Коммерциялық емес акционерлік қоғамдағы кәсіпкерлікті дамытудың ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Диссертация
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 57 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны:

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

АНЫҚТАМАЛАР

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

КІРІСПЕ

1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС САЛАДА КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ҚАЛЫПТАСУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Коммерциялық кәсіпкерліктің қалыптасуы мен даму кезеңдері

1. 2 Кәсіпкерлік іскерліктің формалары

1. 3 Коммерциялық емес акционерлік қоғам дамуындағы кәсіпкерліктің алатын орны

2 КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС КӘСІПКЕРЛІК ДАМУЫНЫҢ ТАЛДАУЫ

2. 1 Коммерциялық емес саладағы кәсіпкерліктің қазіргі таңдағы анализі

2. 2 Коммерциялық емес сферада кәсіпкерлікті дамытуға байланысты мемлекеттік саясат

2. 3 Коммерциялық емес акционерлік қоғамдағы кәсіпкерлікті дамытудың ерекшеліктері

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР

1 Қазақстан Республикасының Конституциясы (1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған) (2019. 23. 03. берілген өзгерістер мен толықтыруларымен)

2 Адам құқықтарының жалпыға бірдей Декларациясы 1948 жылғы 10 желтоқсанда №217 А (III) қабылданған

3 Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі 1994 жылғы 27 желтоқсандағы № 268-XIII

4 Коммерциялық емес ұйымдар туралы Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 16 қаңтардағы № 142 Заңы

5 «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі №319-III Қазақстан Республикасының Заңы (2019. 26. 11. берілген өзгерістер мен толықтырулармен)

6 «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасының Кодексін (Салық кодексі) қолданысқа енгізу туралы ҚР 2008. 12. 10. № 100-IV Заңы

7 Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасының Кодексі 2014 жылғы 5 шілдедегі № 235-V

8 Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлер Кодексі 2015 жылғы 29 қазандағы №375-V Қазақстан Республикасының Заңы.

АНЫҚТАМАЛАР

БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Павлодар облысында коммерциялық емес кәсіпкерлік тек қана дамып келеді, бірақ та жетілген факт болып саналады. Коммерциялық емес кәсіпкерлікті дамытудың барлық алғышарттары біздің өңірде ғана емес, бүкіл елде де қарқынды дамып келеді. Павлодар облысында коммерциялық емес қызметпен айналысу басқа облыстарға қарағанда баяу дамып келеді. Оған себеп - кәсіпкерлер арасында қызығушылықтың болмауы. Соған қарамастан, Павлодар облысында біршама коммерциялық емес ұйымдар бар. Оларға «Павлодар гуманитарлық колледжі» коммерциялық емес білім беру мекемесі, «Павлодар мемлекеттік педагогикалық университеті» коммерциялық емес акционерлік қоғамы, «Есту қабілеті бұзылған адамдар қоғамы» оқу-өндірістік кәсіпорны, «Қазақ соқырлар қауымдастығы» қоғамдық бірлестігі, «Самал» мүгедектерді оңалту орталығы»қоғамдық бірлестігі және т. б. жатады.

Жұмыстың ғылыми жаңалығы келесі ережелерде келтірілген:

1) Павлодар облысында коммерциялық емес ұйымдарды экономикалық ғылыми салыстыру тәсілімен зерттеу;

2) кәсіпкерліктің проблемаларын шешудің перспективалық модел ретінде ұсынылуы;

3) коммерциялық және коммерциялық емес ұйымдардың схемалық және статистикалық технологиялары арқылы анализ жасау;

4) диссертациялық жұмыстың қорытындылары ғылыми баспаларында апробация өткізуі.

Зерттеудің объектісі. Павлодар өңіріндегі коммерциялық емес кәсіпкерліктің қалыптасу және даму үдерісі болып табылады.

Зерттеудің пәні. Павлодар аймағындағы коммерциялық емес кәсіпкерлік болып саналады.

Зерттеудің мақсаты. Коммерциялық емес кәсіпкерліктің қалыптасуы мен даму тарихын зерттеу, сонымен бірге Павлодар облысындағы аталмыш кәсіпкерліктің дамуына мүмкін болатын шешімдер табу. Зерттеу мақсатына сәйкес төмендегідей міндеттер қойылады:

- коммерциялық емес кәсіпкерлік ұғымына жалпы анықтама беру;

- Павлодар облысының тұрғындары бизнестің бұл түрімен не себептен жұмыс істемейтіні туралы мүмкін боларлық шешімді ұсыну;

- кәсіпкерліктің проблемаларын шешудің перспективалық моделін ұсыну.

Зерттеудің әдістемелік негіздері. Кәсіпкерлік саласын зерттеген қазақстандық және шетел ғалымдарының еңбектері орын алады. Ксенофонт, Платон, Аристотель, А. Монкретьян, У. Петти, А. Смит, Ф. Кэне, Д. Рикардо, Р. Кантальон, Дж. Кейнс, Куратко Д. Ф., Әбішев А. А., Ахмедьярова М. В. және т. б. ғалымдардың еңбектерін атап көрсетуге болады.

Зерттеудің әдісі.

Зерттеудің теориялық және практикалық маңызы төменде берілген:

1) ғылыми жұмыстың жетістіктері оқу үрдісінде, оқу бағдарламаларда әдістеме ретінде қолдануға болады;

2) ҚР-ның мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдарында диссертацияның экономикалық жолдарының жүйесін үлгі ретінде қолдану;

3) магистрлік диссертациялық жұмыстың зерттеулері болашақтағы зерттеу ізденіс жұмыстары болуы мүмкін;

4) кәсіпкерліктің проблемаларын шешудің перспективалық моделін ғылыми-зерттеу институттарында, Павлодар облысының экономикалық департаментінде жұмыс-әдістемелік нұсқау ретінде пайдалануы.

Зерттеу жұмысының құрылымы мен көлемі. Зерттеу жұмысы нормативтік сілтемелерден, анықтамалардан, белгілеулер мен қысқартулардан, кіріспеден, 2 тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімімен құралады. Ғылыми жұмыстың көлемі 100 бет.

1 КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС САЛАДА КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ҚАЛЫПТАСУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Коммерциялық кәсіпкерліктің қалыптасуы мен даму кезеңдері

Буржуазиялық-экономикалық теорияда «кәсіпкер» ұғымы XVIII ғасырда қолданыла бастады. А. Смиттің ойы бойынша, кәсіпкер сауда-саттық мақсатты жүзеге асыру және пайда түсіру үшін экономикалық тәуекелге баратын меншік иесі болып табылады. Ол өндірісті өзі жоспарлайды, ұйымдастырады және соның нәтижесіне иелік жасайды.

Экономикалық әдебиеттерде кәсіпкерлікті ұйымдастырудың үш шарты айтылып жүр:

Біріншіден, кәсіпкерлікпен айналысу дегеніміз - аталған субъектінің (кәсіпкерліктің) шаруашылық әрекет түрін, оны жоспарлау; өнімді өткізуде және таңдауда, т. б. олардың жиынтық бостандығы мен құқықтары болуы керек деген сөз.

Екіншіден, кәсіпкерлікпен айналысатын адамдардың өндіріс құрал-жабдықтарына, өнімге және табысқа иелік құқығы болуы маңызды шарт.

Үшіншіден, өзін-өзі басқару мен шаруашылықты таңдауда бостандықты, инвестициялауды нақты қамтамасыз ететін белгілі бір экономикалық орта және қолайлы жағдай қажет.

Толығырақ айтқанда, белгілі бір кәсіпкерлікпен айналысу үшін - нарықтық бәсекелестік тәртіп бойынша шаруашылық жүргізуге қолайлы жағдай туғызу.

Кәсіпкер дегеніміз - белсенді, жаңалыққа, оны тез жүзеге асыруға бейімділік танытады; нысаналы нәтижеге жұмыс істейді; іскер адамдар арасында өзін еркін сезінеді; өзіне және серіктестіктеріне қатаң талаппен қарайды; адамдарды басқаруға, оларды әрдайым рухтандырып, іс-қимылдарын үйлестіріп отыруға бейім, икемді адам болып келеді [2] .

Кәсіпкерлік қабілет немесе кәсіпқойлық. Бұл терминнің мәні кәсіпкердің өзара байланысты төрт функциясын анықтаудан туындайды.

1. Кәсіпкер жер ресурстарын, капитал мен еңбек ресурстарын тауарды немесе қызметті өндірудің бірыңғай процесіне біріктірудің иницитивін өзіне алады, сонымен бір мезгілде өндірістің қозғаушы күші және табысты іс болуға уәде беретін процесті жүзеге асыру үшін басқа ресурстарды бірге жинақтайтын делдал болып табылады.

2. Кәсіпкер бизнесті жүргізу процесінде негізгі шешімдерді қабылдаудың қиын міндетін өзіне алады.

3. Кәсіпкер - бұл жаңашыл, коммерциялық негізде жаңа өнімдерді, жаңа өндірістік технологияларды немесе бизнесті ұйымдастырудың жаңа нысандарын айналып өтуге ұмтылатын тұлға.

4. Кәсіпкер - тәуекелге бара жатқан адам. Капиталистік жүйеде кәсіпкерге пайда кепілденген жоқ.

Кәсіпкер өзінің уақытымен, еңбегімен және іскерлік беделімен ғана емес, сонымен қатар өзінің және өз компаниундарының немесе акционерлерінің қаражатымен де тәуекелге ұшырайды [30] .

Кәсіпкерлік - адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің басқа түрлерінен оқшауланып тұрады. Бұған кезінде атақты неміс экономисі, Гарвард университетінің профессоры Иозеф Алиоз Шумпетер мән берді. Оның айтқан мынадай сөздерін эпиграф етіп алуға болады: «Кәсіпкер болу - басқанын істегенін істемеу».

«Кәсіпкерлік» терминін алғашқы рет ағылшын экономисі Ричард Кантильон ендірді. Бұл ұғымға, ол нарықтық тәукелділік жағдайында табыс алу мақсатымен өндірісті ұйымдастырудағы адам белсенділігін жатқызды.

Экономикалық әдебиеттерде кәсіпкерлік пен бизнес ұғымдарын балама түрінде қарастыру жиі кездеседі.

Бизнес пен кәсіпкерлік жақын ұғымдар болғанымен, оларды бір-бірімен баламалап, теңестіріп қарауға болмайды. Бизнес - табыс әкелетін кез келген қызметтің түрі. Кәсіпкерлік - новаторлық іс. Нағыз кәсіпкер - ол өнертапқыш. Сондықтан да бизнеспен айналысатын адамдар, осы көзқарас тұрғысынан еш уақытта кәсіпкер бола алмайды [9] .

Он жылдан кейін кәсіпкерлік феноменіне А. Смит қызығушылық танытты, бірақ өндіріс тұрғысынан көбірек. «Исследовании о природе и причине богатства народа» (1776 ж. ) деген еңбегінде ғалым өндірістің жер, еңбек және капитал сияқты негізгі факторларын қарады. Кәсіпкер деп кәсіпорынның иесі түсінді.

1797 ж. француз ғалымы Карно Бодо кәсіпкердің басқа да қасиеттерін атап өтеді: интеллект, кәсіпорынды жоспарлауға, бақылауға, ұйымдастыруға мүмкіндік беретін білім.

1803 жылы Жан Батист Сэй капитал мен кәсіпкерлік табыстың айырмашылықтарына назар аударады. Саяси экономияның классикалық мектебі мен К. Маркстың ілімдерінен айырмашылығы, Ж. Батист Сэй кәсіпкердің қызметін кәсіпкерлік табыс алу мақсатында әдеттегі шаруашылық қызмет аясында өндіріс факторларын біріктіру, біріктіру іскерлігін көреді.

Сондай-ақ, кәсіби менеджмент (1890 ж. ) тұрғысынан кәсіпкерлік феноменін қараған Альфред Маршаллдың вззглядын атап өткен жөн. Алғаш рет әкімші мен кәсіпкер арасындағы айырмашылық анықталды, ол неғұрлым кең өкілеттілік пен соңғысының жауапкершілігінде болды. Тамаша кәсіпкер, А. Маршалл бойынша, көптеген бастаушы бизнесмендерде жоқ оң қасиеттерге ие болуы тиіс.

Кәсіпкерлік теориясына Йозеф Шумпетер елеулі үлес қосты (1910 ж. ) . Өзінің «циклов деловой активности» теориясында ол гипотезаны ұсынды, оған сәйкес экономикалық дамудың қозғаушысы - құрылымдық өзгерістердің циклдық процесінің қозғаушысы - кәсіпкердің инновациялық қызметі болып табылады.

А. Тюнен кәсіпкер өзінің ерекше қасиеттерімен, тәуекелге, стандартты емес шешімдер қабылдауға және өз іс-әрекетіне жауап беруге қабілетті, сондықтан жоспарланбаған (болжанбаған) табысқа үміткер болып, оған толық сипаттама берді.

Ф. Найт (1921 ж. ) одан әрі А. Тюненнің көзқарастарын дамытып, тәуекел мен белгісіздік сияқты санаттарды егжей-тегжейлі зерттеді. Ол осы ұғымдарды айқын ажыратып, кәсіпкер, болашақтың белгісіздігіне қарамастан, өндірісті дамыту мен алмасудың негізгі параметрлерін "болжай алады", сондықтан қосымша коммерциялық әсер алады деп санайды. Найт басқару бақылауы мен жоспарлауға назар аудара отырып, кәсіпкердің қызметін жалпы сипаттайды.

Отандық экономикалық әдебиетте кәсіпкерлік теориясы әлі тиісті жарық көрген жоқ. Бұл батыста кәсіпкер-новатор қызметінің еңбек пен капитал сияқты іргелі ресурстардан айырмашылығы, еңбек өнімділігі мен экономикалық дамуға жанама әсер ететін тәуелсіз параметр болып саналды.

Бүгінгі күні 75 елде жұмыс істейтін 50-ден астам кәсіпкерліктің анықтамасы бар, тек мемлекетке ғана емес, ел ішіндегі өңірге, сала мен қызмет түріне байланысты [21] .

Кәсіпкерліктің тарихы орта ғасырлардан бастау алады. Сол кездің өзінде саудагерлер, трейдерлер, қолөнершілер бастаушы кәсіпкерлер болып саналды. Кәсіпкерліктің даму тарихы бір мезгілде айырбастаудың өзара қарым-қатынасын, еңбек бөлінісін және жалпы нарық қатынастарын дамыту тарихын қамтиды. Барлық осы проблемалар бір-бірімен тығыз байланысты, сонымен бірге, біріншісі дамудың шарты болып табылады, ал екіншісі басқалардың дамуын білдіреді.

Экономикалық реформалардың алғашқы күндерінен бастап Республикада шағын бизнестің қалыптасуы мемлекеттің экономикалық саясатының басымдықтарының бірі болып табылады. Кәсіпкерлік класс экономикалық қатынастардың тәуелсіз субъектісі болып табылатын нарықтық экономиканың ажырамас атрибуты ретінде көрінеді. Кәсіпкерлердің көпшілігі нарықтың экономикалық жүйесіне негізделген мемлекет экономикасының тұрақтылығын қамтамасыз етпейтін, сондай-ақ, либералды және нарықтық құндылықтардан аулақ жүріп, қоғамдағы саяси процестерге ықпал ететін орташа класс қатарына жатады.

Қазақстанда нарыққа көшу өздігінен, дайындықсыз өтті. 90-шы жылдардың басында Қазақстанда ірі кәсіпорындар тоқтап, жүздеген мың адам жұмысынан айырылған бұл қиын және сыни жағдайда ел басшылығының бірден-бір шешімі бағаны ырықтандыруды енгізу болды. Қазақстанның егемендік алғанына 15 жылдан астам уақыт өткеннен кейін экономиканы дамыту және онымен бірге шағын бизнесті дамытуды 4 кезеңге бөлуге болады.

Бірінші кезең - бағаны ырықтандыру (1991-1992жж) . Нарықтық экономиканың бірінші субъектілері - ақша айналымы жылдам болған жерлерде, яғни кішігірім кәсіпорындар, сауда және қызмет көрсету саласында ырықтандыру кезеңінде пайда болды. Ірі кəсіпорындар өздерінің өнімдерін сатуға, жөндеуге жəне негізгі жəне қосалқы өндірістік объектілерді ұстауға көптеген шағын кəсіпорындарды дереу сатып алды. Республикада осы кезеңде 34, 5 мың шағын кәсіпкерлік субъектісі құрылып, жұмыс істеді. 1992 жылдың соңында Қазақстан Республикасының Президенті мен ҚР Үкіметінің қатысуымен Қазақстан кәсіпкерлерінің бірінші форумы өтті. Бұл форумда ТМД тарихында алғаш рет Қазақстан Республикасында кәсіпкерлікті дамытудың алғашқы бағдарламасы анықталды.

Екінші кезең - мемлекеттің қатаң монетарлық және реструкциялық фискалдық саясаты (1993-1995жж. ) . Бұл кезеңде макроэкономикалық тұрақтылыққа қол жеткізу үшін елде өндірістік қызметті ынталандыратын салық жеңілдіктері жойылды. 1994 жылы өндірістік қызметті ынталандыруға және шағын кәсіпкерлікті дамытуға бағытталған салық жеңілдіктерін таратудың теріс салдары болды. Кооперативтер, ЖШС және шағын кәсіпорындар өндірістік салада жұмыс істейтін жұмысшылардың саны күрт қысқарды. Бұл кезеңде әлсіреген кәсіпкерлік жұмыссыздықтың өсуін тежей алмады.

Үшінші кезең - шағын жекешелендірудің дүмпуі (1996-1997жж. ) . 1996 жылдың аяғы және 1997 жылдың басында елде бірқатар макроэкономикалық тұрақтану орын алды. Бұрынғы республикалық министрліктердің таратылуына байланысты орталықтандырылған басқарудан айырылған неғұрлым әлеуметтік бағдарланған кәсіпорындар ішінара және кешікпей жекешелендіруден өтті.

Төртінші кезең - өнеркәсіп өндірісінің, ЖІӨ көлемінің өсуімен, республиканың қаржы-кредит саласының тұрақты дамуымен қатар жүретін республика экономикасының сапалы даму кезеңі (1998-2001 жж. ) . Осы бағдарламаға сәйкес жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің Мемлекеттік Қоры, екінші деңгейдегі банктер, жергілікті бюджеттердің қаражаты, сондай-ақ Азия Даму Банкі мен Еуропа Қайта Құру және Даму Банкінің кредит желілерінің қаражаты шағын кәсіпкерлік жобаларын қаржыландырудың негізгі көздері болып табылады. Жекелеген өңірлерде шағын бизнес субъектілеріне мүдделі кредит беру үшін коммерциялық банктер коммуналдық меншіктен өтімді кепіл қорларын құрды. Мұндай қорлар Алматы, Астана және Шығыс Қазақстан, Ақтөбе, Қызылорда, Маңғыстау, Павлодар, Солтүстік Қазақстан облыстарында жұмыс істейді. Осы қорлар есебінен шағын бизнес саласындағы ондаған жобалар қаржыландырылды [1] .

Кәсіпкерлік эволюциясын зерттеп, оның түрлі анықтамаларын қарап шыққан соң Роберт Ронштад былай деп қорытынды сипаттама берді:

Кәсіпкерлік - байлықты арттыра түсудің динамикалық процесі. Бұл байлықты белгілі тауарларды немесе қызметті құндылықпен қамтамасыз ету мақсатымен капитал, уақыт және мансаптық міндеттеме бойынша тәуекелге баратын адамдар жасайды. Тауарлар немесе қызмет түрлері жаңа немесе бірегей болуы да, болмауы да мүмкін, алайда қажет дағдылар мен ресурстарды қамтамасыз ету және бөлу арқылы қол жеткізілетін қандай да бір құндылық кәсіпкердің дегенімен жасалады.

Талдау мен талқылауға арналған тақырып ретінде кәсіпкерлікті XVIII ғасырдағы экономистер енгізген және олардың бұл қызығушылығы XIX ғасырда да жалғасты. XX ғасырда кәсіпкерлік сөзі еркін кәсіпкерлікпен және капитализммен синоним деп танылды; осы мойындау бизнес кәсіпорындарын креатив, инновациялық идеялармен қамтамасыз етті және бизнестердің өсіп, пайда табуына көмектесті.

XXI ғасырдағы кәсіпкер айрықша істермен айналысса да, еркін кәсіпкерліктің қаһарманы болып саналады. Олардың көпшілігі он жылдан аз уақытта әлі қанаты қатая қоймаған бизнестен миллиондаған долларлық кәсіпорындар құру үшін инновация мен креативті пайдаланды. Бұл адамдар жаңа тауарлар мен қызмет түрлерін ойлап тауып, осы кәсіпорындарға байланысты тәуекелге барудан тайсалмады. Көп адам қазіргі таңда кәсіпкерлікті бизнестің алдыңғы шебіндегі «пионер-кеме» деп қарастырады [5] .

Коммерциялық емес кәсіпкерлікті қалыптастыру мен дамытуда адами капитал үлкен рөл атқарды. XX ғасырдың екінші жартысында ол Батыс экономикалық теориясының батыл жетістігі болды. Тағы да А. Смит «үлкен еңбек пен уақыттың шығынымен айналысатын адамды қымбат машинамен салыстыруға болады» деп жазды. Бұл еңбек «оған оқуға кететін барлық шығындарды әдеттегі, кем дегенде, капиталға түсетін пайдадан өтейді». Адам капиталының қазіргі заманғы теориясының негізгі ережелері белгілі американдық экономистер Т. Шульц пен Г. Беккер еңбектерінде негізделген. 1960 жылы Journal of Political Economy Т. Шульцтің «Образование как источник формирования капитала», ал 1961 жылы «Инвестиции в человеческий капитал» мақаласын жариялады, ал екі жылдан кейін оның іргелі еңбегі «Человеческий капитал: теоретический и эмпирический анализ» шығарылды [7] .

Кәсіпкерлікті дамыту экономикалық табысқа, өнеркәсіптік өндіріс өсімінің жоғары қарқынына қол жеткізуде таптырмас рөл атқарады. Ол экономиканың инновациялық, өнімді сипатының негізі болып табылады. Шаруашылық жүргізуші субъектілер өзінің бастамасы мен шығармашылық қабілеттерін көрсете алатын болса, әлеуетті және нақты даму нәтижелері арасындағы алшақтық соғұрлым аз болады. Инновациялық экономикалық өсуді игеру барлық өндірістік ресурстардың ұтқырлығына қажетті жасампаз шығармашылық апаттарды, шаруашылық бастамасының еркіндігін жасанды түрде шектеу жағдайында мүмкін емес. Кәсіпкерлік жаңа перспективалы өндірістерді игеруді қамтамасыз етеді, ескірген өндірістерді жоюға ықпал етеді. Ол бәсекелестікті дамытуға және экономиканы «маркетингке», ұлттық экономиканың «ашықтығын» күшейтуге, капиталды әкелу мен әкетуді дамытуға ықпал етеді.

Кәсіпкерлік нарық пен бәсекелестік арқылы үйлестіру, даму стратегиясын әзірлеу, шаруашылық жүргізуші субъектілер арасындағы байланыс тетіктерін жасайды.

Осылайша, кәсіпкерлік шаруашылық субъектісі ретінде және экономикалық мінез-құлықтың ерекше, шығармашылық түрі экономикалық табысқа жетудің барлық факторларының ажырамас қасиетін құрайды.

Кәсіпкерліктің маңызды белгісі шаруашылық жүргізуші субъектілердің дербестігі мен тәуелсіздігі болып табылады. Олардың мінез-құлқының негізінде ішкі көзқарас жатыр. Әрбір адам кәсіпкер бола отырып, экономикалық пайда мен нарықтық конъюктураға сүйене отырып, өз кәсіпорын қызметінің барлық мәселелерін дербес шешеді.

Дербестікпен тығыз бірлікте жеке экономикалық мүдделілік пен жауапкершілік қағидаты бар. Өз пайдасы кәсіпкерлік қызметтің қозғаушы факторы болып табылады, бірақ шаруашылық жүргізуші субъект өзінің мүдделерін көздеп, қоғамдық мүдделерге жұмыс істейді. Мысалы, Г. Форд автокөліктерді қайырымдылық ниеттен тыс шығарумен айналыса бастады. Ол өз мүдделерін қанағаттандыра отырып, өзінің жеке пайдасын қуып, бүкіл әлем көліктерін су басып қалған бүкіл автомобиль империясын құрды. Қазіргі жағдайда кәсіпкердің жеке мүддесі фирманың немесе компанияның ұжымдық мүддесімен астасып жатыр.

Кәсіпкерлік жаңашылдық, шығармашылық ізденісті талап етеді. Жоғары сапалы өнімді үнемі жаңартатын адам ғана тиімді жұмыс істей алады. Стандартты емес шешімдер қабылдау қабілеті, жағдайды бағалауда шығармашылық көзқарас іскерлік әлемде әрдайым жоғары бағаланды [32] .

Дамыған елдердің табысты тәжірибесі көрсеткендей, шағын және орта кәсіпорындар бәсекеге қабілеттіліктің өсуіне және экономиканың әртараптандырылуына ықпал етеді. Бұл ретте шағын бизнес әлемдік экономикадағы жан-жақты мемлекеттік қолдаудың арқасында жылдам қарқынмен дамып келеді. Тайвань, Сингапур, Индонезия сияқты бұрынғы дамушы елдердің экономикалық серпіні шағын және орта бизнестің дамуымен байланысты.

Қазақстан кәсіпкерлері Конгресінде Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев былай деді: «Біз өз алдымызға биік өмір стандарттары бар әлемдегі қарқынды дамып келе жатқан мемлекеттердің біріне айналдыру мақсатын қойдық. Мұндай мақсатқа адам факторын жандандыру, біздің азаматтарымыздың кәсібилігі негізінде ғана қол жеткізуге болады». Елдің ішкі жалпы өніміндегі шағын және орта бизнестің үлесі 30% - ға жетті. 2020 жылға дейінгі Стратегиялық жоспарда бұл көрсеткішті 40% - ға дейін арттыру міндеті қойылған.

Кәсіпкерлік экономиканың маңызды буыны болып табылады, оған ерекше ұтқырлық, икемділік және жоғары тиімділік тән. Кәсіпкерлік қоғамның материалдық және рухани әлеуетін арттыруға ықпал етіп қана қоймай, әрбір азаматтың қабілеті мен талантын іс жүзінде іске асыру үшін қолайлы негіз жасайды, сонымен қатар ұлттың бірігуіне, оның ұлттық рухы мен ұлттық мақтанышын сақтауға әкеледі. Шағын кәсіпорындар экономиканы сауықтыру үшін қолайлы жағдай жасайды, өйткені бәсекелестік орта дамиды, қосымша жұмыс орындары құрылуда, құрылымдық қайта құру белсенді жүріп жатыр, Тұтыну секторы кеңейтілуде. Бұдан басқа, шағын бизнесті дамыту нарықты тауарлармен және қызметтермен толықтыруға, экспорттық әлеуетті арттыруға, жергілікті ресурстарды жақсы пайдалануға алып келеді.

Өз бизнесін жүргізуді шешкен азаматтар саны шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту үшін мемлекет құратын жағдайларға тікелей байланысты:

- жергілікті шикізат көздерін пайдалана отырып, көптеген тұтыну тауарлары мен қызметтер өндірісін айтарлықтай және Елеулі күрделі салымдарсыз кеңейту;

- ірі кәсіпорындарда босайтын жұмыс күшін жұмысқа орналастыру үшін жағдай жасау;

- ғылыми-техникалық прогресті жеделдету;

- криминалдық бизнеске оң балама жасау және т. б.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.