Тірі табиғат бұрышы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым Министрлігі
Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті
Жаратылыстану - ғылымдары факультеті
Биология және ОӘ кафедрасы

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Мектептің тірі табиғат бұрышында және оқушылардың өсімдіктанудан өз бетінше істейтін жұмыстарын ұйымдастыру

Орындаған:5В011300Биология мамандығының 3-курс студенті Бауыржан К

Тексерген: Биология және ОӘ кафедрасының аға оқытушысы б.ғ.к.,доцент Дурмекбаева Ш.Н.

Көкшетау, 2019жыл
Мазмұны
Кіріспе 4
Негізгі бөлім 5
1 Арнайы мектеп оқушыларының табиғат туралы
түсініктерін қалыптастыру 5
1.1. Биология кабинетінде тірі табиғат бұрышын ұйымдастыру 7
1.2 Өсімдік табиғи материалдарын пайдалану 10
1.3 Бөлме өсімдіктерін күту жолдары 12
2. Тірі табиғат бұрышындағы акватеррариум, виварий, (хайуахана), инсектарий, аквариуммен танысу оларды баптау 14
2.1 Өсімдіктерді жинау, кептіру және кеппешөптерді дайындау тәсілдер 16
3. Жаңа технология әдісі бойынша оқушылардың
қызығушылығын арттыру 18
3.1 Оқушыларға экологиялық білім беру тәсілдері 21
4. Тәжірибе жасау 22
Қорытынды 27
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 28

Кіріспе
Жұмыстың мақсаты:
Мектептегі биология және тірі табиғат бұрышы бойынша оқушылардың өзіндік жұмыстарын анықтау және талдау.
Жұмыс өзектілігі:
1) мектепте тірі табиғат бұрышын ұйымдастыру және пайдалану;
2) оқушылардың өз бетінше орындаған жұмыстары;
3) оқушылардың жануарлар бойынша орындайтын жұмыстары;
Жұмыстың міндеті:
Мектептің тірі табиғат бұрышында және Өсімдік бойынша оқушылардың
өзіндік жұмысын ұйымдастыру.
Біздің елімізде білім беру үрдісі жүріп жатыр."Болашақ ұрпақ сапалы білім алу үшін қазіргі заманғы әдістер мен технологияларды енгізу, жалпы білім беру жүйесінің инновациясы, жастардың білімге қол жеткізуін кеңейту, жыл сайынғы Жолдауда жастардың проблемалары мемлекеттік деңгейде қарастырылатынын атап өтті, еліміздің білім беру жүйесіне үлкен міндеттер жүктейді. Бұл білім саласында оқушылар түрлі пәндерді қарастырумен қатар олардың ерекшелігін анықтайды.
Жаратылыстану ғылымдары көшбасшыларының бірі биология болып табылады.Биологиядан оқушылар өз белсенділігін көрсете алады.Биология пәні бойынша қажетті жабдық, белгілі-бір дәрежеде өсімдік, жануар, физикалық, өмірлік цикл курстары бойынша жабдықталады.
Биология сабағында оқушылардың қызығушылығын арттырудың әртүрлі әдістері бар. Биология сабағында оқушыларды белсендендіру, бірінші кезекте, оларды қызықтыру үшін кабинетте тірі табиғат бұрышын ұйымдастыру қажет [1].
Жануарлар бөлігінде тірі табиғат бұрышында омыртқасыз қарапайымдылардың көп жасушалы сілекейлер, буйкалар, шаян тәріздес балықтар бар, ал енді өсімдіктер бөлігінде бөлме өсімдіктерінен (алоэ, бегония, кактус, казтамак және т.б.) бастап және өсімдік өсімдіктері мәдени өсімдіктер мен кепкілер болып табылатын ,оқушылардың қызығушылығы арттыратын заттар кездеседі.
Егер бұл кабинетті сабақта пайдаланбаса, онда кабинеттің мәні кетеді. Сондықтан әрқашан пайдалану керек. Осыны пайдалана отырып, оқушылар жаңа технология бойынша сабақта модельдік бағдарламаны қолдануы тиіс. Модельдік бағдарламаның мақсаты сабақтың мазмұнын түсіндіреді, тақырыпты кеңейтеді.
Биология пәнінен сыныптан тыс жұмыс мұғалімнің басшылығымен өткізілетін оқу және іс-шаралардың бір түрі болып табылады.Сыныптан тыс жұмыс арқылы мұғалімнің шығармашылық мүмкіндіктерімен қатар, оқушылардың танымдық белсенділігі анықталады, тәрбие жұмысы жүзеге асырылады. Сыныптан тыс жұмыстың барлық түрлері бір-бірімен тығыз байланысты. Оқушылардың жануарлармен, өсімдіктермен жұмыс істеуге қызығушылығы сабақта туындайды. Мұғалім тапсырмаларынан басқа өте қызықты оқушылар өте күрделі жұмыстарды өз бетінше орындайды.Биология пәні оқушылардың табиғатқа, Отанға деген сүйіспеншілігін қалыптастыруға ықпал ететін бірегей пән болып табылады. Ал ОӘЖ-оқу жұмысының жабдықтары мен тәсілдерін анықтайды[2].

Негізгі бөлім
1 Арнайы мектеп оқушыларының табиғат туралы
түсініктерін қалыптастыру
Жылдың барлық мезгілдері әдемі, барлық өмірлік құбылыстарға тән заңдылықтарға ие. Көктемнің нәзіктігі, күзгі әдемі түстері, қыстың қар астындағы тыныштық және жаздағы әр түрлі өнімдердің жаппай пісуі, интеллекті бұзылған оқушылар үшін оның сыртқы ортаның маусымдық факторына тәуелділігін міндетті түрде көрсету қажет.
Бұл жағдайда табиғатқа экскурсия метрі табиғат бұрышын ұйымдастыру үлкен маңызға ие. Педагогикалық уақытты үнемдей отырып, танымдық іс-әрекетті және табиғаттың эстетикалық қабылдауын қалыптастыруға ықпал етеді.
Қыркүйек айынан бастап бейіндік емес балалармен табиғатты бақылау басталады, педагог балалардың назарын ауа-райы нашар немесе жақсы, ауа-райының әртүрлі болуына аударылады. Ол үшін ол балалардың назарын көктегі түске, барлық бұлттарға, желге, күнге, суыққа немесе салютқа аударады. Төртінші сынып бойынша педагогтардың қызметін белсендіру үшін технологиялық жобалар конкурсы жастар мынадай мәселелерді құрайды және оған қол қояды: аспанның түсі қандай? Бұлт бар ма? Олар көп немесе аз? Күн қандай болып тұр? Жел бар ма? Педагог оқушылардың назарын келесіге аударады:
Шөп, адамдар киіміндегі гүлдер, қалай күн суык болады. Күн сайын адамдар жылуды бастайды. Бұл ретте жылы және суық сөздер тұрмыста әртүрлі мақсатта пайдаланылады, олар ауа-райының температурасына нақты әсер етпейтінін ұмытпайды.
Жылы және суық сөздердің мәндерін бөледі, оларды балалар киім формасымен ажырата алады, Жылы-кеудешені жейдеге киеді; ұлдар-шалбар, ұлдар, ұзын шашты көптеген балалар күртеше, бөрік киеді; суық-жылы күртеше, юбка мен шалбар киеді; аяз - барлық жүннен тоқылған пальто, тон, киеді.
Педагог келесі экскурсияда оқушылардың назарын келесі сәттерге аударады: бұлт шағын немесе тұтас аспан, олар бір жерде тұрады немесе жүзеді.Ақ, сұр немесе қара бұлттардың түсі; жел сияқты күшті немесе самал желді жел; жаңбыр, ірі тамшылар т.б [3].
Күзгі жылы күні педагог балаларды түбіне жинап, қарап көруге ұсынады, бірақ әлі де аспанға емес, жерге. Бұл әдіс оқушылардың белсенділігін арттыруға көмектеседі: олар күн сәулесі щөпке, жолға, шашылып, заттардың көлеңкесі( ашық күні), жел (жел соғады), жаңбыр. Егер көлеңке болмаса, күн сәулесі өзгереді және педагог балаларды не болғанын (бұлт күнді жабады) сұрайды, бірақ бұл жағдайда балаларды аспанға қарамастан ойлап табуды сұрайды.

Бірте-бірте балаларды өлі табиғат құбылыстарын, ауа-райын бақылауға үйретеді: бұлттардың пішіні әртүрлі, олар жоғары, төмен орналасқан, жел суық, жел күшті және т. б.
Экскурсия кезінде балалар жылдың әр түрлі кезеңдеріндегі адамдардың, өсімдіктер мен жануарлардың еңбегі туралы түсініктерді меңгеруге міндетті. Бұл міндетті шешу мақсатында педагог мектеп жанындағы лагерьде өсімдіктерді көруді, жәндіктер мен құстардың өмірін бақылауға мүмкіндік береді.
Педагог табиғатты бақылаумен қатар, оқушыларды адамдардың маусымдық жұмыстарымен таныстыруды жоспарлап отырады.Балалар көптеген адамдардың қызметін қоршаған табиғатпен байланысты екенін түсінедіі. Ауыл тұрғындары бақтар мен егістерді өңдейді,орманшылар орманды бақылайды. Қалада ағаштар, гүлдер отырғызылып, саябақтар жөнделеді. Бұл адамдардың жұмысы белгілі бір уақыт кезеңіне байланысты өз уақыты мен мақсаты бар.
Педагог ұйымдастырған экскурсиялар ақыл-ой кемістігі бар балаларға табиғатпен эмоционалдық қарым-қатынас көрсетуге көмектеседі.
Ол үшін барлық негізгі уақытты міндетті қызметпен (әңгімелесу, ойын, ұжымдық тапсырмалар) аяқтамауы, сондай-ақ баланың табиғатпен жеке қарым-қатынасы үшін біраз уақыт бөлінуі қажет. Өзі еркін болсын, өзіне қызықты нәрсе тауып, құстардың әнін немесе өзен суын тыңдайды.Педагог балаларды қоршаған ортаны эмоционалды бағалауға,әсерлі, мазмұнды болуға үйретеді.
Табиғатпен таныс әр адам балалардың шығармашылығын дамыту үшін сабаққа айналады. Табиғат өзінің алуан түрлілігімен балаға эмоционалды әсер етеді, оның табиғатты терең ұғынуға қызығушылығын оятады. Мысалы, балаларға жасыл шөп табуды ұсынады. Күн жылынғанда, алғашқы көктемгі гүлдер орманға, саябаққа гүлдер табу үшін жіберіледі [4].

1. 1 Биология кабинетінде тірі табиғат бұрышын ұйымдастыру
Биология пәні бойынша тірі табиғат бұрышын ұйымдастыру маңызды қадамды талап етеді. Жануарлар бөлігінде болса, тірі табиғат бұрышында омыртқасыздар, қарапайым жануарлардың көп түрлері, тікенектер мен моллюскалар, шаян тәріздес мен балықтар болады. Ал енді өсімдіктер бөлігінде, бөлме өсімдіктері (алоэ, бегония, кактус, казтамак және т.б.) және өсімдіктердің төменгі сатысындағы өсімдіктер мен мәдени өсімдіктерді жинайтын болса, оқушылардың қызығушылығын арттырады.
Егер бұл кабинетті сабақта пайдаланбаса, онда кабинеттің мәні кетеді. Біз үнемі тірі табиғаттың кезекші бұрышын тағайындап, күтіп,отыруға тиіспіз. Сонымен қатар, әр сабақта әрдайым қолдану қажет.
Кабинетті жабдықтау шеберлікті, іздеуді талап етеді. Толық жабдықталған кабинетте көру, бақылау, зертханалық жұмыстарды жүргізу арқылы оқушылардың білімін, іскерлігін және дағдыларын ұзақ сақтау. Төменде экология кабинетін оқу құралдарымен жабдықтау және "тірі табиғат" бұрышын құру мысалдары көрсетілген (1-сурет).
Жануарлар
Ағылшын атауы: Danio rerio, барбустер, скалярия және т. б.
Омыртқасыз: кірпікшелілер, кәдімгі Гидралар.
Шаян тәрізділер: есекжем (дафния), циклоп т.б
Аквариумде:балықтардың көп түрін ұстауға болады.
Мамандандырылған кабинеттерде басқа жануарларды ұстауға рұқсат етіледі: тасбақалар, су жыландары, жылқылар, теңіз шошқалары, қояндар; құстардан: кептерлер, тотықтар, шымшықтар және т. б.
Өсімдіктер
Кактус (зигокактус, эпифиллюмдер), рипсалистер және т. б., сүт (ашық сүт, бетсіз сүт, басқа нысандар), монстера, агава, ағаш жаңқа алоэ, амаралис, аспарагустер, бальзамин, бегония, Дегремон бриофиллюмдер, германтус, ет гойя, колеус, казт, пеларгония, сансевьер, сенполия немесе узабар күлгін, алтын сциндапсус, традесканция (әр түрлі формалар), хлорофитум хлорофитум, Циперус немесе папирус хлором; Аквариум өсімдіктер (валлиснерия, Каролин кабомба, пистия, көпіршік, шетен, канадалық эллодея); даулы аквариум (жүзуші риччия, фонтииалис немесе мүк, четырехлистная маргилея, жүзбелі сальвиния, хара немесе топляк және т. б.).
Оқушылардың өсімдікті өз бетінше орындауына бағытталған тәжірибелік үй жұмыстары беріледі[5].

1-сурет. Тірі табиғат бұрышы
Үй тапсырмасында оқушыларға өсімдік пәні бойынша әр түрлі тапсырмалар беруге болады. Мысалы, үй жұмысы ботаникадан морфологиялық және физиологиялық жүреді. Морфологиялық тапсырма (гербарий , сабақтарды , гүл бөліктерін бөлу ) осы материалды бекіту үшін сабақтарда жүргізіледі . Физиологиялық тапсырма біртіндеп , яғни оның тұжырымдары, көріністері осы сабақта қолданылуы мүмкін (тұқымның көбеюі, жапырақтардағы судың булануы және т.б.
Белгілі бір сабақта практикалық жұмыстарды орындау үшін олардың уақытын анықтау қажет . Мұндай тәжірибелі жұмыстар ботаника курстарында жиі орын алады . Оларды орындау үшін уақыт қажет :
Гербарий кептіру-7 күн .
Тұқымның ісінуін анықтау-2 күн .
Әр түрлі жағдайларда бағаның өсуі-7 күн .
Тамырдың өсуін бақылау-10 күн .
Қаңқа жапырақтарын дайындау-7 күн .
Топырақтан сабақ өсіру-20 күн .
Мұғалімнің тапсырмасы бойынша оқушылар өз тәжірибесін бір сабақта қорытындылайды . Мұғалімнің нұсқауы бойынша оқушылар өз тәжірибесінің нәтижелерін баяндайды . Бұл сабақта үй жұмысының баяндалуына ұқсайды.
Мысалы, осы өсімдіктердің көмегімен оқушылар үй тапсырмасын орындайды.
Жинақтар
Орман, бақша, алаң, бақтардағы зиянкестер.
Әртүрлі табиғқа орта өсімдіктердің бейімделуі (орман, шалғындық, дала, өзен, көл, таулар және т.б.).
Жарық режимі,ылғалдылық, өсімдіктердің температураға экологиялық бейімделген формалары.
Паразиттік өмір түрлері.
Топырақтың тіршілік ортасы ретінде экологиялық бейімделуі.
Өсімдіктердің тіршілік формалары.
Жануарлардың өмірлік түрлері.
Өсімдіктер мен жануарлардың қорғанышы (құрылысы, түсі).
Өсімдіктердің мәдени түрлері (түрлік әртүрлілік), Агро-жүйедегі мәдениеттану[6].
Өсімдік қоректік жануарлардан (арша, тюбурай, ит-мұрын, Майқарағай) қорғайтын өсімдіктердің аналогтық органдары.
Қорғаныш рең түрлері (мимикриялық және камуфлирленген реңктің түрі мен нысаны).
Кестелер:
1.Биосфера.
2.Табиғи белдіктер.
Емен ормандары, қоғамдастықтардың Тұщы тіршілік су қоймалары Көлдің өсуі (сукцессияның мысалы ретінде). Өсімдіктер мен жануарлардың тіршілік ету ортасына бейімделген Нысандар.
Өсімдіктер түрлері: ылғалды, тропикалық ормандар, субтропиктер, шөл, су өсімдіктері,Орман, шалғынды өсімдіктер.
Жануарларды қорғау өрісі (21 кестенің сериясы).
Карталар:
Әлемдегі биосфералық қорықтар мен ұлттық парктер.
"Қазақстанның табиғи белдеулері". Қазақстанның физикалық картасы. Әлем картасы және Қазақстанның зоогеографиялық картасы.Қазақстанның қорықтары мен қорықтары.Қазақстанның экологиялық картасы. Қазақстан халқының тығыздығы.
Модельдер:
Табиғаттағы заттар мен энергияның айналымдылық ұғымы. Динамикалық тіршілік ету моделі (емен орманы, Тұщы су қоймасы). Тұщы су қоймасының өсуінің динамикалық моделі.
Экологиялық-биологиялық конструкторлар.
Топырақ Агроценоз.
Биосфера табиғаты және адам.
Микропрепараттар.
Паразиттік өмір түрлері.
Ластанған ортаның әртүрлі факторларының әсерінен өзгеретін жапырақтардың түрлері мен формалары (хлорофилдің өзгеруі, жапырақтардың құрылысы және галлдардың (бұзушылардың)өзгеруі.
Табиғаттағы құстардың дауысы.
Бұның барлығы бология кабинетінде тірі табиғат бұрышын ұйымдастыруға өз себебін тигізеді.Экология бойынша сабақтар мен сараптамалық жұмыстарды жүргізу кезінде жетіспейтін жабдықтар мен материалдар биология, химия, физика кабинеттерінен пайдаланылуы мүмкін.[7].

1.2 Өсімдік табиғи материалдарын пайдалану
Өсімдіктер курсы бойынша биологияға, қызығушылық пен махаббат белсенділігінің маңызы бар .Табиғаттың жасанды материалдарын, қорлар мен кітаптар, ғылыми жұмыстар арқылы,сапалы және берік білім беру қажет.Балдырлардан, өсімдік әлемін оқудың басы басталады. (құрылыстың ерекшеліктері, көбеюі, дамуы және т. б.). Яғни көп клеткалы балдырлар , қына мен саңырауқұлақтар ,одан кейін ашық тұқымдар мен жабық тұқымдылардың өсімдіктері, дара және қосжарнақты өсімдіктер бұның барлығы өсімдік дүниесінің оқушылар үшін тәрбиелік маңызы бар білім. Өсімдіктер курсында тірі табиғат бұрышындағы жинақтар бөлімінде әртүрлі табиғи мкедерімен қатар (орман, шалғын, дала, өзен, көл, таулар және т.б.) өсімдіктердің бейнесі бейнеленген.
Тіршілік ету ортасы ретінде топыраққа экологиялық бейімделген өсімдіктер түрлері мен тіршілік формалары бар.
Өсімдіктердің қорғаныш құралдары (құрылысы, түсі , көбеюі, дамуы , тыныс алуы, қоректенуі және т. б.
Өсімдіктердің мәдени формалары агросистемадағы мәдениеттендіру болып есептеледі.
Өсімдіктерді шөп қоректік жануарлардан қорғаудың аналогтық органдары (арша , таңқурай, итмұрын , майқарағай) бар.
Өсімдік бірлестіктері
Қазақстанның Халықаралық Қызыл кітабына енгізілген өсімдіктер туралы ақпарат беру [8].
Өсімдіктердің шаруашылықтағы, адам өміріндегі, табиғаттағы маңызы. Міне, осы бағытта біз өсімдік курстарында тәрбиелік маңызы бар білім береміз.Өсімдік-табиғат қазынасы, халықтың байлығы .Өсімдіксіз жерде өмір сүре алмайды. Өйткені ол органикалық заттар мен оттегінің көзі, сондай-ақ өсімдіктерде пайда болатын органикалық заттарды барлық тірі организмдер пайдаланады .
Біздің планетамыздың өсімдіктері жылына 400 млн тонна оттегі бөледі . Өсімдіктер қоршаған ортаны жақсартады: ауа райы жағдайын салқындатады және қатты желге кедергі жасайды. Ыстық қайтарады және қыста суықты баяулатады. Сондықтан ауыл шаруашылығы өсімдіктерін құрғақшылықтан қорғау үшін қар тазалау, топырақты жыралар мен тау баурайларында орман алқаптарын пайдаланады.
Өсімдіктер топырақта да ерекше маңызға ие: топырақ қара шірікпен байытылған (өсімдіктердің органикалық заттары жануарлар мен ұсақ организмдердің әсерінен қара шірікке айналады). Топырақтың жақсы құрамы өсімдік жемісінің өсуіне әкеледі.
Демек, өсімдік адам үшін азық көзі болып табылады.
Адамдардың өмірі мен тіршілік әрекеті үшін ең қолайлы мәдени өсімдіктер дәнді (бидай , жүгері, күріш , тары, қарақұмық), майлы (күнбағыс , зығыр, жержаңғақ ), талшықты (ақ мақта), бау-бақша өсімдіктері (қырыққабат , қызанақ , баклажан, қарбыз, қауын, дақылдар мен жемістер (алма, ши, таңқурай, қарақат, жаңғақ және т.б.) болып табылады.
Қазақстанда 6000-ға жуық дәрілік өсімдіктер өсуде. Дәрілік өсімдіктер әртүрлі аймақтарда таралған .Дәрілік өсімдіктер қорғауды талап етеді. Қазақстанда өсімдіктер мен жануарларды қорғауға алынған 62 қорықша бар. [9].
1.3 Бөлме өсімдіктерін күту жолдары
Бөлме өсімдіктері таза ауамен қамтамасыз етумен қатар, үйіңізге сән беріп, көңіл-күйіңізді көтеріп, сіз отырған ортада жақсы атмосфера қалыптастырады. Алайда үй өсімдіктері ерекше күтімді, баптауды қажет етеді. Бөлме өсімдіктерінің әдемі қалпын сақтап, ұзақ өмір сүруі үшін төмендегі жағдайлар қажет.
Жарықтың мөлшері. Бөлме өсімдіктері жарықты қажет еткенімен, олардың көбі күн көзінің тікелей түсуін аса ұната бермейді. Мәселен, кактус, сүттіген, фаукария, сенецио сынды гүлдер жарықсүйгіш гүлдер қатарына жатады. Ал парагус, бегония, фуксия сияқты бөлме өсімдіктері жарықтың шашырап түсуін қажет етеді. Қырыққұлақтар, тікенекті өсімдіктер күн көзін сүймейді, сондықтан көлеңкеге төзімді болып келеді.
Жылудың әсері. Белгілі бір мөлшерде бөлме өсімдіктері жылуды да қажет етеді. Әсіресе, үй температурасы маңызды рөл атқарады. Жылусүйгіш өсімдіктердің күтімінде олардың жел өтінде тұрып қалмауына ерекше назар аударыңыз. Температура режимінің бұзылуы гүлдердің жапырағының зақымдануына, сарғаюына және жиі түсуіне алып келеді.
Жайлы орын. Бөлме өсімдіктерінің тұрақты орны болғаны жөн. Сол себепті оларды орнынан жиі қозғауға болмайды. Теледидар, музыкалық орталық, кір жуғыш машинаның жанына бөлме өсімдіктерін қоймауға тырысыңыз. Жатын бөлмеңізде бөлме өсімдіктерінің саны аз болғаны дұрыс.
Себебі, өсімдіктер күндіз оттегін, ал түнде көмірқышқыл газын бөледі.
Тыңайтқыш пайдалану. Кез келген бөлме өсімдігі үшін топырақтың құнарлы болуы аса маңызды. Сондықтан тыңайтқыштарды үнемі пайдаланып отыру қажет. Бөлме өсімдіктерінің түріне байланысты оларға себетін тыңайтқыштар да әртүрлі болып келеді.
Суару. Бөлме гүлдеріне құятын судың температурасы бөлме температурасымен шамалас болғаны жөн. Сонымен қатар, суды алдын ала тұндырып алу керек. Судың шамадан тыс мөлшері өсімдік тамырының шіруіне себепші болады. Бөлме өсімдіктерінің тазалығы.
Бөлме өсімдіктерін аптасына бір рет жуып алған дұрыс. Гүлдерді шаң басқан жағдайда, олар тез зақымданып, ауруға жиі шалдығатын болады. Егер жуатын мүмкіндігіңіз болмаса, гүлдің жапырақтарын жылы суға малынған мақтамен немесе губкамен екі жағынан бірдей сүрту қажет.
[10].
Әр түрлі өсімдіктер тобы әр түрлі топырақты қажет етеді. Бөлмеде гүл өсіргенде қорда, қарашірік, шымтезек, шым және құм араласқан топырақ пайдаланылады. Қорда топырағын өсімдіктердің қалдығынан: шөптен, қурай түскен жапырақтардан т. б. дайындайды. Оларды бір жерге үйіп не шұңқырға салып, үстіне жуынды, сабынды су, көң бөкпесін құнды. Тез шіруі үшін қордалы күрекпен әлсін-әлсін (3 -- 5 рет) араластырып отырады. 2 -- 3 жылдан кейін қорданы пайдалануға болады. Әдетте оны құнарсыз топырақтық құнарлылығын арттыру үшін қосады.
Көптеген адамдар бөлме өсімдігін , тек әдемілік ретінде қабылдап, өз дәрежесінде бағаламайды. Олар адамның физиологиялық, энергетикалық, психологиялық жағдайында жағымды әсер беретініне кейде сенімсіздікпен қарайды. Адам мен табиғат тығыз байланысты. Тіпті соңғы зерттеулерге сүйенетін болсақ, Ұлыбританияның биолог мамандары Өсімдіктердің адамнан өзгешелігі жоқ, олар да адамдар сияқты көреді, иісті сезе алады, сонымен қатар оларда есту қабілеті мен дәм сезу қасиеті дамыған деп тұжырым жасап отыр.Әрине,біз үшін үлкен жаналық.Ғалымдар аталған тұжырымды былай түсіндіреді: Өсімдіктерде көздің орнына ақуыздар бар,оларға кез-келген электр күштері әсер етеді,ал тамырында дән ферменттері анықталған,өсімдік сол арқылы жерден өзіне қажетті заттармен қорректенеді [11].

2. Тірі табиғат бұрышындағы акватеррариум, виварий, (хайуахана), инсектарий, аквариуммен танысу оларды баптау.
Биология бойынша оқушылардың тағы бір өзіндік жұмысы аквариумдарды күту үшін дайындау болып табылады. Ары-қарай оқу аквариум туралы және оларды пайдалану, аквариум (лат. aquarium-су қоймасы) - су жануарлары мен өсімдіктерін өсіруге және зерттеуге арналған шыны ыдыс. Аквариум балықтары-аквариумда, үй шаруашылығында, хайуанаттар бағында және ғылыми мекемелердің арнайы ыдысында өсірілетін балық тобы. Балық-Аквариум табиғи жағдайда тропикалық және субтропикалық (Африка, Америка, Австралия, Оңтүстік-Батыс Африка) тұщы су айдындарында, ал кейбіреулері-қалған суда және теңізде өмір сүреді. Олар таңғажайып көрініспен, жарқын түсті бояулармен және аз өлшемдермен (массалармен) ерекшеленеді. Тірі жануарлардың көптеген түрлері бар .
Оқушылардың аквариум жабдықтарымен жұмысы.
Аквариум балықтардың табиғи жағдайларына сәйкес жабдықталады. (2-сурет) . Онда өсімдіктер де өсіріледі. Әдетте арнайы құралмен аквариумға ауа да беріледі. Су мезгіл-мезгіл ауыстырылады. Аквариумда да ғылыми-зерттеу жұмыстары жүргізіледі. Мысалы, гамбузиялық балықтың жерсінуі аквариумда зерттелді, нәтижесінде Оңтүстік Қазақстанның кейбір аудандарында гамбузия өсірілді. Аквариумда да балық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.