Тұтыну несиесін алу

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Алматы қаласы
Химия-биология бағытындағы
Назарбаев Зияткерлік мектебі
Қазіргі әлемдегі Қазақстан
Курстық жұмыс

Оқу бағдарламасына сәйкес тақырыптың бағыты: Қазақстан қоғамы
Тақырып: Тұтыну несиелері Қазақстан экономикасының драйвері бола ала ма?
(2779 сөз)

Орындаған: Байболова Р.А.____________
(Аты-жөні, қолы)
Жетекші: Сәсрсенбаева А.Н.____________
(Аты-жөні, қолы)
Ішкі модератор: ____________
(Аты-жөні, қолы)

Алматы, 2019

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Жоспар

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
І. КІРІСПЕ 3
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ 5
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2.1 Зерттеу сұрақтары. 5
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2.2 Зерттеу әдістері. 7
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2.3 Зерттеу нәтижелері. 9
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2.4 Бағалау мен зерттеу қорытындысы. 12
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ІІІ. ҚОРЫТЫНДЫ 14
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
IV. ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 15

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
І. КІРІСПЕ
Әлеуметтік ғылым - экономика - материалдық игіліктерді өндіру, бөлу мен қолдану жолдарын зерттеп, жеке тұлғаның, бизнес өкілдерінің, ұлттардың ресурстарды эффективті қолдану жолдарын іздеуін және барынша көп пайда шығаруын қарастырады. [1]
Тұтыну несиесі - жеке тұлғаның қолданысына берілетін несие түрі. [2] Бұндай несие түрін көбінесе тұрмыстық (компьютер, тоңазытқыш сатып алу, ремонт жасау, тб.), баланы жоғарғы оқу орнына жіберу үшін, бизнес бастау немесе басқа коммерциялық мақсатпен алады. [3]
Тақырыптың өзектілігі: Қазақстан Республикасы тәуелсіз мемлекетке небәрі жиырма шақты жыл бұрын айналды. Осы уақыт аралығында еліміз көптеген өзгерістер мен реформаларға тап болып, жан-жақты даму үшін көптеген стратегиялар мен жоспарларды бастан кешірді. Экстенсивті дамудан интенсивтіге көшу, жеңіл мен ауыр өнеркәсіптің елдің өсу қарқынына сай модернизациялануы, рубль мен долларға тәуелділік пен девальвация сияқты кризистік жағдайлардың орын алуы, - барлығы тікелей мемлекеттің өркендеу жолының негізін құрайды.
Гульмира Илеува Токшалыковна сөзіне сүйенсек, бүгінгі таңда қазақстандықтардың басым бөлігі (48,3%) орта классқа жатады. [4] Күнделікті қажетті заттарды сатып алу үшін олар, әрине, тұтыну несиелерін қолданады. Бұндай тауарларға ұялы телефон, кіржуғыш мәшине, тоңазытқыш сияқтылар жатады. Tengrinews сайтының зерттеуі бойынша, 2018 жылдың соңында тұтыну несиелерге деген сұраныс 18,5 пайызға өсті, бұл шамамен 3 триллион тенгені құрайды. [5] Сондай-ақ, бұл несие түрі бүгінгі күні өте танымал: қандай да зат болмасын, жиһаз ба, әлде теледидар ма, оны сатып алу онша қиын мәселеге жатпайды. Мысалы, Technodom электроника дүкендері ДБ АО Банк Хоум Кредит, АО Евразийский банк, АО Нурбанк банктерімен әріптестікке түсіп, сатып алушыларды тең мүмкіндіктермен қамтамасыз етеді. [6]
Мәселені жалпылай қарастыратың болсақ, несиелер экономиканың қаржылық секторына жатады. Соңғы статистикалық деректердің негізінде, Қазақстан тұрғындарының 5 178 833 шақтысы тұтыну несиелерін рәсімдеген болатын. [7] Экономикалық әдебиеттерде несиенің рөлі экономикалық жяне әлеуметтік үдерістерді қозғауда жоғары бағаға ие. Сондықтан, тұтыну несиелерін экономикалық драйвер ретінде қарастыру маңызды.
Зерттеу жұмысының мақсаты:Тұтыну несиелелерінің маңыздылығын айқындап, ҚР-на тигізетін ықпалын анықтау және күшті жақтарының тиімді қолдану жолдарын ұсыну.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
oo ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мемлекет экономикасының мықты және әлсіз жақтарын анықтау, басқа елдермен салыстыру;
oo Тұтыну несиелерінің елімізде қаншалықты жақсы таралғаның зерттеу;
oo Сауалнама нәтижелерін ұсынып, талдау жасау;
oo Зерттеу нәтижелеріне сүйеніп, тұтыну несиелерінің экономика дамуында орнын анықтау.
Зерттеу сұрақтары. Зерттеу жобасының мақсаты мен міндеттерін анықтау арқылы, сарапталған негізгі зерттеу сұрақтары:
i. ----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Неліктен қазақстандықтар тұтыну несиелерін алады?
ii. Несиелердің бұл түрі қандай да бір салаларға әсерін тигізе ме?
iii. Халық үшін несиелердің маңыздылығы қандай?
iv. Несиелер экономикалық дамудың драйвері бола ала ма?
Күтілетін нәтиже: Осы зерттеу жұмысының аясында мен тұтыну несиелерінің еліміз үшін орның анықтағым келеді. Сауалнама мен сұхбаттың көмегінің арқасында зерттеу міндеттері мен сұрақтарына жауап таба отырып, неліктен тұтыну несиелері маңызды екендігіне көзімді жеткізетің боламын. Сондай-ақ, бұл жоба басты сұраққа жауап табуға септігін тигізеді. Қолымдағы бар деректер мен респонедттердің жауаптарының көмегімен тұтыну несиелерінің экономикалық драйверге айналуы немесе керісінше айналмауы жайында сөз қозғайтын боламын.

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ІІ. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2.1 Зерттеу сұрақтары.

Қазақстан экономикасына шолу.
Мемлекеттің экономикалық жағдайы басқа елдермен салыстыратың болсақ, әлі жоғары деңгейге дейін жетпеді. (ІЖӨ бойынша 54 орында) [8] Көптеген салалар заманға сай өзгерістер мен жетілдірулерді қажет етеді. Экспорт пен импорт мәселесі де шым-шытырықты сұрақтардың біріне кіреді. Біз шикізат пен мұнайды, металлдар мен минералдарды Италия, Ресей Федерациясы және Германия сияқты елдерге сатсақ та, импорттайтын тауарлар саны экспортталатын өнімнен әлдеқайда көп мөлшерде келеді және қымбат тұрады. Тіпті автомобильдер мен компьютер сияқты техниканы мысал ретінде алуға болады. Халықтың үлкен пайызы бүгінгі күні осындай күнделікті қолданатын заттарды тек қана несиенің көмегімен сатып ала алады.
Елбасымыз ұсынған Қазақстан-2050 стратегиясы елді жан-жақты дамыту үшін бағытталған. Бұл стратегияда экономикалық жағдайды жақсатрту жолдары мен дамуды қажет ететін салалар туралы сөз қозғалған. Ең алдымен жаңа бағыттың экономикалық саясаты қарастырылды. Оның басты мақсатына: пайда алу, инвестициялар мен бәсекелестікке қабілеттіліктен қайтарым алу принциптерінде негізделген экономикалық прагматизм жатады. Сонымен қатар, жеке кәсіпкерлікті дамыту үлкен қолдауға ие болды. [9]

Тұтыну несиелерінің тарихы мен қоғамдағы орны:
Статистикаға сүйінетін болсақ, несие беру мен алу үрдісі таңғаларлық тарихқа ие. Оның тамыры ерте замандардан өз бастауын алады. Тіпті Ерте Рим қоғамындағы заңдар қатарында несие беруші мен алушы арасындағы келісімдер жазылған болатын. [10] Дегенмен несиелер жүйесі қарқынды дамуға тек қана 19-шы ғасырдан бастап қадам басты. Мысалы, ерте италияндық пионерлер бүгінгі банкетрдің аналогын ойлап тапқан болатын. [11]
Мәселен, Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін несиелер мен банк жүйесімен байланысты қиын жағдайларды бастан кешірді. Біздің еліміз біраз рет несиелер сапасының төмендеуінің кесірінен қиын жағдайларға түскен болатын. Мысалы, 2009 жылдың ақпанындағы девальвация үрдісі несиелерді қаржыландырумен шектесіп жүретін қиыншылықтарға әкелді. [12]
Сонымен қатар, 2014 жылы елімізде "несиелер жарылысы"(credit boom) мәселесі орын алған болатын. Бұл жағдай дәл әлемдік қаржылық кризистің алдында өтті. Банкттердің көбісі заңды міндеттемелерге көңіл аудармай, несиелерді көптеп рәсімдей бастады. Осындай іс-әрекет несиелердің сапасын ғана төмендетпей, қаржы ысырабына әкеліп соқты. [13]
Алдынғы жылдармен салыстырсақ, тұтыну несиелерінің жағдайы 2018 жылға қарай тұрақталды. 2016 мен 2018 жылдар арасында жалпы несиелер саны екі миллион бес жүз мыңнан үш миллион үш жүз мыңға дейін өсті. [14] Осындай статистикалық деректер несие жүйесінің алға жылжуының басты дәлелі болып табылады.
Тұтыну несиелерінің қоғамдағы орның толықтай түсіну үшін белгілі мысалды қарастырған жөн. 2015 жылдан бастап автонесиелендірудің жаңаша түрімен кез-келген азамат пайдалана алады. "Жеңілдікті кредит" (льготный кредит) мемлекеттік бағдаралмаға жатады, ал рәсімдеу шарттары халықтың орта тобының қажеттіліктеріне сай қарастырылған. Бұл бағдарламаны қолданбас бұрын несие алушы бірнеше бөліммен танысып өтуге тиіс. Біріншіден, жеңілдікті кредитті мемлекетімізде өндірілген автомобильді алу мақсатымен қолдануға болады. Екіншіден, оның бағасы 15 миллионнан аспау керек. Сонымен қатар, пайыздық көрсеткіш онша үлкен емес - небәрі 4 пайызды құрайды. [15] Бағдарламаның тиімділігін түсіну үшін статистикалық деректерді қосқан дұрыс. Мәселен, 2015 пен 2018 жылдар арасында автонесиелендіруге 34 млрд теңге бөлінді. Қазақстанда жасалған мәшинелерге деген сұраныс 2015 жылдағы 17 пайздан 2018 жылғы 49 пайызға дейін өсті. Сонымен қатар, автомобиль импорты бірінші рет 50 пайыздан аз болып шықты. Өткізілген зерттеу бойынша, 2018 жылы қазақстандықтар 60 мың жаңа автомобиль сатып алды және сатып алынған мәшиненелердің екіншісі - бізде жасап шығарылған. [16]
Бұл бағдарлама ел экономикасының елеулі пайда көзіне айналды. Мысалы, былтырғы жылы автомобиль жасау кәсіпорындары ІЖӨ жүйесіне 206 млрд теңге әкелді, ал салық төлемдері мемлекеттік бюджетке 54,9 млрд теңге қосты. [15]
Жақын болашаққа болжау жасасақ, индустрия мен инфрақұрылым дамуының министрі, Жеңіс Қасымбектің айтуы бойынша, бұл бағдарлама мемлекеттік автомобиль жасау саласына позитивті әсерін тигізіп, жаңа 360 жұмыс орынның ашылуына серпін беруі мүмкін. [15] Басқа сөзбенен, "жеңілдікті кредиттің" ықпалы көптеген аумақтарға таралып, несиелердің маңыздылығын арттыруда.

Қазақстан мен дамыған елдердегі тұтыну несиелерінің маңызы:
АҚШ және басқа да мемлекеттерде тұтыну несиелерінің орны біздікінен ерекшеленеді деп айту қиынға соқпайтын нәрсе. Тіпті несиеге қойылатын пайыз мөлшері біздікімен салыстыратын болса, онша үлкен емес. Статистикалық деректер бойынша, Қазақстанда несиелерді 19 пайыз үлесімен береді, сол себепті сатып алынған заттың құны тым қымбат болып шығуы жаңалық емес. Сонымен қатар, несие алушылардың көбісінде қарыз толып тұратыны бәрімізге мәлім мәселеге айналды. Ал АҚШ-да пайыз мөлшері 5-6 пайыздан аспайды. Әрине, осыған экономикалық даму сияқты басқа да факторлар әсерін тигізеді және әрбір елде бұл жағдайдың түрлі деңгейлерде орналасқанын түсінуіміз керек. Дегенмен, халықтың әл-ауқатын есепке алатын болсақ, пайыздық үлестің тым жоғары екеніне қайтадан көз жеткізуге болады. Халықтың 48,3 пайзы айлық жалақысына киім кешек пен күнделікті азық-түліктерді сатып алуға шамасы келеді, бірақ теледидар және тоңазытқыш сияқтыларға қаржылары жетпесе, не қалады?[4] Тұтыну несиесін алу. Пайызы тым үлкен болса ше? Банкке қарыз болу.
Бұл мәселе тұтыну несиелерінің мықты және әлсіз жағын көрсетеді. Осы несие түрі халықтың тұрақты өмір сүруін қамтамасыз етсе де, проблемалық кредиттердің өсіп келе жатқан саны экономикаға кері әсерін тигізеді. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев бұл шиеленісті шешу үшін Қазақстан-2050 жолдауында бұлай жазған болатын: Бұл ретте қаржылық жүйеге бақылауды әлсіретуге болмайды, банктерді проблемалық кредиттерден тазарту және қорландыру мәселелерімен тығыз айналысу қажет. Яғни, еліміздегі несие мәселесі - өзектілердің бірі.

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
2.2 Зерттеу әдістері.

Зерттеу жұмысын жазу барысында негізгі екі әлеуметтік зерттеу әдістері іске асырылған болатын. Біріншісі - сапалық әдіс. Ол тақырыппен байланысты деректерді жинау, ғаламтордағы мағлұматтарды саралау, соңғы жылдарда шыққан мақалаларды салыстыру үшін қолданылды. Екіншісі - сандық әдіс. Статистикалық ақпарат жинау мақсатымен жүргізілген екі сауалнама кең аудиторияның пікірін ескеріп қана қоймай, зерттеу жұмысының сұрақтарына жауап табуға жол берді.
Екі сауалнама әр түрлі форматтағы (ашық және жабық сұрақтар, балл шкаласы, тұжырыммен келісу\келіспеу, берілген бірнеше жауап нұсқадан біреуін таңдау) 14 сұрақтан құралған, соның ішінде екеуі респондеттердің жасы мен жынысын білу мақсатымен қойылды. Жауап берушілердің жалпы саны - 60 адам.
Бірінші сауалнаманың сұрақтары келесідей:
1. Қазақстан Республикасында тұтыну несие жүйесі қаншалықты жақсы дамыған? (1-ден 5-ке дейін бір санды таңдаңыз; 1 - төмен деңгейді білдіреді, ал 5 - жоғары деңгейді)
2. Өзіңіздің таңдауыңызды түсіндіріңіз.
3. Сізде (отбасыңызда) түтыну несиелері бар ма? Әлде болды ма?
4. Болса, олар пайда әкелді ме?
5. Қандай тауарды немесе қызметті сатып алу үшін тұтыну несиелерін алған тиімді? (бірнеше жауап нұсқадан біреуін таңдау)
6. Астыда берілген тұжырымдармен қаншалықты келісесіз? ("толыктай келісемін", "келісемін" немесе "толықтай келіспеймін" және "келіспеймін")
"Тұтыну несие жүйесі экономикаға әсер тигізеді"
"Бұл несие түрі орташа статистикалық адамның өмірін жеңілдетеді "
"Адамдардың әл-ауқаты мен тұтыну несиелері арасында үлкен байланыс бар"
7. Неліктен тұтыну несиелері сондай танымалдылыққа ие?
8. Тұтыну несиелері жүйесін одан әрі дамыту үшін не істер едіңіз?
Екінші сауалнаманың сұрақтары:
1. ҚР-ның экономикасы қаншалықты жақсы дамыған? (1-ден 10-ға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.