Химиялық тәжірибелерді жүргізу дағдысын қалыптастыру

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 60 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының көкейкестілігі. Химияны оқыту кезінде оқу үрдісінің маңызды бөлігі ретінде химиялық эксперимент маңызды рөл атқарады.

Химияның эксперименттік сипаттамасы әр ғылыми ұғымның алдына қойылған міндетінен, практикалық негізі болу керектігінен шығады. Затты тану, құбылысты, үрдісті, фактілерді сезіну, қабылдаудан басталып, жалпылау мен абстракциялауға көшеді.

Химиялық ұғым - химиялық құбылыстар мен үрдістердің белгілері туралы білімді ортақтастыру. Оларды сараптау барлығына тән белгіні анықтау негізінде химиялық заңдылықтарды орнатады. Химиялық эксперименттің әр түрін пайдалана отырып, оқытушы теориялық білімді нақтылайды. Химиялық эксперимент оқушыларға олардың меңгерген химиялық ұғымын нақты мазмұнмен толтыруға, әртүрлі деректерден жалпы заңдылықты көруге көмектеседі. Химиялық эксперимент өз бетімен жұмыс істеуге, химияға деген қызығушылықты арттыруға мүмкіндік береді, себебі оны орындау үрдісінде оқушы бұл жұмыстың практикалық мәнін ғана емес, сонымен қатар бұл білімді қолдануға мүмкіндік алады.

Химиялық эксперименттің әдістемесі мен техникасын жетілдіру, оқыту құрал-жабдықтарын жаңартумен тығыз байланысты. Мектептегі және жоғарғы оқу орындарында оқытылатын химия курстарының әртүрлі бөлімдеріне арналған оқу құрал-жабдықтарын жасауға В. П. Артемьев, В. Н. Верховский, А. А. Журин, Э. Г. Злотников, Р. Н. Князева, Т. С. Назарова, П. А. Оржековский, И. Ф. Раздымарин, В. В. Сорокин, Г. В. Пичугина, А. А. Цветков, С. Г. Шаповаленко сияқты ғалымдардың ғылыми жұмыстары арналған.

Мектептердегі бүгінгі химиялық эксперименттік сабақтардың сипатына көз салсақ, мұғалімдердің қазіргі ойлары, сондай-ақ оларды қолданудың практикасы көп жаңалық, өзгерістер болып жатқанын көрсетеді. Практикада жиі кездесетін көптеген жаңалықтарды ғалымдар оқыту процесінде шығармашылықты дамытудың алгоритмі, яғни шығармашылықты дамытудың тәртібі мен ережесі.

Зерттеудің мақсаты: Мектепте органикалық химиядан жүргізілетін химиялық эксперименттік жұмыстар туралы жалпы сипаттама бере отырып ұйыдастыру жолдарын айқындау.

Зерттеу нысаны: Алматы қаласы, №59 мектеп-гимназия

Зерттеу пәні: мектептегі органикалық химия пәні

Зерттеу міндеттері:

мектепте жүргізілетін химиялық экспериментті жұмыстарға

теориялық және әдістемелік тұрғыдан сипаттама беру;

мектепте жүргізілетін химиялық эксперименттердің негізгі

түрлері мен олардың ерекшеліктерін ашып көрсету;

органикалық химияда экспеименттік жұмыстардың жүргізілу

жолдарын айқындау.

Зерттеу әдістері.

органикалық химияны оқытуда білім және тәрбие беру

мәселелеріне арналған әдебиеттерге шолу жасау;

органикалық химияны оқыту үрдісіндегі білім берудің көкейкесті

мәселелерін айқындау, теориялық және әдістемелік негіздерін тұжырымдау;

органикалық химияны оқыту үрдісінде білім беру әдістемесінің

ерекшеліктерін анықтау;

ұсынылған әдістемелік жүйенің тиімділігін эксперимент жүзінде

анықтау.

Қорғауға ұсынылатын негізгі қағидалар

Химиялық эксперимент қою арқылы оқушылардың танымдық әрекетін қалыптастырудың жолдары;
Химияны оқытуда оқушылардың білімін қалыптастырудың тиімділігін көрсететін педагогикалық эксперименттің нәтижелері.

ӘДЕБИ ШОЛУ

Мектепте химиялық эксперимент жасауда оқушылардың

белсенділігін қалыптастырудың жағдайлары

Соңғы он жылдықта қалыптасқан инновациялық білім беру парадигмасына сәйкес педагогтар мен оқушылардың қызметтерінде терең өзгерістер жүргізілді. Әсіресе, оқушылардың шығармашылық белсенділігі дамытуға айрықша мән беріліп отыр.

Білім беру үрдісінің қазіргі заманғы мақсаты оқушылардың белсенді өміріне тән дербестікті дамыту болады. Тұлғаның өзін-өзі дамыту, өзін-өзі қалыптастыру және өзін-өзі ұйымдастыру сияқты табиғи қабілеттерден тұратын. Осыған байланысты қазіргі заман мұғалімдеріне жаңа мамандандырылған талаптар алға қойылады. Бұл бойынша мұғалім тапсырмаларды орындауға үйрету, өз бетінше тапсырмаларды көбірек беруі тиіс болады.

Дербестік феноменін табиғи тұрғыдан зерттеу барысында, үш жеке бағыттар анықталады. Бұл бағыттар өкілдерінің айрықша көзқарастарымен ерекшеленеді. Бұл жіктелу ғылымда нақты көрсеткіштер негіздері болғандықтан ғана мойындалып отыр. Осы көрсеткіштерге әр түрлі тарихи дәуірлердегі тәрбие үрдісінің мақсаты кіреді.

Бірінші әлеуметтік-педагогикалық бағыт өкілдерінің еңбектерін саралаудан бастайық. Бұл бағыттың айрықша жақтасы, ұлы француз гуманисті және ойшыл қайта өрлеу дәуірінде Мишель Монтень білім беруде дербестік маңыздылығын айрықша атап көрсететін «Сіздің балаңыздың мұғалімі аманатқа берілген балаға өз еркін таңдауға әр түрлі заттардың дәмін татуға, өз бейімділігін анықтауға, өз жолын өзі таңдауға, кейде тек жолды көрсетуге ғана мүмкіндік берсе деп ойлаймын». Монтеннің бұл сөздерінде дербестік идеясын көреміз [1, 2] .

Білім берудегі белсенділіктің маңыздылық идеясы мен оқу үрдістердегі мұғалімнің рөлі Монтеннен кейін Я. А. Коменский, Ж. Ж. Руссо, И. Г. Пестолоцци және т. б еңбектерінде көрінеді. Руссо тәрбиенің мақсаты туралы айтқанда, баладаға барлық шығармашылық тұлғаның мүмкіндігін шығарудың қажеттілігін атап көрсеткен. Пестолицци мұғалімдердің міндеттеріне баланың жеке ақыл-ой қабілетін нығайту, қалыптастыру және оның ақыл-ой күшінің күшейтуін жатқызды.

А. Дистервергтің мұралары бізге оның балаларды оқытудағы әуесқойлық ұстанымдардың рөлі жайлы пікірлерімен маңызды. А. Дистерверг бойынша әуесқойлыққа бейімделу - тәрбиенің екінші басшы ұстанымы, білім беру үрдісіндегі баланың қабілеттерінің дамуы, біріншіден баланың ақыл-ой дербестігінің дамуы мен жеке өзі ой жүгірте алуына байланысты.

Сондықтан да осы көзқарастарды байланыстыратын негізгі басты идея-ойланудың да, пікір жасаудың дамуы тек дербес қызмет үрдісінде ғана, ал тұлғаның кемелденуі өзін -өзі тану жолымен дамиды. Осы бағыттың өкілдері тәрбиенің басты рөлі әуесқойлықта және өзін-өзі дамыта ұмтылуда жатыр деп ойлады (Песталоции) . Дегенмен әуесқойлық еркін дербес таным ретінде қарастырылды. Бірақ та бірінші бағыт өкілдерінің концепциясы табиғи тәрбие жайлы білім шеңберінде қалыптасады және сол себепті тұлғалықтың дамуына әлеуметтік фактордың рөлін аса бағаламайды.

Оқушының дербестік идеясының дамуының екінші бағыты-дидактикалық - Е. А. Коменскийдің педагогикалық мұрасымен көрсетіледі. Ол нағыз түпкі түсінікті қалыптастыру және танымдық қызметтерінің жеке дербес тәсілдерін қолдануды дамытудың қажеттілігін ерекше атап көрсеткен.

Оның еңбегі бойынша, оқушының дербестігінің қалыптастыру жолдарының 4 кезеңі «Выход из школьных лабиринтов» I-автопсия (жеке дербес бақылау) ; II-автопраксия (практикалық түрде жүзеге асыру) ; III-автохресия (білімді қолдану) ; IV-автокомплексия - (өз әрекет нәтижесін жеке өзі жеткізе алуы) болды.

Егер де Коменский бірінші рет оқушының әуесқойлығының қажеттілігін гуманисті түрде дәлелдесе, онда Дж. Локк ынталандыру және оқу қызметін мотивациялау жайлы сұрақ қойып одан да ары кетті. Ол балалардың әуесқойлығының дамытуы олардың дамуының қажетті негізгі шарты ретінде қабылдады.

Екінші бағыттағы өкілдердің еңбектерінде әуесқойлықтың терең түсінігі берілген: бұл түсініктің қайнар көзі және оқушының түпкі білімі. Ал балалардың әуесқойлыққа себепші болуы-олардың дамуының қажетті шарты. Бірақ бұл концепцияларда оқушының қызметі толық зерттелген, әуесқойлық жұмыстың үрдіс жағы ашылмаған.

Үшінші-дидактикалық бағыт К. Д. Ушинский, П. Ф. Каптерев, И. Алтынсарин көзқарастарымен шартты түрде біріктірілді. К. Д. Ушинский еңбектерінде ақыл-ой әуесқойлықтың мәселелері оқушылардың білім алуды үйренуі ретінде көрсетіледі және оларда білім алуға құштарлықты қалыптастырады. «Бала білім алуды үйренеді, ол бастапқы білім алуда оқудан маңызды» - осылайша ол бастапқы білім берудің маңызды міндетін көрсетті. К. Д. Ушинскийдің пікірі бойынша, «Мұғалімнің негізгі мақсаты оқытудың ішкі мазмұны бойынша қызықты ғана емес, сонымен қатар оңай» өткізу керек. К. Д. Ушинский басты проблемаға - дербестік пен оқушылардың оқу қызметіне жақсы қатынас эмоционалды саласымен байланысын қойды [3] .

К. Д. Ушинскийдің оқу процесін мақсатты түрде ұйымдастыру идеясын ары қарай П. Ф. Каптерев дамытты.

Ол педагогикалық процесті оқушы мен мұғалім қызметтерінің өзара байланыс жүйесі ретінде қарастырады. Білім беру проблемаларын оқушылардың өзін-өзі дамыту арқылы шешуге болады деп ойлады. Оқушының әуесқойлығына шектеу қойылмаса, оның көзқарасы бойынша, педагогикалық процесс бір уақытта әрі еркін, әрі қажет. Өйткені, бұл өзін - өзі дамыту процесі, оған сәйкес әуесқойлық шарасыз құбылыс [4] .

Қазақ мектептерінде дидактикалық міндеттерді пайдаланып алдыға үлкен қадам жасаған Ы. Алтынсарин. Нәтижелі оқу әдістері мен оқыту тәсілдерін сипаттай отырып келесі ережелерді белгілейді: а) оқыту әдісі - бұл балалардың сабаққа деген ынтасын қалайтын негізгі жол; б) сабақ барысында оқушылардың ойлау қабілетін дамытатын жаттығулар жасау. Ең бастысы, оқушылардың өздерін жеке ойлауға ұмтылуға тәрбиелеу. Ы. Алтынсариннің оқыту процесіне қойылған талаптарының барлығы психология - дидактикалық бағыт өкілдерінің көзқарасымен сәйкес.

Екінші бағыттан ерекшелігі бұл бағытта негізгі түсініктің терең мағынасы берілген: ақыл-ой дербестігі - бұл оқушының жеке, мұғалімнің көмегінсіз жаңа білім алуы; әуесқойлық - бұл ішкі процесс, соның көмегімен оқушы білім алады және оқыту әдісі оқушының дербестік деңгейімен бағаланады. Дегенмен, бұл еңбекте оқушының дербестік қызметінің құрылымы әлі толықтай ашылған емес.

ХХ ғасырдың 20- жылдарында дидактикада тарихи себептермен оқыту әдісі - тарихи әдіске немесе «Өмірлік міндет» әдісіне басымдылықты береді. Бұл әдіс бойынша, іздеу қызметтерінде оқушылардың дербестігін міндетті түрде талап ету қажет болды.

30-жылдарда танымдық дербестікті дамыту қиын болды. Өйткені, мектеп тәжірибесінде белсенділіктің айрықша түрі қолданылды - мұғалімнің рөлі аса бағаланбады. 30-жылдардың ортасында және екі он жылдық шамасында оқытуда авторитарлық тенденциялары күшейтілді. Олар әлеуметтік-тарихи процестердің тікелей көрінісі болады. Бұл кезеңге оқушылардың танымдық дербестігінің маңыздылығын бағаламау тән болады [5] .

Өткен ғасырдың 60-жылдарында дидактикалық зерттеулерде қайтадан оқушылардың дербестігін, тұлғалығын дамытуға көңіл бөлінді. Бұл оқушының белсенділігін дамытудың жолын іздеуді тұлғаның қажетті қасиетімен байланыстырды.

70-жылдарда оқушының белсенділігін дамытудың ерекше кезеңі М. А. Даниялов, М. Н. Скаткин, М. И. Махмутов, Н. А. Половников және т. б еңбектерінің көмегімен мектептің жаңа жағдайларда дамуы, оқушылардың тұлғалығының жаңа сапалы білім алуына сенімді болуы - танымдық дербестікті дамытуға әкелді.

Ғалымдардың тұжырымдамасы бойынша, тұлғаның дербестігі білім кешенімен ғана емес, сонымен қатар дағды мен үйреніп білуімен сипатталады. «Қарым-қатынас аспектісіне» айрықша деңгейде көңіл бөлінуі тиіс, себебі дербестік қызмет процесіне және оның нәтижесіне, оның жүзеге асыру жағдайына, қоғаммен байланысына және басқа адамдармен қарым-қатынас, сонымен қатар өзарақатынас динамикасының қалыптасуы қатынастардың нығаюымен сипатталады.

Осы мәселелердің тарихи терең тамырларына қарамастан, танымдық дербестік феноменіне осы кезге дейін қазіргі заманның психолог -педагог ғалымдарының әр түрлі ғылыми бағыттарында ерекше назарға алынып отыр. Әлеуметтік-экономикалық саланың өзгеруін есепке ала отырып және де саяси және идеологиялық климаттық басылымдық ерекшелігін есепке ала отырып, белсенділік принципі әр кезде жаңа мазмұнмен толықтырылады. Білім беру процесінің заңдылығына сүйене отырып, ол бойынша дербестіктің ең жоғарғы деңгейі оқушылардың жан-жақты және жоғарғы біліктілігімен кепілденеді. Оқушылардың танымдық дербестігінің дамуы қазіргі жағдайларда тұлғалық тәсілдерді орындаудың дидактикалық жолымен шығады. Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев Жолдауында жаңа ұрпаққа әрдайым өзін-өзі кемелденудің маңыздылығын атап көрсеткен. Оның пікірінше, Қазақстан Республикасының 21 ғасырда өркениетті түрде дамуы үшін әмбебап білімді қайта қараудың және оның маңыздылығын өсірудің, сонымен қатар оларды білім беру жүйесімен жүзеге асырудың қажеттілігі орасан зор. Осы талаптар танымдық дербестік сияқты тұлғалық білімнің табиғатын толықтай көрсетеді.

Өткендердің тәжірибесін оқушыларға үйрету керек деп түсінетін білім берудің дәстүрлі түсінігі бүгінгі таңда өзін-өзі дамытудың педагогикалық теория мен практиканың өкілдері оқушының әлсіз ішкі мотивациясына төтеп беретін, олардың шығармашылық потенциалының қажетсіздігіне, білім берудің қалыпты құндылығын гиперболизациялануына (баға алу, емтихан тапсыру және т. б) және сабақ оқымау сияқты педогогикалық технологияны іздеумен айналысуда [6, 7] .

Мектеп практикасында тұлғалықты дамытатын белсенділікті қолдану оқу процесінің қажетті компоненті және жеке оқу міндеті ретінде жүзеге асырылады: ол мүғалімнің құзыретімен жоспарланады және ұйымдастырылады. Белсенділіктің дамуының мақсатты түрде бағытталуы оқушылардың оқу еңбегіне қызығушылығын және белсенділігін арттырады.

Белсенділіктің қалыптасуы мәселелеріне әр түрлі көз қарастары мен

оқушылардың оқу барысындағы дербестікті ұйымдастыру дербес оқу қызметі-білім алудың ғана емес, сонымен қатар еңбектің басқа да элементтерін, көркем шығармашылықты, қарым-қатынас пен бейімделу құндылықтарын меңгерудің әмбебап мехнизмі деген қорытынды жасалынды [8] .

Оқушыларға органикалық химиядан эксперимент арқылы

оқытуды ұйымдастырудың әдіс-тәсілдері

Қазіргі мектептегі органикалық химияны оқытудың маңызды міндеттерінің бірі оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту, олардың өз бетімен білім алуға, терең білім алу мен оны өмірде қолдана алуына және толықтырып отыруына түрткі болатын «өзіндік жеке траекториясын» қалыптастыру. Бұл міндетті органикалық химия сабағында химиялық құбылыстардың мәнін түсіндіретін жарқын және есте қаларлықтай тәжірибелерді көрнекілеу үрдісінсіз мүмкін емес [9] .

Химияны оқыту кезінде оқу үрдісінің маңызды бөлігі ретінде химиялық эксперимент маңызды рөл атқарады.

Химияның эксперименттік сипаттамасы әр ғылыми ұғымның алдына қойылған міндетінен, практикалық негізі болу керектігінен шығады. Тану затты, құбылысты, үрдісті, фактілерді сезіну, қабылдаудан басталып, жалпылау мен абстракциялауға көшеді.

Оқушының орындайтын химиялық эксперименттері оқу үрдісінің барлық бөліктеріне кіре алады. Оқушылар жаңа білім алу үрдісінде қолданылатын химиялық эксперимент түрлерін қарастырайық.

Оқу үрдісіне оқушы экспериментін қосу кезіндегі әдістерді таңдауда негізгі және қосымша мақсаттарды анықтап алу маңызды. Жаңа материалды оқыту кезінде негізгі мақсат дерек пен теориялық білімді ортақтастыру болса, ал қосымша мақсаттар бұл логикалық ойлауды, білік пен дағдыны дамыту болады.

Химия пәнін оқытуда оқушылардың эксперименттерді өздерінің орындауының маңызы зор. Оқушының орындайтын эксперименттері: көрнекілік тәжірибелер, сарамандық жұмыстар, зертханалық тәжірибелер және олар сабақ барысында орындайтын эксперименттік есептер болып бөлінеді.

Көрнекілік тәжірибелер оқушылардың заттар, химиялық құбылыстар, химиялық ұғымдар туралы ойын қалыптастыру үшін жаңа материалды түсіндіру кезінде көрсетіледі. Көрнекілік тәжірибе көрсету маңызды нәтижелерді түсінікті етуге немесе химия тарапынан талқылауға, зертханалық тәжірибелерді орындауға үйретеді. Оқушылардың назары тәжірибені орындауға және оның нәтижесін талқылауға аударылады. Оқытушы тәжірибені көрнекі көрсете отырып, оны түсіндіріп жатса, оқушылар тәжірибені және түсіндіріліп жатқан материалды тек үнсіз ғана бақылап отырмайды. Олар назарларын тәжірибеге аударып, құбылысты барлық қырынан бақылауға мүмкіндік береді. Бұл жағдайда оқытушының іс-әрекеті сиқырлы манипуляция емес тәжірибені бұнсыз орындауға болмайтын қажеттілік. Тәжірибені көрнекі көрсету кезінде құбылысты бақылау зертханалық тәжірибені орындауға қарағанда ұйымдасқан түрде болады. Бірақ көрнекілік тәжірибелер қажетті біліктілік пен дағды қалыптастырмайды, сондықтан ол зертханалық тәжірибемен, сарамандық жұмыстармен және эксперименттік есептермен толықтырылуы қажет [4] .

Көрнекілік тәжірибелер келесі жағдайларда жүргізіледі: оқушыларды қажетті құрал-саймандардың қажетті мөлшерлерімен қамтамасыз ете алмағанда; тәжірибенің қиын, оқушылардың өзі орындай алмайтынында; бұл тәжірибені орындау үшін қажетті техниканы оқушылар меңгермегенде; аз мөлшерлердегі заттармен немесе тәжірибе нәтиже бермегенде; тәжірибе қауіпті болғанда (сілтілік металдармен, жоғарғы кернеулі электр тоғын қолданатын жағдайда) ; сабақта жұмыс жылдамдығын арттыру қажет кезінде.

Әр көрнекілік тәжірибенің оқытылатын құбылыстың сипаты мен оқу-тәрбиелік міндетіне байланысты өзінің ерекшелігі болады [5] .

Көрнекілік эксперименттің педагогикалық тиімділігі, білімге, білік пен дағдыға әсері оның техникасына байланысты. Көрнекілік эксперименттің техникасы дегеніміз осы экспериментті орындауға қажетті құрал-жабдықтардың, аспаптардың жиынтығы, көрнекі тәжірибе көрсету кезінде оның сәтті және айқын өтуін қамтамасыз ететін құрылғылармен және аспаптармен оқытушының жұмыс істей білуі. Оқытушы алдын-ала кабинеттегі құралдарды және олардың әрқайсысының жұмыс істеуін тексеріп, көрнекі тәжірибе көрсету техникасын жете меңгеруі қажет. Көрнекілеу әдістемесі дегеніміз көрнекілеуді тиімді және оны жақсы қабылдау үшін қажетті жағдайлардың жиынтығы. Көрнекілеу техникасы мен әдістемесі бір-бірімен тығыз байланысты, сондықтан оларды бірге көрнекілік эксперименттің технологиясы деп атауға болады. Көрнекілік тәжірибені орындауда әр тәжірибені жүргізу техникасы, реактивтердің сапасын, аспаптар мен құбылыстарды оқушылардың барлығы көре алатындай мүмкіндіктер жасап, оларды қауіпсіздік тұрғысынан тексеріп алу маңызды. Кейде көрнекі көрсететін үстелдің үстіне екі құрал-жабдықтарды қойған дұрыс: біріншісі жинақталған, тәжірибе жасауға дайын, ал екіншісі құрастырылмаған, оны пайдаланып, құрал-жабдықтың құрылысын толық түсіндіруге болады.

Мысалы, Кипп аппараты, мұздатқыш және т. б. Көрнекі тәжірибе көрсету кезіндегі сәтсіздік оқытушының беделін түсіретінін есте сақтау керек.

Зертханалық тәжірибелер - оқушының өз бетімен орындайтын жұмысының түрі. Ол сабақтың кез - келген кезеңінде материалды тиімді меңгеру және белгілі, саналы, берік білім алуы үшін орындалады. Зертханалық тәжірибені оқушылар эксперименттік дағдысы мен білігін жетілдіре отырып, өз беттерімен орындайды және тәжірибені орындау ол сабақтың барлық уақытын емес, тек бір бөлігін алады. Зертханалық тәжірибені кез - келген заттардың физикалық және химиялық қасиеттерімен танысу кезінде немесе арнайы теориялық ұғым мен ережені, сирек жаңа білімді игеру үшін жасайды. Өйткені, жаңа білім алу мазмұнында әрқашан таным міндеті болады. Зертханалық тәжірибенің сарамандық жұмыстан ерекшелігі оқушылардың барлық зейінін, назарын түгел аудармайды, өз бетімен істеген жұмыстың бөлігінен кейін оқушылар мұғалімнің түсіндіруін қабылдауға дайын болады. Зертханалық тәжірибелер мұғалімнің оқу материалын мазмұндауымен және көрнекі көрсетуімен қатар жүріп отырады. Сөйтіп, оқушының заттардың қасиеттері мен химиялық үрдістер туралы білімін қалыптастырады, бақыланған құбылысты қабылдауға үйретеді. Көрнекілік тәжірибе көрсетудің эксперименттен айырмашылығы эксперименттік білік пен дағдыны қалыптастырады. Зертханалық тәжірибенің міндеті - оқытылып жатқан белгілі құбылыспен оқушыларды тезірек, толығырақ таныстыру. Сондықтан пайдаланылатын техника 2-3 операциядан тұрады, бұл сарамандық білік пен дағдының қалыптастырылу мүмкіндігін шектейді. Зертханалық тәжірибе көрнекілік тәжірибеге қарағанда тиянақтырақ дайындалады. Бұл бір нәрсені ескермеу бүкіл сыныптың тәртібінің бұзылуына әкелуіне соқтырады. Зертханалық жұмысты әр оқушы өзі жеке орындауы қажет. Тым болмаса құралдардың бір жинағын екі оқушыдан артық пайдаланбауына қол жеткізуге тырысу керек. Бұл оқушылардың ұйымдасуы мен белсенділігіне, сонымен қатар, зертханалық жұмыстың мақсатына жетуіне оң әсер етеді. Тәжірибелер орындалған соң сарапталып, жасалған жұмыс жайлы қысқаша жазба жазу қажет [5, 6] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.