Қазақстан Республикасындағы белсенді лизингтік компаниялар
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті
Қаржы кафедрасы
Корпоративтік қаржы пәнінен
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Лизинг - корпорация инвестицияларын тарту нысаны ретінде. АО"ForteLeasing"(ФортеЛизинг)
Орындаған
Фин-17-3 тобының студенті Н.О.Абдулла
Қабылдаған: Ш.А.Капанова
Қызылорда қаласы, 2019 жыл
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3
1 лизингтің ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
1.1 Лизингтің экономикалық мәні, мазмұны мен түрлері ... ... ... ... ... ... ...
4
1.2 Лизингтің артықшылықтары мен кемшіліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
10
2 FORTELEASING(ФортеЛизинг)Акцион ерлік қоғамының Қаржылық қызметін ТАЛДАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
15
2.1 FORTELEASING(ФортеЛизинг) құрылуы, даму тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
15
2.2 FORTELEASING(ФортеЛизинг) лизингтік операциялар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
21
2.3 FORTELEASING(ФортеЛизинг) Шетелдік тәжірибелерді қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
23
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
27
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
29
А қосымшасы - FORTELEASING Акционерлік қоғамының 2018 жыл бойынша жылдық есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Ә қосымшасы - FORTELEASING Акционерлік қоғамының 2017 жыл бойынша жылдық есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Б қосымшасы - FORTELEASING Акционерлік қоғамының 2016 жыл бойынша жылдық есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі.Бүгінде елімізде құқықтық реформалар барысында көптеген өзгерістер болып жатыр. Әр түрлі заңдар қабылданып , құқықтық мемлекетімізді нығайта түсер түбегейлі шаралар жүргізілуде. Сондай өзгерістердің бірі , еліміздің нарықтық экономикаға көшуімен ілесіп келген күрделі құбылыстардың бірі - лизинг терминінің кең орын алуы.
Қазіргі кездегі нарықтық экономиканың заңына байланысты еніп отырған бұл ұғымның маңызы зор. Нарықтық экономикалық қатынастың заңы қатаң : икемің және ақшаң болса ғана өмір сүре аласың. Ал мемлекет мойнындағы дотацияға сүйеніп келген шаруашылықтар , зауыт , фабрикалар мұндай қатаң талап тезіне төзе алмай, өмір сүруден қалып, тоз-тоз болып кетті. Яғни , белшесінен борышқа батып , банкротқа ұшырады. Олар жаңа экономикалық қатынасқа орай бұрыңғы шаруашылықтар орнына қайта құрылған өндірістік кооперативтер. Алайда , олардың құрал-саймандары, яғни техникасы бүгінгі күннің талабына сай емес, сапалы өнім беруге жарамсыз. Міне , еліміздің экономикасының өркендеуіне әсер ететін осындай мәселелерді шешуде инвестициялық құрал ретінде мүлікті жалдау шартының бір түрі лизингті қолдану оң нәтиже беретіні сөзсіз. Өз қызметін қалыпты жүзеге асырғысы келетін кәсіпорындар өздерін қандай да болсын мүлікпен қамтамасыз ету үшін оларға екі мүмкіндік беріледі :
1, Сатып алу ( өз қаражаттары есебінен )
2,Жалға алу. Қазіргі кезде кәсіпорындардың көпшілігі сатып алу қаражаты жетіспеушілігінен жалға алуға келіп жүгінері сөзсіз. Мұндай жағдайда туындайтын бір мәселе , осы қажетті мүлкі бар және оны ұзақ мерзімге жалға беруге дайын кәсіпорынды табу. Әрине , бұл мәселені шешу қиынға түседі, себебі мүлікпен иемденетін кәсіпорындар оны жалға беруге емес , көбінесе сатуға тырысады. Мұндай қиындықтан шығу жолдарының бірі - осы мүлікті үшінші тұлғаның мүддесі үшін сатып алатын және оны жалға беретін адамды табу.
Осыған сәйкес , лизингтік қатынастардың міндеті өзінің клиентіне қажетті мүлікті сатып алып , келісілген мерзімге тиісті ақыға жалға беру болып табылады.
Қазіргі таңда
лизингтің ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Лизингтің экономикалық мәні, мазмұны мен түрлері
Лизингтік операциялар ежелден белгілі. Тарих көрсеткендей, олардың дамуы б.д.д. 2 мың жыл бұрын Вавилонда бастау алған. Біздің заманымызда лизинг ХХ ғасырдың 60-жылдары АҚШ, Ұлыбритания, Франция, Швейцария және т.б. дамыған индустриалды елдерде пайда болып , кейін Шығыс Еуропаның көптеген елдерінде өз дамуын жалғастырды.
Басында АҚШ-та лизингтің кең тараған объектісі қоршаған ортаны қорғауға арналған мамандандырылған құрал-жабдық болды. Лизингтік қатынастардың ерекшелігі құрал-жабдықты жалға алу және мерзімі ұзартылып сатып арасында нақты шектеудің жоқтығы , оны пайдаланудағы төмен проценттік төлемдер, сонымен қоса оны алдын ала белгіленген бағамен сатып алу мүмкіндігі болып табылады. Қазіргі уақытта АҚШ-та лизинг жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың техникалық қайта жарақтануының және құрылып жатқандардың жабдықталуының нақты құралдарының біріне айналды.Құрал-жабдыққа жұмсалатын қаражаттардың 20 пайызы лизинг есебінен өтеледі.
ХХ ғасырдың 60-жылдары ұзақ мерзімді жалдың лизингтік мәмілелері әлемнің көптеген индустриалды дамыған, ең алдымен Батыс Еуропа елдерінде кеңінен дами бастады. Алғашында бұл елдерде өнеркәсіптік кәсіпорындардың лизинг көмегімен құрал-жабдықты сатып алудағы қаржыландыру үлесі АҚШ - пен салыстырғанда төмен болды. Бірақ қазірге кезде Ұлыбританияда өндірістік құрал-жабдықтарды жалға беру салынып жатқан және жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды қамтамасыз етудің негізгі формасы болып табылады. Өнеркәсіпте қолданылатын құрал-жабдықтың жалпы көлеміндегі жалға алынатын құрал-жабдықтың үлесі 60 %-ға жетті. Францияда соңғы жылдары лизингтің экспансиясы байқалуда. Батыс Еуропа елдеріндегі лизингтік операциялардың өсуі оның өндіріс пен өнімнің бәсеке қабілеттігін арттыру, салықтарды төлеудегі жеңілдік мүмкіндіктерімен байланысты. Сонымен қатар лизинг құрал-жабдықты жалға беруші фирмалар үшін де, жалға алушы фирмалар үшін де, әсіресе ол өндірістің техникалық дамуының жалғыз мүмкіндігі болып табылатын орташа және шағын кәсіпорындар үшін аса тиімді болып табылады. Лизинг уақыты қолданылатын құралдарының қызмет атқару мерзімінің 40-90 пайызын құрайды және иемдену сипатында болмайды. Жапонияда жыл сайынғы лизингтік операциялардың өсу көлемі 30 пайызды құрайды.
Лизинг ағылшын тілінен аударғанда жалға беру деген мағынаға ие. Экономикалық категория ретінде лизинг машиналарды , құрал-жабдықтарды, көлік құралдарын , өндірістік сипаттағы құрылғылардың ұзақ мерзімге жалға берілу негізіндегі қатынастарды білдіреді. Лизинг қажетті құрал-жабдықты көп ақшалай қаражат шығындарынсыз-ақ белгілі бір мерзімге жалға алуға мүмкіндік береді. Машиналарды, құрал-жабдықтарды, ЭЕМ-ді жалға алу өндіріс құралдарының моральдық тозуымен байланысты жоғалтуларды болдырмайды.
Лизингтік компания құрал-жабдықты сатып алып , жалға алушы фирмаға 5-8 жыл мерзімге жалға береді. Ал ол өз кезегінде мүлікті қолдана отырып біртіндеп қарызын өтейді.
Лизингтік қызметтер стратегиялық маңызды салалардың тез дамуына жағдай жасай отырып , экономиканың өндірістік секторын нығайтады. Сонымен қатар, лизинг несиелендірудің баламалы формасы ретінде банктер мен лизингтік компаниялар арасындағы бәсекені күшейтеді, несие процентінің төмендеуіне әсер етеді, ал бұлардың өзі өндірістік салаға капитал ағымын ынталандырады.
Дәстүрлі жалға алумен салыстырғанда лизингтік операциялардың ерекшеліктері қандай? Біріншіден, мәміле нысанын лизинг беруші емес, өз есебінен құрал-жабдықты иеленетін лизинг алушы таңдайды. Екіншіден, лизинг мерзімі құрал-жабдықтың физикалық тозу мерзімінен 1-20 жыл аз және салықтық амортизация мерзіміне 3-7 жыл жақын. Үшіншіден, келісім-шарттың мерзімі аяқталғаннан кейін клиент жеңілдетілген ставкамен жал мерзімін ұзарта немесе қалдық құнымен сатып ала алады. Төртіншіден, әдетте лизинг беруші қаржылық мекеме-лизингтік компания болып табылады.
Жалдық төлемдер ай сайын, әр тоқсан немесе жарты жыл сайын жүзеге асырылады. Жал төлемінің ставкасы әдеттегі коммерциялық қызметтер жағдайындағы сатып алу бағасынан жоғары және құрал-жабдықтың сипаты мен келісім-шарт мерзіміне байланысты белгіленеді
Қазақстанда лизингтің дамуының өзектілігі сол, еліміз әзірше шикізат ресурстарының әлемдік бағаларына тәуелді және бұл тәуелділік көмірсутекті шикізат экспортының көлемінің ұлғаюына байланысты алдағы орта мерзімді болашақта сақталып әрі өсе түсуде. Ұзақ мерзімде ел экономикасын мұнай бағасының тұрақсыздығынан қорғау мақсатында Қазақстанда мұнай экспортынан түскен табыстың ауқымды мөлшерінен көлемі 3 млрд. АҚШ долларынан асатын Ұлттық қор қалыптастырылды, сақталып әрі өсе түсуде. Ұзақ мерзімде ел экономикасын мұнай бағасының тұрақсыздығынан қорғау мақсатында Қазақстанда мұнай экспортынан түскен табыстың ауқымды мөлшерінен көлемі 3 млрд. АҚШ долларынан асатын Ұлттық қор қалыптастырылды.
Біздің іс жүзінде барынша тиімділік беретін үздік халықаралық тәжірибелерді енгізуіміз қажет , - деп атап көрсетілген Президенттің Қазақстан халқына жолдауында.
Қазақстан экономикасын шикізат ресурстарының бағалары тұрақсыздығынан қорғаудың тағы да бір тетігі отандық өндірістің дамуы болып табылады. Бұл жағдайда елдегі құрал-жабдықтардың 80 пайызы тозғанын, алдағы бірнеше жылда оларды алмастыру қажеттігін ескерген жөн. Осы мәселені шешудің бір жолы жалға алудың басқа түрлерімен салыстырғанда кешенді сипаты бар сыртқы - экономикалық , несиелік және инвестициялық операциялар элементтерін біріктіретін лизинг болмақ.
1.2 Лизингтің артықшылықтары мен кемшіліктері
Лизинг түсінігі - келесі белгілер арқылы түсіндіріледі:
1-кесте лизинг белгілері
Қазақстанда лизингтік қызметтер 1989 жылдан бастап дамыды. Қазіргі кезде лизингтік компаниялар келесі бағыттар бойынша өз қызметін жүзеге асырып отыр:
2. Маманданған лизингтік фирмалар
3. Аудандық делдал фирмалар мен Казконтракт АҚ-ның компанияларының қарамағындағы техникалық құралдардың жалға берілуі4. Халықаралық экспорт - лизингтік шетел компаниялары.
2-кесте Қазіргі кезде лизингтік компаниялар келесі бағыттары.
Лизингтің түрлері келесі белгілер арқылы есепке алынады:
- келісімге қатысушылар саны;
- лизингке берілетін мүліктің түрлері;
- өтелу мерзімі;
- амортизация деңгейі;
- қызмет ету көлемі;
- операцияның өткізілетін орны, нарық секторы;
- салықтық қатынастар;
- лизингтік төлемдер сипаты.
Лизингтік келісімге қатысушылар құрамына байланысты лизингті екі түрге бөлеміз.
3-кесте Лизингтік келісімге қатысушылары.
2 FORTELEASINGАкционерлік қоғамының қаржылық қызметін ТАЛДАУ
АҚ "FORTELEASING" (ФортеЛизинг) шаруашылық қызметінің қорытындысын шығара отырып Акционерлік Қоғамның ағымдағы жылдың 8 айында "Forteleasing" жалпы сомасы 2 млрд.теңгеге лизингтік мәмілелер жүргізді, бұл ретте қоғамның активтері 15% - ға өсті. Қоғамның пайда алу үшін өз ресурстарын тиімді пайдалану қабілетін сипаттайтын ROA және ROE көрсеткіштері тиісінше 4,6% және 6,8% деңгейінде. Тағы бір маңызды қаржылық көрсеткіш-қоғамның өтімділік деңгейі, сондай-ақ нарықта неғұрлым жоғары болып қалуда, сонымен, ағымдағы өтімділік коэффициенті (ағымдағы айналым активтерінің қысқа мерзімді міндеттемелерге қатынасы) 7,7% - ды құрайды.
Қоғам активтерінің өсуі тұрақты және несиеге қабілетті клиенттер "ForteLeasing"АҚ таңдайтынын көрсетеді. "Forteleasing" Акционерлік қоғам, қаржыландыру мөлшеріне қарамастан, лизинг алушыны мұқият іріктейді. Өңірлік бөліністе Алматы қаласы, Алматы, Жамбыл, Қарағанды, Павлодар және Маңғыстау облыстары лизинг қоржынының жартысын алады. Өнеркәсіп салалары бөлінісінде 26% - ды көліктік логистикалық қызметтер, 24% - ды өнеркәсіптік құрылыс және 19% - ды сауда алады. Қоғам қызметкерлерінің біліктілігін арттыру мақсатында семинарлар, тренингтер және мастер-кластар үнемі өткізіледі. Үздік қызметкерлер Еуропа Қайта Құру және даму банкінің "Орталық Азиядағы шағын бизнестің Аймақтық бағдарламасы"жобасында оқудан өтті. "ForteLeasing" АҚ-ның 2019-2021 жылдарға арналған Даму стратегиясы шеңберінде Қоғамның акцияларын миноритарийлерден сатып алу мәселелері шешілді, бүгінгі күні 100% - дық акционер "ForteBank"АҚ болып табылады. Одан әрі лизингтік қаржыландыру және қоғамның лизингтік қызметтер нарығындағы үлесін ұлғайту мақсатында сыртқы қорландыру көздерінен қарыз қаражатын тарту мәселесі қосымша пысықталуда.
2016 жылдың басы мен 2017 жылдың соңындағы FORTELEASING
АҚ-ның баланс активтерінің құрамы мен құрылуы
№
Көрсеткіштер
2016
2017
Жыл бойындағы өзгеріс (+,-)
Құрылымының өзгеруі
(4 гр - 2 гр)
Сомасы, мың тг.
%
Сомасы, мың тг.
%
Мың тг. (3гр. - 1гр)
(5гр:1гр-100)
1
Ақша қаражаты және олардың баламалары
417.621
14,78
317.852
10,30
-99,769
-23,88
-4,48
2
Қаржы лизингтегі таза инвестициялар
555.305
19,65
1.079.580
34,98
524.275
94,41
15,33
3
Тауарлық-материалдық қорлар
44.864
1,58
54.673
1,77
9.809
21,86
0,19
4
Инвестициялық жылжымайтын мүлік
1.598.718
56,60
1.519.286
49,2
-79.432
-4,96
-7,4
5
Негізгі құралдар
10.727
0,379
17.557
0,56
6.830
63,67
0,1
6
Материалдық емес активтер
1.313
0,46
1.620
0,5
307
23,38
0,04
7
Ағымдағы корпоративтік табыс салығы бша активтер
1.753
0,06
14.701
0,47
12.948
738,61
0,41
8
Басқа активтер
194.288
6,8
80.192
2,5
4.096
-58,72
-4,3
Жалпы активтер
2.824.589
3.085.461
Талдау жасау:
Кестеде 2017 жылдан 2016 жыл мен салыстырғанда FORTELEASING акционерлік қоғамының бухгалтерлік баланс ішінде активтерін талдау барысында жыл бойындағы өзгерістер 2016 жылдан 2017 жылға ақша қаражаты және олардың баламалары -23,88-ге диін азайған, ал қаржы лизингтегі таза инвестициялар 2016жылдан 2017 жылға 94,41-ге өсті. Тауарлық-материалдық қорлар 2016жылдан 2017 жылға қарағанда 21,86-ға өскен,инвестициялық жылжымайтын мүлік -4,96-ға түсіп кеткенің байқаймыз.2016 жылдан 2017 жылға салыстырғанда негізгі құралдары 63,67-ге көтерілген, материалдық емес активтер 23,38-ге көтерілді.Фортелизинг АҚ-ның ағымдағы корпоративтік табыс салығы бойынша активтер 2016 жылдан 2017 жылға салыстырғанда 738,61-ге екі есе өскен,басқада активтер 2016 жылдан 2017 жылға қарағанда -58,72-ге
төмендеді.
2017жылдың басы мен 2018 жылдың соңындағы FORTELEASING ЖШС-нің баланс активтерінің құрамы мен құрылуы
№
Көрсеткіштер
2017
2018
Жыл бойындағы өзгеріс (+,-)
Құрылымының өзгеруі
(4 гр - 2 гр)
Сомасы, мың тг.
%
Сомасы, мың тг.
%
Мың тг. (3гр. - 1гр)
(5гр:1гр-100)
1
Ақша қаражаты және олардың баламалары
317.852
10,30
437.248
10,98
119.396
37,5
0,68
2
Қаржы лизингтегі таза инвестициялар
1.079.580
34,98
2.008.314
50,44
928.734
86,02
15,46
3
Тауарлық-материалдық қорлар
54.673
1,77
14.686
0,36
-39.987
-73,1
-1,41
4
Инвестициялық жылжымайтын мүлік
1.519.286
49,2
1.343.671
33,74
-175.615
-11,55
-15,46
5
Негізгі құралдар
17.557
0,56
13.714
0,34
-3.843
-21,88
-0,22
6
Материалдық емес активтер
1.620
0,5
1.319
0,33
-301
-18,58
-0,17
7
Ағымдағы корпоративтік табыс салығы бша активтер
14.701
0,47
-
-
-14.701
-
-
8
Басқа активтер
80.192
2,5
162.338
4,07
82.146
102,4
1,57
Жалпы активтер
3.085.461
3.981.290
Талдау жасау:
0.1 FORTELEASING құрылуы, даму тарихы
Темірлизинг акционерлік қоғамы (бұдан былай - Қоғам) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес акционерлік қоғам болып табылады.
Темірлизинг АҚ-ның құрылуы мен қызметінің қысқаша тарихы" "Темірлінзинт" (бұдан әрі-Компания Эмитент Қоғам) құрылды 2001 жылы Темірлизинг г. Компанияның негізгі қызметі 2002 жылғы қыркүйектен бастап жақ қайта тіркелген сәттен басталды Алматы қаласындағы "Темірлизине" АҚ-да. 2005 жылғы мамырда Темірлизинг АҚ Темірлизинг Акционерлік қоғамы қайта тіркелді" Эмитенттің акцияларына енгізілген "В" категориялы ресми тізіміне " АҚ "Қазақстан Қор 2005 жылдың 02 желтоқсанынан бастап. Корпоративтік басқару кодексін Эмитент акционерлердің жалпы жиналысында қабылдады 2006 жылғы тамыз "Темірлизинг" АҚ мақсаты инвестициялық жобаларды жүзеге асыру арқылы пайда алу болып табылады. экономиканың барлық секторларында лизинг операцияларын жүргізуге бағытталған қызметті жүзеге асыру. Темірлизинг, өзін-өзі ақтауы және өзін-өзі ақтауы негізінде жұмыс істейді. табыстылық деңгейі. Компания өз қаражатын да, сондай-ақ өз қаражатын да тартуға және орналастыруға құқылы. компания серіктестерінің қаражаты. Компания өз қызметін барлық аумақта жүзеге асырады Және ел экономикасының барлық секторларында. қолданыстағы заңнама Рсопублики Қазақстан. Компанияның Даму стратегиясы әмбебап компанияны қалыптастыру, ұзақ мерзімді стратегиялық жоспарларды дәйекті іске асыруға ұмтылатын лизингтік қызметтер. кепілді міндеттемелерді орындау, алу компанияның, оның акционерлерінің, заңды тұлғалардың мүдделерінің үйлесуін барынша қамтамасыз ету кезінде кіріс, қызмет көрсету, экономиканың барлық салаларының шаруашылық жүргізуші субъектілеріне кешенді қызмет көрсету. "ForteLeasing" (ФортеЛизинг) АҚ Қазақстан нарығындағы ірі лизингтік компаниялардың бірі, негізгі акционері "ForteBank"АҚ болып табылады. 2014 жылғы 20 наурызда Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі (бұдан әрі - "ҚРҰБ) Б. Ж. Өтемұратовқа келісім берді."Темірбанк" АҚ ірі қатысушысы мәртебесін алуға,2014 жылдың мамыр айында "Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры " АҚ-ы мен МЖМБС. Б. Ж. Өтемұратов мәмілені аяқтады. сатып алу бойынша Астанада мемл. Б. Ж. Өтемұратов "Темірбанк" АҚ-ның 79,90% жай акциялары "Самұрық-Қазына "ұлттық әл-ауқат қоры" АҚ-да, мемж. Өтемұратов Б. Ж. Болды бақылаушы "Темірбанк"АҚ акционері болып табылады. 12 желтоқсан 2014 жылы жүргізілді АҚ "Темірбанк" АҚ "Альянс Банк "және" акционерлер АҚ "Темірбанк" ақ. Осы оқиғаның нәтижесінде "Альянс Башко" АҚ 100% орналастырылған қарапайым және артықшылықты "Темірбанк" АҚ акцияларын сатып алу. "Темірбанк" АҚ мен "Темірбанкі" АҚ арасындағы 2015 жылғы 1 анвярды қосу жолымен ерікті түрде қайта ұйымдастыру шеңберінде "Альянс Банк" АҚ табыстау актілеріне қол қойылды, оған сәйкес мүлік, соның ішінде құқықтар "Темірбанки "АҚ талаптары мен міндеттемелері"Альянс Банк" АҚ-ға берілді. Шешіміне сәйкес жалпы 2015 жылдың 12 ақпанында "Темірлизинг" АҚ Акционерлерінің кезектен тыс жалпы жиналысы болып өтеді 2016 және 2015 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Компанияның жарияланған және төленген капиталы 1.560.000 жай акциялар. 2016 және 2015 жылдардағы 31 желтоқсанға компанияның бақылаушы акционері болып табылады жеке тұлға, мемп. Өтемұратов АҚ арқылы(Бұдан әрі - "ата-аналар ұйымы"). Қоғам өз қызметін атқару үшін қаражаттарды тарту мақсатында акцияларды шығаратын коммерциялық ұйым болып табылады, сонымен қатар оның негізгі міндеті акционерлер мүдделерінде табыс көру болып табылады. Қоғам Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша заңды тұлға болып табылады және өз қызметін қолданыстағы заңнаманы, осы Жарғыны, белгіленген тәртіпте қабылданған ішкі ережелерді, акционерлер Жалпы жиналысының және Қоғамның басқа да құзыретті органдарының белгіленген тәртіпте өз құзыреттерінің шегінде қабылданған шешімдерін басшылыққа ала отырып атқарады.Қоғам өз акционерлерінің мүлкінен дараланған мүлікке ие және олардың міндеттемелері бойынша жауап бермейді.Қоғамның дербес балансы, мөрі, банктерде шоттары, сонымен қатар валюталық шоттары бар. Қоғамның үлгілері Қоғаммен бекітілетін және заңнамамен белгіленген жағдайларда заңнамамен белгіленген тәртіпте тіркелетін фирмалық атауы және нышандары, сонымен қатар заңды тұлғаның басқа анықтауыштары бар.Қоғам қолданыстағы заңнамамен белгіленген шекте және тәртіпте қолданыстағы заңнамамен тыйым салынбаған кез келген азаматтық-құқықтық мәмілелерді жасауға, мүліктік құқықтарды және міндеттерді иеленуге, сотта талапкер және жауапкер болуға, қолданыстағы заңнамаға қайшы келмейтін кез келген мәмілелерді және заңды іс-әрекеттерді атқаруға құқылы.
3-кесте Қазақстан Республикасындағы белсенді лизингтік компаниялар
2.2 FORTELEASING(ФортеЛизинг) лизингтік операциялар
Кесте- 1 Лизингтік операциялардың түрлері.
Банктің немесе өзге ұйымның иелігінде қалатын мүлікті белгілі бір мерзімге пайдалануға беру.
Бұл ретте лизинг объектісіне меншік құқығы жасалған шарттың қолданылу мерзімі аяқталғанға дейін сақталады.
Лизингке тартылған қаржы қаражатын пайдалана отырып сатып алынған мүлік беріледі. Лизинг операцияларына дайындық процесінде қаржы мекемелері кейіннен оларды жалға беру үшін жабдықтар мен басқа да меншік объектілерін сатып алады.
Лизингтік операциялар объектілері
Жалға алушы ірі бастапқы салымсыз заманауи технологиялық жабдықты пайдалануға мүмкіндік алады. Лизингке пайдаланушыға берілетін жылжымайтын және жылжымалы мүлік төрт топқа бөлінеді:
Кеңсе және ұйымдастыру техникасы. Компьютерлер және басқа да есептеу құралдары, сондай-ақ әртүрлі мақсаттағы полиграфиялық, көшіру және медициналық жабдықтар.
Әртүрлі тұтыну тауарларын дайындауға қажетті технологиялық жабдықтар, өндірістік желілер мен Станоктар.
Жер үсті, әуе және су көлік құралдары.
Жылжымайтын мүлік: қойма кешендері, терминалдар, өндірістік үй-жайлар, қызмет көрсету саласы кәсіпорындарының ғимараттары.
Жоғарыда аталған объектілер үшін жалдаудың әр түрлі мерзімдері белгіленеді. Бірінші топ үшін -- 10 жасқа дейін, екінші және үшінші топ үшін -- 20 жылдан аспайды, төртінші топ үшін -- 30 жылдан аспайды.
Түрлері
Мүлікті жалға алушыға беру әр түрлі шарттарда жүзеге асырылады. Жабдықтың немесе өзге де құралдардың жедел лизингі кезінде оларды пайдалану кезеңі қызмет ету мерзімінен айтарлықтай аз. Қайта беру шарты бойынша пайдаланушы мүлікті бір өндірістік немесе технологиялық циклға, көбінесе екі-үш жылға, жекелеген жағдайларда бес жылға дейін алады. Осыдан кейін мүлік меншік иесіне қайтарылады не жаңа шарт қайта жасалады немесе жабдықты жалға алушы Банкпен келісілген баға бойынша сатып алады. Лизингтік операциялардың басқа нысандары бар. Таралды мынадай:
-Қаржылық. Шарттың қолданылуы ішінде жалға алушы оның есебінен сақтандырылатын мүліктің толық бағасын төлейді.
-Қайтарылған. Лизингтік операция объектісін сатып алу ол одан әрі пайдалану үшін берілетін компаниядан жүзеге асырылады.
-Халықаралық. Қаржы лизингінің нысаны (импорттық және экспорттық)
-Тура және жанама. Бірінші жағдайда лизинг беруші мүлікті жалға алушыға делдалдарсыз, екіншісінде -- үшінші тұлғаларды тарта отырып береді.
Қаржыландыру тәсілі бойынша лизингтік операциялар шұғыл және жаңғыртылатын болып бөлінеді. Соңғы жағдайда мерзімді ұзарту жүргізіледі,ал қызмет көрсетуге арналған барлық шығындар жалға алушыға жүктеледі.
Артықшылықтары
Лизингтік операциялар жалға алушыға мынадай артықшылықтарды қамтамасыз етеді:
-жалдау төлемдері салық салуға жатпайды; -мүмкіндігі онсыз қарыз қаражатын тарту; -тұрақты азаятын жалдау жарналары қаражаттың жұмсалуын бақылауды жеңілдетеді.
Лизинг объектісін бағалау ағымдағы бағаларда жүргізіледі,ал жалдау төлемдері валюталық ауытқуларға байланысты емес. Соңғысы инфляциялық үдерістерден сенімді ақша қаражатын қорғау болып табылады.
Лизинг-туындайтын мүліктік қатынастар кешені, атап айтқанда - мүлікті сатып алу және кейіннен ұзақ мерзімді жалға беру негізінде уақытша пайдалануға беру. Бұл банктік кредиттеудің өзіндік баламасы.
коммерциялық банктердің лизингтік операциялары банктік несие ақша сипатында, ал лизинг-тауарлық не аралас.
2.Лизингтік операцияларды ұйымдастыру.
Лизинг операциялары амортизацияның шарттарына байланысты ажыратылады:
1. Толық амортизациямен және тиісінше лизинг объектісінің толық құнын төлеумен Лизинг. 2. Лизинг толық емес амортизация, және, демек, толық құнын төлеуге жалға алынған мүлік жалға алушы.
Лизинг өзін - өзі өтеу дәрежесі бойынша ерекшеленеді: 1. Бір шарттың қолданылу мерзімі барысында лизинг берушіге жалға алынатын мүліктің құнын толық төлеу жүргізілетін толық өтеммен Лизинг. 2. Лизинг толық емес окупаемостью болған мерзімі ішінде лизинг өтеліп, бір бөлігі ғана жалға алынған мүлік. Лизинг қатысушылардың өзара іс-қимыл сипаты бойынша жіктеледі: 1. Классикалық лизинг - үш жақты лизингтік операция (жеткізуші - лизинг беруші-Жалға алушы).2. Қайтарымды лизинг. Қайтарымды лизинг кезінде, қаржы активтерінің жетіспеуі проблемасына тап бола отырып, жалға алушы негізгі құралдарды кейіннен оларды жалға бере отырып, лизинг берушінің меншігіне бере алады. Бұл жағдайда Жалға алушы бұрын күрделі тауарларды сатып алуға жұмсалған ақша қаражатының бір бөлігін қайтарады және сонымен қатар оларды пайдалануды жалғастырады.
Лизинг нысандары:
1) кері (қайтарымды) лизинг -- лизинг берушінің меншік иесінен мүлікті сатып алуын және осы мүлікті оған лизингке беруді көздейтін лизинг шарты.
Халықаралық практикада лизингтің бұл түрі "лиз-бэк" (басқаға беру-жалға алу) деген атауға ие болды -- жабдықтың иесі оны лизингтік фирмаға береді және оны бірден лизинг шартымен кері алады. Мұндай лизинг егер жабдықтың құны өте жоғары болса және елеулі қаржы ресурстарын алаңдатқан жағдайда орынды.;
пайлық лизинг-бұл көп жақты шарт жасасу және өз қаражатын инвестициялай отырып, лизингті жүзеге асыруға қатысатын бір немесе бірнеше кредиторларды тарту негізінде лизинг субъектілерінің қатысуымен лизингті жүзеге асыру. Бұл ретте кредит берушілер инвестициялаған қаражат сомасы лизинг үшін сатып алынған мүлік құнының 80 пайызынан аспауы тиіс;
халықаралық лизинг -- бұл лизинг шартын жүзеге асырылатын, лизинг субъектілері, олар юрисдикциясында болады әр түрлі мемлекеттердің, немесе егер мүлік немесе төлемдер өтетін мемлекеттік шекарасы.
Ұсынылады, бұл Заңда "Ресей лизинг Туралы" нысандарының тізбесі лизинг жоқ толық сипаты. Халықаралық практикада сондай-ақ, мысалы, өтемдік лизинг ("бай-бэк"), жабдықты пайдаланғаны үшін жалдау ақысы онда дайындалған өнімнің қарсы жеткізілімдерімен төленеді.
Қаражат салудың қайтарымдылығы бойынша лизинг:
шығыстарды толық өтейтін лизинг-лизинг төлемдерінің сомасы лизинг берушінің барлық шығыстарын (кредит үшін пайыздарды қоса алғанда), сондай-ақ лизинг берушінің пайдасын қамтиды;
шығыстарды толық өтемеген лизинг-лизинг беруші шығыстарының бір бөлігі ғана өтеледі, осыған байланысты Лизинг мерзімі аяқталғаннан кейін лизинг беруші лизинг объектісін өзге тұлғаларға беруге Не лизинг алушымен лизинг шартын ұзартуға не лизинг объектісін шығыстардың қалған бөлігін өтеуді және пайда алуды қамтамасыз ететін баға бойынша сатуға тиіс.
Сондай-ақ ажыратылады:
лизинг жанама-лизинг беруші лизинг нысанасын лизинг алушыға лизингке беру үшін өнім берушіден арнайы сатып алады;
тікелей лизинг-бір мезгілде лизинг нысанасын өндіруші болып табылатын өнім беруші, осы затты лизинг алушыға халықаралық лизингке береді, яғни өнім беруші бір мезгілде лизинг беруші болып табылады.
Лизинг затына қатысты тәуекелдер мен міндеттердің бөлінуіне байланысты:
толық халықаралық лизинг-лизинг нысанасын қолдау (оған техникалық қызмет көрсету және жөндеу) жөніндегі міндет, сондай-ақ тәуекелдер лизинг берушіде жатыр; таза халықаралық лизинг-лизинг нысанасына қатысты барлық міндеттер мен тәуекелдерді лизинг алушы көтередімүлік иесі
мүлікті сатушы
мүлікті пайдаланушы
Лизингтік мәмледегі қатысушылар
.
Зертерген ғалымдар Дуйсенова А.Е. Чекмарева Е.Н
2.3 FORTELEASING Шетелдік тәжірибелерді қолдану
Әлемдік тәжірибеде бұрыннан бері пысықталды және мұндай күрделі экономикалық жағдайларда ұсынудың лизингтік нысаны табысты қолданылады. Өз ағымдағы атауын шешу үшін кәсіпорындарға жабдықтар сатып алу. Өндірістік міндеттерді орындау үшін әлемнің индустриялық дамыған елдерінде лизинг-бұл өнеркәсіп жабдықтарын пайдалануда фирмааралық корпорацияның, оны жалға берудің және сонымен бір мезгілде осы айналым жабдықтарымен сауда жасаудың, өндіріске күрделі салымдарды қаржыландырудың аса серпінді нысаны. Шетелде лизингті дамытуға 1952 жылы сан - Францискода американдық кәсіпкер Генри Шоенфельдтің әлемдегі бірінші мамандандырылған United State Leasing Corporation (us leasing) лизингтік компаниясының ашылуы импульс болды.1951 жылы Шоенфельд өз әріптестеріне машина мен көлік құралдарының ұзақ мерзімді лизингін пайдалануды ұсынды. Шешімнің жаңалығы Шоенфельд мүлікті дайындаушы мен лизинг алушы арасында делдал ретінде әрекет еткен, клиент үшін талап етілетін мүлікті тауып, оны лизингке берген. Американдық шаруашылық ... жалғасы
Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті
Қаржы кафедрасы
Корпоративтік қаржы пәнінен
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Лизинг - корпорация инвестицияларын тарту нысаны ретінде. АО"ForteLeasing"(ФортеЛизинг)
Орындаған
Фин-17-3 тобының студенті Н.О.Абдулла
Қабылдаған: Ш.А.Капанова
Қызылорда қаласы, 2019 жыл
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3
1 лизингтің ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4
1.1 Лизингтің экономикалық мәні, мазмұны мен түрлері ... ... ... ... ... ... ...
4
1.2 Лизингтің артықшылықтары мен кемшіліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
10
2 FORTELEASING(ФортеЛизинг)Акцион ерлік қоғамының Қаржылық қызметін ТАЛДАУ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
15
2.1 FORTELEASING(ФортеЛизинг) құрылуы, даму тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
15
2.2 FORTELEASING(ФортеЛизинг) лизингтік операциялар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
21
2.3 FORTELEASING(ФортеЛизинг) Шетелдік тәжірибелерді қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
23
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
27
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
29
А қосымшасы - FORTELEASING Акционерлік қоғамының 2018 жыл бойынша жылдық есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Ә қосымшасы - FORTELEASING Акционерлік қоғамының 2017 жыл бойынша жылдық есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Б қосымшасы - FORTELEASING Акционерлік қоғамының 2016 жыл бойынша жылдық есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі.Бүгінде елімізде құқықтық реформалар барысында көптеген өзгерістер болып жатыр. Әр түрлі заңдар қабылданып , құқықтық мемлекетімізді нығайта түсер түбегейлі шаралар жүргізілуде. Сондай өзгерістердің бірі , еліміздің нарықтық экономикаға көшуімен ілесіп келген күрделі құбылыстардың бірі - лизинг терминінің кең орын алуы.
Қазіргі кездегі нарықтық экономиканың заңына байланысты еніп отырған бұл ұғымның маңызы зор. Нарықтық экономикалық қатынастың заңы қатаң : икемің және ақшаң болса ғана өмір сүре аласың. Ал мемлекет мойнындағы дотацияға сүйеніп келген шаруашылықтар , зауыт , фабрикалар мұндай қатаң талап тезіне төзе алмай, өмір сүруден қалып, тоз-тоз болып кетті. Яғни , белшесінен борышқа батып , банкротқа ұшырады. Олар жаңа экономикалық қатынасқа орай бұрыңғы шаруашылықтар орнына қайта құрылған өндірістік кооперативтер. Алайда , олардың құрал-саймандары, яғни техникасы бүгінгі күннің талабына сай емес, сапалы өнім беруге жарамсыз. Міне , еліміздің экономикасының өркендеуіне әсер ететін осындай мәселелерді шешуде инвестициялық құрал ретінде мүлікті жалдау шартының бір түрі лизингті қолдану оң нәтиже беретіні сөзсіз. Өз қызметін қалыпты жүзеге асырғысы келетін кәсіпорындар өздерін қандай да болсын мүлікпен қамтамасыз ету үшін оларға екі мүмкіндік беріледі :
1, Сатып алу ( өз қаражаттары есебінен )
2,Жалға алу. Қазіргі кезде кәсіпорындардың көпшілігі сатып алу қаражаты жетіспеушілігінен жалға алуға келіп жүгінері сөзсіз. Мұндай жағдайда туындайтын бір мәселе , осы қажетті мүлкі бар және оны ұзақ мерзімге жалға беруге дайын кәсіпорынды табу. Әрине , бұл мәселені шешу қиынға түседі, себебі мүлікпен иемденетін кәсіпорындар оны жалға беруге емес , көбінесе сатуға тырысады. Мұндай қиындықтан шығу жолдарының бірі - осы мүлікті үшінші тұлғаның мүддесі үшін сатып алатын және оны жалға беретін адамды табу.
Осыған сәйкес , лизингтік қатынастардың міндеті өзінің клиентіне қажетті мүлікті сатып алып , келісілген мерзімге тиісті ақыға жалға беру болып табылады.
Қазіргі таңда
лизингтің ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Лизингтің экономикалық мәні, мазмұны мен түрлері
Лизингтік операциялар ежелден белгілі. Тарих көрсеткендей, олардың дамуы б.д.д. 2 мың жыл бұрын Вавилонда бастау алған. Біздің заманымызда лизинг ХХ ғасырдың 60-жылдары АҚШ, Ұлыбритания, Франция, Швейцария және т.б. дамыған индустриалды елдерде пайда болып , кейін Шығыс Еуропаның көптеген елдерінде өз дамуын жалғастырды.
Басында АҚШ-та лизингтің кең тараған объектісі қоршаған ортаны қорғауға арналған мамандандырылған құрал-жабдық болды. Лизингтік қатынастардың ерекшелігі құрал-жабдықты жалға алу және мерзімі ұзартылып сатып арасында нақты шектеудің жоқтығы , оны пайдаланудағы төмен проценттік төлемдер, сонымен қоса оны алдын ала белгіленген бағамен сатып алу мүмкіндігі болып табылады. Қазіргі уақытта АҚШ-та лизинг жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың техникалық қайта жарақтануының және құрылып жатқандардың жабдықталуының нақты құралдарының біріне айналды.Құрал-жабдыққа жұмсалатын қаражаттардың 20 пайызы лизинг есебінен өтеледі.
ХХ ғасырдың 60-жылдары ұзақ мерзімді жалдың лизингтік мәмілелері әлемнің көптеген индустриалды дамыған, ең алдымен Батыс Еуропа елдерінде кеңінен дами бастады. Алғашында бұл елдерде өнеркәсіптік кәсіпорындардың лизинг көмегімен құрал-жабдықты сатып алудағы қаржыландыру үлесі АҚШ - пен салыстырғанда төмен болды. Бірақ қазірге кезде Ұлыбританияда өндірістік құрал-жабдықтарды жалға беру салынып жатқан және жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды қамтамасыз етудің негізгі формасы болып табылады. Өнеркәсіпте қолданылатын құрал-жабдықтың жалпы көлеміндегі жалға алынатын құрал-жабдықтың үлесі 60 %-ға жетті. Францияда соңғы жылдары лизингтің экспансиясы байқалуда. Батыс Еуропа елдеріндегі лизингтік операциялардың өсуі оның өндіріс пен өнімнің бәсеке қабілеттігін арттыру, салықтарды төлеудегі жеңілдік мүмкіндіктерімен байланысты. Сонымен қатар лизинг құрал-жабдықты жалға беруші фирмалар үшін де, жалға алушы фирмалар үшін де, әсіресе ол өндірістің техникалық дамуының жалғыз мүмкіндігі болып табылатын орташа және шағын кәсіпорындар үшін аса тиімді болып табылады. Лизинг уақыты қолданылатын құралдарының қызмет атқару мерзімінің 40-90 пайызын құрайды және иемдену сипатында болмайды. Жапонияда жыл сайынғы лизингтік операциялардың өсу көлемі 30 пайызды құрайды.
Лизинг ағылшын тілінен аударғанда жалға беру деген мағынаға ие. Экономикалық категория ретінде лизинг машиналарды , құрал-жабдықтарды, көлік құралдарын , өндірістік сипаттағы құрылғылардың ұзақ мерзімге жалға берілу негізіндегі қатынастарды білдіреді. Лизинг қажетті құрал-жабдықты көп ақшалай қаражат шығындарынсыз-ақ белгілі бір мерзімге жалға алуға мүмкіндік береді. Машиналарды, құрал-жабдықтарды, ЭЕМ-ді жалға алу өндіріс құралдарының моральдық тозуымен байланысты жоғалтуларды болдырмайды.
Лизингтік компания құрал-жабдықты сатып алып , жалға алушы фирмаға 5-8 жыл мерзімге жалға береді. Ал ол өз кезегінде мүлікті қолдана отырып біртіндеп қарызын өтейді.
Лизингтік қызметтер стратегиялық маңызды салалардың тез дамуына жағдай жасай отырып , экономиканың өндірістік секторын нығайтады. Сонымен қатар, лизинг несиелендірудің баламалы формасы ретінде банктер мен лизингтік компаниялар арасындағы бәсекені күшейтеді, несие процентінің төмендеуіне әсер етеді, ал бұлардың өзі өндірістік салаға капитал ағымын ынталандырады.
Дәстүрлі жалға алумен салыстырғанда лизингтік операциялардың ерекшеліктері қандай? Біріншіден, мәміле нысанын лизинг беруші емес, өз есебінен құрал-жабдықты иеленетін лизинг алушы таңдайды. Екіншіден, лизинг мерзімі құрал-жабдықтың физикалық тозу мерзімінен 1-20 жыл аз және салықтық амортизация мерзіміне 3-7 жыл жақын. Үшіншіден, келісім-шарттың мерзімі аяқталғаннан кейін клиент жеңілдетілген ставкамен жал мерзімін ұзарта немесе қалдық құнымен сатып ала алады. Төртіншіден, әдетте лизинг беруші қаржылық мекеме-лизингтік компания болып табылады.
Жалдық төлемдер ай сайын, әр тоқсан немесе жарты жыл сайын жүзеге асырылады. Жал төлемінің ставкасы әдеттегі коммерциялық қызметтер жағдайындағы сатып алу бағасынан жоғары және құрал-жабдықтың сипаты мен келісім-шарт мерзіміне байланысты белгіленеді
Қазақстанда лизингтің дамуының өзектілігі сол, еліміз әзірше шикізат ресурстарының әлемдік бағаларына тәуелді және бұл тәуелділік көмірсутекті шикізат экспортының көлемінің ұлғаюына байланысты алдағы орта мерзімді болашақта сақталып әрі өсе түсуде. Ұзақ мерзімде ел экономикасын мұнай бағасының тұрақсыздығынан қорғау мақсатында Қазақстанда мұнай экспортынан түскен табыстың ауқымды мөлшерінен көлемі 3 млрд. АҚШ долларынан асатын Ұлттық қор қалыптастырылды, сақталып әрі өсе түсуде. Ұзақ мерзімде ел экономикасын мұнай бағасының тұрақсыздығынан қорғау мақсатында Қазақстанда мұнай экспортынан түскен табыстың ауқымды мөлшерінен көлемі 3 млрд. АҚШ долларынан асатын Ұлттық қор қалыптастырылды.
Біздің іс жүзінде барынша тиімділік беретін үздік халықаралық тәжірибелерді енгізуіміз қажет , - деп атап көрсетілген Президенттің Қазақстан халқына жолдауында.
Қазақстан экономикасын шикізат ресурстарының бағалары тұрақсыздығынан қорғаудың тағы да бір тетігі отандық өндірістің дамуы болып табылады. Бұл жағдайда елдегі құрал-жабдықтардың 80 пайызы тозғанын, алдағы бірнеше жылда оларды алмастыру қажеттігін ескерген жөн. Осы мәселені шешудің бір жолы жалға алудың басқа түрлерімен салыстырғанда кешенді сипаты бар сыртқы - экономикалық , несиелік және инвестициялық операциялар элементтерін біріктіретін лизинг болмақ.
1.2 Лизингтің артықшылықтары мен кемшіліктері
Лизинг түсінігі - келесі белгілер арқылы түсіндіріледі:
1-кесте лизинг белгілері
Қазақстанда лизингтік қызметтер 1989 жылдан бастап дамыды. Қазіргі кезде лизингтік компаниялар келесі бағыттар бойынша өз қызметін жүзеге асырып отыр:
2. Маманданған лизингтік фирмалар
3. Аудандық делдал фирмалар мен Казконтракт АҚ-ның компанияларының қарамағындағы техникалық құралдардың жалға берілуі4. Халықаралық экспорт - лизингтік шетел компаниялары.
2-кесте Қазіргі кезде лизингтік компаниялар келесі бағыттары.
Лизингтің түрлері келесі белгілер арқылы есепке алынады:
- келісімге қатысушылар саны;
- лизингке берілетін мүліктің түрлері;
- өтелу мерзімі;
- амортизация деңгейі;
- қызмет ету көлемі;
- операцияның өткізілетін орны, нарық секторы;
- салықтық қатынастар;
- лизингтік төлемдер сипаты.
Лизингтік келісімге қатысушылар құрамына байланысты лизингті екі түрге бөлеміз.
3-кесте Лизингтік келісімге қатысушылары.
2 FORTELEASINGАкционерлік қоғамының қаржылық қызметін ТАЛДАУ
АҚ "FORTELEASING" (ФортеЛизинг) шаруашылық қызметінің қорытындысын шығара отырып Акционерлік Қоғамның ағымдағы жылдың 8 айында "Forteleasing" жалпы сомасы 2 млрд.теңгеге лизингтік мәмілелер жүргізді, бұл ретте қоғамның активтері 15% - ға өсті. Қоғамның пайда алу үшін өз ресурстарын тиімді пайдалану қабілетін сипаттайтын ROA және ROE көрсеткіштері тиісінше 4,6% және 6,8% деңгейінде. Тағы бір маңызды қаржылық көрсеткіш-қоғамның өтімділік деңгейі, сондай-ақ нарықта неғұрлым жоғары болып қалуда, сонымен, ағымдағы өтімділік коэффициенті (ағымдағы айналым активтерінің қысқа мерзімді міндеттемелерге қатынасы) 7,7% - ды құрайды.
Қоғам активтерінің өсуі тұрақты және несиеге қабілетті клиенттер "ForteLeasing"АҚ таңдайтынын көрсетеді. "Forteleasing" Акционерлік қоғам, қаржыландыру мөлшеріне қарамастан, лизинг алушыны мұқият іріктейді. Өңірлік бөліністе Алматы қаласы, Алматы, Жамбыл, Қарағанды, Павлодар және Маңғыстау облыстары лизинг қоржынының жартысын алады. Өнеркәсіп салалары бөлінісінде 26% - ды көліктік логистикалық қызметтер, 24% - ды өнеркәсіптік құрылыс және 19% - ды сауда алады. Қоғам қызметкерлерінің біліктілігін арттыру мақсатында семинарлар, тренингтер және мастер-кластар үнемі өткізіледі. Үздік қызметкерлер Еуропа Қайта Құру және даму банкінің "Орталық Азиядағы шағын бизнестің Аймақтық бағдарламасы"жобасында оқудан өтті. "ForteLeasing" АҚ-ның 2019-2021 жылдарға арналған Даму стратегиясы шеңберінде Қоғамның акцияларын миноритарийлерден сатып алу мәселелері шешілді, бүгінгі күні 100% - дық акционер "ForteBank"АҚ болып табылады. Одан әрі лизингтік қаржыландыру және қоғамның лизингтік қызметтер нарығындағы үлесін ұлғайту мақсатында сыртқы қорландыру көздерінен қарыз қаражатын тарту мәселесі қосымша пысықталуда.
2016 жылдың басы мен 2017 жылдың соңындағы FORTELEASING
АҚ-ның баланс активтерінің құрамы мен құрылуы
№
Көрсеткіштер
2016
2017
Жыл бойындағы өзгеріс (+,-)
Құрылымының өзгеруі
(4 гр - 2 гр)
Сомасы, мың тг.
%
Сомасы, мың тг.
%
Мың тг. (3гр. - 1гр)
(5гр:1гр-100)
1
Ақша қаражаты және олардың баламалары
417.621
14,78
317.852
10,30
-99,769
-23,88
-4,48
2
Қаржы лизингтегі таза инвестициялар
555.305
19,65
1.079.580
34,98
524.275
94,41
15,33
3
Тауарлық-материалдық қорлар
44.864
1,58
54.673
1,77
9.809
21,86
0,19
4
Инвестициялық жылжымайтын мүлік
1.598.718
56,60
1.519.286
49,2
-79.432
-4,96
-7,4
5
Негізгі құралдар
10.727
0,379
17.557
0,56
6.830
63,67
0,1
6
Материалдық емес активтер
1.313
0,46
1.620
0,5
307
23,38
0,04
7
Ағымдағы корпоративтік табыс салығы бша активтер
1.753
0,06
14.701
0,47
12.948
738,61
0,41
8
Басқа активтер
194.288
6,8
80.192
2,5
4.096
-58,72
-4,3
Жалпы активтер
2.824.589
3.085.461
Талдау жасау:
Кестеде 2017 жылдан 2016 жыл мен салыстырғанда FORTELEASING акционерлік қоғамының бухгалтерлік баланс ішінде активтерін талдау барысында жыл бойындағы өзгерістер 2016 жылдан 2017 жылға ақша қаражаты және олардың баламалары -23,88-ге диін азайған, ал қаржы лизингтегі таза инвестициялар 2016жылдан 2017 жылға 94,41-ге өсті. Тауарлық-материалдық қорлар 2016жылдан 2017 жылға қарағанда 21,86-ға өскен,инвестициялық жылжымайтын мүлік -4,96-ға түсіп кеткенің байқаймыз.2016 жылдан 2017 жылға салыстырғанда негізгі құралдары 63,67-ге көтерілген, материалдық емес активтер 23,38-ге көтерілді.Фортелизинг АҚ-ның ағымдағы корпоративтік табыс салығы бойынша активтер 2016 жылдан 2017 жылға салыстырғанда 738,61-ге екі есе өскен,басқада активтер 2016 жылдан 2017 жылға қарағанда -58,72-ге
төмендеді.
2017жылдың басы мен 2018 жылдың соңындағы FORTELEASING ЖШС-нің баланс активтерінің құрамы мен құрылуы
№
Көрсеткіштер
2017
2018
Жыл бойындағы өзгеріс (+,-)
Құрылымының өзгеруі
(4 гр - 2 гр)
Сомасы, мың тг.
%
Сомасы, мың тг.
%
Мың тг. (3гр. - 1гр)
(5гр:1гр-100)
1
Ақша қаражаты және олардың баламалары
317.852
10,30
437.248
10,98
119.396
37,5
0,68
2
Қаржы лизингтегі таза инвестициялар
1.079.580
34,98
2.008.314
50,44
928.734
86,02
15,46
3
Тауарлық-материалдық қорлар
54.673
1,77
14.686
0,36
-39.987
-73,1
-1,41
4
Инвестициялық жылжымайтын мүлік
1.519.286
49,2
1.343.671
33,74
-175.615
-11,55
-15,46
5
Негізгі құралдар
17.557
0,56
13.714
0,34
-3.843
-21,88
-0,22
6
Материалдық емес активтер
1.620
0,5
1.319
0,33
-301
-18,58
-0,17
7
Ағымдағы корпоративтік табыс салығы бша активтер
14.701
0,47
-
-
-14.701
-
-
8
Басқа активтер
80.192
2,5
162.338
4,07
82.146
102,4
1,57
Жалпы активтер
3.085.461
3.981.290
Талдау жасау:
0.1 FORTELEASING құрылуы, даму тарихы
Темірлизинг акционерлік қоғамы (бұдан былай - Қоғам) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес акционерлік қоғам болып табылады.
Темірлизинг АҚ-ның құрылуы мен қызметінің қысқаша тарихы" "Темірлінзинт" (бұдан әрі-Компания Эмитент Қоғам) құрылды 2001 жылы Темірлизинг г. Компанияның негізгі қызметі 2002 жылғы қыркүйектен бастап жақ қайта тіркелген сәттен басталды Алматы қаласындағы "Темірлизине" АҚ-да. 2005 жылғы мамырда Темірлизинг АҚ Темірлизинг Акционерлік қоғамы қайта тіркелді" Эмитенттің акцияларына енгізілген "В" категориялы ресми тізіміне " АҚ "Қазақстан Қор 2005 жылдың 02 желтоқсанынан бастап. Корпоративтік басқару кодексін Эмитент акционерлердің жалпы жиналысында қабылдады 2006 жылғы тамыз "Темірлизинг" АҚ мақсаты инвестициялық жобаларды жүзеге асыру арқылы пайда алу болып табылады. экономиканың барлық секторларында лизинг операцияларын жүргізуге бағытталған қызметті жүзеге асыру. Темірлизинг, өзін-өзі ақтауы және өзін-өзі ақтауы негізінде жұмыс істейді. табыстылық деңгейі. Компания өз қаражатын да, сондай-ақ өз қаражатын да тартуға және орналастыруға құқылы. компания серіктестерінің қаражаты. Компания өз қызметін барлық аумақта жүзеге асырады Және ел экономикасының барлық секторларында. қолданыстағы заңнама Рсопублики Қазақстан. Компанияның Даму стратегиясы әмбебап компанияны қалыптастыру, ұзақ мерзімді стратегиялық жоспарларды дәйекті іске асыруға ұмтылатын лизингтік қызметтер. кепілді міндеттемелерді орындау, алу компанияның, оның акционерлерінің, заңды тұлғалардың мүдделерінің үйлесуін барынша қамтамасыз ету кезінде кіріс, қызмет көрсету, экономиканың барлық салаларының шаруашылық жүргізуші субъектілеріне кешенді қызмет көрсету. "ForteLeasing" (ФортеЛизинг) АҚ Қазақстан нарығындағы ірі лизингтік компаниялардың бірі, негізгі акционері "ForteBank"АҚ болып табылады. 2014 жылғы 20 наурызда Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі (бұдан әрі - "ҚРҰБ) Б. Ж. Өтемұратовқа келісім берді."Темірбанк" АҚ ірі қатысушысы мәртебесін алуға,2014 жылдың мамыр айында "Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры " АҚ-ы мен МЖМБС. Б. Ж. Өтемұратов мәмілені аяқтады. сатып алу бойынша Астанада мемл. Б. Ж. Өтемұратов "Темірбанк" АҚ-ның 79,90% жай акциялары "Самұрық-Қазына "ұлттық әл-ауқат қоры" АҚ-да, мемж. Өтемұратов Б. Ж. Болды бақылаушы "Темірбанк"АҚ акционері болып табылады. 12 желтоқсан 2014 жылы жүргізілді АҚ "Темірбанк" АҚ "Альянс Банк "және" акционерлер АҚ "Темірбанк" ақ. Осы оқиғаның нәтижесінде "Альянс Башко" АҚ 100% орналастырылған қарапайым және артықшылықты "Темірбанк" АҚ акцияларын сатып алу. "Темірбанк" АҚ мен "Темірбанкі" АҚ арасындағы 2015 жылғы 1 анвярды қосу жолымен ерікті түрде қайта ұйымдастыру шеңберінде "Альянс Банк" АҚ табыстау актілеріне қол қойылды, оған сәйкес мүлік, соның ішінде құқықтар "Темірбанки "АҚ талаптары мен міндеттемелері"Альянс Банк" АҚ-ға берілді. Шешіміне сәйкес жалпы 2015 жылдың 12 ақпанында "Темірлизинг" АҚ Акционерлерінің кезектен тыс жалпы жиналысы болып өтеді 2016 және 2015 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша Компанияның жарияланған және төленген капиталы 1.560.000 жай акциялар. 2016 және 2015 жылдардағы 31 желтоқсанға компанияның бақылаушы акционері болып табылады жеке тұлға, мемп. Өтемұратов АҚ арқылы(Бұдан әрі - "ата-аналар ұйымы"). Қоғам өз қызметін атқару үшін қаражаттарды тарту мақсатында акцияларды шығаратын коммерциялық ұйым болып табылады, сонымен қатар оның негізгі міндеті акционерлер мүдделерінде табыс көру болып табылады. Қоғам Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша заңды тұлға болып табылады және өз қызметін қолданыстағы заңнаманы, осы Жарғыны, белгіленген тәртіпте қабылданған ішкі ережелерді, акционерлер Жалпы жиналысының және Қоғамның басқа да құзыретті органдарының белгіленген тәртіпте өз құзыреттерінің шегінде қабылданған шешімдерін басшылыққа ала отырып атқарады.Қоғам өз акционерлерінің мүлкінен дараланған мүлікке ие және олардың міндеттемелері бойынша жауап бермейді.Қоғамның дербес балансы, мөрі, банктерде шоттары, сонымен қатар валюталық шоттары бар. Қоғамның үлгілері Қоғаммен бекітілетін және заңнамамен белгіленген жағдайларда заңнамамен белгіленген тәртіпте тіркелетін фирмалық атауы және нышандары, сонымен қатар заңды тұлғаның басқа анықтауыштары бар.Қоғам қолданыстағы заңнамамен белгіленген шекте және тәртіпте қолданыстағы заңнамамен тыйым салынбаған кез келген азаматтық-құқықтық мәмілелерді жасауға, мүліктік құқықтарды және міндеттерді иеленуге, сотта талапкер және жауапкер болуға, қолданыстағы заңнамаға қайшы келмейтін кез келген мәмілелерді және заңды іс-әрекеттерді атқаруға құқылы.
3-кесте Қазақстан Республикасындағы белсенді лизингтік компаниялар
2.2 FORTELEASING(ФортеЛизинг) лизингтік операциялар
Кесте- 1 Лизингтік операциялардың түрлері.
Банктің немесе өзге ұйымның иелігінде қалатын мүлікті белгілі бір мерзімге пайдалануға беру.
Бұл ретте лизинг объектісіне меншік құқығы жасалған шарттың қолданылу мерзімі аяқталғанға дейін сақталады.
Лизингке тартылған қаржы қаражатын пайдалана отырып сатып алынған мүлік беріледі. Лизинг операцияларына дайындық процесінде қаржы мекемелері кейіннен оларды жалға беру үшін жабдықтар мен басқа да меншік объектілерін сатып алады.
Лизингтік операциялар объектілері
Жалға алушы ірі бастапқы салымсыз заманауи технологиялық жабдықты пайдалануға мүмкіндік алады. Лизингке пайдаланушыға берілетін жылжымайтын және жылжымалы мүлік төрт топқа бөлінеді:
Кеңсе және ұйымдастыру техникасы. Компьютерлер және басқа да есептеу құралдары, сондай-ақ әртүрлі мақсаттағы полиграфиялық, көшіру және медициналық жабдықтар.
Әртүрлі тұтыну тауарларын дайындауға қажетті технологиялық жабдықтар, өндірістік желілер мен Станоктар.
Жер үсті, әуе және су көлік құралдары.
Жылжымайтын мүлік: қойма кешендері, терминалдар, өндірістік үй-жайлар, қызмет көрсету саласы кәсіпорындарының ғимараттары.
Жоғарыда аталған объектілер үшін жалдаудың әр түрлі мерзімдері белгіленеді. Бірінші топ үшін -- 10 жасқа дейін, екінші және үшінші топ үшін -- 20 жылдан аспайды, төртінші топ үшін -- 30 жылдан аспайды.
Түрлері
Мүлікті жалға алушыға беру әр түрлі шарттарда жүзеге асырылады. Жабдықтың немесе өзге де құралдардың жедел лизингі кезінде оларды пайдалану кезеңі қызмет ету мерзімінен айтарлықтай аз. Қайта беру шарты бойынша пайдаланушы мүлікті бір өндірістік немесе технологиялық циклға, көбінесе екі-үш жылға, жекелеген жағдайларда бес жылға дейін алады. Осыдан кейін мүлік меншік иесіне қайтарылады не жаңа шарт қайта жасалады немесе жабдықты жалға алушы Банкпен келісілген баға бойынша сатып алады. Лизингтік операциялардың басқа нысандары бар. Таралды мынадай:
-Қаржылық. Шарттың қолданылуы ішінде жалға алушы оның есебінен сақтандырылатын мүліктің толық бағасын төлейді.
-Қайтарылған. Лизингтік операция объектісін сатып алу ол одан әрі пайдалану үшін берілетін компаниядан жүзеге асырылады.
-Халықаралық. Қаржы лизингінің нысаны (импорттық және экспорттық)
-Тура және жанама. Бірінші жағдайда лизинг беруші мүлікті жалға алушыға делдалдарсыз, екіншісінде -- үшінші тұлғаларды тарта отырып береді.
Қаржыландыру тәсілі бойынша лизингтік операциялар шұғыл және жаңғыртылатын болып бөлінеді. Соңғы жағдайда мерзімді ұзарту жүргізіледі,ал қызмет көрсетуге арналған барлық шығындар жалға алушыға жүктеледі.
Артықшылықтары
Лизингтік операциялар жалға алушыға мынадай артықшылықтарды қамтамасыз етеді:
-жалдау төлемдері салық салуға жатпайды; -мүмкіндігі онсыз қарыз қаражатын тарту; -тұрақты азаятын жалдау жарналары қаражаттың жұмсалуын бақылауды жеңілдетеді.
Лизинг объектісін бағалау ағымдағы бағаларда жүргізіледі,ал жалдау төлемдері валюталық ауытқуларға байланысты емес. Соңғысы инфляциялық үдерістерден сенімді ақша қаражатын қорғау болып табылады.
Лизинг-туындайтын мүліктік қатынастар кешені, атап айтқанда - мүлікті сатып алу және кейіннен ұзақ мерзімді жалға беру негізінде уақытша пайдалануға беру. Бұл банктік кредиттеудің өзіндік баламасы.
коммерциялық банктердің лизингтік операциялары банктік несие ақша сипатында, ал лизинг-тауарлық не аралас.
2.Лизингтік операцияларды ұйымдастыру.
Лизинг операциялары амортизацияның шарттарына байланысты ажыратылады:
1. Толық амортизациямен және тиісінше лизинг объектісінің толық құнын төлеумен Лизинг. 2. Лизинг толық емес амортизация, және, демек, толық құнын төлеуге жалға алынған мүлік жалға алушы.
Лизинг өзін - өзі өтеу дәрежесі бойынша ерекшеленеді: 1. Бір шарттың қолданылу мерзімі барысында лизинг берушіге жалға алынатын мүліктің құнын толық төлеу жүргізілетін толық өтеммен Лизинг. 2. Лизинг толық емес окупаемостью болған мерзімі ішінде лизинг өтеліп, бір бөлігі ғана жалға алынған мүлік. Лизинг қатысушылардың өзара іс-қимыл сипаты бойынша жіктеледі: 1. Классикалық лизинг - үш жақты лизингтік операция (жеткізуші - лизинг беруші-Жалға алушы).2. Қайтарымды лизинг. Қайтарымды лизинг кезінде, қаржы активтерінің жетіспеуі проблемасына тап бола отырып, жалға алушы негізгі құралдарды кейіннен оларды жалға бере отырып, лизинг берушінің меншігіне бере алады. Бұл жағдайда Жалға алушы бұрын күрделі тауарларды сатып алуға жұмсалған ақша қаражатының бір бөлігін қайтарады және сонымен қатар оларды пайдалануды жалғастырады.
Лизинг нысандары:
1) кері (қайтарымды) лизинг -- лизинг берушінің меншік иесінен мүлікті сатып алуын және осы мүлікті оған лизингке беруді көздейтін лизинг шарты.
Халықаралық практикада лизингтің бұл түрі "лиз-бэк" (басқаға беру-жалға алу) деген атауға ие болды -- жабдықтың иесі оны лизингтік фирмаға береді және оны бірден лизинг шартымен кері алады. Мұндай лизинг егер жабдықтың құны өте жоғары болса және елеулі қаржы ресурстарын алаңдатқан жағдайда орынды.;
пайлық лизинг-бұл көп жақты шарт жасасу және өз қаражатын инвестициялай отырып, лизингті жүзеге асыруға қатысатын бір немесе бірнеше кредиторларды тарту негізінде лизинг субъектілерінің қатысуымен лизингті жүзеге асыру. Бұл ретте кредит берушілер инвестициялаған қаражат сомасы лизинг үшін сатып алынған мүлік құнының 80 пайызынан аспауы тиіс;
халықаралық лизинг -- бұл лизинг шартын жүзеге асырылатын, лизинг субъектілері, олар юрисдикциясында болады әр түрлі мемлекеттердің, немесе егер мүлік немесе төлемдер өтетін мемлекеттік шекарасы.
Ұсынылады, бұл Заңда "Ресей лизинг Туралы" нысандарының тізбесі лизинг жоқ толық сипаты. Халықаралық практикада сондай-ақ, мысалы, өтемдік лизинг ("бай-бэк"), жабдықты пайдаланғаны үшін жалдау ақысы онда дайындалған өнімнің қарсы жеткізілімдерімен төленеді.
Қаражат салудың қайтарымдылығы бойынша лизинг:
шығыстарды толық өтейтін лизинг-лизинг төлемдерінің сомасы лизинг берушінің барлық шығыстарын (кредит үшін пайыздарды қоса алғанда), сондай-ақ лизинг берушінің пайдасын қамтиды;
шығыстарды толық өтемеген лизинг-лизинг беруші шығыстарының бір бөлігі ғана өтеледі, осыған байланысты Лизинг мерзімі аяқталғаннан кейін лизинг беруші лизинг объектісін өзге тұлғаларға беруге Не лизинг алушымен лизинг шартын ұзартуға не лизинг объектісін шығыстардың қалған бөлігін өтеуді және пайда алуды қамтамасыз ететін баға бойынша сатуға тиіс.
Сондай-ақ ажыратылады:
лизинг жанама-лизинг беруші лизинг нысанасын лизинг алушыға лизингке беру үшін өнім берушіден арнайы сатып алады;
тікелей лизинг-бір мезгілде лизинг нысанасын өндіруші болып табылатын өнім беруші, осы затты лизинг алушыға халықаралық лизингке береді, яғни өнім беруші бір мезгілде лизинг беруші болып табылады.
Лизинг затына қатысты тәуекелдер мен міндеттердің бөлінуіне байланысты:
толық халықаралық лизинг-лизинг нысанасын қолдау (оған техникалық қызмет көрсету және жөндеу) жөніндегі міндет, сондай-ақ тәуекелдер лизинг берушіде жатыр; таза халықаралық лизинг-лизинг нысанасына қатысты барлық міндеттер мен тәуекелдерді лизинг алушы көтередімүлік иесі
мүлікті сатушы
мүлікті пайдаланушы
Лизингтік мәмледегі қатысушылар
.
Зертерген ғалымдар Дуйсенова А.Е. Чекмарева Е.Н
2.3 FORTELEASING Шетелдік тәжірибелерді қолдану
Әлемдік тәжірибеде бұрыннан бері пысықталды және мұндай күрделі экономикалық жағдайларда ұсынудың лизингтік нысаны табысты қолданылады. Өз ағымдағы атауын шешу үшін кәсіпорындарға жабдықтар сатып алу. Өндірістік міндеттерді орындау үшін әлемнің индустриялық дамыған елдерінде лизинг-бұл өнеркәсіп жабдықтарын пайдалануда фирмааралық корпорацияның, оны жалға берудің және сонымен бір мезгілде осы айналым жабдықтарымен сауда жасаудың, өндіріске күрделі салымдарды қаржыландырудың аса серпінді нысаны. Шетелде лизингті дамытуға 1952 жылы сан - Францискода американдық кәсіпкер Генри Шоенфельдтің әлемдегі бірінші мамандандырылған United State Leasing Corporation (us leasing) лизингтік компаниясының ашылуы импульс болды.1951 жылы Шоенфельд өз әріптестеріне машина мен көлік құралдарының ұзақ мерзімді лизингін пайдалануды ұсынды. Шешімнің жаңалығы Шоенфельд мүлікті дайындаушы мен лизинг алушы арасында делдал ретінде әрекет еткен, клиент үшін талап етілетін мүлікті тауып, оны лизингке берген. Американдық шаруашылық ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz