Аударма - мәтіннің мазмұнын бастапқы тілден аударма тіліне беретін процесс

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі

Абылай атындағы Қазақ Халықаралық Қатынастар және Әлем Тілдер Университеті

Аударма және филология факультеті

Синхронды аударма кафедрасы

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

Академиялық дискурс аудармаларында қолданылатын аудармашылық трансформациялар(Академиялық дискурс саласындағы аудармашыға арналған нұсқау-ескертпелер)

Алматы 2020

Жоспар

Кіріспе

1. Аударам тілдік және мәдениетаралық қарым-қатынас құралы

1. 1. Аударма сөзіне теориялық түсінік

1. 2 Аудармалық трасформациялар

2. Аудармадағы трансформацияларды талдау

2. 1 Аудармадағы қателіктер мен сәйкестіктер

2. 2

Қорытынды

Қолданылған әдебиет тізімдері

Кіріспе

Аударма деп біз жалпы алғанда, бір тілден, яғни түпнұсқа тілінен белгілі бір хабарды екінші бір тілге, яғни аударма тіліне жеткізу үдерісін түсініеміз. А. В. Федоровтың пайымдауы бойынша, аудару дегеніміз-тілдік құралдар көмегімен қандай да бір ойды бір тілден екінші бір басқа тілде толыққанды жеткізіп беру және ондай ой басқа тілде толыққанды жеткізіп беру.

Осы дипломдық жұмыс академиялық дискурс аудармаларында қолданылатын аудармашылық трансформацияларды зерттеуге арналған. Бұл жұмыста аударманың жалпы теориясымен және оның жеке түрлерімен, әртүрлі авторлар ұсынған аударма трансформацияларының жіктелуімен байланысты теориялық мәселелерге терең талдау жүргізілді. Сонымен қатар трансформацияның әр түрін зерттеу бойынша тәжірибелік зерттеу жұмыстары жүргізілді.

Зерттеу жұмысының тақырыбы: Академиялық дискурс аудармаларында қолданылатын аудармашылық трансформациялары(Академиялық дискурс саласындағы аудармашыға арналған нұсқау-ескертпелер) деп аталады.

Зерттеу міндеттері:

Аударамның трансформациялық теорисын қарастыру;
Аудармадағы трансформацияның түрлерін анықтау;
Аудармадағы лексикалық трансформациялардың жіктемелерін қарастыру;
Лексикалық трансформация жасаудың тәсілдерін белгілеу ;
Лексикалық трансформацияларға сипаттама беру;
Тәжірбие кезінде қалай қолданылғаны туралы талдау жасау;

1. Аударам тілдік және мәдениетаралық қарым-қатынас құралы

1. 1. Аударма сөзіне теориялық түсінік

Аударма-дегеніміз адам қызметінің өте ежелгі түрі. Оның түп тамыры тілдердің жеке тілдерге бөлінуінен және әр түрлі қоғамдастықтардың өкілдері арасындағы қарым-қатынаста делдал бола алатын адамдарға қажеттілік туындауынан басталаған.

Аударма-мәтіннің мазмұнын бастапқы тілден аударма тіліне беретін процесс. Аудармаға жататын тіл бастапқы тіл (ИЯ) деп аталады, ал аударма жасайтын мақсатты тіл (ПЯ) деп аталады. Аудармашы бастапқы және мақсатты тілді жақсы білуі, сондай-ақ жоғары лингвистикалық сезімталдығы болуы тиіс, өйткені ол автордың ниетін, аударылған нұсқадағы түпнұсқа ойлар мен пікірлерді мүмкіндігінше дәл және сенімді түрде беруі тиіс.

XX ғасырдың ортасына қарай халықаралық байланыстар күрт өсіп, интерпретацияның «алтын ғасыры» болып саналады, ол әсіресе, 90 жылдары қарқынды дамудың арқасында адам қызметінің өте маңызды және кең таралған түріне айналды. Әлем картасында көптеген жаңа ұлттық мемлекеттер, көптеген халықаралық ұйымдар, Дүниежүзілік қозғалыстар пайда болуы, сонымен қатар ғылым мен техниканың қарқынды өсуі ақпарат алмасуға үлкен қажеттілік туғызды. Халықаралық сауда, дипломатиялық қызмет, халықаралық хат алмасу көлемі өлшеусіз өсті. Халықтар арасындағы мәдени байланыстар кеңейіп, халықаралық туризм жаппай сипатқа ие болды. Адамзат өміріндегі осы өзгерістердің барлығы аудармалар мен аудармашылардың қажеттілігін тудырды.

Аударманы сөйлеу қарым-қатынасының ерекше түрі ретінде зерттей отырып, аударма теориясы оның тілдік механизімін талдаумен ғана шектелмейді. Өйткені аударма тілдердің өзара әрекеттесуі ғана емес, мәдениеттердің өзара әркеттесуі болып табылады.

1. 2Аудармалық трасформациялар

«Трансформация - бұл көптеген аударма әдістерінің негізі. Ол мәтінге арналған ақпаратты сақтай отырып, бастапқы мәтіннің формальды (лексикалық немесе грамматикалық түрлендірулер) немесе семантикалық (семантикалық түрленулер) компоненттерін өзгертуден тұрады». Рецкер түрлендірулерді «логикалық ойлау әдістері» көмегімен біз шет тіліндегі сөздің мағынасын ашамыз және орыс тіліндегі сөздікке сәйкес келмейтінін немесе сәйкестікті табамыз, - деп анықтайды (Рецкер 1974, 38 б. )

Аударманың басты мақсаты-адекваттылыққа қол жеткізу. Бұл үдерістегі аудармашының негізгі міндеті-аударма мәтінінің аударма тілінің тиісті нормаларын сақтай отырып, түпнұсқа мәтінінде жасалған барлық ақпаратты мүмкіндігінше дәл беру үшін әр түрлі аудармашылық трансформациялар жасай білуі.

Аударма трансформациялары бір тіл аясында трансформациялардан айтарлықтай айырмашылықтары бар тіларалық қайта бөлу ерекше түрі болып табылады. "Бір тілді трансформациялар туралы айтатын болсақ, біз бір-бірінен грамматикалық құрылым, лексикалық толықтыру бойынша ерекшеленетін, бір-бірінен бірдей мазмұнға ие және осы контексте бір коммуникативтік функцияны орындауға қабілетті фразаларды ескереміз". Бастапқы мәтін мен аударма мәтінін салыстыра отырып, біз бастапқы мәтіннің кейбір бөліктері "сөзге" аударылған, ал кейбіреулері әріптік сәйкестіктерден айтарлықтай ауытқулары бар екенін айтамыз. Әсіресе, тілдік құралдар бойынша аударма мәтіні бастапқы мәтінге мүлдем ұқсас емес жерлерге назар аударады. Демек, біздің тілдік санамызда кейбір тіларалық сәйкестік бар, олардан ауытқуларды біз тіларалық трансформация ретінде қабылдаймыз.

Бастапқы операциялар ретінде қарастырылатын түпнұсқа тілі бірліктерінің сипатына байланысты аударма трансформациялары:

Стилистикалық трансформация-оның мәні ауыстырылатын бірліктің стилистикалық бояуын өзгертуден тұрады.
Морфологиялық трансформация-сөздің бір бөлігін екінші немесе бірнеше бөліктерімен ауыстыру.
Синтаксистік трансформация- синтаксистік функциялардағы сөздер және сөз тіркестерінің өзгеруінен тұрады. Аударма процесінде синтаксистік функциялардың өзгеруі синтаксистік құрылымдарды қайта құрумен қатар жүреді: қосалқы сөйлемнің бір түрін екіншісіне түрлендіру.
Семантикалық трансформация-сипатталатын жағдайлардың элементтері арасындағы әртүрлі себеп-салдарлық байланыстар негізінде жүзеге асырылады.
Лексикалық трансформациялар-тікелей сөздік сәйкестіктерден ауытқулар. Әр түрлі тілдердегі сөздің мағынасында сол құбылыстың немесе тұжырымдаманың әртүрлі белгілері жиі бөлінеді, олар белгілі бір тілге тән дүниенің, дәлірек айтсақ, белгілі бір тілдің ана тілінде сөйлеуін көрсетеді, бұл аудармада сөзсіз қиындық тудырады. Мысалы, очки және көзілдірік.
Грамматикалық трансформация - грамматикалық трансформация, Я. И. Рецкер айтқандай, аударма тілінің нормаларына сәйкес аударма процесіндегі сөйлем құрылымын өзгертуден тұрады. Трансформация толық немесе ішінара болуы мүмкін. Әдетте сөйлемнің басты мүшелері ауысқанда, сөйлемнің екінші мүшелері ауыстырылса, ішінара өзгереді. Сөйлем мүшелерінің ауысуынан басқа сөйлеу бөліктері де ауыстырылуы мүмкін.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.