Кәсіпорынның экспорттық әлеуетін бағалау әдістемесі

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі

Алматы Технологиялық Университеті

Факультет «Экономика және Бизнес»

Кафедра «Экономика және менеджмент»

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: « Кәсіпорынның экмпорттық әлеуеті. »

Орындаған: Экономика 16-11. « » 2020ж.

Рысқали М. Қ.

Нұрылла С. Б

Ғылыми жетекші:

«Экономика және менеждмент» « » 2020ж.

кафедрасының меңгерушісі.

д. э. н., профессор

Джолдасбаева Г. К.

«Қорғауға жіберілді» « » 2020ж Кафедра меңгерушісі

д. э. н., профессор

Джолдасбаева Г. К.

Декан « » « » 2020ж

должность Ф. И. О.

Алматы 2020ж.

МАЗМҰНЫ:\

СОДЕРЖАНИЕ

Кіріспе: Кіріспе

3: 3

Кіріспе:

Экспорттық әлеуетті қалыптастырудың және іске асырудың теориялық аспектілері

3: 4

Кіріспе: 1. 1 Экономикалық категория ретінде экспорттық әлеуеттің мәні

3: 4

Кіріспе: 1. 2 Кәсіпорынның экспорттық әлеуетін бағалау әдістемесі

3: 11

Кіріспе: 1. 3 Әртүрлі елдерде экспортты қолдау жүйелері

3: 24

Кіріспе:

«SHYNAR TSB» ЖШС-нің жалпы мінездемесі

3: 31

Кіріспе: 2. 1 Кәсіпорынның ұйымдық құрылымының сипаттамасы

3: 31

Кіріспе: 2. 2 Кәсіпорынның өндірістік үдерісін ұйымдастыру

3: 37

Кіріспе: 2. 3 Кәсіпорынның маркетингтік қызметін талдау

3: 43

Кіріспе: 3 Кәсіпорынның негізгі экономикалық көрсеткіштерін талдау

3: 55

Кіріспе: 3. 1 Кәсіпорынның экспорттық әлеуетән жоғарлату жолдары

3: 55

Кіріспе: Қорытынды

3: 71

Кіріспе: Қолданылған әдебиеттер тізімі

3: 74

КІРІСПЕ

Қазіргі кезде нарықтық экономика мамандардың кәсіби дайындығына қатаң талаптар қойып отыр, соның ішінде кәсіпорын экономистеріне.

Сондықтанда болашақ экономист мамандарда қазіргі заман талабына сай ойлау қабілеттілігін, жоғарғы кәсіби біліктілікті, пайда болған мәселелерді шешу жолдарын іздеу және табу тілегін, нарықтық экономика жағдайында өндірістің даму болашағын көре білу ойларын қалыптастыру керек.

Дипломалды тәжірибенің мақсаты - соңғы бірнеше жыл ішіндегі кәсіпорынның өндірістік - шаруашылық қызметі туралы объективті деректерді жинау.

Тәжірибеден өту кезіндегі негізгі тапсырмалар:

кәсіпорынды өндірістік-шаруашылық бірлік ретінде оқып-үйрену;
шаруашылық субъектісінің жұмысының техникалық-экономикалық көрсеткіштерімен танысу;
шаруашылық субъектінің басқару құрылымымен танысу;
дипломалды тәжірибені өту кезінде материалдар мен деректерді жинау арқылы есеп беру.

Тәжірибені жүргізу орнының объектісі ретінде «Shynar TSB» жауапкершілігі шектелген серіктестігі алынып отыр. Есеп беру үшін осы кәсіпорынның өндірістік, қаржылық, статистикалық, бухгалтерлікжәне жылдық есептері негізге алынды.

Өнімнің болашақтағы өміршеңдігі оның сапасына байланысты болып келеді. Сапалы өнім шығаруда сапалы шикізат болуы тиіс. Кәсіпорын міндетті түрде жаңа технологиямен жабдықталуы тиіс. Өндіріс орнында білікті мамандардың да көп болуы кәсіпорынның үздіксіз әрі беделді жұмыс атқаруына әсерін тигізеді.

Қазақстан экономикасының нарыктық қатынастарға көшубарысында қоғамымыздың көптеген әлеуметтік жәнеэкономикалық мәселелерін жаңаша шешуге тура келеді. Нарыктықкатынастардың калыптасуы шаруашылық субъектілердің деңгейіндежаңа шаруашылық механиздерінің пайда болуымен кабаттасажүреді, онда өндірістік шаруашылык қызметтерінің жоспарлануына, жүзеге асуына, тіркелуіне талдануына, болжамдануына маңызды орын беріледі.

Көптеген жылдар бойы елімізде халық шаруашылығын басқару әкімшілік-әміршілік жүйе әдісімен жүргізілді, ал оны дамыту міндетті түрде орындалуға тиісті мемлекеттік жоспар негізінде жузеге асырылып келді.

Әрбір өндірістік ұйым бәсекелестерінен артта калып қоймас үшін өз өндіріс көлемін және нарық сұранымын кем дегенде 2-3 жылға мұқият жоспарлап, келешегін аңыкгаулары керек. Жоспарлауда жіберілген кез келген қателік кәсіпорынды орасан шығындарға, банкроттыққа немесе толық жойылуына әкелуі мұмкін. Шаруашылық субъектіге өз болашағының әрбір кезеңі бойынша егжей-тегжейлі, яғни өнімді жобалаудан бастап жаңа технологияны ендіру, тәжірибелі-эксперименттік жұмыстар мен өнімді шығаруға дейін, содан соң өндірістегі ескі өнімді әрлендіруді токтатып нарыққа жаңа өніммен шығуды алдын ала қарастыру керек. Бұлардың барлығы шаруашылықгың ішкі экономикасымен, салык жүйесімен және несиелік жағдайлармен, нарықтағы ахуал және бәсекелестердің ниеттерімен, шаруашылық субъектіден тыс жағдайлармен байланысты болуы керек.

Шаруашылық субъекті кызметін зерттеу және талдау жүргізумынадай мүмкіндіктер береді:

келешекте даму перспективасын күні бұрын болжап білу;
материал, еңбек және каржы ресурстарын неғұрлым тиімдіпайдалану;
банкрот кауіпінен құтылу;
ғылыми-техникалық саясатын мақсатка лайық және тиімдіжүргізу;
өндірілетін өнімді нарык талабына сай дер кезінде жаңарту жәнеоның сапасын арттыру;
өндіріс тиімділігін арттыру және қаржылық жағдайды жақсарту.

Осы есеп беру жұмысында Алматы қаласында қызмет атқарып жатқан кәсіпорындардың бірі «Shynar TSB»ЖШС-ң жалпы өндірістік және қаржылық жағдайының жалпы жағдайы қарастырылған.

«Shynar TSB» - бұл ет және сүт бағытындағы асыл тұқымды ІҚМ өсірумен, қой шаруашылығымен, жылқы шаруашылығымен, түйе шаруашылығымен, өсімдік шаруашылығымен, ара шаруашылығымен, балық шаруашылығымен, инновациялық құрама жем зауытында мал азығымен және ауыл шаруашылығының өзге де салаларымен айналысатын көпсалалы агрохолдинг.

Жаңадан құрылған кәсіпорынның негізгі қызметі жаңа техниканы қолдана отырып, тиімділігі жоғары ғылыми негізделген технологияларды ұйымдастыру есебінен отандық ауыл шаруашылығы өндірісін дамыту болып табылады. Бұл идея кәсіпорынның саясаты мен стратегиясының негізі болды. Алдымен екі сала жетекші болып саналды: өсімдік шаруашылығы және мал шаруашылығы. 2006 жылы қарау барысында үшінші бағыт пайда болды - алынған өнімді қайта өңдеу, 2013 жылы-төртінші бағыт - білім беру, ал 2016 жылдан бастап бесінші бағыт-асыл тұқымды жоғары генетикалық мал басын өндіру. Бүгінде «Shynar TSB» ЖШС Қазақстанның ауыл шаруашылығы кәсіпорындары арасында АӨК инновациясын енгізу және тарату бойынша көшбасшы болып табылады.

«Shynar TSB» ЖШС -ң басты тапсырмасы қоғамдық тұтынушыларды өз өнімдерімен қанағаттандыру, түскен пайданы еңбек ұжымының мүшелері мен кәсіпорын меншігінің экономикалық - әлеуметтік жақсартуға пайдалану болып табылады.

1 Экспорттық әлеуетті қалыптастырудың және іске асырудың теориялық аспектілері.

Экономикалық санат ретінде экспорттық әлеуеттің мәні.

Сыртқы экономикалық байланыстарды дамытудың қазіргі заманғы проблемаларын зерттеу процесінде "экономикалық әлеует" неғұрлым кең ұғымымен тығыз байланысты "экспорттық әлеует"сияқты ұғымның мәні мен мәнін нақты айқындау маңызды. Бұл ретте Проблемалық мәселе экспорттық әлеуетті бағалау және өлшеу мүмкіндігі болып табылады, оның ішінде осы ұғымды анықтаудың бірыңғай тәсілі жоқ.

Ең алдымен, "әлеует"терминін талдау керек. Экономикалық контексте әлеуетті интерпретациялаудың қолданыстағы нұсқаларына жасалған талдау оның мынадай түрлерін бөліп көрсету қабылданғанын көрсетті: табиғи, инвестициялық, зияткерлік, экономикалық, ресурстық, Еңбек және т. б. осы ұғымдардың мәнін анықтау кезінде елеулі әр түрлі оқулар бар екенін атап өту маңызды. Бұл "әлеует" ұғымының кең түсіндірілуі оны іс жүзінде әр түрлі салаларда, соның ішінде экономикада кез келген объектілерге қолдануға мүмкіндік беруімен байланысты. Мысалы, " орыс тілінің түсіндірме сөздігінде "келесі анықтама берілген:"әлеует - бұл қандай да бір қатынастағы қуат деңгейі, қандай да бір мүмкіндіктер құралдарының жиынтығы".

Мұнда әлеует физикалық шама ретінде және оны кез келген қолдану кезінде "әлеует" ішкі мүмкіндіктері ретінде қарастырылады. Бірақ "экономикалық әлеует" санаты өзінің құрамы мен мазмұны бойынша өте ауқымды болып табылатындықтан және Елеулі функционалдық ерекшеліктері бар ресурстардың үлкен тізбесін сипаттайды, оның біркелкі және барынша толық бағасы мен өлшемі қиын. Бұл "экспорттық әлеует"ұғымына да қатысты. Отандық зерттеушілердің арасында экономикадағы (әсіресе АӨК саласында) әлеуетті анықтаудың теориялық тәсілдерін дамытуға П. В. Лещиловский және А. В. Мозоль сияқты ғалымдар елеулі үлес қосқанын атап өткен жөн. Мазмұны анықталған агроөнеркәсіптік кешен және оның құрамы саласындағы өндірістік әлеует ұғымдары, оны бағалау әдістері әзірленді, бұл әсіресе маңызды болып табылады, өйткені салалар мен салааралық кешендер деңгейінде өндірістік және экономикалық әлеуеттің басқа да түрлерін бағалау әдетте қиын. Алайда, зерттеудің ерекшелігін ескере отырып, осы зерттеуде экономикалық әлеуеттің маңызды құрамдас бөлігі ретінде қаралатын экспорттық әлеуетке баса назар аударылуы тиіс.

Кейбір жағдайларда "экспорттық әлеует" ұғымы әлеуеттің басқа түрлерімен, мысалы ресурстық, өндірістік (өндірістің экспорттық бағдарлану деңгейіне байланысты), осы категорияны дәл түсіндіру және оның құрамын дұрыс түсіну үшін экономикалық әлеуеттің құрамдас бөлігі ретінде ғана оны оқшау қарау қажет болып табылады. Демек, экспорттық әлеует ұғымы неғұрлым тар, бірақ бұл ретте неғұрлым біртекті және айқын болып табылады, бұл оны сипаттау мен бағалау мүмкіндігін жеңілдетеді. Бірақ ғылыми ортада осы ұғымға қатысты бірыңғай пікір жоқ екенін атап өткен жөн. Экспорттық әлеуеттің барлық анықтамаларының жалпы белгісі оларды белгілі бір субъектіге (елге немесе кәсіпорынға) байланыстыру болып табылады, соның салдарынан экспорттық әлеует осы субъектінің сипаттамаларының бірі ретінде, яғни осы субъектінің экспортты жүзеге асыру қабілеті немесе мүмкіндігі ретінде қаралады. "Қазіргі заманғы экономикалық сөздікте берілген анықтама ең сәтті болып табылады»:

"Экспорттық әлеует - бұл әлеуетті қабілет, осы елдің өзінде бар немесе өндірілетін ресурстарды, өнімдерді экспорттауға мүмкіндігі" экспорттық әлеуеттің жеткілікті түрде үйлесімді және жүйелі түсінігі (АӨК саласына қатысты) А. В. Мозоля мен В. Н. Гавдур мақалаларында талданды. Оларда экспорттық әлеуетті қалыптастыру және іске асыру процесі сипатталған және оны өлшеу мүмкіндіктері сипатталған. Мысалы, А. Б. Борисов оны "әлеуетті қабілет, елдің өзінде бар немесе өндірілетін ресурстарды экспорттауға мүмкіндігі"деп айқындайды.

В. В. Швыдкийдің пікірінше, экспорттық әлеуетті экономикалық әлеуеттің серпінді өзгеретін құрамдас бөлігі ретінде анықтауға болады, оның ұйымдық-техникалық құрылымы кәсіпорынның миссиясы мен мақсаттарына бағына отырып, сыртқы орта мен ішкі жағдай факторларының әсерін ескере отырып, алыс және жақын шетел нарықтарында берілген рентабельділік деңгейі бар сатудың тұрақты көлемін қамтамасыз етеді.

Аймақтық экономика тұрғысынан экспорттық әлеуеттің мәнін неғұрлым дәл көрсетеді. Осы тәсілге сәйкес, өңірдің экспорттық әлеуеті оның экспорттық базасын анықтауды ескере отырып, өз негізінде өңірдің ішкі экспорттық мүмкіндіктерін сандық өлшей отырып және шетел нарығын тұтыну сыйымдылығымен бағаланады.

С. Г. Камолов экспорттық әлеует деп экономикалық жүйенің ресурстарды, өндірістік күштерді, ғылымды, сервистік-өткізу инфрақұрылымын және экспортты валюталық-қаржылық қолдау жүйесін дамытудың қол жеткізілген деңгейінде әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті тауарлар, технология және қызметтер өндіру қабілетін түсінеді.

Әр түрлі авторлардың "экспорттық әлеуеті" ұғымының мазмұнын қарап, экономикалық тұрғыдан да, оның мәні тұрғысынан да өңірдің экспорттық әлеуетіне анықтама беру қажет.

Біздің пікірімізше, экономикалық тұрғыдан алғанда, өңірдің экспорттық әлеуеті деп қалыптасқан өңірлік салалық құрылым кезінде әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті тауарлар мен қызметтер экспортының барынша мүмкін болатын көлемін түсіну керек.

Біздің ойымызша, өңірдің экспорттық әлеуеті ретінде өңірлік экономикалық жүйенің әлемдік стандарттарға сәйкес келетін өндіру қабілетін түсіну керек. Осы аймақтың табиғи-ресурстық базасын ұтымды пайдалану кезіндегі тауарлар, технология, қызметтер.

Жоғарыда көрсетілген өңірдің экспорттық әлеуетін айқындау отандық экономиканы дамытудың қазіргі заманғы кезеңінің, атап айтқанда, өңірлердің әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі бойынша саралануын тереңдетуді, коммерциялық қызметтер, ұйымдық-экономикалық компоненттер, нарықтық қатынастардың даму деңгейі есебінен Экспорттың тауарлық құрылымын кеңейтуді барынша толық ескереді.

Экспорттық әлеуетті дамыту-кезең-кезеңімен процесс және әрбір кезеңге әдістер мен құралдар жиынтығы сәйкес келеді, оларды қолдану белгілі бір схема бойынша жүзеге асырылады.

Бірінші кезеңде жүйенің жалпы әлеуетін, оның бәсекелестік артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтайтын факторлардың әсеріне талдау жүргізіледі.

Екінші кезеңде сыртқы экономикалық қызметтің негізгі бағыттары бағаланады. Бұл жұмыс елдің экспорттық әлеуетін дамыту стратегиясының негізін қалайды және оның бастапқы қағидаттары:

- әлемдік шаруашылықтың даму үрдістерін есепке алу және әлемдік шаруашылық байланыстары құрылымындағы ұлттық жүйенің орналасқан жерін анықтау;

- шаруашылық жүйесінің ішкі экономикалық жағдайын бағалау.

Үшінші кезең экспортты кеңейтудің ықтимал нұсқаларын талдау және болжау. Экспорттық саясат бағыттарын мұқият іріктеу жүргізілуде және экспорт құрылымы жетілдірілуде.

Төртінші кезеңде сыртқы экономикалық қызметті реттеудің қолайлы әдістерін іріктеу жүзеге асырылады, сондай-ақ экспортты ынталандыру шаралары айқындалады.

Стратегияның қолайлы нұсқасын таңдағаннан кейін оны іске асыру тетігі әзірленеді. Бұл ретте артықшылық сыртқы экономикалық қызметтің шаруашылық тетігін жетілдірудің нақты бағдарламаларына берілуі тиіс. Олардың тиімділігінің өлшемі қоғамдық және экономикалық қажеттіліктерді қанағаттандыру дәрежесі бола алады (кірістерді, экспорттық кешеннің рентабельділігін арттыру, жұмыссыздықты азайту) .

Қазіргі әлемде өнімді өткізудің ұйымдық-экономикалық шараларына сыртқы нарықта жетекші рөл бөлінеді. Егер бұрын басты ұстаным ең кең ассортиментті өнім өндіруді иеленсе, онда бүгінде экономикалық әлеует басқа елдер мен аумақтардың кооперация құралдары мен өндірістік әлеуетін барынша тиімді пайдалана отырып, жаңа тауарлар мен қызметтерді өндіруді және өткізуді тездетіп ұйымдастыру мүмкіндіктерімен анықталады

Бұл жағдайда елдің шаруашылық кешенін қайта жаңарту мен дамытудың негізгі міндеттері өндірістік жүйелерді біртіндеп жаңарту ғана емес, сондай-ақ жаңа өндірістерді ұйымдастыру үшін қолайлы жағдайлар қалыптастыру, сондай-ақ инновациялық жобаларды іске асыру болуы мүмкін. Неғұрлым тиімді әлемдік қаржы және технологиялық ресурстарға қол жеткізуді қамтамасыз ету экспорттық жеткізілімдер көлемін және олардың жалпы ішкі өнімдегі үлесін кеңейтуге ықпал ететін болады. Сондықтан сақтау және экспорттық әлеуетті кеңейту болып табылады қазіргі заманғы экономикалық жағдайды дамытудың басым бағыттарының бірі ұлттық жүйесін шаруашылығы.

Күрт экономикалық өзгерістер кезеңі экспорттың тұрақтандырушы функциясы ерекше өзектілікке ие болады. Ұлттық нарықтың даму үрдістерінің әлемдік дағдарыстан айырмашылығы соңғысының салыстырмалы тұрақтылығынан тұрады, сондықтан Ұлттық экономика дағдарысы жағдайында экспорт өндірісті толық қаржылық күйреуден ұстап тұратын тұрақтандырушы буын болып табылады. Қазіргі салыстырмалы қолайлы экономикалық жағдай ішінара экспорттаушы кәсіпорындардың қызметімен қамтамасыз етіледі.

Кәсіпорынның экспорттық әлеуетін қалыптастыру және іске асыру тиімділігін басқару - кәсіпорынның шетелдік нарықтағы өндірістік-коммерциялық қызметінің барынша мүмкін болатын нәтижесіне қол жеткізу. Мұндай күрделі экономикалық Объектіні басқару кезінде

кәсіпорынның әлеуеті, әсер етуі кәсіпорынға қатысты сыртқы ортаның әсерімен де, кәсіпорынның өзінің ішкі жай-күйімен де байланысты түрлі деңгейдегі әртүрлі факторларды есепке алу қажет.

Экспорттық әлеуетті қалыптастыру сатысында оларға жатқызуға болады:

- Стратегиялық жоспарлау;

- маркетингтік жоспарлау;

- өндірісті ұйымдастыру;

- өнім, жұмыс, қызмет сапасы;

- шығындар мен бағалардың арақатынасы;

- инновациялық мүмкіндіктер.

Ең алдымен, кәсіпорындардың экспорттық әлеуетін дамытудың тиімділігіне жалпы мемлекет деңгейінің факторлары әсер етеді. Бұл факторларды макродеңгей факторлары деп есептеуге болады. Макродеңгей факторларының әрекеті кәсіпорынға ең маңызды шектеулер қояды. Кәсіпорын деңгейінде макродеңгей факторларын басқару мүмкін емес, әдетте, бұл факторлар мемлекеттік саясаттың сөзсіз талаптарымен ұсынылған. Сондықтан макродеңгей факторларын талдау, есепке алу және бақылау кезінде басқарылатын экономикалық жүйенің олардың әсер ету жағдайларына барынша бейімделуіне қол жеткізу қажет. Макродеңгейдің реттелмейтін факторларына мыналарды жатқызуға болады: мемлекеттің сыртқы сауда саясаты, халықаралық стандарттар жүйесі, СЭҚ саласындағы заңнамалық актілерді қабылдау. Кәсіпорындардың экспорттық әлеуетін қалыптастыру кезінде басқару оның тиімді іске асырылуын қамтамасыз ететін факторларға талдау жүргізу қажет. Мұндай факторларға мыналар жатқызылуы мүмкін: таңдап алынған халықаралық нарықтағы өнімнің бәсекеге қабілеттілігі, берілген көлемде кәсіпорынның өндірістік мүмкіндіктері, сапалы ресурстық құрауыштың болуы, маркетингтік және өткізу саясатының тиімділігі, СЭҚ жүргізу бойынша мамандардың болуы. Осы факторлардың жиынтық әсері Кәсіпорынның экспорттық әлеуетін қалыптастырудың барлық сатыларына әсер етеді. Олардың әсерін бағалауды кәсіпорын басшылары жүйелі түрде жүргізуі тиіс. Өнеркәсіп өнімінің жекелеген түрлерінің бәсекеге қабілеттілік деңгейі отандық өндіріс халықаралық қоғамдастық өнеркәсіптік тауарларға қоятын халықаралық стандарттардың талаптарына әрдайым сәйкес келмейді. Өнеркәсіптік өндірушілердің экспорттық әлеуетінің өсу факторларының бірі дамыған елдердің кәсіпорындарымен халықаралық операцияны ұйымдастыру қызмет етуі мүмкін. Кооперация шеңберінде отандық өнім, сондай-ақ лицензиялық импорттық аналогтар өндірісі ұйымдастырылуы мүмкін. Халықаралық нарықта табысты бәсекелестік үшін өнімнің танымал бренді болуы тиіс. Танымал брендтің болмауы отандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін төмендетудің маңызды факторы болып табылады. Сыртқы нарықтарда нарық сегменттері, әдетте, әртүрлі бренд тауарлары арасында бөлінген. Танымал брэндтің болуы кәсіпорын құнының өсуінің, ол өндіретін өнімнің экспорттық мүмкіндіктерін қалыптастыру мен дамытудың, Кәсіпорынның экспорттық әлеуетін іске асырудың тиімділігін арттырудың негізгі факторларының бірі болып табылады.

Кәсіпорынның экспорттық әлеуетін қалыптастырудың маңызды факторы дамыған халықаралық өндірістік және Маркетингтік коммуникациялардың болуы болып табылады. Әдетте, отандық кәсіпорындар өндіретін өнім түпкілікті өнім болып табылмайды, ол өндірістік тізбектегі кейінгі буын болып табылады. Халықаралық өндірістік интеграция Кәсіпорынның экспорттық әлеуетін қалыптастырудың қажетті критерийі.

Кәсіпорынның экспорттық әлеуетін қалыптастыру-әртүрлі сыртқы факторлардың әсерімен жеке алынған кәсіпорын деңгейінде болатын күрделі көпжоспарлы процесс. Кәсіпорынның халықаралық рыноктағы экспорттық қызметі басқа елдердің экономикалық және саяси мүдделерін қозғайды, сондықтан халықаралық рыноктарға шығуды жоспарлау кезінде нақты халықаралық рыноктың көптеген факторларын ескеру қажет.

Кәсіпорынның экспорттық әлеуетін тиімді қалыптастыру үшін, ең алдымен, экспорттың құндық көлемін арттыру қажет және оның шығындарын бір мезгілде төмендету. Бір жағынан экспортты ұлғайту өндірілетін және халықаралық нарықтарға жеткізілетін өнімнің нақты көлемін арттыру есебінен жүргізілуі мүмкін. Екінші жағынан, экспорттың құндық көлемі оның сапалық сипаттамаларын жақсарту кезінде экспортталатын өнім бірлігінің бағасын арттыру есебінен ұлғайтылуы мүмкін.

Экспорттық әлеуетті арттыруға сондай-ақ Кәсіпорынның экспорттық өнімдерді өндіруге және сатуға кеткен шығындарын төмендетуге, шетелде сервистік, сату алдындағы және сатудан кейінгі қызмет көрсетуді ұйымдастыру есебінен экспорттық түсім көлемін ұлғайтуға ықпал етеді. Осы зерттеу шеңберінде Өнімді, жұмыстарды, қызметтерді өндіру және өткізу көлемін арттыру және оның өзіндік құнын төмендету, өндірісті және еңбекті ұйымдастыру, басқару құрылымын жетілдіру, өндіріс шығындарын азайту және т. б. саласындағы ұйымдастыру-экономикалық факторлардың әрекеті есебінен дәстүрлі, классикалық, кеңінен танымал және қолданылатын технологиялар қарастырылмайды. Зерттеу барысында Ресей кәсіпорындарының сыртқы экономикалық қызметінің нақты жағдайларында бүгінде олардың экспорттық әлеуетін қалыптастыру тиімділігін арттырудың Елеулі нәтижесін беретін және қазіргі заманғы экономикалық ғылымда бар технологияларды толықтыра алатын басқару элементтеріне ерекше назар аударылды.

Біздің ойымызша, экспорттық әлеует - кәсіпорын мен нарықтың қасиеттері мен сипаттамаларын ескеретін абсолюттік шама мен кешенді көрсеткіш. Сондай-ақ, өндірістік әлеуеттен, өндіріс көлемінен болатын кейбір функция ретінде ұсынылған экспорттық әлеуетті сандық бағалауға әрекет жасалды. Зерттеудің осы бағыты экспорттық әлеуетті бағалау мәселесін шешуге жеткілікті шамада жақындайды, бірақ бұл ретте тек ұйым немесе сала деңгейіне ғана қолданылады деп айтуға болады. Егер экспорттық әлеует туралы ұйым емес, жеке өнім немесе ресурс туралы айтатын болсақ, бірқатар нақтылаулар қажет. Экспорттық әлеуеттің мәні туралы жоғарыда айтылғандардың барлығы бізді оның стратегиялық мақсаты-халықаралық еңбек бөлінісіндегі ел экономикасының қолда бар және әлеуетті бәсекелестік артықшылықтарын жандандыру құралы, елдің тұрақты экономикалық өсу жолына шығуына жәрдемдесу құралы болуы.

1. 2 Кәсіпорынның экспорттық әлеуетін бағалау әдістемесі

Кәсіпорынның экспорттық әлеуетін бағалау экспорттық қызметтің басталуын жоспарлау кезінде де, Кәсіпорынның сыртқы нарықтардағы жұмысы процесінде де жүргізілуі тиіс. Шетелдік нарыққа өз бетінше шығуды шешкен кәсіпорындар осы саладағы даму қаржылық, адами, ұйымдастырушылық және коммерциялық ресурстарды талап ететінін түсінуі тиіс. Жергілікті шетелдік нарықта жұмыс істеп жатқан кәсіпорындар уақыт өте келе өткізу нарықтарын кеңейтуге ұмтылады, ал ол үшін олар өздерінің күшті және әлсіз жақтарын анықтап, жаңа сатып алушыларды жеңіп алу үшін өз мүмкіндіктерін бағалауы тиіс.

Экспорттық қызметті стратегиялық жоспарлау кезінде Кәсіпорынның экспорттық әлеуетін бағалау:

- Кәсіпорынның экспорттық қызметінің баламалы жобаларын салыстыру;

- өнім экспортының негізгі бағыттарының тұжырымдамасын әзірлеу;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.