Даму мүмкіндігі шектеулі балаларды мектепке даярлау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

1.ЕСТІМЕЙТІН БАЛАЛАРДЫҢ СӨЙЛЕУ ТІЛІҢ ДАМЫМАУЫНЫҢ ПАЙДА БОЛУ СЕБЕПТЕРІ ... ... ... ... ... ... .. ... 5
1.1 Есту қабілеті зақымдалған балаларды тәрбиелеудің маңызы және даму ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Есту қабілеті зақымдалған балаларды оқыту және тәрбиелеудің мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10

2. ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУ ЖАҒДАЙЫНДА ЕСТУ ҚАБІЛЕТІ ЗАҚЫМДАҒАН МЕКТЕПКЕ ДЕЙІН ОҚУШЫЛАРҒА КӨМЕКТЕСУ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15.
2.1 Инклюзивтік білім беру жағдайында мектепке жасына дейінгі мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтендіру ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 15
2.2 Есту қабілеті бұзылған тұлғаларға білім берудегі зерттеу жұмыстарының барысы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .26

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 7

КІРІСПЕ

Курстық жұмыстың өзектілігі: Осы курстық жұмыста балалардың есте сақтау қабілетін дамытудың тәсілдері мен жолдары қаралады. Есте сақтау қабілеті - бір-бірімен байланысты бірнеше жеке үрдістен тұратын күрделі психологиялық үрдіс. Есте сақтау қабілеті адамға қажет. Ол оған өмірлік тәжірибені жинақтауға, сақтауға және кейін де пайдалану мүмкіндігін береді. Білім мен дағдыларды бекітудің бәрі есте сақтау қабілетінің жұмысына жатады. Осыған сәйкес психологиялық ғылым алдында есте сақтау қабілеті үрдісін зерттеу бөліміне енетін бірқатар күрделі мәселелер тұр.
Бүгінгі күнде есте сақтау қабілетін зерттеумен түрлі: психология, биология, медицина, генетика және тағы басқа да ғылым өкілдері айналысады. Осы ғылымдардың әр қайсысында есте сақтау қабілетінің теориялары бар: психологиялық (Г. Эббингауз, К. Левин, П. Жане), биогенетикалық (И.П. Павлов, И.М. Сеченов), физиологиялық (Л.С. Выготский). А.А. Смирнов пен П.И. Зинчеконың зерттеулері есте сақтау қабілетін үрдіс ретінде қарастырып, есте сақтау қабілеті баланың мағыналы қызметі ретіндегі жаңа және маңызды заңдарды ашты. Есте сақтау қабілеті қандай да бір жеке функциямен емес, ол тұлғамен, оның ішкі дүниесі, қызығушылықтары, ынтасымен тығыз байланысты. Сондықтан даму мен жетілу баланың дамуымен қатар жүреді.
теориялары бар. Көптеген теория бүгінде болжам түрінде қала береді.
Қазіргі уақытта көптеген елдер, оның ішінде АҚШ, Жапония, Англия,
Канада, Германия, Венесуэлла білім беру жүйесіне қомақты жаражат жұмсайды, тілдік теорияны үйрету үрдісінде есті дамыту деңгейін арттыруға арналған күрделі құрылғылар мен жүйелер ойлап табуда.
Есте сақтау қабілетін зерттеумен Г. Эббингауз, З. Фрейд, А. Бине, К. Бюлер, А.Н. Лентьев, А.Р. Лурия, С.Л. Рубинштейн, Б.В. Зейгарник, Л.С. Выготский және т.б. көптеген шетел және отандық ғалымдар айналысқан.
Бүгінгі күнде де есте сақтау қабілетін зерттеумен медицина, генетика, психологияы, кибернетика және басқа ғылымдар өкілдері айналысуда.
Біз зерттеу тақырыбын мәселенің актуалды болуына байланысты таңдадық. Айқындалған қарама-қайшылық: тілдік теорияны үйрету үрдісінде мектепке дейінгі жас балаларының есте сақтау қабілетін дамыту жағдайларын айқындау зерттеу мәселесін белгілеу мүмкіндігін берді.
Зерттеу пәні: оқыту үрдісінде балалардың есту қабілетін дамыту жағдайлары.
Зерттеу нысаны: Балалардың есту қабілетін дамыту үрдісі.
Зерттеу мақсаты: оқыту үрдісінде балалардың есту қабілетінің дамуы деңгейін теориялық айқындау және тәжірибе-эксперимент арқылы тексеру.
Зерттеудің міндеттері:
1. Зерттеу мәселесі бойынша психология-педагогикалық әдебиетті үйрету.
2. Мектепке дейінгі жас балаларының есте сақтау қабілеті дамуының ерекшеліктерін анықтау.
3. Тілдік теорияны үйрету үрдісінде мектепке дейінгі жас балаларының есте сақтау қабілетін дамыту жағдайларын айқындау.
Зерттеудің болжамы: Зерттеу тақырыбы бойынша психолого-педагогикалық әдебиетті зерделеу мынадай болжам жасау мүмкіндігін берді. Балалардың есте сақтау қабілетін дамыту табысты өтеді, егер тілдік теорияны үйрету үрдісінде көрнекілік пайдалану; мағыналы жаттаудың оңтайлы тәсілдеріне үйрету, есте сақтау өнімділігін арттыруға бағытталған жаттығулар, мектепке дейінгі жас балаларында жанама есте сақтауды қалыптастыру, яғни есте сақтау үшін қосымша құралдарды пайдалану, оның ішінде символ-белгілер сияқты жағдайлар жасалса.
Зерттеу әдістері: зерттеу мәселесі бойынша психология-педагогикалық әдебиетті теориялық талдау және жалпылау, оқу-тәрбие үрдісін бақылау, педагогикалық эксперимент, педагогикалық экспериментті талдау әдісі, мәліметтерді өңдеудің статистикалық әдістері.
Зерттеудің теориялық маңыздылығы. Балалардың есту қабілетін дамыту жүйесімен оқытудың әдістемелік тұғыр арқылы жасалған өзіндік құрылымдық - мазмұндық болмысы мен технологиясы туралы теориялық түйіндер мен дидактикалық ұстанымдар жүйесінің құрамдас бөлшегі ретінде ағылшын тілін жаңаша жаңғыртып оқытуға қосылған үлес ретінде таныла алады.
Зерттеудің практикалық құндылығы. Жұмыста қарастырылған нәтижелер арнайы мектептерде есте сақтау дағдысын қалыптастырудың тиімді жүйесі ретінде ақпараттық технологияны, компьютерді мультимедианы қолданудың артықшылығы тәжірибе жүзінде дәлелденіп, негізделді; зерттеу нәтижелерін мектепте ағылшын тілі сабағында қолдануға болады.
Құрылымы: курстық жұмыс кіріспе, қорытынды, екі тараудан турады. Жұмыс соңында әдебиет тізімі берілген.

1.ЕСТІМЕЙТІН БАЛАЛАРДЫҢ СӨЙЛЕУ ТІЛІҢ ДАМЫМАУЫНЫҢ ПАЙДА БОЛУ СЕБЕПТЕРІ
1.1Есту қабілеті зақымдалған балаларды тәрбиелеудің маңызы және даму ерекшеліктері

Инклюзивтік білім беру - барлық балаларды және білім үрдісінде толық енгізу әлеуметтік бейімдеуге жынысына, шығу тегіне қарамай балаларды айыратын кедергілерді жоюға, ата-аналарды белсенділікке шақыруға, балаларды түзету-педагогикалық және әлеуметтік қажеттіліктерін арнайы қолдану, қоршаған ортаның балалардың жас ерекшеліктеріне және білімдік қажеттіліктеріне бейімдеріне жағдай туғызу, яғни жалпы білім беру сапасы сақталған тиімді оқытуға арналған мемлекеттік саясат.
Инклюзивтік оқыту негізінде балалар құқығын кемсітпеу, адамдарға деген теңдік қатынасты қамтамасыз ету, оларға арнайы жағдай қалыптастыру негізі жатыр. Бала - біздің болашағымыз. Балаларға бәріміз жауаптымыз. Ата-аналардың басым бөлігі балаларының оқу-тәрбие мәселесіне келгенде жайбарақаттығы, салғырттығы басым. Көптеген ата-аналар балаларының тілі жай шыққанына, есте сақтау қабілетінің нашарлығына дер кезінде мән бермейді, білікті маманға апарып көрсетпейді. Тіпті баласының болашағына алаңдайды дегеннің өзінде қаражат жоқтығын сылтауратып қозғала қоймайды. Олардың көбі психологиялық-медициналық-педагогик алық көмектің қызметі тегін екенін логопедтен, дефектологтан, психологтан тегін кеңес алуға болатынын білмейді. Соның кесірінен баланың ақыл-ой дамуы нашар деңгейде екенін мектепке барғанда белгілі болады.
Елімізде инклюзивті білімнің нашар дамуы ҚР-да білім беруді дамытудың 2011-2020 жылға арналған мемлекттік білім бағдарламасында сипатталып, оның жоспарлы дамуына әсер ететін қауіп-қатер ретінде елімізде мүмкіндігі шектеулі балалар мен мүгедек балалардың көбеюі атап көрсетілді және екі кезеңге белгіленген инклюзивті білімді жүзеге асыруға мақсаттары мен міндеттері айқындалды. Бағдарламаны іске асыру нәтижесінде ҚР-да 2015 жылға қарай инклюзивті білім беру мен мүмкіндігі шектеулі балалардың 25% қамту көзделсе, инклюзивтік білім беруге жағдай жасау 30%, 2020 жылға қарай 70% ұлғаяды. Инклюзивті біліммен қамтылған балалар үлесі даму мүмкіндігі шектеулі балалардың 50% құрайтын болады.
Инклюзивті білім берудің мақсаты: Мүмкіндігі шектеулі балаларды психологтық-дәрігерлік-педагогикалы қ қолдауды іске асыру және инклюзивті білім беруді орындау арқылы тең құқылы тұлға болуға мүмкіндік жасау.
Міндеті: әлеуметтік бейімделу, тәрбиелеу, білім беру үрдісіне барлық қатысушылармен ерекше сұранысқа ие балалардың жағымды, өзара қарым- қатынасын қалыптастыру;
олардың сұраныстары мен мүмкіндіктерін ескере отырып, жан-жақты дамуына жағдай туғызу керек және әлеуметтік тұрғыда дұрыс мінез- құлық қалыптастыру;
мүмкіндігі шектеулі балаларға бөбекжайда қажетті құралдармен қамтамасыз ету;
балалардың денсаулықтарына, жүйке жүйесінің дамуына жүйелік бақылау ұйымдастыру;
баланың даму деңгейіне таңдап алынған бағдарламаның жеткен жетістіктеріне үнемі бақылау жүргізіп отыру;
көңіл - күйі және тұлғалық дамуының кемшіліктеріне, жоғары деңгейдегі түзетулер жасау.
Инклюзивті білім беруді ұйымдастыру 4 кезеңде жүргізіледі:
1.Мектепке дейінгі ұйымда балаға консилиум мамандары кешенді динамикалық бақылау жасау арқылы қамтамасыз етіледі. Консилиум құрамына директордың бұйрығымен дефектолог, логопед, әлеуметтік педагог, психолог, медбике, дене шынықтыру нұсқаушысы, топ тәрбиешісі енгізіледі. Мамандар бөбекжайға қабылданған мүмкіндігі шектеулі балаларға 2 апта мерзімінде жеке бақылау жүргізеді.
2. Жұмыстың түзетушілік-дамытушылық кезеңінде балаға әсер ететін шаралар кешенін қарастырады. Жетекші әрекет түрін қалыпқа келтіру және жетілдіру, жеке даму кемшіліктерін түзету, яғни мүмкіндігі шектеулі баламен жеке дамыту, түзету жұмыстарын жүргізу.
3. Жұмыстың мектепке дейінгі білім берушілік кезеңі. Балаларды мектепке дейінгі ұйымда оқу іс-әрекетін меңгеру тәсілдеріне үйретуді, әрбір жас кезеңіне тән олардың танымдық белсенділігін дамытуды, сондай-ақ баланың жеке басының мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін ескере отырып, топ тәрбиешілері мектепке оқуға даярлауды қарастырады.
4. Әлеуметтік тәрбие жұмысы. Әлеуметтік педагог мүмкіндігі шектеулі балалардың үйіне барып, ата-анасымен пікірлесіп отбасының әлеуметтік жағдайын анықтайды, яғни бала мен отбасының дербестігін арттыруға, дамуында ауытқушылығы бар тәрбиеленушілердің қалыпты дамыған құрдастары арасында ерте, толыққанды әлеуметтік кіріктіруге, мектепалды баланың әрекеті мен мінезіндегі адамгершілік бағыттарының қалыптасуына, мүмкіндігі шектеулі баланың жеке басының қасиеттеріне бақылау жүргізеді.
Инклюзивті білім беру саласын дамытуға арналған бағыттар
:: Қоғамның, жалпы білім беретін мектепке дейінгі ұйымдардың мүмкіндігі шектеулі балаларды қабылдауына дайын болуы.
:: Инклюзивті білім беру идеясын таратуда, шектеулі мүмкіндіктері бар балаларға толерантты, дұрыс қарым-қатынастың қалыптасуына бұқаралық ақпарат құралдарының қатысуын қамтамасыз ету.
:: Мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс істейтін мамандар арасында тәжірибе алмасушылықты қамтамасыз ету, дұрыс тәжірибелерді баспалар, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы тарату.
:: Аймақтарда инклюзивті білім беру мәселесі бойынша Үйлестіру кеңесін құру.
:: Ата-аналар қоғамдастығының мүмкіндігі шектеулі балалардың білім алуға құқығын және мүдделерін іске асыруға және оны қорғауға қатысуы, оқыту үрдісінің өзіне және түзету көмегін іске асыруға қатысуы;
:: Инклюзивті білім берудің көпаспектілік мәселесіне ғылыми зерттеулер өткізу.
:: Инклюзивті мектепке дейінгі ұйымда жұмыс істеу мақсатында педагогика қызметкерлерін даярлау;
:: Педагогикалық ЖОО және медициналық колледждерде кіші жастағы балалармен жұмыс істеу мақсатында мамандарды даярлау жүйесін жасау.
:: Арнайы (түзету) мекемелері мен жалпы білім беру мекемелері өзара сабақтастықта жұмыс жасау.
:: Мүмкіндігі шектеулі балаларды ерте кезден бастап түзетуді қолға алу жүйесінің басымдылығын қолдау.
:: Кіші жастағы балаларды дамыту қызметі жүйесінің жұмысының нормативті-құқықтық және ғылыми-практикалық негізін жасау.
Мектепке дейінгі мекемелерде мүмкіндігі шектеулі балаларды дамыту үрдісінің мониторингін жасау.
Жүйке және дене дамуы бұзылған тәрбиеленушілерге, жанұясына кеңестік көмек көрсету, баласының оқу және тәрбие үрдісіне ата - анасын қатыстыру, өйткені, оларда даму ерекшелігіне деген оң қарым - қатынас қалыптастыру.
Қазіргі уақытта инклюзивті білім беруді дамытудағы нақты факторлар: объективті және субъективті қиындықтар болып бөлінеді.
Субъективті қиындықтар: стандарттық процедуралардың әзірленбегендігі мүмкіндігі шектеулі балалардың оқу дәрежесін үнемі қадағалау мақсатында білімді мониторинг жүргізу үшін индикаторлардың жоқтығы және қазақ тілінде оқу әдістемелік құралдардың аздығы. Оқу тәрбие процесін ұйымдастыруда тәрбиеші педагогтардың арнайы білімдерінің болмауы және мамандар тарапынан тұрақты кеңестің аздығы. Сонымен қатар мектепке дейінгі ұйымға келетін мүмкіндігі шектеулі балаларға арнайы көліктің болмауы. Мүмкіндігі шектеулі балалардың жеке проблемаларының болуы, яғни олардың ауырып қалуы, мектепке дейінгі ұйымға тұрақты қатыспауы.
Объективті қиындықтар: материалдық техникалық базаның төмен болуы. Мүмкіндігі шектеулі балаларды оқыту процесінде жеке дара тіл табудың қиындығы. Мамандарға арналған кабинеттердің жетіспеушілігі. Мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс істейтін тәрбиешілерге біліктілігін арттыру курстарының ұдайы жүргізілмеуі. Қазақ тілінде оқытатын педагог-дефектологтардың жетіспеушілігі, ауылдық аймақтарда арнайы мекемелер үшін тифлопедагогтар мен сурдопедагогтар, логопедтер санының жетіспеушілігі күрделі мәселе болып қалады.
Инклюзивтік білім беруді шешу жолдары
Мүгедектік мәселені қоғамда түсіну;
Қатарластарымен қарым- қатынас;
Толыққанды білім беру;
Қоғамға кіріктіру және бейімделу;
Мүгедек емес балаларды түсінуге, пікірлесуге тәрбиелеу.
Даму мүмкіндігі шектеулі балаларды ерте тексеру және түзету- педагогикалық қолдау көрсету мекемелерінің көптеп ашылуы;
балаға міндетті психологтық- педагогикалық жетелеу жүргізіп, жалпы білім беру үрдісімен кіріктіру;
Әр бала үшін кіріктірудің мүмкін және қажетті түрін анықтау.
Даму мүмкіндігі шектеулі жандарды ерте анықтап, кешенді көмек көрсету.
Даму мүмкіндігі шектеулі балаларды мектепке даярлау.
Ерекше сұранысқа ие балаларды қанағаттандыру мақсатында жалпы типте білім беру мекемелерін техникалық құрал- жабдықтармен толықтыру.
Инклюзивті білім беруді дамыту үрдісінде қоғамдық мекемелерде ата- аналарды қатыстыру.
Мектепке дейінгі ұйымдардың білім беру ортасы баланың білім беру үрдісіне қосылуын және әр тәрбиеленушінің мүмкіндігіне қарай пайдалы таңдауына мүмкіндік жасайды.
1 нұсқау: Мүмкіндігі шектеулі балалар инклюзивтік білім алуда логопед, дефектолог, дене шынықтыру нұсқаушысы, психологтан жылдық жоспарларына сәйкес күннің ІІ жартысында өзімен жасты балалармен қатынасады (сурет салу, жапсыру т.б.). және мамандардан оқу-тәрбие және танымдық-педагогикалық көмек алады.
ІІ нұсқау: Даму мүмкіндігі шектеулі балалар жалпы топта тәрбиешілердің ұйымдастырылған оқу іс-әрекеттеріне қатынасып Алғашқы қадам, Зерек бала, Біз мектепке барамыз бағдарламалары бойынша білім алады.
ІІІ нұсқау: Даму мүмкіндігі шектеулі балалар бөбекжайдың өміріне белсене қатысады: іс-шаралар мен ойын-сауықтарға өзге балалармен бірігіп қатысуы,ертегілер мен концерттерді ұжыммен көруі олар үшін шынайы мереке. Осындай шараларға қатыстыру арқылы балалар ұжымда өмір сүріп, құрбыларымен қарым-қатынасқа түсуге үйренеді. Егер бала осы сатыдан өтсе, мектепте оған едәуір оңайырақ болады. Ең бастысы, бұл балалар болашақта жалғызсырамай, өздерімен жасты балалармен бірге тәлім-тәрбие алуды жалғастырады.
Бөбектерге тәрбие алу үшін, еліктейтін дұрыс үлгі қажет.
Бір нәрсені дұрыс жасау үшін, бірнеше рет қайталап көрсетуге болады,бірақ ол мұны өзімен жасты балалар жасағанын бір рет көріп, есіне сақтап, көргенін қайталап жасай алады.
Өмірдегі түрлі жағдайларға даму мүмкіндіктері шектеулі балалардың физикалық және әлеуметтік бейімделуіне, өмірге деген құштарлығы және дертпен күресуі - қоршаған ортаға меншікті қажеттілік түйсігімен байланысты.
Туылғаннан және жүре пайда болған кереңдіктен балаларды есту қабілетінің қалдығы болады. Мысалы, жуан дыбыстарды, қатты шуларды, дауысты дыбыстарды, қабылдайды. Алайда, бұл есту қабілетінің жағдайы, балалардың өзбетімен сөйлеуге, ауызша сөйлеу тіліне үйренуіне жеткіліксіз болып келеді.
Ортаңғы ми қабығына түсетін барлық мәліметтерді есту қабілетінің зақымдылықтарын қабылдайтын болғандықтан, даму процесінің бірінші зақымдануы болып табылады. Сол себептен есту зақымдылықтары мен байланысты бірқатар психикалық даму ерекшеліктері туады. Есту қабілеті зақымдалған балалардың дамуына әсер ететін жолдарды іздеу барысында көптеген әр түрлі естімейтін және нашар еститін оқушылардың жеке ерекшеліктерімен әлеуметтік қолдауларын, кемістікті компенсациялаудың оңай, әсерлі жолдардың оқушылардың физиологиялық деңгейін ескеру керек. Ресей дефектологтары оқушылардың оқу бағдарламасындағы қажеттіліктерін анықтай отырып, осы қажеттіліктерді іс-әрекет талаптарын өзгерте отырып қалыптастыруға болатыны дәлелді.
С.А.Зыкова зерттеулері осы қажеттіліктерді заттық тәжірибиелік іс-әрекет кезінде мақсатты түзетуге үлес қосты.

1.2 Есту қабілеті зақымдалған балаларды оқыту және тәрбиелеудің мәселелері

Оқыту процесінің заңдылықтары оның принциптерінде бейнеленеді. Принцип-латын сөзі - негізгі, бастапқы деген ұғымды білдіреді.
Оқытуға қойылатын талаптардың бастапқы белгілі жүйесін оқыту процесінің принциптері деп атайды. Сурдопедагогикада, принциптер дегеніміз, түзете-білім беру процесінің ұйымдастырылуының және білім алуда ерекше қажеттіліктері бар тұлғалардың (жандардың) танымдық іс-әрекетінің жетекшіленуінің сипаттамасы мен ерекшеліктерін белгілейтін жалпы, негізгі және тұрақты талаптардың жүйесі.
Сурдопедагогиканың өздік принциптері білім алуда ерекше қажеттіліктері бар тұлғаларға арнайы білім беруде маңызды, концептуалды ережелерді бейнелейді. Бұл принциптер сурдопедагогика үшін спецификалық (ерекше) болып саналады.
Оқытудың түзетуге бағытталған принципі оқыту процесінде арнайы әдістемелік тәсілдерді қолдана отырып балалардың психикалық-физикалық дамуындағы кемшіліктерді түзетуге немесе басуға негізделген; оқушылар кемшіліктерінің құрылымын білуді және есепке алуды, психикасы мен тәртібінің сақталған және жағымды жақтарына сүйенуді көздейді, пропедевтикалық кезеңнің және оқытудың мазмұнын, темпін (жылдамдығын) және мерзімін жекешелендіруді қарастырады; жалпыланған оқу және еңбек іскерліктерімен оқушылардың дербестігінің дамуын қалыптастыруға бағытталған.
Оқытудың тәрбиелік және дамытушылық бағыттылығы принципі оқушыларда адамгершіліктің көріністері мен ұғымдарды, қоғамдағы тәртіптің қалыпты әдістерін және олардың жалпы психикалық және физикалық дамуға әсер етуін қалыптастыруының қажеттілігімен байланысты; ерекше жағдайларды туғызуды және оқушылар ортасының педагогизациясын талап етеді, оқушыларды белсенді оқу іс-әрекетіне қатыстыру мен олардың танымдық белсенділігі мен дербестігін дамыту арқылы түзету-педагогикалық жұмысының сапасын жоғарлатуды талап етеді.
Оқытудың ғылымилық және түсініктілік принципі ғылымның қазіргі жетістіктерінің, оқу пәндерінің мазмұнында шынайы болмыстың және оқытуды оқушылардың шынайы мүмкіншіліктерінің деңгейіне сай ұйымдастырудын бейнесін көздейді; білім беру мазмұнының қалыптасуы барысында, оқу бағдарламаларын, оқулықтарды жасағанда, мұғалім мен тәрбиешілердің іс-әрекетінде жүзеге асырылады; салыстырмалы күрделі материалды түсінікті ететін әдістемелік жүйені қолдануды талап етеді. Оқушылардың таным қабілетінің дамуына, дүниеге көзқарасының және жоғары адамгершілік қасиеттерінің қалыптасуына әсер етеді.
Оқытудағы жүйелілік және бірізділік принципі оқушыларда шашыранды мәліметтер мен ұғымдарды қалыптастыру емес, ал үйлесімді логикалық білім жүйесін, өзара байланысты фактілер мен заңдылықтарды қалыптастырудың қажеттілігіне негізделеді; оқу материалының бірізділікпен және қолайлы көлемде орналасуын, оқыту процесіндегі байланысты- жаңа материалды оқу алдында алынған білімдерге сүйеніп құрылса және кейіннен өткен материалмен байланысып өтсе, оқу материалының өтуін және алдында өткенді қайталаудың бірізділігінің жоспарлауында жүзеге асырылады.
Оқытудың өмірмен байланысты принципі оқытудың қоғамдық қажеттіліктермен және оқушылардың оқыту мен тәрбие процесіне қоғамдық ортаның әсерімен туындайтыны бейнеленеді; оқу-тәрбиелік жұмыстың ұйымдастырылуы қоршаған болмыспен, мекемелердің, ұйымдардың өмірімен тығыз және көпқырлы байланыстың негізінде жүзеге асырылады; оқыту барысында балалардың өмірлік тәжірибесіне сүйенуді және қоғамдағы дербестік өмірге даярлауды көздейді.
Оқытудағы көрнекілік принципі абстрактілі ұғымдарды толығынан игеру үшін оқушыларды сезімдік танымдық тәжірибемен қамтамасыз етуді көздейді, және оқыту процесінде түрлі көрнекілік құралдарды қолдануды талап етеді; оқушылардың жас және жеке ерекшеліктеріне тәуелді өзгеретін дифференциалды, мазмұнды, вариативті (ауыстырмалы) көрнекіліктерді қолдануды талап етеді.
Оқытудағы оқушылардың саналылық пен белсенділік принципі оқылатын оқу материалының мәнін түсінуді және оны өмір мен практикалық іс-әрекетте нәтижелі қолдануды белгілейді; оқушылардың белсенді психикалық дамуына әсер етеді; оқыту процесін белсендіруге бағытталған әдістемелік тәсілдерді қолдануды көздейді; күрделі материалды бөлшектерге бөлуді, негізгісін айқындауды, тұтасты бөлшектерден құрастыруды, жасалынатын әрекеттерді сөйлеу арқылы бейнелеуді, материалды ауыстыруды және т.б. көздейді.
Оқытудағы жеке және дифференциалды ыңғайжасау принципі оқушыларды жан-жақты зерттеудің және олардың жеке ерекшеліктерін есепке алу (жеке ыңғай жасау), сонымен қоса белгіленген оқушылар топтарына (дифференциалды ыңғай жасау) тән типтік ерекшеліктерді анықтау қажеттілігімен байланысты; жақын және болашақ міндеттерді, сыныптың фронтальды жұмысына баланы қатыстыру бойынша шаралар жүйесімен жеке түзете әсер етуді бейнелейтін, бүкіл сыныппен жұмыс істеу мен әр оқушының жеке дамуы бағдарламасының әзірленуін көздейді.
Білімді, іскерліктерді және дағдыларды игеру мықтылығы принципі оқытудағы оқушылардың саналылық пен белсенділік приницпімен байланысты және саналы алынған білімдерді тереңдету мен бекітуді және оларды іскерліктер мен дағдыларға айналдыруды көздейді; материалды жүйелі және вариативті (ауыстырмалы) қайталаумен, арнайы жаттығулар жүйесін қолданумен, практикада жүзінде қалыптасқан білімдер мен іскерліктерді қолданумен қамтамасыз етіледі.
Педагогикалық оптимизм принципі адамның ерекшеліктеріне және өмір сүру мүмкінішіліктерінің шектелуіне тәуелсіз, әр адамның білім беру процесіне қатысуына құқығының бар екендігін қолдайтын қазіргі гуманистік көзқарасқа негізделеді; білім алуда ерекше қажеттіліктері бар адамға басқаша қарауды көздейді. Ол әлеуметтік құндылығы аз индивид емес. Ол жағымды дамып келе жатқан және әлеуметті толық тұлға, егер де қоғам қажет етсе, егер де қоғам ол үшін қажетті жағдайларды жасаса.
Ерте педагогикалық көмек(жәрдем) беру принципі алғашқы айлардан бастап және адамның бүкіл өмірі бойынша арнайы білім беру қызметін ұсынуда уақытша шекараларын кеңейтіп, баланың дамуында алғашқы бұзылысты анықтау кезеңімен мақсатталған түзету-педагогикалық көмектің басталуының арасындағы үзілістің максималды қысқаруын көздейді.
Оқытуда және тәрбиеде іс-әрекетті ыңғай жасау принципі психологиядағы жетекші әрекет ұғымына сүйенеді. Арнайы білім беру жүйесінде заттық-сарамандық іс-әрекет, дамуында түрлі ауытқуы бар баланың компенсаторлық дамуын қамтамасыз ететін (бұзылған психикалық функцияларды түзету мен толықтыру (компенсация) құралы болып), білім беру мен еңбек әрекетінің қажетті элементтерінің пропедевтикасын қамтамасыз ететін спецификалық (ерекше) құрал болып саналады. Қалыпты баланы сөз арқылы оқытуға болса, білім ауда ерекше қажеттіліктері бар балаға арнайы ұйымдастырылған және педагогпен бағытталатын өздік іс-әрекет процесінде ғана түсінікті болады.
Арнайы педагогикалық жетекшіліктің қажеттілігі принципі. Тек арнайы педагог, баланың даму заңдылықтары мен ерекшеліктерін және танымдық мүмкіншіліктерін, бір жағынан, және оған берілетін түзету мен толықтыруға бағытталған көмектің (жәрдемнің) мүмкін жолдары мен әдістерін білу - екінші жағынан, оқу-танымдық іс-әрекеті процесін ұйымдастырып, осы процесті басқара алады. Көптеген жағдайда білім алуда ерекше қажеттіліктері бар балалардың дамуының күрделі ерекшеліктеріне байланысты олардың өздік оқу-танымдық іс-әрекеті қиындатылған немесе мүмкін емес.
Түзету-педагогикалық процесте арнайы білім беру принциптері сәйкесті әдістер мен тәсілдер, сонымен қоса білім беру технологиялар арқылы жүзеге асырылады
Білім алуда ерекше қажеттіліктері бар адамға білім беру процесінде арнайы педагогика арнайы білім беру технологияларын, оқыту әдістері мен тәрбие әдістерін қолданады.
Оқыту әдістері - бұл мұғалім мен оқушылардың білім беру міндеттерін ойдағыдай шешуге бағытталған өзара байланысты іс-әрекетінің тәсілдері.способы совместной деятельности учителя и учащихся, направленные на решение задач образования.
Тәрбие әдістері - оқушылардың қажеттілік-мотивациялық аумағының және сананың дамуына, баланың мінез-құлық тәжірибесінің қалыптасуына, оны түзетуге бағытталған тәрбиешілер мен тәрбиеленушілердің іс-әрекетінің өзара байланыс тәсілдері.
Қазіргі жағдайда педагогикалық санада жасөспірім адамның қалыптасуы, дамуы және әлеуметтенуі туралы, оқыту мен тәрбиені үзбей біріктіретін оның білім алу процесі туралы ретінде қарастырылуы деген, тұрақты көз қарас қалыптасқан. Оқыту мен тәрбие тәсілдерін бөліп қарастыру тек арнайы білім беру процесінің әр жақтарын зерттеп және талдау мақсатында ғана мүмкін. Сондықтанда білім беру (педагогикалық) технологиясы деген ұғымды қолдану, білім беруде педагог пен оқушылардың өзара әрекеттесуінің түрлі тәсілдерін біріктіретін, дұрыс болып саналады.
Білім беру технологиясы дегеніміз педагогикалық міндеттерді шешуге бағытталған педагогтың бірізіділік өзара байланысты әрекеттер жүйесі немесе алдын ала жобаланған педагогикалық процестің практика жүзінде бірізділікпен жүзеге асырылуы. Педагогикалық технология - бұл нақты ғылыми жобалау және сәттілікті кепілдейтін педагогикалық әрекеттердің дәл орындалуы. Бұндай контекстте білім алуда ерекше қажеттіліктері бар тұлғалардың дамуы мен білім алуының арнайы білім беру технологиялары туралы айтуға болады.
Оқыту әдістерін білім көзі бойынша жіктеу: сөздік, көрнекілік, практикалық.
Оқыту әдістерін оқушының танымдық әрекетінің мінездемесі бойынша жіктеу: түсіндірме-иллюстративті, репродуктивті, проблемалы баяндау, ішінара баяндау немесе эвристикалық, зерттеу.
Оқыту әдістерін дидактикалық мақсаттар бойынша жіктеу: жаңа білімдерді мазмұндау әдістері, қайталау, білімдерді бекіту әдістері, білімдерді қолдану әдістері, білімді бақылау әдістері.
Оқыту әдістерін сабақтардың дидактикалық мақсаттары мен міндеттері және сәйкесті мұғалім мен оқушылардың іс-әрекетінің түрі бойынша жіктеу: коммуникативті, танымдық, жаңашылдандыру, жүйелендіруші, бақылаушы.
.Естуінде кемшіліктері бар балалар көп жағдайда мектеп интернатта оқиды. Мектеп-интернат есту қабілетін жоғалтқан балаларды жан-жақты дамыта отырып, түзете-тәрбиелеу әрекетімен қамтамасыз етеді.
Интернаттағы тәрби жұмысы келесі міндеттерді шешеді:
*Тұлғаның жағымды жақтары, танымдық, қоғамдық, еңбекке деген белсенділігін дамыту, ақыл-ой, дене, адамгершілік, еңбек, эстетикалық тәрбие бойынша мектеп жұмысын кеңейту және естімейтін оқушыларды жан-жақты дамыту;
*Санада азаматтылық патриотизмділікті, интернационализмдікті тәрбиелеу;
*Еңбекке деген жағымды қатынастарын тәрбиелеу;
*Естімейтін және нашар еститін оқушылардың жағымды морольдық адамгершілік этикалық сапаларын қалыптастыру, мектеп ұжымын қалыптастыру, мінез-құлық сезімін, мәдениетін тәрбиелеу;
*Қалдықты есту қабілетін пайдалана отырып, ауызша сөйлеу тілін дамыту;
*Естімейтіндер ортасында, еститіндер ұжымында жұмыс жасау, өмір сүре білуге тәрбиелеу, әлеуметтік байланысты кеңейтуге тырысу.
Интернаттағы тәрбие процесімен педагогикалық жетекшілік ету, тәрбиеленушінің өз бетімен әрекет жасауы дамыту ұсынады. Тәрбие жұмысының нәтижелігі тәрбиешінің әрбір оқушының жас және жеке ерекшеліктеріне байланысты. Ең маңыздысы тәрбие нәтижесіне жетуге тырысу.
Интернаттағы педагог жұмыстарының мазмұны есту қабілеті зақымдалған балаларды тәрбиелеудің мақсаттары және міндеттерімен анықталады, балалардың түрлі әрекетінде орындалады - оқу - танымдылық, еңбек, ойындық коммуникативті.
Интернаттағы оқу-танымдық әрекет мектептегі оқу-тәрбие процесін жалғастыру болып табылады. Есту қабілеті зақымдалған балаларды оқу-танымдылық әрекет түрлі ғылыми көзқарас арқылы қалыптасады, қоршаған табиғат және әлеуметтік орта туралы білім кеңейеді, тұлғалық бақыттар қалыптасады.
Интернаттағы оқу - танамдылық әрекет өз бетімен дайындықты ұйымдастыру кезінде орындалады. Бұл дыбыс күшейткіш аппараттары (ДКА) бар сынып бөлмесінде өткізіледі.
Есту қабілеті зақымдалған балаларға арналған мектептегі өз бетімен дайындықты ұйымдастыру және өткізудің негізгі талаптары болып табылады:
*Тәрбиеші әр сабаққа тынғылықты дайын болуы керек;
*Оқушылардың есту қабілетін және ауызша сөйлеу тілін дамытудағы есту - сөйлеу тәртібін және жұмысын сақтау;
*Оқушыларадың өз бетімен дайындығына жетекшілік ету және тәрбиеші жақтан жеке көмек көрсетілуі керек;
Аталған дайындықтың түрлері күн тәртібімен сәйкес, түскі астан кейінгі қосымша демалыстан кейін жүргізілуі қажет. Осы жаста өз бетімен дайындық уақытында білім беру, тәрбие, түзету міндеттері шешіледі. Естімейтіндердің үй жұмысын орындауға формальдық қарым-қатынас белгіленеді. Үй жұмысын орындаудың негізгі міндеттері балаларды өз бетімен жұмыс тәсілдерін үйреткенде ғана бекітіледі. Қажетті лекциканы үйрету арқылы тәрбиеші жаңа білімді бекітеді. Үй жұмысын орындау кезіңде соған жақын жағдай жасау керек. Тапсырманың белгілі бір бөлігін орындағаннан кейін, баламен пікір алмастырылады. Үй жұмысын орындаудың негізгі міндеттері балаларды оз бетімен жұмыс тәсілдерін үйреткенде ғана бекітіледі. Қажетті лексиканы үйрету арқылы тәрбиеші жаңа білімді бекітеді. Үй жұмысын орындау кезінде соған жақын жағдай жасау керек. Тапсырманың белгілі бір бөлігін орындағаннан кейін, баламен пікір алмасытырады. Үй жұмысын орындау уақытында тәрбиеші ауызша және жазбаша жұмыстарды өзара тексеріп, үлгерімі төмен оқушыларға көмек көресту керек. Үй жұмысын орындаудың қорытындысы жайында тәрбиеші сурдопедагогқа хабарлауы керек.
Экскурсия жаңа білімді тереңдету, кеңейту, бекіту мақсатымен өткізіледі. Экскурсия тақырыбы оқу пәнімен байланысты болу керек. Кез келген экскурсияны ұйымдастыру арнайы дайындықты талап етеді: білімділік, тәрбиелік, түзетушілік міндеттерін қою, оның мазмұнын сөздерін анықтау, жеке оқушылар үшін тапсырмалар, көрнекі құралдар дайындау. Экскурсия уақытында тәрбиеші балаларды бақылауларына жетекшілік етеді, жеке тапсырмаларды қалай орындайтындарына мән береді, қиналған кездерінде көмек береді. Экскурсиядан алған білімдерін, әсерлерін мақсатты түрде альбом, қабырға газеті, суреттер арқылы бекіту керек. Есту қабілеті зақымдалған балаларға арналған мектеп-интернаттағы үйірмелік жұмыстар оқушылардың ой-өрістерін дамытуға шығармашылық қабілеттерін, ойлауын, ауызша сөйлеу тілін, қалдық есту қабілетін дамытуға бағытталған.
Үйірмелік жұмысқа қатысу белгілі білім сферасындағы тұрақтылықты, әрекет түрлерін тұрақтандырып, қоғамдық белсенділіктерді қалыптастырады, сөйлек дағдыларын жүзеге асыруға тәрбиелейді.
Есту қабілеті зақамдалған балаларға арналған мектеп-интернатта пәндік үйірмелер ұйымдастырылады (математика, физика, әдебиет, сөйлеу тілін дамыту, еріннен оқу, ЗТО т.б.). Пәндік оқу - оқу пәндері бойынша білімді кеңейтеді және тереңдетеді. Оқушылардың ой-өрісі дамып, ойлау қабілеті, сөйлеу тілі дамиды. Техникалық үйірмелер балалардың модельдеу құру дағдылары мен біліктіліктерін дамытады. Еңбек операциясын жоспарлау дағдыларын бекітеді. Мұндай жұмыстың түрі қазіргі замандағы техникаға жету туралы білімді кеңейту, техникалық кеңістіктің ойлау қабілетін дамытады.
Сурет үйірмелері естімейтін және нашар еститін балалардың қабілеттерін дамытады. Сурет үйірмелері жұмысында коррекциялық бағытты ұстанады. Сыыныптан тыс оқу әдебиеттер бойынша сыныптан тыс жұмыстың құрамды бөлігі болып табылады. Ол баланың кітапқа деген қызығушылығын қалыптастыруға бағытталған. Сыныптан тыс оқу үшін арнайы уақыт бөлінеді. Баланың жас ерекшелігіне қарай және оның оқу дағдыларына қарай сыныптан тыс оқу түрлі формада өткізіледі.
Бастауыш сыныптан бастап, ол тәрбиеші әңгімесімен байланыстырады. Осы кезеңде ойыншықтар мен аппликациялар т.б. оқу мазмұның драматизациясы қолданылады. Мәтінмен жұмыс жасау біліктілігін меңгеру деңгейі бойыншы өз бетімен оқу жүргізіледі. Тәрбиеші мұғаліммен бірге отырып әдеби кітаптарды таңдайды.
Мұғалім мен тәрбиеші тек қана сыныптан тыс оқуды ұйымдастырып қоймайды, сонымен қатар кездескен түрлі қиындыыққа да көмектеседі. Оқуға қызығушылықты дамыту бойынша тұрақты жұмыстын орындалуына үлкен мән беріледі. Сондықтан тәрбиеші мұғаліммен бірге отырып, жазушылар туралы айтып, диафильмдер көрсетіледі, бір жазушының өмірі туралы кинофильм көрсетіледі.
Сыныпта немесе топтық бөлмеде сыныптан тыс оқу бұрышы безендіріледі. Интернатта клубтық жұмыс жүргізіледі, мысалы, кітап құмарлар клубы, жас математик және т.б. Клуб жұмысын ұйымдастыру және жетекшілік ету құрамына жоғары сыныптар, мұғалімдер, тәрбиешілер кірген кеңес болады. Клуб күндері таңдалады, сыныптан тыс сабақтар тақырыпқа сай ойындар, кештер т.б. өткізіледі.
Клуб жұмысының жоспарымен сәйкес түрлі курстар, фестивальдар өткізіледі. Клубтық форма тек мектеп пәндерінен ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік өмір сфераларын да қамтиды. Клубтың ұзақ уақыттың жұмысы тәрбиешінің жағымды әдістерін қалыптастырады. Үлкен тәрбиелік мүмкіндіктер тәрбиеленушілердің теледидар бағдарламаларын көрумен бекітіледі. Тәрбиешінің міндеті - бала жасына сай, апта бойғы телебағдарламаларды талдау. Сонымен қатар баланы сол телебағдарламаларды қабылдауға тәрбиелеу керек. Естімейтін және нашар еститін оқушыларды инернатта еңбекке баулудың арнайы міндеті, еңбек ірекеті процесінде ауызша сөйлеу тілмен қатынас жасай білуді жүзеге асыру еңбек дамыту керек.
Интернаттағы тәрбиеленушілердің еңбек әрекеті өз-өзіне қызмет ету бойынша өз киімін күту, мектеп ауласын тазалау т.б. еңбек формалары арқылы орындалады. Еңбек әрекетінің маңызды, құрамды бөлігі қоғамға пайдалы еңбек болып табылады. Баланың жалпы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.