Шығыс жекпе жектерінде аяқпен тебу түрлерінің жарыс кезінде қолдану ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Абай атындағы қазақ ұлттық педагогикалық университеті

Тақырыбы: Шығыс жекпе-жегінің философиясы.

Орындаған:Жайлыханова Назгүл 2 курс
Сурдопедагогика 2 топ
Тексерген: Кенджибаев. А.

2020
КІРІСПЕ
Зертеудің маңыздылығы, өзектілігі. Қазақстан жерінде шығыс жекпе жектері жаңадан дамып келе жатқан спорт түрлері қатарына жатады. Шығыс жекпе жектерін үйрену, пайдалану, онымен жаттығу Кеңестер Одағы кезінде ХХ ғасыр аяғына дейін рұқсат етілмеген спорттар қатарында болды. Қазақстанда шығыс жекпе жектерінің жаппай дамуы ХХІ ғасырдың басынан Қазақстан егеменді ел болып танылғаннан кейін басталды.
Шығыс жекпе жектерімен шұғылдану оны дамыту осы спорт түрлерінде адам өміріне қажетті пайдалы қозғалыс жаттығу түрлерінің мол болуымен, әскери қорғаныс элементтерін өмірде пайдалану мүмкіндіктерін беруімен, сонымен қатар адам денсаулығын шынықтыруға бағытталған пайдалы әсерлердің көп болуы, және шығыс жекпе жектерімен барлық жастағы адамдардың жаттығуларына болатындығы оның жер шарының барлық түкпірлерінде жылдам тарауына себеп болып отыр. Шығыс жекпе жектерінде адам қолымен, денесімен, аяғымен қолдануға болатын әдіс тәсілдер түрлері өте көп. Соның ішінде адамның аяқтары мүмкіндігін қолдануы мол екендігімен ерекшеленеді.Шығыс жекпе жектерінің барлық түрінде аяқпен тебу, соққы беру түрлері көпекендігін ескере келе олардың түрлерін, қолдану ерекшеліктерін, жаттықтыру әдістемелерін анықтайтын зерттеулер өте аз екендігі, ал қазақ тілінде мүлдем зерттелмегені анықталды, осы жағдай жұмыстың өзекті тақырып екендігін айқындайды.
Шығыс жекпе жектеріндегі аяқпен тебу, соққы беру түрлерінің өзара айырмашылықтарын зерттеу оларды үйрету, жаттықтыру, жарыс кезінде ұтымды пайдалануға жол ашады және болашақта сапалы мамандар даярлауға көмектесетіндігі жұмыстың маңыздылығын көрсетеді.

1.Шығыс жекпе-жектері,философиясы.
Азия құрлығында өмір сүрген әртүрлі халықтар қашаннан бір-бірімен мидай араласып келеді. Бұл олардың арасындағы дене тәрбиесі мен спортта да анық байқалады. Ондағы ерекшелік Азия халықтарының тен жаттығуларында ұқсастық тамырларындағы біртектілік. Бұлардың барлықтары да денсаулықты сақтау мен қорғау, өз отандарының тәуелсіздігі мен тұтастығын сақтау, жауынгерлік дайындық ретінде дүниеге келген. Жалпы Ш. жекпе-жектерінің мынадай негізгі көздер біріктіреді. Оның негізін Оңт.-шығыс халықтарында дао философиясы, Инь-Ян күштерінің біртұтастығы (ағаш, от, жер, металл, су) өзара байланысы; йога-дене мен рух күшінің бірлігі оған психотерапиялық әсер ету; дала халықтарында бостандыққа, кеңдікке деген құштарлық құрайды.
Ш. Жекпе-жектерін осылайша жіктеу оны меңгеру үшін қажет. Мұнда мынадай қағиданы есте сақтау қажет: әдістерді үйренуге 6 ай, дене тәрбиесі ретінде білуге 2 жыл, мәдениет деп бойға сіңірген бүкіл ғүмыр қажет дегенді ескерген жөн.
Шығыс жекпе-жектері - спорт түрлеріне Азия құрлығын мекендеген халықтар арасында қарсыластарын жеңу және олардың шабуылынан қорғану мақсатында талай ғасырлар бойы дамып, өркендеп келе жатқан Айкидо, Таэквандо, Ката, Каратэ, сияқты т.б. жекпе-жек спорттүрлері жатады. Ш. Жекпе-жектеріндегі қарулар - сойыл, балға, шоқпар; Ағаш қарулар-таяқ, шыбық, айыр, бақан, шанышқы; сапты өткір қарулар - орақ, шалғы, балта, айбалта, ілмек, сүңгі, бекі, пышақ, қанжар, қылыш, семсер; майысқақ қарулар - шылбыр, шынжыр, қамшы, құрық, бүғалық, дойыр, арқан; киетін карулар - киме (кастеттер), ататын, лақтыратын карулар - садақ, арбалет, орақ (бумеранг), шар, тас т. б.

2.ШЫҒЫС ЖЕКПЕ ЖЕКТЕРІ ДАМУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ПРАКТИКАЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ
Шығыс жекпе-жектерінің әлемдік дамуына шолу
Жер шарындағы адамзаттың дамуына Шығыс халықтарының оның мәдениетінің ықпалы үлкен екендігін тарих дәлелдеп отыр.Шығыс елдерінің жауынгерлік өнерге, адамды шынықтыру, жаттықтыру бағытында және жекпе- жек өнерлерінің дамуына қосқан үлестері зор.Жер бетіндегі барлық халықтардың өзіндік ерекшеліктері бар дене тәрбиесі, жекпе-жек түрлері дамыған. Халықтардың өзара қарым- қатынас жасауы жағдайында бір елдің мәдениетінің, салт- дәстүрлерінің басқа елге таралуы орын алып отырады. Осындай жағдай жекпе - жек өнеріне де тән, бір елде пайда болған жекпе жек өнері қазіргі кезде көптеген елдерге тарап отыр кейбірі әлем біріншіліктері мен олимпиада ойындарына еніп отыр оған жапонның дзюдосымен, корейлердің таеквандосын мысалға алуға болады.Шығыс жекпе-жегі дегеніміз - бұл алдымен шығыс халықтарының ұлттық ойыны. Каратэ жапон халықтарының ұлттық ойыны болса, у-шу қытайдікі, ал таеквондо кәрістердікі дегендей. Бұл аталған халықтар өздерінің осы ұлттық ойындарын ғасырлар бойы үздіксіз жетілдіріп, дамытып келе жатыр. Өз елдерінде өтетін ұлттық мейрамдарында осы ойындардан түрлі көріністер қойып, ел тұрғындары мен қонақтарға оны тамашалатып жатады. Бір біріне сыртқы көріністері ұқсағанымен, олар бірінен бірі өзгеше. Әр халықтық өздерінің менталитетіне, тарихи дамуына, психологиясына байланысты олар ерекшеленіп тұрады. Мысалы, қытайлықтардың ұлттық ойыны - у-шу бірнеше түрден тұрады. Қазіргі тілмен айтқанда олар бір бірінен көп айырмашылықтары бар бірнеше стильдерден тұрады. Көп жылдар билік басында болған солтүстік Қытайда орналасқан Цин империясының стилі қатты қимылға толы болса, ал оңтүстік қытайлықтардың стилі созылмалы жәй қимылға ұқсаған қозғалыстардан тұрады. Сонымен қоса шығыс жекпе-жегі түрлі жан-жануарлардың қимылдарын салған әдістерді қолданады. Себебі, шығыс халықтары табиғатқа тереңірек мән береді, табиғатпен етене жақын. Адамзат дамуынан бастап қару ең алдымен аң аулау, тайпааралық қақтығыстарда шабуыл жасау, қорғану құралы ретінде пайдаланылды. Алғашқы қауымдық қоғамның дамуымен еңбек құралымен бірге шабуыл құралы да жетілдірілді. Бұған көптеген археологиялық деректер дәлел.Шаруалар мен қатардағы азаматтардың феодалдармен салыстырғандағы экономикалық және әлеуметтік теңсіздігі оларды қарулы жәбірлеушілерден қорғану тәсілін іздеуге мәжбүрледі.Бұл қолда бар құралдарды пайдалана отырып және тіпті оларсыз кәсіби қарумен қаруланған жаудан қорғану үшін жауынгерлік өнерді дамыту кезеңі болды. Бұл процесс Шығыста да, Батыста да белең алды. Кәсіби жауынгерлер үстілеріне арнайы сауыттарды киюі, темірден жасалған қару жарақтарды арқылы қорғанудың пайда болуы қоғамның жоғарғы буынының қару пайдаланбайтын жауынгерлік өнерге қызығушылығын төмендетті. Бұдан әрі мұндай қарым-қатынас от қарудың пайда болуымен және ақсүйектердің спорттық бейіндегі семсермен, қылышпен сайысуға қызығушылық танытуы қарусыз жекпе жектерге деген ынтаның төмендеуіне әкелді.

3.Шығыс жекпе-жектерінің Қазақстанда дамуы
Қазақ халқының жауынгерлік өнері тарихы өте ерте дәуірлерден басталады. Елін, жерін жаудан қорғау мақсатында соғыс қару жарақтарын жетілдіру, шабуыл және қорғаныс тәсілдерін жетілдіру мақсатымен қатар адамдардың жекпе жек өнерлерін жетік білулеріне көп көңіл бөлінген. Қазақ жерінде сайыстар мен жекпе жектердің көптеген түрлері дамығандығын көреміз. Халқымыздың үлкен байтақ өңірге орналасуы, көшіп- қонып жүруге негізделген шаруашылығы және көршілес елдердің салт- дәстүрлерінің әсер етуі қазақтың жерінде балуандық өнердің бір- бірінен айырмашылығы бар бірнеше түрлерінің дамуына негіз болды. Ертегі - аңыздарда, батырлар жырларында, этнографиялық жазбаларда, тарихи және көркем шығармаларда, археологиялық қазба деректерде күрестің бірнеше түрлері болғандығы туралы дәлелдер көптеп кездеседі.Жер бетінде адамдар пайда болған кезден бастап тамақ тауып жеу, ұрпақ тарату, жауларынан қорғану мақсатында адамдар өзара жекпе-жекке түсіп отырған. Бұрын да, қазіргі уақытта да балуандық өнер түрлерін жас ұрпақтың дене тәрбиесін дамыту, олардың дене-күшінің, батылдық жігерінің артуына, жерін, халқын қорғауға дайын болуына тәрбиелеу құралы ретінде кеңінен пайдаланады. Күрес өнері халықтардың ұлттық дәстүрлі ойындарының бірі ретінде дами отырып, кейіннен жеке спорт түрлеріне айналды, үлкен-үлкен жарыстар ұйымдастырылатын болды.Қазақ топырағында балуандық өнердің өте көне тарихы бар екендігінің бір дәлелі осыдан 18 ғасыр бұрын 371-381 жылдар арасында ғұндар патшасы Баламбер (Аттиланың алдында) өзінің жеңістері мен айтулы мемлекеттік шешімдерінен кейін үлкен той- жиын өткізіп, оның негізгі бір бөлігі ретінде ат жарыс, балуан күресі, садақ ату, найза лақтыру, аударыспақ, теңге алу, т.б. ойын түрлерін өткізген. Ал сол кездегі ғұндар тілімен осы ойын түрлері былай айтылған: Ээр - хүреш, Ат - хүреш, Ланса - хүреш (ланса - қазақша найза), Шабарман - хүреш, Жебе - хүреш, т.б. Ээр, Ер - күшті мағынасында, Хүреш-балуан күрес мағынасында.Қазіргі шығыс жекпе-жек түрлері де біздің жерімізде кеңінен таралғандығы туралы да деректер көп. Батырлар жекпе-жекке шығар алдында бір-бірінен: Алыспақ керек пе, әлде жұлыспақ керек пе? деп сұрауларының өзі сайыстың қай түрі болса да дайынмын деуді көрсетеді.Қазақ халқының ішінде таралған балуан күрестерін киім киініп шығуларына қарай төмендегідей бірнеше түрлерге бөлуге болады: қазіргі еркін күреске ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.