Жан күйзелісі жағдайда жасалған адам өлтіру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Қурстық жұмыстың жалпы сипаттамасы. Адам өлтірудің осы түрі жеңілдететін жағдайлар барысында адам өлтіруге жатқызылған, бұл кінәлінің ерекше эмоциялық жағдайымен - жан күйзелісімен байланысты, бұл психиатриясында және психологиясында физиологиялық аффект деп аталады. Қылмыстық кодекстің 98 бабында көзделген жан күйзелісі жағдайында адам өлтіру екі бөліктен тұрады. Бірінші бөлігінде жәбірленушінің әрекеті нақтыланады, олар жан күйзелісі жағдайын тудыруы мүмкін. Оған жататындар жәбірленушінің осындай әрекеттері: зорлық және зомбылық, қорлау, ауыр балағаттау немесе басқа да заңға қарсы немесе беймаралды әрекет (әрекетсіздік) ұзақ психожарақат жағдайын өзінің құқыққа қайшы беймаралды іс-әрекетімен құру.
Осы баптың 2 бөлігінде жан күйзелісі жағдайында екі немесе одан да көп адамды өлтіргендігі үшін жауаптылық белгіленген.
Жұмыстың өзектілігі. Жан күйзелісін физиологиялық аффект деп атайды, ол мәжбүрлі айқын көріністі, төтенше тітіркену әсер ететін жауапты тудыратын қысқа уақыттық эмоцияны білдіреді. Физиолоиялық аффекттен паталогиялық аффектіні ажырата білу қажет, ол психикалық бұзылудың бір түрі болып табылады. Есі-дұрыстықты жоққа шығарады, тиісінше қылмыстық жауаптылық және жазаланушылық жоққа шығарылады, ол физиологиялық аффект керісінше есі-дұрыстықты жоққа шығармайды, өйткені ең күшті аффектілі жолында адам өзін-өзі ұстай алады..
Берілген курстық жұмыстың мақсаты - жан күйзелісі жағдайында жасалған адам өлтіруді қылмыстық кодекстің 98-бабымен мына жағдайларда саралауға болады, қатты жан күйзелісі жәбірленушінің тарапынан заңға қайшы әрекеттерімен шақырылуы мүмкін.
Егер адам билік өкілден және басқа да азаматтардың заңды әрекеттерінің нәтижесінде осындай толғанысы жағдайға келсе, онда жан толғанысы қандай жоғары болмасын осы бапты қолдану жоққа шығарылады.
Осыған сәйкес курстық жұмыстың міндеті:
- кәсіпкерлік үрдісінде жүзеге асырылатын;
- жан-күйзелісі заңдарда немесе тараптардың келісімінде көзделген өзге реттерде жазбаша жасауы тиіс.
Курстық жұмыстың объектісі - Жан күйзелісі ретінде.
Курстық жұмыстың пәні - Қазақстан Республикасы Қылмыстық құқығы
Курстық жұмыстың құрылымы- Қазақстан Республикасындағы адам өлтіру бойынша, жүзеге асыра отырып қарастыра отырып, алу туралы арыздар бойынша іс жүргізуге тоқталу болып табылады.

1. Жан күйзелісі жағдайда жасалған адам өлтіру
1.1 Ауырлататын жағдайда жасалған адам өлтіру анықтамасы және осы қылмысты сипаттайтын белгілер

Адам өлтірудің осы түрі жеңілдететін жағдайлар барысында адам өлтіруге жатқызылған, бұл кінәлінің ерекше эмоциялық жағдайымен - жан күйзелісімен байланысты, бұл психиатриясында және психологиясында физиологиялық аффект деп аталады. Қылмыстық кодекстің 98 бабында көзделген жан күйзелісі жағдайында адам өлтіру екі бөліктен тұрады. Бірінші бөлігінде жәбірленушінің әрекеті нақтыланады, олар жан күйзелісі жағдайын тудыруы мүмкін. Оған жататындар жәбірленушінің осындай әрекеттері: зорлық және зомбылық, қорлау, ауыр балағаттау немесе басқа да заңға қарсы немесе беймаралды әрекет (әрекетсіздік) ұзақ психожарақат жағдайын өзінің құқыққа қайшы беймаралды іс-әрекетімен құру.
Осы баптың 2 бөлігінде жан күйзелісі жағдайында екі немесе одан да көп адамды өлтіргендігі үшін жауаптылық белгіленген.
Жан күйзелісін физиологиялық аффект деп атайды, ол мәжбүрлі айқын көріністі, төтенше тітіркену әсер ететін жауапты тудыратын қысқа уақыттық эмоцияны білдіреді. Физиолоиялық аффекттен паталогиялық аффектіні ажырата білу қажет, ол психикалық бұзылудың бір түрі болып табылады. Есі-дұрыстықты жоққа шығарады, тиісінше қылмыстық жауаптылық және жазаланушылық жоққа шығарылады, ол физиологиялық аффект керісінше есі-дұрыстықты жоққа шығармайды, өйткені ең күшті аффектілі жолында адам өзін-өзі ұстай алады.
Зорлық-адамға қара күштің көмегімен денесіне әсер немесе ауруды, дене жарақаттарын келтіруге қабілеті қарудың немесе процестің көмегімен жүзеге асырылады. Ол кінәліге психикалық қысыс көрсету арқылы да көрініс береді. Қорлау және ауыр балағаттау - бұл адамның қадір және қасиетін төмендетудің терең және шектеулі деңгейімен байланысты, бұл өзінің нысаны бойынша төтенше өрескел болады. Осы жерде қорлау ұзаққа созылатын сипатқа ие болуы мүмкін. Ауыр балағаттаудан туындаған адам өлтіру кезінде аффектілі жағдайдың болуы немесе болмауын анықтау үшін қорлауды келтірудің дәрежесі маңызға ие, ең алдымен кез-келген қорлауды ауыр дәрежеде жасалған және адам өлтіруге келсе. Ауыр балағаттау шектеулі цинизммен, адамның қадірімен қасиетін төмендетумен сипатталады.
Қорлаудың аукырлығын анықтау барысында адам өлтіруді жасаған кінәлінің жекелеген ерекшеліктері ескерілмеуі мүмкін емес. Мысалы, осындай ерекшеліктерге әйелдің жүктілігі, осының барысында психикасының жоғары қозушылығы байқалады.
Жан күйзелісі жағдайында жасалған адам өлтіруді қылмыстық кодекстің 98-бабымен мына жағдайларда саралауға болады, қатты жан күйзелісі жәбірленушінің тарапынан заңға қайшы әрекеттерімен шақырылуы мүмкін.
Егер адам билік өкілден және басқа да азаматтардың заңды әрекеттерінің нәтижесінде осындай толғанысы жағдайға келсе, онда жан толғанысы қандай жоғары болмасын осы бапты қолдану жоққа шығарылады. Осы жағдайда қатты жан толғанысының пайда болғандығын кенеттен болғандығын және Қылмыстық кодекстің 98 бабын саралануға жағатын адам өлтірудің ниетін айта кету қажет. Адам өлтіру үшін сипатты болып пайда тек болудың кенеттен еместігі ғана емес, сонымен бірге қылмыстық әрекеттердің қасақаналығын орындауға бірден келтіруге де жатады. Жан күйзелісі жағдайында өзінің қызметтік міндеттерін орындауы барсында адамды өлтіруін Қылмыстық кодекстің 98 бабымен саралануы тиіс.
Осы қылмысты қажетті қорғаныс шегінен шығу барысында жасалған адам өлтіруден ажырату қажет. Жәбірленушінің тарапынан зорлық әрекетпен шақырылған жан күйзелігі жағдайында адам өлтіруде, сонымен бірге кінәлінің тарапынан кенеттен пайда болған туындаған құқыққа қайшылық болып шығады.
Қажетті қорғаныс шегінен шығу барысында адам өлтіру ( ҚР ҚК 99 бабы).
Шабуылды тойтару барысында шабуылдаушыға - өлім келтіру қылмыс болып танылады, егер қажетті қорғанысы шегінен аспаса, бірақта қылмыстық жауаптылықты көздейді, бірақта оны жеңілдетеді.
Қажетті қорғаныс шегінен шығып адам өлтіру деп қолсұғушылықтың қоғамға қауіптіліген сипаты және дәрежесіне нақты сәйкес келмеуі танылады, осының нәтижесінде қолсұғушыға жағдаймен келтірілген нақты тура зиян келтіріледі (КК 32 бабы 3 бөлігі) бұл кінәлі өзінің құқықтарын және заңды мүдделерін қорғай отыра мемлекетке, қоғамның мүддесіне, басқа да адамдардың құқығын қоғамға қауіпті қолсұғушылықтан қорғай отыра шабуылдаушының өмірін қажеттіліктерсіз айырады (мысалы, ұрлықты жасаған адамды өлтіру, қарулы емес бұзақыны басқаға атылатын қарумен өлім келтіру және басқалар).
Қажетті қорғаныс шегінен шығу оның дер кезі емес уақытысында орын алады, егер қылмыстық қолсұғушығында жұмыс істесе, сондықтан жәбірленуші немесе басқалардың осыған құқығы болса, қылмыскер шабуыл жасауды тоқтатты дейміз. Қауіптілік жойылады немесе қылмыстық нәтиже толықтай жүзеге асырылған деп танылса. Осы жағдайларда белгілі бір шарттарда қажетті қорғаныстың шегінен шығу жөнінде айтуға болады. Неғұрлым пікірлі сенімді позиция анықталған, осыған сәйкес қажетті қорғаныс шегініс шығу барысында адам өлтіру - барлық жағдайда қасақана адам өлтіру деп саналады, қасақаналық тікелей және жанама да болуы мүмкін. Қолсұғушылықты тойтару барысында абайсыздық бойынша зиян келтіргендігі үшін жауаптылыққа әкелінеді.
Мысалы, азамат Ахметовті айыптауға байланысты қылмыстық іс Қылмыстық кодексінің 99 бабы бойынша қозғалған. Алматы қаласының Жетісу аудандық соты Қылмыстық кодекстің 99 бабына қайта саралаған. Істің мән-жайы мынадай: азамат Ахметов аз. Каримовке ақша қарыз болғандықтан аз. Каримов кешке аз. Ахметовтың тұратын жеріне келіп (вагонға) оны соққыға жыққан және де кетерінде мен саған әлі көрсетемін деген сөздермен шығып кетеді. Осы сөздерді аз. Ахметов қоқан-лоққы деп қабылдап, мылтығын дайындап күтіп отырған. Шамадан кейін келе жатқан Каримовтың даусын естіп, мені ұруға келе жатыр деп, мылтығын оқтап 2,5 жерден оқ шығарып аз. Каримовті өлтірген. Қылмыстық істер жөніндегі коллегия жоғарғы сот шешімін өзгертті. Аз. Ахметовтың әрекет қимылын аз. Каримовке қарсы көрсетілген қорғаныс әрекеті деп табады.
Қылмысты жасаған қылмыскерді ұстау үшін қажетті шаралардың шетінен шығу барысында адам өлтіру. (ҚК 100 бабы) Қазақстан Республикасы жаңа Қылмыстық кодексін қабылдаған уақытқа дейін қылмыс жасаған адамды ұстау барысында келтірілген зияндық қажетті қорғаныс ережелерімен бағаланған, қажетті қорғаныс және қылмыскерді ұстаудың арасында ұқсастық белгілерінің болуына қарамастан белгілі бір елеулі айырмашылықтар бар, Қылмыстық кодекстің 33 бабының қылмыстық іс-әрекетін жоққа шығаратын мән-жайды қосумен байланысты. Қажетті қорғаныстан еркешеленетін ұстаудың ерекшелігі мынадан көрінеді, олар ережеге қылмыскер емес, оны ұстауға қолданатын шаралар белсенді әрекет етеді. Қылмыскерді ұстау барысында зиян келтіру, қылмыскер ұстап алушының заңды талаптарына бағынбаса: жасырынып қалғысы келеді, қарсылық көрсетеді. Осындай жағдайларда ұстау денсаулыққа және өмірге зиян келтіру арқылы жүзеге асырылады. Қылмыскердң ұстауға бағытталған барлық әрекеттер оқиғаның жағдайында байланысты қажетті болуы шарт, бұл қылмыскерді ұстау барысында осындай құралдарды қолдануда, олар өзіне өлім тудыратындығын түсінеді, ұстап алушы басқа жол жоқ екендігін түсінуі тиіс.
Мәжбүрлі шараларды қолдануға байланысты қажеттілікті субъективті пікірі болуы тиіс, жасалынған қоғамға қауіпті қолсұғушылықтың сипатымен, кінәлінің тұлғасымен және жағдайымен келісуі тиіс. Жасырынуға талпынған қылмыскерді өлтіруді ұстау үшін қажетті шаралардың шегінен шығу ретінде кінәлі соттың алдында белгілі бір негіздерді көрсетуі тиіс, ал өлтірілген адам қылмыстық жауаптылықтан қашуға ұмтылады. Сонымен Қылмыстық кодекстің 100 бабында көзделген адам өлтірудің объективтік жағы әрекеттерді жасаудан көрінеді, осының барысында ұсталынған адамға зиян келтірілген жағдайға байланысты емес нақты шектен тыс зичн келтіріледі. Келтірілген зиянның ауырлығынан, қылмыскердің тұлғасына, ұстау жағдайына байланысты, өйткені болып кінәліні мемлекеттік органдарға қылмыскерлерді ұстау барысындағы өлім сипаты қылмыстың ұстау барысындағы өлім келтіру Қылмыстық кодекстің 33 бабы 2 бөлігінің талаптарын сақтау барысында жол беріледі. Қылмыстық субъективтік жағы тікелей және жанама қасақаналықпен жүзеге асырылады. Кінәлі саналы түрде жол берілетін ұстау шараларының шегінен шығады, ұсталынған адамға өлім келуінің мүмкіншілігін немесе қашып құтылмайтындығын көре біледі және осы зардаптардың туындауын тілейді немесе жол береді. Қылмыстың субъектісі-кәсіби қызметіне және арнайы қарамастан 16 жасқа толған ақыл-есі дұрыс адам, яғни құқық қорғау органдарының қызметкерлері, сондай-ақ басқа адамдар және азаматтар танылады (Қазақстан Республикасы Қылмыстық істер жүргізу кодексінің 133 бабы). Егер қылмыскерді ұстау барысында құқық қорғау органдарының лауазымды тұлғасы ұстау барысындағы қажетті шараларлың шегінен шықса, жауаптылық қосымша шаралаусыз Қылмыстық кодексінің 100 бабымен жауаптылыққа, билікті немесе лауазымды өкілеттіліктерді теріс пайдаланғандығы үшін жауаптылыққа тартылады.

1.2 Ауырлататын жағдайда жасалған адам өлтіруді бір-біріне байланысты
басқа да қылмыстан ажырату

Қазақстан Республикасы жаңа Қылмыстық кодексін қабылдаған уақытқа дейін қылмыс жасаған адамды ұстау барысында келтірілген зияндық қажетті қорғаныс ережелерімен бағаланған, қажетті қорғаныс және қылмыскерді ұстаудың арасында ұқсастық белгілерінің болуына қарамастан белгілі бір елеулі айырмашылықтар бар, Қылмыстық кодекстің 33 бабының қылмыстық іс-әрекетін жоққа шығаратын мән-жайды қосумен байланысты.
Қажетті қорғаныстан еркешеленетін ұстаудың ерекшелігі мынадан көрінеді, олар ережеге қылмыскер емес, оны ұстауға қолданатын шаралар белсенді әрекет етеді. Қылмыскерді ұстау барысында зиян келтіру, қылмыскер ұстап алушының заңды талаптарына бағынбаса: жасырынып қалғысы келеді, қарсылық көрсетеді. Осындай жағдайларда ұстау денсаулыққа және өмірге зиян келтіру арқылы жүзеге асырылады.
Қылмыскердң ұстауға бағытталған барлық әрекеттер оқиғаның жағдайында байланысты қажетті болуы шарт, бұл қылмыскерді ұстау барысында осындай құралдарды қолдануда, олар өзіне өлім тудыратындығын түсінеді, ұстап алушы басқа жол жоқ екендігін түсінуі тиіс. Мәжбүрлі шараларды қолдануға байланысты қажеттілікті субъективті пікірі болуы тиіс, жасалынған қоғамға қауіпті қолсұғушылықтың сипатымен, кінәлінің тұлғасымен және жағдайымен келісуі тиіс. Жасырынуға талпынған қылмыскерді өлтіруді ұстау үшін қажетті шаралардың шегінен шығу ретінде кінәлі соттың алдында белгілі бір негіздерді көрсетуі тиіс, ал өлтірілген адам қылмыстық жауаптылықтан қашуға ұмтылады.
Сонымен Қылмыстық кодекстің 100 бабында көзделген адам өлтірудің объективтік жағы әрекеттерді жасаудан көрінеді, осының барысында ұсталынған адамға зиян келтірілген жағдайға байланысты емес нақты шектен тыс зичн келтіріледі. Келтірілген зиянның ауырлығынан, қылмыскердің тұлғасына, ұстау жағдайына байланысты, өйткені болып кінәліні мемлекеттік органдарға қылмыскерлерді ұстау барысындағы өлім сипаты қылмыстың ұстау барысындағы өлім келтіру Қылмыстық кодекстің 33 бабы 2 бөлігінің талаптарын сақтау барысында жол беріледі.
Қылмыстық субъективтік жағы тікелей және жанама қасақаналықпен жүзеге асырылады. Кінәлі саналы түрде жол берілетін ұстау шараларының шегінен шығады, ұсталынған адамға өлім келуінің мүмкіншілігін немесе қашып құтылмайтындығын көре біледі және осы зардаптардың туындауын тілейді немесе жол береді. Қылмыстың субъектісі-кәсіби қызметіне және арнайы қарамастан 16 жасқа толған ақыл-есі дұрыс адам, яғни құқық қорғау органдарының қызметкерлері, сондай-ақ басқа адамдар және азаматтар танылады (Қазақстан Республикасы Қылмыстық істер жүргізу кодексінің 133 бабы).
Қазақстан Республикасының Конституциясының 1-бабында ең қымбат қазына - адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары, - деп жарияланған. Осыған орай Қазақстан Республикасындағы барлық құқық салалары, оның ішінде Қылмыстық құқықта адамды қорғауды өзінің міндеті деп санайды.
Мен бұл бітіру жұмыс ретінде осы тақырыпты таңдаған себебім, ауырлатылған жағдайда адам өлтіру қазіргі заманның қатігез шындығы, өзекті мәселе. Демографтардың айтуы бойынша жер бетіндегі халықтың жартысы өздерінің уақытынан бұрын қайтыс болады, олардың көбісі зорлықпен қаза табады. ХХ ғасырдың 90 жылдары бүкіл әлемде зорлықпен қайтыс болған адамдар саны 750 мың1. Ауырлатылған жағдайда адам өлтіру басқа адам өлтіру қылмыстарынан ажырата білу өте қиынға соғады, тіпті осы салада көп жылдар тәжірбиесі бар қызметкер немесе заңгер кінәлінің әрекетін саралауда жиі қателеседі. Сондықтан мен бұл қылмысты жан - жақты зерттеп, мағынасын дұрыс барынша ашуға тырысамын.
Әрі бұл жұмыс өте қызық. Адам өлтіру - жеке тұлғаға қарсы бағытталған зиянның ең ауыр түрі. Себебі, мұның нәтижесінде өмір сүріп жатқан организм өз тіршілігін жояды және оны қалпына келтіру мүмкін емес. Біреудің қолынан аяқ асты мерт болған адамның отбасы мүшелері, туысқандары, достары, жақын араласатын жолдастары оның өлімін естігенде қатты қайғырады. Яғни оларға да орны толмас ауыр моральдық зиян келтіріледі. Қылмыскер қылмыс істегенде қылмыстық жауапкершіліктен және жазадан жалтару үшін қоғамға қауіпті іс - әрекеттің белгілерін толықтай немесе жартылай жасыру мақсатын көздейді.
Бұл қылмыстық әрекеттерді виктимдік әрекеттер деп те атауға болады. ҚазҰУ хабаршысы журналынан алынған мәліметтерге сүйенсек виктимдік әрекетерден қаза тапқан адамдар 72%, ауыр дене жарақатын алған адамдар 68% , зорлау 92%. Оның ішінде қаза тапқан екі жыныстан кәмілетке толмағандар 9%, қарт адамдар 6% (60жастан асқан), 36% 18-59жас аралығындағы әйел адамдар, осы жас мөлшеріндегі ер адамдар 49 %.2
Қылмысты іс - әрекеттер заң шығару жұмысында тәжірбиеден, яғни қоғам өмірінен алынады, себебі қылмыстар қоғамға таралған әрекеттер болып табылады. Қылмысты іс - әрекеттер қатарында тәжірбиеде әлі кездеспесе де алдағы уақыттарда кездесуі мүмкін деген болжамымен заң шығарушының қылмысты деп таныған әрекеттері болуы мүмкін. Бұл өте сирек кездесетін жағдай. Мысалы Қазақстан Республикасының Қылмыстық заңының 96 бабы 2 бөлімінің м тармағы қарастырылған жәбірленушінің мүшелерін немесе тінін пайдалану мақсатымен жасалған кісі өлтіру Қылмыстық кодекс 1997 жылы бекітілгенге дейін сот - тергеу тәжірбиесінде кездескен жоқ. Бірақ заң шығарушы мұндай кісі өлтіру түрі шетелдердің тәжірбиесінде бар, алдағы уақыттарда бізде кездесуі мүмкін деген болжаммен заңға енгізді.
Қылмыскердің қылмысқа дайындығы, оны жасау және жасыру әрекеттері өзара тығыз байланыста болады және тұтастай алғанда, нақты қылмыстың тәсілін құрайды. Қасақана адам өлтіру қылмысы кезінде қылмысты жасыру ойы қылмыскерде қылмысты жасауға дейін туындайды және әртүрлі дәрежеде көрініс табады. Сондықтан кез келген адам өлтіру қылмысы кезінде ол абайсыздан жасалды ма, әлде ауырлатылған немесе жеңілдетілген жағдайда жасалды ма соны анықтау. Ең басты, ең қорқынышты адамға төнетін қауіп - соғыс. Екіншіден, ол - адамды өлтіру. Бұл қылмыстардың бәрі ашылды деп айтуға болмайды, тіпті тіркелмеген адам өлтіру қылмыстары бар. Сонымен қатар хабарсыз кеткен адамдар саны қаншама, ал жиі кездесетін өзін - өзі өлтіру қылмысын инсценировкалау. Алдын - ала тергеу органдарының тергеу тәжірбиесінде өзін - өзі өлтіру инсценировкасын жасау көп кездеседі. Бұл мынамен түсіндіріледі: өзін- өзі өлтіру куәларсыз жасалады, сондықтан қылмыскер оқиға болған кезде жәбірленушінің жанында болмағанын айтады, өз-өзіне қиянат жасау инсценировкасында өлікті оқиға болған жерден тасымалдаудың қажеті жоқ, қылмыскер оқиға болған жердің қоршаған ортасын өзгерте алады. Қылмыскер әртүрлі себептермен өзін-өзі өлтіру инсценировкасына жүгіне алмаса, инсценировкалардаң басқа түрлерін былай келтіреді: тұрмыстағы, құрылыстағы немесе көліктегі жазатайым оқиғалар.

2. Шектен шығу барысында адам өлтіру
2.1 Жан күйзелісінде жасалған адам өлтірудің объектісі

Ең басты, ең қорқынышты адамға төнетін қауіп - соғыс. Екіншіден, ол - адамды өлтіру. Бұл қылмыстардың бәрі ашылды деп айтуға болмайды, тіпті тіркелмеген адам өлтіру қылмыстары бар. Сонымен қатар хабарсыз кеткен адамдар саны қаншама, ал жиі кездесетін өзін - өзі өлтіру қылмысын инсценировкалау. Алдын - ала тергеу органдарының тергеу тәжірбиесінде өзін - өзі өлтіру инсценировкасын жасау көп кездеседі. Бұл мынамен түсіндіріледі: өзін- өзі өлтіру куәларсыз жасалады, сондықтан қылмыскер оқиға болған кезде жәбірленушінің жанында болмағанын айтады, өз-өзіне қиянат жасау инсценировкасында өлікті оқиға болған жерден тасымалдаудың қажеті жоқ, қылмыскер оқиға болған жердің қоршаған ортасын өзгерте алады. Қылмыскер әртүрлі себептермен өзін-өзі өлтіру инсценировкасына жүгіне алмаса, инсценировкалардаң басқа түрлерін былай келтіреді: тұрмыстағы, құрылыстағы немесе көліктегі жазатайым оқиғалар.
нсценировкалардың түрлерін білу оларды куәландыратын белгілерді табуға және оларды әшкерелеуге қажет. Кісі өлтіру қылмыстық істері бойынша инсценировкалардың келесідей түрлері болуы мүмкін:
Кісі өлтіру қылмысын жасыру.
Қылмыстық емес сипаттағы оқиғаны жасыру.
Өз жғынан кісі өлтіру қылмысын жасыру инсценировкаларының келесі түрлері болуы мүмкін:
Өзін - өзі өлтіру инсценировкасы.
Жазатайым оқиғаның инценировкасы.
Кісі өлтіру қылмысын жасау инсценировкасы.
Адамға қарсы қылмыстар - бұл азаматтардың жеке құқықтарына қарсы бағытталған, қылмыстық кодексте көрсетілген қоғамға қауіпті іс - әрекеттер жиынтығы. білдіреді.

Жеке адамға қарсы қылмыстар туралы істер жөніндегі қылмыстарды саралау және тиісінше, оларды жасаған адамдарға әділ жаза тағайындау кезінде қылмыстық заңды дұрыс қолдануды қамтамасыз ету үшін кінә нысанын, ниетінің түрін, қылмыс жасаудың мәні мен мақсатын, тәсілін, жағдайы мен сатысын, келтірілген зардаптардың ауырлығын анықтау қажет. Қылмыстық процесті жүргізетін органдар іс жүргізу құжаттарында (айыптау қорытындысында, үкімде) өз тұжырымдарын жол берілетін анық дәлелдемелерді келтіре отырып негіздеулері тиіс.

Қылмысты бірнеше адам жасаған кезде олардың арасында қылмыс жасауға алдын ала сөз байласу болған - болмағанын, рөлдері бөлінген - бөлінгенбегенін, қылмыс жасалған кезде олардың әрқайсысының қандай әрекеттер жасағанын, сондай-ақ барлық өзге де мән-жайларды анықтап, солардың негізінде адамдардың топ болып әрекеттер жасағандары туралы қорытынды жасау және жауаптылыққа тартылған адамдардың әрқайсысының қатысу нысанын айқындау, олардың әрекеттерін жеке-жеке саралап әділ жаза тағайындау қажет.
Кісі өлтірудің құқықтық сипаттамасы
Қылмысты квалификациялау үшін қылмыстық заңдағы жекелеген қылмыс түрлерінің қылмыстық құқықта белгіленген ерекшеліктерін немесе оларды өзге қылмыстардан ажырататын белгілер тобымен жақсы таныс болу керек. Әрбір қылмысты білдіретін белгілер тобының жиынтығы арқылы ғана жеке қылмыс құрамдары өзге құрамдардан ажыратылады және нақтыланады. Қылмыс құрамы деген ұғым құрам деген сөздің қолданылуының өзінен-ақ, оның белгілі - бір элементтерден, белгілерден құралып бір ұғымды білдіретінін көрсетеді.
1Объектіге байланысты тұлғаға қарсы қылмыстар 6 түрге бөлінеді: өмірі мен денсаулығына қарсы, бостандыққа қарсы, тұлғаның ар-намысына қарсы, жыныстық бостандығына қарсы, адам және азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарына қарсы, отбасы және кәмлетке толмағандарға қарсы қылмыстар.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде өмірге қарсы қылмыстардың 3 түрі көрсетілген:
адам өлтіру(ҚР ҚК 96-100 баптар)
абайсызда адам өлтіру (ҚР ҚК 101 -бап)
өзін - өзі өлтіруге дейін жеткізу (ҚР ҚК 102- бап)
Өмірге қарсы қылмыстарды анықтауда адамның өмірінің басталуы мен аяқталуына байланысты фактілі және заңи алғышарттар бар.
Бірінші фактілі алғышарт өмір сүруін бастаған адамға қастандық жасалғанын анықтау. Адамның өмірі сүруі қай кезден басталатыны даулы мәселе. Бұл аборт және анасының баласын өлтіруін айырумен байланысты.
Екінші фактілі алғышарт болып адамның өміріні аяқталуы, яғни өлуі болып табылады. Бұған байланысты медиктер мен заңгерлер арасында пікірталас туындады. Өлім адам өмірінің соңғы сәті болып табылады. Өлім клиникалық және биологиялық болып екіге бөлінеді. Тыныс алуы мен қанның айналысы тоқтағаннан кейін 5-6 минут шамасында клиникалық өлім сатысы басталады. Адам денесінің салқындауына байланысты бұл кезең 10 немесе одан да көбірек минутқа созылады. Өлудің соңғы кезеңі - биологиялық өлім, орталық нерв жүйесі қызметінің істен шығуына байланысты мидың өлуі басталады. Адамның басқа органдары мен тіндерінің өміршендік белгілері біразға жалғасқанымен, мидың өлуі адам өмірінің соңғы сәті биологиялық өлім.
Біз айтқанымыздай уақытынан бұрын қаза тапқан адамдардың көбі: ауру немесе зорлық әрекеттерден қайтыс болады.
Басқа адамның әрекеті нәтижесінде адамның зорлықпен қайтыс болуын анықтау тағы бір алғышарт болып табылады. Әрекетті өмірге қарсы деп тану үшін фактілі алғышарттан басқа заңи алғышарттар бар. Олар: құқыққа қайшылық және кінәлілік. Себебі, адам өлтіру заңи әрекет те болуы мүмкін, мысалы өлім жазасына кесу.
ҚР Қылмыстық кодексте көрсетілген адам өлтіру анықтамасын идеалды деп айтуға болмайды, себебі онда адамды өмірінен қасақана айыру белгілері баяндалмаған.
С.В.Бородиннің пікірінше ҚК - не сәйкес адам өлтіру қылмысын келесідей сипаттауға болады3:
Адам өлтіру - басқа адамның өміріне қастандық жасап, қаза келтіретін Қылмыстық кодекстің ерекше бөлімінде көрсетілген кінәлі әрекет.
Бірақ, абайсыздан адам өлтіруге ҚК-те анықтама берілмеген. Адам өлтіруді сипаттайтын белгілер де абайсыздан адам өлтіруге тән тек әрекеттің субъективтік жағына байланысты немқұрайлылықпен немесе менмендікпен адам өлтіру дегенді қосу керек.
Адам өлтірудің бір қылмыс түрінен екінші адам өлтіру қылмысынан айыру үлкен қиыншылық туғызады. Бұл қылмысты саралауда көбінесе бір кісі өлтіру түрі басқа кісі өлтіру түрі болып саналады. Саралау прцессін шартты трде екі этапқа бөлуге болады.
Бірінші этап, заңның тура мағынасын түсініп, қылмыстың құрамының белгілерін анықтау және жан - жақты анализдеу. Мұның нәтижесінде негізгі қылмыс құрамының бар немесе жоғы анықталады. Мұндай жағдайда абайсыздықтан адам өлтіру анықталса, саралау процессі осымен аяқталады, себебі бұл қылмыстың тек бір түрі көрсетілген. Өзін - өзі өлтруге дейін жеткізу қылмысында саралаудың бірінші этабы қолданылады.
Екінші этап, негізгі қылмыс құрамы анықталғаннан кейін екінші этап басталады. Адам өлтіру қылмысының саралаушы ерекшеліктерінің бар - жоғын анықтау. Мұнда жауаптылықты ауырлататын немесе жеңілдететін жағдайлар анықталады.
Қазақ ССР-інің 1959 жылғы Қылмыстық кодексінде адам өлтірудің заңдылық анықтамасы берілмеген еді. Қазақстан Республикасының 1997 жылғы жаңа Қылмыстық кодексінде тұңғыш рет адам өлтірудің заңдылық түсінігі берілген. Кісі өлтіру, яғни басқа адамға құқыққа қарсы қасақана қаза келтіру деп ҚК -тің 96- бабында тура көрсетілген. Осыған орай абайсызда кісі өлтіру заң бойынша адам өлтіру деп танылмайды. Бірақ топтық және тікелей объект белгісіне сәйкес бұл қылмыс құрамы жеке адамға қарсы қылмыс үшін жауаптылық көзделген тарауда орналасқан. Өмірге қарсы қылмыстың, соның ішінде адам өлтірудің де тікелей объектісі адамның өмірі болып табылады. Заң жасына және денсаулық жағдайына қарамастан кез келген адамның өмірін бірдей қорғайды. Адам өмірі нәрестенің туған сәтінен, яғни анасының денесінен бөлініп шығып, алғаш тыныс алуы арқылы оның өкпесінің жұмыс істеген уақытынан басталады. Бұл құбылыс нәрестенің алғашқы айқайынан , дыбыс беруінен басталады.
ҚК 96-бабында көзделген адам өлтіруге оқталған кезде кінәлі оның қоғамға қауіпті сипатын сезгендіктен, жәбірленушіге құқыққа қарсы қаза келтіру мақсатында әрекет жасаған, оның іске асатынын алдын ала білген және соны қалаған, бірақ оған қатысты емес жағдайлар бойынша қаза іске аспаған қасақана әрекеттерді тану керек.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіндегі адам өлтірудің барлық түрін шартты түрде үш топқа бөлуге болады:
Жай адам өлтіру немесе кісі өлтірудің негізгі құрамы. Қазақстан Республикасының Қылмыстың кодексінің 96 бабының 1 бөлігі.
Ауырлататын жағдайдағы кісі өлтіру. Қазақстан Республикасының Қылмыстың кодексінің 96 бабының 2 бөлігіндегі көрсетілген - 13 тармақ.
Жеңілдетілген жағдайдағы кісі өлтіру. Қазақстан Республикасының Қылмыстың кодексіндегі келесі қылмыс құрамдары: жаңа туған сәбиді анасының өлтіруі (97 б); жан күйзелісі жағдайында болған адам өлтіру (98 б); қажетті қорғаныс шегінен шығу кезінде жасалған кісі өлтіру (99 б); қылмыс жасаған адамды ұстау үшін қажетті шаралардың шегінен шығу кезінде жасалған кісі өлтіру (100 б).
Кінәні, жауаптылықты ауырлататын немесе аса ауырлататын әрекеттермен қылмыс жасағанды, жазаны негізгі құрам бойынша белгілей алмаймыз, заң баптарын бөлімге немесе әрі қарай ауырлататын құрамдарға бөлмеу кінәліге жеткілікті жаза тағайындауға заң жүзінде мүмкіндік бермес еді. Қылмыстық құқықта қылмыс құрамдарының элементтері ретінде қылмыстың объектісі, объективтік жағы, субъективтік жағы және субъектісі аталады.
Адам өлтіру қылмысының объектісі адамның өмірі. Адам өлтірудің объективтік жағы басқа адамды өмірінен заңсыз айыруға бағытталған іс-әрекеттің және соның зардабынан адам өлуінің арасындағы себептік байланыстың болуын айқындау қажет.
Адам өлтіру негізінен әрекет арқылы жүзеге асырылады. Адам өлтірудің көпшілігі осылайша жасалады. Кінәлінің оқпен атылатын және суық қарудың, өзге заттарды пайдаланумен, уландыру, жарылыс жасау, басқа да әдістерді қолдануы арқылы адам өмірінен айырылады.
Адам өлтіру сондай-ақ әрекетсіздік нысанында болуы мүмкін. Бұл негізінен мынадай жағдайда болуы мүмкін. Кінәлі адам біреуді өмірден айыру мақсатымен өлімге араша тұра алатын мүмкіндігі бола тұра және осыған тікелей міндетті бола тұрса да әрекетсіздік жолымен оған өлім қаупін туғызады және өлімге жолбереді.
Адам өлтірудің объективтік жағының екінші белгісі қылмыстың зардабы жәбірленушінің өлімі болып табылады. Өмірден айыруға тікелей қасақаналық болғанымен қылмыстық зардаптың - өлімнің болмай қалуы кінәлінің әрекетіне оқталғандығы, адам өлтіруге оқталғандық ретінде саралауға негіз болып табылады.
Адам өлтіру - материалдық құрамға жатататын қылмыс.
Адам өлтірудің субъективтік жағы - ҚК - тің 96 бабына сәйкес тек қасақаналықпен жүзеге асырылады. Адам өлтіру кезінде қасақаналық тікелей және сол сияқты жанама да болуы мүмкін. Тікелей қасақаналық кезінде кінәлі өзінің басқа адамның өміріне қол сұғып отырғандығын сезеді, оның әрекеті іс жүзінде өлімге әкелетіндігін біледі, және өлімнің болуын тілеп іс-әрекет жасайды. Жанама қасақаналықпен адам өлтіру кезінде кінәлі өзінің әрекеті арқылы адам өміріне қатер төндіретіндігін мойындайды, осы әрекеттің нәтижесінде оның өлуі мүмкін екендігін біледі, өлімнің болуын тілемейді, бірақ оған саналы түрде жол береді.
Кінәлінің ниетінің түрі туралы мәселені шешкенде соттар жасалған қылмыстық барлық жағдайларына сүйенуі және атап айтқанда: қылмыстың тәсілі мен қаруын, денеге салынған жарақаттың санын, сипаты мен оқшаулауын, кінәлінің қылмыстық әрекетті тоқтату себебін, сондай-ақ кінәлінің қылмыс істеу алдындағы және одан кейінгі мінез-құлқын, оның жәбірленушімен арақатынасын ескеруі керек.
Қасақана адам өлтірудің субъектісі 14 жасқа толған жеке тұлға болып табылады. Ауырлататын жағдайда адам өлтіру - ҚК-тің 96-бабының 2-тармағында көзделген. Қылмыстық құқық теориясында бұл жағдайларды топтарға бөлу қалыптасқан. Мұндай жағдайда бөлу үшін қылмыс құрамының элементтері пайдаланылады.Обьекті бойынша, яғни жәбірленушінің жеке тұлғасы бойынша - екі немесе одан көп адамдарды; Осы адамның қызметтік іс - әрекетін жүзеге асыруына не кәсіби немесе қоғамдық борышын орындауына байланысты адамды немесе оның жақындарын; Дәрменсіз жағдайда екендігі айыпкерге белгілі адамды, сол сияқты адамды ұрлаумен не адамды кепілге алумен ұштасқан; жүкті екенгдігі айыпкерге белгілі әйелді өлтіру. Объективті жағы бойынша - аса қатігездікпен жасалған; көптеген адамдардың өміріне қауіпті тәсілмен жасалған; адамдар тобы, алдын ала сөз байласу арқылы адамдар тобы немесе ұйымдасқан топ жүзеге асырған. Субъективтік жағы бойынша - пайда табу мақсатымен, сол сияқты жалданып не қарақшылықпен, қорқытып алушылықпен не бандитизммен ұштасқан; бұзақылық ниетпен; Басқа қылмысты жасыру немесе оны жасауды жеңілдету мақсатымен жасалған, сол сияқты зорлауға немесе жыныстық сипатындағы күш қолдану әрекеттерімен ұштасқан; әлеуметтік, ұлттық, нәсілдік, діни өшпенділік немесе араздық не қанды кек себебі бойынша; жәбірленушінің мүшелерін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.