ҚАЗАҚ ЖЕРІНЕ ИСЛАМНЫҢ ТАРАЛУЫ

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚ ЕЛІНЕ ИСЛАМ ДІНІНІҢ КЕЛУІ

ЖОСПАР

КІРІСПЕ . . .

КІРІСПЕ. . .:

КІРІСПЕ. . .: I ҚАЗАҚ ЖЕРІНЕ ИСЛАМНЫҢ ТАРАЛУЫ . . .

3: 5

КІРІСПЕ. . .: 1. 1 Ислам құндылықтары және қазақ жеріне таралуы . . .

3: 5

КІРІСПЕ. . .: 1. 2 Исламның Қазақстанға келуінің саяси аспектілері . . .

3: 22

КІРІСПЕ. . .: 1. 3 XIX - XX ғасырдағы қазақ қоғамындағы ислам.

3: 26

КІРІСПЕ. . .:

КІРІСПЕ. . .: II ҚАЗІРГІ ҚАЗАҚ ҚОҒАМЫНДАҒЫ ИСЛАМ ДІНІ . . . . …

3: 34

КІРІСПЕ. . .: 2. 1 Тәуелсіз Қазақстан Республикасындағы ислам . . .

3: 34

КІРІСПЕ. . .: 2. 2 Қазақстан мемлекетіндегі дін мен саясат . . .

3: 42

КІРІСПЕ. . .:

КІРІСПЕ. . .: ҚОРЫТЫНДЫ . . .

3: 53

КІРІСПЕ. . .: ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

3: 59

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік және діни қатынастарды реттеу басымдығына ие - ислам дінінің еліміздегі орнығу тарихы өзгеше әрі бірегей. Себебі әлемнің 1 миллиард 500 миллионнан астам әр түрлі ұлттан тұратын неше мың тілдік, нәсілдік ортасы бар халық ұстанып отырған Ислам дінінің тарих сахнасында болуы он төрт ғасыр уақытты қамтиды. Қазақ мәдениетіндегі ислам құндылықтарын зерттеу мәселесінде міндетті түрде Исламның Қазақстан жеріндегі таралу мен қалыптасу ерекшеліктеріне тоқталу қажет.

Қазақ даласына ислам діні VII ғасырдың басында арабтардың Орта Азияны бағындыруы нәтижесінде кіре бастады. Шындығын айтқанда, ислам діні Қазақстанға күштеп енгізілген жоқ. Қазақстанда сол дәуірде қалыптаса бастаған феодалдық қатынастарға ислам дінінің кері әсері болмай, қайта ол феодалдық қарым-қатынастарды жандандыра түсетінін көре білген феодалдық үстем тап иелері ислам дінін қуана қарсы алды. Өйткені бұрыннан келе жатқан шаман діні феодалдардың талап-тілегін, мақсат-мүддесін қанағаттандыра алмады. Ал ислам діні болса халықты рухани жағынан болсын, саяси жағынан болсын мығым ұстай алатын мемлекеттік дін бола алды. Осындай тиімді жақтарына қарамастан қазақ тайпалары өзінің бұрыннан келе жатқан шаман дінін, ата-баба аруағын қастерлеуді ұстанып, ислам діні қағидаларына мән бермеді. Академик Бартольд В. В. : «ХІІІ ғасырдың басында мұсылман Хорезм билеушілері мұсылман емес Сырдариядағы және Торғай облысындағы қыпшақтармен соғысуына тура келді, » [1] . - деп жазуына қарағанда, сол кездерде қазақ тайпаларының басым көпшілігі әлі мұсылмандық жолға түсіп, ислам дінін қабылдамаған сияқты. Рузбиханның жазуына қарағанда, қажет десеңіз XVI ғасырдың өзінде де қазақтар пұтқа табынушылар деп танылып, оларға қарсы «ғазауат» соғысына шығуды талап еткен. Өйткені шариғат заңдарын араб миссионерлері үндеп, үгіттеп, насихат жүргізгендеріне қарамастан, халық ата-баба аруағына, тәңірге, жұлдыз-айға ұзақ уақыт бойы сиынды. Ата-баба аруағына сиыну бәлекеттен сақтап, өздеріне бақыт, молшылық, жақсылықтар әкеледі, мал басының аман болуына, өсіп-өнуіне көмектеседі деп, сол үшін олар аруақты разы етуге тырысты. «Аруақ аттаған оңбас» деп аруақты ұмытпады . . . [2]

Әбу Ханифа жол салған суниттік ағым басқаларына қарағанда көнімпаз, басқа халықтардың әдет-ғұрып заңдарына бой ұсынғыш болуы себепті қазақ тайпаларына да өте тиімді болды. Сондықтан да қазақтардың әдет-ғұрпы өз кезегінде ислам діні шариғат заңдарын кері итеріп тастамай, қайта феодалдық қарым-қатынастың жандануына игі әсер ететін шариғат заңдарын қабылдап алды. Сөйтіп, екі наным ұзақ мезгіл бойы бір-біріне зиян келтірмей, қатар өмір сүрді. Сол себепті де қазақтардың әдет-ғұрпы көбіне өзінің бұрынғы болмысын сақтап қалды. Билер қазақтардың қоғамдық маңызы зор мәселелерінің көпшілігін ежелден келе жатқан бұрынғы ата-бабалары әдет-ғұрып заңдары бойынша талқылап шешті. Ал өз кезегінде араб миссионерлері де қазақ тайпаларының тілін, әдет-ғұрпын, сенімдерін, праволық нормаларын, мәдени жетістіктерін лақтырып тастамай, санасуына тура келді. Бұлардың бәрін исламға қайшы келмейтіндей етіп, қырын жатқызуға тырысты.

Зерттеудің тақырыбы . Қазақ еліне ислам дінінің келуі.

Зерттеу нысаны . Қазақстандағы ислам діні.

Зерттеудің пәні . Ислам дінінің қазақ жеріне келуі мен таралуы.

Зерттеудің мақсаты. Исламның Қазақстан жеріндегі таралу мен қалыптасу ерекшеліктеріне тоқталу болып табылады.

Зерттеудің міндеттері. Зерттеу жұмысының мақсатына орай келесі міндеттер айқындалады:

Ислам дінінің құндылығын көрсету;
Қазақ жеріне діннің келу ерекшеліктерін сипаттау;
Исламның Қазақстанға келуінің саяси аспектілерін қарастыру;
Қазіргі мемлекетіміздегі дін мен саясат ара қатынасын зерттеу.

Зерттеу жұмысының теориялық және практикалық маңызы. Зерттеу жұмысының нәтижелері дінтану ғылымының дамуына өз үлесін қоса алады деген сенімдемін. Диплом тақырыбы тарих, философия ғылымдарға ортақ жалпы танымдық және арнайы әдістер пайдалану негізінде жазылды. Зерттеу тақырыбының алға қойған мақсатына жету жолында объективті әлем дамуының жалпы заңдылықтарына негізделген теориялық және практикалық зерттеу тәсілдері пайдаланылды.

Зерттеу жұмысының құрылымы. Ғылыми жұмыстың құрылымы зерттеліп отырған тақырыптың мазмұнына сай кіріспе, екі тараудан, қорытындыдан, сілтеме және пайдаланылған әдебиет тізімінен тұрады. Зерттеу жұмыстың жалпы көлемі 61 бет.

1. ҚАЗАҚ ЖЕРІНЕ ИСЛАМНЫҢ ТАРАЛУЫ.

Ислам құндылықтары және қазақ жеріне таралуы

Қазіргі таңда Ислам діні өз қарқындығымен өсіп келе жатыр. Ислам дінін дүние жүзінде 1 млд. астам адам ұстанады. Ислам діні адамға мейірімділік, тәрбиелік, моралдық құндылықтарға аса бай дін болып саналады. Әсіресе, Аллаға деген сүйіспеншілікті және шын ниетімен құлшылықты, ата-анаға деген құрметті, туған-туысқандарымен сыйластықты, және де барша мұсылманды өзінің бауырым деп бір-біріне ыстық құрметте болуын үйретеді.

Сөздің түбіріне келсек, ислам діні пайда болмастан бұрын, Араб елінде надандық (джахилия) кезеңі еді. Сол уақыттарда пұттарға, әр түрлі мүсіндерге табынып, оның үстіне әйелдер зиналықпен айналысып білгендерін істеп жүрді. Бір әулетте қыз бала туылса, қыздарын жерге тірілей көметін еді. Сол кез неткен аянышты және адамдық қасиеттінен жұрдай екені ақылға сыйымсыз іс-әрекет болғаны белгілі. Алайда сол қоғамның ислам діні келіп, өркениеті өсіп, сана сезімі түбегейлі өзгерді. Тек жақсылыққа ұмтылып, адамгершілігі молайып, биік жетістіктерге жетті. Бірде Омар (р. а. ) баяғы надандық дәуірді есіне алса, кейде күліп, кейде жылайтын. «Жылайтын себебім дейді екен сұрағандарға, ол кезде араб халқы қыз баладан обадан бетер үркетін. Тіпті қыздары төрт бес жасқа келгенде, тірілей жерге көміп тастайтын. Осыны ойласам қамығып жылағым келеді. Ал күлкім келетін себебі халық қамырдан пұт жасап, соған табынатын. Бірақ қарындары ашса сол табынғандарын өздері жеп қоюушы еді» депті. Міне осыдан кейін нағыз шынайы дін екеніне, түбінің тамыры өнегелікке, тәрбиелікке, сонымен қатар тәртіпке, толы екендігі белгілі болып тұр. Ислам дінінде ата-ананы жоғары қойып, ата-анаңа құрметпен қарап, сыйластықпен өтуді ашық айтып кеткен. Тіпті пайғамбарымыз «жаннат - анаңның табанының астында» деп аналарды жоғары бағалап кеткен болатын.

Оған пайғамбардан жеткен көптеген хадистер айғақ. Осыншама ананың абыройын асқақтатқан, оның беделін көтерген діни мәтіндер бола тұра қоғамда ананың алдындағы міндеттеріне салғырт қарайтын жандар жетерлік. Бұл ислам дінінің құлықтық құндылығына бей жай қарағандықтан осындай жағдайлар туындап отыр. Сонымен қатар оның салдары қоғамдағы тастанды жетім балалар, қараусыз қалған қарттар, жазықсыз жапа шеккен жандардың көбеюуіне алып келуде. Негізгі сөздің түйіні, адам деген сөз, адамгершілігімен түбірлес келеді. Бұл өмірде адамзат баласы адамгершілік жолмен жүрмесе, адамдығынан айырылғанмен тең. Адамгершілік - ол мейірімділік әдептілік тәрбиелікпен тәртіптіліктен туындайды. Бұл өмірде адамзаттың жүрегінде мейірімділік болу қажет. Ал мейірімсіздік қатігездіктің жолына душар етеді.

Ислам этикасы дінге негізделгендіктен оның діни-этикалық құндылықтары да діннің негіздерінен алынған. Ислам дінінің қатаң монотеизмнен кейінгі басты мәселесі - адамның қоршаған ортамен болған қатынасы. Бұл қатынас адам мен Алла, адам мен адам және адамның табиғат пен болған қатынасы. Адамның осы қоршаған ортамен байланысты қатынасын реттеу үшін қойылған талап міндеттер, қағида ережелер ислам этикасын туғызды. Демек ислам этикасы тек қана қоғам немесе екі кісі арасындағы қатынас емес, ол адамның барлық ахуалында болатын, сонымен бірге өмір сүретін өмір бейнесі болып табылады.

Ислам көзқарасы бойынша дүние ақыреттік егіс жері. Адам осы өмірде ақыреттік амалын орындап, сол амалға байланысты о дүниеде мәңгі бақыттылыққа немесе азапқа бөленеді. Сондай осы дүние адамның шексіз қабілеттерінің дамуына, кемелденіп өсуіне, Алланы танып оған құлшылық ету үшін жаратылған уақытша орын. Бұл дүние сырат көпірінен өту үшін емтихан орны. Адам осы дүниеде Алла тарапынан сынаққа алынып, өзін о дүниеде қай жерге лайық екенін дәлелдейді.

Ислам этикасы дүниелік істі ақыретпен байланыстырып екеуінің теңдігін ұстауды ұсынады. Яғни шынайы өмірден бас тартып адамды о дүниемен ғана байланыстырмайды. Адамның осы өмірдегі орнын белгілей отыра екі дүниенің де теңдігін қадағалауды талап етеді. Бұны рух пенен тән теңдігі деп айтуға да болады. Осы өмір ақырет өмірінің бір жемісі ретінде қарау қажеттігін белгілей отыра, осы өмірдің маңыздылығын, қажеттілігін, айтып өткен.

Дүниеде тіршілік ету, өмір сүру үшін қажетті шарттардың барлығы орындалған. Өмір сүру миллиондаған процесстерді қажет ететін жағдай. Солардан біреуі орындалмай қалғанда тіршілік өлімге жол береді, ағза ыдырауға, жойылуға ұшырайды. Адам ағзасының бір қалыпта тұруы үшін оның белгілі бір мөлшерде азықтармен қамтамасыз етілу қажеттілігі мәлім. Бұл жерде көңіл аударуды қажет ететін жәйт, адамның өзінің тіршілігі үшін қажет болған зат алмасу процесінен бейхабар болуы. Адам өзі үшін қажетті болған энергияға еріксіз және санасыз қол жеткізуде. Бұл адам табиғатында дағдылы механизм түрінде орналасқан. Олар - аштықты білдіретін ішкі талаптар, дәм сезу, ләззат т. б. ішкі сезімдер. Алла тіршілік ету үшін бұларды тірі организмдерде орналастырғаны секілді, қоршаған ортада да сол дәмдерді жаратқан. Демек, олар объективті. Сол дәмдердің болмысы және соларды сезетін сезімдердің жаратылуы нәтижесінде адам өмір сүруге ұмтылым, санасыз, еріксіз түрде тіршілігін қамтамасыз етіп жатыр. Өйткені адамның секунд сайын дем алып, дем беруі, дене үшін қажетті температураның төмендеуіне байланысты жаурауы, көтерілуіне байланысты ыстықтауы, қарынның ашығуы мен тойған кездегі тәбеттің тоқтауы санасыз және еріксіз түрде орындалуда. Осы бір дағдылы механизмнің арқасында зат алмасу балансы сақталып тұр. Егер бұл процесстер біздің ерік-қалауымызға, санамызға берілгенде, адам бұлардың бәрін есептеп, орындауда әлсіз болар еді. Тіршілік үшін қажет болған зат алмасу балансы бұзылып, өлімге жол берер еді. Азық-тағамдар ішкі сезімдерге, дағдыға емес, ауырған кезде докторлардың рецептісіне негізделген дәрілермен қамтамасыз етілу сияқты ерік-қалауға негізделер еді. Бұларды орындаудан адамдар ләззат алмай керісінше ащы алатын еді. Бұндай жағдай адамды өмір сүруден ләззат алдырмай, одан безуіне себеп болады.

Сайып келгенде сезімдер мен дәмдер тіршілік үшін жаратылған. Демек адам өмір сүру үшін азықтармен қамтамасыз етіледі. Бұл зат алмасу балансының сақталып қалуы үшін азықтарға дәм, ал адамға оны сезу қабілеті берілген. Азықтармен қамтамасыз етілудің түп мақсаты өмір сүру болса, өмірдің мақсаты не деген сұрақ туады. Ислам дінінде дүниелік өмірдің өткінші, уақытша екенін, ал негізгі өмірдің о дүниеде болатынын жоғарыда атап өттік. Олай болса дүниедегі ләззаттар қайдан келді, не үшін адамдарға берілуде деген ой туады. Негізінде бұлар жаннаттық ләззәттардың үлгілері ғана. Олардың міндеті таным мен жарнама. Дүниені танып білу арқылы адам Алланы да таниды. Демек адам ислам діні бойынша Алланы танып білу үшін жаратылған. Оны танып білу оған құлшылық етуді қажет етеді. Шексіз әлем алдында адамның әлсіздігі, Алланың құдіретіне, шексіз мұқтаждығы оның шексіз байлығына, надандығы оның шексіз біліміне сыйындырады, шексіз әлем ішінде адам өзінің түкке тұрғысыз нәрсе екенін түсініп, оның болмысымен ғана бар болатынын түсінеді де оған құлшылық етеді. Құлшылық етуге лайық сен ғанасың деп, оған бас иеді. Демек өмірдің мәні, оның түп мақсаты Алланы тану болса, одан күтілетін нәтиже - оған құлшылық ету.

Ислам діні тұрғысынан бақыттылық осы өмірдің жаратылыс мақсатымен байланыстырылып қарастырылады. Өмір сүру қаншалықты әрбір жеке тұлғаға тікелей қатысты болғанмен, адам өз өмірінің тағайындаушысы, жаратушысы, оның жалғасы үшін қадағалаушысы емес. Бұл адамға берілмеген. Адам өз өмірінің иесі болмағанына оның тууы, өсуі және өлуі дәлел. Өйткені адам бұлардың ешбіреуін өз бақылауына ала алмайды. Демек өмірді кім жаратқан болса, оның мақсатында сол тағайындайды. Ешкім өмірдің мақсатын өзінің көздеген мүддесіне қарай бағыттай алмайды. Өйткені ол оның жаратушысы емес. Барлық нәрселер өзінің жаратылыс мақсатына сай іс-әрекетте болса, соған үйлесімді болса ғана өзінің кемелдігін табады. Ол оның табиғатының қажеттілігі болып табылады. Бүркітті зәулім сарайда ұстап, алтын таққа отырғызса, ол оны бақытты етпейді. Ол бақытты көк аспанда емін-еркін ұшып жүруде табады. Өйткені оның табиғаты еркін ұшып жүруге сай жаратылған. Бұлбұл бау-бақшада, бөрі орманда ғана өз бақытына ілесе алады. Демек барлық нәрсе өз табиғатына сай, жаратылыс мақсатына сай өмір сүрсе ғана бақытқа қол жеткізеді. Адам болмысының екі табиғатын (рух және тән) ескерер болсақ, бұлардың да табиғи қажеттіліктерін өтеу қажет. Тәнге қатысты қажеттіліктер адамның биологиялық жаратылысына сай келмесе, дене сырқаттанады, адамның мазасын алады. Сол секілді адамның қоршаған ортамен болған қарым-қатынасы, сана-сезімі, ерік-алауы т. б. рухани жағдайлар рухтың табиғатына сай болуы қажет. Егер де бұлар рух табиғатына сай болмаса, онда адамның бақытқа қол жеткізуі де тым мүшкіл болады.

Ислам діні тұрғысынан адам өмірінің мақсаты - Алланы тану және оған құлшылық ету. Демек адам өмірінің бақыты да Оның жарлығына сай өмір сүру арқылы жүзеге асады.

Ислам діні ең алдымен адам мәселесін көтерді. Адамның осы дүниедегі алатын орны, оның жоғарғы сатыда жаратылғандығы, жер бетінде оның халифа болып аталуы, бұлардың бәрі де адам мәртебесін көтеріп әлеуметтік және жаратылыстағы мәнін ашуда. Дегенмен бұл мәртебені сақтап қалу тағы да адамның өз қолында екенін Құран бізге айтуда. Ислам дінінің қалыптасу кезеңіндегі ең басты мәселе, гумандықтың аяқ астында тапталуы еді. Ислам этикасы дінге негізделе отыра бұл мәселенің басын шешті. Ең алдымен әйелдердің беделін көтеріп оларды, ер кісімен тең ұстады. Сондай-ақ, бай мен кедей, араб пен ажам (араб емес), түріне, түсіне, мансабына қарамай Алла алдында тең екенін, арасындағы айырмашылықтың кісінің тақуалығы арқылы ғана екенін уағыздады.

Адамның ерік-қалауы мен ождан бостандығының ислам этикасында маңызы зор. Сондықтан да адам өз еркімен орындаған нәрсесі үшін ғана есепке тартылады, сондай-ақ, басқасы үшін ешкім жауап бермейді. Бұл тұрғыдан алғанда ислам этикасы христиан этикасынан ерекше. Адам дүниеге күнаһар болып тумайды. Ол дүниеге таза болып келеді де сана сезімі қалыптасқаннан кейін өз амалынан ғана жауапты тұтылады. Адам бұл дүниеде халифа болып жаратылды. Алла адамды өзіне құлшылық етуі үшін жаратты. Адамның да бұл дүниедегі басты міндеті осы әлемнің жаратушысын танып, оған құлшылық ету болып табылады. Адам бұған қабілетті де болып жаратылған. Басқа жаратылыстардан ерекшелігі оның атауларды білуі, ғылым-білім иесі болуы. Сол білімі арқылы адам өзінің қабілетін шексіз дамытып, дүниені танып сол арқылы Алланы да кеңінен таниды және оған құлшылық етеді. Бірақ адам осы бір жаратылу мақсатынан ауытқып, дүниелік істерменен шұғылданып оның артындағы жаратушыны ұмытып кетеді. Ислам этикасының да негізгі міндеті осы жерде қажет, яғни адамның жаратушысына деген қатынасын дұрыстау болып табылады.

Ислам этикасының христиан этикасынан ерекшеленетін жағы - күналардың кешірілуі мәселесі. Исламда біреудің күнәсын кешіру жоқ. Әркім өз күнәсын өзі жуу қажет, Құранда жамандықтан кейін жақсылық жасаңдар деген. Күнәның кешірілуі - істеген қателікті дұрыстап, тәубеге келіп, тікелей Алладан кешірім сұрау арқылы мүмкін. Сондықтан да адамға әрқашан өз күнәлары алдында үміт пен қорқу арасында болуы қажет. Алланын мейірімділігінен қол үзбеу және оның қаһарынан қорқу адамды тәубеге келтіріп, күнәлардан бас тартқызатын маңызды сезімдер болып табылады.

Ислам этикасы нақты шариғат нормаларына негізделген. Дегенмен исламда адамға күшінен асатын, орындауға шамасы келмейтін міндеттер жүктелмейді. Тіпті нақты тыйым немесе парыз болған жерде адамның оны орындауға шамасы келмесе онда ол талап одан босатылады. Мысалы доңыз еті харам, бірақ басқа жеуге ешнәрсе болмаса ол мубах (рұқсат) болады. Сондай-ақ, ораза ұстау шамасы келгендерге ғана парыз саналады.

Адам осы өмірге жоқтан бар етіліп жаратылған. Бірақ ол өз-өзінің иесі емес. Оның иесі жаратқан Алла. Сондықтанда адамға берілген рух және тән аманат болып саналады. Адам өзінің материалдық және рухани болмысын әрдайым қорғап оған қиянат жасамауға тиіс. Өз-өзін азаптау, өз жанына қол жұмсау исламда ауыр күнә болып табылады. Ол қандай жағдайда жаратылса да (дені сау немесе мүгедек, сырқат, бай, кедей) өз жаратылысына шүкір етіп Аллаға разы болуы қажет.

Адамның адамға деген көзқарасы. Ислам этикасы қоғамдық тәртіпті сақтайтын барлық ережелерді өз мазмұнына дәстүр етіп алған. Адамның адамға деген көзқарасы қаншалықты дұрыс болса олардың өзара қатынасы да соншалықты дұрыс болады. Ислам діні ең алдымен адамның Алла алдындағы теңдігін уағыздайды. Екіншіден, әрбір тұлғаның қаны, жаны, мал-мүлкі, ар-намысы басқасына харам болып табылады. Оған қол жұмсау зұлымдықпен тең етілген.

2. Исламның жақсымен жаманға берген бағасы. Ислам дiнiнде «жақсылық» пен «жамандық» жайлы ұғымдарды анықтайтын көптеген аяттар мен хадистер бар. Бұл аяттар мен хадистердiң қоғамдық өмiрдегi тәрбиелiк мәнi ерекше. Адам жақсылықты сыртта емес, өзінде іздеуі қажет. Жақсылыққа қол жеткізу үшін «жақсы» болу қажет. Бұл мәселе мынадай аятта ескертілген. «Елді ізгілікке бұйырып өздеріңді ұмытасыңдар ма? Кітапты оқисыңдар, ойламайсыңдар ма?».

Сахабалардан Нәууас ибн Сәмған пайғамбардан «жақсылық» пен күнәнi сұрағанда: «Жақсылық» көркем әдеп, «жамандық» жүрегiңнiң ұнатпаған және адамдардың естулерiн қаламаған нәрсең» деп жауап берген.

Бұл хадистің анықтауы бойынша «жақсылық» пен көркем әдеп тең мағынада, яғни әдептi iстердiң бәрi де «жақсылық», ал кiмде-кiм қандайда бiр «жамандық» жасайтын болса, оны өзi де iштей сезiнiп, басқа бiреулерден iстеген жамандықтарын жасырғысы келедi.

Пайғамбар басқа хадисiнде де «Сендердiң ең қайырлыларың көркем әдептi болғандарың» деп, адамдарды көркем әдептiлiкке шақырған.

Құран кәрімде, ізгі істердің достастырушы, жарастырушы қасиеттері де белгіленген. Бұл жайында мынадай аят бар: «Жақсылық» пен «жамандық» тең емес. «Жамандықты» ең көркем түрде жолға сал. (жамандыққа қарсы жақсылық қыл) сол уақытта сенiмен екеуiң араңда дұшпан болған бiреу, өте жақын достай болып кетедi. Бұл қасиет, сабыр еткендерге ғана нәсiп болады. Сондай-ақ бұл сипатқа зор несiбелілер ғана ие бола алады».

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.