Операциялық активтерді басқару
Ф. 4-51
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖІНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
БАИШЕВ УНИВЕРСИТЕТІ
Рзағұлұлы Ринат
Инвестициялық активтерді басқару
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
мамандығы 5В051000 - «Мемлекеттік және жергілікті басқару»
Актобе 2020
Ф. 4-52
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖІНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
БАИШЕВ УНИВЕРСИТЕТІ
«Қорғауға жіберілді»
Экономика және басқару
кафедрасының меңгерушісі
Б. М. Шукурова
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: «Инвестициялық активтерді басқару»
мамандығы 5В051000 - «Мемлекеттік және жергілікті басқару»
Ғылыми жетекші
PhD, аға оқытушы
Актобе 2020
Мазмұны
Кіріспе
Зерттеу тақырыбының өзектiлiгi. Қазақстан Республикасында зейнетақы қамтамасыз ету жүйесінің реформасы салыстырмалы аз уақыт ішінде басталып өз дамуын алды - жаңа зейнетақы жүйесіне әлі төрт жыл да болған жоқ. Жаңа зейнетақымен қамтамамсыз етудің жүйесі бір орында тұрып жатқан жоқ - ол үздіксіз даму процесінің үстінде екенін атап айтқан жөн. ұсынылған еңбекте жинақтаушы зейнет ақы қорының не екенін біліп, оны жан-жақтан зертей аламыз.
Осындай көлемдегі зейнетақы реформасы ТМД елдер кеңістігінде Қазақстан Республикасында бірінші жүргізілді. Қазіргі кезде де ТМД мен Балтық елдерінің мемлекеттерінің бірде-біреуінде зейнетақымен қамтамасыз етудің осындай реформасы әлі іске асқан жоқ. Осымен қатар, зейнетақы реформасы өз уақытында жүзеге асырылды деп күмән келтірмей айтуға болады. Ал қиындықсыз еш нәрсе болмайды.
Осы дипломдық жұмыстың тақырыбы зерттеушіні өзінің жаңалығы мен жылдамдығымен және зерттеу ойының кеңістігінің үлкендігімен қызықтырады, ол терең ойлануға, соның ішінде, өз кәрілігіңді зейнет ақымен қамтамасыз ету жөнінде талғануға мүмкіндік береді.
Соныме қатар, осы дипломдық жұмыста қарастырылатын сұрақтар тек қызықтығымен шектелмейді, олар тағы қазіргі таңда өте актуалды. ұсынылған еңбектің тақырыбының үлкен актуалдығы бірінші кезекте зейнетақымен қамтамасыз ету мәселесінің зор әлеуметтік маңыздылығымен көрінеді.
Зейнетақымен қамтамасыз етудің деңгейі мен саласы республика халқының экономикалық және әлеуметтік жағдайының маңызды құрамдас бөлігі.
Зерттеудің мақсаты:
- Зейнет ақы активтерін басқарудың мәні мен функциясын танып білу
- Зейнет ақы активтерін басқару механизмін сипаттау
- ҚР зейнет ақы салымдарының қалыптасу процессі мен даму мәселелерін қарастыру.
- Қаржы нарығында зейнет ақы активтерінің рөлін анықтау және олардың тиімділігін бағалау.
- ҚР зейнет ақы активтерінің даму бағыттарын айқындау.
Берілген жұмысты жазуда методологиялық база болып ұсынылды:
- Қазақстан Республикасының нормативті-құқықтық актілер
- мемлекеттік емес зейнетақы-жинақтаушы қорларымен ұсынылған мәләметтер
- Е. М. Четыркин, Е. Р. Елемесұлы сияқты экономисттерінің экономикалық сипаттағы әдебиеттер
- Бұқара ақпарат құралдарынан жиналған мәлімметтер.
Зерттеу пәні - зейнетақы активтерін тәжірибе жүзінде Қазақстан экономикасында қолдануы, қалыптастыру мен дамуы.
Зерттеу объектісі - «Бірынғай Жинақтаушы Зейнетақы Қоры» АҚ зейнетақы активтерінің қаржы нарығындағы ролі мен олардың тиімділігі.
Ауқатты кәрілікті материалды жағынан қамтамасыз ету проблемасы әлемнің барлық елдеріне актуалды, бұның ішіне экономикалық жағынан жағдайы жақсы елдер де кіреді. Бұл халықтың жалпы санының ішінде қарт азаматтардың үлес салмағының табиғи өсуімен байланысты, ал бұл мемлекет пен азамат, жұмыс беруші мен жұмысшы, ата-ана мен баланың және т. б. әлеуметтік пен эуономикалық қарым-қатынастарының эволюциясының нәтижесінде болған нәрсе.
Ұсынылған дипломдық жұмыс алдымен оқырманды Қазақстан Республикасында зейнет ақы активтерімен басқарудың теориялық негіздерімен, Қазақстан экономикасында зейнет ақы активтерін қолданудың ісімен жалпы таныстырады.
Жоғарыда көрсетілгеннен осы дипломдық жұмыстың мақсаты шығады. Ол - теориялық асепектіде және Қазақстан мысалында зейнет ақы активтерін зерттеп оқу.
Жұмыстың мазмұнына келетін болсақ, кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттерден және қосымшалардан тұрады
Жұмыстың құрылымы мен көлемі. Дипломдық жұмыс 70 бет көлемінде баяндалған және ол кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, 4 кестеден, 3 суреттен тұрады
1. Ұйым активтерінің экономикалық мәнін негіздеудің теориялық және әдістемелік тәсілдері.
1. 1 Экономикалық активтер басқару объектісі ретінде
Кәсіпорынның активтері қаржылық менеджменттің маңызды санаттарының бірі болып табылады. Басқару объектісі ретінде активтердің негізгі сипаттамалары мынадай.
Активтер кәсіпорынның шаруашылық қызметті жүзеге асыру процесінде пайдаланылатын әртүрлі түрлеріндегі экономикалық ресурстары болып табылады. Олар кәсіпорынның экономикалық даму стратегиясына сәйкес осы қызметті жүзеге асырудың нақты мақсаттары үшін және жиынтық мүліктік құндылықтар нысанында оның экономикалық әлеуетінің негізін сипаттайды.
Экономикалық ресурстар ретіндегі активтердің мәні экономикалық қатынастар саласында, ал нақты - кәсіпорын қызметінің экономикалық саласында көрінеді. Тиісінше экономикалық сипаттамаларды тасымалдаушы бола отырып, активтер кез келген экономикалық субъектінің экономикалық басқару объектісі болып табылады.
Активтер кәсіпорынның оларда инвестицияланатын капитал есебінен қалыптастырылатын мүліктік құндылықтары болып табылады. Жаңа немесе дамушы бизнес капиталға салынатын кәсіпорын активтері түрінде материалданады. Капитал мен активтер санаттарының арасында тығыз байланыс бар: активтер капиталды нивелирлеу объектісі ретінде, ал капитал - активтерге инвестициялауға арналған экономикалық ресурс ретінде қаралуы мүмкін. Тек қана активтерге инвестициялау жолымен капитал жинақталған құндылық ретінде экономикалық процеске тартылады. Бұл ретте кәсіпорынның активтерін қалыптастыруға жіберілетін капитал тек ақшалай (жанама) ғана емес, нақты (тікелей) нысанда, мысалы, нақты күрделі тауарлар нысанында инвестициялануы мүмкін екенін атап өткен жөн. Соңғы жағдайда нақты табиғи-заттай нысан бойынша ұқсас активтер мен капитал әртүрлі экономикалық табиғатқа ие: капитал экономикалық процеске тартылатын құндылықтардың өткен жинақталуының өнімі болып табылады, ал активтер-алдағы шаруашылық қызметті жүзеге асыруға арналған қалыптастырылатын экономикалық ресурс. Капиталды инвестициялаудың ақшалай нысанына келетін болсақ, ол кәсіпорын активтерінің нақты түрлерін сатып алу процесін жанама етеді.
Активтер құны бар кәсіпорынның мүліктік құндылықтарын білдіреді. Активтердің бұл сипаттамасы олардың көптеген анықтамаларында, бірінші кезекте, бухгалтерлік есеп мәселелері бойынша әдебиетте бар. Активтер құнының тұжырымдамасы, ең алдымен, экономикалық ресурс ретінде кәсіпорын үшін олардың құндылықтарына негізделеді. Активтер құнының деңгейі өндіріс факторларының оларды құруға арналған шығынының сомасымен, пайдалану кезеңімен, шаруашылық пайдалану мақсаттарына сай келуімен, еңбек құралдары мен заттары нарығының конъюнктурасымен және т. б. анықталады. Тиісінше активтер құнының деңгейін анықтау әдістері мен оны ұсыну нысандары әртүрлі сипатқа ие.
Активтер-кәсіпорын толығымен бақылайтын экономикалық ресурстар ғана. Мұндай бақылау деп пайдаланылатын экономикалық ресурстарға немесе заңдарда көзделген жекелеген жағдайларда меншік құқығы - олардың тиісті түрлерін (мысалы, қаржы лизингі шарттарында пайдалануға тартылған мүліктік құндылықтарды) иелену құқығы түсініледі. Кәсіпорын пайдаланатын, бірақ ол бақыламайтын экономикалық ресурстар активтер болып табылмайды. Бұл бірінші кезекте пайдаланылатын еңбек ресурстарына, сондай-ақ кәсіпорын жалға алған (жедел лизинг шарттарында) немесе оған өтеусіз негізде уақытша пайдалануға берілген мүліктік құндылықтарға жатады.
Активтер-кәсіпорынның шаруашылық қызметінде пайдаланылатын экономикалық ресурс ретінде белгілі бір өнімділікпен сипатталады. Осы маңызды мәндік сипаттаманың тасымалдаушысы кәсіпорын қалыптастырған операциялық активтердің жиынтық кешені, сондай-ақ еңбек құралдарымен ұсынылған олардың жеке түрлері болып табылады.
Активтер кіріс генерациялайтын экономикалық ресурс болып табылады. Бұл кіріс активтер, ең алдымен, өнімділігі бар экономикалық ресурстар ретінде генерациялайды. Активтердің табысты генерациялаудың әлеуетті қабілеті автоматты түрде іске асырылмайды, оларды тиімді пайдалану жағдайында ғана қамтамасыз етіледі. Мұндай жағдайларды қалыптастыру активтерді басқарудың маңызды міндеттерінің бірін алдын ала анықтайды.
Тұрақты айналым процесіндегі шаруашылық қызметте пайдаланылатын кәсіпорынның активтері. Кәсіпорын пайдаланатын активтердің жиынтығы, ең алдымен, өзінің нақты нысандарында өзгереді - айналым процесінде активтердің бір түрі олардың басқа түрлеріне (мысалы, шикізат қорлары - дайын өнім қорына; дайын өнім қорлары - дебиторлық берешекке немесе ақша активтеріне және т. б. ) өтеді.
Кәсіпорынның шаруашылық қызметінде активтерді пайдалану уақыт факторымен тығыз байланысты. Жауап беруші: Рахимжан Гульмира Адилбековна Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің (бұдан әрі-кодекс) 91-бабына сәйкес жұмыс беруші қызметкердің нақты жұмыс істеген жұмыс уақытын есепке алуды жүзеге асыруға тиіс. Уақыт бойынша ақша құнының тұжырымдамасына сәйкес уақыттың әр түрлі кезеңдеріндегі ақша сомасы әртүрлі құнға ие болады. Тиісінше, активтің құны қазіргі уақытта кез келген болашақ кезеңге қарағанда әрқашан жоғары, бұл оны пайдалану процесінде ескерілуге тиіс. Сондай-ақ инфляциялық құрамдауышты ескеру қажет. Ақырында, уақыт факторы менеджерлердің уақытша қалауына байланысты нақты пайдалану саласында ықтимал баламалы басқару шешімдерінің жүйесін қалыптастырады. Операциялық процесте уақытша артықшылық уақыт ішінде өндірістік мақсаттарды іске асыру мүмкіндігін таңдау баламасын анықтайды (уақыттың әртүрлі шығындарымен өнімнің жекелеген түрлерін өндіру үшін активтерді пайдалану) .
Активтерді шаруашылық пайдалану тәуекел факторымен тығыз байланысты. Тәуекел кәсіпорынның өндірістік қызметінде оларды пайдаланудың барлық нысандарының аса маңызды сипаттамасы болып табылады. Тәуекел факторының тасымалдаушысы активтер табысты генерациялайтын экономикалық ресурстардың сипаттамасымен тығыз байланыста болады. Активтерді пайдалану тәуекелінің деңгейі әртүрлі шаруашылық операцияларды жүзеге асыру процесінде "кірістілік - тәуекел" бірыңғай шкаласын қалыптастыра отырып, күтілетін кірістілік деңгейіне тікелей тәуелді болады. Бұл шкала активтердің күтілетін табыстылығы деңгейінің нақты параметрлеріне сәйкес келетін кәсіпкерлік қызметтің әртүрлі нысандары мен түрлеріндегі тәуекел деңгейінің орташа нарықтық сандық параметрлерін көрсетеді. Операциялық немесе инвестициялық процесте кіріс алу мақсатында активтерді пайдалана отырып, кәсіпкер әрдайым өзінің шарасын дербес анықтайтын тәуекелге саналы түрде баруға тиіс. Тәуекел факторы активтерді пайдаланудың маңызды объективті атрибуты болып табылады және оларды басқару процесінде міндетті түрде ескерілуі тиіс.
Активтердің құрамында қалыптастырылатын мүліктік құндылықтар өтімділік факторымен байланысты. Активтердің өтімділігі деп олардың нақты нарықтық құны бойынша ақша нысанына тез конверсияланған болуы қабілеті түсініледі. Активтердің бұл сипаттамасы қолайсыз экономикалық және оларды қалыптасқан түрлерде пайдаланудың басқа да жағдайлары туындаған кезде оларды тез қайта құрылымдау мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Активтердің әртүрлі түрлері өзінің функционалдық арналуының әмбебаптығына, операциялық немесе инвестициялық үдерістегі айналым жылдамдығына, нарықтың тиісті түрі мен сегменттерінің даму деңгейіне және басқа да жағдайларға байланысты әртүрлі өтімділік дәрежесіне ие. Соған қарамастан, өтімділік шаруашылық қызметті жүзеге асыру үшін олардың нақты түрлерін таңдауды негіздейтін активтердің барлық түрлерінің («абсолютті өтімділікпен» сипатталатын ақшадан басқа) маңызды объективті сипаттамасы болып табылады.
Кәсіпорынның активтері ол бақылайтын экономикалық ресурстарды білдіреді, олардағы инвестицияланған капиталдан қалыптастырылған, детерминирленген құнмен, өнімділігімен және пайдалану процесінде тұрақты айналымы уақыт, тәуекел және өтімділік факторларымен байланысты кіріс генерациялау қабілетімен сипатталатын болады.
Кәсіпорын пайдаланатын активтердің көптеген түрлері бар. Экономикалық теорияда және шаруашылық практикада олардың жекелеген түрлерін сипаттайтын жүзден астам терминдер қолданылады. Осыған байланысты, кәсіпорын активтерін қалыптастыру мен пайдалануды тиімді және мақсатты басқаруды қамтамасыз ету мақсатында бірінші кезекте осы процеске байланысты терминологияны жүйелендіру қажет. Кәсіпорынның активтері былайша жіктеледі.
Қызмет ету нысаны бойынша:
материалдық активтер кәсіпорынның материалдық заттай нысаны бар мүліктік құндылықтарын сипаттайды. Кәсіпорынның материалдық активтерінің құрамына:
- негізгі құралдар;
- аяқталмаған құрылыс;
- шикізат пен жартылай фабрикаттардың өндірістік қорлары;
- аяқталмаған өндіріс;
- дайын өнім, арналған жүзеге асыру;
- материалдық активтердің басқа түрлері;
материалдық емес активтер заттай нысаны жоқ, бірақ шаруашылық қызметке қатысатын және пайда өндіретін кәсіпорынның мүліктік құндылықтарын сипаттайды. Активтердің осы түріне:
- жекелеген табиғи ресурстарды пайдалану құқығы;
- өнертабыстарды пайдалануға патенттік құқықтар;
тауар таңбасы;
сауда белгісі;
кәсіпорынның мүліктік құндылықтарының басқа да ұқсас түрлері;
қаржы активтері кәсіпорынның мүліктік құндылықтарын кәсіпорынға тиесілі қолма-қол ақша қаражаты, ақша және қаржы құралдары нысанында сипаттайды.
Кәсіпорынның негізгі қаржы активтеріне:
ұлттық валютадағы ақша қаражаты;
шетелдік валютада ақшалай қаражат;
ақша қаражатының баламалары;
оның барлық нысандарындағы дебиторлық берешек;
ағымдағы қаржы инвестициялары;
ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар.
Активтердің шаруашылық процесте олардың айналымының ерекшеліктері тұрғысынан қатысу сипаты бойынша:
айналым (ағымдағы) активтері кәсіпорынның ағымдағы өндірістік-коммерциялық қызметіне қызмет көрсететін және бір өндірістік цикл ішінде толық тұтынылатын мүліктік құндылықтарының жиынтығын сипаттайды. Олардың құрамына кіреді:
шикізат пен жартылай фабрикаттардың өндірістік қорлары;
аяқталмаған өндіріс;
дайын өнім, арналған жүзеге асыру;
ағымдағы дебиторлық берешек;
ұлттық валютадағы ақша қаражаты;
шетелдік валютада ақшалай қаражат;
ақша қаражатының баламалары;
ағымдағы қаржы инвестициялары.
айналымнан тыс активтер шаруашылық қызметтің жекелеген циклдарының процесіне бірнеше рет қатысатын және өнімге пайдаланылған құнды бөліктермен көшіретін кәсіпорынның мүліктік құндылықтарының жиынтығын сипаттайды. Есепке алу практикасында оларға пайдалану мерзімі бір жылдан асатын барлық түрдегі мүліктік құндылықтар (активтер) жатады.
Кәсіпорынның айналымнан тыс активтерінің құрамына:
негізгі құралдар;
материалдық емес активтер;
аяқталмаған құрылыс;
ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар;
айналымнан тыс активтердің басқа түрлері.
Активтердің кәсіпорын қызметінің әртүрлі түрлеріне қатысу сипаты бойынша:
операциялық активтер операциялық пайда алу мақсатында кәсіпорынның операциялық қызметінде тікелей пайдаланылатын мүліктік құндылықтардың жиынтығы болып табылады. Кәсіпорынның операциялық активтерінің құрамына:
өндірістік негізгі құралдар;
операциялық процеске қызмет көрсететін материалдық емес активтер;
айналымдағы активтер (қысқа мерзімді қаржы инвестицияларын шегергендегі олардың барлық жиынтығы) ;
инвестициялық активтер Кәсіпорынның инвестициялық қызметін жүзеге асыруға байланысты мүліктік құндылықтарының жиынтығын сипаттайды.
Олардың құрамына кіреді:
аяқталмаған құрылыс;
ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар;
қысқа мерзімді қаржы инвестициялары.
Активтерді қалыптастырудың қаржылық көздерінің сипаты бойынша:
жалпы активтер шаруашылық қызметті қаржыландыру үшін тартылған меншікті және қарыз капиталы есебінен қалыптасқан кәсіпорынның мүліктік құндылықтарының барлық жиынтығын білдіреді;
таза активтер кәсіпорынның меншікті капиталының есебінен қалыптасқан мүліктік құндылықтарының құндық жиынтығын сипаттайды. Кәсіпорынның таза активтерінің құны мынадай формула бойынша айқындалады:
ТА = А-ЗК,
мұнда ТА-кәсіпорынның таза активтерінің құны;
А-баланстық құны бойынша кәсіпорынның барлық активтерінің жалпы сомасы;
ЗК(заемдық қапитал) -кәсіпорынның пайдаланылатын қарыз капиталының жалпы сомасы.
Кәсіпорынның активтерді иелену сипаты бойынша:
меншікті активтер кәсіпорынның оған меншік құқығында тиесілі, оның тұрақты иелігіндегі және баланс құрамында көрсетілетін мүліктік құндылықтарын сипаттайды. Есепке алу практикасында бұл топқа кәсіпорынның қаржы лизингі құқығында сатып алған (оның толық иелігіндегі және сондай-ақ баланс құрамында көрсетілетін активтер да жатады) ;
жалға алынған активтер жалға алу (жедел лизинг) құқығында шаруашылық қызметті жүзеге асыру үшін оларға тартылған кәсіпорынның мүліктік құндылықтарын сипаттайды. Бұл активтердің түрлері баланстан тыс есеп шоттарында көрсетіледі.
өтеусіз пайдаланылатын активтер кәсіпорынға тегін негізде уақытша шаруашылық пайдалану үшін басқа шаруашылық жүргізуші субъектілер берген мүліктік құндылықтарды сипаттайды. Кәсіпорын балансының құрамында бұл активтер да көрсетілмейді.
Басқару объектісі ретінде активтер пастасы:
жеке активтер мүліктік құндылықтардың түрін (немесе әр түрін) сипаттайды, шаруашылық басқарудың бірлі-жарым, ең аз егжей-тегжейлі объектілері болып табылады (мысалы, кассадағы ақша қаражаты, кәсіпорын сатып алған жеке акция; материалдық емес активтердің нақты түрі және т. б. ) ;
активтер тобы бірыңғай қағидаттарда ұйымдастырылатын және бірыңғай қаржылық саясатқа бағынысты кешенді функционалдық басқару объектісі болып табылатын мүліктік құндылықтардың бір бөлігін (мысалы, кәсіпорынның дебиторлық берешегі; бағалы қағаздардың "портфелі"; негізгі құралдар және т. б. ) сипаттайды. Осындай активтер топтарының - функционалдық басқару объектілерінің агрегаттылық дәрежесін кәсіпорын дербес анықтайды;
активтердің жиынтық кешені кәсіпорын пайдаланатын олардың жалпы құрамын сипаттайды. Мұндай жиынтық "тұтас мүліктік кешен" терминімен сипатталады - активтерді бағалау және оларды басқару кешенде жүзеге асырылатын өнімді өндіру мен өткізудің аяқталған циклі бар шаруашылық объектісі.
Өтімділік дәрежесі бойынша активтер:
- іске асыруды талап етпейтін және төлемнің дайын құралдарын білдіретін кәсіпорынның мүліктік құндылықтарын сипаттайтын абсолютті өтімді нысандағы активтер. Мұндай түрдегі активтер құрамына кіреді:
- ұлттық валютадағы ақша қаражаты;
- шетелдік валютада ақшалай қаражат;
ағымдағы қаржы міндеттемелері бойынша төлемдерді уақтылы қамтамасыз ету мақсатында өзінің ағымдағы нарықтық құнының Елеулі шығынынсыз ақша нысанына (әдетте бір айға дейінгі мерзімде) тез айырбасталуы мүмкін кәсіпорынның мүліктік құндылықтарының тобын сипаттайтын жоғары өтімді активтер. Кәсіпорынның жоғары өтімді активтеріне:
- ақша баламалары;
- қысқа мерзімді қаржы салымдары;
- қысқа мерзімді дебиторлық берешек.
- бір айдан алты айға дейінгі мерзімде өзінің ағымдағы нарықтық құнының елеулі шығынсыз ақша нысанына конверсиялануы мүмкін кәсіпорынның мүліктік құндылықтарының тобын сипаттайтын орташа өтімді активтер. Кәсіпорынның мүліктік құндылықтарының тобын ұсынатын, өзінің нарықтық құнын жоғалтпай ақша нысанына конверсиялануы мүмкін төмен өтімді активтер едәуір уақыт кезеңі өткеннен кейін ғана (жарты жылдан және одан жоғары) . Активтерді басқарудың қазіргі тәжірибесінде осы топқа жатады:
- шикізат пен жартылай фабрикаттар қоры;
- арзан бағалы және тез тозатын заттар;
- аяқталмаған өндіріс нысанындағы активтер;
- негізгі құралдар;
- аяқталмаған құрылыс;
- материалдық емес активтер;
- ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар;
- ұзақ мерзімді дебиторлық берешек.
- дербес іске асырылуы мүмкін емес (олар тұтас мүліктік кешен құрамында ғана сатылуы мүмкін) кәсіпорынның мүліктік құндылықтарының баланста көрсетілетін жекелеген түрлерін сипаттайтын өтімсіз активтер.
Мұндай активтерге жатады:
- үмітсіз дебиторлық берешек;
- болашақ кезеңдердің шығыстары;
- іске асырылмайтын активтердің басқа ұқсас түрлері.
Кәсіпорынның ағымдағы шаруашылық қызметінде қалыптастырылған активтерді пайдалану сипаты бойынша активтер:
- кіріс қалыптастыруды қамтамасыз ете отырып, операциялық немесе инвестициялық процеске тікелей қатысатын кәсіпорынның мүліктік құндылықтарының бөлігін сипаттайтын пайдаланылатын активтер.
- шаруашылық қызметтің алдыңғы кезеңдерінде қалыптасқан болып табылатын кәсіпорынның мүліктік құндылықтарының бір бөлігін сипаттайтын пайдаланылмайтын активтер қазіргі уақытта оған әртүрлі объективті және субъективті себептерге байланысты қатыспайды.
Мұндай активтерге жатады:
- кәсіпорын пайдаланбайтын ғимараттар мен құрылыстар;
- функционалдық қасиеттерін жоғалтқан пайдаланылмайтын Машиналар, механизмдер мен жабдықтар;
- өндірістік қызметтің қысқарған көлемдеріне байланысты операциялық немесе инвестициялық процесте пайдаланылуы орынсыз артық сатып алынған орнатылмаған машиналар, механизмдер мен жабдықтар;
- кейіннен өндірістен алынған өнім шығаруға арналған шикізат пен материалдардың өндірістік қорлары;
- қажетті тұтыну сапаларын және т. б. жоғалтуына байланысты сатып алушылардың сұранысы толық болмайтын дайын өнімнің қорлары.
Активтердің болу сипаты бойынша кәсіпорынға қатысты:
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz