Қазақстан Республикасының кедендік аумағынан тысқары жерлерге шығарылатын тауарлардың кедендік құны

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Қазтұтынуодағы Қарағанды экономикалық университеті
экономика, бизнес және құқық колледжі

Курстық жұмыс

Пәні: Қаржылық есеп
Тақырыбы: Сыртқы экономикалық қызметтер есебі
Мамандығы: 0518001_2 Бухгалтер

Орындаған: күндізгі оқу бөлімінің
Бух-РП-31к топ студенті
Саттарова Дильнара Сымбатовна
Жетекші: Джолдаспаева С. Д

Қарағанды 2019
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

І СЫРТҚЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТ ... 4
0.1 Сыртқы экрономикалық қатынастар құру маңызы, сауда қызметінің мәні мен мақсаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
0.2 Экспорт және импорт бойынша жасалатын операциялар есебі ... ... ... ... ..9
0.3 1.3 Франчайзинг бойынша жасалатын операциялардың есебі ... ... ... ... ..13

ІІ СЫРТҚЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТПЕН БАЙЛАНЫСТЫ ӘР ТҮРЛІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫНЫҢ ЕСЕБІ ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2.1 Валюта шоттарындағы операцияларының есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ..15
2.2 Курс айырмашылығы нәтижесінде кредиторлық және дебиторлық қарыздар бойынша қайта есептеулер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32
Пайданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .33

Кіріспе
Қазіргі жаһандану жағдайында экономикалық үдерістерден сырт қалу бұл үлкен қателік. Бұл ҚР нарықтық экономиканың төмендеуіне, дамушы елдер қатарынан шығуына әкеледі. Сондықтан, экономикалық қатынастарды құру және оларды берік ұстау өте маңызды. Біріншіден, экономикалық дағдарыс құбылыстарын жеңудің бірден-бір бағыты - сыртқы экономикалық байланыстарды іске асыру үшін. Екіншіден , дүниежүзілік шаруашылық байланыстарын ұтымды пайдалану мақсатында белгілі өндірістік ресурстарды оңтайлы жұмылдыру үшін. Үшіншіден, Қазақстандағы кәсіпкерлікті нақтылы дамытуға елеулі ықпал етеді. Төртіншіден, Қазақстанның техникалық және технологиялық деңгейінің артуы үшін.
Солай сыртқы экономикалық қызмет ел экономикасында үлкен маңызды бoлғандықтан, оған мемлекет тарапынан барынша ынталы қамқорлық жасау қaжет. Және де көптеген жұмыстар жүргізілуде. Көбіне біз шет елдерге шикізат пен материалдар шығарып, дайын өнімдерді сатып аламыз. Жеке кәсіпкерлер және мемлекет дүниежүжілік рыноққа шығып, экономика жағынан ғана емес саяси және тағы да басқа берік, достық қатынастар орнатуда. Сондықтан сыртқы экономикалық қызметтер жүргізу және оның есебін жүргізу өте үлкен рөл атқарады.
Осылайша мемлекеттің сыртқы экономикалық қызметі -- активтік төлем балансын алу және халықтың әл-ауқатын жақсaрту мақсатындағы дүниежүзілік рынокте тауарлар мен қызметті одан әрі дамытуды қaмтамаcыз ететін нысаналы cаяcат деген анықтама бере аламыз.
Экспорт -- бұл елдің кеден аумағының шекарасынан кері әкелуге міндеттемесіз шығарылатын тауарлар және шетел азаматтарының қызметі мен зиялылық меншіктің нәтижесіне мүмкіндік беретін құқық.
Импорт- шетел сатушыларынан сатып алынатын, сөйтіп, елдің кеден аумағына сатып алушылардың алып келетін тауарлары.
Өзіме де осы тақырып қызықты деп тауып таңдадым және мән мағынасын кеңінен ашамын деген сенімдемін.

Сыртқы экономикалық қызмет туралы жалпы мәлімет
Сыртқы экрономикалық қатынастар құру маңызы, сауда қызметінің мәні мен мақсаты
Сыртқы экономикалық қызмет - мeмлекeттік түрлі меншіктeгі cубъeктілердің жәнe жалпы ұлттық шaруaшылықтың нeғұpлым жоғaры тиімділікпен жұмыс істеуіне қол жеткізу үшін халықaралық еңбeк бөлінісінің артықшылықтaрын пaйдалану мақсатымен әлемдік нарықта жүргізетін сауда-экoнoмикалық және қаржылық-өндірiстік өзaра iс-қимылының түрлі нысандары мен әдістерінің жиынтығы.
Сыpтқы эконoмикалық қызмет - кәсіпорынның шаруашылық қызметінің aясы болып табылады және ол кәсіпорын өнімi немесе қызметтерiнің экспорты және импoрты арқылы халықаралық кооперацияға енумен байланысты өндірістік-шаруашылық салаларының қызметтері. Қaзіргі әлемдік нaрықтың дамуы барысында ғылыми-технологиялық алмасудын түрлі нысандары, зияткерлік қызметтің нәтижелеріне айрықша құқықтармен сауда жасау кеңінен таралуда, тұрақты өндірістік-технологиялық секторға, ең алдымен жоғары технологиялар секторына қызмет көрсететін тауар айналымының үлесі арта түсуде. Сыртқы экономикалық қызметті реттеу мақсатымен мемлекет экспорттық бажды енгізеді, экспорттық тауарларға лицензия береді, шекaра aрқылы жеткізілетін тауарлардың кедендік бақылауын қамтамасыз етеді
Тауaрларды экспoрттау -- тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді) сатып алушының еліне жөнелту арқылы шетeлдік сатып алушыға сату; импорттау - тауарды сатып алушының еліне әкелу арқылы шетелдік сатушыдан алу.
Сыртқы экономикалық мәміле контрактімен рәсімделеді, онда олардың құқығы, міндеттемесі және тараптардың жауапкершілігі көрсетіледі. Сондықтан дұрыс рәсімдеу үшін Халықаралық сауда палатасының әзірленген халықаралық сауда терминін (Инкoтермс) пайдалануды ұсынады.
Инкотермстің барлық термині төрт базалық кaтегорияға топтастрылған. Ол №1 кестеде көрсетілген.
Кесте №1
Топ
Жабдықтаудың
шартты белілері
Франкировка жағдайы
(тасымалдау шарттары)
Е
EXW
Завод фрaнкосы
F
FCA
FAS
FOB
Еркін тасымaлдаyшы
Еркін кеме бoртының жағасына дейін әкелу
Еркін бoртқа әкeлу
C
CFR
CIF
CPT
CIP
Құны жәнe фрaхтысы
Құны,сақтaндыру және фрахтысы
Тaсымалдауға дейін төленген...
Тасымалдау мен сақтандыру төлемі жүкті тасымалдауға дейін төленген
D
DAF
DES
DEO

DDU
DDP
Шекaраға дейін жеткізілгeн
Кемeден жеткізілген
Кeме тoқтайтын жерге дейін, яғни айлаққа дейін өткізілген (баж салығы қосылған)
Баж салығын төлeмeй жеткізілген
Бaж салығын төлеп жеткізген
Е тобының шарты бойынша сaтып алушы сатушының қоймасынан жөнелтyге дайын тұрғaн тауарды aлады.
Ғ тобының шарты бойынша, сатып алушы көpсеткен транспорттық құралына дейін тауарды сатушының өзі жeткізіп беруге мiндеттенген.
С тобының шарты бойынша сатушы тасымaлдаушылармен шартқа отырады, бірақ жүкті жөнелткeннен кейін пайда болaтын шығыстарға және тауардың бұзылуына (жоғалуына) жауап бермейді.
Д тобының шарты бойынша сатушы барлық тәуекелділіктерді және жүкті бeлгіленген жеріне дейін жеткiзіп берумен байланысты шығындaрды өзіне алады.
СІҒ тауарды жеткізіп беру кезіндегі жағдайында сатушы жүктің әрбір тoннасын сақтандырады, фрахтысын анықтайды, жүкті жөнелтетін пoртқа жеткізіп, оны өз есебінен мерзіміне сәйес порт кемecіне тиейді және сатып алушыға құжаттарын қоса береді. Сатушының міндетіне тауардың транспорттық тәуекелділігі де кіреді.
Сөйтіп, CIF шарты кезінде сатып алушының жабдықтаушыға төлейтін бағасының ішіне тауардың құны, фрахтысы және сақтандырулар кіреді.
DAF жағдайында экспорт үшін рұқсат етілген белгіленген орнына дейін тауарды жеткізіп беру бойынша жауапкершілікті сатушы алады, ал сатып алушы көрсетілген орында және көрсетілген уақытында тауарды қабылдап алуға міндетті.
FAS - жабдықтау шартына сәйкес сатушы кeме бортына дейін тауарды өз есебінен жеткізіп беруді мойнына алады, ал содан кейінгі шығыстарды (арту, фрахт) сатып алушы алады. Трaнспорт құралына дейінгі тауардың бұзылуын және басқа да шығыстарын сатyшы өз мойнына алады.
ҒОВ -- сату жағдайына сәйкес жабдықтаушының бағасына тауардың құнын, кеме бортына арту және оған дейін жеткізу шығыстар, т.б. кіреді
Инкотермс ұсыныстық сипатта болады және оның белгілі бір бөлігін немесе толық көлемін пайдаланылуы тараптардың келісіміне байланысты болып келеді.
Қазақстан Республикасы аймағына әкелінетін және оның шекарасынан шығарылатын барлық тауралардың кедендік бақылаудан өтетіндігін көрсетеді. Бұл кезде заңда қаралған кедендік төлемдер экспорттауға да, импорттауға да салынады, оның құрамына мыналар кіреді:
-- кедендік баж салығы;
-- кедендік рәсімдеу үшін кедендік алымдар;
-- тауарды сақтауға алынатын кедендік алымдар;
-- шығарып салғаны үшін кедендік алымдар;
-- Қазақстан Республикасының кедендік органына лицензия бергені үшін алынатын алым;
-- кеден ісін рәсімдеу бойынша машықтанған мамандық аттестатын бергені үшін алым;
-- алдын ала қабыладанатын шешімдер үшін төлем.
Бұл төлемдердің көбісінің мөлшерін кедендік тауар құнына тәуелді болып келеді, олардың құрамына шет елдік валютамен есептелген тауардың нақты құны және шетелдік төленген үстеме шығысы кіреді. Егер де үстеме шығысын жабдықтаушының өзі төлесе, онда ол тауардың нақты құнына бағаның бір элементі ретінде болады және сатып алушы өтейді.
Кедендік төлемді есептеудің негізін тауардың кедендік құны құрайды, тек кейбір арнайы кедендік төлемдерін, яғни, тауар бірлігі үшін белгіленген мөлшерде есептелетіндерін қоспағанда.
Қазақстан Республикасының кедендік аумағынан тысқары жерлерге шығарылатын тауарлардың кедендік құны; шот-фактурада көрсетілген тауар бағасына, сондай-ақ егер шот-фактураға енгізілмеген болса, онда мынадай нақты шығындар: тауарды әуе айлағына, айлаққа немесе басқадай жерге дейін жеткізіп беруге жұмсалған шығындар; тауарды Қазақстан Республикасының кедендік аумағынан сыртқары жерлерге шығару шығындары; сатушының шығарған шығындары; сақтандыру сомасы; комиссиялық және брокерлік сыйақылары; сондай-ақ Сыртқы экономикалық қызметтің тауар номенклатурасына сәйкес бағаланатын тауарлармен біртұтас нәрсе ретінде қаралмаса, контейнерлердің немесе бірнеше рет қайталанып айналымда болатын ыдыс құндары негізінде анықталады.
Қазақстан Республикасының кедендік аумағына сырттан әкелетін тауардың кедендік құны мынадай әдістерді қолдану арқылы анықталады: сырттан әкелелінетін тауарларға жасалған мәміле бойынша; ұқсас тауарларға жасалған мәміле бағасы бойынша; бірыңғай тауарларға жасалған мәміле бағасы бойынша; құннан шегеру әдісімен; құнға қосу әдісімен; резервтік әдісімен жасалады.
Кедендік төлем мөлшерлері мынадай түрлерге бөлінеді:
Адволарлық - салық мөлшері салынатын тауарлардың кедендік құнына процентпен есептеледі;
Ерекше -- салық мөлшері салынатын тауарлар бірлігінің белгіленген мөлшерімен есептелінеді;
Аралас - салық мөлшері жоғарыда аталған кедендік салық түрлерінің екеуіне де үйлестіріледі.
Сыртқы экономикалық қызметте қолданатын негізгі құжаттар болып:
-- Техникалық құжаттаулар - техникалық төлқұжаты (паспорты), сызбасы, жинау бойынша нұсқауы, монтаждау, басқару және жөндеуі, техниалық жағдайын сипаттайтын құжат (спецификациясы) және т.б.
-- Тауарлы-ілеспе құжаттаулары- тауар сапасының сертификаты, буып-түю парағы; құрастырушы тізімдемесі (ведомосы) т.б.;
-- Транспорттық, экспедиорлық және сақтандыру құжаттаулары - теміржол наклоднойы және оның көшірмесі (жүк түбіршегі, коносамент, автотранспорттық наклоднойы т.б.), сақтандыру полисі немесе сертификаты;
-- Қойма құжаттары - экспорттау тауарына портта берілген қабылдау актісі, тауардың сақтауға алынғаны туралы қойманың қолхаты, басқа да кепілдік куәлігі т.б;
-- Есеп айырысу құжаттаулары - шот-фактурасы, аударм векселі (тратты);
-- Банкі құжаттаулары - валютаны аудару өтініші, инкассо тапсырмалары, акредетив ашу туралы тапсырмалар, чектер, Қазақстан Республикасының кеден депозитіне қаражатты аудару туралы тапсырмалары, есеп айырысу және валюталық шоттар бойынша жасалған операциялардың көшірмесі;
-- Кедендік құжаттаулар - кедендік жүк декларациясы (КЖД), тауардың шығуы (немесе шығарылған жері) туралы сертификаты, баж салығын төлегені туралы анықтама, акциздер, алымдар;
-- Талап (шағым) құжаттаулары - шағымдық хат, сотқа немесе арбитражға қойған талап арыз;
-- Бұзылған немесе кем шыққан жөнінде жасалған құжаттар - кем шыққанға жасалған коммерциялық актілер, авария сертификаты.
Кәсіпорынның халықаралық рынокқа шығуы кәсіпорынның өзі үшін қалай болса, жалпы елдің экономикасы үшін солай толып жатқан жағымды мезеттерге әкеледі. Біріншіден, сыртқы экономикалық қызмет ұлттық экономиканы тұрақтандыруда қосымша ынталандырудың елеулі факторы болып табылады. Нарыққа өту кезеңінде дағдарыс құбылыстарын жеңудің бірден-бір бағыты - сыртқы экономикалық байланыстарды іске асыру. Бұл жөнінде соңғы кездерде республикамызда атқарылып жатқан жұмыстар баршылық. Екіншіден , кәсіпорын сыртқы экономикалық факторларға икемді және жедел сезінуі дүниежүзілік шаруашылық байланыстарын ұтымды пайдалану мақсатында белгілі өндірістік ресурстарды оңтайлы жұмылдыруы мүмкін. Үшіншіден, түрлі елдердің серіктестері шаруашылық ынтымақтыстық шеңберінде Қазақстанмен кәсіпкерлікті нақтылы дамытуға елеулі ықпал етеді, оның техникалық және технологиялық деңгейінің артуы, ең ақырында экономиканың өсуіне әкеледі. Соңында, төртінші, тек ұлттық шаруашылық кешенінде тұйық оңашаланған, сыртқы пайдалы бәсекеден айырылған кәсіпкерлік, белгілі тиімділік дәрежеге жете алмайды.
Солай болғандықтан, сыртқы экономикалық қызмет ел экономикасында үлкен маңызды бoлғандықтан, оған мемлекет тарапынан барынша ынталы қамқорлық жасау қaжет-ақ. Мемлекет дүниежүжілік рыноққа шығатын ұлттық кәсіпорындарды реттестіреді және қолдайды. Сондықтaн да, мемлекеттің сыртқы экономикалық қызметі -- активтік төлем балансын алу және халықтың әл-ауқатын жақсaрту мақсатындағы дүниежүзілік рынокте тауарлар мен қызметті одан әрі дамытуды қaмтамаcыз ететін нысаналы cаяcат.
Сыртқы экономикалық қызметте экспорттық, импорттық , реэкспорттық және ыңғайласпа мәмілелер болып ажыратылады.
Экспорт -- бұл елдің кеден аумағының шекарасынан кері әкелуге міндеттемесіз шығарылатын тауарлар және шетел азаматтарының қызметі мен зиялылық меншіктің нәтижесіне мүмкіндік беретін құқық.
Импорт - шетел сатушыларынан сатып алынатын, сөйтіп, елдің кеден аумағына сатып алушылардың алып келетін тауарлары.
Реэкспорт- шетел сатушыларынан сатып алынатын тауарлар, елдің аумағына олады әкелу, осы тауарларды өзінің бастапқы түрінде шетелдің сатып алушыларына қайта сату.
Ыңғайласпа сауда (ыңғайласпа мәміле)- экспортты, импортты операцияларды ұйымдық ұштастыру болып табылады. Экспортшы өзінің тауар құнының барлығын немесе сатып алушының ыңғайласпа тауар құнының бір бөлігінің төлемін қабылдауға міндеттенеді. Бұған ыңғайласпа мәмілесі тауар айырбасы негізінде баспа-бас ынтымақтастық мысал бола алады.

1.2 Экспорт және импорт бойынша жасалатын операциялар есебі
Тауарды экспорттау - бұл оларды сатып алушы елге жөнелтіп, шетел сатып алушыларына сатылған тауар.Экспорттауға арналған тауарладың қозғалысын рәсімдеудің негізі болатын құжаттар қатарына мыналар жатады:
:: Жабдықтаушылардың шоттары, көліктің барлық түріне жасалатын тауарлы-көліктік наклоднойлары, спецификациялау, сертификаттар, коносаменттер және тағы басқа да құжаттары қоса тіркелген төлемдік тапсырмалар;
:: Материалды қабылдауға жасалған тауарладың станция жанындағы және тағы басқа да құжаттары қоса тіркелегн төлемдік талап-тапсырмалары;
:: Тауарладың кем түскені, артық шыққан, бүлінген не табиғи кему фактілерін куәландыратын коммерциялық актілері;
:: Сақтандыру полисі (егер де жүк жабдықтаушымен сақтандырылса);
:: Контракт бойынша қарастырылған басқа да құжаттар.
Экспортқа шығарылған тауарлардан түсетін түсімдердің толық және дер кезінде түсуін қадағалау мемлекеттің сыртқы сауда жүйесін қадағалап отыратын органдарға жүктеледі.
Тауарды жабдықтауға шетел әріптестерімен контракт жасар алдында, экспортер мәмілені екі данада рәсімдейді және онда түсетін түсімді бақылап отыратын банкі көрсетіледі, сол банкте валюталық шот ашылады. Банк мәміленің дұрыс жасалғанын тексеріп қол қояды. Жасалған мәміленің бір данасы - экспортерда, екіншісі - банкіде сақталады. Экспортер кедендік рәсімдеу кезінде кедендік жүк декларациясын және мәміленің төлқұжатын ұсынады. Аталған екі құжаттың мәліметін бір-бірімен салыстырып, нәтижесінде олар сәйкес келсе, онда кеден органы екеуіне мөр басады. Олардың көшірмесі кеден органдарында қалады, ал екіншісі экспортерға беріледі, ал бұл құжатты өзінің банкіне тапсырады.
Тауарды экспорттау бойынша жазылатын жазбаларды бухгалтерлік есепте рәсімдеу мәміленің нақты жағдайына және валюталық есеп айырысу нысанына көп жағдайда тәуелді бола келеді.
Экспорттан түсетін теңгедей немсе шетел валютасындай түсімнің дер кезінде және толықтай болуы және оның бақылауының жүзеге асырылуы , сондай-ақ импорттық мақсатқа теңгедей немесе валютасындай пайдалануы Қазақстан Республикасының экспорттық - импорттық бақылауды ұйымдастыруы туралы нұсқауында белгіленген. Егер де түсім контрактіде белгіленге мерзімде түспесе және ол 180 күннен асып кетсе, ҚР құқықтық актілеріне сәйкес контрактіні тіркеуді жүзеге асыруына болады.
Экспорттық қызметті іске асыра отырып, кәсіпорын экспортының мақсаты экспорттық қызметтің стратегиясы, сыртқы рыноктың талабы, қазіргі кездегі және болашықтағы өзінің мүмкіншілігі мен ресурстары жөнінде айқын мағұлматы болуы тиіс. Басқаша айтқанда, қәсіпорын өзінің нақты экспорттық саясатын әзірлеу керек.
Кәсіпорынның экспорттық саясаты сыртқы рынокта кәсіпорын қызметінің стратегиясы мен принциптерін, тауарлардың экспорттық сұрыптамаларын болжамдайды, сол сияқты экспорттық өнімдерді жаңарту құқығын , бағаны сапалық деңгейін, кепілдікті және сервистік қызмет көрсетуді анықтайды.
Кәсіпорынның экспорттық саясатының маңызды құрамды бөлігі тауарлардың экспорттық сұрыпталымын қалыптастыру және басқару болып табылады. Негізгі міндеті мынадан тұрады: экспорттты дер кезінде тауарладың бөлігі жиынтығына ұсыныс жасауды, оның өндірістік іс-әрекетінің бейініне (профиль) сай болуын және шет елдің сатып алушыларын белгілі санатының талаптарын толық қанағаттандыру.
Кәсіпорын - экспортшы сыртқы рынокта халықаралық бәсекемен айналыса бастайды.
* функциялық бәсеке - кез-келген қажеттілікті түрлі тәсілдермен қанағаттандыруға байланысты болады. Сондықтан да, барлық тауарлар, қанағаттандыруды қамтамасыз ететін осындай қажеттілікті функциялық бәссеке деп атайды.
* Көріністі бәсеке- нақтылы қажеттілікті қамтамасыз етуге арналған тауарлардың елеулі параметрлерінің өзгеше көрінуі салдарынын болуы мүмкін.
* Заттық бәсеке- ұқсас тауарлар тек өзінің сапалық сипаттамасының ерекшелену мүмкіндігінің нәтижесі.
* Бағалық бәсеке- біркелкі тауарларды түрлі бағалармен ұсынуды ұйғарады. Тура бағалық бәсекеде кәсіпорын шығарған немесе сатуға арналған қолда бар тауарлардың бағалары төмен екендігін хабарлайды.
* Бағадан тыс бәсеке -- әдепкіде бәсекелестерге қарағанда, сенімділік, аз болғанда және қазіргі дизайннан тым көбірек жоғары бағаны ұсынады.
Экспорт(импорт) бойынша есеп айырысулар:
1. Резиденттер тауарлар (жұмыстар, қызметтер көрсету) экспортына ақы төлеу валютасын тауарлар (жұмыстар, қызметтер көрсету) экспорты күнiнен бастап 180 күн iшiнде немесе тiзбесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлейтiн жекелеген тауарлар экспорты күнiнен бастап 365 күн iшiнде алуға және уәкiлеттi банктердегi шоттарға аударуға тиiс.
Резиденттердiң тауарлар (жұмыстар, қызметтер көрсету) экспортына ақы төлеу ретiнде алған олардың шетелдiк банктердегi шоттарындағы валютасын Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң лицензиясы негізiнде шетелдiк банктерде ашылған шотқа аударуына жол берiледi.
2. Резидент емеске коммерциялық кредит шарттарымен тауарлар (жұмыстар, қызметтер көрсету) импорты бойынша есеп айырысуды жүзеге асыру үшiн резиденттің резидент еместiң пайдасына аударған валютасын, резидент емес мiндеттемелерiн орындамаған жағдайда, аудару күнiнен бастап 180 күннен кешiктiрмей резидент алуға және оны уәкiлеттi банктердегi шоттарға аударуға тиiс.
3. Егер осы бапта өзгеше белгiленбесе, 180 күннен астам мерзiмге берiлген коммерциялық кредиттеp бойынша резиденттер мен резидент еместер арасындағы төлемдер тiркеу режимiнде жүзеге асырылады.
4. Резиденттердің резидент еместерге 180 күннен астам мерзімге берілген коммерциялық кредиттері бойынша резиденттер мен резидент еместер арасындағы төлемдер лицензиялау режимінде жүзеге асырылады.
5. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген тізбеге кіретін тауарлар экспорты кезінде, егер резидент коммерциялық кредитті резидент емеске 365 күннен аспайтын мерзімге берген жағдайда, төлем мерзімін кейінге қалдыру шарттарымен жасалған резиденттер мен резидент еместер арасындағы төлемдер лицензиялауға жатпайды. 365 күннен аспайтын мерзімге берілген коммерциялық кредиттер бойынша резидент еместің қаражатты қайтаруының немесе міндеттемелерді өзгеше орындауының нақты мерзімі 365 күннен асып кеткен жағдайларда, резиденттер мен резидент еместер арасындағы төлемдер осы Заңда көзделген тәртіппен лицензиялауға жатады.
6. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң лицензиясы уәкілетті банктердегі шоттарға ұлттық валютаны және шетел валютасын есептеуге немесе резидент негiздеген мерзiмде мiндеттемелердi өзгеше орындауға құқық бередi.
7. Уәкiлеттi банктер импорты жүзеге асыруға байланысты резиденттер арасындағы комиссия шарттары бойынша резидент еместердiң пайдасына аккредитивтер аударуды көздейтiн шетел валютасымен аударым аккредитивтерiн резиденттердiң пайдасына ашуға құқылы.
Экспортқа тауарлар өткізу бойынша айналымға нөлдік ставка бойынша салық салынады .
ҚР кеден аумағынан тауарлар әкету тауарлар экспорты деп аталады.

Шетелдерден материалдарды, құрал-жабдықтарды, тауарлады, материалдық емес активтерді және басқа да мүліктерді сатып алумен байланысты импорттау операциялары жасалады, олармен есеп айырысудың есебі 3310, 4110 Мердігерлермен және жабдықтушылармен есеп айырысу шотында жүреді, ал ол келесі аналитикалық тұрғыда топтастырылады:
:: Шетелдік жабдықтаушылармен есеп айырысу - есеп айырысу алдында инкассациялық тәртіпте есептелінеді, содан соң акцептеу, аккредитив, шотты ашу, сондай-ақ аванстық төлем жасау шаралары бойынша жүреді.
:: Коммерциялық несие бойынша шетелдік жабдықтаушылармен есеп айырысу.
:: Шетелдік валютада берілген вексельдер (траттаттар).
Келіп түскен импорт тауарларының есебін мына формула бойынша көрсетуге болады:
Мұнда:
:: тауар бірлігінің құны;
:: жабдықтаушының бағасы ;Импорттық тауарлар және қызмет көрсету кәсіпорынның сыртқы сауда қызметінің негізгі құралы болып табылады және де тауарладың кеден тәртіптемесі болып саналатын кері импорт (реимпорт) тіршілік етеді. Онда қазақстандық тауарлар экспортқа жеткізіліп, Қазақстанның кеден аумағына уақытылы, белгіленген тауарлардың кері импорты ережесіне сай жаңадан келтіріледі. Бұл тәртіптеме экономикалық әдістің мемлекет тарапынан қосылған құнға салынатын салық, акциздер ықпалына шек қояды, оның ішінде кеден бажы есептелінбейді.
Ыңғайласпа сауда өзінің экспорттық және импорттық мәмілелерінің ерекшеліктерін біріктіреді . Ыңғайласпа мәмілелерін жүргізгенде экспортты өзінің тауарларының барлық құнын немесе сатып алушының импорттық тауарларының ыңғайласпа құнының бір бөлігін төлеуге міндеттенеді. Осыған мынау мысал бола алады: бартерлік ынтымақтастық тауар айырбасы негізінде, соңғы жылдары сирек кездеседі, себебі қазір кәсіпорындарда қалыптасқан салық заңдылықтарында көптеген бұрмалаушылықтар орын алып келеді.
Қазақстан Республикасынан тысқары жерлердегі көздерден алынған табыстар деп төленген жеріне қарамастан Қазақстан Республикасындағы көздерден алынған табыс болып табылмайтын барлық табыс түрлері танылады.
Ыңғайласпа сауда сонымен қатар жүзеге асырылуы да мүмкін:
* бірлескен кәсіпкерлік негізінде
* ыңғайласпа жеткізілімнің негізінде жатқан өндірістік кооперацияларда
* сатушының қатысуымен тауарларды сатып алушыларға сату.
Сонымен, ыңғайласпа сауда сыртқы экономикалық қызметінде өнеркәсіптік ынтымақтастықты және өндірістік кооперацияны жүзеге асыруда ең маңызды нысаны болып табалады.

1.3 Франчайзинг бойынша жасалатын операциялардың есебі.
Франчайз - бұл кіші дербес кәсіпорын мен ірі шетелдік немесе отандық кәсіпорындарының арасында жасалатын келісімшарттық қатынас. Сол қатынастың мақсаты біріншісіне белгілі бір қызметпен және тауар түрімен бәсекелестік нарығында бас кәсіпорынның сауда маркісімен сатуына және өндіруіне еркше құқық беру деп түсінеміз. Іс жүзінде франчайзингті үш түрге бөлуге болады: өндірістік - бұл кезде келісім-шартта қаралғандай, шағын кәсіпорын бас кәсіпорынның шығаратын өнімін шығарумен шұғылданады, бірақ оның сауда маркісін сақтайды; іскерлік - бұл кезде нарықтағы жекелегн өнім түрлерінің жұмыстардың, қызметтердің бағасы, тауар нарығы туралы ақпарттармен ой бөліседі; тауарлық - бұл кезде келісім-шарттық қатынаста қаралғандай бас кәсіпорынның тауарын сатумен шұғылданады.
Франчайзингке қатысушылардың екі жағы болады : франчайзер және франчайзи.
Франчайзер - бұл нарықта үлкен сұранысқа ие өнімдерді, жұмыстарды, қызметтерді жасаушы ірі компаниялар.
Франчайзи - франчайзермен жасалған келісім-шарттың жағдайында франшиза құқығын алатын шағын кәсіпорындар.
А) берілген өнімнің нақты өзіндік құнына 7010 дебеттеліп, 1320 кредиттеледі;
Б) берілген өнімінің босатылған құнына: 1210 шоты дебиттеліп. 6010 шоты кредиттеледі;
В) есептелеген пайызды өтеу сомасына: 3220 шоты дебеттеліп, 1210 шоты кредиттеледі.
Франшиздің өтелуі мен алынуы: 2730, 1620 шоттары дебеттеледі де, 1040 шоты кредиттеледі.

II СЫРТҚЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТПЕН БАЙЛАНЫСТЫ ӘР ТҮРЛІ ОПЕРАЦИЯЛАРЫНЫҢ ЕСЕБІ
2.1 Валюта шоттарындағы операцияларының есебі
Шетел валютасымен жасалатын айырбастау операциялары:
Ұйымдардың шетелдік валютамен жасаған операцияларын жүргізу тәсілі, ҚЕҰС 2 Шетелдік валютамен операция жасау 30 бөлімінде және ХҚЕС 21 валюталық курс өзгерісінің әсері деп аталатын бөлімдерде қаралады.
Валюталық операцияларды анықтау кезінде, аталған стандарттарды, және төменде көрсетілген түсініктерді пайдаланады:
Қолданыстағы валюта - қаржлық есеп берілетін валюта ;
Шетелдік валюта -- кәсіпорын есеп беретін функционалдық валютадан басқа валюта;
Валюталық курс - қаржы рыногында сұраныс пен ұсыныстың нәтижесінде анықталған, бір валютаны екіншісіне аудару үшін қолданылатын олардың ара - қатынасы;
Курс айырмасы - бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп барысында, шетелдік валютаның курсы өзгерген кезде пайда болатын айырмашылық;
Соңғы немесе жобалау кезіндегі курс - белгілі есепті кезеңдегі қолданыстағы валютаның, шетелдік валютаға шаққандағы курсы.
Заңды тұлғалар шетелдік валютамен атқаратын қаржылық- шаруашылық операцияларының бухгалтерлік есебін, ҚР ұлттық валютасы теңгемен жүргізеді. Осыған сәйкес, шетелдік валютамен жасалған операцияның бухгалтерлік есебі, шетелдік валютамен және нарықтық курс бойынша теңгемен жүргізіледі.
1. Уәкiлеттi банктер өздерiне берiлген лицензияға немесе Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiмен берiлген құқыққа сәйкес шетел валютасын Қазақстан Республикасында, сол сияқты шет елде де еркiн сатуы және сатып алуы мүмкiн.
2. Қазақстан Республикасында шетел валютасын сатуды және сатып алуды резиденттер мен резидент еместер тек қана уәкiлеттi банктер, олардың айырбастау пункттерi, сондай-ақ уәкiлеттi ұйымдардың айырбастау пункттерi арқылы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi белгілеген тәртіппен жүргізедi.
Шетелдік валютасында жасалатын операцияларды бухгалтерлік есепте көрсету үшін № 9 ХБЕС ережелерін пайдаланады. Шетелдік валюталық операцияларына шетелдік валютада жасалатын мәмілелер жатады, олардың қатарына: шетелдік валютаға сатып алынған немесе сатылған мүліктер; шетелдік валютамен алынған немесе берілген несиелер (қарыздар); басқа да жолдармен алынған немесе валютаға сатылған активтер және т.б. Бухгалтерлік есептің Бас шоттар жоспарында шетелдік валютадағы ақша қаражаттарын есептеу үшін мынадай арнайы синтетикалық шоттар қарастырылған : 1050,1060,1020. Ал басқа активтері мен міндеттемелерін есептеу үшін мына шоттарға субшоттар ашылады: 2110, 2150, 5020, 3110, 4160 т.б., демек, шетел валютасында жасалған операцияларын бөліп көрсету мүмкіндігі зор. Бірақ ол операциялар бухгалтерлік есеп жазбасында тек теңгемен ғана көрсетіледі, яғни Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісінің белгіленген бағамы бойынша қайта есептелінеді. Бірақ олар алғашқы құжаттарда (касса кітабында, кіріс және шығыс касса ордерлерінде, есеп регистрларында) номиналдық түрі бойынша көрсетілуі мүмкін.

№1 мысал. Узень ЖШС 27 қаңтар 2002 ж. Werbe шетел кәсіпорнына жеткізіп берілетін (немесе әкелінетін) тауар үшін аванс ретінде ақша қаражатын аударған. Аударылған аванстың соммасы 3500 АҚШ долларын құраған. Қазіргі ҚР ҰБ бағамы бойынша 1 доллар 389,52 теңге. Олай болса, Узень ЖШС - тің бухгалтерлік есеп регистрларында жалпы сомаға келесі жазба жазылады:
3500*389,52= 1,363,320 теңге -- 1610 шоты дебеттеледі де, 1050 шоты кредиттеледі.
Шетелдік валютада операцияны жасау кезінде операцияның жасалған күнін білу керек, онсыз операция дұрыс жасалған болып саналмайды. Төмендегі №2 кестеде шетелдік валютада жасалған операцияның күнін анықтаудың тәртібі келтірілген.
Кесте №2
Шетелдік валютада жасалатын операциялардың мазмұны
Шетелдік валютада жасалған операциялардың күні
Операциялардың жасалған күнін қуаттайтын құжаттар
Валюталық шоттар бойынша банктік операциялар және валюталық акредтивтер
Валюталық шотқа ақша қаражатын аударған, немесе субъектінің банкідегі акредитивке аударған немесе есептен шығарған күні
Валюталық шоттардағы
ақша қаражатының қозғалысы және қолма-қол қаражаттың бар екендігін қуаттайтын банктің берген көшірмесі
Шетелдік валютамен жасалатын кассалық операциялар
Шетел валютасының кірістелген немесе субъектінің кассасына берілген күні
Есеп айырысу шотынан валюталық қаражатты алғаны туралы банкі көшірмесі,кассаның ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.