Вакуумда мұнайды айдау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 85 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

СЕМЕЙ қ. ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІСЕМЕЙ қ. ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ: СМК 3 деңгейдегі құжат

ПОӘК

ПОӘК 042-18-10. 1. 26/03-2013

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІСЕМЕЙ қ. ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ: «Мұнай және газ өнімдерін өңдеу технологиясы менжабдықтары » пәнінен оқу-әдістемелік материлдары

18. 09. 2013ж басылым №1

«МҰНАЙ ЖӘНЕ ГАЗ ӨНІМДЕРІН ӨҢДЕУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ МЕН ЖАБДЫҚТАРЫ»

ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

5В072100- Органикалық заттардың химиялық технологиясы

мамандығына арналған

ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАРЫ

СЕМЕЙ2013

МАЗМҰНЫ

№

Аталуы

№: 1.

Аталуы: Глоссарий

: 3

№: 2.

Аталуы: Лекциялар

: 4-84

№: 3.

Аталуы: Практикалық сабақтар

: 84-87

№: 4.

Аталуы: Студенттердің өздік жұмыстары

: 87

ГЛОССАРИЙ

Айдау - қарапайым қайнату арқылы мұнайды құраушы қоспаларға бөлу
Адиабаттық реакторлар - қоршаған ортамен жылуалмастыру болмайтын, себебі, жақсы сақтағышпен жабдықталған реакторлар
Газосепараторлар - газдарды сұйықтықтардан және механикалық қоспалардан тазарту аппараттары
Газофракционирование - процесс разделения смеси углеводородных газов на составляющие компоненты путем ректификации
Еріткіштермен парафинсіздендіру - парафиндерді жою әдісі, олар майдың қату температурасын ұлғайтады
Изотермиялық реакторлар - реакциялық көлемінің барлық нүктелерінде тұрақты температура болатын реакторлар, яғни уақыт аралығында және кеңістікте tс= tор
Катализ-катализаторлар деп аталатын заттардың көмегімен химиялық реакциялар механизмі мен жылдамдығы өзгеруінің физика химиялық процесі
Каталитикалық крекинг - мұнай өнімдерінен сапалы бензиннің шығымын арттыру мақсатымен катализатор қолдануымен жүретін процесс
Кокстеу - ауасыз қыздыру арқылы жүретін термиялық деструкция процестері
Мұнай көп компонентті көміртек атомдарының саңы 100-ге дейін және одан да көп гетероорганикалық қосылыстар мен кейбір металдардың қоспасынан тұратын көмірсутектердің күрделі қоспасы
Пиролиз - жоғары бағалы олефинді көмірсутектерді алуға негізделген жоғары температуралық процесс
Реакторлар - химиялық реакциялар жүретін аппаратттар
Ректификациялық колонна - ректификациялық табақшалармен немесе насадкамен қамтамасыз етілген вертикаль цилиндр тәріздес мұнайды айдап өңдеуге арналған аппарат
Ректификация - қайнау температуралары өте жақын өнімдерді бөліп жоғары дәрежедегі таза өнімдерді түзіп алу
Суды жұмсарту және тұзсыздандыру- кальций, магний және басқа металдардың тұздарын судан аластату
Эмульсия - өзара ерімейтін сұйықтарды немесе ерітінділерді араластырғанда түзілетін системалар
Эмульгаторлар - эмульсия түзілуіне жағдай жасайтын және эмульсияны тұрақтандыратын заттар

Микромодуль 1 - «Мұнай және газды біріншілік өңдеу. Мұнай және газды біріншілік өңдеу процестерінің аппаратуралық рәсімдеуі»

1Дәріс -Табиғи көмірсутекті газдарды өңдеудің физикалық әдістері

Дәріс жоспары:

Газдарды өңдеуге дайындау
Табиғи газдарды өңдеу
Сұйытылған газдарды тасымалдау және сақтау

1. Мұнай химиялық синтез үшін және жағармай өндірісінің маңызды шикізаты ретінде табиғи және мұнаймен серіктес көмірсутек газдары табылады. Газдарды өңдеудің бастапқы негізгі өнімдері - газды бензин, баяуланған және құрғақ газдар, техникалық жеке көмірсутектер: пропан, изобутан, н-бутан, пентан.

Газды өңдеуші заводтардың құрылғыларының эксплуатация шарттары мен өнімнің сапасын арттыру үшін көмірсутекті газдарды алдын ала арнайы механикалық қоспалардан тазалайды, кептіреді, сонымен қатар күкіртсутекті және СО көміртектерінен тазалайды.

Механикалық қоспалардан тазалау. Табиғи газдарды механикалық қоспалардан тазалау механикалық құрылғылар көмегімен жүзеге асырылады.

Газды тазалау әдісіні құрғақ және сулы болып екіге бөлінеді. Құрғақ тазалауға құрғақ шаңұстағыштар қолданылады: циклондар, тұндырғыш құрылғылары және электрофильтрлер.

Циклондарда газдың тазалануы дәрежесін тазалау коэффицентімен анықтайды γ _0Ч, ол құрылғыдағы ұсталынған шаңның массаға қатынасының бірдей уақыттағы құрылғыдағы шаң мөлшерінің массасымен анықталады ( %) :

(1)

мұндағы G _ул - құрылғыдағы ұсталынып қалған шаң мөлшері; G _вх және G _вых -құрылғыдан шыққан және кірген шаң мөлшері; Тұнбаға түсіруші құрылғы тік немесе көлденең цилиндр, оның диаметрі 0, 5-1, 5 м . Оның жұмыс істеуі мынаған негізделген: газдың шаңды бөліктер

қатты қуат әсерінен түбінде тұнады, нәтижесінде жылдамдық бірден азаяды.

Шаң бөліктерінің тұну жылдамдығы Стокс теңдеуімен сипатталуы мүмкін:

(2)

Мұндағы w - шаң бөліктерінің тұну жылдамдығы , см/сек; d - шаң бөліктерінің диаметр, см; γ ₁ жәнеγ ₂ - шаң мен газ бөліктерінің тығыздығы, г/см ³ , g - үдемелі ауырлық күші, см/сек ² ; η - газдың динамикалық тұтқырлығы, г/(см ^. сек) . Қатты заттардың тұнуының оптимальды шарттары тұндырғыш құрылғыларында төменгі қысым мен жоғарғы температура.

Газдарды шаңнан тазалаудың ең тиімдісі электрофильтрлерде ғана болады.

Сулы газды тазарту газдың сұйықпен тығыз контактіде аралауына негізделген (минеральды маймен) . Бұл кезде қатты заттар сұйықпен ұсталынып қалады. Газды сулы тазалауда скубберлер, сулы циклондар, айналмалы жуғыш және т. б қолданылады. Скруббердағы еркін ағыста газ жылдамдығы 0, 5-1, 5 м/сек тең болуы мүмкін. Мұндай скрубберлер тазалаудың орташа құрылғыларына жатады (80-90%) .

Газды кептіру. Судың буы көмірсутек комплекстерімен - гидраттар түзеді (СН ₄ ^. 6Н ₂ 0, СН ₄ ^. 7Н ₂ 0, С ₂ Н ₆ ^. 7Н ₂ 0, С ₃ Н ₈ ^. 18Н ₂ 0 және т. б) . Гидраттар құбырларды тығындап оның экслуатациясын қиындатады және компрессор жұмысын бұзады.

Газдарды кептірудің бірнеше әдістері бар. Олар газдарды кеңейтуге негізделген, кеңейту кезінде сыртқы жұмыс әсерінен антифриз атылып газдан сұйық сорылып, қатты жұтылады. Газды кептірудің кең таралған әдісі сұйықтардың немесе қатты заттар көмегімен жұту.

Көмірсутекті газдарды сұйық жұтқыштар көмегімен кептіру абсорбциялық процесстерге жатады, яғни су буы ерітінділермен жұтылады. Кептіргіш ретінде глицерин, диэтиленгликоль, триэтиленгликоль қолданылады. Сонымен қатар тұз ерітінділері де қолданылады, мысалға кальций хлориді.

Қатты жұтқыштармен газдарды кептіру адсорбцияға негізделген. Өндірістік адсорбенттердің ішінен газдарды кептіруге силикагель, алюмогель (алюминийдің активтелген оксиді), активтелген боксит және молекулярлы сита 4А және 5А.

Табиғи газдарды күкіртсутек пен СО көміртегінен тазалау.

Әдістердің ішінде көбірек қызықтыратыны этаноламинмен тазалау, ол H ₂ S, С0 ₂ және Н ₂ 0 тазалаудың бәрін біріктіреді.

С0 ₂ және H ₂ S моноэтаноламмен журетін адсорцияның негізгі теңдеулері келесідей етіп көрсетуге болады:

Күкіртсутек пен СО ны этаноламинмен жұту процессі жоғарғы қысымда 25-40° С температурада жүреді, алжұтудың регенерациясы төменгі қысымда 105° С және одан да жоғары температурада жүреді.

Этаноламинмен H ₂ S, С0 ₂ және Н ₂ 0 тазалаудың бәрін біркелкі жүргізуде этиленглик қолданылады.

Сумен жуу және карбонатты тазалау. H ₂ SжәнеСО ₂ кезінде газдағы қоспа концентрациялары2-2, 5 мол. % аспайды.

Одан жоғары концентрацияда келесі абсорбенттенді қолданған тиімді болып келеді: су, натрий карбонаты (Na ₂ C0 ₃ ) немесе калий карбонаты (К ₂ С0 ₃ ) - поташтың судағы ерітінділері. Оларды H ₂ S және С0 ₂ 2-2, 5 мол. % концентрациясына дейін қолданады, ал негізгі тазалау этиламинмен жүреді.

Күкірт өндірісі. Табиғи және кездейсоқ газдарды өңдеуге дайындаудың соңғы сатысы болып күкіртсутекті утилизациялау табылады, ал ол мұнай және табиғи газдың улы қоспасы болып табылады. Күкіртсутектен күкітті бөліп алудың ең қарапайым әдісі болып Клаус процессі табылады, ол күкіртсутектің толық емес жануына негізделген. Бұл кезде келесі реакция жүреді:

2. Газды бөлу мұнайды бөлуден бөлек болады. Газдарды бөлу келесі схемамен жүреді: бірінші барлық газдық салмақты сығады және суытады. Бірінші контурда суыту кезінде су мен ауа қолданылады. Осы кезде 0, 5 МПа қысымда және 35 ⁰ С температурада газдың С ₃ -С ₄ бөліктерінің конденсациясы жүреді. Пайда болған газдысулы қоспаны бензинди абсорбенті бар колоннадан өткізеді. Молекуламен конденсирленген пропан мен бутан онда ериді. Газбен қаныққан бензин абсорбердан десорбцияға түседі, онда арнайы қысыммен температурада еріген газды айдап шығарады. Қалған газдың қоспасының бөлігін ары қарай сығып оын суытуды жалғастырады. Алдымен оны аммикты немесе фреонды циклда, сосын этанда немесе этиленде (-80 ⁰ С), қажет болғанда -100 ⁰ Стемпературадан төмен және 4 МПа қысымды метанды тоңазытқышты циклқолданылады. Мұндай газдыфракциондау циклдары қосалқы газдарды өңдеуде қолданылады.

3. Сұйытылған көміртекті газдарды қоршаған орта температурасында жоғары қысымда сақтайды немесе төменірек температурада және қысымы атмосфералыққа жақын етіп сақтайды. Қысылған газдарды сақтау мыналардан тұрады: сыйымдылық, компрессор, жылуалмастырғыш және конденсатор. Қысылған газ сыйымдылық 1, 05 атмосфералық қысымда -30 тан - 42 ⁰ С аралығындағы температурада сақталады. Оның буланатын бөлігі жылуалмастырғышқа түседі компрессор арқылы сығылып конденсаторға бағытталады. Конденсат сыйымдылыққа қайта оралып түбінде кептіргіш- диэтиленгликоль орналастырылады. Қазіргі уақытты қысылған газды жерастында сақтау кеңінен таралған. Ол жерасты сақтағыштар жасанды бос кеңістікте жасалады, оған көмірсутектің газдары мен булар өте алмайды.

Жерасты сақтағыш жертөлелер арнайы буровой скважиналармен қалың тұз ортасында болады.

Қысым астындағы газдарды құбырларда немесе арнайы цистерналарда темір жолдармен автокөліктермен тасымалдайды. Тасымалдаудың негізгі шарттары - ешқай құбырөткізгіш нүктеде қысым қысылған қаныққан газ қысымынан төмен болмау керек. Трубоөткізгіште минимальды қысымының мәні 10-12 атмосфералық қаныққан қысымнен жоғары болады. Темір жолдарда қысылған газдарды арнайы цистерналар мен баллондарда тасымалдайды. Темір жол цистерналарының сыйымдылықтары 30 т, ал максимальды қысым 20 ат. Автокөліктерде қысылған газдарды автоцистерна мен баллондарда тасымалдайды.

Дәріс материалдарын игергеннен кейін білуге қажетті негізгі түсініктер:газдарды механикалық қоспалардан тазарту, кептіру, күкіртсутектен және көміртек диоксидінен тазарту, сумен жуу, карбонатты тазалау.

Өзін өзі бақылауға арналған сұрақтар:

Табиғи және серіктес газдарды өңдеудің негізгі бағыытамалырын атап, сипаттаныздар
Газды бөлу тәсілдерін атаныздар.
Сұйытылған газдарды тасымалдау ерікшеліктері қандай?

Қолдануға ұсынылған әдебиеттер:

1. Ахметов С. А. Технология глубокой переработки нефти и газа. Уфа: Гилем, 2002. С. 188-194.

2. Г. К. Бишімбаева, А. Е. Букетова. Мұнай және газ химиясы мен технологиясы. - Алматы. : Бастау, 2007. 115-121 б.

2 Дәріс-Мұнайды өңдеуге дайындау

Дәріс жоспары:

1. Мұнайдағы зиянды қоспалар

2. Мұнайды сусыздандыру және тұзсыздандыру. Эмульсия типтері.

3. Мұнай эмульсияларын бұзу тәсілдері

1. Жер қыртысымен қоысылған мұнай еріген газдармен бірге қоспалардан тұрады- топырақтың бөліктері, құм, тұз кристалдары және су. Мұнайдағы тазаланбаған қатты заттар мөлшері 1, 5%дан аспайды, ал судың мөлшері белгісіз өзгере беруі мүмкін. Пайдалы қазбаның алыну жеріне байланысты мұнайдағы су мқлшері де өсе береді. Мұнай құбырларыннан мұнай қткізгенде су мөлшері бір пайыздан аспауы керек. Өңдеуге түсетін мұнай құрамында 0, 3% дан су мөлшері аспауы керек.

Мұнайда кристалл түрінде кездесетін суда еріген тұздар өзін әртүрлі көрсетеді. Натрий хлориді гидролизденбейді. Кальций хлориді 10%дейінНС1түзілгенше гидролизденеді. Магний хлориді 90% дейін гидролизденеді, гидролиз бұл кезде ең төменгі температурада өтеді. Сондықтан тұздар мұнайлы құрылғылардың коррозиясының себебі болуы мүмкін. Магний хлоридінің гидролиз реакциясы:

Бұл реакция мұнай құрамындағы су арқасында өтуі мүмкін және магний хлоридіндегі кристаллизациялық судан да болуы мүмкін. Құрылғыларды өнімдердің гидролиз арқылы бөлуі жоғары температуралық айтмақта да(пештердің трубалары, буландырғыштар, ректификациялық колонналар) және төменгі температуралы құрылғыларда да өтуі мүмкін (конденсаторлар және тоңазтқыштар) .

Күкіртсутек су қатысында немесе жоғары температура әсерінен құрылғы металлымен күкіртті темір түзеді:

Fe+H ₂ S →FeS + H ₂

Құрамында тұз қышқылы болатын болса ондағы сақтандырғыш пленка бұзылып темірлі күкіртте бұзылады:

FeS+2HCl → FeCl ₂ +H ₂ S

Темір хлориді сулы ерітіндіге айналып, босатылған күкірттісутек қайтадан темірмен реакцияласады.

Мұнайды қатты бөлшектерден судың негізгі бөліктерінен ысытылған немесе суық резервуарда ажыратады. Ал соңғы майсыздандыру мен тұзсыздандыруды арнайы құрылғыларда жүргізеді.

2. Су мен мұнай көбінесе ұиын ажыратылытын мұнайлы эмульсия түзеді. Құрамында нафтилинды қышқылдары мен күкіртті қосылыстары бар шайырлы мұнай эмульсия түзуге аса қабілеттілігімен ерекшеленеді. Мұнайдың эмульдануға икемделуі оны алу кезінде сумен әсерлесуінен де болады. Мұнайлы эмульсияның екі түрін ажыратып көрсетуге болады: судағы мұнай (С/М) немесс басқаша гидрофильды эмульсия деп те аталады және мұнайдағы су (М/С) басқаша гидрофобты эмульсяи деп те аталады. Бірінші жағдайда мұнай тамшылары сулы ортада дисперсті фаза түзеді, ал екіншісінде су тамшылары мұнайлы ортада дисперсті фаза түзеді.

Суда еритін (гидрофильді) эмульгаторларсудағы мұнай типті эмульсия түзуге себебші болады, ал ерімейтін мұнай өнімдері (гидрофобты) - мұнайдағы суды түзеді. Гидрофильды эмульгаторларға мынандай БАЗ жатады: сілтілі сабын, желатин, крахмал. Гидрофобты болып мұнай өнімдерінде жақсы еритін органикалық қышқылдарды, шайырдың сілтілік жер тұздары және батпақтын төмендисперсті бөліктері, құм, металл оксидтері және т. б. суға қарағанда мұнайда оңай еритін заттар жатады. Эмульсияға осы типті эмульгаторларды еңгізу оның қабатының ыдырауын туғызып қарама қарсы типті эмульсияның пайда болуына әсер етеді.

Мұнайдың тұрақтылығын, мықтылығын анықтайтын негізгі факторлар болып мұнайдың физико-химиялық қасиеттері, дисперстілік дәрежесі (бөлшектердің мөлшері), температура және эмульсияның түзілу уақыты табылады. Мұнайдың тығыздығы мен тұтқырлығы жоғары болған сайын эмульсия да берік болады. Дисперстену дәрежесі эмульсияның түзілу шарттарына байланысты, судағы мұнай жүйесіндетамшылау 0, 2-100 мк аралығында болады . Тамшылардың саны 20 мкболғанда эмульсия аздисперсті болып саналады, ал 20-50 мк - аралығында орташадисперсті және 50 мкдан жоғары болса - дөрекідисперсті болады. Ең қиын бұзылатыназдисперсті эмульсиялар. Температура жоғары болған сайын мұнай эмульсиясының беріктігі кемиді.

3. Мұнайдың эмульсияларын бұзудың үш түрі кездеседі: механикалық, химиялық және электрлік.

Механикалық әдіске келесілер жатады: центрифугирлеу және фильтрлеу арқылы эмульсияны бұзу.

1. Тұнуды жаңағана түзілген беріктігі аз эмульсияларға қолданады, ол құрамындағы қосылыстардың әртүрлілігіне байланысты қабаттарға бөлініп тұрған қалыптасып келе жатқан эмульсияны жояды. Дисперсті фазаның бөліктері аз болған сайын, су мен мұнайдың тығыздықтарының әртүрліліктері болған сайын тұтқырлық көбейіп қатпарлану процессі ақырын жүреді.

Эмульсяны қыздыру оның бұзылуын жылдамдатады, өйткені ол кезде эмульгатордың қорғаушы қабатының мұнайда еруі өседі және ортаның тұтқырлығы азайып, тығыздық өседі.

Мұнайды майсыздандыру кезіндегі құрылғы мұнайдан судың тұндырушы - дегидратор-жылытқыш . Мұнай айдағыш құрылғыларда мұнайды судан бөлу үшін қосымша 120-160° Сқа дейін қыздырады және тұндыруды судың буланбауын қадағалап 8-15 am қысымды жүргізеді. Өту уақыты 2-3сағат.

2. Центрифугирлеу. Суды центрифугирлеуде механикалық қосымшалар мұнайдан центребежды күш астында бөлінедіоны келесі формуламен көрсетуге болады:

(1),

Мұндағы m - су тамшыларының массасы, г; R - айналу радиусы, см; n центрифугиялы ротордың айнауы минутпен есептегенде.

Центрлік күш пен су айналу радиусына қарсы өзгереді және ротордың айналуының квадрат мәніне тең болады.

3. Фильтрлеу. Суды мұнайдан бөлу фильтрлеу көмегімен жүзеге асады ол әртүрлі сұйықтардың таңдалынып алынған затқа малынуына негізделген.

Фильтровальды колонналар көбінесе мұнайдың эмульсиясмен бұзылып қойған жерлерінде қолданылады, бірақ су тамшылары әлі төменге түспей жоғары қабатында ұсталынып тұратын болса ғана. Фильтрлеудің кемшілігі болып фильтрленетін жазықтықтың механикалық қоспалармен және керектігіне қарай өзгермелі бөліктерімен салыстырмалы тез бітелуі табылады.

Химиялық әдіс. Бұл жағдайда мұнай эмульсияларының бұзылуы беттік активті заттар БАЗ көмегімен жүреді, олар деэмульгаторлардай әсер береді. Мұнай эмульсияларының бұзылуыкелесі жағдайлардың нәтижесі болады: а) жұмыс істеп тұрғанадағы үлкен активті зат адсорбциясы одан азырақ адсорбциялық қабатты итеріп шығаруынан; б) қарама қарсы типті эмульсияның түзілуінен (фазалар инверсиясы) және в) жүйеге енгізілген деэмульгаторлармен химиялық реакциясы нәтижесінде адсорбциялық қабаттың еруі (бұзылуы) . Деэмульгаторларды тұнушы резервуарлаға, трубоөткізгіштерге еңгізеді, ол ашытушы құрылғылармен мұнайлы скважиналарды байланыстырады. Химиялық деэмульгирлеу үшін мұнайды алдын ала қыздырады (1сурет) .

: 1сурет. Мұнайды термохимиялық деэмульгирлеу құрылғысының сызбасы: 1 - жылуалмастырғыш; 2 -булы жылытқыш; 3- тұндырғыш. Сызықтар: I - шикі мұнай; II - деэмульгатор; III - таза су; IV- ашыған мұнай; V - су буы; VI - тұрып қалған су.

Мұнайға әсер етуі бойынша эмульсия деэмульгаторлары электролиттер, бейэлектролиттер және коллоидттар болып бөлінеді. Электролиттер эмульсияның тұрақтылығын азайтады, эмульгатордың қабатының бұзылуына әкеледі, ол эмульсия құрамына кіретін ерімейтін тұзы бар тұнба түзеді. Бейэлектролиттер-эмульгатролардың қорғаушы қабатын ерітетін, мұнай тұтқырлығын азайтатын, сонысымен су бөлшектерінің тұнуын тұғызатын органикалық заттар. Оларға бензол, күкірттікөміртек, ацетон, спирттер, фенол, эфирлер, бензин және т. б жатады.

Деэмульгаторлар-коллоидтар тобына қалыптағы эмульсияны қарама қарсы типтегі эмульсияға айналдыра алатын БАЗ кіреді, ол эмульгатордың қабатын бұзып әлсіретеді. Ондай БАЗ заттарға келесі үш топ жатады: анионды-активті, катионоактивті және ионогенсіз.

АнионактивтіБАЗға карбонқышқылдары оның тұздары, сульфоқышқылдар, сульфоэфирлер, және алкилсульфонаттар т. б жатады.

ИоногенсізБАЗға этилен оксидінің октилфенолмен конденсацияға түсетінзаттар жатады, сонымен қатароксиэтилирленген синтетикалық майлы қышқылдар фракциясы С ₂₀ (ОЖК), спирттер (ОЭС), блокполимерлер пропилен оксиді және этилен оксиді жатады.

Мұнайлы эмульсияларды электрлік бұзушы әдістер.

Электрлік майсыздандыру құрылғысының технологиялық сызбасы (ЭЛМҚ) 2суретте көрсетілген.

2 сурет - ЭЛМҚ сызбасы: 1-булы жылытқыш; 2 - араластырғыш;

3 - электродегидраторы. I- шикі мұнай; II- сулы бу; III- деэмульгатор; IV - майсызданған тұзсызданған мұнай; V - тұрып қалған су.

Эмульгирленген мұнай жылытылған соң таза сумен араласады. Осы қоспаға деэмульгатор қосады, сосынол параллель жұмыс істеп тұрған электродегидраторға түседі. Осы жерде мұнайлы эмульсия бұзылып, су астындағы канализацияға түседі, ал мұнай тұндарғышта қалып қояды. Майсызданған тұзсызданған мұнай мұнайсақтағышұа айдалып сосын ғана мұнайпроводқа түседі.

Дәріс материалдарын игергеннен кейін білуге қажетті негізгі түсініктер: мұнайдағы зиянды қоспалар, мұнайды тұзсыздандыру және сусыздандыру әдістері мен тәсілдері. Мұнай эмульсияларының түрлері. Мұнай эмульсияларын бұзу әдістері: механикалық (тұндыру, центрифугалау, фильтрлеу), химиялық, электрлік.

Өзін өзі бақылауға арналған сұрақтар:

Мұнайда қандай улы заттар болады?
Мұнай эмульсиялары қалай түзіледі? Мұнай эмульсияларының түрлерін атаңыз.
Мұнай эмульсияларын бұзу үшін қандай тәсілдер қолданылады?

Қолдануға ұсынылған әдебиеттер:

1. Ахметов С. А. Технология глубокой переработки нефти и газа. Уфа: Гилем, 2002. С. 174-180.

2. Г. К. Бишімбаева, А. Е. Букетова. Мұнай және газ химиясы мен технологиясы. - Алматы. : Бастау, 2007. 127-144 б.

Дәрістер 3-5 -Мұнайды біріншілік өңдеу

Дәріс жоспары:

1. Мұнайды өңдеу әдістері. Біртекті, көптекті және біртіндеп булау арқылы айдау.

2. Буландырғыш агент қатысында айдау. Вакуумды айдау.

3. Азеотропты немесе экстрактивті ректификация.

1. Мұнайды айдаудың бірінші және екінші тектілігі ажыратылады. Біріншілк процесстерге мұнайды фракциядан айыру жатады, ол кезде оның ассортимент бойынша потенциальды мүмкіндіктері қолданылады, алынатын шикізат мен жартылай шикізаттың саны мен сапасы ажыратылады бұл- мұнайды айдау.

Айдау біртекті, көптекті және біртіндеп булау арқылы айдау болып бөлінеді.

Біртекті булаумен айдау кезінде мұнайды белгілі температураға дейін қыздырып оны фракциядан бөліп алады, ол булы фазаға өтеді. Мұнайды алдын ала температурасы орнатылған имек түтікте(змеевике) қыздырады. Температураның жоғарлауына байланысты буда көбейе береді, ол сұйық фазамен тепе теңдікте болады және осы кезде берілген температурада бусұйықтықты қоспа жылытқыштан кетіп адиабатты буландырғышқа түседі, ол өз кезегінде цилиндр онда булы фаза сұйықтан ажырайды. Булы және сұйық фазаларды температура бұл кезде бірдей. Мұнайды фракцияларға айдау кезінде тура бөлу бірінші текті айдауда ең нашар (1сурет) .

: 1 сурет - Біртекті булы айдаудағы ЖТҚ қисығы: 1 -бастапқы фракция, 2, 4, 6 - булы фазаның жеңіл фракциялары; 3, 5, 7 - сұйық фазаның ауыр фракциялары

1суретте тарқатылған қисықтардың суреті (ЖТҚ - жеке температуралық қисықтар) 40 - 285°С фракциясында бейнеленген. Суретте дайын болған өнімдердің температуралары бір бірінен аз ажырайтыны көрсетілген.

Көптекті булы мұнайды айдау мұнайды этапты қыздыру арқылы жүзеге асады және әрбір этапта мұнай фракция бойынша алынып отырады. Әрбір этапта температура жоғарылай береді.

Егер мұнайды біртекті булауда пайда болған бу сұйық фазадан бөлініп отырса, ол ондай буланудың саны көбейе берсе онда ондай айдау біртекті булану арқылы айдау деп аталады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.