Тест тапсырмаларын жасау және таңдау
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ ФАКУЛЬТЕТІ
ЖАЛПЫ ПЕДАГОГИКА КАФЕДРАСЫ
Шардан Мөлдір Серікбайқызы
ТЕСТТЕРДІ ТЕХНОЛОГИЯЛАНДЫРУ МЕН ҚҰРАСТЫРУ ЗАМАНАУИ БІЛІМ БЕРУДІ ДАМЫТУДЫҢ ОБЪЕКТИВТІ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ РЕТІНДЕ
Магистрлік диссертация
Ғылыми жетекші: п.ғ.к., профессор м.а.Бұлақбаева М.К.
Магистрант: Шардан М.С.
Алматы, 2019
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
3
1 ТЕСТТЕРДІ ТЕХНОЛОГИЯЛАНДЫРУ МЕН ҚҰРАСТЫРУДЫ ЗАМАНАУИ БІЛІМ БЕРУДІ ДАМЫТУДА ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Заманауи білім беруді дамытуда тесттерді технологияландыру мен құрастырудың зерттелу жағдайы
1.2 Тест технологияларын заманауи білім беруді дамытудағы обьективті тенденциялары мен перспективалары
1.3 Заманауи білім беруді дамытуда тесттерді технологияландыру мен құрастырудың ерекшеліктері мен критерийлері
2 ТЕСТТЕРДІ ТЕХНОЛОГИЯЛАНДЫРУ МЕН ҚҰРАСТЫРУДЫ ЗАМАНАУИ БІЛІМ БЕРУДІ ДАМЫТУДА ҚОЛДАНУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ
2.1 Заманауи білім беруді дамытуда тест технологияларын қолданудың әдіс-тәсілдері
2.2 Тесттерді технологияландыру мен заманауи талаптарға сай құрастырудың мүмкіндіктері
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Қазіргі уақытта білім беру саласында педагогикалық тесттерді кең қолдануға бағытталған оқушылардың оқу жетістіктерін бақылау мен бағалаудың жаңа жүйесі жасалуда. Тестілеу әдістерін әзірлеудің өзектілігі мен маңыздылығы олардың технологиялық мүмкіндіктерімен анықталады, бұл студенттерді оқыту сапасы туралы обьективті ақпарат алуға мүмкіндік береді және Қазақстан білім сапасының бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін ықпал етеді.
Оқыту мен білімді бағалаудың жаңа технологияларын ендіру педагог қауымның тесттерге деген қызығушылығын арттыруда. Көптеген педагогикалық жаңалықтардың бірі болып табылатын тесттік жүйе оқушылардың білім, білік, дағды деңгейін обьективті бағалауға, оқушыларды даярлау талаптарының берілген стандарттарға сәйкестігін тексеруге, оқушылар даярлығын жоғарылату жайлы мәселелерді анықтауға жол ашады.
Қазіргі заман талабына сай, әр мұғалім өз білімін жетілдіріп, ескі бірсарынды сабақтардан гөрі, жаңа талапқа сай инновациялық технологияларды өз сабақтарында күнделікті пайдаланса, сабақ тартымды да, мәнді, қонымды, тиімді болары сөзсіз. Бұл жөнінде Қазақстан Республикасы Білім туралы Заңының 8-бабында Білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі - оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу деп атап көрсеткен [1]. Бүгінгі таңда жалпы орта білім беретін мектептердегі білім беруді жаңашаландырудың ақпараттық - коммуникациялық технологияларды пайдалану арқылы көрініс табатын оң алғы шарттары қалыптасып келеді.
Соңғы жылдары оқушы білімін тексерудің тиімді бір жолы, тест әдісі кеңінен қолданылып жүр. Тест оқушы білімінің деңгейін ғана анықтап қоймайды, оның ойын жүйелеп, жылдам есептеуіне, логикалық ойлау, есептеу дағдыларының қалыптасуына, тез шешім қабылдау қасиетінің дамуына тиімді әсер етеді.
Қай пәннен болмасын оқушы білімін тексерудің, бағалаудың бір түрі - тестік бақылау болып табылады. Тест оқушының білім дәрежесі қандай екендігін анықтайтын және ол білімді түрлі жағдайларда қолдана білуін тексеруге мүмкіндік беретін тиімді жол.
Жаңа педагогикалық технологияның ерекшеліктері - өсіп келе жатқан жеке тұлғаны жан - жақты дамыту. Инновациялық білімді дамыту, өзгеріс енгізу, жаңа педагогикалық идеялар мен жаңалықтарды өмірге әкелу. Бұрынғы оқушы тек тыңдаушы, орындаушы болса, ал қазіргі оқушы - өздігінен білім іздейтін жеке тұрға екендігіне ерекше мән беруіміз керек.
Кейінгі жылдарда студенттер мен оқушылардың білімін бақылауды ғылыми ұйымдастырудың жалпы мәселелеріне, педагогика теориясы мен әдістемесі, оқу үрдісін басқару мәселелеріне қызығушылық арта түсті. Елімізде білімді бақылау мәселелерін С.А. Абдыманапов [2], Т.О. Балықбаев [3], Е.Ы. Бидайбеков [4] және т.б. ғалымдардың жұмыстарында қарастырылған.
Тестті құрастыру алғаш ХХ ғасырдың 20 жылдарында пайда бола бастады. Бүгінгі таңда педагогикалық өлшемдер теориясын ашып беруде көптеген ғалымдар еңбектері жарық көрді. Мысалы, Ресейде В.С.Аванесов[5], В.И. Звонников [6], М.Б.Челышкова[], В.А.Хлебников[7],, В.М.Полонский[8], Л.И.Рувинский[9], т.б. көптеген ғалымдар болды.
Қазіргі уақытта студенттерді аттестациялық сынақтан өткізуде бақылаудың тесттік түрлері неғұрлым обьективті әдіс ретінде кеңірек қолданыла түсуде. Сонымен қоса, тесттерді оқушылар білімін бақылау мақсатында емес, оқыту мен дамыту мақсатында да пайдалану бағыттары іздестірілуде. Сондай зерттеулердің қатарына И.Б.Бекбоев[10], В.Г.Болтянский[11], Н.Я.Виленкин[12], Д.Г.Глейзер[13], Б.В.Гнеденко[14], В.А.Далингер[15], А.А.Столяр[16], Л.Т.Искакова[17] және т.ю. еңбектерін қосуға болады.
Қазақстандық ғалымдар еңбектерінде соңғы жылдары білім беру саласын басқарудағы нәтижелер мен зерттеулер жүргізгені байқалады. Бүгінгі күні біздің біздің елімізде педагогикалық зерттеу мәселелерімен шұғылданып жүрген ғалымдардың еңбектері (С.Ж. Прәлиев, Ш.Т. Таубаева, А.Қ. Құсайынов, А.Қ. Рысбаева, М.К. Бұлақбаева) білім беру сапасын бағалау, мониторингпен байланысты зерттеу жұмыстары бар.
Жоғарыда айтылған ғалымдардың еңбектерін зерделей келе, заманауи білім беруде тесттерді технологияландыр мен құрастырудың әдістері қаралмағандығы анықталды. Осы мақсатта тесттерді технологияландыру мен құрастыруда негіз болатын әдістемелік жүйесін жасау қажеттілігін анықтадық.
Оқу жетістіктерін тесттік тапсырмалардың көмегімен білім сапасын бағалауды қамтамасыз етудің обьективті қажеттілігі мен тесттердің технологияландырылуы, оқыту теориясы мен практикасында білімді тесттік әдіспен бағалаудың жеткілікті деңгейде қаралмағандығы арасында қарама-қайшылық туындауды. Осы аталған қайшылықтардың тиімді шешімін іздестіру зерттеу проблемасын және зерттеу тақырыбын Тесттерді технологияландыру мен құрастыру заманауи білім беруді дамытудың объективті тенденциялары ретінде деп таңдауымызға негіз болды.
Зерттеудің мақсаты: Заманауи білім беруде тесттерді құрастыруды теориялық тұрғыда негіздеу және обьективті тенденцияларымен қамтамасыз ету.
Зерттеудің объектісі: жалпы білім беру үрдерісі.
Зерттеу пәні: Тесттерді технологияландыру мен құрастыру заманауи білім беруді дамыту.
Зерттеудің болжамы: егер заманауи білім беруді дамытудың теориялық негізі ретінде тесттерді технологияландырудың теориялық негіздерін айқындаса, тесттерді құрастырудың технологияларына сипаттама берілсе , онда оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау жолдары арта түседі, өйткені тесттік тапсырмаларда кездесетін олқылықтарды дер кезінде анықталып, оларды жоюға мүмкіндік береді және білім мазмұнының сапасын көтеруге ықпал етеді.
Қойылған мақсатқа жету және ғылыми болжамды дәлелдеу үшін төмендегідей зерттеудің міндеттері анықталды:
заманауи білім беруді дамытудың теориялық негізі ретінде тесттерді технологияландырудың теориялық негіздерін айқындау;
тесттерді технологияландыру, білім берудегі обьективті тенденциялар ұғымдарын нақтылау;
заманауи білім беруді дамытудың обьективті тенденциялары ретінде тесттерді құрастырудың технологияларына сипаттама беру;
тесттерді технологияландыру мен құрастырудың әдістемесін дайындау.
Зерттеудің теориялық негіздері:
- педагогикалық өлшемдер теориясы (В.С. Лванесов, И.И. Лего-стаев, Н.Ф. Ефремова, А.С. Масленников, Е.А. Михайлычев, В.Г. Наводнов, Ю.М. Нейман, М.Б. Челышкова, Е.А. Берк, Ф.М.Лорд );
Тұлғаға бағдарланған білім берудің педагогикалық тұжырымдамалары (М.К. Акимова, Е.В. Бондаревская, И.П. Волков, В.В. Давыдов, Л.В. Занков, Е.Н. Ильина, И.С. Якиманская, Е.А. Ямбург);
педагогикалық жүйелерді басқарудың жалпы теориясы (В.П. Беспалько, Дж. Борк, У. Букович, А.В. Вебер, А.Д. Данилов, П.Джексон);
білім беру сапасы саласындағы іргелі және қолданбалы теориялық зерттеулер (А.В. Вроейстийн, М.Б. Гузаиров, Н.И. Максимов, Н.А. Селезнева).
Зерттеу әдістері: магистрлік жұмыста педагогикалық зерттеулерге бағытталған теориялық және практикалық зерттеулердің жалпы ғылыми әдістері және зерртеу нәтижелерінің статискалық негіздемелері қолданылды.
Теориялық зерттеулер әдістеріне жіктеме, салыстыру, түсіндіру, ғылыми дәлелдеме, т.б. енді.
Зерттеудің теориялық жаңалығы мен практикалық маңыздылығы:
заманауи білім беруді дамытудың теориялық негізі ретінде тесттерді технологияландырудың теориялық негіздерін айқындалды;
тесттерді технологияландыру, білім берудегі обьективті тенденциялар ұғымдарын нақтыланды;
заманауи білім беруді дамытудың обьективті тенденциялары ретінде тесттерді құрастырудың технологияларына сипаттама берілді;
тесттерді технологияландыру мен құрастырудың әдістемесі дайындалды.
Зерттеу жұмыстың құрылымы: кіріспе, негізгі бөлімнен, жалпы қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.
Кіріспеде зерттеудің өзектілігі, нысаны, пәні, мақсаты, міндеттері, әдіснамалық негіздері, жетекші пікір, зерттеу әдістері мен кезеңдері, ғылыми жаңалығы, теориялық және практикалық мәні анықталып, зерттеу нәтижелерінің сынақтан өтуі көрсетілді.
Қорытындыда ғылыми-зерттеу жұмысының нәтижелері негізінде қорытындылар шығарылып, ұсыныстар әзірленіп, осы мәселені зерттеудің басымдылықтары көрсетілді.
1 ТЕСТТЕРДІ ТЕХНОЛОГИЯЛАНДЫРУ МЕН ҚҰРАСТЫРУДЫ ЗАМАНАУИ БІЛІМ БЕРУДІ ДАМЫТУДА ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Заманауи білім беруді дамытуда тесттерді технологияландыру мен құрастырудың зерттелу жағдайы
Бүгінгі таңда Қазақстанның халықаралық интеграциялық процестерге белсене араласуын бірыңғай әлемдік білім беру кеңістігіне қосуына бағытталу білім беру ұжымдарына жаңа талаптарды жүктейді. Қазақстан Республикасында әлемдік қауымдастыққа қабылданған жалпыға бірдей білім беруді енгізудегі басты міндет - мемлекеттік білім беру жүйесін әлемдік үлгіге сәйкес деңгейге шығару, бәсекеге қабілетті оқушыларды дайындау қажет. Бұл жағдайда жалпы білім берудің мақсаты көп міндетті құзырлармен, шығармашылық әрекет тәжірибесімен қаруланған, бүгінгі өзгермелі жағдайларға бейім тұлғаны дамыту көзделіп отыр. Білім беру кеңістігінде оқытудың мазмұнын өзгертуде оқушыны білім, білік дағдыларын, өсу динамикасын арнайы бағалау өлшемдерімен анықтау тиімді. Түрлі педагогикалық технологияларды тиімді қолданудың нәтижесі сабақ үрдісінің өсуі мен оқушылар құзіреттілігінің (ақпараттық, мәселені шеше білу, қарым-қатынас) дамуына үлкен үлес тигізетіні анық. Білім сапасы баланың әртүрлі іс-әрекеттерінде білім қолдану мен көп қырлы талдауды меңгеру нәтижесінде көрінеді. Мектеп оқушыларының жеке тұлғасын, қалыптастырудағы оның рухани әлемін байыту, сабаққа ынтасын, жігерін арттыру, жеке дарындылығын дамыту - бүгінгі күннің мәселесі. Жоғарыда айтып өткендей қазіргі таңда еліміздегі білім беру жүйесінің ең басты міндеті - білім берудің ұлттық моделіне өту арқылы жас ұрпақтың білім деңгейін халықаралық деңгейге жеткізу. Осы бағытта мұғалімдер алдында оқытудың және тәрбиелеудің жаңа технологияларын қолдана отырып, жеке тұлғаның дамуына қолайлы жағдай туғызу қажеттілігі тұр.
Қазақстан Республикасының тұңғыш президенті Н.Ә. Назарбаев Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік атты жолдауында Төртінші басымдық - адами капитал сапасын жақсарту. Бірінші, ең алдымен, білім беру жүйесінің рөлі өзгеруге тиіс. Біздің міндетіміз - білім беруді экономикалық өсудің жаңа моделінің орталық буынына айналдыру. Оқыту бағдарламаларын сыни ойлау қабілетін және өз бетімен іздену дағдыларын дамытуға бағыттау қажет делінген [18]. Жаңартылған мазмұн дегеніміз - халықаралық стандарттарға сай келетін және зияткерлік мектептерде бейімделуден өткен заманауи оқу бағдарламалары. Бұлар біздің балаларымызға қажетті сыни тұрғыдан ойлау қабілетін қалыптастырады.
Оқушының жан-жақты дамуына, қазіргі заман талабына сай оқытудың жаңа технологиялар пайдалануды керек етеді. Осы мақсатта сын тұрғысынан ойлау технологиясының ролі өте зор екендігін оқу үрдісіндегі іс-тәжірибе көрсетіп отыр.
XXI ғасырдың басынан бастап Қазақстанда, сондай-ақ бүкіл әлемде, білім беру сапасын жоғарылатудағы проблемалардың өзектілігін арттыруға, білім беру жүйесін басқаруды жетілдірудің жаңа тәсілдерін іздестіруге әкелген саяси және әлеуметтік үрдістер пайда болды. Осы үрдістердің бірі, ең алдымен, білім берудің барлық деңгейлерін қамтитын және білім беру сапасының өзгеру тенденцияларын жүйелі талдауды талап ететін қарқынды реформа қосу қажет.
Екіншіден, білім беруді әртараптандыру, XXI ғасырдың басындағы ғылыми-техникалық революция жағдайында оның мазмұнын едәуір кеңейту, білім берудің барлық деңгейлерінде оқытудың және ақпараттандырудың жаңа әдістерін енгізудің көрінісі. Білім беру сапасын басқаруда әртараптандыру басқару тетіктерін қарқынды дамыту қажеттілігіне және білім беру жүйелерінің тұрақтылығын басқаруға және әсер етуіне назар аудару қажет факторлардың санының өсуіне алып келеді. Дегенмен бүгінгі күні көптеген сарапшылар диверсификацияның оптимистік бағалауын жасайды, мұндай болжамдарға сақ болу керек, өйткені оның көптеген салдарларын ескере отырып, оның даму салдарын болжау мүмкін емес.
Үшіншіден, білім беру сапасындағы проблемаларды дамытуды өзектейтін заманауи білім беру үрдістері саны дамыған теориялық негізге ие дараландыруды қамтуы керек, бірақ нақты білім беру үрдісіне түсу қиын. Ішкі дидактика бойынша әзірленген студенттік орталықты дамытудың теориялық негіздері әлі де тиісті практикалық іске асырылған жоқ, оқу үрдісінің нәтижесі бойынша оқытуды ұсынған әдістер мен әдістердің әсері зерттелмеген.
Төртіншіден, әлем елдерінің саяси және экономикалық жақындастыруымен туындаған білім беруді интернационализациялауды және ресейлік білім беру мекемелерінің оң ұлттық дәстүрлерін сақтай отырып, жалпы білім беру кеңістігін ұсынуды талап етуге тиіспіз. Интернационалдандырудың салдары Қазақстанның Баллон үрдісіне қосылуы болды, оның принциптері әртүрлі деңгейдегі ұлттық білім заңдарын қажет етеді. Жоғары білім беру жүйесінде жаңалау үдерісі, бірінші кезекте, жоғары кәсіби білім берудің екі деңгейлі жүйесін енгізу және білім берудің нәтижелерін сапалы түсіндіруге құзыреттілік көзқарасты енгізу болып табылады, ол үшінші буынды оқыту стандарттарын әзірлеу үшін негіз болып табылады.
Аралбаева Рысхамал Қадырқызының Қазақстанның әлеуметтік мекемесі ретінде жоғары білім беруді жаңғырту үдерістері атты жұмысында оқу үрдісіне және жоғары оқу орнына әсер ететін әлеуметтік, экономикалық, саяси және мәдени факторлар анықталды [19]. Батыс Еуропа елдерінің кейбір елдерінде жоғары білім беру ұйымының негізгі сипаттамалары кросс-ұлттық социологиялық талдау негізінде сипатталған. Ұлттық-аймақтық контекстте жоғары оқу орындарын дамыту ерекшеліктері анықталды. Жаһанданудың әсері тек әлемдік өркениеттің оң өзгерістеріне ғана емес, сондай-ақ стандарттау мен техникалық тұрғыдан әртүрлі елдердің мәдениетінің ұлттық және әлеуметтік түпнұсқалылығын жоятын жағымсыз құбылыстардың пайда болуына әкеліп соқтырады, демек, ұлттық білім беру мектептерінің жүйелік дағдарысына алып келеді. Жоғары білімді әлеуметтік жүйе ретінде талдау. Қазақстандағы жоғары білім беруді реформалау кезеңдері бөлінді. Педагогикалық кадрларды даярлау, қайта даярлау және сертификаттаудың әлеуметтік мәселелері анықталды. Жоғары оқу орындарында оқу процесін қайта құрылымдаудың мағынасы мен сипатын ашты. Болон стандарттарына негізделген жоғары білім беруді аккредиттеу саласындағы халықаралық тәжірибені енгізуді бағалау. Жоғары білімнің әлеуметтанулық талдау әдіснамасы әзірленді. Бұл жұмыстан білім берудің өзгерістерін, жаңа білім беру технологиялары жайлы мәліметтерін алуға болады. Менің тақырыбыма сәйкес ақпараттар заманауи білім беру жүйесі жайлы. Осы мәліметтермен толықтырып, тест құруды жоспарлау керек.
Құнафина Гүлжан Тоқтарғазынқызының ҚР ЖОО-дағы инновациялық үдерістер: теория және практика атты жұмысында Қазақстан Республикасының білім беру үдерісіне инновациялық технологияларды енгізуге талдау жасалды. Жоғары білім берудегі инновациялардың нысандары мен әдістерін оңтайландыру бойынша ұсыныстар берілген [20]. Қазақстандық жоғары білім беру жүйесінің инновациялық даму жолына көшуін ынталандыру мақсатында теориялық және тәжірибелік ұсыныстар әзірленді: инновациялар санаты және оның жоғары білім саласындағы көрсеткіштері. Бұл жұмыста білім беру үдерісіне инновациялық технологияларды енгізуге талдау жасалған. Осы мәлеметтерді талдай отырып, заманауи білім беруді дамытудың обьективті тенденциялары қолдансақ болады.
Кузембекова Жанна Жалайқызының Қазақ тіліндегі оқылымды тестілеу: теориялық-әзірлеу-тестілеу жұмысында қолданылған ILR сынау жүйесі [21]. Шетелдіктер үшін қазақ тілінде оқуға арналған тест тапсырмалары әзірленді, жасау және сынау процесінің толық сипаттамасы жасалды. Оқуға арналған ұсынылған сынақ тапсырмаларының жарамдылығын анықтады. Бұл жұмыстан жалпы тестілеу жайлы теориялық мліметтер алуға болады.
Көп функциялы адаптивті онлайн-тестілеу жүйесін кейіннен тестілеу жүйелерін құру үшін адаптивті әдістерді зерттеуде тестілеу саласындағы әртүрлі зерттеушілердің жұмыстарын зерттеді. Салыстыру жүйелерін жобалау теориясы бойынша бірқатар салыстыру жүргізілді. Математикалық модельдеуді талдау және есептеу және болашақ алгоритмдерді таңдау негіздемесі. Міндеттерді іріктеу және ұсыну үшін өз алгоритмдерін әзірледі. Адаптивті онлайн тестілеу жүйесін әзірлеуге арналған техникалық тапсырма әзірленді және құрылды. Сынақ процесін бақылау мен бақылау алгоритмдері әзірленді. Сынақ конструкторының бағдарламалық жасақтамасын енгізу ұсынылады. Бұл тақырыптан тесттерді технологияландыру мен құрастыру әдісін құруға ұмтылу болады. Еңбекпен толықтай танысып, құнды мәліметтермен диссертацияны толықтыруға болады.
Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды өз мақсаттары үшін қолдануда университет студенттерінің біліктілігін арттыруда студенттердің ақпараттық-коммуникациялық технологиясына (АКТ) жету деңгейін бағалаудың қалыптасу принциптері және осы мазмұнға қажетті ақпараттық-коммуникациялық технологияларды оқыту принциптері анықталды. Студенттердің АКТ-ның құзыреттілігін бағалау үшін қолданыстағы шетелдік зерттеулерді, әзірлемелерді және қолданыстағы құралдарды талдау. Құралдың құрылымдық сипаттамасы, өлшеу және бақылау материалдарын (CMM) әзірлеуге қойылатын талаптар, сондай-ақ аспаптық қабықшаға қойылатын талаптар жасалды. Тестілеудің мақсаттары мен алынған бағалауларды, мазмұнды, тест тапсырмаларының қиындық деңгейін және пайдаланылатын бағалау шкалаларын, тестілеу тапсырмасының шынайылығын бағалауға арналған зерттеулердің тәртібі мен шарттарын, тестілік бақылаудың когнитивті күрделілігін бағалаудың мақсаттары анықталды. Бұл жұмыста тестілеудің мақсатына, тестілік бақылаудың күрделігіне тоқталған. Бірнеше мәліметтер алуға болады. Салыстыра отырып біздің жұмысымыздың ерекшелігін көрсетуге болады.
Оқу орындарын жобалаудың ғылыми-әдістемелік негіздері оқушылардың білім сапасын бағалау құралы ретінде Студенттердің функционалдық сауаттылығын бағалау үшін тест тапсырмалары жүйесі зерттелді. Тест тапсырмаларындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтар тоқталсақ, функционалдық сауаттылықты бағалау үшін сынақ пункттерін құру әдістемесін жетілдіру жолдары анықталды. Білім беру сапасын бағалаудың құралы ретінде тапсырмалар жүйесін құру үлгісі жасалды. Әдістемелік талаптарды түсіндіру барысында жұмыстан тест тапсырмаларындағы ұқсастық пен айырмашылықтары жайлы мәліметтер ала аламыз. Сол мәліметтерге сүйене отырып тест құру технологияларын алуға болады.
Мектеп оқушыларының білім сапасын бағалау құралдарын жетілдіру бағыттары: SAED және PISA шеңберінде тестілеудің нәтижелерін салыстырмалы талдау жүргізілді. AUD және PISA міндеттерінің жүйелерін жобалау тәсілдеріндегі ұқсастықтар мен айырмашылықтар анықталды. Тест құру, технологияландыру жайлы талдау жүргізілген. Тест құру жайлы, тесттің тиімдігі туралы мәліметтерді жұмысымызға қоса аламыз деп ойдамыз.
Технология ұғым ретінде екі деңгейді қамтиды - теория мен тәжірибе. А. А. Плигин атап өткендей," білім беру технологиясы " салыстырмалы түрде жақында ғылыми ұғым ретінде қолданыла бастады және кепілді нәтиже алу арқылы білім беру процесін жүзеге асырудың құралдары мен тәсілдерінің жиынтығы болып табылады [22]. Сонымен қатар А. С. Макаренко технологиялық дәлдікті педагогикаға көшіру қажеттігілігін көрсетті, біздің педагогикалық өндіріс технологиялық логика бойынша ешқашан құрылмағанын, моральдық уағыз логикасы бойынша құрылғанын атап өтті [23]. Осылайша, білім беру технологиясы барынша нақты, мақсатты, жоспарлы, алдын ала берілген өлшемдерге сәйкес оқытудың кепілді нәтижесіне қол жеткізуге арналған. Білім беру нәтижелерінің дәлдігі мен кепілділігі технологияның оқу іс-әрекеттері мен операцияларын басқарудың неғұрлым егжей-тегжейлі деңгейіне шығуына байланысты. Е.М.Смирнова білім берудегі жаңа технологияларды пайдалануды студенттерді білім беру процесінің негізгі элементтері ретінде қарастыруға және олардың субъектілері арасындағы өзара әрекеттесу стилін өзгертуге мүмкіндік береді деп есептейді [24]. Бұл жағдайда мұғалім ақпараттың негізгі көзі болып қалады және оның қызметін ұйымдастыратын және басқаратын адамның ұстанымын алады. Оның негізгі міндеті білім беру міндеттерін табысты шешу үшін қажетті жағдайларды ұйымдастыру болып табылады. Осылайша, студент оқиды, мұғалім оқуға жағдай жасайды.
Г.К. Селевко жаңа педагогикалық технологияларды мынадай компоненттер арқылы сипаттады:
- психикалық даму процесі ретінде;
- тәлімгерлік жаттығу ретінде;
-таза статистикалық модельден бастап, психикалық белсенділіктің динамикалық құрылымдалған жүйесі ретінде сипаттады. [25].
Білім беру мен білімнің жаңа технологиялары арасында білімнің және тестілеудің тестілеу нысандарында үлкен қызығушылық байқалады. Компьютерлердің пайда болуы жеке тапсырмаларды революциялады. Олар оқу үдерісінде кеңінен қолданылады.
ХХІ ғасыр тестілеу технологиясы бойынша үш негізгі талапқа ие: бейімделу, сапа және тиімділік. Студенттердің жаңа технологияға бейімделуі жеңіл тапсырмалардан қиындық деңгейін түзететін пәндердің жеке айырмашылықтарына жауап бере алатын технологияларды құру қажеттілігін білдіреді. Бұл талап күрделіліктің өсуіне байланысты көптеген тапсырмаларды жасау арқылы жүзеге асырылады. Технологияның сапасы негізінен тестілеу нәтижелерінің сенімділігі мен жарамдылығына байланысты. Технологияның тиімділігі шығын пайдалық коэффициентті қысқартуды көздейді.
Оқу үрдісінде сынақ түріндегі тапсырмалар көп мөлшерде қолданылады. Сынақ түріндегі тапсырмалар тестілік тапсырмаларды және тесттерді әзірлеу үшін ғана емес, сондай-ақ өз бетінше жұмысын тиімді ұйымдастыру үшін қолданылып жүрген оқу үрдісінде де пайдаланылды. Осылайша, сынақ нысандарын түсінуді оқыту нәтижесі бойынша дайындық деңгейін бақылау үшін ғана пайдаланылатын құрал ретінде өзгертетін жаңа жағдай пайда болды. Белгілі жаңа білім беру технологияларымен тест түрінде тапсырмаларды біріктіру педагогикалық өлшеулер теориясына негізделген басқа оқыту технологиясын қалыптастырды. Бұл тапсырманы сынақ түрінде бөлек тұжырымдама ретінде бөлу арқылы жеңілдетілді. Қазіргі кезде оқу үрдісінде, өзіндік жұмысында және оқулықтар мен оқу құралдарының жаңа буынына тестілік пішіндерді енгізу бойынша маңызды жұмыс басталды. Тесттік пішіндердің кең педагогикалық мүмкіндіктерін кеңінен қолдану білім беру сапасын жақсартуда жаңа нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл тұрғыда алдымен жалпы тесттің өзінің анықтамасын ашып алу қажеттілігі туындайды.
Заманауи білім беруді дамытуда тесттерді технологияландыру мен құрастырудың зерттелуі қарқынды түрде дамып келеді. Соңғы жылдары тесттік әдіс оқу-білімге қатысты барлық ұйымдарда қолданып жүр. Тесттік бақылаудың түрлеріөте ерте заманннан басталады. ЕҢ алғаш рет оқушылардың білімін тексеру үшін тестті ағылшын педагогы Дж. Фишер 1864 жылы қолданған. ХІХ ғасырда жалпы білім беру жүйесінде көптеген жаңалықтар, өзгерістер пайда болды. Тесттік бақылаудың негізін салушылардың бірі ағылшы ғалымы Френсис Гальтон. Ол өзінің бақылау жұмыстарын 1884-1885 жылдарында жүргізді.
Педагогикалық тест деп белгілі мазмұны бар ерекше формадағы тапсырмалардың жүйесін атайды. Тест сынаққа түскендердің бір пән бойынша білімінің құрамы мен құрылымын анықтайды. Басқа сынақ жұмыстарымен салыстырғанда, тесттің артықшылығы - оның обьективті, сенімді, көп варианттылығы болып табылады.
Тестілеп бақылап оқыту әдісіне негізделген технология оқушының ойлау, елестету мен есте сақтауын, ынтасын, белсенділігін, дағдысын, білім сапасының дамуын қамтамасыз етуде.
Біздің ойымызша, оқытудың мақсаты өз бетімен дами алатын, әр түрлі өзгермелі жағдайларда бағдар ұстай білетін, белсенді жеке тұлғаны, яғни субьективті тәрбиелеп шығару.
1.2 Тест технологияларын заманауи білім беруді дамытудағы обьективті тенденциялары мен перспективалары
Тесттік пішіндердің кең педагогикалық мүмкіндіктерін кеңінен қолдану білім беру сапасын жақсартуда жаңа нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл тұрғыда алдымен жалпы тесттің өзінің анықтамасын ашып алу қажеттілігі туындайды.
Тест дегеніміз - тестілеу элементтерінің расталған жүйесі, жүйелі оқыту барысында мүмкін болатын адамның қасиеттері мен сипаттамаларын өлшеуге арналған нәтижелерді өңдеу және талдау үшін стандартталған процедура және алдын-ала жобаланған технологиядан тұратын құрал.
Келесі бір анықтамада тест - бұл кеңірек құрал, өйткені тест тапсырмасында әр студент бағдарламаны қарастыратын бірнеше тақырып бойынша білімді пайдалана отырып, тапсырмаларды орындайды. Айта кету керек, адамгершілікке тестілеу, әр адамға тең мүмкіндіктер беріледі, ал сынақтың ені өздерінің жетістіктерін материалдың кең ауқымында көрсетуге мүмкіндік береді.
Тест тек қана проблемалық аймақты ғана емес, сондай-ақ нақты қиындық нүктесін анықтауға мүмкіндік береді, бұл дегеніміз сізге соңғы сәтсіздіктің себебін анықтауға және тиісті түзету жұмыстарын жасауға мүмкіндік береді. Оның құрылымына байланысты сынақ оқу құралы болуы мүмкін және қарама-қайшы жағдайларда жақсы төреші бола алады.
Педагогикадағы тестілеу негізгі өзара байланысты функцияларды орындайды: әлеуметтік, диагностикалық, білім беру, тәрбиелеу, мұғалімнің шығармашылық өсуі.
Әлеуметтік функция қоғамның студенттің дайындық деңгейіне деген талаптары бойынша көрініс табады, студенттердің белгіленген мемлекеттік стандарттарға қол жеткізген дағдылары мен қабілеттерінің сәйкестігі анықталады.
Диагностикалық функция студенттің білімі, дағдылары мен қабілеттерін анықтау болып табылады. Бұл тестілеудің негізгі және ең айқын функциясы. Объективтіліктің, диагностиканың кеңдігі мен жылдамдығының педагогикалық бақылаудың барлық басқа түрлерінен асып түседі.
Тестілеудің оқыту функциясы - оқушыны оқу материалын меңгеру бойынша жұмысты жандандыруға ынталандыруға негізделген. Білім беру функциясы тестілеуді бақылаудың жиілігі мен сөзсіздігінде көрініс табады. Ол студенттердің қызметін реттейді, ұйымдастырады және басқарады, білімдегі кемшіліктерді анықтап, жоюға көмектеседі, олардың қабілеттерін дамытуға ұмтылады.
Ал даму функциясы есте сақтау, көңіл бөлу, ойлау, шығармашылық қабілеттерін, эмоционалдық саланы және еңбекқорлықты, тыңдау дағдыларын, ынта-жігерін және жауапкершілігін, автономияны және дәлдікті дамытуға бағытталған жеке қасиеттерді дамытуға бағытталған. Мұғалімнің шығармашылық өсуі - тесттер мұғалімге оның оқу іс-әрекетінде жетістіктерді, кемшіліктерді және қателерді анықтау мүмкіндігін береді. Мәліметтер бойынша В.Г. Максимованың педагогикалық тесті белгілі бір нысанның, белгілі бір мазмұнның және қиындықты арттыратын міндеттердің жүйесі [26]. Құрылымды объективті бағалайтын және студенттердің дайындық деңгейін сапалы түрде өлшеуге арналған жүйе деп атап көрсеткен. Сондықтан жүйеде сынақ технологияларын пайдаланған жағдайда студенттердің дайындық деңгейі артады.
Сынақ түрлері келесі құрылымды ажыратуға болады:
:: Дайын жауапты таңдау арқылы
:: Қысқа жауап
:: егжей-тегжейлі жауап ұсыну
Мақсаты бойынша жіктелген сынақтар тобында төмендегілер ерекшеленеді:
:: Негізгі біріктіру
:: ZUN басқару
:: сабақтың басында жылыту.
:: Симулятор
Сынақ әрекеттерінің түрлері бойынша жіктелетін сынақтар:
:: диктант
::Өздік жұмыс
::Бақылау жұмысы
:: Ауызша ауызша зерттеу
:: Оқу
:: Сынып жұмысы
:: Карталар бойынша жеке зерттеу
:: Аралықтарды толтыру
:: құбылысты (оқиғаны) және оның сипаттамаларын салыстыру
:: Тұжырымдаманы тану
:: Бірізділік
:: Үлгілерді жобалау
Мазмұны мен уақыты бойынша:
:: Басқаруды бастау
:: тақырыптық сынақтар
:: Қорытынды ұпайлар
:: Аралық аттестация
:: Қорытынды аттестация
Осы бөлініп көрсетілген сынақ түрлері мен құрылымы сынақ технологиясымен жұмыс жасауға көп көмегін тигізеді.
Оқу барысында студенттердің білімінде, олардың дағдылары мен түсінігімен белгілі бір өзгерістер орын алады. Білім мен дағдыларды тестілеу кезінде оқушылар әр уақытта дұрыс және дұрыс емес жауаптар береді, тапсырмаға тиісті уақытты жұмсайды. Тесттерді әдеттегі тексеру жұмысынан айырмашылығы тексеруді жүргізу ыңғайлы, себебі сынақ материалдың көп мөлшерін қамтиды. Жүйенің өзіне қатысты жылдам жауап беруі себебінен, тақырыптың барлық бөлімдерінде тест сұрақтарына көп санды қосуға болады. Сынақ дәстүрлі жазбаша жұмысқа қарағанда жеңілірек, өйткені ол әрдайым студентке ең оңай жауаптарды белгілеуге мүмкіндік береді, бұл оған сабырлылық пен күрделі тапсырмаларды орындау мүмкіндігін береді. Тестпен жұмыс жасағанда шешімдерді табу жеңілірек болады, өйткені біздің көз алдымызда дайын жауаптардың үлгілері бар, және көбінесе дұрыс жауапты мәселенің шешілуіне толық қарауға болмайды.
Тестілеу технологиялары студенттерді өздігінен тестілеуге және тексеруден өтуге мүмкіндік беретін тексеру процедурасын жеңілдетеді. Бұл білім туралы ғана емес, сондай-ақ оқу материалын түсіну мүмкіндігін береді. Оның көмегімен студенттердің жеке қасиеттеріне байланысты материалдарды саралау және сәйкесінше түзету жұмыстарын жүргізу өте ыңғайлы.
Сынақ студенттерге ойлау қабілеттерін дамытуға мүмкіндік береді, себебі ол психикалық операцияларды дамыту бойынша жұмыс істейді - салыстыру, синтездеу, талдау, баламаларды іздеу және т.б. Сынақ формасы жоғары және төмен рейтингілік шкаланы кеңейтуге мүмкіндік береді. Осылайша, студент қателесу үшін белгілі бір мәрені алады, ол оны дәстүрлі бағалау әдісінен айырады.
Таңдалған құрылымға сәйкес Тестілеу технологияларын қолдану бойынша жұмысты жоспарлау барлық студенттердің тестілік тапсырмаларында тапсырмаларды орындау бойынша жұмыс жасаудың жеке жоспарын құруға көмектеседі.
Осылайша, мұғалім оның осы технологияны өзінің оқыту практикасында қолдануы тиіс:
- мотивация жасау;
- білім беру ортасын құру;
-осы жұмыстың нәтижесінде студенттердің қандай білім алуы керектігін анықтаңыз;
- кеңес беру;
- объективті бағалау критерийлері бар.
Сынақ түрінде тапсырмаларды жүйелі түрде пайдалану студенттердің білім сапасын жақсартуға көмектеседі, оқушылардың білімінде кемшіліктерді жоюға, білімін толықтыруға мүмкіндік береді. Тестілеу технологиясы білім сапасын жоғарылату мақсатында бірнеше қызметтер бөледі.Ол қызметтерге толығырақ тоқталар болсақ, тестілеу технологиясы білім сапасын жақсарту құралы ретінде мынадай функцияларды орындайды:
Студенттердің білім сапасын жақсартуға бағытталған жұмысымыздың негізі - жеке бақылаулар, жеке дамуына бағытталған құқықтық құжаттарды талдау. Бұл құжаттар мыналарды қамтиды:
* ҚР Білім туралы Заңы.
* Бастауыш жалпы білім берудің мемлекеттік білім беру стандарты жоғары сапалы білім алуды алу үшін тең мүмкіндіктерді қамтамасыз етуге бағытталған.
* Сынақ технологиясын қолдану арқылы төменгі мектеп оқушыларын оқытудың сапасын жақсарту үшін жағдай жасау бойынша жемісті жұмыс үшін негіз болатын бұл нормалар мен құндылықтар.
Біз 2018 жылдан бастап білім беру үдерісін жүзеге асырған студенттердің білім сапасы бойынша педагогикалық қызметтің нәтижелерін талдап қарауды бастадық. Класс - екі класстан тұрады: олардың ішінде - бірінші сыныптағы 5 адам және төртінші сыныптағы 5 адам. Оқушылардың отбасыларының әлеуметтік құрылымы, өткен жылы оқушылардың білім сапасы және 2018-2019 жылдардағы емтихандардың нәтижелері оқушылардың даму деңгейін арттыру мақсатында білім беру үдерісін жоспарлауға, мүмкіндігін мүмкіндігінше жақын деңгейге дейін жеткізу үшін талап етілді. Оқудағы білім сапасын заманауи білім берудегі тенденцияларына сай келу үшін біз жұмысымызда меңгеруге және материалдарды игеру деңгейін бақылауға, дәстүрлі әдістермен, тестілік технологиялар әдіснамасын басқаруға шешім қабылдадық.
Сынақ нысаны бастауыш мектептің практикасында салыстырмалы түрде жақында қолданылған, бірақ өзекті болып табылады. Тесттердің мақсаты - білім мен дағдыларды бақылау мен бағалаудың ғана емес, сонымен қатар бағдарлама материалын меңгерудің әрбір кезеңінде студенттердің жағдайын және проблемаларын диагностикалау. Жалпыға бірдей білім беру талаптары мен бастапқы білім берудің өзгеруіне байланысты, оқушыларды табысты оқытуға қойылатын талаптары да өзгеріп отырады. Студенттердің даму деңгейін жоғарылату және сынып оқушыларын оқытуда табысқа жеткізудің алғышарттарын жасау үшін зерттелген материалды оқыту сапасын бақылауды күшейтуге арналған міндеттемелер бар.
Бастауыш мектепті бітіруші оқу жұмысының компоненттерін меңгеруі тиіс:
- стандартты емес жағдайдағы өз білімін қалай қолдану керектігін үйрену;
- оқу тапсырмасын дербес түсіну;
- оны шешу жолын табу;
- нәтижесін дұрыс жауаппен салыстырыңыз;
- өзіңізді және әрекеттеріңізді бағалаңыз.
Бұл іске студенттерді оқытуда тестілік технологияны пайдалану туралы тоқталғымыз келді. Математика сабақтарында, орыс тілінде, әдеби оқу және сыртқы әлемде сынақтармен жұмыс істей отырып, біз бұл мәселені қарастырдық.
Жетекші педагогикалық тәжірибе идеясы - студенттердің білімінің зияткерлік деңгейі мен сапасын арттыру. Біртұтас мемлекеттік емтиханға көшу оқушыларға бастауыш мектептен бастап әртүрлі тапсырмаларды орындағанда, іс-әрекеттер алгоритмін жасауға мүмкіндік береді. Тестілеу студенттерге тәуелсіздік, даралықты көрсету, балаларға өзін-өзі бақылау рәсімін жасауға мүмкіндік береді.
Біз математика, орыс тілі, әдеби оқу сабақтар жүйесінде жұмыс істейміз. Біз тест тапсырмасында тапсырманы орындауға және сынақ түрінде бақылауға үйрету міндетін қойдық.
Сабақтардың барысында ашық және жабық сынақ түрлерін қолданамыз. Жабық формалар нақты жауаптардағы кемшіліктерді толтыруды немесе анықтамалар мен ережелерді дұрыс тұжырымдауды білдіретін еркін таңдауды сынайды. Дұрыс жауапты белгілеуді талап ететін альтернативті сынақтар немесе берілген жауаптардың дұрыс емес нұсқалары түрлі таңдауды қамтитын элективті сынақтарды көрсетеді. Ойын-сауық сынақтары, диаграммаларды, графиктерді, суреттерді, сөздерді құруға әкелетін сынақтар. Мұндай күрделі тапсырмаларда әркім өзіне қызықты нәрсе табады: бояу, сурет салу, теориялық сұрақтарға жауап іздеу, білімді практикалық қолдану. Бұл сынақ түрлері жабық формадағы сынақтар болса, ашық формадағы сынақтарға келесідей түрлерін жатқызамыз.
- еркін таныстыру міндеттері. Олар тапсырманың мәні бойынша студенттерден тегін жауап береді. Жауаптар бойынша шектеулер жоқ. Дегенмен, тапсырма туралы мәлімдемелер тек бір дұрыс жауапты береді. Мұндай тапсырмалар бойынша нұсқаулар: эллипс орнына дұрыс жауапты енгізіңіз, сөйлемді аяқтаңыз.
-құжаттарды толықтыру. Бұл тапсырмаларда студенттер де сұрақтарға дербес жауап беруі керек, бірақ олардың мүмкіндіктері шектеулі. Шектеулер тапсырмалардың нәтижесін объективті бағалауды қамтамасыз етеді, ал жауап тұжырымдамасы бір мәнді бағалауға мүмкіндік береді. Мұндай тапсырмалар бойынша нұсқаулар: әр нүктенің орнына бір сөзді (белгі, белгі) енгізу қажет.
Әртүрлі деңгейдегі тест тапсырмаларын қиындық дәрежесіне қарай қолданамыз:
:: А деңгейі - негізгі ұғымдарды игеруге арналған, материалды қарапайым көрсету үшін тану және көбейту деңгейінде.
:: B деңгейі - ойлауды кішігірім материалмен қамтуды талап ететін тапсырмалар стандартты жағдайларда білім қолдану қабілетін көрсетеді.
:: B деңгейі - алынған білімнің шығармашылық орындалуын талап ететін және дағдыларды анықтауға, ерекше жағдайларды білуге мүмкіндік беретін тапсырмалар.
Бұл бағдарламаның материалын меңгермеген студентті анықтауға мүмкіндік береді. Кім оған ең төменгі деңгейде ие болды. Оқушылардың қайсысы бағдарламаның талаптарына сәйкес білімі мен дағдысын толық және сенімді түрде иеленеді. Қандай оқушы қажетті білімді толық меңгеріп қана қоймай, оларды жаңа жағдайларға қолдана алады, бағдарламада қарастырылғаннан гөрі жоғары деңгейде дағдыға ие болады.
Сабақтың түрлі сатыларында сынақ технологияларын қолдануға тырыстық.
Жасалған жұмыстардың нәтижесінде студенттер өз іс-әрекеттерін, ақыл-ойларын, талдауларын, жіктелуін, шығармашылық ойлауды үйренді. Балалар танымдық белсенділіктің даму деңгейін, оқу әрекеттеріне деген қызығушылықтары мен көзқарастарын арттырды. Бұл білім сапасын жақсартуға, өзін-өзі басқару және өзара бақылау дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік берді. Студенттер ынтымақтастықты қажет етеді.
Жұмыс жүйесінде біз мынадай үй тапсырмасын қостық. Балалар осы тапсырмаларды жасай отырып, сабақта орындауды ұсынады.
Тестілеу бірнеше кезеңде өтеді:
1. Әрбір сынақтың мақсатын анықтау.
2. Тест тапсырмаларын жасау және таңдау.
3. Сынақты өткізу.
4. Нәтижелерді талдау.
5. Сыныптағы қателерді басқарудағы нәтижелер туралы есеп және сабақ.
6.Типтік қателіктермен жұмыс жасаудың негізгі әдістерін әзірлеу. Келесі сынақ тестіне қосылуы керек тесттен тапсырманы таңдау. Сондай-ақ тестілеу технологиясымен жұмыс істеуге арналған жүйеде компьютерлік тестілеуді де қамтиды. Компьютерлік тестілеу студенттердің білімін бақылаудың тиімді құралы болып табылады. Компьютерлік тестілеу, біріншіден, бақылау нысандарын әртараптандыруға көмектеседі, оларды компьютерлерді пайдалану арқылы студенттерге тартымды етеді, екіншіден, студенттердің білімін объективті бағалауға мүмкіндік береді.
Жұмыс барысында, оқу үрдісінде компьютерді неғұрлым жиі пайдалансаңыз, оны пайдаланудың шексіз ауқымын тереңірек түсінесіз.
Сабақтарды өткізген кезде біз мультимедиалық презентациялар түрінде сынақ технологияларын қолдана отырып, қолжетімділік және визуализация принциптерін іске асыруға мүмкіндік алдық. КД Ушинский бұл сапалы білімнің нәтижесі болып табылатын баланың ақыл-ойы, іс-әрекеті мен сөйлеуін дамытуға қолдау көрсететін көрінетіндігіне сенді[27] .
Біздің ойымызша, дәстүрлі оқу құралдарымен салыстырғанда, компьютерлік тестілеу бірнеше артықшылықтарға ие:
- компьютерлік экраны туралы ақпараттың шынайы түрде көрсетілуімен балаларға қызығушылық тудырады;
- компьютерде оқу мен жазу кезінде өте жақсы болмаған студенттерге түсінікті, бейнелі ақпарат бар. Қозғалыс, дыбыс, анимация ұзақ уақыт бойы баланың назарын аударады;
:: Бұл оқыту тапсырмаларын қолдау құралы. Мәселелік тапсырмаларды компьютер көмегімен шешу, баланы дұрыс шешімімен марапаттау - балалардың танымдық белсенділігін ынталандыру;
:: компьютер білім алуды жеке даралауға мүмкіндік береді. Бала өзі ойнайтын оқу тапсырмасының қарқынын және саны реттейді. Компьютерде жұмыс істеу барысында бала өзіне көп нәрсе жасай алатынына сенім артады;
:: компьютер күнделікті өмірде көрінбейтін өмірлік жағдайларды
модельдеуге мүмкіндік береді;
:: компьютер өте шыдамды, балаға ешқашан қателіктер жібермейді.
Біз компьютерлік тесттерді кеңінен қолдана отырып, әртүрлі сынақ және өлшеу материалдарын жасадық, мультимедиялық оқыту құралдарын үнемі пайдалану баланың оқудағы қызығушылығын арттырады. Тұсаукесерлер мен тесттерді қолдану - сыныпта тренажерлар ҒЭҚ талаптарына сай білім беру және когнитивті және коммуникативтік білім беру құзыреттіліктерін қалыптастыруға мүмкіндік береді, қазіргі заманғы білім беру парадигмасы. Тәрбиелік жұмыс жүйесінде тестілік технологияларды пайдаландық, мысалы, салауатты тамақтану аптасында 2012-2013 оқу жылында мектепте математика және орыс тілі бойынша олимпиадалар өткізілді, онда сынақ тапсырмалары тапсырылды. Балалармен сынақ тапсырмаларын орындау тақырыбындағы практикалық жұмыс ата-аналармен жұмысқа енгізілді, онда ата-аналар тест тапсырмаларының әртүрлі түрлерін қалай дұрыс орындауға үйренді. Оқу үрдісінде тестілік технологияларды қолданудың тиімділігін талдады. Заманауи педагогикалық ақпараттық технологияларды қолдану нәтижесінде алынған аттестаттау кезеңіндегі табыстарды талдауға арналған тест келесі қорытындылар жасалды: 1. Сынақ технологиялар білім беру үдерісінің жай-күйі мен тиімділігіне әсер етеді. 2. Студенттердің әмбебап білім беру іс-әрекетін қалыптастыру туралы. Білім беру сапасын жоғарылатуда тестілік технологияларды қолданудың тиімділігі:
- пәндер бойынша оқу жетістіктерінің деңгейі артады;
- Оқу іс-әрекеттеріне құнды қатынасын арттырады; - жады, логикалық ойлауды дамытады;
- алаңдаушылық деңгейін төмендетеді. Мектептік аттестациялау кезеңінде жұмысымды талдай келе, студенттерге сапалы білім алуға көмектесе аламын ба? Білім беру сапасы статикалық айнымалы болып табылмайды
- ол педагогикалық өлшеулерден тыс жатқан өзгерістерге байланысты көбеюі немесе азаюы мүмкін. Сондықтан біздің жұмысымыздың барысында білім беру процесінің сапасын қадағалайтын бірнеше тәсілдер бар. Біз мынадай мониторинг жүргіздіқ:
- Жеке жетістіктер мониторингісі
- Білімнің жетістігі мен сапасын бақылау мониторингісі
Мониторинг студенттердің табыстары үшін, олардың дамуы мен өзін-өзі жүзеге асыруы үшін жағдайлар жасағанын, ал міндеттер шешілгенін, біріншіден, оқушылардың оқу жетістіктерінің тұрақты динамикасын, ал екіншіден, муниципалды емтихандарды өткізудегі оң нәтижелерді айғақтайды. Жаңа буынның мемлекеттік білім беру стандарттары қазіргі уақытта бастауыш білім беру мен тәрбиелеудің мазмұны және оның нәтижесі
Сабақ тақырыбын жариялау
Оқушылар өздерін қалыптастырады
Декодер ойыны
Мақсаттар мен мақсаттар туралы хабарлау
Оқушылар білім мен шексіздіктің шекараларын қалыптастырады
Қабырғаға жазылған сөздерден сабақта қойылған міндеттерге сәйкес сөздерді таңдаңыз (талдаңыз, қорытындылаңыз, қолданыңыз ...)
Жоспарлау
Оқушылардың өз мақсаттарына жетуін жоспарлау
Студенттердің практикалық қызметі
Пән бойынша білім беру қызметін жүзеге асыратын студенттер (топ, жеке әдістер қолданылады)
Бақылау
Студенттер бақылауды жүзеге асырады (өзін-өзі бақылау, өзара бақылау)
Тестілеу және компьютерлік тестілеуді орындаңыз
Түзетуді жүзеге асыру
Студенттер қиындықтарды тұжырымдап, түзетуді дербес жүзеге асырады.
Студенттердің бағасы
Студенттер өз қызметінің нәтижелерін бағалайды (өзін-өзі бағалау, әріптестердің қызметінің нәтижелерін бағалау)
Графикалық бағдарламалау
Сабақтың қысқаша мазмұны
Көріністі көрсету
Үй жұмысы
Студенттер мұғалімнің ұсынысымен жеке қабілеттеріне қарай тапсырманы таңдай алады.
Көп деңгейлі тест тапсырмалары
болу керек деген сапалық жаңа түсінік қалыптастырды (1 кесте).
Кесте 1 Оқу үрдісінде тестілік технологияларды қолданудың тиімділігін талдау
Кестеден, заманауи педагогикалық ақпараттық технологияларды қолдану нәтижесінде алынған аттестаттау кезеңіндегі табыстарды талдауға арналған тест келесі қорытындылар жасалды:
1. Сынақ технологиялар білім беру үдерісінің жай-күйі мен тиімділігіне әсер етеді.
2. Студенттердің әмбебап білім беру іс-әрекетін қалыптастыру туралы.
Білім беру сапасын жоғарылатуда тестілік технологияларды қолданудың тиімділігі:
- пәндер бойынша оқу жетістіктерінің деңгейі артады;
- Оқу іс-әрекеттеріне ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ ФАКУЛЬТЕТІ
ЖАЛПЫ ПЕДАГОГИКА КАФЕДРАСЫ
Шардан Мөлдір Серікбайқызы
ТЕСТТЕРДІ ТЕХНОЛОГИЯЛАНДЫРУ МЕН ҚҰРАСТЫРУ ЗАМАНАУИ БІЛІМ БЕРУДІ ДАМЫТУДЫҢ ОБЪЕКТИВТІ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ РЕТІНДЕ
Магистрлік диссертация
Ғылыми жетекші: п.ғ.к., профессор м.а.Бұлақбаева М.К.
Магистрант: Шардан М.С.
Алматы, 2019
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
3
1 ТЕСТТЕРДІ ТЕХНОЛОГИЯЛАНДЫРУ МЕН ҚҰРАСТЫРУДЫ ЗАМАНАУИ БІЛІМ БЕРУДІ ДАМЫТУДА ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Заманауи білім беруді дамытуда тесттерді технологияландыру мен құрастырудың зерттелу жағдайы
1.2 Тест технологияларын заманауи білім беруді дамытудағы обьективті тенденциялары мен перспективалары
1.3 Заманауи білім беруді дамытуда тесттерді технологияландыру мен құрастырудың ерекшеліктері мен критерийлері
2 ТЕСТТЕРДІ ТЕХНОЛОГИЯЛАНДЫРУ МЕН ҚҰРАСТЫРУДЫ ЗАМАНАУИ БІЛІМ БЕРУДІ ДАМЫТУДА ҚОЛДАНУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ
2.1 Заманауи білім беруді дамытуда тест технологияларын қолданудың әдіс-тәсілдері
2.2 Тесттерді технологияландыру мен заманауи талаптарға сай құрастырудың мүмкіндіктері
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Зерттеу жұмысының өзектілігі: Қазіргі уақытта білім беру саласында педагогикалық тесттерді кең қолдануға бағытталған оқушылардың оқу жетістіктерін бақылау мен бағалаудың жаңа жүйесі жасалуда. Тестілеу әдістерін әзірлеудің өзектілігі мен маңыздылығы олардың технологиялық мүмкіндіктерімен анықталады, бұл студенттерді оқыту сапасы туралы обьективті ақпарат алуға мүмкіндік береді және Қазақстан білім сапасының бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін ықпал етеді.
Оқыту мен білімді бағалаудың жаңа технологияларын ендіру педагог қауымның тесттерге деген қызығушылығын арттыруда. Көптеген педагогикалық жаңалықтардың бірі болып табылатын тесттік жүйе оқушылардың білім, білік, дағды деңгейін обьективті бағалауға, оқушыларды даярлау талаптарының берілген стандарттарға сәйкестігін тексеруге, оқушылар даярлығын жоғарылату жайлы мәселелерді анықтауға жол ашады.
Қазіргі заман талабына сай, әр мұғалім өз білімін жетілдіріп, ескі бірсарынды сабақтардан гөрі, жаңа талапқа сай инновациялық технологияларды өз сабақтарында күнделікті пайдаланса, сабақ тартымды да, мәнді, қонымды, тиімді болары сөзсіз. Бұл жөнінде Қазақстан Республикасы Білім туралы Заңының 8-бабында Білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі - оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу деп атап көрсеткен [1]. Бүгінгі таңда жалпы орта білім беретін мектептердегі білім беруді жаңашаландырудың ақпараттық - коммуникациялық технологияларды пайдалану арқылы көрініс табатын оң алғы шарттары қалыптасып келеді.
Соңғы жылдары оқушы білімін тексерудің тиімді бір жолы, тест әдісі кеңінен қолданылып жүр. Тест оқушы білімінің деңгейін ғана анықтап қоймайды, оның ойын жүйелеп, жылдам есептеуіне, логикалық ойлау, есептеу дағдыларының қалыптасуына, тез шешім қабылдау қасиетінің дамуына тиімді әсер етеді.
Қай пәннен болмасын оқушы білімін тексерудің, бағалаудың бір түрі - тестік бақылау болып табылады. Тест оқушының білім дәрежесі қандай екендігін анықтайтын және ол білімді түрлі жағдайларда қолдана білуін тексеруге мүмкіндік беретін тиімді жол.
Жаңа педагогикалық технологияның ерекшеліктері - өсіп келе жатқан жеке тұлғаны жан - жақты дамыту. Инновациялық білімді дамыту, өзгеріс енгізу, жаңа педагогикалық идеялар мен жаңалықтарды өмірге әкелу. Бұрынғы оқушы тек тыңдаушы, орындаушы болса, ал қазіргі оқушы - өздігінен білім іздейтін жеке тұрға екендігіне ерекше мән беруіміз керек.
Кейінгі жылдарда студенттер мен оқушылардың білімін бақылауды ғылыми ұйымдастырудың жалпы мәселелеріне, педагогика теориясы мен әдістемесі, оқу үрдісін басқару мәселелеріне қызығушылық арта түсті. Елімізде білімді бақылау мәселелерін С.А. Абдыманапов [2], Т.О. Балықбаев [3], Е.Ы. Бидайбеков [4] және т.б. ғалымдардың жұмыстарында қарастырылған.
Тестті құрастыру алғаш ХХ ғасырдың 20 жылдарында пайда бола бастады. Бүгінгі таңда педагогикалық өлшемдер теориясын ашып беруде көптеген ғалымдар еңбектері жарық көрді. Мысалы, Ресейде В.С.Аванесов[5], В.И. Звонников [6], М.Б.Челышкова[], В.А.Хлебников[7],, В.М.Полонский[8], Л.И.Рувинский[9], т.б. көптеген ғалымдар болды.
Қазіргі уақытта студенттерді аттестациялық сынақтан өткізуде бақылаудың тесттік түрлері неғұрлым обьективті әдіс ретінде кеңірек қолданыла түсуде. Сонымен қоса, тесттерді оқушылар білімін бақылау мақсатында емес, оқыту мен дамыту мақсатында да пайдалану бағыттары іздестірілуде. Сондай зерттеулердің қатарына И.Б.Бекбоев[10], В.Г.Болтянский[11], Н.Я.Виленкин[12], Д.Г.Глейзер[13], Б.В.Гнеденко[14], В.А.Далингер[15], А.А.Столяр[16], Л.Т.Искакова[17] және т.ю. еңбектерін қосуға болады.
Қазақстандық ғалымдар еңбектерінде соңғы жылдары білім беру саласын басқарудағы нәтижелер мен зерттеулер жүргізгені байқалады. Бүгінгі күні біздің біздің елімізде педагогикалық зерттеу мәселелерімен шұғылданып жүрген ғалымдардың еңбектері (С.Ж. Прәлиев, Ш.Т. Таубаева, А.Қ. Құсайынов, А.Қ. Рысбаева, М.К. Бұлақбаева) білім беру сапасын бағалау, мониторингпен байланысты зерттеу жұмыстары бар.
Жоғарыда айтылған ғалымдардың еңбектерін зерделей келе, заманауи білім беруде тесттерді технологияландыр мен құрастырудың әдістері қаралмағандығы анықталды. Осы мақсатта тесттерді технологияландыру мен құрастыруда негіз болатын әдістемелік жүйесін жасау қажеттілігін анықтадық.
Оқу жетістіктерін тесттік тапсырмалардың көмегімен білім сапасын бағалауды қамтамасыз етудің обьективті қажеттілігі мен тесттердің технологияландырылуы, оқыту теориясы мен практикасында білімді тесттік әдіспен бағалаудың жеткілікті деңгейде қаралмағандығы арасында қарама-қайшылық туындауды. Осы аталған қайшылықтардың тиімді шешімін іздестіру зерттеу проблемасын және зерттеу тақырыбын Тесттерді технологияландыру мен құрастыру заманауи білім беруді дамытудың объективті тенденциялары ретінде деп таңдауымызға негіз болды.
Зерттеудің мақсаты: Заманауи білім беруде тесттерді құрастыруды теориялық тұрғыда негіздеу және обьективті тенденцияларымен қамтамасыз ету.
Зерттеудің объектісі: жалпы білім беру үрдерісі.
Зерттеу пәні: Тесттерді технологияландыру мен құрастыру заманауи білім беруді дамыту.
Зерттеудің болжамы: егер заманауи білім беруді дамытудың теориялық негізі ретінде тесттерді технологияландырудың теориялық негіздерін айқындаса, тесттерді құрастырудың технологияларына сипаттама берілсе , онда оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау жолдары арта түседі, өйткені тесттік тапсырмаларда кездесетін олқылықтарды дер кезінде анықталып, оларды жоюға мүмкіндік береді және білім мазмұнының сапасын көтеруге ықпал етеді.
Қойылған мақсатқа жету және ғылыми болжамды дәлелдеу үшін төмендегідей зерттеудің міндеттері анықталды:
заманауи білім беруді дамытудың теориялық негізі ретінде тесттерді технологияландырудың теориялық негіздерін айқындау;
тесттерді технологияландыру, білім берудегі обьективті тенденциялар ұғымдарын нақтылау;
заманауи білім беруді дамытудың обьективті тенденциялары ретінде тесттерді құрастырудың технологияларына сипаттама беру;
тесттерді технологияландыру мен құрастырудың әдістемесін дайындау.
Зерттеудің теориялық негіздері:
- педагогикалық өлшемдер теориясы (В.С. Лванесов, И.И. Лего-стаев, Н.Ф. Ефремова, А.С. Масленников, Е.А. Михайлычев, В.Г. Наводнов, Ю.М. Нейман, М.Б. Челышкова, Е.А. Берк, Ф.М.Лорд );
Тұлғаға бағдарланған білім берудің педагогикалық тұжырымдамалары (М.К. Акимова, Е.В. Бондаревская, И.П. Волков, В.В. Давыдов, Л.В. Занков, Е.Н. Ильина, И.С. Якиманская, Е.А. Ямбург);
педагогикалық жүйелерді басқарудың жалпы теориясы (В.П. Беспалько, Дж. Борк, У. Букович, А.В. Вебер, А.Д. Данилов, П.Джексон);
білім беру сапасы саласындағы іргелі және қолданбалы теориялық зерттеулер (А.В. Вроейстийн, М.Б. Гузаиров, Н.И. Максимов, Н.А. Селезнева).
Зерттеу әдістері: магистрлік жұмыста педагогикалық зерттеулерге бағытталған теориялық және практикалық зерттеулердің жалпы ғылыми әдістері және зерртеу нәтижелерінің статискалық негіздемелері қолданылды.
Теориялық зерттеулер әдістеріне жіктеме, салыстыру, түсіндіру, ғылыми дәлелдеме, т.б. енді.
Зерттеудің теориялық жаңалығы мен практикалық маңыздылығы:
заманауи білім беруді дамытудың теориялық негізі ретінде тесттерді технологияландырудың теориялық негіздерін айқындалды;
тесттерді технологияландыру, білім берудегі обьективті тенденциялар ұғымдарын нақтыланды;
заманауи білім беруді дамытудың обьективті тенденциялары ретінде тесттерді құрастырудың технологияларына сипаттама берілді;
тесттерді технологияландыру мен құрастырудың әдістемесі дайындалды.
Зерттеу жұмыстың құрылымы: кіріспе, негізгі бөлімнен, жалпы қорытынды, пайдаланған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.
Кіріспеде зерттеудің өзектілігі, нысаны, пәні, мақсаты, міндеттері, әдіснамалық негіздері, жетекші пікір, зерттеу әдістері мен кезеңдері, ғылыми жаңалығы, теориялық және практикалық мәні анықталып, зерттеу нәтижелерінің сынақтан өтуі көрсетілді.
Қорытындыда ғылыми-зерттеу жұмысының нәтижелері негізінде қорытындылар шығарылып, ұсыныстар әзірленіп, осы мәселені зерттеудің басымдылықтары көрсетілді.
1 ТЕСТТЕРДІ ТЕХНОЛОГИЯЛАНДЫРУ МЕН ҚҰРАСТЫРУДЫ ЗАМАНАУИ БІЛІМ БЕРУДІ ДАМЫТУДА ҚОЛДАНУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Заманауи білім беруді дамытуда тесттерді технологияландыру мен құрастырудың зерттелу жағдайы
Бүгінгі таңда Қазақстанның халықаралық интеграциялық процестерге белсене араласуын бірыңғай әлемдік білім беру кеңістігіне қосуына бағытталу білім беру ұжымдарына жаңа талаптарды жүктейді. Қазақстан Республикасында әлемдік қауымдастыққа қабылданған жалпыға бірдей білім беруді енгізудегі басты міндет - мемлекеттік білім беру жүйесін әлемдік үлгіге сәйкес деңгейге шығару, бәсекеге қабілетті оқушыларды дайындау қажет. Бұл жағдайда жалпы білім берудің мақсаты көп міндетті құзырлармен, шығармашылық әрекет тәжірибесімен қаруланған, бүгінгі өзгермелі жағдайларға бейім тұлғаны дамыту көзделіп отыр. Білім беру кеңістігінде оқытудың мазмұнын өзгертуде оқушыны білім, білік дағдыларын, өсу динамикасын арнайы бағалау өлшемдерімен анықтау тиімді. Түрлі педагогикалық технологияларды тиімді қолданудың нәтижесі сабақ үрдісінің өсуі мен оқушылар құзіреттілігінің (ақпараттық, мәселені шеше білу, қарым-қатынас) дамуына үлкен үлес тигізетіні анық. Білім сапасы баланың әртүрлі іс-әрекеттерінде білім қолдану мен көп қырлы талдауды меңгеру нәтижесінде көрінеді. Мектеп оқушыларының жеке тұлғасын, қалыптастырудағы оның рухани әлемін байыту, сабаққа ынтасын, жігерін арттыру, жеке дарындылығын дамыту - бүгінгі күннің мәселесі. Жоғарыда айтып өткендей қазіргі таңда еліміздегі білім беру жүйесінің ең басты міндеті - білім берудің ұлттық моделіне өту арқылы жас ұрпақтың білім деңгейін халықаралық деңгейге жеткізу. Осы бағытта мұғалімдер алдында оқытудың және тәрбиелеудің жаңа технологияларын қолдана отырып, жеке тұлғаның дамуына қолайлы жағдай туғызу қажеттілігі тұр.
Қазақстан Республикасының тұңғыш президенті Н.Ә. Назарбаев Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік атты жолдауында Төртінші басымдық - адами капитал сапасын жақсарту. Бірінші, ең алдымен, білім беру жүйесінің рөлі өзгеруге тиіс. Біздің міндетіміз - білім беруді экономикалық өсудің жаңа моделінің орталық буынына айналдыру. Оқыту бағдарламаларын сыни ойлау қабілетін және өз бетімен іздену дағдыларын дамытуға бағыттау қажет делінген [18]. Жаңартылған мазмұн дегеніміз - халықаралық стандарттарға сай келетін және зияткерлік мектептерде бейімделуден өткен заманауи оқу бағдарламалары. Бұлар біздің балаларымызға қажетті сыни тұрғыдан ойлау қабілетін қалыптастырады.
Оқушының жан-жақты дамуына, қазіргі заман талабына сай оқытудың жаңа технологиялар пайдалануды керек етеді. Осы мақсатта сын тұрғысынан ойлау технологиясының ролі өте зор екендігін оқу үрдісіндегі іс-тәжірибе көрсетіп отыр.
XXI ғасырдың басынан бастап Қазақстанда, сондай-ақ бүкіл әлемде, білім беру сапасын жоғарылатудағы проблемалардың өзектілігін арттыруға, білім беру жүйесін басқаруды жетілдірудің жаңа тәсілдерін іздестіруге әкелген саяси және әлеуметтік үрдістер пайда болды. Осы үрдістердің бірі, ең алдымен, білім берудің барлық деңгейлерін қамтитын және білім беру сапасының өзгеру тенденцияларын жүйелі талдауды талап ететін қарқынды реформа қосу қажет.
Екіншіден, білім беруді әртараптандыру, XXI ғасырдың басындағы ғылыми-техникалық революция жағдайында оның мазмұнын едәуір кеңейту, білім берудің барлық деңгейлерінде оқытудың және ақпараттандырудың жаңа әдістерін енгізудің көрінісі. Білім беру сапасын басқаруда әртараптандыру басқару тетіктерін қарқынды дамыту қажеттілігіне және білім беру жүйелерінің тұрақтылығын басқаруға және әсер етуіне назар аудару қажет факторлардың санының өсуіне алып келеді. Дегенмен бүгінгі күні көптеген сарапшылар диверсификацияның оптимистік бағалауын жасайды, мұндай болжамдарға сақ болу керек, өйткені оның көптеген салдарларын ескере отырып, оның даму салдарын болжау мүмкін емес.
Үшіншіден, білім беру сапасындағы проблемаларды дамытуды өзектейтін заманауи білім беру үрдістері саны дамыған теориялық негізге ие дараландыруды қамтуы керек, бірақ нақты білім беру үрдісіне түсу қиын. Ішкі дидактика бойынша әзірленген студенттік орталықты дамытудың теориялық негіздері әлі де тиісті практикалық іске асырылған жоқ, оқу үрдісінің нәтижесі бойынша оқытуды ұсынған әдістер мен әдістердің әсері зерттелмеген.
Төртіншіден, әлем елдерінің саяси және экономикалық жақындастыруымен туындаған білім беруді интернационализациялауды және ресейлік білім беру мекемелерінің оң ұлттық дәстүрлерін сақтай отырып, жалпы білім беру кеңістігін ұсынуды талап етуге тиіспіз. Интернационалдандырудың салдары Қазақстанның Баллон үрдісіне қосылуы болды, оның принциптері әртүрлі деңгейдегі ұлттық білім заңдарын қажет етеді. Жоғары білім беру жүйесінде жаңалау үдерісі, бірінші кезекте, жоғары кәсіби білім берудің екі деңгейлі жүйесін енгізу және білім берудің нәтижелерін сапалы түсіндіруге құзыреттілік көзқарасты енгізу болып табылады, ол үшінші буынды оқыту стандарттарын әзірлеу үшін негіз болып табылады.
Аралбаева Рысхамал Қадырқызының Қазақстанның әлеуметтік мекемесі ретінде жоғары білім беруді жаңғырту үдерістері атты жұмысында оқу үрдісіне және жоғары оқу орнына әсер ететін әлеуметтік, экономикалық, саяси және мәдени факторлар анықталды [19]. Батыс Еуропа елдерінің кейбір елдерінде жоғары білім беру ұйымының негізгі сипаттамалары кросс-ұлттық социологиялық талдау негізінде сипатталған. Ұлттық-аймақтық контекстте жоғары оқу орындарын дамыту ерекшеліктері анықталды. Жаһанданудың әсері тек әлемдік өркениеттің оң өзгерістеріне ғана емес, сондай-ақ стандарттау мен техникалық тұрғыдан әртүрлі елдердің мәдениетінің ұлттық және әлеуметтік түпнұсқалылығын жоятын жағымсыз құбылыстардың пайда болуына әкеліп соқтырады, демек, ұлттық білім беру мектептерінің жүйелік дағдарысына алып келеді. Жоғары білімді әлеуметтік жүйе ретінде талдау. Қазақстандағы жоғары білім беруді реформалау кезеңдері бөлінді. Педагогикалық кадрларды даярлау, қайта даярлау және сертификаттаудың әлеуметтік мәселелері анықталды. Жоғары оқу орындарында оқу процесін қайта құрылымдаудың мағынасы мен сипатын ашты. Болон стандарттарына негізделген жоғары білім беруді аккредиттеу саласындағы халықаралық тәжірибені енгізуді бағалау. Жоғары білімнің әлеуметтанулық талдау әдіснамасы әзірленді. Бұл жұмыстан білім берудің өзгерістерін, жаңа білім беру технологиялары жайлы мәліметтерін алуға болады. Менің тақырыбыма сәйкес ақпараттар заманауи білім беру жүйесі жайлы. Осы мәліметтермен толықтырып, тест құруды жоспарлау керек.
Құнафина Гүлжан Тоқтарғазынқызының ҚР ЖОО-дағы инновациялық үдерістер: теория және практика атты жұмысында Қазақстан Республикасының білім беру үдерісіне инновациялық технологияларды енгізуге талдау жасалды. Жоғары білім берудегі инновациялардың нысандары мен әдістерін оңтайландыру бойынша ұсыныстар берілген [20]. Қазақстандық жоғары білім беру жүйесінің инновациялық даму жолына көшуін ынталандыру мақсатында теориялық және тәжірибелік ұсыныстар әзірленді: инновациялар санаты және оның жоғары білім саласындағы көрсеткіштері. Бұл жұмыста білім беру үдерісіне инновациялық технологияларды енгізуге талдау жасалған. Осы мәлеметтерді талдай отырып, заманауи білім беруді дамытудың обьективті тенденциялары қолдансақ болады.
Кузембекова Жанна Жалайқызының Қазақ тіліндегі оқылымды тестілеу: теориялық-әзірлеу-тестілеу жұмысында қолданылған ILR сынау жүйесі [21]. Шетелдіктер үшін қазақ тілінде оқуға арналған тест тапсырмалары әзірленді, жасау және сынау процесінің толық сипаттамасы жасалды. Оқуға арналған ұсынылған сынақ тапсырмаларының жарамдылығын анықтады. Бұл жұмыстан жалпы тестілеу жайлы теориялық мліметтер алуға болады.
Көп функциялы адаптивті онлайн-тестілеу жүйесін кейіннен тестілеу жүйелерін құру үшін адаптивті әдістерді зерттеуде тестілеу саласындағы әртүрлі зерттеушілердің жұмыстарын зерттеді. Салыстыру жүйелерін жобалау теориясы бойынша бірқатар салыстыру жүргізілді. Математикалық модельдеуді талдау және есептеу және болашақ алгоритмдерді таңдау негіздемесі. Міндеттерді іріктеу және ұсыну үшін өз алгоритмдерін әзірледі. Адаптивті онлайн тестілеу жүйесін әзірлеуге арналған техникалық тапсырма әзірленді және құрылды. Сынақ процесін бақылау мен бақылау алгоритмдері әзірленді. Сынақ конструкторының бағдарламалық жасақтамасын енгізу ұсынылады. Бұл тақырыптан тесттерді технологияландыру мен құрастыру әдісін құруға ұмтылу болады. Еңбекпен толықтай танысып, құнды мәліметтермен диссертацияны толықтыруға болады.
Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды өз мақсаттары үшін қолдануда университет студенттерінің біліктілігін арттыруда студенттердің ақпараттық-коммуникациялық технологиясына (АКТ) жету деңгейін бағалаудың қалыптасу принциптері және осы мазмұнға қажетті ақпараттық-коммуникациялық технологияларды оқыту принциптері анықталды. Студенттердің АКТ-ның құзыреттілігін бағалау үшін қолданыстағы шетелдік зерттеулерді, әзірлемелерді және қолданыстағы құралдарды талдау. Құралдың құрылымдық сипаттамасы, өлшеу және бақылау материалдарын (CMM) әзірлеуге қойылатын талаптар, сондай-ақ аспаптық қабықшаға қойылатын талаптар жасалды. Тестілеудің мақсаттары мен алынған бағалауларды, мазмұнды, тест тапсырмаларының қиындық деңгейін және пайдаланылатын бағалау шкалаларын, тестілеу тапсырмасының шынайылығын бағалауға арналған зерттеулердің тәртібі мен шарттарын, тестілік бақылаудың когнитивті күрделілігін бағалаудың мақсаттары анықталды. Бұл жұмыста тестілеудің мақсатына, тестілік бақылаудың күрделігіне тоқталған. Бірнеше мәліметтер алуға болады. Салыстыра отырып біздің жұмысымыздың ерекшелігін көрсетуге болады.
Оқу орындарын жобалаудың ғылыми-әдістемелік негіздері оқушылардың білім сапасын бағалау құралы ретінде Студенттердің функционалдық сауаттылығын бағалау үшін тест тапсырмалары жүйесі зерттелді. Тест тапсырмаларындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтар тоқталсақ, функционалдық сауаттылықты бағалау үшін сынақ пункттерін құру әдістемесін жетілдіру жолдары анықталды. Білім беру сапасын бағалаудың құралы ретінде тапсырмалар жүйесін құру үлгісі жасалды. Әдістемелік талаптарды түсіндіру барысында жұмыстан тест тапсырмаларындағы ұқсастық пен айырмашылықтары жайлы мәліметтер ала аламыз. Сол мәліметтерге сүйене отырып тест құру технологияларын алуға болады.
Мектеп оқушыларының білім сапасын бағалау құралдарын жетілдіру бағыттары: SAED және PISA шеңберінде тестілеудің нәтижелерін салыстырмалы талдау жүргізілді. AUD және PISA міндеттерінің жүйелерін жобалау тәсілдеріндегі ұқсастықтар мен айырмашылықтар анықталды. Тест құру, технологияландыру жайлы талдау жүргізілген. Тест құру жайлы, тесттің тиімдігі туралы мәліметтерді жұмысымызға қоса аламыз деп ойдамыз.
Технология ұғым ретінде екі деңгейді қамтиды - теория мен тәжірибе. А. А. Плигин атап өткендей," білім беру технологиясы " салыстырмалы түрде жақында ғылыми ұғым ретінде қолданыла бастады және кепілді нәтиже алу арқылы білім беру процесін жүзеге асырудың құралдары мен тәсілдерінің жиынтығы болып табылады [22]. Сонымен қатар А. С. Макаренко технологиялық дәлдікті педагогикаға көшіру қажеттігілігін көрсетті, біздің педагогикалық өндіріс технологиялық логика бойынша ешқашан құрылмағанын, моральдық уағыз логикасы бойынша құрылғанын атап өтті [23]. Осылайша, білім беру технологиясы барынша нақты, мақсатты, жоспарлы, алдын ала берілген өлшемдерге сәйкес оқытудың кепілді нәтижесіне қол жеткізуге арналған. Білім беру нәтижелерінің дәлдігі мен кепілділігі технологияның оқу іс-әрекеттері мен операцияларын басқарудың неғұрлым егжей-тегжейлі деңгейіне шығуына байланысты. Е.М.Смирнова білім берудегі жаңа технологияларды пайдалануды студенттерді білім беру процесінің негізгі элементтері ретінде қарастыруға және олардың субъектілері арасындағы өзара әрекеттесу стилін өзгертуге мүмкіндік береді деп есептейді [24]. Бұл жағдайда мұғалім ақпараттың негізгі көзі болып қалады және оның қызметін ұйымдастыратын және басқаратын адамның ұстанымын алады. Оның негізгі міндеті білім беру міндеттерін табысты шешу үшін қажетті жағдайларды ұйымдастыру болып табылады. Осылайша, студент оқиды, мұғалім оқуға жағдай жасайды.
Г.К. Селевко жаңа педагогикалық технологияларды мынадай компоненттер арқылы сипаттады:
- психикалық даму процесі ретінде;
- тәлімгерлік жаттығу ретінде;
-таза статистикалық модельден бастап, психикалық белсенділіктің динамикалық құрылымдалған жүйесі ретінде сипаттады. [25].
Білім беру мен білімнің жаңа технологиялары арасында білімнің және тестілеудің тестілеу нысандарында үлкен қызығушылық байқалады. Компьютерлердің пайда болуы жеке тапсырмаларды революциялады. Олар оқу үдерісінде кеңінен қолданылады.
ХХІ ғасыр тестілеу технологиясы бойынша үш негізгі талапқа ие: бейімделу, сапа және тиімділік. Студенттердің жаңа технологияға бейімделуі жеңіл тапсырмалардан қиындық деңгейін түзететін пәндердің жеке айырмашылықтарына жауап бере алатын технологияларды құру қажеттілігін білдіреді. Бұл талап күрделіліктің өсуіне байланысты көптеген тапсырмаларды жасау арқылы жүзеге асырылады. Технологияның сапасы негізінен тестілеу нәтижелерінің сенімділігі мен жарамдылығына байланысты. Технологияның тиімділігі шығын пайдалық коэффициентті қысқартуды көздейді.
Оқу үрдісінде сынақ түріндегі тапсырмалар көп мөлшерде қолданылады. Сынақ түріндегі тапсырмалар тестілік тапсырмаларды және тесттерді әзірлеу үшін ғана емес, сондай-ақ өз бетінше жұмысын тиімді ұйымдастыру үшін қолданылып жүрген оқу үрдісінде де пайдаланылды. Осылайша, сынақ нысандарын түсінуді оқыту нәтижесі бойынша дайындық деңгейін бақылау үшін ғана пайдаланылатын құрал ретінде өзгертетін жаңа жағдай пайда болды. Белгілі жаңа білім беру технологияларымен тест түрінде тапсырмаларды біріктіру педагогикалық өлшеулер теориясына негізделген басқа оқыту технологиясын қалыптастырды. Бұл тапсырманы сынақ түрінде бөлек тұжырымдама ретінде бөлу арқылы жеңілдетілді. Қазіргі кезде оқу үрдісінде, өзіндік жұмысында және оқулықтар мен оқу құралдарының жаңа буынына тестілік пішіндерді енгізу бойынша маңызды жұмыс басталды. Тесттік пішіндердің кең педагогикалық мүмкіндіктерін кеңінен қолдану білім беру сапасын жақсартуда жаңа нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл тұрғыда алдымен жалпы тесттің өзінің анықтамасын ашып алу қажеттілігі туындайды.
Заманауи білім беруді дамытуда тесттерді технологияландыру мен құрастырудың зерттелуі қарқынды түрде дамып келеді. Соңғы жылдары тесттік әдіс оқу-білімге қатысты барлық ұйымдарда қолданып жүр. Тесттік бақылаудың түрлеріөте ерте заманннан басталады. ЕҢ алғаш рет оқушылардың білімін тексеру үшін тестті ағылшын педагогы Дж. Фишер 1864 жылы қолданған. ХІХ ғасырда жалпы білім беру жүйесінде көптеген жаңалықтар, өзгерістер пайда болды. Тесттік бақылаудың негізін салушылардың бірі ағылшы ғалымы Френсис Гальтон. Ол өзінің бақылау жұмыстарын 1884-1885 жылдарында жүргізді.
Педагогикалық тест деп белгілі мазмұны бар ерекше формадағы тапсырмалардың жүйесін атайды. Тест сынаққа түскендердің бір пән бойынша білімінің құрамы мен құрылымын анықтайды. Басқа сынақ жұмыстарымен салыстырғанда, тесттің артықшылығы - оның обьективті, сенімді, көп варианттылығы болып табылады.
Тестілеп бақылап оқыту әдісіне негізделген технология оқушының ойлау, елестету мен есте сақтауын, ынтасын, белсенділігін, дағдысын, білім сапасының дамуын қамтамасыз етуде.
Біздің ойымызша, оқытудың мақсаты өз бетімен дами алатын, әр түрлі өзгермелі жағдайларда бағдар ұстай білетін, белсенді жеке тұлғаны, яғни субьективті тәрбиелеп шығару.
1.2 Тест технологияларын заманауи білім беруді дамытудағы обьективті тенденциялары мен перспективалары
Тесттік пішіндердің кең педагогикалық мүмкіндіктерін кеңінен қолдану білім беру сапасын жақсартуда жаңа нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл тұрғыда алдымен жалпы тесттің өзінің анықтамасын ашып алу қажеттілігі туындайды.
Тест дегеніміз - тестілеу элементтерінің расталған жүйесі, жүйелі оқыту барысында мүмкін болатын адамның қасиеттері мен сипаттамаларын өлшеуге арналған нәтижелерді өңдеу және талдау үшін стандартталған процедура және алдын-ала жобаланған технологиядан тұратын құрал.
Келесі бір анықтамада тест - бұл кеңірек құрал, өйткені тест тапсырмасында әр студент бағдарламаны қарастыратын бірнеше тақырып бойынша білімді пайдалана отырып, тапсырмаларды орындайды. Айта кету керек, адамгершілікке тестілеу, әр адамға тең мүмкіндіктер беріледі, ал сынақтың ені өздерінің жетістіктерін материалдың кең ауқымында көрсетуге мүмкіндік береді.
Тест тек қана проблемалық аймақты ғана емес, сондай-ақ нақты қиындық нүктесін анықтауға мүмкіндік береді, бұл дегеніміз сізге соңғы сәтсіздіктің себебін анықтауға және тиісті түзету жұмыстарын жасауға мүмкіндік береді. Оның құрылымына байланысты сынақ оқу құралы болуы мүмкін және қарама-қайшы жағдайларда жақсы төреші бола алады.
Педагогикадағы тестілеу негізгі өзара байланысты функцияларды орындайды: әлеуметтік, диагностикалық, білім беру, тәрбиелеу, мұғалімнің шығармашылық өсуі.
Әлеуметтік функция қоғамның студенттің дайындық деңгейіне деген талаптары бойынша көрініс табады, студенттердің белгіленген мемлекеттік стандарттарға қол жеткізген дағдылары мен қабілеттерінің сәйкестігі анықталады.
Диагностикалық функция студенттің білімі, дағдылары мен қабілеттерін анықтау болып табылады. Бұл тестілеудің негізгі және ең айқын функциясы. Объективтіліктің, диагностиканың кеңдігі мен жылдамдығының педагогикалық бақылаудың барлық басқа түрлерінен асып түседі.
Тестілеудің оқыту функциясы - оқушыны оқу материалын меңгеру бойынша жұмысты жандандыруға ынталандыруға негізделген. Білім беру функциясы тестілеуді бақылаудың жиілігі мен сөзсіздігінде көрініс табады. Ол студенттердің қызметін реттейді, ұйымдастырады және басқарады, білімдегі кемшіліктерді анықтап, жоюға көмектеседі, олардың қабілеттерін дамытуға ұмтылады.
Ал даму функциясы есте сақтау, көңіл бөлу, ойлау, шығармашылық қабілеттерін, эмоционалдық саланы және еңбекқорлықты, тыңдау дағдыларын, ынта-жігерін және жауапкершілігін, автономияны және дәлдікті дамытуға бағытталған жеке қасиеттерді дамытуға бағытталған. Мұғалімнің шығармашылық өсуі - тесттер мұғалімге оның оқу іс-әрекетінде жетістіктерді, кемшіліктерді және қателерді анықтау мүмкіндігін береді. Мәліметтер бойынша В.Г. Максимованың педагогикалық тесті белгілі бір нысанның, белгілі бір мазмұнның және қиындықты арттыратын міндеттердің жүйесі [26]. Құрылымды объективті бағалайтын және студенттердің дайындық деңгейін сапалы түрде өлшеуге арналған жүйе деп атап көрсеткен. Сондықтан жүйеде сынақ технологияларын пайдаланған жағдайда студенттердің дайындық деңгейі артады.
Сынақ түрлері келесі құрылымды ажыратуға болады:
:: Дайын жауапты таңдау арқылы
:: Қысқа жауап
:: егжей-тегжейлі жауап ұсыну
Мақсаты бойынша жіктелген сынақтар тобында төмендегілер ерекшеленеді:
:: Негізгі біріктіру
:: ZUN басқару
:: сабақтың басында жылыту.
:: Симулятор
Сынақ әрекеттерінің түрлері бойынша жіктелетін сынақтар:
:: диктант
::Өздік жұмыс
::Бақылау жұмысы
:: Ауызша ауызша зерттеу
:: Оқу
:: Сынып жұмысы
:: Карталар бойынша жеке зерттеу
:: Аралықтарды толтыру
:: құбылысты (оқиғаны) және оның сипаттамаларын салыстыру
:: Тұжырымдаманы тану
:: Бірізділік
:: Үлгілерді жобалау
Мазмұны мен уақыты бойынша:
:: Басқаруды бастау
:: тақырыптық сынақтар
:: Қорытынды ұпайлар
:: Аралық аттестация
:: Қорытынды аттестация
Осы бөлініп көрсетілген сынақ түрлері мен құрылымы сынақ технологиясымен жұмыс жасауға көп көмегін тигізеді.
Оқу барысында студенттердің білімінде, олардың дағдылары мен түсінігімен белгілі бір өзгерістер орын алады. Білім мен дағдыларды тестілеу кезінде оқушылар әр уақытта дұрыс және дұрыс емес жауаптар береді, тапсырмаға тиісті уақытты жұмсайды. Тесттерді әдеттегі тексеру жұмысынан айырмашылығы тексеруді жүргізу ыңғайлы, себебі сынақ материалдың көп мөлшерін қамтиды. Жүйенің өзіне қатысты жылдам жауап беруі себебінен, тақырыптың барлық бөлімдерінде тест сұрақтарына көп санды қосуға болады. Сынақ дәстүрлі жазбаша жұмысқа қарағанда жеңілірек, өйткені ол әрдайым студентке ең оңай жауаптарды белгілеуге мүмкіндік береді, бұл оған сабырлылық пен күрделі тапсырмаларды орындау мүмкіндігін береді. Тестпен жұмыс жасағанда шешімдерді табу жеңілірек болады, өйткені біздің көз алдымызда дайын жауаптардың үлгілері бар, және көбінесе дұрыс жауапты мәселенің шешілуіне толық қарауға болмайды.
Тестілеу технологиялары студенттерді өздігінен тестілеуге және тексеруден өтуге мүмкіндік беретін тексеру процедурасын жеңілдетеді. Бұл білім туралы ғана емес, сондай-ақ оқу материалын түсіну мүмкіндігін береді. Оның көмегімен студенттердің жеке қасиеттеріне байланысты материалдарды саралау және сәйкесінше түзету жұмыстарын жүргізу өте ыңғайлы.
Сынақ студенттерге ойлау қабілеттерін дамытуға мүмкіндік береді, себебі ол психикалық операцияларды дамыту бойынша жұмыс істейді - салыстыру, синтездеу, талдау, баламаларды іздеу және т.б. Сынақ формасы жоғары және төмен рейтингілік шкаланы кеңейтуге мүмкіндік береді. Осылайша, студент қателесу үшін белгілі бір мәрені алады, ол оны дәстүрлі бағалау әдісінен айырады.
Таңдалған құрылымға сәйкес Тестілеу технологияларын қолдану бойынша жұмысты жоспарлау барлық студенттердің тестілік тапсырмаларында тапсырмаларды орындау бойынша жұмыс жасаудың жеке жоспарын құруға көмектеседі.
Осылайша, мұғалім оның осы технологияны өзінің оқыту практикасында қолдануы тиіс:
- мотивация жасау;
- білім беру ортасын құру;
-осы жұмыстың нәтижесінде студенттердің қандай білім алуы керектігін анықтаңыз;
- кеңес беру;
- объективті бағалау критерийлері бар.
Сынақ түрінде тапсырмаларды жүйелі түрде пайдалану студенттердің білім сапасын жақсартуға көмектеседі, оқушылардың білімінде кемшіліктерді жоюға, білімін толықтыруға мүмкіндік береді. Тестілеу технологиясы білім сапасын жоғарылату мақсатында бірнеше қызметтер бөледі.Ол қызметтерге толығырақ тоқталар болсақ, тестілеу технологиясы білім сапасын жақсарту құралы ретінде мынадай функцияларды орындайды:
Студенттердің білім сапасын жақсартуға бағытталған жұмысымыздың негізі - жеке бақылаулар, жеке дамуына бағытталған құқықтық құжаттарды талдау. Бұл құжаттар мыналарды қамтиды:
* ҚР Білім туралы Заңы.
* Бастауыш жалпы білім берудің мемлекеттік білім беру стандарты жоғары сапалы білім алуды алу үшін тең мүмкіндіктерді қамтамасыз етуге бағытталған.
* Сынақ технологиясын қолдану арқылы төменгі мектеп оқушыларын оқытудың сапасын жақсарту үшін жағдай жасау бойынша жемісті жұмыс үшін негіз болатын бұл нормалар мен құндылықтар.
Біз 2018 жылдан бастап білім беру үдерісін жүзеге асырған студенттердің білім сапасы бойынша педагогикалық қызметтің нәтижелерін талдап қарауды бастадық. Класс - екі класстан тұрады: олардың ішінде - бірінші сыныптағы 5 адам және төртінші сыныптағы 5 адам. Оқушылардың отбасыларының әлеуметтік құрылымы, өткен жылы оқушылардың білім сапасы және 2018-2019 жылдардағы емтихандардың нәтижелері оқушылардың даму деңгейін арттыру мақсатында білім беру үдерісін жоспарлауға, мүмкіндігін мүмкіндігінше жақын деңгейге дейін жеткізу үшін талап етілді. Оқудағы білім сапасын заманауи білім берудегі тенденцияларына сай келу үшін біз жұмысымызда меңгеруге және материалдарды игеру деңгейін бақылауға, дәстүрлі әдістермен, тестілік технологиялар әдіснамасын басқаруға шешім қабылдадық.
Сынақ нысаны бастауыш мектептің практикасында салыстырмалы түрде жақында қолданылған, бірақ өзекті болып табылады. Тесттердің мақсаты - білім мен дағдыларды бақылау мен бағалаудың ғана емес, сонымен қатар бағдарлама материалын меңгерудің әрбір кезеңінде студенттердің жағдайын және проблемаларын диагностикалау. Жалпыға бірдей білім беру талаптары мен бастапқы білім берудің өзгеруіне байланысты, оқушыларды табысты оқытуға қойылатын талаптары да өзгеріп отырады. Студенттердің даму деңгейін жоғарылату және сынып оқушыларын оқытуда табысқа жеткізудің алғышарттарын жасау үшін зерттелген материалды оқыту сапасын бақылауды күшейтуге арналған міндеттемелер бар.
Бастауыш мектепті бітіруші оқу жұмысының компоненттерін меңгеруі тиіс:
- стандартты емес жағдайдағы өз білімін қалай қолдану керектігін үйрену;
- оқу тапсырмасын дербес түсіну;
- оны шешу жолын табу;
- нәтижесін дұрыс жауаппен салыстырыңыз;
- өзіңізді және әрекеттеріңізді бағалаңыз.
Бұл іске студенттерді оқытуда тестілік технологияны пайдалану туралы тоқталғымыз келді. Математика сабақтарында, орыс тілінде, әдеби оқу және сыртқы әлемде сынақтармен жұмыс істей отырып, біз бұл мәселені қарастырдық.
Жетекші педагогикалық тәжірибе идеясы - студенттердің білімінің зияткерлік деңгейі мен сапасын арттыру. Біртұтас мемлекеттік емтиханға көшу оқушыларға бастауыш мектептен бастап әртүрлі тапсырмаларды орындағанда, іс-әрекеттер алгоритмін жасауға мүмкіндік береді. Тестілеу студенттерге тәуелсіздік, даралықты көрсету, балаларға өзін-өзі бақылау рәсімін жасауға мүмкіндік береді.
Біз математика, орыс тілі, әдеби оқу сабақтар жүйесінде жұмыс істейміз. Біз тест тапсырмасында тапсырманы орындауға және сынақ түрінде бақылауға үйрету міндетін қойдық.
Сабақтардың барысында ашық және жабық сынақ түрлерін қолданамыз. Жабық формалар нақты жауаптардағы кемшіліктерді толтыруды немесе анықтамалар мен ережелерді дұрыс тұжырымдауды білдіретін еркін таңдауды сынайды. Дұрыс жауапты белгілеуді талап ететін альтернативті сынақтар немесе берілген жауаптардың дұрыс емес нұсқалары түрлі таңдауды қамтитын элективті сынақтарды көрсетеді. Ойын-сауық сынақтары, диаграммаларды, графиктерді, суреттерді, сөздерді құруға әкелетін сынақтар. Мұндай күрделі тапсырмаларда әркім өзіне қызықты нәрсе табады: бояу, сурет салу, теориялық сұрақтарға жауап іздеу, білімді практикалық қолдану. Бұл сынақ түрлері жабық формадағы сынақтар болса, ашық формадағы сынақтарға келесідей түрлерін жатқызамыз.
- еркін таныстыру міндеттері. Олар тапсырманың мәні бойынша студенттерден тегін жауап береді. Жауаптар бойынша шектеулер жоқ. Дегенмен, тапсырма туралы мәлімдемелер тек бір дұрыс жауапты береді. Мұндай тапсырмалар бойынша нұсқаулар: эллипс орнына дұрыс жауапты енгізіңіз, сөйлемді аяқтаңыз.
-құжаттарды толықтыру. Бұл тапсырмаларда студенттер де сұрақтарға дербес жауап беруі керек, бірақ олардың мүмкіндіктері шектеулі. Шектеулер тапсырмалардың нәтижесін объективті бағалауды қамтамасыз етеді, ал жауап тұжырымдамасы бір мәнді бағалауға мүмкіндік береді. Мұндай тапсырмалар бойынша нұсқаулар: әр нүктенің орнына бір сөзді (белгі, белгі) енгізу қажет.
Әртүрлі деңгейдегі тест тапсырмаларын қиындық дәрежесіне қарай қолданамыз:
:: А деңгейі - негізгі ұғымдарды игеруге арналған, материалды қарапайым көрсету үшін тану және көбейту деңгейінде.
:: B деңгейі - ойлауды кішігірім материалмен қамтуды талап ететін тапсырмалар стандартты жағдайларда білім қолдану қабілетін көрсетеді.
:: B деңгейі - алынған білімнің шығармашылық орындалуын талап ететін және дағдыларды анықтауға, ерекше жағдайларды білуге мүмкіндік беретін тапсырмалар.
Бұл бағдарламаның материалын меңгермеген студентті анықтауға мүмкіндік береді. Кім оған ең төменгі деңгейде ие болды. Оқушылардың қайсысы бағдарламаның талаптарына сәйкес білімі мен дағдысын толық және сенімді түрде иеленеді. Қандай оқушы қажетті білімді толық меңгеріп қана қоймай, оларды жаңа жағдайларға қолдана алады, бағдарламада қарастырылғаннан гөрі жоғары деңгейде дағдыға ие болады.
Сабақтың түрлі сатыларында сынақ технологияларын қолдануға тырыстық.
Жасалған жұмыстардың нәтижесінде студенттер өз іс-әрекеттерін, ақыл-ойларын, талдауларын, жіктелуін, шығармашылық ойлауды үйренді. Балалар танымдық белсенділіктің даму деңгейін, оқу әрекеттеріне деген қызығушылықтары мен көзқарастарын арттырды. Бұл білім сапасын жақсартуға, өзін-өзі басқару және өзара бақылау дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік берді. Студенттер ынтымақтастықты қажет етеді.
Жұмыс жүйесінде біз мынадай үй тапсырмасын қостық. Балалар осы тапсырмаларды жасай отырып, сабақта орындауды ұсынады.
Тестілеу бірнеше кезеңде өтеді:
1. Әрбір сынақтың мақсатын анықтау.
2. Тест тапсырмаларын жасау және таңдау.
3. Сынақты өткізу.
4. Нәтижелерді талдау.
5. Сыныптағы қателерді басқарудағы нәтижелер туралы есеп және сабақ.
6.Типтік қателіктермен жұмыс жасаудың негізгі әдістерін әзірлеу. Келесі сынақ тестіне қосылуы керек тесттен тапсырманы таңдау. Сондай-ақ тестілеу технологиясымен жұмыс істеуге арналған жүйеде компьютерлік тестілеуді де қамтиды. Компьютерлік тестілеу студенттердің білімін бақылаудың тиімді құралы болып табылады. Компьютерлік тестілеу, біріншіден, бақылау нысандарын әртараптандыруға көмектеседі, оларды компьютерлерді пайдалану арқылы студенттерге тартымды етеді, екіншіден, студенттердің білімін объективті бағалауға мүмкіндік береді.
Жұмыс барысында, оқу үрдісінде компьютерді неғұрлым жиі пайдалансаңыз, оны пайдаланудың шексіз ауқымын тереңірек түсінесіз.
Сабақтарды өткізген кезде біз мультимедиалық презентациялар түрінде сынақ технологияларын қолдана отырып, қолжетімділік және визуализация принциптерін іске асыруға мүмкіндік алдық. КД Ушинский бұл сапалы білімнің нәтижесі болып табылатын баланың ақыл-ойы, іс-әрекеті мен сөйлеуін дамытуға қолдау көрсететін көрінетіндігіне сенді[27] .
Біздің ойымызша, дәстүрлі оқу құралдарымен салыстырғанда, компьютерлік тестілеу бірнеше артықшылықтарға ие:
- компьютерлік экраны туралы ақпараттың шынайы түрде көрсетілуімен балаларға қызығушылық тудырады;
- компьютерде оқу мен жазу кезінде өте жақсы болмаған студенттерге түсінікті, бейнелі ақпарат бар. Қозғалыс, дыбыс, анимация ұзақ уақыт бойы баланың назарын аударады;
:: Бұл оқыту тапсырмаларын қолдау құралы. Мәселелік тапсырмаларды компьютер көмегімен шешу, баланы дұрыс шешімімен марапаттау - балалардың танымдық белсенділігін ынталандыру;
:: компьютер білім алуды жеке даралауға мүмкіндік береді. Бала өзі ойнайтын оқу тапсырмасының қарқынын және саны реттейді. Компьютерде жұмыс істеу барысында бала өзіне көп нәрсе жасай алатынына сенім артады;
:: компьютер күнделікті өмірде көрінбейтін өмірлік жағдайларды
модельдеуге мүмкіндік береді;
:: компьютер өте шыдамды, балаға ешқашан қателіктер жібермейді.
Біз компьютерлік тесттерді кеңінен қолдана отырып, әртүрлі сынақ және өлшеу материалдарын жасадық, мультимедиялық оқыту құралдарын үнемі пайдалану баланың оқудағы қызығушылығын арттырады. Тұсаукесерлер мен тесттерді қолдану - сыныпта тренажерлар ҒЭҚ талаптарына сай білім беру және когнитивті және коммуникативтік білім беру құзыреттіліктерін қалыптастыруға мүмкіндік береді, қазіргі заманғы білім беру парадигмасы. Тәрбиелік жұмыс жүйесінде тестілік технологияларды пайдаландық, мысалы, салауатты тамақтану аптасында 2012-2013 оқу жылында мектепте математика және орыс тілі бойынша олимпиадалар өткізілді, онда сынақ тапсырмалары тапсырылды. Балалармен сынақ тапсырмаларын орындау тақырыбындағы практикалық жұмыс ата-аналармен жұмысқа енгізілді, онда ата-аналар тест тапсырмаларының әртүрлі түрлерін қалай дұрыс орындауға үйренді. Оқу үрдісінде тестілік технологияларды қолданудың тиімділігін талдады. Заманауи педагогикалық ақпараттық технологияларды қолдану нәтижесінде алынған аттестаттау кезеңіндегі табыстарды талдауға арналған тест келесі қорытындылар жасалды: 1. Сынақ технологиялар білім беру үдерісінің жай-күйі мен тиімділігіне әсер етеді. 2. Студенттердің әмбебап білім беру іс-әрекетін қалыптастыру туралы. Білім беру сапасын жоғарылатуда тестілік технологияларды қолданудың тиімділігі:
- пәндер бойынша оқу жетістіктерінің деңгейі артады;
- Оқу іс-әрекеттеріне құнды қатынасын арттырады; - жады, логикалық ойлауды дамытады;
- алаңдаушылық деңгейін төмендетеді. Мектептік аттестациялау кезеңінде жұмысымды талдай келе, студенттерге сапалы білім алуға көмектесе аламын ба? Білім беру сапасы статикалық айнымалы болып табылмайды
- ол педагогикалық өлшеулерден тыс жатқан өзгерістерге байланысты көбеюі немесе азаюы мүмкін. Сондықтан біздің жұмысымыздың барысында білім беру процесінің сапасын қадағалайтын бірнеше тәсілдер бар. Біз мынадай мониторинг жүргіздіқ:
- Жеке жетістіктер мониторингісі
- Білімнің жетістігі мен сапасын бақылау мониторингісі
Мониторинг студенттердің табыстары үшін, олардың дамуы мен өзін-өзі жүзеге асыруы үшін жағдайлар жасағанын, ал міндеттер шешілгенін, біріншіден, оқушылардың оқу жетістіктерінің тұрақты динамикасын, ал екіншіден, муниципалды емтихандарды өткізудегі оң нәтижелерді айғақтайды. Жаңа буынның мемлекеттік білім беру стандарттары қазіргі уақытта бастауыш білім беру мен тәрбиелеудің мазмұны және оның нәтижесі
Сабақ тақырыбын жариялау
Оқушылар өздерін қалыптастырады
Декодер ойыны
Мақсаттар мен мақсаттар туралы хабарлау
Оқушылар білім мен шексіздіктің шекараларын қалыптастырады
Қабырғаға жазылған сөздерден сабақта қойылған міндеттерге сәйкес сөздерді таңдаңыз (талдаңыз, қорытындылаңыз, қолданыңыз ...)
Жоспарлау
Оқушылардың өз мақсаттарына жетуін жоспарлау
Студенттердің практикалық қызметі
Пән бойынша білім беру қызметін жүзеге асыратын студенттер (топ, жеке әдістер қолданылады)
Бақылау
Студенттер бақылауды жүзеге асырады (өзін-өзі бақылау, өзара бақылау)
Тестілеу және компьютерлік тестілеуді орындаңыз
Түзетуді жүзеге асыру
Студенттер қиындықтарды тұжырымдап, түзетуді дербес жүзеге асырады.
Студенттердің бағасы
Студенттер өз қызметінің нәтижелерін бағалайды (өзін-өзі бағалау, әріптестердің қызметінің нәтижелерін бағалау)
Графикалық бағдарламалау
Сабақтың қысқаша мазмұны
Көріністі көрсету
Үй жұмысы
Студенттер мұғалімнің ұсынысымен жеке қабілеттеріне қарай тапсырманы таңдай алады.
Көп деңгейлі тест тапсырмалары
болу керек деген сапалық жаңа түсінік қалыптастырды (1 кесте).
Кесте 1 Оқу үрдісінде тестілік технологияларды қолданудың тиімділігін талдау
Кестеден, заманауи педагогикалық ақпараттық технологияларды қолдану нәтижесінде алынған аттестаттау кезеңіндегі табыстарды талдауға арналған тест келесі қорытындылар жасалды:
1. Сынақ технологиялар білім беру үдерісінің жай-күйі мен тиімділігіне әсер етеді.
2. Студенттердің әмбебап білім беру іс-әрекетін қалыптастыру туралы.
Білім беру сапасын жоғарылатуда тестілік технологияларды қолданудың тиімділігі:
- пәндер бойынша оқу жетістіктерінің деңгейі артады;
- Оқу іс-әрекеттеріне ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz