Қылмыс субьектісінің белгілері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
УНИВЕРСИТЕТ МЕЖДУНАРОДНОГО БИЗНЕСА
ФАКУЛЬТЕТ БАЗОВОГО ОБРАЗОВАНИЯ

ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКАЯ РАБОТА
Қылмыс туралы түсінік.

Исполнитель
Студент 1 курса специальности
5В090900-Логистика Байтемирова Н.Р.

Научный руководитель
магистр Жонисова Н.Н.

МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І. БӨЛІМ Қылмыс субьектісі туралы түсінік.
ІІ. БӨЛІМ Қылмыс субьектісінің белгілері
2.1. Есі дұрыстық . қылмысқа жауаптылық шарты
2.2. Ақыл.есі дұрыс еместік туралы түсінік ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
Əдебиет көздері ... ... ...13

К І Р І С П Е
Заңдылықпен құқық тәртібін нығайту- мемлекеттің ең басты мүдделерінің бірі болып табылады. Қоғамның әлеуметтік, саяси және экономикалық күрделі шараларын іс-жүзіне асырудағы қылмыстық құқықтың маңызы зор.
Қылмыстық құқық - қоғамдық қатынастарды қорғай отырып, қылмыстық істерден туындайтын мемлекеттік мүддеге кері әсер жасайтын әрекеттерге өздерінің органдары арқылы тиісті заң арқылы баға беріледі.
Қазақстан Республикасының қылмыстық құқығы - қылмыстық заңдар жиынтығы, негізінен қылмыстық жауапкершілікті анықтап, қылмыстық іс-әрекеттерге түсініктеме береді, қылмыстық іс-әрекеттердің түрін ,осыған байланысты жазның мөлшері мен түрлерін , сондай-ақ қылмыстық жауапкершіліктен босатудың жолдарын анықтайды.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодекісінің 1998 жылғы 1-ші қаңтардан күшіне енген 3-статиясында айқындалғандай:қылмыстық жауапқа және жазаға тек қана қылмыс істегенде , яғни қылмыстық заңда көрсетілген қоғамға қәуіпті іс-әрекетті қасақана немесе абайсыздықпен істегенге айыпты адам тартылады. Бұл қылмыстық жауапкершіліктің негізі болып табылады.
Қылмыстық жауапқа субьектінің әрекетінде белгілі бір қылмыс құрамы ғана жауапқа тартылады ( айталық, ұрлық жасау, тонау немесе кісі өлтіру және басқа қылмыстық құрамы) жауапқа тартылады.
Қылмыстың құрамы- негізінен олардың белгілерінің жиынтығы, қоғамға қауіпті қылмыстық істер іс-әрекеттерді айқындайды. Қылмыстық құқылық теориясы қылмыс құрамының төрт элементтерден тұратынын белгілейді : Қылмыстық обьективті жағы : қылмыстың обьектісі: яғни бұлар қылмыстың белгілерін анықтайтын типтік белгілер. Егер бұл элементтердің біреуі жоқ болғанның өзінде қылмыстың жауапкершілігі болмайды, яғни қылмыс құрамы жоқ. Мұндай ретте құқылық нормалармен реттелетін заңдылық бұзылады.
Қылмыстың құрамын анықтау қылмыстық істерді дәрежелеу сот-тергеу органдары арқылы атқарылады. Яғни қылмысты дұрыс дәрежелеу қоғамға қауіпті істерді дәл құқылық айқындау болып табылады. Осындай және көптеген басқа мәселелер қылмыстың құрамын дұрыс анықтап шешіуге көмектеседі.
Қылмыстың құрамының бір элементі - қылмыс субьектісі. Жай қарағанда қылмыс субьектісін айқындау ешқандай қиындықтар тудырмайтын сияқты. Қылмыс субьектісі деген не. Бұл заң жүзінде белгіленген, кім және қашан, не үшін қылмыстық істің нақты жауапкері болатынын айқындайды. Бірақ бұл мәселе іс жүзінде елеулі қиындықтарды туғызады. Қылмыстың нақты субьектісін анықтау сот-тергеу практикасында көптеген елеулі қиындықтар туғызады.
Бұл қиындықтарды шешуде республикалық сот Пленумының түсініктемелері, іс-тәжрибелері, қылмыс жөніндегі проблемалары мен оның құрамында талдау жасалған. Осы ғылыми мәселелерге Мысалы, В.Н.Кудрявцев, А.Н.Трайнин, А.А. Пионтковский, П.С. Дагель, В.А.Владимиров, Г.А. Лейкина, Б.В.Волженкин, В.Д. Филимоновтар елеулі еңбектер жазып, әр түрлі пікір таластар туғызған.

І- БӨЛІМ
1.1 ҚЫЛМЫС СУБЬЕКТІСІ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
Қылмыс субьектісі- бұл қылмыстық құқылық түсінгі, қоғамға қәуіпті іс-әрекет жасаған адамның қылмыстық жауапкершілікке тартылуына байланысты мәселе. Қылмыстық заң қылмыстың субьектісі деген терминді қолданбайды, керісінше "кінәлі", "айыпталушы" ,"қылмыс жасаушы"сияқты терминдерді қолданады.
Қылмыстық құқық бойынша қылмыстық құқының субьектісі болып - денсаулық жағдайы, ақыл-есі дұрыс, өз істеген ісіне , қылмысына есеп бере алатын, сондай-ақ, қылмыс жасағанға дейінгі белгілі бір жасқа толған адам саналады. Есі дұрыс емес, заңда белгіленген жасқа толмағандардың іс-әрекеттері қоғамға қауіпті болып саналғанмен, олардың іс-әрекеттері қылмыс болып саналмайды. Себебі олар өздерінің жасаған іс-әрекеттеріне есеп бере алмайды. Сондай-ақ, қоғамға жат өз іс-әрекеттерін меңгере алмайды. Сондықтан бұл бағытты іс-әрекеттерге "қылмыс", "қылмыстылық" деген терминдер қолданылмайды.
Қылмыстық құқық қылмыс субьектісі ретінде заңды ұйымдармен, коллективті танымайды. Қылмыстық жауаптылықты заңды ұйымдарға белгілеу- қылмыстық құқықтың жеке өзіндік, дара жауапкершілік принципіне қайшы келеді. Өйткені тек адамдардың жеке өз басының кінәлілігі қылмыстық жауапкершіліктің негізі екендігі қылмыстық Заңның 3-ші бабы бойынша тұжырымдалған.
Қылмыстық заңда заңды ұйымдардың жауаптылығы арнайы көрсетілмеген. Өйткені заңды ұжымдар кінәлі түрде белгілі бір іс- әрекетті жасай алмайды.
Алайда қылмыстық заңның 4 және 5 бабтарында қылмыс субектісіне тек қана адам-азамат жатады деп көрсетілген. Бұдан мынандай қортынды жасалады. Қылмыстың заң негіздерінің 3,6,9 бабтарына сәйкес қылмысты кінәлі түрде жасаған адамдар ғана тартылады.
Қылмыс субьектісі - жеке тұлға. Бұл Қазақстан Республикасының қылмыс кодекісі бойынша, оның арнаулы 6 бабында барлық азаматтарға азаматтығы жоқтарға, шетел азаматтарына, дипломатиялық құқы жоқтарға белгілі бір қылмыс жасағаны үшін белгіленеді.
Әділ соттылық- адамдардың дұрыс, саналы іс-әрекеттерімен ғана байланысты. Сот белгілеген жаза түрлері адамдарға олардың ақыл-естерінің түзулігіне, айналасындағы құбылыстарға дұрыс бағдар бере білуіне сай белгіленеді.
Сондықтан қылмыс субьектісі - ақыл-есі түзу, өз әрекетіне жауап бере алатын, өз қылмысы мен әрекетіне есеп бере алатын адамдар ғана бола алады. Сондай-ақ еріктілік қабілеті мен ойлау қабілеті бар заңды талаптарды ақылымен ұғынатын қоғамның оған қойып отырған тәртібін түсініп, өз әрекетіне басқара алатындарға қойылады. Осындай мүмкүндіктері бар азаматтар өз іс-әрекеті үшін жауаптылыққа тартылады. Сондай-ақ ол өзінің қоғам үшін қаншалықты қауіпті әрекет жасағанын өзінің соңғы әрекетінің бағыт-бағдарын сезіне алатындай қабілетте болуы керек. Бұл жалпы жағдайда қоғамға қауіпті әрекетін әдейі қасақаналықпен ойластырып жасағаны немесе бұл әрекетін байқаусызда сақтық нормасының сақталмауынан жасалғандығы анықталса қылмыс субьектісі бола алады. Онда адам қоғамға қауіпті іс-әрекетінің мағынасы мен мәнін түсінеді,өзінің қылмыстық жолға барғандығын ұғынып, мойндай алады немесе белгіленген құқық тәртібін бұзғандығын аңғарады.
Әдейі қасақаналықпен жасалатын әрекеттің өзгешелігі, кейде адам өзіне- өзі сенгендіктен құқыққа қарсы әрекетінің болмысын ұғынады, оған қарсы мүмкүндікті көре тұрып, бұл жағдайда қоғамға қауіпті әрекетінің соңының неге апарып соғатынын сезінеді. Осыған қарсылық ететін күштерді есептей отырып, оның пікірінше көпшілік мүддесі үшін мемлекет қорғайтын қоғамдық қатынастарға келетін зиянды біледі.
Сақтық шараларының сақталмауынан қоғамға келетін қауіпті психиялық процесс мүлде бөлектеу болады. Сақтық жағдайының әсерінен қоғамға келетін қауіпті болмыста адам оның соңының қандай әрекеттерге соқтыратынын ой жүзінде саралап алуға және оны мойындауға алдағы кезде ондай зиянды әрекеттерге жол бермеуді ұғынады.
Қылмыстық жауапқа қабілеттілік (есі дұрыстық) ол адамдардың қылмыс жасау кезінде өзіне, іс-әрекетіне есеп беріп, өз ой-қабілетін басқара алуына қабілеттілігін анықтайды. Есі дұрыстық-бұл адамның өзінен бөлінбейтін қасиеті, яғни мұнсыз ол қылмысқа тартылуға тиісті емес, қылмыс субьектісі бола алмайды. Осы тұрғыдан алғанда бұл бағыт қылмысқа есі дұрыстық қылмыс субьектісін анықтайтын құқылық түсінік.
Қылмыс субьектісінің белгілерін анықтайтын қылмыс заңындағы тағы бір жәй- ол қылмыс субьектісі болу үшін, қылмыс жасаған кездегі адамның белгілі бір жас мөлшеріне толуы керек.
Есі дұрыстық пен қылмыс жасау кезіндегі жас мөлшері қылмыс субьектісінің басты белгілері болып табылады. Ол барлық қылмыс құрамдары үшін Қазақстан Республикасының Қылмыс кодекісінің 15 бабында қаралған міндетті болып табылады.
Қылмыскердің тұлғасы туралы ұғым қылмыс субьектісінен гөрі кеңдеу ұғым. Бұл оның бүкіл әлеуметтік қасиетінің бет бағдарының жиынтығы. Оның өзара қатынастардағы әлеуметтік ( саяси, тұрмыстық, еңбектегі, жанұядағы тағы сол сияқты), оның моральдық саяси тұрғыдағы сапасы (өміртанымы, сенгімге бағыты, еріктілік, интеллектуальдық қасиеті басқа да ерекшеліктері), жынысы, жасы, денсаулық жағдайы ( демографиялық жағы, өмірлік тәжірибесі, білімі, сіңірген еңбегі, қоғам алдындағы кінәсі) .
Қылмыс субьектісі туралы түсінік- бұл қылмыскердің жеке басының қылмысқа қабілеттілігі, жас мөлшері, қылмысқа жауапкершілігі.
Бір сөзбен айтқанда мұнсыз қылмыс құрам да жоқ. Көптеген заңдылық конструкцияларында жекелеген қылмысты істердің түрлерін саралағанда - қылмыстың субьектісінің арнайы белгілері анықталады. Мысалы, қылмыс субьектісі бала тәрбиесі мен оны асыраудан бас тарту (Қылмыс кодекісінің 137 бабы) ата-аналар жатады. Отанын сатқандығы үшін (165 бабы) тек қана сол мемлекеттің азаматтары қылмыс субьектісіне жатқызылады.
Бұл қылмыс әрекеттері ол адамдардың өздерінің тікелей қатысуы белгілерімен ғана жасалмайды. Ол қосымша заңдылықтармен Қазақстан Республикасының нұсқауының ерекше бөлімінде қарастырылған, заңдылығында ескерілген талапқа сәйкестендіріледі. Сондықтан қылмыстық құқылық белгілері бойынша қылмыс субьектісін: қылмысқа қабілеттілік, жас мөлшері, арнайы субьект бойынша қарастыру керек. Бұл жөнінде А.Н.Трайнин былай деп есепдейді: қылмысқа қабілеттілік пен жас мөлшері қылмыс құрамының белгілеріне жатпайды. Ол былай жазады. Қылмысқа қабілеттілікпен жас мөлшері тек қана қылмыс субьектісінің жайы мен жауапкершілігін құрайды: қылмыстық заң тек қана қылмыскерді қылмысқа қабілеттілігі және кәмелеттік жасқа толғаны ғана үшін жазаламайды.
П.С.Дагель қылмыскердің жеке басын зерттеу- қылмыстық құқығында тек олардың қылмыс жасағаны үшін жазаланатындығында, керісінше олардың қылмысқа қабілеттілігі мен жас мөлшері үшін емес, кінәлі іс-әрекеті үшін, қылмыс жасағаны үшін жауапқа тартылады.
Егер жас мөлшері мен қылмысқа қабілеттілігін қылмыс құрамының белгілеріне жатқызсақ, онда қылмыс іс-әрекеті үшін, басқа адамның өмірін қиюға тура келеді, егер жасөспірімдер қылмысқа қабілеттілігі жоқ адамдарды одан аршалайтын болсақ деген пікір айтады.
Сондықтан қылмысты істер жасаған жасөспірімдер іс-әрекетінде қылмыс құрамына болғанына қарай емес, керісінше олар қылмысқа тартылуға жасы жетпегені үшін қорғалады.

ІІ -БӨЛІМ
2.ҚЫЛМЫС СУБЬЕКТІСІНІҢ БЕЛГІЛЕРІ
2.1. Есі дұрыстық- қылмысқа жауаптылық шарты.
Қылмыстық құқық мынадай тоқтамға келеді, яғни жауапты деп танылған қылмысқа есі дұрыс адамдар ғана жауапқа тартылатын болады. Материалистік философияның негіздерінде "тұрмыс саны билейді" деген қағида бар. Сондықтан халықтың ой-санасы мен тәртібін тұрмыс билейді. Бірақ бұл тәртіп олардың іс-әрекеті үшін жауап бере алмақ емес. "Бостандық"деп жазды К.Маркс пен Ф.Энгелес, философияда екі түрлі жағдайда айқындайды: біріншіден: үкімет пен мемлекет өз жағдайында өз мүддесіне сай,
екіншіден: индивидтің жеке өз ісіне сай бағаланатындығында, басқа жағынан алып қарасақ, өзін өзі анықтау, нақты болмыстан арылу, жалған жан дүниесі бостандығы деп идеялистер, соның ішінде неміс идеялистері дәлелдеуге тырысады. Есі дұрыстық проблемасымен ерік бостандығының проблемасымен тығыз байланысты. "Мораль мен хұқ бостандығы туралы сөз болу үшін алдымен ерік бостандығымен,адамның есі дұрыстығын анықтау қажет "деп атап көрсетті Ф.Энгельс.
Детерминизм мен оған жауапкершілік жөніндегі В.И.Ленин былай деп жазады: "Детерминизм идеясы- адамдардың іс-әрекеттерін белгілей отырып,олардың ерік бостандықтарын айналып кете алмайды, ақыл-есті ар-ұятты оларға берілетін бағаны жоя алмайды. Керісінше: детерминсіздіру көзқарасы арұылы қатаң әрі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.