Компания әлемнің 195 елімен жұмыс жасайды. Штаб-пәтері Мадрид қаласында, өнімдерді дамыту орталығы Ницца қаласында, ақпаратты өңдеу орталығы Эрдинг қаласында орналасқан,
AMADEUS компаниясы ұсынатын барлық шешімдер 4 негізгі топтарға бөлінген. Олар: дистрибуциялық ресурстар (Distribution & Content), сату және электронды коммерция (Sale & e-Commerce), бизнестегі үрдістерді басқару (Business Management) және консалтингтік қызметтер (Sevices & Consulting). 2000 жылыAMADEUS осы саладағы ISO 9001:2000 Халықаралық Стандарттау Мекемесінен сертификат алған алғашқы компания болды.
AMADEUS негізгі жүйеге біріктірілген кең ауқымды бағдарламалық ресурстармен қамтамасыз етуді ұсынады. Негізгі деректер қоры қонақ үй, автокөлік және әуебилеттерін брондау жайлы ақпарат қорын ұсынады.Компания өзінің түрлі Amadeus Air, Amadeus Cars, Amadeus Hotels, Amadeus Fares сияқты бағдарламары бар. AMADEUS жүйеге қосылудың 2 негізгі түрлерін қолданады:
Тікелей қосылу - AMADEUS ProTempoверсиясын орнату
Телефонды қосылу - Dial-Upверсиясын орнату.
ТМД елдерінің 80 %-ы AMADEUS ProTempo бағдарламасын кеңінен қолдануда. AMADEUS ProTempo Connect бағдарламасы да кең сұранысқа ие. Ал, AMADEUS ProTempo бағдарламасы кіші және орташа туристік фирмаларда белсенді қолданылады. AMADEUS жүйесі стандартты брондау қызметтерінен басқа өзге де спектрларда бағдарланған, төмендегі кесте 1-де үлкен сұранысқа ие бағдарламар келтірілген.
Кесте 1
AMADEUS жүйесінің бағдарламалық өнімдері
AMADEUS өнімі
Мазмұны
AMADEUS Hotel Plus
Керекті қонақ үй нөмері жайлы толық ақпарат береді, тиімді тарифпен брондайды.
Ancilliary Services
Тарифқа кірмейтін, әуекомпаниямен көрсетілетін қосымша қызмет түрлерін брондауға арналған.
Amadeus all Fares
Ықтималды ұшуларды таңдауға және брондауға арналған.
Amadeus Cars Plus
Автокөліктерді брондайды.
Amadeus Cruise
Интернет желісі арқылы круиздік сапарларды брондау.
Amadeus Ferry
Паромдық қызметтерді онлайн брондау.
Amadeus Profiles Plus
Жолаушы мен компания, агенттік немесе топтық профильдерді құру және қызмет көрсетуде клиент жайлы ақпаратты жылдам әрі дәл беруді, брондаудың жылдамдығын арттыруды қамтамассыз етеді.,
Amadeus Ticket Changer
Әуебилеттерді брондау процесін автоматтандыруға мүмкіндік береді.
SMS Sender
Жолаушының ұялы телефонына керекті ақпаратты СМС арқылы жіберуге арналған.
Check My Trip Mobile
CHeckMyTrip.com сайтында барлық рейстер жайлы ақпарат алуға мүмкіндік ашады.
Amadeus Virtual Miscellaneous Charges Order
Туристік агенттіктерге әртүрлі қызметтерге төлем жасауға арналған.
Amadeus Airport Express
Аэроэкспрессте әуебилеттерін брондайды.
Ескертпе - кесте [6] мәлімет көзі негізінде автормен құрастырылған
Жыл сайын AMADEUS 440 миллионнан астам брондау операцияларын атқарады. AMADEUS технологиясын 260-тан астам әуекомпаниялар, оның ішінде 110-ы AMADEUS Altea Reservation және Inventory ақпараттық технологияларын қолдануда.
Ал, қонақ үй саласындағы ақпараттық технологияларға келетін болсақ, 4 ірі қонақ үйлік желілері AMADEUS Hotel Platform, әлемнің 40 еліндегі 1250 қонақ үйлері AMADEUS revenue Management System жүйелерін қолданады. AMADEUS компаниясында қонақ үй бизнесін дамытуға, қамтамассыз етуге және тағы да басқа аспектілермен айналысатын 170-тен артық қонақ үй шаруашылығы бойынша мамандар жұмыс жасайды.
AMADEUS туристік агенттерге мыңдаған туристік қызметтерді ұсынушылардың ресурстарына тиімді қол жеткізуіне ықпал етеді. Компания жаһандық брондау жүйелері арасында турстік қызметтерді брондау бойынша 1-ші орынды иемденген. Компания келесідей жабдықтаушы компаниялармен байланыс орнатады:
- 693 әуекомпаниялары (оның 440-ы брондауға мүмкіндігі бар);
- 116 сақтандыру компаниялары;
- 50-ден астам круизмдік және паромдық компаниялары;
- 206 туроператорлар;
- 87000-нан астам қонақ үйлер;
- Автокөлікті жалға беретін 30 компаниялары;
- 102 теміржолдық операторлар.
Жүйемен әлемнің 90 000-нан астам туристік агенттіктер қолданады. Сонымен қоса, компания 60 000-дай әуекасса мен 4500 корпоративті клиенттерге жол ашады.
AMADEUS деректерді өңдеу орталығы ең мінсіз әрі үлгілі операциялық жүйе деуге болады. Себебі ол:
Секундына 20 000-нан астам транзакцияны өңдейді;
Жауап беру уақыты 0,3сек;
Ақпаратты сақтау көлемі 8 Петабайт;
Күніне 3 млн астам брондау;
Күніне 1 млдр астам транзакция;
Клиенттік процессор секундына 40 000 хабарламаны өңдейді;
Дерек қорына секундына 500 000 сұраныс түседі;
Айына 400-астам бағдарламаны жүктеу.
AMADEUS компаниясында 10 222-ден астам қызмет жұмыс жасайды. Сонымен қоса, компания әлем бойынша кеңінен таратылған:
73-тен астам жергіліктіAMADEUSкоммерциялық ұйымы;
негізгі арнайы халықаралық өкілі;
аумақтық офис;
16 тауарды өңдейтін орталық [7].
АMADEUS компаниясының жылдық есеп беру мәліметтеріне сүйенсек,әлем бойынша түсетін табыс көзі 2017 жылы 2016 жылға қарағанда 8,5 %- ға ал бәсеге кәбілеттілігі 0,6 %-ға, брондалу саны 6,3 % артқан екен. Ал, әуетасымалдау қызметін 2017 жылы 1 656,5 млн жолаушы қолданған, бұл көрсеткіш 2016 жылға қарағанда 19,8 %-ға өскен [8]. AMADEUS брондау жүйесінің төменде 2010-2017 жылдар аралығында түскен жалпы табыс мөлшері мен туристік брондау статистикасын сурет 2, сурет 3 көруге болады.
Ескертпе - [9 ]мәлімет көзі негізінде алынған
Сурет 2. AMADEUS компаниясының 2010-2017 жылдар аралығындағы
түскен жалпы табысы
добавить инфо
Ескертпе - [9] мәлімет көзі негізінде алынған
Сурет 3. АMADEUS жүйесі арқылы 2010-2017 жылдар аралығында брондалған сапарлар саны
Қазақстанда 1999 жылдан бері AMADEUS-тің мүддесін AMADEUS в Центральная Азия и Закавказья компаниясы ұсынады. Қазақстандағы басты офисі Алматы қаласында орналасқан.
Travelport компаниясы әлемдік саяхаттау индустриясынадистрибьютерлік және электрондық коммерция қызметтерін ұсынатын дүние жүзіндегі ірі жабдықтаушылардың бірі. Компанияның 170-тен астам елдегі нүктелерінің қарамағында 3500-нан астам қызметкерлер жұмыс істеуде. 2006 жылыTravelport өздігінен қызмет жасап жатқан GALILEO және Wordspan жahaндық брондау жүйелерін өз қарамағына қосты.
GALILEO - 30 жылдан астам тәжірибесі бар, Travelport компаниясына тиесілі халықаралық деңгейде брондаумен айналысатын дистрибьютерлік компьютерлік жүйе. Сонымен қоса, бұл жүйе турагенттіліктерге қонақ үй, әуетасымал, автокөлікті брондауды, кестелері мен тарифтік ақпарат береді.
GALILEO International компаниясы әлемге алғашқы болыпнарыққа компьютерлік қолдануға арналған Windows негізінде Focalpoint өнімін, бірінші болып электрондық билеттерді шығарды. Автокөлік, әуебилеттер мен қонақ үйді брондауға арналған алғашқы графикалық Viewpoint бағдарламасын жасап шығарды. Ұялы телефон мен пейджерлер көмегімен жүйеге кіруге және брондауды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін Galileo Wireless өнімін тағы да басқа елеулі жаңалықтарды нарыққа ұсынды.
GALILEO желіге қосылу үшін станционарлы және интернет арқылы түрлерін қарастырады. Тікелей қосылу Focalpoint Net атты арнайы бағдарламасы арқылы жүзеге асырылады.
GALILEO жүйесінің бағдарламалық кешендері шағын бағдарламалық жүйелерге бөлінген, олардың ішіндегі ең танымалдылары 500-ден астам әуекомпанияларының рейстері жайлы ақпарат беретін Galileo Availability, Galileo Sell бос орындауды брондауға арналған бағдарлама, Galileo Аdvance Seat Reservation - нақты орындарды резевтеуге арналаған, Galileo Enhanced Booking FileServicing - әуекомпанияның брондау жүйесіне келіп түскен сұранысты бір формат көлемінде біріктіреді, Global Fares - маршрут бойынша тарифтер бойынша ақпаратты кең ауқымда қолдануды қамтамасыз етеді, Private fares - жүйеде жеке келісім-шарттық тарифтертерді құру, ұсыну және сақтау, Galileo Ticketing Products - агенттік келісімдері бар әуекомпаниялардың билеттерін басып шығару, Room Master - қонақ үй бөлмеренін тез табу және брондау, Car Master - автокөліктерді жалға алу, Gаlileo Travelpoint - жүйеде өздігінен керекті қызмет түрлерін резевтеу мен брондауға арналған бағдарлама, Viewpoint-e-Cruise - нақты уақытта круиздік компаниялардағы бар орындар мен олардың бағалары жайлы толық ақпарат пен оны брондауға мүмкіндік береді, Computer Assisted Instructions - Galileo жүйесін қолдануды өздігінен үйренуге арналған бағдарлама және т.б. бағдарламалар туристік бизнесте кеңінен қолданысқа ие. Өз өнімдерін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz