Қозғалыстың Жетісудағы орталығы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ИНДУСТРИЯ ЖӘНЕ
ИНФРАҚҰРЫЛЫМДЫҚ ДАМУ МИНИСТРЛІГІ
АҚ АЗАМАТТЫҚ АВИАЦИЯ АКАДЕМИЯСЫ

СОӨЖ

Пән: Қазіргі Қазақстан тарихы
Мамандық: 6В07105 Әуежайлардың жердегі радиоэлектрондық жабдықтарына қызмет көрсету
Тақырып: Бірінші дуниежүзілік соғыс жылдарындағы Қазақстан. Қазақтардың 1916ж. Ұлт- азаттық көтерілісі

Орындаған: ОНО-20-2.1 тобының тобының
1 курс студенті Ш ... ... ... ... ...ов А ... ... ... ... .
Тексерген: оқытушы, т.ғ.к, ассоц., проф. Булгауов Ш.Т

Алматы 2020

Жоспар:
Кіріспе
І. БӨЛІМ
1.1. Тарау. Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарындағы Қазақстан (1914-1918жж.)
1.2. 2 Тарау. Қазақстандағы 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың басталуы және сипаты.
ІІ БӨЛІМ
2.1. Тарау. Қазақ демократтарының саяси көзқарастары.
2.2. Қозғалыстың қорытындылары, жеңілу себептері және тарихи маңызы.
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ

XIX ғасыр Қазақстан үшін Ресей империясына тұтастай бодандыққа көшуімен ерекшеленеді. XX ғасырдың басында ол шикізат өндіретін әрі сауда нарығы болып танылған отарлы өлке санатында жалпы ресейлік шаруашылық кешенінің құрамды бөлігіне айналады. Капиталистік қатынастарға ерте көшкен елдер дамуы жағынан едәуір озып кетіп, әлемнің қарқынды дамыған мемлекеттерінің алдыңғы легін құрды. Ресей капиталистік экономика жолына кеш түссе де, жедел дамып, орташа дамыған екінші лекте өзін нық сезінді. Азияның, Африканың, Латын Америкасының баяу дамыған елдерге қысым жасады, олардың ішкі істеріне қол сұқты, байлығы мен шикізатын пайдаланды. Ресей де Азия елдеріне көз тікті, шет өңірлерді өзінің отарына-шикізат, тұрақты нарық көзіне айналдырды.

І. БӨЛІМ

1.1. Тарау. Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарындағы Қазақстан (1914-1918жж.)

Ресейдің алға шығуына негізгі кедергі-феодализм қалдықтары: биліктің патшалық болмысы, дворяндардың үстемдігі, помещиктік жер иелену, буржуазияның, халық бұқарасының саяси биліктен шеттетілуі болатын. Шаруалардың жерінің аздығы, олардың меншікке байланысты бөлшектенуі, елдің тұрмыс жағдайының ауырлығы, халықтың кедейлене түсуі, "бұратанда" деп аталған халықтардың ұлттық езілуі сияқты факторлар да Ресейді етектен тартты.
XX ғасырдың басында капиталистік елдер арасындағы қайшылықтар күшейе түсті. Дамыған мемлекеттер бөлшектеніп кеткен отарларды қайта бөлгісі келді. Оларға арзан шикізат көзі жетіспеді. Өзара топ құрып одақтасқан бәсекелес әскери-саяси блоктар- үштік Одақ (Германия, Австрио-венгрия) пен Антанта (Франция, Англия, Ресей) тартысты 38 мемлекет қатысқан дүниежүзлік соғысқа әкеліп соқтырды.
Қазақ сахарасының болмысы XX ғасырдың басында күрделене түсті. Ресей Азиялық Шығысты отарлауды жедел қарқынмен жүргізді. 1907-1912 жылдың өзінде елдің еуропалық бөлігіне 2 млн. 400 мың адам әкеліп қоныстандырылды. Қазақтар шұрайлы жерінен айырылды. Сонау Столыпин реформасының бас кезінде-ақ Санкт-Петербургские ведомость газеті: "Егер мемлекет мүддесі қырғыздарды құрбан етуді талап етсе, әрине, бұған қарсы шығудың керегі жоқ..." - деп жазған болатын.
Өлкені талан-таражға салу бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарында бұрынғысынан да жеделдете жүргізіліп, ауқымды сипат алды. Қазақ даласынан арзан бағамен орасан көп мөлшерде мал сатып алынды. Патша армиясы үшін киіз үй мен бұйымдар жиналды. Салық мөлшері өсіп, соғыс салығы енгізілді, мемлекттік заемдар таратылды, баж салығын төлеу міндеттелді, жергілікті халық соғысқа арналған жүктерді (негізінен, азықты) теміржол станциясына тасуға мәжбүр болды.
Көтерілістің себептері және басталуы. Қазақ даласынан ет, мыңдаған жылқы мен түйе майданға жіберілді. Әскерге алынған отбасыларына көмек көрсетуді желеу етіп, батырақ қазақтарды кулактар шаруашылықтарын, кәсіпорындарға ерікті түрде жұмысқа тартты. 1916 жылы патша әкімшілігі ресейлік отаршылдар үшін жаңадан жер тартып алуды ойластырды. А.Байтұрсынұлы сонау 1913 жылдың өзінде: Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды, -- деп жазған еді.
Көтерілістің негізгі себебі ұлттық және әлеуметтік езгінің халықтың кегін қайнататын деңгейге жетуінен болды. Отаршылдық болмысқа, туған елдің талануына, кіндік қаны тамған жерден айырылуға шыдамаған халық бұқарасы патша үкіметіне қарсы жаппай күреске шықты. Қазақтан қара жұмысқа алу - көтеріліске желеу болған негізгі себепші фактор еді. 1916 жылғы 25 маусымдағы патша Жарлығы бойынша, қара жұмысқа 19-43 жасқа дейінгі еңбекке жарамды барлық ер адамдар алынуға тиіс болатын. Сол арқылы патша үкіметі көптеген орыс солдаттары мен жұмысшыларын неғұрлым көбіс және арзан жұмыс күші ретінде реквизицияланған бұратаналармен ауыстырып, оларды қорғаныс құрылыстары мен басқа да тыл жұмыстарынан босатқысы келді. Түркістан мен Дала өлкесінен 500 мыңнан астам жігіт алу көзделді. Бұл жағдай қазақ даласына үлкен қобалжу туғызды. М.Дулатұлы айтқандай: "Жұрт сеңдей соғылды,түнде ұйқыдан, күндіз күлкіден айырылды".
Ұлт-азаттық қозғалысқа революцияшыл-демократияшыл зиялылардың Т.Рұсқылов, Т.Бокин, Ә.Майкөтов, С.Сейфуллин, С.Мендешев, Ә.Жангелдин, Б.Алманов сияқты өкілдері де қатысты. Күрес барысында әлеуметтік жанжалдарды шешуде әр түрлі топтардың белгілі бір көзқарастары сынақтан өтті [1].

1.2. Тарау. Қазақстандағы 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыстың басталуы және сипаты.

Қозғалыстың сипаты, қозғаушы күштері. 1916 жылғы қозғалыс бүкіл Қазақстанда, Орта Азияны, Сібір мен Кавказдың бір бөлігін қамтыды. Ол стихиялы түрде басталды және әлеуметтік құрамы жағынан біртекті блған жоқ. Оған көмір кеніштерінің, мұнай кәсіпшіліктерінің, Ертіс кемшіліктерінің, Омбы, Орынбор-Ташкент теміржолының қазақ жұмысшылары қатысты. Олардың ауылмен және шаруа қожалықтарымен байланысты қозғалысқа стихиялы шаруалар қозғалысы сипатын берді. Қозғалыстың басты күші тұтастай халық бұқарасы болатын. Қозғалыстың ауқымды әлеуметтік негізі бар еді. Жалпы ұлттық бірігу және ұлттық тәуелсіздік идеясы қазақ шаруалары мен жұмысшыларының түрлі топтарын, қалыптасып келе жатқан ұлттық буржуазия мен даланың дәстүрлі ақсүйектерін, ұлт зиялыларын орыс және шетел капиталына қарсы біріктірді.
Көтерілістің себептері және басталуы. Қазақ даласынан ет, мыңдаған жылқы мен түйе майданға жіберілді. Әскерге алынған отбасыларына көмек көрсетуді желеу етіп, батырақ қазақтарды кулактар шаруашылықтарын, кәсіпорындарға ерікті түрде жұмысқа тартты. 1916 жылы патша әкімшілігі ресейлік отаршылдар үшін жаңадан жер тартып алуды ойластырды. А.Байтұрсынұлы сонау 1913 жылдың өзінде: Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды, -- деп жазған еді.
Көтерілістің негізгі себебі ұлттық және әлеуметтік езгінің халықтың кегін қайнататын деңгейге жетуінен болды. Отаршылдық болмысқа, туған елдің талануына, кіндік қаны тамған жерден айырылуға шыдамаған халық бұқарасы патша үкіметіне қарсы жаппай күреске шықты. Қазақтан қара жұмысқа алу - көтеріліске желеу болған негізгі себепші фактор еді.
1916 жылғы 25 маусымдағы патша Жарлығы бойынша, қара жұмысқа 19-43 жасқа дейінгі еңбекке жарамды барлық ер адамдар алынуға тиіс болатын. Сол арқылы патша үкіметі көптеген орыс солдаттары мен жұмысшыларын неғұрлым көбіс және арзан жұмыс күші ретінде реквизицияланған бұратаналармен ауыстырып, оларды қорғаныс құрылыстары мен басқа да тыл жұмыстарынан босатқысы келді. Түркістан мен Дала өлкесінен 500 мыңнан астам жігіт алу көзделді. Бұл жағдай қазақ даласына үлкен қобалжу туғызды. М.Дулатұлы айтқандай: "Жұрт сеңдей соғылды,түнде ұйқыдан, күндіз күлкіден айырылды"[1].
1916 жылғы 23 тамызда генерал- губернатор А. Куропаткиннің құпия бұйрығымен қара жұмысқа шақырудан босатылғандар: болыстық, ауыл-дық басқармалардың лауазымды адамдары; жергілікті бұратаналардан шыққан төменгі полициялық шенділер; имамдар, молдалар мен мүдәрістер; ұсақ несие мекемелеріндегі жоғары лауазымды жергілікті бұратаналар; дворян және ата - бабасынан бастап, сондай - ақ жеке басы құрметті азамат құқықтарын пайдаланатын жергілікті ұлт өкілдері.
Патша өкіметі айла қолданып, қоғамның болмашы бір бөлігін - жергілікті әкімшілікті, байлар мен мұсылман дінбасыларының бір қатарын жалпы ұлттық қозғалыстан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.