Эксперттік жүйе функциясы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Аннотация

Курстық жұмыс бірнеше бөлімді қамтиды. Олар кіріспе, эксперттік жүйе функциясы, эксперттік жүйені басқару жүйесi, Access ортасында"Самал" автовокзалының маршруттарына ЭЖҚ.

Кіріспе бөлімінде жалпылама түрде білімдер қоры туралы маңыздылығы мен мәні баяндалады. Негізгі бөлімінде Microsoft Access эксперттік жүйесінің басқару туралы және серіктестің қызметкерлерінің кестелері айтылған. Қорытынды бөлімде жалпы істелген жұмыс туралы қысқаша шолу жасалған және соңғы бөлімде әдебиеттер тізімі көрсетілген.

Курстық жұмыстың мақсаты білімдер қорын құруды үйрену. Microsoft Access эксперттік жүйен басқару, жұмыс істеуді үйрену және кең ауқымда қолдануға мүмкіндік береді. Курстық жұмыс 2 бөлімнен және 28 беттен тұрады. Курстық жұмыста 17 Сурет, 5 қосымша кесте көрсетілген.

Мазмұны

Аннотация

Аннотация: Мазмұны

4: 5

Аннотация: Нормативті сілтемелер

4: 6

Аннотация: Анықтамалар

4: 7

Аннотация: Білім қоры мен қысқартулар

4: 8

Аннотация: Кіріспе

4: 9

Аннотация: 1. Эксперттік жүйе функциясы

4: 10

Аннотация: 1. 1 Эксперттік жүйеге қолданылатын терминдер

4: 10

Аннотация: 1. 2 Өрiстер типтерi және қасиеттерi

4: 11

Аннотация: 2. "Самал" автовокзалының маршруттарына ЭЖҚ

4: 12

Аннотация: 2. 1 Кестелермен жұмыс істеу

4: 12

Аннотация: 2. 2 Ms access-те кесте құру

4: 13

Аннотация: 2. 3 Кестелер арасында байланыс орнату

4: 19

Аннотация: 2. 4 Сұраныстармен жұмыс істеу

4: 20

Аннотация: 2. 5 Формалар құру

4: 24

Аннотация: 2. 6 Есептермен жұмыс істеу

4: 27

Аннотация:

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

Нормативті сілтемелер

Курстық жұмыста келесі нормативті сілтемелер пайдаланылды.

1. Техникалық регламенттер.

2. Мемлекеттік стандарттар (СТ РК) .

3. Мемлекетаралық стандарттар (ГОСТ) .

4. Халықаралық стандарттар.

5. Техникалық шарттар, т. б.

6. ГОСТ 2. 106-96 - Единая система конструкторской документации. Текстовые документы.

7. ГОСТ 2. 708-81 - Единая система конструкторской документации. Правила выполнения электрических схем цифровой вычислительной техники.

8. ГОСТ 2. 709-89 - Единая система конструкторской документации. Обозначения условные проводов и контактных соединений электрических элементов, оборудования и участков цепей в электрических схемах.

9. ГОСТ 2. 710-81 - Единая система конструкторской документации. Обозначения буквенно-цифровые в электрических схемах.

10. ГОСТ 2. 721-74 - Единая система конструкторской документации. Обозначения условные графические в схемах. Обозначения общего применения.

11. ДП ЮКГУ 4. 03-2008.

Анықтамалар

Есеп беру - қағазға басып шығаруға арналған, білім қорын көрудiң ерекше формасы.

Сұраныс - керекті білім қорын бір немесе бірнеше кестелерден алуға рұқсат беретін объект.

Форма - негізінен білім қорын енгізуге арналған Microsoft Access объектісі.

Кесте - білім қорын жазба және өрiс түрiнде сақтауға арналған обьект.

Сервер - белгілі бір ресурсты басқарушы компьютер (программа) .

Клиент - осы ресурсты қолданушы компьютер немесе программа.

Ресурс - БҚ файлы, файлдық жүйелер, баспа қызметі, пошта қызметі т. б.

Клиент-серверлік архитектура - деректерді орталықтандырып сақтау, корпоративті БҚ-н ұжымдық қолдану

Буфер - оперативті жады (ОЖ) мен сыртқы жады арасында деректерді алмастыруды жылдамдату үшін қолданатын ОЖ-ң облысы

Транзакция - БҚ деректеріне қолданылатын үзіліссіз, біртіндеп орындалатын операциялар тізбегі

Концептуалдық жобалау - программада қарастырылатын негізгі мәселелер мен функциялар анықталып, ґңделетін алғашқы информацияны талдау мен оның құрылымын анықтау

Логикалық жобалау - ER-диаграмма негізінде реляциялық жүйелердің мүмкіндігі ескерілген мәліметтердің логикалық моделі, білім қоры кестелері арасындағы байланыс түрлерін анықтау

Физикалық жобалау - білім қоры логикалық моделі нақты реляциялық білім қорын басқару жүйесінде реляциялық білім қоры кестелерін қалыптастыру

Белгілер мен қысқартулар

ЭЖҚ-эксперттік жүйені құру

ОЖ- операциялық жүйе

ОпЖ-оперативті жады

MS - Microsoft

БҚБЖ - берілгендер қорын басқару жүйесi

БҚ - білім қоры

TEXT - текстiк білім қоры

NUMBER - сандық білім қоры

DATE/TIME - күні немесе уақыт типi

Кіріспе

Курстық жұмыстың тақырыбы: "Самал" автовокзалының маршруттарына ЭЖҚ.

Курстық жұмыстың мақсаты: курстық жұмыс тақырыбын карастырсақ, сауда орталғы анықтама бюросы, эксперттік жүйенің қарастыратын болсақ, бұл анықтаманы оңай түсіндіруге болады. Бұл жерде сауда орталығы моделі мен әр түрлі типті жолаушы орындары, билет классқа байланысты құны, рейс бағыттары мен жүру уақыттары және т. б. туралы білім қоры сақталады. Анықтама беруде сауда орталығы бастапқы және соңғы жету орындары бойынша тапсырыс беріп, рейске байланысты бос орындар санын және жүру уақытын көрсету керек.

Курстық жұмыстың өзектілігі: экспертік жүйесі дегеніміз ақпаратты сақтауға және жинақтауға арналған ұйымдасқан құрылым. Ең алғаш білім қоры ұғымы жаңадан қалыптасқан кезде онда шындығында экспертік жүйе сақталатын. Бірақ қазіргі кездегі көптеген экспертік жүйе басқару жүйелері өздерінің құрылымдарында тек білім қорын ғана емес, сонымен қатар олардың тұтынушымен және басқа да ақпараттық - программалық кешендермен қарым - қатынасының әдістерін де қамтиды. Сондықтан біз қазіргі заманғы экспертік жүйеде тек білім қорын ғана емес, ақпараттар да сақтай аламыз.

Курстық жұмыстың жаңалығы: экспертік жүйе бұл ақпараттарды сақтау үшін арналған ұйымдастырылған құрылым. Алғашқы кезде, яғни, білім қоры түсінігі қалыптаса бастаған жылдары, бұл базаларда тек қана білім қоры сақталып жүрді. Бірақ бүгінгі күнгі білім қорын басқару жүйелері ЭЖҚ өз құрылымында тек қана білім қорын ғана емес, сонымен қатар тұтынушылармен немесе басқа да программалық-ақпараттық кешендермен қарым-қатынас жүзеге асырылатын әдістерді (яғни, программалық код) де орналастыруға мүмкіндік береді. Осылайша біз қазіргі заманғы білім қорында тек қана білімі ғана емес, сонымен бірге ақпарат та сақталатындығын айта аламыз.

Курстық жұмыстың практикалық маңызы: курстық жобаның нәтижелерін зертханалық жұмыстарда және практикалық сабақтарда қолдануға болады.

Курстық жұмыстың теориялық және әдістемелік негіздері: әдістемелік нұсқаулар, оқу құралдары, электронды оқу құралдары, шет ел фирмаларының қолданбалы бағдарламаларына арналған анықтамалар жобаның теориялық және әдістемелік негіздерін құрайды.

Зертегіш обьектісі: MS Access ортасында эксперттік жүйені құру

1 Эксперттік жүйе функциясы

Эксперттік жүйе - білім қорын құру, жүргізу және қолдануға арналған тілдік және бағдарламалық құралдардың жиынтығы. Қолданылу түріне байланысты эксперттік жүйені дербес және көпшiлiк қолданушы деп бөлінеді. Дербес эксперттік жүйені бір компьютерде жұмыс істейтін желiлiк білім қорын құруды қамтамасыз етеді. Дербес ЭЖҚ-не Paradox, dBase, FoxPro, Access т. б. жатады. Көпшiлiк қолданушы ЭЖҚ клиент-сервер архитектурасында жұмыс істейтін ақпараттық жүйелерді құруға мүмкіндік береді. Көпқолданылушы ЭЖҚ-не Oracle, InterBase, Microsoft SQL, Server, Informix және т. б жатады. ЭЖҚ - ң негізгі үш функциясын бөліп көрсетуге болады.

Эксперттік жүйені анықтау (Data definition) - сіз өзіңіздің білім қорыңызда қандай ақпараттар сақталатынын анықтай аласыз, білім құрылымын және типін, сонымен қатар бұл білім қоры бір-бірімен қалай байланысқанын көрсете аласыз. Кейбір жағдайларда сіз, сонымен қатар, білім қорын тексеру форматы мен критерийін бере аласыз;

Эксперттік жүйені - білім қоры әр түрлі тәсілдермен өңдеуге болады. Эксперттік жүйені онымен байланысқан басқа бір ақпаратпен байланыстырып, нәтиже мәнін есептеуге болады; [4]

Эксперттік жүйенібасқаруда - сiз экспертік жүйемен кім танысуына болатынын көрсетіп, оларды өшіріп немесе жаңа ақпарат қоса аласыз. Сонымен қатар, экспертік жүйені ұжымдық қолдану ережелерін анықтауға болады.

1. 1 Эксперттік жүйенде қолданылатын терминдер

Эксперттік жүйені керегiне қарай қажеттi білім қорын алу үшiн сақталады. Басқаша айтсақ, мұнда керектi ақпаратты iздеу ұйымдастырылады.

Кесте - эксперттік жүйені жазба (жол) және өрiс (бағана) түрiнде сақтауға арналған обьект болып табылады. Әрбiр кесте нақты бiр сұрақ бойынша білім қорын сақтауға қолданылады.

Эксперттік жүйені екi өлшемдi кестенiң жолдары жазбалар деп, бағандары өрiстер деп аталады. Дәлiрек айтқанда эксперттік жүйенде, кестедегi әрбiр жол жазба болып табылады, ал жазба бiрнеше өрiстерге бөлiнедi. [5]

Сұрау - бiр немесе бiрнеше дайын кестелердiң негiзiнде құрылады. Форма мен Есеп беру бiр кесте (немесе сұрау) негiзiнде құрылады. Сұрау - қажеттi білімді бiр немесе бiрнеше кестеден алуға мүмкiндiк бередi.

Форма - эксперттік жүйені енгiзу үшiн қолданылады. Әрбiр формаға енгiзу үшiн, кесте өрiсiндегi білім қорын бейнелеу үшiн немесе өзгерту үшiн қолданылатын басқару элементтерiн орналастыруға болады.

Есеп беру - білім қорын баспадан шығаруға арналған. Есеп беру - қағазға басып шығаруға арналған, білім қоры көрудiң ерекше формасы. экспертік жүйені баспаға шығармастан бұрын, қағаз бетiнде қандай түрде бейнеленетiндiгiн және қандай жазбалар мен өрiстер енгiзiлетiндiгiн қарастыру керек. Есеп берудi кез-келген бiр кестеден, сұраудан қарауға болады. [6]

1. 2 Өрістер типтері және қасиеттері

Білім қорының әр түрлi типтерi болады. Ендi информациялық жүйелердегi білім қорының, яғни өрiс мәндерiнiң типтерiне тоқталайық.

Негiзгi типтер:

Текстiк білім қорыны (TEXT) . Текстiк білім қорының мәндерi алфавиттi- цифрлi символдардан тұрады және ұзындығы 255-тен аспауы керек; Сандық білім қоры (NUMBER) . Бұл типтегi атрибуттардың мәндерi мен арифметикалық амалдар орындауға болады. Сандық білім қорының ұзындығы бүтiн сан болса 2 байт, бөлшек сан болса жылжымалы нүктелi сан форматында 4 байт орын алады. Бүтiн және бөлшек бөлiктерi санда нүктемен ажыратылады. [7]

Дата немесе уақыт типi (DATE/TIME) . Дата типi белгiлi бiр форматта берiледi, мысалы: кк. аа. жж (күн, ай, жыл) . Алғашқыда бұл текстiк білім қорының бiр жағдайы сияқты көрiнедi. Алайда, информациялық жүйеде дата типтi қолданудың ерекшелiктерi бар.

Жүйе қатты бақылау жүргiзу мүмкiндiгiн алады;

Автоматты түрде датаны әр елдiң дәстүрiне байланысты бейнелеу мүмкiндiгi туады;

Программалау барысында даталарға арифметикалық амалдарды орындау жеңiлдейдi. [8]

Логикалық мәлiметтер (YES/NO) . Бұл типтiң білім қорын булевтiк деп атайды және мәндерi TRUE немесе FALSE (шартты түрде 1 немесе 0) болады және мұндай білім қорын “иә”, “жоқ” болып интерпретацияланады.

OLE обьектiсiнiң алаңы. Бұл ең бiр қызықты типтердiң бiрi болып табылады. Бұл типтiң мәнi ретiнде OLE объектiсiнiң кез-келгенi болуы мүмкiн (егер компьютерде болса) - графика, дыбыс, видео.

Қолданушының типi. Көптеген жүйелер қолданушыларға өздерiнiң типiн жасауға мүмкiндiк бередi. Мысалы: “апта күнi” (дүйсенбi, сейсенбi және т. б), “адрес” (почта индексi-қала-және т. б) . [9]

2 Access ортасында "Самал" автовокзалының маршруттарына ЭЖҚ

2. 1 Кестелермен жұмыс істеу

Эксперттік жүйені басқару білім қоры құрылымы типтерiнiң бiрiне бағытталады. Олар: иерархиялық ЭЖҚ, желiлiк ЭЖҚ, реляциялық ЭЖҚ болып үшке бөлiнедi.

Эксперттік жүйе - бағдарламалық жабдық, оның көмегiмен МҚ (мәлiметтер қоры) құрылады, соның негiзiнде ақпаратты iздеу жүйесi (АIЖ) құрылады және жұмыс iстейдi. Ақпаратты iздеу жүйесi дегенiмiз - білім қорының жиынтығы және оларға қызмет көрсетушi бағдарламалар.

Эксперттік жүйенің реляционды моделінің негізінде қатынастар (relation - ағылшын тілінде қатынас) ұғымы жатыр. Егер белгілі шарттарды орындасақ, қатынасты екі өлшемді кесте түрінде берген ыңғайлы болады. Кесте көрнекті, әрі адамға түсінікті бейнелеу болып табылады. [1]

Реляционды эксперттік жүйе - бұл өзара байланысқан қатынастар жиыны. Әрбір қатынас (кесте) компьютерде файл түрінде беріледі.

Қатынастарға қолданылатын негізгі амалдарға:

Жиындарға қолданылатын амалдар: қиылысу, айырма, декарттық көбейту, бөлу, біріктіру;

Арнайы реляционды амалдар: проекциялау, біріктіру, таңдау (селекция, шектеулер) жатады. [2]

Эксперттік жүйені басқару деңгейі осы айтылған амалдарды орындауда қолданылатын құралдардың бар болуымен және олардың қолайлылығымен өлшенеді. Қатынастарда, реляционды эксперттік жүйесінде бұл амалдарды орындауда қолданатын тілдерді екі класқа бөлуге болады:

Реляционды алгебра тілдері;

Реляционды есептеулер тілдері.

Реляционды алгебра тілдері реляционды алгебраға негізделген. Қатынастарға қолданылатын амалдарды тізбектей белгілі ретпен жазып, қажетті нәтиже аламыз. Сондықтан реляционды алгебра тілдері процедуралық тіл болып, ал эксперттік жүйе басқару жүйелері тілдерінің көбі процедуралық программалау тілдері болып табылады.

Бұтақ тәрізді объектілердің кестесі иерархиялық құрылым болады. Бұндай құрылым үшін төменгі деңгейдегі объекті жоғарғы деңгейдегі объектіге бағынышты. [3]

Эксперттік жүйе құрылымының үшінші түрі - желілік ЭҚЖ.

Керектi ақпараттарды жинау ғана емес, оларды жақсылап құрылымдау да маңызды. Кез-келген ақпараттық құрылым келешекте қажеттi ақпаратты алу үшiн құрылады. Сондықтан да ол білім қорының құрылымын жасау мына әдiстерге сүйену арқылы жасалады:

объектiнiң сипаттамаларын анықтау;

осы объектiлердiң атрибуттарын (атрибут - қатынас бағандары) анықтау.

"Самал" автовокзалының маршруттарына ЭЖҚ үшін тиісті 2 кесте құрып аламыз (Cурет 1) :

1 "Самал" автовокзалының маршруттарына ЭЖҚ кестесі

2 «кіріс-шығыс» кестесі

Сурет 1. Кестелер түрі

2. 2 MS ACCESS-те кесте құру

Білім қорының қамтамасыз ету программасын (мысалы, СУБД Access) білімді арнайы формада сақтауға, олардың ішінен керекті білімдерді жазып алуға оның ішінде берілген критерий білім қорын іздеп орындауға болады.

Кесте - бұл объект білім қорының жол және баған түрінде сақтауға арналған, әдетте кесте нақты мағлұматты сақтау үшін пайдаланады.

Кесте құрудың үш режимі бар:

-Конструктор режимі (қолмен енгізу құралы) ;

-Шебердің көмегімен (автоматтандыру құралы) ;

-Қарапайым объектілерді жасаудың жеделдетілген құралдары. [10]

Эксперттік жүйенің кестесі көптеген білім қоры типімен жұмыс істеуге мүмкіндік береді (Сурет 2) . Олар:

-Мәтіндік (Текстовый) -өлшемі ақырлы кәдімгі мәтіндік ақпаратты сақтауға арналған білім қорының типі(255 символға дейін) ;

-МЕМО өрісі(Поле МЕМО) -(65535 символға дейінгі) үлкен көлемді мәтінді сақтауға арналған білім қорының типі; [11]

Сурет 2. Кестелерді конструктор режимі көмегімен құру

-Сандық (Числовой) -нақты сандарды сақтауға арналған мәліметтер типі;

-Мерзім/уақыты(Дата/время) -күнтізбе бойынша күнін, айын және уақытты сақтауға арналған білім қорының типі;

-Санауыш(Счетчик) -жазбаларды автоматты түрде нөмірлеуге арналған білім қорының типі;

-Логикалық-логикалық білім қорын сақтауға арналған тип(Иә немесе Жоқ деген мәндерді қабылдайды) ;

-OLE объектілер өрісі (Поле объектов OLE) -әр түрлі объектілерді (мультимедиялық, графикалық, символдық) сақтауға арналған білім қорының типі;

-Гиперсілтеме(Гиперссылка) -Интернеттің Web-объектілерінің URL-адрестерін сақтауға арналған өріс; [12]

-Ауыстырулар шебері(Мастер подстановок) -бұл арнаулы емес білім қорының типі. Бұл объектінің көмегімен білім қорын енгізуді автоматтандыруды дайын тізімнен таңдап алатындай етіп ұйымдастыруға болады.

Эксперттік жүйенің басқару кесте өрісінің негізгі қасиеттері:

-Өріс атауы(Наименование поля) -эксперттік жүйесіне автоматтандыру операцияларын қолданғанда осы өрістің элементтеріне қандай қатынаста болу керректігін анықтайды; [13]

-Өріс типі (тип поля) -берілген өрістегі білім қорының типін анықтайды;

-Өріс өлшемі(Размер поля) -берілген өріске енгізілген символдардың ақырғы ұзындығын анықтайды;

-Енгізу қалқасы(Маска ввода) -енгізудің түрін анықтайды;

-Қолтаңба(Подпись) -берілген өріс үшін кесте бағанының тақырыбын анықтайды; (Сурет 3)

-Үнсіз келісім бойынша қабылданатын мән(Значение по умолчанию) -ұяшыққа автоматты түрде енгізілетін мән;

-Мәнге қойылатын шарт(Условие на значение) - білім қорын енгізудің дұрыстығын тексеру үшін қолданылатын шектеу;

-Қате туралы хабар (Сообщение об ошибке) -қате білім қорын енгізу кезінде пайда болатын ескерту; [14]

-Міндетті өріс(Объязательное поле) эксперттік жүйені толтырғанда берілген өрісті міндетті түрде толтыру қажеттігін анықтайтын қасиет:

-Индекстелген өріс (Индексированное поле) -егер өріске осы қасиет берілсе, онда осы өрісте сақталынған жазбаларды сұрыптаумен, іздестірумен байланысты амалдар жылдамдатылады. Индекстелген өрістер үшін жазбалардағы мәндердің қайталануын тексеруді ұйымдастыруға болады. [15] Мысал ретінде (Сурет 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9) келтірілген.

Сурет 3. "Самал" автовокзалының маршруттарының кестесінің конструкциясы

Сурет 4. Ішіне білім қоры толтырылған "Самал" автовокзалының маршруттарына ЭЖҚ кестесі

Сурет 5. «Кіріс-Шығыс». Кестенің конструктор режимінде ұйымдастырылуы

Сурет 6. «Қаңтар Кіріс-Шығыс» кестесінің ақпаратпен толтырылуы

Сурет 7. «Акпан айындағы Кіріс-Шығыс» кестесінің ақпаратпен толтырылуы

Сурет 8. Наурыз айындағы «Кіріс-Шығыс» кестесінің ақпаратпен толтырылуы

Сурет 9. «квартал» кестесінің ақпаратпен толтырылуы

2. 3 Кестелер арасында байланыс орнату

Эксперттік жүйенің негізгі ерекшелігі жұмыс барысында бөлек кестелермен ғана емес, өзара байланысқа кестелер тобымен жұмыс істеуге болады. [16]

Егер кестелер арасында байланыс берілсе, онда әр түрлі кестелермен біртұтас эксперттік жүйе сияқты жұмыс істеуге болады. Кестелер арасында байланыс құру үшін эксперттік жүйе ACCESS-та Схема данных атты арнайы диалогты терезе қолданылады.

Схема данных терезесі “Сервис→Схема данных” командасы арқылы ашылады.

Егер де бұрын кестелер қорының арасында ешқандай байланыс болмаған болса, онда Схема данных терезесінің ашылуымен бірге Добавление тадлицы терезесі ашылады, бұнда кестелер арасындағы байланыс құрылымына енгізуге арналған керекті кестелерді таңдауға болады.

Егер кестелер арасында байланыс алдына берілген балса, онда Схема данных терезесінде жаңа кесте енгізу үшін тышқанның оң жақ батырмасын деректер схемасына апарып сырт еткізу керек және контекстік менюден кесте қосу пунктін таңдау.

Байланыстыратын барлық кестелерді деректер схемасына енгізгеннен кейін, кестелер өрістерінің арасында байланыс құруды бастауға болады.

Сурет 10. Кестелер арасындағы байланыс

Кестелер арасындағы байланыс бірнеше типті болады:бірден біреуге және бірден көпке (Сурет 10) .

Өрістер арасындағы байланыс өріс атын байланысқан өріске сәйкес келетін бір кестеден екіншікестеге орын ауыстыру жолымен орнатыады. [17]

Орын ауыстырғаннан кейін Окно связи терезесі ашылады, бұнда пайда болатын байланыстың қасиеттерін сұрауға болады.

Білім қоры тұтастығының шартының қамтамасыз ету жалаушасын қосу кестедегі білім қоры өшіру жағдайларынан сақтайды, олармен байланысты басқа кестелердің деректері байланыссыз қалады.

Тұтастық шарты болуы үшін негізгі кесте өрісі міндетті түрде өзекті болуы керек және екі өрістің типтері бірдей болуы керек. [18]

Өзара байланысты өрістердің каскадын жаңарту және өзара байланысты тізімдерді каскадтың өшіру жалаушалары негізгі кестелерде өзгеруіне байланысты бағынышты барлық кестелер бір уақытта жаңартуын және өшіруін қамтамасыз етеді.

2. 4 Сұраныстармен жұмыс істеу

Базалық кестеден түрлi критериялы мағлұматтар алуға болады. Бұны сұраныстың көмегiмен iстеуге болады. Сұранысты жұмыстың көмегiмен iстеуге болады. Сұраныс жұмысының нәтижесiнде жалпы бастапқы базадан информацияның жалпы бөлiгi сақталған нәтижелiк кесте сұранысқа сәйкес.

Сурет 11. Запрос құру формасы

Нәтижелiк кестенi құру барысында информацияны өңдеуге де болады. Мысалы: деректердi алфавит ретiмен және өсу ретiмен орналастыру және т. б. [20]

Сұраныс - керекті білім қорының бір немесе бірнеше кестелерден алуға рұқсат беретін объект.

Кестелер эксперттік жүйенің ең негізгі, құнды объектісі болғандықтан, оған тек базаны құрушы адам ғана қатынай алатындай болуы керек (Сурет 11) . Ал басқа қолданушылар базадан мәліметтер алу үшін сұраныстарды қолдану қажет. Эксперттік жүйеге жұмыслаушы барлық қажетті сұраныстарды алдын-ала даярлап қояды. Егер қолданушы өзіне қажет білім қорының таба алмаса, онда ол жаңа сұраныс дайындауды қажет етеді.

Бірінші сұраныс-сұранысты таңдап алып құру, яғни "Самал" автовокзалының маршруттарына ЭЖҚ және «кіріс-шығыс» кестесінен Жеке куәлік, адрес, картаның нөмері және кірістерін экранға шығаратын сұраныс құру (Сурет 12) .

Сурет 12. Сұранысты конструктор режимінде құру

1 сұраныс. Кестедегі берілген тізімнен «жеке куалык номерін» енгізу арқылы экранға шығару:

Эксперттік жүйеден керегiне қарай қажеттi білім қорын алу үшiн сақталады. Басқаша айтсақ, мұнда керектi ақпаратты iздеу ұйымдастырылады. Эксперттік жүйеде екi өлшемдi кестенiң жолдары жазбалар деп, бағандары өрiстер деп аталады. Дәлiрек айтқанда эксперттік жүйеде, кестедегi әрбiр жол жазба болып табылады, ал жазба бiрнеше өрiстерге бөлiнедi.

Эксперттік жүйенің жұмыслаушы барлық қажетті сұраныстарды алдын-ала даярлап қояды. Егер қолданушы өзіне қажет білім қорын таба алмаса, онда ол жаңа сұраныс дайындауды қажет етеді (Сурет 13, 14) .