Кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижелерінің көрсеткіштері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Қаржылық есеп 1 пәні бойынша

Тақырыбы : Қаржылық нәтижелер есебі.

Орындаған: ЮК-71тобының оқушысы
Ермуханова Айдана
3-курс студенті
Тексерген: оқутушы
Тлеубаева З.Д.

Көкшетау 2020ж.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
I тарау. Кәсіпорынды басқарудағы қаржылық нәтижелер туралы есептің рөлі
1.1 Қаржылық нәтижелер туралы есептің мәні және нысаналы бағыты ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Қаржылық нәтижелер туралы есепті жасау әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
II тарау. Қаржылық нәтижелер есебі
2.1. Қаржылық нәтижелер туралы есепті талдауға берілетін әдістемелік тәсілдер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
2.2. Кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижелерінің көрсеткіштері ... ... ... ...15
III тарау."Атемарская" құс фабрикасының қаржылық нәтижелер туралы есеп жасаудың қолданыстағы тәжірибиесі
3.1. Қаржылық нәтижелер туралы есептің мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
3.2. Қаржылық нәтижелер туралы есептің жай-күйін жетілдіру ... ... ... ...22
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26
ПАЙДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 9

КІРІСПЕ
Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорын - экономикалық жүйенің дербес элементі-бизнес бойынша партерлермен, әр түрлі деңгейдегі бюджеттермен, капиталдың меншік иелерімен және басқа да субъектілермен өзара іс-қимыл жасайды, оның барысында олармен қаржылық қатынастар туындайды. Осыған байланысты фирманы қаржылық басқару қажеттілігі пайда болады, яғни ұйымның тактикалық және стратегиялық мақсаттарына қол жеткізуді қамтамасыз ететін қаржылық ресурстарды реттеудің белгілі бір принциптері, әдістері мен тәсілдері жүйесін әзірлеу. Басқару объектісі кәсіпорынның қаржы ресурстары, атап айтқанда олардың көлемі, олардың қалыптасу көздері және фирманың қаржы ресурстарын қалыптастыру және пайдалану процесінде қалыптасқан қатынастар болып табылады. Басқару нәтижелері кәсіпорын мен бюджеттер, капитал иелері, бизнес жөніндегі әріптестер және нарықтың басқа агенттері арасында өтетін ақша ағындарында (шамасы мен мерзімдерінде) көрінеді.
Кәсіпорында басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін база экономикалық сипаттағы ақпарат болып табылады. Шешім қабылдау процесінің өзі үш кезеңге бөлуге болады: жоспарлау және болжау, жедел басқару, кәсіпорын қызметін бақылау (Қаржылық талдау). Шешімдерді тек ұйым әкімшілігі ғана емес, сонымен қатар басқалары - сыртқы - экономикалық ақпаратты пайдаланушылар (фирмадан тыс орналасқан және осы кәсіпорынға қатысты шешім қабылдау үшін ақпаратты қажет ететін мүдделі Тараптар) қабылдайды. Ішкі пайдаланушылар есеп ақпаратын, сыртқы - ұйымның қаржылық есеп беру деректерін пайдаланады. Сол және басқа да деректер кәсіпорынның бухгалтерлік есебі процесінде қалыптастырылады.
Осының барлығы кәсіпорын деңгейінде есеп және есеп беру мақсаттарын нақтылауға мүмкіндік береді, оларды жалпы алғанда бағалау ретінде анықтауға болады:
- кәсіпорынның төлем қабілеттілігі (оның кредиторлық берешегінің қамтамасыз етілуі, өтімділік және т. б.);
- рентабельділік;
- өндіріс құралдары мен жұмыс күшімен билік ету бойынша өздеріне берілген өкілеттіктер шеңберінде шаруашылық қызметпен айналысатын тұлғалардың жауапкершілік дәрежесі.
Алайда, ресейлік тәжірибе көптеген жағдайларда есептілік экономикалық шешімдер қабылдау үшін оларға қажетті ақпаратта пайдаланушылардың кең ауқымының мүдделерін қанағаттандыру мақсатында емес, есептілікті жасау және ұсыну тәртібі бөлігінде заңнама талаптарын формальды орындау үшін жасалады. Және нормативтік құжаттарда берілген қаржылық (бухгалтерлік) есептіліктің бірнеше "иесіздендірілген" анықтамасы мұндай практиканы толық ақтайды. Өз қызметін жүзеге асыру барысында компания тұрақт түрде кірістер мен шығыстарды генерациялайды, олар туралы ақпарат тиісті бухгалтерлік тіркелімдерде жинақталады. Есепті кезең аяқталғаннан кейін ол қорытылады және пайда мен шығындар туралы есепте көрсетуге жатады. қаржылық төлем қабілеттілігі рентабельділік өтімділік
Әдетте, жыл ішінде алынған барлық кірістер мен шығыстар пайда мен шығындар туралы есепке, оның ішінде есептік бағалардың өзгеру, активтердің құнсыздануы, инфляцияның әсері, валюталық бағамдардың және т.б. өзгеруі нәтижелері енгізіледі. Компанияның қаржылық нәтижелері пайда көрсеткіштері (жалпы, салық салынғанға дейін, салық салынғаннан кейін, таза пайда) түрінде кірістер мен шығыстарды салыстыру кезінде анықталады.
Таңдалған тақырыптың өзектілігі Ресей тәжірибесінде бар есептілікті жасау тәртібінің кейбір формальдылығына қарамастан, экономикалық ақпарат жүйесінде бухгалтерлік есептілік неғұрлым синтезделген және жалпыланған ақпаратты қамтитын басқарудың маңызды құралдарының бірі, сондай-ақ кәсіпорынның шаруашылық қызметін объективті бағалаудың негізі, ағымдағы және перспективалық жоспарлау базасы, басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін пәрменді құрал болып табылатындығымен байланысты.

I тарау. Кәсіпорынды басқарудағы қаржылық нәтижелер туралы есептің рөлі.
1.1 Қаржылық нәтижелер туралы есептің мәні және нысаналы бағыты
Қаржылық нәтижелер туралы есептің мәні және нысаналы бағыты бизнесті дамытудың соңғы мақсаты яғни оның пайда табуы болып табылады. Қаржылық нәтижелер көрсеткіштері ұйымның барлық қызмет бағыттары: өндірістік, өткізу, жабдықтау, қаржылық, инвестициялық бойынша шаруашылық жүргізуінің абсолюттік тиімділігін сипаттайды. Табыстың қажетті деңгейі-бұл:
- капитал мен бизнестің өсуіне ықпал ететін ұйымның ағымдағы және ұзақ мерзімді дамуының негізгі ішкі көзі;
- ұйымның нарықтық құнының өсуінің басты көзі;
- ұйымның несие қабілеттілігі индикаторы;
- тұрақты және тұрақты табыс деңгейі болған жағдайда ұйымның бәсекеге қабілеттілігінің индикаторы;
- ұйымның мемлекет алдындағы міндеттемелерін орындау кепілі, қоғамның әлеуметтік қажеттіліктерін қанағаттандыру көзі.
Пайда-кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижесін сипаттайтын маңызды көрсеткіш. Пайда шаруашылық жүргізуші субъект қызметінің қорытындысы болып табылады, ол өзіндік құнының деңгейіне, еңбек өнімділігіне, өндірістік қорларды пайдалану дәрежесіне, басқаруды ұйымдастыруға, материалдық-техникалық жабдықтауға, ең бастысы - бұл өнім тұтынушының қажеттіліктерін қаншалықты қанағаттандыратынына, яғни оған сұраныс бар-жоғына байланысты.
Пайда барлық деңгейдегі бюджеттерді қалыптастыру және қайта қалпына келтіру ресурстарының негізгі көздерінің бірі болып табылады. Пайданың өсуіне өндірістің барлық қатысушылары мүдделі, себебі пайданың болуы ұйымның әлеуетті мүмкіндіктерінің өсуін анықтайды, оның іскерлік белсенділігінің деңгейін арттырады. Пайданың шамасына байланысты құрылтайшылар табыстарының үлесі, дивидендтердің және басқа да табыстардың мөлшері, меншікті және қарыз қаражатының, негізгі қорлардың, барлық аванстық капиталдың рентабельділігі анықталады. Пайда-ұйым қызметінің қаржылық нәтижесін сипаттайтын маңызды көрсеткіш. Ұйымның қаржылық жағдайы, қызметкерлердің жеке және қоғамдық қажеттіліктерін қанағаттандыру деңгейі пайдаға байланысты. Пайда алуда меншік иесінің басты мүддесі, өйткені капитал мен бизнестің өсу мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Әдебиетте- пайданы анықтаудың бірнеше тәсілдері сипатталған болатын.
Олардың екеуі ол яғни - шартты атаулары бар экономикалық және бухгалтерлік-базалық деп қарастыруға болады.Экономикалық тәсіл шеңберіндегі бірінші анықтама мынадай: пайда (шығын) - бұл есепті кезеңде орын алған меншік иелерінің капиталыныңөсімі (азаюы).
Осы алгоритм бойынша есептелген пайданы- экономикалық деп атауға болады.Бухгалтерлік тәсіл шеңберінде келесі пайданы тұжырымдауға болады.
Пайда-бұл коммерциялық ұйымның активтерінің жиынтық құндық бағалауының өсуі ретінде түсінілетін, меншік иелері капиталының ұлғаюымен және осы капиталдың әдейі өзгеруіне байланысты операциялардың нәтижелерін қоспағанда, меншік иелері капиталының азаюымен ілесе жүретін активтердің жиынтық құндық бағалауының төмендеуі ретінде түсінілетін оның шығыстары арасындағы оң айырма. Меншікті капиталды әдейі өзгерту жөніндегі операциялар деп мыналар түсініледі: меншік иелерінің қосымша салымдары; қосымша эмиссия; қайырмалдық; өтеусіз қаржыландыру; дивидендтер төлеу; меншік иелерінің капиталды алып қоюы; ұйымның инфляцияға байланысты экономикалық әлеуетін төмендетуге қарсы іс-қимыл жасау мақсаты бар активтерді қайта бағалау.
Қаржылық нәтижелер туралы есеп (№2 нысан) қызметтің әдеттегі түрлері бойынша кірістер мен шығыстардың, өзге де кірістер мен шығыстардың, салық салуға дейінгі пайданың (залалдың), есепті кезеңнің таза пайдасының (шығынының) жыл басынан есепті күнге дейінгі өспелі қорытындымен көрсеткіштерін қамтиды. Есеп есепті кезеңдегі, сондай-ақ өткен жылдың ұқсас кезеңіндегі көрсеткіштерді қамтиды- бұл салыстырмалы талдау жүргізуге мүмкіндік береді.
Қаржылық нәтижелер туралы есеп - пайдаланушыларды ұйым қызметінің қаржылық нәтижелері туралы ақпаратпен қамтамасыз ететін бухгалтерлік есептіліктің құрамдас бөлігі.
Бұл болашақта ұйымды бақылап отыратын ресурстардағы әлеуетті өзгерістерді бағалауға, қолда бар ресурстар негізінде ақша қаражатының қозғалысын болжауға (ақша ағыны - cash flows) және ұйым қосымша ресурстарды пайдалана алатын тиімділікті негіздеуге мүмкіндік береді.Қаржылық нәтижелер туралы есепте барлық ақпарат кем дегенде есепті және өткен жыл үшін келтіріледі.
Егер ұйым ұсынылған бухгалтерлік есептілікте әрбір сандық көрсеткіш бойынша екі жылдан астам деректерді ашуға шешім қабылдаса, онда ұйым нысандар бланкілерін әзірлеу, қабылдау және дайындау кезінде осындай ашуға қажетті бағандардың жеткілікті санын қамтамасыз етеді.
Есепті күнгі активтердің, міндеттемелердің және капиталдың қалдықтары туралы деректер қамтылған бухгалтерлік баланстан айырмашылығы қаржылық нәтижелер туралы есепте жыл басынан есепті күнге дейінгі өспелі қорытындымен кірістер, шығыстар және қаржылық нәтижелер туралы деректер көрсетіледі. Қаржылық нәтижелер туралы есеп ұйымның есепті кезеңдегі қызметінің қаржылық нәтижелерін сипаттайды (ҚБҚ 499 т. 21).
Кәсіпорынның балансы-есепті кезеңнің соңында қызмет нәтижелерін бағалауға мүмкіндік береді. Қаржылық нәтижелер туралы есеп өткен және осы есепті кезеңдердің баланстық есептері арасындағы байланыстырушы буын болып табылады және осының есебінен өткенмен салыстырғанда ағымдағы баланста өзгерістер болғанын көрсетеді. Басқа сөзбен йтқанда, қаржылық нәтижелер туралы есеп кірістер мен шығыстардың әсерінен кәсіпорынның меншікті капиталы қалай өзгеретінін көрсетеді.
Кәсіпорын жұмысының қаржылық нәтижесі, оның пайдасы немесе шығыны кез келген ұйымның шаруашылық қызметінің маңызды көрсеткіші болып табылады. Коммерциялық ұйымдар үшін олардың қызметінің жалпы қаржылық нәтижесі емес, таза пайда немесе шығын көрсеткіші ерекше маңызды болып табылады.
Қаржылық нәтижелер туралы есепті қалыптастыру кезінде ҚБҚ 499 талаптарына сәйкес мынадай қағидаттарға сүйену қажет:
- ұйым қызметінің үздіксіздігі, яғни егер қызметті тоқтату белгілері болмаса, онда есептер есептік рәсімдерге сәйкес бухгалтерлік есеп деректерінің негізінде жасалады. Және де егер компания көп ұзамай өзінің жұмыс істеуін тоқтатуы тиіс болса, есептілік активтер тарату құны бойынша сатылатынына байланысты жасалуы мүмкін;
- кірістер ақша қаражатының түсу фактісі бойынша емес, пайда болған сәтте түсімнің құрамына енгізіледі; осыған ұқсас шығыстар табыс алумен байланысты шығындар пайда болған сәтте есептен шығарылады.
Кірістер мен шығындар туралы есепте, РФ ҚМ 02.07.2010 ж. № 66н бұйрығына сәйкес, есепті кезеңдегі және өткен жылдың ұқсас кезеңіндегі көрсеткіштер, атап айтқанда:
- түсім;
- сатудың өзіндік құны;
- жалпы пайда;
- коммерциялық шығындар;
- басқару шығындары;
- сатудан түскен пайда (залал) ;
-басқа ұйымдарға қатысудан түскен табыстар;
- алуға пайыздар;
- төлеуге пайыздар;
- басқа да кірістер;
- басқа шығыстар;
- салық салынғанға дейінгі пайда (залал) ;
- ағымдағы пайда салығы;
- кейінге қалдырылған салық міндеттемелерін өзгерту;
- кейінге қалдырылған салық активтерінің өзгеруі;
- таза пайда (шығын),
- кезеңнің таза пайдасына (шығынына) енгізілмейтін айналымнан тыс активтерді қайта бағалау нәтижесі;
- таза пайдаға енгізілмейтін өзге операциялардан нәтиже (шығын));
- кезеңнің жиынтық қаржылық нәтижесі;
- акцияға базалық пайда (шығын) ;
- акцияға бөлінген пайда (шығын).
-пайда мен шығындар туралы есепте келтірілген пайданы қалыптастыру және пайдалану туралы мәліметтерді пайдаланушылар ұйымның қаржылық есептілігінің аса маңызды бөлігі ретінде қарастырады.

1.2 Қаржылық нәтижелер туралы есепті жасау әдістері
Бухгалтерлік баланстан айырмашылығы-бұл құжат барлық мүдделі тұлғаларға ұйымның жалпы материалдық-қаржылық жағдайын емес, есепті кезеңде өзінің шаруашылық қызметін қаншалықты табысты жүзеге асырғанын көрсетеді.
Қаржылық нәтижелер туралы есептегі барлық деректер жыл басынан басталып 31 желтоқсанды қоса алғанда өспелі қорытындымен көрсетіледі.
Түсім (2110-жол)осы жол бойынша ұйым қызметінің әдеттегі түрлері бойынша түсім көрсетіледі. Ол қосылған құн салығын, акциздерді және осыған ұқсас міндетті төлемдерді алып тастағанда көрсетіледі. Деп қарапайым түрі- ұйым дербес анықтайды. Осылай делінген тәртібін 4-ЖБҚ 999. ПБУ 999 5-тармағына сәйкес мұндай табыстар өнім мен тауарларды сатудан түскен түсім, жұмыстарды орындауға немесе қызметтерді көрсетуге байланысты түсімдер болып табылады.
Сондай-ақ, ҚБҚ 999 12-тармағына сәйкес түсім мынадай шарттар болған кезде бухгалтерлік есепте танылады:
ұйымның нақты Шарттан туындайтын немесе өзге де тиісті түрде расталған осы түсімді алуға құқығы бар;
түсімнің сомасы анықталуы мүмкін;
нақты операцияның нәтижесінде ұйымның экономикалық пайдасы артады деген сенім бар;
өнімге (немесе тауарға) меншік (иелену, пайдалану және билік ету) құқығы ұйымнан сатып алушыға ауысқан немесе жұмысты тапсырыс беруші қабылдаған немесе қызмет көрсетілген;
осы операцияға байланысты жүргізілген немесе жүргізілетін шығыстар айқындалуы мүмкін.
Егер ұйым ақы төлеуге алған ақша қаражатына және өзге активтерге қатысты аталған шарттардың ең болмағанда біреуі орындалмаған болса, онда ұйымның бухгалтерлік есебінде түсім емес, кредиторлық берешек танылады.
Кәсіпорын қызметінің негізгі түрлері оның жарғысы бойынша анықталады. Қызмет нысанасын анықтау кезінде мәнділік ережесін басшылыққа алу керек.
Бұл ретте басқа ұйымдардың жарғылық капиталына қатысудан алынған жалдау ақысы, лицензиялық төлемдер және түсімдер, егер ұйым оларды тұрақты түрде алған жағдайда ғана қызметтің әдеттегі түрлерінен түскен кірістер құрамында көрсетіледі.
Түсімнің көлемін көрсете отырып, есте сақтау қажет:
ол жеңілдіктер немесе үстеме ақы шартына сәйкес барлық ұсынылған ұйымдарды ескере отырып анықталады;
бухгалтерлік есепте түсім жанама салықтармен бірге көрсетілетініне қарамастан, осы жол бойынша осы салықтарсыз түсім көрсетіледі, өйткені ЖБҚ 999 3-тармағына сәйкес олар ұйымның кірістері деп танылмайды.
Осылайша, 2110 жолында көрсету керек:
немесе 68 "салықтар мен алымдар бойынша есеп айырысулар" шотымен корреспонденциядағы осы шот бойынша дебеттік айналымға азайтылған 90 сату шоты бойынша кредиттік айналым"; "ҚҚС", "Акциздер", "экспорттық баждар" қосалқы шоттары бойынша дебеттік айналымдар арасындағы айырманы білдіреді. Соңғы нұсқа бойынша, егер ұйым көрсетілген қосалқы шоттар бойынша 90-шот бойынша есеп жүргізген жағдайда пайдаланылады.
Жалпы ереже бойынша қаржылық нәтижелер туралы есепте түсім толық жазылусыз жалпы сомада көрсетіледі. Яғни,егер ұйым басшылығы есеп беруді пайдаланушыларға қандай да бір нақты қызметтің қаншалықты пайдалы екенін білу маңызды деп есептесе, қызметтің әрбір маңызды түрінен кірістер мен шығыстарды бөлуге болады. Бұл үшін қаржылық нәтижелер туралы есепті тиісті жолдармен толықтыру қажет.
2110-жол бойынша көрсетілетін кірістер құрамына енгізілмейді:
- комиссионерлерге (агенттерге) оларды комитенттерге (принципалдарға) аудару үшін түскен сомалар);
- өнімді алдын ала төлеу есебінен алынған аванстар;
-нышандар;
- кепілге түскен сома (егер шартта кепілге салынған мүлік кепіл ұстаушыға берілетін болса) );
- бұрын берілген қарызды немесе кредитті өтеуге түскен сомалар.
Аса маңызды шарты деп- танылған түсімнің бухгалтерлік есепте болып табылады меншік құқығының ауысуы өнімді сатушыдан сатып алушыға - осылай дейді.Жұмыстарды орындау немесе қызметтерді көрсету кезінде түсім тапсырыс беруші жұмыс немесе қызметті қабылдаған кезде танылады. Осылайша, егер шарт талаптары бойынша меншік құқығының ауысуы өнімді сатушыдан сатып алушыға сәйкес келмесе, тиеп-жөнелту, сатудан түскен түсім, мұндай өнімдердің енгізілуі тиіс пайда мен залалдар туралы есеп меншік құқығы ауысқан күні.
Сәйкес ЖБҚ 999 түсім - бұл ақша қаражатының сомасы мен құны, өзге де мүлікті түскен төлеуге өнімдер үшін, сондай-ақ дебиторлық берешек сомасы осы операциялар. Сондықтан да, егер барлық жөнелтілген өнім төленбесе де, пайда мен шығындар туралы есепте түсім оның толық құнын негізге ала отырып көрсетілуі тиіс.
Сатудың өзіндік құны (2120-жол). Осы жол бойынша шығындарды қызметтің әдеттегі түрлері бойынша көрсету керек. Бұл өнімді дайындауға және өткізуге, тауарларды сатып алуға және сатуға арналған шығыстар,сондай-ақ жұмыстарды орындауға және Қызметтерді көрсетуге байланысты шығындар.
2120-жол бойынша түсімі 2110-жол бойынша көрсетілген әдеттегі қызмет түрлері бойынша шығыстар ғана көрсетіледі. Сатылған өнімнің, жұмыстардың немесе қызметтердің өзіндік құнын айқындау кезінде ЖБҚ 1099 талаптарын, сондай-ақ өнімнің өзіндік құнын жоспарлау, есепке алу және калькуляциялау мәселелері жөніндегі салалық нұсқаулықтарды басшылыққа алған жөн.
Егер ұйым сатылған және қоймада қалған дайын өнім арасында басқарушылық және коммерциялық шығыстарды бөлсе, онда мұндай шығындар үлесі өнімнің өзіндік құнына қосылады.
Бұл жағдайда сатылған өнімге қатысты басқарушылық және коммерциялық шығыстардың бір бөлігі өзіндік құн құрамында 43 "дайын өнім" шотына, содан кейін 90 "сату" шотының дебетіне "сатудың өзіндік құны" қосалқы шотына есептен шығарылады.
Осылайша, ұйымдастыру, списывающие коммерциялық және басқарушылық шығыстар осылайша, жолдың 2210 және 2220 кірістер және шығындар туралы есептің толтырылмайды.
Егер ұйым өндіріске шығындарды есепке алу үшін "өнім (жұмыстар, қызметтер) шығару" 40 шотын пайдаланса, онда өндірілген өнімнің, орындалған жұмыстар мен көрсетілген қызметтердің нақты өзіндік құнының олардың нормативтік немесе жоспарлы өзіндік құнынан асып кеткен сомасы "сатылған тауарлардың, өнімдердің, жұмыстардың, қызметтердің өзіндік құны"жолына енгізіледі. Егер өнімнің, жұмыстардың немесе қызметтердің нақты өндірістік өзіндік құны нормативтік немесе жоспарлы мөлшерден аз болса, онда осы ауытқу сомасы, керісінше, осы жол бойынша көрсетілетін деректерді азайтады.
Жалпы пайда (шығын) (2100-жол). Бұл аралық қорытынды. Осы жолда келтірілген деректер есептің бірінші екі жолында көрсетілген көрсеткіштер арасындағы айырманы білдіреді. Егер теріс нәтиже (шығын) алынса, онда оны дөңгелек жақшада көрсету қажет.
Коммерциялық шығыстар (2210-жол). Бұл жолды коммерциялық шығыстарды дайын өнімге немесе сатылған тауарға бөлмейтін, ал ПБУ 1099 9-тармағына сәйкес есепті кезеңде өткізілген өнімнің немесе тауарлардың өзіндік құнына толық есептен шығаратын ұйымдар толтырады. Бұл ретте сымдар жасалады:
90 "сату" шотының дебеті, 2 "сатудың өзіндік құны" қосалқы шоты"
44 "сатуға арналған шығыстар"шотының кредиті.
Коммерциялық шығыстарға өнімді өткізумен тікелей байланысты шығыстар жатады. Мысалы, бұл оның жарнамасына, сақтауға және тасымалдауға арналған шығындар.
Сонымен, ұйым кез келген есепті жылдың басынан бастап коммерциялық және басқару шығыстарын толық сатылған өнімнің, тауарлардың, жұмыстардың немесе қызметтердің өзіндік құнында әдеттегі қызмет түрлері бойынша шығыстар ретінде тану тәртібіне көшуге құқылы. Әрине, бұл сәтті бухгалтерлік есеп мақсаттары үшін қабылданған есеп саясатында көрсету керек. Бұл жағдайда өткен есепті жылы есептен шығарылмаған коммерциялық шығыстар немесе айналым шығындары өнімнің, тауарлардың; есепті жылдың басына сатылған жұмыстардың немесе қызметтердің өзіндік құнына енгізіледі.
Басқа нұсқа да мүмкін-ұйым бұл сомаларды белгілі бір кезең ішінде сатылған өнімнің, тауарлардың, жұмыстардың немесе қызметтердің өзіндік құнына біркелкі қосу туралы шешім қабылдай алады, мысалы, тоқсан немесе жарты жыл.
Басқару шығыстары (2220-жол). "Басқару шығыстары" жолы бойынша ұйымның жалпы шаруашылық шығыстары көрсетіледі, олар 26 "Жалпы шаруашылық шығыстар"шотында көрсетіледі.
Бұл әкімшілік персоналдың еңбегіне ақы төлеуге, олардың іссапарларына арналған шығыстарға, кадрларды даярлау және қайта даярлауға, кәсіпорынды қорғауға, аудит жүргізуге, кеңсе жабдықтарын амортизациялауға және т. б. байланысты шығындар.
Басқарушылық шығыстар списывают өнімнің өзіндік құнына сол тәртіппен және коммерциялық. Егер ұйым белгіленген тәртіпке сәйкес барлық басқару шығыстары сатылған тауарлардың, өнімдердің, жұмыстардың немесе қызметтердің өзіндік құнында қызметтің әдеттегі түрлері бойынша шығыстар ретінде танылса, жалпы өндірістік шығыстар 2220-жол бойынша көрсетіледі.
Сатудан яғни түскен пайда (залал) (2200-жол). 2200-жол бойынша жалпы пайда (залал) мен коммерциялық және басқару шығыстарының сомасы арасындағы айырма келтіріледі. Егер бұл айырмашылық теріс болса, оны дөңгелек жақшада көрсету керек.
Басқа да кірістер мен шығыстар. Есепті кезеңде өспелі қорытындымен жинақталған 91-шоттың қосалқы шоттарының деректері негізінде кірістер мен шығындар туралы есептің 2310-2350-жолдарын толтыру жүргізіледі. Кірістер мен шығыстар танылған ұйым бухгалтерлік есепте ретінде өзге де кірістер мен шығыстар сәйкес белгіленген талаптарға, оларды тану ЖБҚ 999 және ЖБҚ 1099.
Мұндай кірістер мен шығыстар сомасы көрсетілген ережелердің талаптарына сәйкес айқындалады.

II тарау. Қаржылық нәтижелер есебі.
2.1Қаржылық нәтижелер туралы есепті талдауға берілетін әдістемелік тәсілдер.
Экономиканы дамытудың қазіргі кезеңінде шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметі кәсіпорын қызметінің нәтижелеріне мүдделі нарықтық қатынастарға қатысушылардың көп саны үшін қызығушылық тудырады. Қол жетімді ақпарат негізінде мүдделі тұлғалар кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдайды және бағалайды. Негізгі рөл қаржылық нәтижелерді талдауға беріледі, оның мақсаты кәсіпорынның төлем қабілеттілігін, оның қызметінің тиімділігі мен табыстылығын, болашақта даму перспективаларын сипаттау болып табылады.
Қаржылық нәтиже өнімді (орындалған жұмыстарды, көрсетілген қызметтерді) өндіруге және өткізуге байланысты кәсіпорын қызметінің циклін аяқтайды және сонымен бір мезгілде оның қызметінің келесі айналымының қажетті шарты болады. Кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижелерінің жоғары маңызы салықтық алулар арқылы мемлекет бюджетін нығайтуды қамтамасыз етеді, кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын, оның өндірістік және қаржы салаларындағы іскерлік белсенділігін арттыруға ықпал етеді.
Кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижелерінің түсінігі туралы әр түрлі авторлардың пікірін қарастыру қажет. Мысалы, Н. В. Войтоловский және А. П. Калинина кәсіпорын жұмысының абсолюттік тиімділігін сипаттайтын- қаржылық нәтиже болып табылады деп есептейді.
Өз кезегінде А. Д. Шеремет, Р. С. Сайфулин және Е. В. Негашев "фирма қызметінің соңғы қаржылық нәтижесі - өнімді сатудан, қаржылық қызметтен, өзге де кірістер мен шығыстар сальдосынан алынған нәтиженің алгебралық сомасын білдіретін есепті кезеңнің баланстық табысы (шығыны).
Г. В. Савицканың пікірінше, "кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижелері алынған пайда сомасымен және рентабельділік деңгейімен сипатталады". Мұнда пайда мен рентабельділікті анықтау беріледі: "пайда-бұл өнімді сатқаннан кейін шаруашылық жүргізуші субъектілер тікелей алатын таза табыстың бөлігі"; "рентабельділік көрсеткіштері жалпы жұмыстың тиімділігін сипаттайды және пайдадан көп, шаруашылық жүргізудің түпкілікті нәтижелерін көрсетеді, өйткені олардың шамасы тиімділіктің қолма-қол ақшамен немесе пайдаланылған ресурстармен арақатынасын көрсетеді". Г. В. Савицкая өнімді сатқаннан кейін ғана таза табыс пайда түрін қабылдайды. Сондықтан, қызметтің қаржылық нәтижелерін өнімді пайдалану мен сатумен тығыз байланыста зерделеу қажет.
Осылайша, авторлардың пікірін қорытып, кәсіпорынның қаржылық нәтижесі, оның жұмысының тиімділігін кешенді сипаттайтын пайда (залал)- деп есептеуге болады деген қорытынды жасауға болады.
Нарықтық экономика жағдайында пайда кәсіпорынның өндірістік қызметін ынталандырудың маңызды факторы болып табылады, оны кеңейту, еңбек ұжымының әлеуметтік қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қаржылық негіз жасайды.
Табыс салығы барлық деңгейдегі бюджеттерді қалыптастырудың негізгі көздерінің бірі болып табылады. Кәсіпорын алатын пайда сомасы өнімді сату көлемімен, оның сапасымен, ассортиментімен, шығын деңгейімен және кез келген елдің экономикасына тән инфляциялық процестермен байланысты.
Кәсіпорынның қаржылық нәтижелерін талдау базасы мынадай нормативтік-құқықтық құжаттар болып табылады:
1. 29.11.96 ж. № 402 - ФЗ "бухгалтерлік есеп туралы" Федералдық заң;
2. РФ Қаржы министрлігінің 2.07.10 ж. № 66н бұйрығы;
3. Ереже бойынша бухгалтерлік есеп жүргізу және бухгалтерлік есептілік Ресей Федерациясының бұйрығымен бекітілген РФ Қаржы министрлігі №34 жаңа редакцияда-25.10.10 ж;
4. Бухгалтерлік есеп жөніндегі ереже "ұйымның бухгалтерлік есебі" ҚБҚ 499. РФ Қаржы министрлігінің 06.07.99 ж.бұйрығымен бекітілген. №43н. жаңа редакцияда 18.09.06 г;
5. Бухгалтерлік есеп жөніндегі ереже "ұйымның кірістері" ҚБҚ 999. РФ Қаржы министрлігінің 06.05.99 ж.бұйрығымен бекітілген. 2006.27.11. №32н. жаңа редакцияда-ҚР Үкіметінің 2007.06.27;
6. Бухгалтерлік есеп жөніндегі ЕРЕЖЕ "ұйымның шығыстары" ҚБҚ 1099. РФ Қаржы министрлігінің 06.05.99 ж.бұйрығымен бекітілген. 2006.27.11. №33н. жаңа редакцияда-ҚР Үкіметінің 2007.06.27.
Кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижелерін талдау міндетті элементтер ретінде:
а) талданатын кезеңдегі әрбір көрсеткіш бойынша өзгерістерді бағалау (көлденең талдау);
Көлденең (уақытша талдау) - есептің әрбір позициясын алдыңғы кезеңмен салыстыру, өсу (төмендеу) салыстырмалы қарқынын анықтау, осы өзгерістерді бағалау;
б) пайда көрсеткіштерінің құрылымын бағалау және оның динамикадағы өзгеруі (тік талдау);
Тік (құрылымдық) талдау - жалпы нәтижеге есептіліктің әрбір позициясының әсерін анықтай отырып, қорытынды қаржылық көрсеткіштердің құрылымын анықтау. Құрылымдық талдау инфляцияның әсерін тегістейді және шаруашылықаралық салыстыруларды жүргізуге мүмкіндік береді;
в) бірнеше есептік кезеңдердегі көрсеткіштердің өзгеру динамикасын зерттеу;
г) алынған пайда шамасына әртүрлі факторлардың әсер ету дәрежесін және олардың өзгеру себептерін анықтау.
Осылайша, қаржылық нәтижелерді талдаудың негізгі міндеттері:
1. Жалпы ұйым бойынша және оның ішкі құрылымдық бөлімшелері бойынша пайда бойынша жоспардың орындалуын бағалау;
2. Сатудан түскен пайда, бухгалтерлік және таза пайда көрсеткіштерінің алдыңғы кезең деңгейіне жоспарлы және нақты өсу қарқынын айқындау;
3. Бизнес - жоспарды орындау дәрежесін негіздейтін факторларды талдау және сатудан, бухгалтерлік және таза пайдадан түскен пайда динамикасының көрсеткіштері;
4. Жекелеген ішкі құрылымдық бөлімшелердің қызметі нәтижелерінің пайда динамикасының көрсеткіштеріне әсерін анықтау;
5. Тиімділікті арттыру мен өндірістің ішкі резервтерін пайдалануды анықтау және ұйымдастыру, басқарушылық шешімдерді дайындау.
Пайда көлеміне әсер ететін барлық факторларды екі топқа бөлуге болады:
1. Сыртқы-кәсіпорынның қызметіне қарамастан пайда болатын факторлар:
- төтенше оқиғалар, табиғи жағдайлар, бәсекелестік, әлеуметтік жағдайлар, нарықтық конъюнктураның өзгеруі;
- мемлекеттік органдардың немесе инфляциялық үдерістермен өнімнің, тұтынылатын шикізат пен материалдардың бағасын, қызметтер мен тасымалдардың тарифтерін, сауда жеңілдіктерін, салықтар мен алымдар ставкаларын, амортизация нормаларын және т. б. өзгерту.;
- өнім берушілердің, мердігерлердің, банктік, қаржылық және басқа да ұйымдардың кәсіпорынның мүдделерін қозғайтын тәртіпті бұзуы;
2. Ішкі-кәсіпорынға тәуелді факторлар, оларға бақыланады және жұмыстың мәні мен шаруашылық тәртіптің бұзылуына байланысты факторларды анықтайды.
Және де сатудан түскен пайда мөлшеріне әсер ететін негізгі факторлар:
сатылған өнімнің саны, өзіндік құн элементтері, өнімнің бағасы мен құрылымы болып табылады.
Кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижелері алынған пайда (шығын) сомасымен сипатталады деген қорытынды жасауға болады.
Пайда алу кез келген шаруашылық субъектісі қызметінің негізгі мақсаты болып табылады.
Бір жағынан, пайда кәсіпорын қызметінің тиімділігінің көрсеткіші болып табылады, өйткені ол негізінен кәсіпорын жұмысының сапасына байланысты, оның қызметкерлерінің ресурстарды неғұрлым тиімді пайдалануда экономикалық мүдделілігін арттырады деп айтуға болады.
Және де екінші жағынан, ол мемлекеттік бюджетті қалыптастырудың маңызды көзі болып табылады.
Нәтижесінде, қаржылық көрсеткіштерді талдау экономикалық негізделген шешімдер қабылдау негізінде кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижелерін жақсарту жолдарын анықтауға болады.

2.2 Кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижелерінің көрсеткіштері.
Кәсіпорынның нарықтық экономика жағдайында қызмет етуінің экономикалық пайдалылығы табыс табумен анықталады. Кәсіпорынның табыстылығы абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштермен сипатталады. Табыстылықтың абсолютті көрсеткіші - бұл табыстар немесе пайдалардың сомасы. Шетелдік арнаулы әдебиеттерде табыстар ұғымы келесідей түрде анықталады:
Табыстар дегеніміз - қаржының келуі немесе активтер құнының өсуі, не болмаса пассивтердің азаюы түріндегі есепті кезеңдегі экономикалық пайданың үлғаюы болып табылады, бұл акционерлер салымдарының есебінен өсуден басқа жағдайдағы капиталдың өсуіне әкеледі.
Ықшамдалған түрде бұл түсінік-1995 жылы 26 желтоқсандағы "Бухгалтерлік есеп туралы" заң күші бар ҚР Президентінің 2732 Жарлығында анықталған. Жарлықтың 13-бабында былай делінген: "Табыстар - бұл есептік кезеңдегі активтердің ұлғаюы немесе міндеттемелердің азаюы". Белгілі бір шығындар шығармай әдетте қажетті табыстарды алу мүмкін емес. Өз кезе-гінде, табыс алмай кәсіпорынның дамуын жүзеге асыру және әлеуметтік мәселелерді шешу мүмкін емес.
Табыстылықтың көрсеткіштер жүйесі ең алдымен қаржылық нәтижелердің абсолютті көрсеткіштерінен тұрады, олар: өнімді (жұмыс, қызметті) өткізуден алынатын табыс; жалпы табыс; негізгі қызметтен алынатын табыс; салық салынғанға дейінгі дағдылы қызметтен алынатын табыс; салық салынғаннан кейінгі дағдылы қызметтен алынатын табыс; төтенше жағдайлардан алынған табыс; кәсіпорын қызметінің соңғы қаржылық нәтижесі болып табылатын таза табыс.
Табыс жинақталған түрде шаруашылық жүргізудің нәтижесін, жанды және затқа айналған еңбектің өнімділігін көрсетеді. Оны кейбір экономистер экономикалық тиімділік көрсеткіштері қатарына жатқызса, енді біреулері оны кәсіпорын жұмысының тиімділігіне жатқызады. Менін ойымша, алғашқылардың айтқаны дұрыс, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.